Vitaal werkgebied aan het IJ

Vitaal werkgebied aan het IJ Ontwikkelingsvisie Minervahaven

Minervahaven: Plangebied in het rode kader

g

2

Vitaal werkgebied aan het IJ Ontwikkelingsvisie Minervahaven Inbo Adviseurs Stedenbouwkundigen Architecten 24 november 2004 opdrachtgever: Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam

g

3

Topografie Minervahaven

4

Inhoud 1 Inleiding 7

2 Context 2.1 Ontwikkelingsgeschiedenis 2.2 Huidige situatie 2.3 Watergebruik 2.4 Ontwikkelingen in de omgeving 2.5 Ruimtelijk beleidskaders

9 9 11 13 13

3 Ambitie 3.1 Ambitie 3.2 Versterken economisch profiel/programma 3.3 Verhelderen ruimtelijke en verkeersstructuur 3.4 Verbeteren beeldkwaliteit en uitstraling

17 17 19 21

4 Strategie 4.1 Algemeen 4.2 Kaderstellende maatregelen 4.3 Strategie versterken economisch profiel 4.4 Strategie verhelderen ruimtelijke en verkeersstructuur 4.5 Strategie verbeteren beeldkwaliteit en uitstraling 4.6 Projecten

25 25 27 29 29 29

5 Verantwoording 5.1 Procesmatig 5.2 Inhoudelijk

33 33

g

5

Minervahaven als één van de stedelijke bedrijventerreinen in het Structuurplan Amsterdam “Kiezen voor Stedelijkheid, mei 2003

Minervahaven in zijn omgeving

g

6

1 Inleiding Uitgangspunt is een geleidelijke transformatie, om optimaal gebruik te maken van de diversiteit die nu al in het gebied aanwezig is en om de bestaande bedrijvigheid de kans te geven mee te doen in de ontwikkeling in het gebied.

Waarom een ontwikkelingsvisie? Het Minervahavengebied, gelegen ten noordwesten van het centrum van Amsterdam, binnen de ring A10, behoort tot de oudste gedeelten van het havengebied van Amsterdam. In het verleden was het profiel van het gebied helder; in het gebied vonden houthandel, -overslag en –opslag plaats. Minervahaven is aan het verouderen, wat zich vooral uit in een verslechterde bereikbaarheid, parkeerproblematiek en een geringe uitstraling van openbare ruimte en gebouwen. Het gebied voldoet steeds minder aan de eisen van de gebruikers, waardoor leegstand ontstaat en het gebied in een neerwaartse spiraal terechtkomt.

De ontwikkelingsvisie biedt een toekomstperspectief voor de lange termijn: de visie vormt het kader voor de ruimtelijk-economische veranderingen in het gebied. Op basis van de ontwikkelingsvisie kunnen voor deelgebieden (stedenbouwkundige) uitwerkingen plaatsvinden. Wat staat er in de ontwikkelingsvisie? De ontwikkelingsvisie bestaat uit de volgende onderdelen: - context: beschrijving van de ontstaansgeschiedenis, de huidige situatie, ontwikkelingen in de omgeving en de ruimtelijke beleidskaders (hoofdstuk 2); - ambitie: beschrijving belangrijkste opgaven en oplossingsrichtingen (hoofdstuk 3); - strategie: beschrijving van te ondernemen maatregelen en projecten (hoofdstuk 4); - verantwoording (hoofdstuk 5).

Veel havengerelateerde bedrijvigheid is vervangen door op de stad gerichte bedrijvigheid, waarbij de nieuwe gebruikers andere eisen stellen aan de omgeving en bereikbaarheid. Het is gewenst de ruimtelijke en functionele structuur van Minervahaven aan te passen aan de eisen en wensen van de nieuwe gebruikers van het gebied. Naast veroudering is verandering van het gebruik dus een belangrijke aanleiding voor de ontwikkelingsvisie. Deze verandering wordt door de gemeente Amsterdam beleidsmatig gestimuleerd, doordat het gebied in het Structuurplan is bestemd als stedelijk bedrijventerrein. Wat is de ambitie? De centrale ambitie voor Minervahaven is het realiseren van een transformatie naar een vitaal stedelijk bedrijventerrein. Minervahaven is bij uitstek een bedrijventerrein dat een grote diversiteit aan bedrijven kan bevatten. Een terrein dat vrijheid kan uitstralen en flexibel kan zijn. Door kleinschaliger ondernemen kan tevens gekomen worden tot een intensivering van het ruimtegebruik in het gebied. Dit betekent dat Minervahaven goed bereikbaar moet zijn en optimaal gebruik maakt van de locatiekwaliteiten, zoals de ligging nabij de binnenstad en aan het water.

7

g

1867

1879

1930

1941

Minervahaven: 140 jaar continue transformatie

rg

8

1896

1906

1978

2000

2 Context Dit hoofdstuk gaat in op de context van de ontwikkelingen in Minervahaven. Hierbij gaat het om de ontwikkelingsgeschiedenis, de bestaande situatie, de ontwikkelingen in de omgeving en de ruimtelijke beleidskaders. 2.1 Ontwikkelingsgeschiedenis Continue transformatie, Minervahaven verstedelijkt De Minervahaven ligt ten noordwesten van het centrum van Amsterdam, binnen de ring A10. Het gebied is circa 35 ha groot en wordt aan de noordzijde begrensd door het IJ, ten oosten door een volkstuinencomplex en de Haparandaweg, ten zuiden door de Nieuwe Hemweg / Spaarndammerdijk en ten westen door de Mercuriushaven. Een kaartenoverzicht vanaf 1867 van Minervahaven laat zien, dat het gebied zich kenmerkt door een continue transformatie. Afhankelijk van de ruimtebehoefte en wensen van de gebruikers van het gebied, zijn kades aangelegd, is land gewonnen, zijn insteekhavens aangelegd en soms weer gedempt en is weg- en railinfrastructuur gerealiseerd. Ook is in de loop van de tijd het bebouwde oppervlak toegenomen. Van nat naar droog, van grootschalig naar kleinschalig Tot de jaren zestig en zeventig waren de veranderingen in het gebied vooral fysiek en civieltechnisch van aard. Het functionele karakter van het gebied veranderde in de jaren zeventig en tachtig van grootschalige en natte naar meer kleinschalige, droge bedrijfsactiviteiten. Houtbedrijven in het gebied vervoerden hun grondstoffen en producten steeds minder over het water en steeds vaker over de weg. In de jaren zeventig wordt aan de Archangelkade het eerste bedrijfsverzamelgebouw gerealiseerd. Halverwege de jaren tachtig wordt een tweede bedrijfsverzamelcomplex gebouwd bij de Nieuwe Hemweg. 2.2 Huidige situatie Aantal houtgerelateerde bedrijven loopt terug In de loop der jaren is het aantal bedrijven in de houthandel, -overslag en bewerking teruggelopen. Wel nemen de houtgerelateerde bedrijven nog steeds de meeste ruimte in beslag. In het gebied zijn nog steeds kadegebonden bedrijven gevestigd,

waaronder twee houtoverslagbedrijven, een cacao-opslag en kleinschalige nautische bedrijvigheid. Grote verscheidenheid aan bedrijven Inmiddels kent Minervahaven een grote verscheidenheid aan bedrijven, zoals metaalconstructiebedrijven, foto- en filmstudio’s, groothandelsbedrijven, schoonmaakbedrijven, drukkerijen en administratiekantoren. Opvallend is het grote aantal kleine bedrijven. In het gebied is op enkele locaties sprake van leegstand. De meest recente ontwikkeling is de vestiging van innovatieve en vaak nog jonge bedrijven. Hieronder bevinden zich onder meer ontwerpbureaus en bedrijven in de audiovisuele media. Deze bevinden zich vooral aan de Danzigerkade en in de bedrij fsverzamelgebouwen. Voor deze bedrijven is Minervahaven een attractieve locatie. Dit soort bedrijven vestigt zich namelijk graag op een authentieke ‘echte’ plek; “new ideas require old buildings or locations” (Jane Jacobs). De reguliere bedrijvenparken worden door deze groep van creatieve bedrijvigheid niet beschouwd als een inspirerende werkplek. Bedrijven vinden dit wel in Minervahaven; er zijn bedrijven in allerlei soorten en maten, het is een gebied met historie, aan het water en in de stad. Bovendien is er een aantrekkelijk prijsniveau. Externe en interne bereikbaarheid staan onder druk Ondanks de nabije ligging van de ring A10, is de externe bereikbaarheid van Minervahaven niet optimaal. De ontsluiting via de openbare weg vindt in de huidige situatie plaats via de Stavangerweg en Archangelweg richting de Spaarndammerdijk. De ontsluiting via de Stavangerweg komt te vervallen wanneer het werkgebouw ‘Amsterdams Werk’ gerealiseerd is, waardoor het gebied alleen nog toegankelijk is via de Archangelweg. Vanaf de Nieuwe Hemweg zijn er twee particuliere aansluitingen. De interne ontsluiting van het gebied wordt gekenmerkt door de oorspronkelijke havenstructuur van doodlopende openbare wegen en niet toegankelijke kades. Het gebied heeft daarmee geen heldere en logische interne structuur. Een kwaliteit is de ruime opzet van de wegen op het terrein. Parkeerdruk is hoog Op het terrein is alleen aan de Danzigerkade een aantal parkeerhavens aangelegd. Mede als gevolg van een overloop van de aangrenzende Spaarndammerbuurt is de parkeerdruk in het

9

Aanwezige bedrijfstakken en huidig watergebruik

g

10

2.3 Watergebruik

gebied hoog, vooral op de Danzigerkade. Dit heeft tot gevolg dat het parkeren vooral op de openbare weg en soms half in de berm of op het trottoir plaats vindt. Dit laatste zorgt voor een onoverzichtelijke en onveilige situatie.

Intensief watergebruik In het gebied bevinden zich drie havens: de Nieuwe Houthaven, Minervahaven en het Houtveemkanaal. De Nieuwe Houthaven en de Minervahaven worden intensief gebruikt voor de overslag van hout en houtproducten en als wacht- en ligplaats voor duwbakken, sleepschepen, binnenvaartschepen en kustvaarders. Deze wacht- en ligplaatsen worden grotendeels gebruikt door de bedrijven in de Vlothaven en Mercuriushaven (IGMA en Cargill). Er is dus een functionele relatie met deze havens. De wachtsteiger voor de kustvaart in de Minervahaven behoort tot de meest intensief gebruikte ligplaats van de Amsterdamse haven. Vanwege de benodigde ruimte voor manoeuvreren is vrijwel het gehele wateroppervlak in de Minervahaven voor scheepvaart benodigd.

Uitstraling en beeldkwaliteit zijn gering De ruimtelijke kwaliteit van het gebied is in de huidige situatie gering. De bebouwingsstructuur is rommelig, doordat de rooilijnen van de gebouwen verspringen. De uitstraling van de openbare ruimte is onvoldoende doordat er geen continuïteit is in de groenen wegstructuur. De routes door het gebied zijn door het verloop, maar ook door een sterk wisselend profiel zeer onoverzichtelijk. Groenvoorzieningen worden niet consequent doorgezet en helpen niet bij de oriëntatie in het gebied. Een sterke – maar onderbenutte – kwaliteit is de ligging aan het water en het zicht op bebouwing of havenactiviteiten. Deze kwaliteit wordt eigenlijk alleen op de Danzigerkade goed benut, doordat de ontsluitende infrastructuur hier tussen het water en de voorkanten van de bebouwing ligt.

Voor de ligplaatsen voor binnenvaarschepen, kustvaarders en duwbakken zijn in het Amsterdamse havengebied nauwelijks alternatieve locaties voorhanden. De ligplaatsen in de Nieuwe Houthaven en Minervahaven dienen daarom behouden te blijven. Bovendien signaleert het Havenbedrijf – mede door de steeds strengere veiligheidseisen - een toenemende druk op het aantal ligplaatsen voor de binnenvaart, kleine zee- en kustvaart.

Beperkte cultuurhistorische kwaliteiten De cultuurhistorische kwaliteiten van het gebied zijn beperkt. Er zijn weinig beeldbepaalde gebouwen of elementen aanwezig. Op een aantal locaties staan oude houtloodsen die in slechte staat verkeren. De belangrijkste cultuurhistorische kwaliteit van het gebied is de aanwezigheid van een aantal oude verkavelingsstructuren. Hierbij gaat het vooral om de Danzigerkade en Danzigerbocht. Deze zijn al op de kaart uit 1879 te zien.

Port security De eisen ten aanzien van havens en havenbedrijven zijn in het kader van de internationale Port Security aanzienlijk opgeschroefd. Dit heeft consequenties voor de toegankelijkheid van bedrijven en kades. Vooralsnog zijn de gevolgen voor Minervahaven beperkt. De port security heeft alleen betrekking op de zeescheepvaart, en in Minervahaven betreft dit twee goed te beveiligen bedrijven. Op termijn zou Port Security ook voor de binnenvaart kunnen gaan gelden. In dat geval zouden de consequenties voor Minervahaven veel groter zijn, met name vanwege de beveiliging van de landzijdige bereikbaarheid van de wacht- en ligplaatsen.

Bodemkwaliteit moet nader worden onderzocht Door de vele dempingen in het verleden is het onbekend wat de bodemkwaliteit in het gebied is. Naar verwachting is deze van wisselende kwaliteit. In ieder geval is de bodemkwaliteit van één terrein slecht (deel Stora terreinen). Voor de overige terreinen wordt een verkenning uitgevoerd naar de bodemkwaliteit.

Kleinschalige nautische bedrijvigheid Aan de Danzigerkade is in de Nieuwe Houthaven een steiger met kleinschalige nautische bedrijvigheid, waaronder scheepsreparatie en dekschuitenverhuur. Voor een belangrijk deel is deze bedrijvigheid op de haven georiënteerd (havenondersteunend, dienstverlenend). Ook zijn er enkele nautische bedrijven die meer als stadsverzorgend kunnen worden getypeerd. Verder ligt er een bewaarhaven voor in beslag genomen woonschepen en pleziervaartuigen.

Natuurwaarden lijken beperkt Minervahaven behoort niet tot de groengebieden van Amsterdam; het gebied komt daarom ook niet voor op de natuurwaardenkaart van de gemeente Amsterdam. Uit diverse inventarisaties zijn geen vondsten van beschermde flora en fauna bekend. Overigens kan dit ook betekenen dat in het gebied weinig is geïnventariseerd.

11

Ontwikkelingen in de omgeving: Plan Houthavens

Bereikbaarheid

Ontsluiting van de Minervahaven: Stavangerweg vervalt.

g

12

Dempingsmogelijkheden Dempingsmogelijkheden zijn door het intensieve gebruik, de waterdiepten en de gesteldheid van de waterbodem beperkt. Alleen het Houtveemkanaal vervult geen nautische functie meer. Het Havenbedrijf bereidt een demping van het Houtveemkanaal voor. Daartoe is het bestemmingsplan Petroleumhaven herzien. Met de aldaar gevestigde eigenaren van het bedrijfsverzamelgebouw wordt overlegd over de uitgifte van nieuw terrein.

worden voor de creatieve bedrijvigheid. Voor de noordelijke IJoevers is een Masterplan opgesteld. Daarin wordt uitgegaan van een gefaseerde ontwikkeling tot een gemengd stedelijk gebied met wonen, voorzieningen, bedrijven en kantoren. Amsterdam Noord ligt ongunstiger ten opzichte van de binnenstad (auto en OV) dan Minervahaven en de Houthavens. Om de concurrentiepositie van Minervahaven te versterken voor creatieve bedrijvigheid is het belangrijk de onderscheidende kwaliteiten te benadrukken. Hierbij gaat het om de cultuurhistorische waarde en de informele sfeer, het zicht over het water en de mogelijkheid voor bedrijven om hun eigen pand te realiseren.

Een tweede dempingsmogelijkheid betreft een strook water in de Nieuwe Houthaven langs de Danzigerkade. Hier is wel sprake van nautische functies, met name kleinschalige bedrijvigheid. Deze zal bij demping in noordelijke richting moeten worden verplaatst.

Ontwikkeling bereikbaarheid De ontwikkeling van de Houthavens betekent dat het gebied straks nog één openbare ontsluitingsweg op de Spaarndammerdijk telt. Dit terwijl tegelijkertijd een omvangrijk woon-werkgebied wordt ontwikkeld dat voor een groot deel ook van deze ontsluiting gebruik gaat maken. Daarnaast geldt dat door de aanleg van de tunnel naast de Spaarndammerdijk het kruispunt Spaarndammerdijk-Archangelweg anders wordt ingericht. Het directe gevolg hiervan is dat auto’s niet meer de Spaarndammerdijk kunnen oversteken van de Spaarndammerbuurt naar de Minervahaven en vice versa. Op termijn komt dan ook de bereikbaarheid verder onder druk te staan. De ontwikkelingsvisie anticipeert op deze ontwikkeling.

2.4 Ontwikkelingen in de omgeving Reageren en anticiperen op ontwikkelingen in omgeving Minervahaven grenst aan gebieden met een verschillende ruimtelijke invulling; aan de zuidkant de 19e eeuwse Spaarndammerbuurt en het nieuwe Houthavensgebied, dat ontwikkeld wordt tot een woon- werkgebied. Aan de noordkant aan de overkant van het IJ de scheepsreparatie van Shipdock en het NDSM terrein, een voormalige scheepswerf. Het NDSM terrein zal op termijn tot woon-werkgebied worden ontwikkeld. Aan de westkant is er de havenindustrie van het Coen- en Vlothavengebied.

2.5 Ruimtelijke beleidskaders

Minervahaven neemt daarmee een bijzondere positie in tussen de oprukkende stad enerzijds en de haven anderzijds. Het functioneert als het ware als buffer tussen stad en haven. De ontwikkelingen in de omgeving hebben invloed op het Minervahavengebied en vice versa. Voor het benutten van de potenties van Minervahaven is het belangrijk hierop adequaat te anticiperen en reageren.

Structuurplan: Minervahaven is een stedelijk bedrijventerrein Het motto van het nieuwe Structuurplan is “kiezen voor stedelijkheid”. Dit betekent zorgvuldig ruimtegebruik, onder andere door intensivering en menging van functies. In het Structuurplan is aangegeven dat een intensivering van het ruimtegebruik vooral binnen de ring A10 plaats vindt. Minervahaven verschiet in het structuurplan van kleur: van grootschalig werkgebied (havengebied) naar stedelijk bedrijventerrein. De transformatie van Minervahaven is dus beleidsmatig gewenst. Op de plankaart van het structuurplan is het gebied aangewezen als milieutype stedelijk bedrijventerrein. Hierbij gaat het volgens het structuurplan om bedrijven met een lokale of regionale oriëntatie in de milieuklasse van maximaal III tot IV. Overigens beschikt Minervahaven over mogelijkheden voor bedrijven in klasse IV en V. Op stedelijke bedrijventerreinen kunnen geen woningen of zelfstandige kantoren worden gevestigd. Het maximale kantoorvloeroppervlak per bedrijf bedraagt volgens het structuurplan maximaal 30% van het totale vloeroppervlak.

Concurrentiepositie is gunstig Minervahaven zal gaan concurreren met andere stedelijke bedrijventerreinen (Amstel III en Sloterdijk I) en gebieden die een aantrekkingskracht hebben op creatieve bedrijvigheid (Oostenburg-Noord, Noord). Een belangrijk concurrentievoordeel van Minervahaven voor stedelijke bedrijvigheid is de aanwezige milieuruimte. Gezien de structurele behoefte aan ruimte voor kleinschalige (< 500 m2) en middelgrote bedrijvigheid (< 5.000 m2) is er ook op de langere termijn marktruimte voor ontwikkelingen op Minervahaven. Met name de ontwikkelingen in Amsterdam Noord (NDSM-werf, Buiksloterham, Shell-terrein) kunnen een belangrijke concurrent

13

g

14

Streekplan zet in op innovatieve vormen van ruimtegebruik Het Streekplan Noord-Holland Zuid plaatst het Structuurplan in een breder kader. Hoofddoelstelling van het streekplan is het versterken van de kwaliteit van het noordelijk deel van de Randstad als economische motor. De ontwikkeling van bedrijventerreinen moet voor een belangrijk deel gerealiseerd worden door het toepassen van innovatieve vormen van ruimtegebruik. Voor Minervahaven ligt er dus een beleidsmatige uitdaging om tot innovatief ruimtegebruik te komen, onder andere door toepassing van intensieve bouwvormen en uitgekiende parkeeroplossingen.

13 meter; het maximale bebouwingspercentage ligt tussen de 60 en 80%. Bedrijven tot en met milieucategorie IV mogen zich vestigen en er is eventueel vrijstelling tot categorie V. Het gebied tussen het Houtveemkanaal en de Mercuriushaven valt binnen het bestemmingsplan Petroleumhaven. In het (recent herziene) bestemmingplan Petroleumhaven is voorzien in demping van het Houtveemkanaal.

Vigerende bestemmingsplannen Het gebied valt binnen twee bestemmingsplannen. Het grootste deel van het gebied valt binnen het bestemmingsplan Minervahaven-Noord uit 1990. De bedrijven vallen binnen de bestemming “bedrijvigheid”. De maximale bouwhoogte bedraagt

15

Herstructurering: Revitalisering - kwaliteitsverbetering met behoud van dezelfde economische functie Herprofilering - kwaliteitsverbetering met een andere economische functie

1. Versterken economisch profiel / programma

2. Verhelderen ruimtelijke- en verkeersstructuur

g

16

3. Verbeteren beeldkwaliteit en uitstraling

3 Ambitie Dit hoofdstuk gaat in op de ambities voor de herstructurering van Minervahaven. Uitgangspunt voor de ambities is dat de knelpunten worden aangepakt en kansen worden benut. Daarbij staat het lange termijn toekomstperspectief centraal.

3.2 Versterken economisch profiel / programma Onduidelijk economisch profiel In de afgelopen decennia is een mix van bedrijvigheid ontstaan in het Minervahavengebied. De houtgerelateerde bedrijvigheid is steeds verder in belang afgenomen. Het profiel van Minervahaven als gebied voor houtbedrijven dekt allang de lading niet meer. Er ontstaat behoefte aan de formulering van een economisch profiel dat aansluit bij de bestemming van stedelijk bedrijventerrein.

3.1 Ambitie De directe noodzaak voor de herstructurering is de veroudering van Minervahaven, waardoor het gebied mogelijk in een neerwaartse spiraal terecht komt. Daarnaast is de transformatie gericht op de aanpassing van het gebied aan het veranderde gebruik.

Extensief ruimtegebruik Er is een toenemende druk op de schaarse ruimte in Amsterdam. Een belangrijk knelpunt in de huidige situatie is het relatief extensieve en laagwaardige ruimtegebruik. De ligging nabij de stad vereist juist een zorgvuldig en intensief ruimtegebruik.

De centrale ambitie voor Minervahaven is het realiseren van een transformatie naar een vitaal stedelijk bedrijventerrein. Minervahaven is een goede vestigingslocatie voor uiteenlopende bedrijvigheid. Dit betekent dat Minervahaven goed bereikbaar moet zijn en optimaal gebruik maakt van de locatiekwaliteiten, zoals de ligging nabij de binnenstad en aan het water.

Leegstand en veroudering vastgoed Minervahaven is aan het verouderen, waardoor het gebied steeds minder voldoet aan de eisen van de (nieuwe) gebruikers. Op termijn dreigt leegstand en een verdere veroudering van het vastgoed. Het risico bestaat dat het gebied steeds verder in een neerwaartse spiraal terecht komt.

Bij deze transformatie gaat het zowel om revitalisering als herprofilering van delen van het gebied. Bij de revitalisering gaat het om het behoud van de huidige functie door kwaliteitsverbetering, terwijl door herprofilering ook in de deelgebieden ruimte is voor nieuwe gebruikers die passen binnen het profiel van stedelijk bedrijventerrein.

Aantrekkelijke locatiekwaliteiten voor kleinschalige en creatieve bedrijvigheid De ligging van Minervahaven nabij de stad en aan het water heeft aantrekkingskracht op verschillende doelgroepen. Minervahaven kan een belangrijke functie vervullen voor de structurele vraag naar kleinschalige bedrijvigheid in Amsterdam. Een belangrijk concurrentievoordeel voor Minervahaven is de aanwezige milieuruimte. Deze is ruim ten opzichte van andere werklocaties in en nabij de binnenstad. Voor een specifieke groep bedrijven die op zoek is naar een bijzondere sfeer en ligging nabij de binnenstad is Minervahaven ook een uitstekende vestigingslocatie. Dit zijn veelal bedrijven die zich in de creatieve segmenten van de economie bevinden.

Het aanpassingsvermogen van het gebied aan veranderende economische en ruimtelijke omstandigheden is steeds de grote kracht van Minervahaven geweest. De geambieerde economische en ruimtelijke transformatie is daarom niets anders dan een ontwikkeling die al bij de eerste ontwikkeling van het gebied aan het eind van de negentiende eeuw is ingezet. De belangrijkste knelpunten in het gebied worden weggenomen en kansen worden benut. Hierbij gaat het om de inzet op de volgende drie, onderling samenhangende, speerpunten: 1. Versterken economisch profiel / programma 2. Verhelderen ruimtelijke- en verkeersstructuur 3. Verbeteren beeldkwaliteit en uitstraling

Ruimte beschikbaar door vertrek overslagbedrijven en demping Door vertrek van overslagbedrijven en de mogelijkheden voor demping, zijn er goede kansen om de nieuwe bedrijvigheid een plek te bieden. Economisch profiel: stedelijke en creatieve bedrijvigheid Het is noodzakelijk het economische profiel van Minervahaven te

17

Minervahaven is een mix van traditionele en nieuwe beroepen

g

18

vormen van kantoorachtige bedrijvigheid worden toegestaan. Een randvoorwaarde is dat Minervahaven ruimte blijft bieden aan betaalbare en functionele bedrijfsruimte en dat geen verdringing plaats vindt door de kantoorfuncties. In hoofdstuk 4 wordt de pilot geformuleerd. Grootschalige publieksaantrekkende voorzieningen worden uitgesloten.

versterken. Het nieuwe profiel doet recht aan de (beleidsmatige) gewenste transformatie naar een stedelijk bedrijventerrein en de gunstige ligging van het gebied in de stad. Minervahaven biedt ruimte aan kleinschalige (< 500 m2) en middelgrote (tot 5.000 m2) bedrijvigheid in de sectoren bouw, productie, groothandel, transport en facilitaire dienstverlening. Daarnaast biedt Minervahaven mogelijkheden voor vestiging van creatieve bedrijvigheid. Bedrijfsondersteunende horeca vestigt zich op bijzondere plekken, bijvoorbeeld op of aan het water.

Kleinschaligheid, diversiteit, flexibiliteit en vrijheid De onderscheidende kwaliteiten van het economische profiel van Minervahaven zijn kleinschaligheid, diversiteit, flexibiliteit en vrijheid. Het neerzetten van een helder economisch profiel werkt zelfversterkend: beeldbepalende bedrijvigheid trekt andere bedrijvigheid aan.

Kleinschalige nautische bedrijvigheid Kleinschalige nautische bedrijven blijven een doelgroep voor Minervahaven. De mogelijkheden voor de uitbreiding van de nautische bedrijvigheid worden verder onderzocht. Hierbij gaat het om nautische bedrijven die een directe relatie hebben met de haven, waaronder havengerelateerde dienstverlenende bedrijven en stadsdistributie, maar ook bedrijven die de recreatieve vaart ondersteunen. In Amsterdam is weinig ruimte voor dit soort activiteiten beschikbaar.

Doordat Minervahaven zich op kleinere bedrijven gaat richten, wordt de verkaveling in de loop van de tijd kleinschaliger. Het gebied wordt niet gezoneerd naar doelgroep; de bedrijven die passen binnen het voorgestane profiel kunnen zich overal in het gebied vestigen. Hiermee ontstaat een divers en gemengd gebied. Bovendien wordt de herstructurering niet afhankelijk gemaakt van de vraag van één marktsegment, maar is de invulling flexibel naar de economische vraag van het moment. Een onderscheidende kwaliteit van Minervahaven ten opzichte van andere locaties is de vrijheid die bedrijven krijgen bij de ontwikkeling van de gebouwen.

Geen nieuwvestiging kadegebonden bedrijvigheid De huidige kadegebonden bedrijvigheid (Stora, Hoogland) kan behouden blijven, maar binnen het nieuwe profiel is geen ruimte voor nieuwvestiging van kadegebonden bedrijvigheid. De kavels in Minervahaven zijn voor deze bedrijven veelal te klein en er zijn in de haven voldoende andere vestigingsmogelijkheden.

Minervahaven wordt een plek die bedrijven in verschillende stadia van hun levenscyclus trekt; pioniers, maar ook bedrijven die al van oudsher in de stad zijn gevestigd. De diversiteit is belangrijk voor de vitaliteit van het gebied; door verschillende typen bedrijven een plek te bieden is het een terrein dat leeft, dat altijd in ‘beweging’ is en weinig kwetsbaar is voor conjuncturele ‘dips’.

Behoud wacht- en ligplaatsen In de haven ontstaat een tekort aan wacht- en ligplaatsen voor binnenvaartschepen, kustvaarders en duwbakken. Het is dan ook noodzakelijk dat het aantal plaatsen in de Minervahaven en Nieuwe Houthaven behouden blijft. De bewaarhaven heeft geen directe functionele relatie met Minervahaven en kan op termijn ook op een andere locatie worden gevestigd.

Tijdelijke creativiteit in leegstaande bedrijfshallen Tijdelijke leegstaande bedrijfshallen kunnen worden ingevuld door broedplaatsen. Culturele activiteiten versterken het economische profiel en de aantrekkingskracht van het gebied voor creatieve bedrijvigheid. Deze functies vormen geen doel op zich en zijn tijdelijk.

Bijzondere aandacht voor combinaties van kleinschalige stedelijke en creatieve bedrijvigheid Binnen het economische profiel is er bijzondere aandacht voor combinaties van kleinschalige stadsgeoriënteerde en creatieve, vaak kantoorachtige, bedrijvigheid. Door de combinatie van de doelgroepen neemt de levendigheid toe, wordt de aantrekkelijkheid van het gebied als vestigingsplaats voor bedrijven groter en wordt er intensiever gebouwd. Beleidsmatig - Structuurplan en bestemmingsplan - zijn kantoorachtige functies uitgesloten. Vanwege de beoogde herstructurering en de locatiekwaliteiten die Minervahaven biedt voor kantoorachtige bedrijvigheid, nemen het Havenbedrijf en de Dienst Ruimtelijke Ordening het initiatief tot een pilot, waarin voor een klein deelgebied bepaalde

3.3 Verhelderen ruimtelijke- en verkeersstructuur Minervahaven heeft maar één, onheldere, ontsluiting Een belangrijk probleem vormt de aansluiting van het gebied op het Amsterdamse hoofdwegennet. In de huidige situatie wordt het oostelijk deel van het gebied ontsloten door twee particuliere aansluitingen. Door de ontwikkeling van de Houthavens beschikt Minervahaven straks over één openbare ontsluitingsweg; de

19

Toekomstige ontsluitingsstructuur met openbare kades en een nieuwe West Oost- hoofdontsluiting

Watergebruik in de toekomst

Voorstel eindpunt buslijn Houthavenplan

g

20

Archangelweg die aansluit op de Spaarndammerdijk. Dit terwijl tegelijkertijd een omvangrijk woon-werkgebied wordt ontwikkeld dat voor een groot deel ook van deze ontsluiting gebruik gaat maken. Voor het gebied betekent dit dat op termijn de noodzaak ontstaat om een tweede openbare aansluiting aan de oostzijde van het gebied te realiseren.

in het Houthavengebied versterkt. De parkeersituatie wordt verbeterd door een parkeerregime in te stellen en bij nieuwe ontwikkelingen parkeren op eigen terrein verplicht te stellen. Voor het parkeerregime zijn er verschillende mogelijkheden, waaronder het invoeren van een vergunningensyteem of betaald parkeren.

Infrastructuur voldoet niet meer De interne ontsluiting van het gebied kenmerkt zich momenteel door een aantal doodlopende openbare wegen. Het bedrijventerrein heeft daardoor geen heldere en logische interne structuur. Daarnaast is de parkeerdruk hoog waardoor op sommige plekken onoverzichtelijke en onveilige situaties ontstaan. De verwachting is bovendien dat de parkeerdruk in de toekomst verder zal toenemen. Fietsers en voetgangers hebben geen eigen plek in het gebied. De OV-bereikbaarheid van Minervahaven is matig.

3.4 Verbeteren beeldkwaliteit en uitstraling

Openbare waterkanten, een nieuwe ontsluiting Om Minervahaven als vestigingsplaats voor stedelijke bedrijven te versterken, wordt een heldere ruimtelijke- en verkeersstructuur ontwikkeld. Het is gewenst om de doodlopende wegen te vervangen door doorgaande wegen in een lussenstructuur. Door een lussenstructuur langs de waterkanten te creëren ontstaat een duidelijke structuur, die de oriëntatie en vindbaarheid sterk verbetert. Tegelijkertijd wordt het water zichtbaar wat bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit en identiteit van het gebied.

Kansen voor versterken beeldkwaliteit De beeldkwaliteit en uitstraling van Minervahaven kan worden versterkt. Een kwaliteit van het gebied is de ligging aan het water en het zicht op bebouwing of havenactiviteiten. Deze kwaliteit wordt eigenlijk alleen op de Danzigerkade goed benut, doordat de ontsluitende infrastructuur hier tussen het water en de voorkanten van de bebouwing ligt.

Uitstraling openbare ruimte is matig De uitstraling van de openbare ruimte is matig doordat er geen continuïteit is in de groen- en wegstructuur. De routes door het gebied zijn onoverzichtelijk. Groenvoorzieningen worden niet consequent doorgezet en helpen niet bij de oriëntatie in het gebied. De openbare ruimte oogt rommelig, doordat de rooilijnen van de gebouwen verspringen.

De verscheidenheid aan functies in het gebied biedt goede kansen voor de ontwikkeling van diverse typen gebouwen en sferen. Ook dit draagt bij aan een versterking van de ruimtelijke kwaliteit in het gebied. Het formuleren van een aantal spelregels is hiervoor noodzakelijk.

Door de kades in het gebied openbaar te maken, wordt de relatie van de bedrijven met het water versterkt. In de huidige situatie liggen bedrijven veelal met hun achterkant naar het water, vanwege de nog steeds aanwezige overslagfunctie. Kades in de zin van overslagkades kunnen, bij vertrek van overslagfuncties, worden omgevormd tot stadskades, zoals die zich langs de stedelijke oevers van het IJ bevinden.

Aanwezigheid cultuurhistorische kwaliteiten De belangrijkste cultuurhistorische kwaliteit van het gebied is de aanwezigheid van een aantal oorspronkelijke verkavelingsstructuren. Hierbij gaat het vooral om de Danzigerkade en Danzigerbocht. Het is gewenst om deze structuur een sterker onderdeel te laten vormen van de kwaliteit van het gebied. De verkavelingsstructuren rondom de Danzigerkade en Danzigerbocht worden daarom meer zichtbaar gemaakt.

De oostelijke aansluiting van het gebied op het hoofdwegennet wordt verbeterd, omdat in de toekomst het verkeersaanbod toeneemt door de ontwikkeling van het Houthavens gebied en de intensivering van Minervahaven. Aansluiting bij langzaam verkeersroute Houthavens Fietsers en voetgangers krijgen een eigen plek in Minervahaven. Het is gewenst om aan te sluiten bij het plan Houthavens, waarin een langzaam verkeersroute is opgenomen die uitkomt op de Danzigerkade.

Water zorgt voor sterk imago Water is een sterk imagobepalend element voor bedrijven en zorgt voor eenheid in het gebied. Het water geeft het gebied een zodanig sterke ruimtelijke structuur, dat bedrijven veel vrijheid kunnen krijgen om een eigen identiteit te creëren. Voorwaarde is dat de kades in het gebied worden omgevormd tot openbare stadskades.

OV-bereikbaarheid wordt versterkt, instellen parkeerregime De OV-bereikbaarheid wordt samen met de ontwikkelingen

21

openbare ruimte uitgeefbaar gebied bijzondere plekken

bestaande openbare ruimte

groenstructuur

g

22

a

Versterking structuur en kwaliteit openbare ruimte Het is noodzakelijk de openbare ruimte her in te richten. De verbetering van de parkeersituatie komt tot stand door de herinrichting van het openbare gebied en het aanleggen van parkeervakken, in combinatie met de ontwikkeling van (gebouwde) parkeervoorzieningen bij de herontwikkeling van locaties. Groen krijgt een belangrijke structurerende werking. Kunst in de vorm van objecten of verwerkt in de openbare ruimte versterkt het karakter van het gebied.

Voorbeeld bebouwingsmogelijkheden parkeren in de bouwmassa, hoog front (smoel) aan de kade.

Beeldkwaliteit gevels achterstraten max 16 m hoog, geen min. hoogte kades, gevel min 9 meter hoog, max. 16 meter. Danzigerbocht, speciale eisen. ontsluitingswegen gevel min. 6 m. hoog, max 16 m. welstandplichtig

m

23

Kades pronkgevels met stoep entree aan de kade parkeren op achterterrein

Ontsluitingswegen doorgaande bebouwing entree aan de straat parkeren op achterterrein

Danzigerbocht buitenbocht: achterkanten in water binnenbocht: bebouwing verscholen in groen

g d 24

4 Strategie In dit hoofdstuk staat de te volgen strategie voor de herstructurering van Minervahaven centraal. Hiermee worden ambities uit het vorige hoofdstuk vertaald naar maatregelen en projecten. Ook worden de ambities in een tijds- en globaal financieel kader geplaatst.

herprofilering van haventerreinen bij vertrek van de havenfuncties. Deze interventies zijn van strategische betekenis voor de herstructurering van Minervahaven. 4.2 Kaderstellende maatregelen

4.1 Algemeen

Voor de herstructurering van Minervahaven is het van belang dat op korte termijn wordt gestart met een aantal kaderstellende activiteiten. Daarbij gaat het om het volgende: - herziening van het bestemmingsplan; - opstellen van een beeldkwaliteitplan en een beheersplan; - opstellen van een grondexploitatie en wijze van verevening.

Uitgangspunt voor de ontwikkelingsvisie is een geleidelijke transformatie naar een vitaal stedelijk bedrijventerrein. Dit betekent dat op hoofdlijnen kan worden aangegeven wat er moet gebeuren, maar nog niet exact waar en wanneer. De bestaande bedrijven in het gebied krijgen de kans mee te doen in de transformatie. Een geleidelijke transformatie betekent dat bedrijven niet actief worden uitgeplaatst of onteigend. Een deel van de beoogde maatregelen kan op korte termijn worden uitgevoerd. Een aantal ingrepen is echter pas mogelijk bij beëindiging van huur- en erfpachtcontracten of bij bedrijfsmutaties.

Herziening bestemmingsplan Het plangebied valt binnen twee bestemmingsplannen (bestemmingsplan Minervahaven-Noord en Petroleumhaven). Het bestemmingsplan Petroleumhaven heeft betrekking op een klein, oostelijk deel van het gebied. Het bestemmingsplan is recent herzien, waarin onder andere een demping van het Houtveemkanaal mogelijk is gemaakt. De huidige bestemmingen staan niet onder druk vanwege nieuwe ontwikkelingen, waardoor een partiële herziening van het bestemmingsplan Petroleumhaven niet nodig is.

De ambitie van een transformatie van havengebied naar een vitaal stedelijk bedrijventerrein vereist een breed pakket aan maatregelen op de korte en lange termijn. Daarbij gaat het om maatregelen die de kaders (randvoorwaarden) voor ontwikkelingen scheppen én om de uitvoering van concrete fysieke maatregelen.

Bestemmingsplan Minervahaven-Noord dateert van 1990 en komt op een aantal punten niet meer overeen met de feitelijke situatie, bijvoorbeeld de reservering van ruimte voor een IJboulevard. Herziening lijkt nodig om ook aan de toekomstige ontwikkelingen ruimte te bieden. In algemene zin kunnen in een herziening de bouwhoogten en bebouwingspercentages worden verhoogd en kan in de toelichting de aard van de bedrijvigheid beter worden omschreven. Verder dient in het bestemmingsplan een wijzigingsbevoegdheid te worden opgenomen die bijvoorbeeld omzetting van private overslagkades naar infrastructuur op termijn mogelijk maakt. Tenslotte moet de herziening ook een eventuele demping in de Nieuwe Houthaven mogelijk maken.

De kaderstellende maatregelen hebben betrekking op het aanpassen van het bestemmingsplan, het maken van een beeldkwaliteit- en beheersplan en het opstellen van een grondexploitatie (inclusief verevening) voor het gebied. De fysieke maatregelen zijn te onderscheiden in maatregelen in het publieke domein van infrastructuur en openbare ruimte, en maatregelen op het gebied van de (her)ontwikkeling van terreinen en vastgoed. Dit soort maatregelen vereist een gezamenlijke publieke en een private verantwoordelijkheid. Voor zowel infrastructuur als vastgoedontwikkeling gaat het om maatregelen die op relatief eenvoudige wijze zijn te realiseren als om grotere en ingrijpende maatregelen die als interventies kunnen worden gekenschetst. Deze interventies hebben onder andere betrekking op de nieuwe aansluiting op het hoofdwegennet (west-oost verbinding), het openbaar maken van de kades als ontsluiting in het gebied en als “adres van de bedrijven” en een

Opstellen beeldkwaliteitsplan en beheersplan De ontwikkelingsvisie richt zich vooral op de ruimtelijke hoofdstructuur van Minervahaven. Om de hoofdstructuur naar wens te veranderen is het echter ook noodzakelijk dat er spelregels voor de nieuwe bebouwing en openbare ruimte gelden. Hierbij gaat het onder meer om de gebouwen, de inrichting van de eigen

25

g

Danzigerkade nu

Danzigerkade 2010

Danzigerkade 2017

Danzigerkade 2025

Mogelijke ontwikkeling Danzigerkade

w g

26

kavel (parkeren) en de rooilijn.

vastgesteld.

In ieder geval gelden de volgende spelregels: - nieuwe bebouwing wordt op één lijn wordt geplaatst, waardoor de bebouwingsstructuur helder wordt. Dat betekent bouwen in de rooilijn; - om een bepaalde ruimtelijke kwaliteit en intensivering te bereiken worden eisen gesteld aan de minimale bebouwingshoogte aan de kades; - bedrijven hebben (waar van toepassing) hun voorzijde aan het water; - bedrijven gebruiken de onderste verdieping voor de bezoekersentree en werk-, atelier-, showroom- of expositieruimte; - bebouwing wordt geschakeld; - de gevellijn heeft visuele onderbrekingen om de kleinschaligheid te benadrukken; - parkeren wordt op eigen kavel aan de achterzijde opgelost (maaiveld of gebouwd).

4.3 Strategie versterken economisch profiel

Voor het gebied zal een beeldkwaliteitplan en beheerplan opgesteld. Hierin worden onder meer de nieuwe bouw- en parkeerregels vastgesteld. In het beeldkwaliteitplan zal een onderscheid worden gemaakt naar deelgebieden.

Het Havenbedrijf heeft twee terreinen in eigendom op de Danzigerpier. Het Havenbedrijf zal het initiatief nemen tot een herontwikkeling van deze terreinen met een intensievere bebouwing en hogere grondopbrengsten. De terreinen zullen een katalyserende functie moeten verkrijgen voor ontwikkelingen in de omgeving.

De revitalisatie en herprofilering van Minervahaven zal in hoofdzaak door de ondernemingen moeten worden gerealiseerd. Om het gewenste economische profiel tot stand te brengen, wordt er veel ruimte geboden aan het particuliere initiatief. Bedrijven en ontwikkelaars krijgen dankzij de nieuwe kaders en spelregels de ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Waar nodig neemt het Havenbedrijf zelf het initiatief tot herontwikkeling van locaties. Deze locaties hebben een voorbeeldfunctie voor de overige locaties die op termijn kunnen worden aangepakt en zijn gelegen op strategische locaties. Dit zijn locaties die mogelijkheden bieden voor een intensieve programmatische invulling en/of ontwikkeling van infrastructuur (lussen of west-oost verbinding). Hierbij gaat het onder meer om het Storaterrein. Ook wordt nader onderzocht wat de mogelijkheden zijn om de dempingslocatie een intensieve invulling te geven met stedelijke bedrijvigheid.

Op termijn is het wellicht mogelijk om het beheer (parkmanagement) in Minervahaven te combineren met het parkmanagement van de bedrijvigheid in het aangrenzende Houthavengebied.

Het Havenbedrijf heeft het voornemen om in samenwerking met de Dienst Ruimtelijke Ordening voor het deelgebied Danzigerpier een pilot op te starten waarbij een hoger percentage kantoorvloeroppervlak is toegestaan dan in de huidige situatie. In het proefproject wordt maximaal 50% kantoorvloeroppervlak toegestaan met daaraan gekoppeld een maximum van 5.000 m2, onder nog nader te formuleren randvoorwaarden. Onderdeel van de pilot is een monitoring van de mogelijke concurrentie- en mobiliteitseffecten.

Opstellen grondexploitatie en wijze van verevening De herstructurering van Minervahaven brengt hoge kosten met zich mee, maar genereert ook inkomsten. De kosten worden veroorzaakt door het herinrichten van de openbare ruimte en de ontwikkeling van nieuwe infrastructuur. Opbrengsten zijn er onder andere door herontwikkeling en hogere grondprijzen. De financiële consequenties zijn in hoofdlijnen berekend door een globale grondexploitatie voor het gebied op te stellen. Hieruit komt een negatief saldo naar voren. Voor de uitvoering van de herstructurering van Minervahaven zal een gedetailleerde grondexploitatie worden opgesteld, zodat alle maatregelen kunnen worden beoordeeld en verevening tussen deelprojecten mogelijk wordt. Het grootste deel van de opbrengsten wordt op lange termijn verkregen door een waardestijging van het vastgoed en grond in het gebied. De herstructurering leidt tot een toename van de aantrekkelijkheid van het gebied en een intensivering van het ruimtegebruik. Dit vertaalt zich in een hogere grondwaarde. Na herontwikkeling van locaties zal een marktconforme erfpachtcanon / huurprijs worden

Het Havenbedrijf gaat verder op zoek naar aanvullende mogelijkheden voor de vestiging van kleinschalige nautische bedrijvigheid. Deze bedrijvigheid is van belang om het economische profiel en de identiteit van het gebied te versterken. De mogelijkheden voor nieuwe locaties worden nader onderzocht. Een optie bestaat uit het doortrekken van de bestaande steiger in de Nieuwe Houthaven naar de strekdam uit het plan Houthavens. Hierdoor ontstaan er nieuwe locaties voor kleinschalige nautische functies aan de strekdam. Voor het versterken van het economische profiel zijn de volgende deelprojecten gedefinieerd: - Herontwikkeling deelgebied Danzigerpier. Binnen dit project

27

g

1. Herontwikkeling deelgebied Danzigerpier 2. Verwerving en ontwikkeling Storaterrein 3. Dempingslocatie Nieuwe Houthaven 4. West-Oost verbinding

Projecten als voorbeeld van geleidelijke ontwikkeling

g

28

-

geworden in een latere fase.

vallen de twee locaties van het Havenbedrijf; Verwerving en herontwikkeling van het Storaterrein; Dempingslocatie Nieuwe Houthaven.

4.5 Strategie verbeteren beeldkwaliteit en uitstraling

4.4 Strategie verhelderen ruimtelijke- en verkeersstructuur

De strategie richt zich op een integrale aanpak van de herontwikkeling van locaties in combinatie met de versterking van de kwaliteit van de openbare ruimte. Nieuwbouwontwikkelingen voldoen aan de spelregels uit het beeldkwaliteitsplan.

De verheldering van de ruimtelijke en verkeersstructuur vindt plaats door het creëren van een lussenstructuur langs de kades en de aanleg van de west-oost verbinding. Wanneer bedrijven vertrekken of huur- en erfpachtcontracten aflopen kan steeds een deel van de beoogde maatregelen worden doorgevoerd.

Binnen deze spelregels hebben bedrijven zelf de vrijheid invulling te geven aan de kwaliteit en uitstraling van de panden. De spelregels gelden voor alle nieuwe ontwikkelingen. Op deze manier vindt binnen het gehele gebied een versterking van de beeldkwaliteit en uitstraling plaats.

Op termijn is het gewenst dat Minervahaven naast de bestaande aansluiting op de Spaarndammerdijk over een tweede openbare hoofdontsluiting gaat beschikken. Hierdoor kan de verwachte groei van het verkeer als gevolg van de ontwikkeling van het Houthavensgebied en de verdichting van Minervahaven beter van en naar het gebied worden verspreid en geleid. Deze tweede ontsluiting takt aan op de Nieuwe Hemweg ter hoogte van het Spaarndammercircuit. De nieuwe ontsluiting wordt gerealiseerd wanneer er structurele bereikbaarheidsproblemen optreden; dat is in de huidige situatie nog niet het geval. De nieuwe ontsluiting zal worden gekoppeld aan een nieuwe inrichting van het Spaarndammercircuit.

Voor de deel- en projectgebieden dienen door de initiatiefnemende partijen nadere (stedenbouwkundige) uitwerkingen plaats te vinden. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan de parkeeroplossingen. Met name bij het pilotproject worden door de intensieve en multifunctionele programmatische invulling hoge eisen aan het ontwerp gesteld. De versterking van de beeldkwaliteit en uitstraling vormt in feite een onderdeel van ieder herontwikkelingsproject. In eerste instantie gaat het hierbij om de volgende projecten: - Herontwikkeling deelgebied Danzigerpier; - Verwerving en herontwikkeling Storaterrein; - Dempingslocatie Nieuwe Houthaven.

Door de herontwikkeling van het Storaterrein en één van de locaties van het Havenbedrijf, kan een nieuwe weg tussen de Danzigerkade en de Archangelkade worden gerealiseerd. Deze weg zal een aanzienlijke verbetering van de interne bereikbaarheid van het gebied bewerkstelligen. Deze weg is tevens te beschouwen als de eerste fase van de west-oost verbinding.

4.6 Projecten Op grond van de geformuleerde ambities en strategieën zijn vier projecten te benoemen die kunnen worden gekenschetst als interventies en die van strategisch belang zijn voor de herstructurering van Minervahaven. Niet alle projecten kunnen direct worden uitgevoerd, maar zijn deels afhankelijk van externe factoren.

De strategie voor het verbeteren van de OV-bereikbaarheid is gericht op het onderzoeken van de mogelijkheden om in samenhang met het aangrenzende plan Houthavens een keerlus voor een buslijn aan de achterzijde van het toekomstige bedrijfsgebouw “Amsterdams Werk” te ontwikkelen. De voetgangersroute uit het plan Houthavens kan worden doorgetrokken naar de Danzigerkade. Langs de Archangelkade en de Danzigerkade kan een fietsstrook worden gerealiseerd. Bij de versterking van de ruimtelijke- en verkeersstructuur zijn in eerste instantie de volgende deelprojecten aan de orde: - Verwerving en herontwikkeling Storaterrein en herontwikkeling deelgebied Danzigerpier; hierbij gaat het om de aanleg van nieuwe kade en de eerste fase van de west-oost verbinding; - Aanleg west-oost verbinding wanneer deze noodzakelijk is

1. Herontwikkeling deelgebied Danzigerpier Het deelgebied Danzigerpier heeft een hoge attractiviteit door de ligging aan het water. Bovendien is dit deelgebied reeds in ontwikkeling en heeft het Havenbedrijf een aantal grondposities in het gebied. Bij de herontwikkeling zet het Havenbedrijf zich actief in om te komen tot een intensivering van de bebouwing volgens de spelregels van de beeldkwaliteit. Het Havenbedrijf geeft zelf het goede voorbeeld op haar eigen locaties en stimuleert particuliere

29

g

g

30

n

ontwikkelingen. De intensivering wordt gekoppeld aan de herinrichting van de openbare ruimte. Een integrale aanpak staat voorop, waarbij een ruimtelijke én financiële koppeling wordt gemaakt tussen vastgoedontwikkeling en de herinrichting van de openbare ruimte. In samenwerking met de Dienst Ruimtelijke Ordening wordt in het deelgebied Danzigerpier een pilot opgezet. De bedoeling is om hier tot een intensivering van het ruimtegebruik te komen door de ontwikkeling van bedrijfsruimten in combinatie met een ruimer aandeel kantoorruimte dan nu in het vigerende bestemmingsplan is toegestaan. Een kantoorpercentage van 50% met daaraan gekoppeld een maximum van 5.000 m2 wordt toegestaan, onder nog nader te formuleren randvoorwaarden. Een voorwaarde is dat Minervahaven ruimte blijft bieden aan betaalbare en functionele bedrijfsruimte en dat geen verdringing plaatsvindt vanuit de kantoorfuncties.

deel van de west-oost verbinding tussen de Danzigerkade en de Archangelweg te realiseren. Het project is voor de verdere herstructurering van Minervahaven van structurele betekenis. 3. Dempingslocatie Nieuwe Houthaven In de Nieuwe Houthaven zijn mogelijkheden voor demping van een strook langs de Danzigerkade, vanaf de Haparandaweg tot aan de eerste afslag Minervahavenweg, ongeveer 3 ha groot. De bestaande waterfuncties kunnen dan noordelijk worden geplaatst. Voor de invulling van de locaties is in eerste instantie een schets gemaakt met een aantal pieren waarop bedrijfspanden liggen, waardoor de Danzigerkade zijn uitzicht op het water behoudt. Voor de dempingslocaties zijn ook andere varianten mogelijk. In ieder geval is een ruimtelijke aansluiting bij de ontwikkelingen in de Houthavens gewenst. Aanpassing van het bestemmingsplan, inclusief een watertoets, is noodzakelijk. In een vervolgonderzoek zal duidelijk moeten worden of en hoe een demping juridischplanologisch, civieltechnische en bedrijfsmatig haalbaar is. Eén of meerdere inrichtingsontwerpen worden daarbij onderzocht. Het onderzoek moet leiden tot een go / no go beslissing over de demping.

De locaties in eigendom van het Havenbedrijf hebben door de ligging in het gebied een specifieke ontwerpopgave die in de stedenbouwkundige uitwerking aandacht verdient. De locatie ‘Haparandaweg’ ligt tegenover het toekomstige bedrijfsgebouw “Amsterdams Werk” en moet in ruimtelijke zin hierop een antwoord geven. De locatie ‘Danzigerbocht, Danzigerkade’ ligt nabij de Danzigerkade en wordt doorsneden door de toekomstige west-oost verbinding. Om de relatie met de Danzigerkade op een goede wijze te benutten, is het van belang dat de aangrenzende kavels aan de Danzigerkade in het ontwerp betrokken worden.

4. West-oost verbinding Een openbare west-oost verbinding is op termijn noodzakelijk om de bereikbaarheid van het gebied te garanderen. De ontsluitingsweg wordt aangesloten op de Nieuwe Hemweg nabij het Spaarndammercircuit. Er zijn diverse varianten mogelijk. In alle varianten loopt de weg grotendeels over particulier terrein en moeten voor de aanleg van de weg verschillende (delen van) gebouwen worden aangepast.

De aanpak van het openbare gebied aan de Danzigerkade heeft als doel het verbeteren van de uitstraling, beeldkwaliteit en het reguleren van het parkeren. Voorgesteld wordt de bestaande wegprofielen aan te passen en parkeervakken en groen toe te voegen. Parkeren is in de nieuwe situatie alleen toegestaan in de daartoe bestemde vakken. Langs de oever wordt een voetgangersroute aangelegd, die een doortrekking is van de langzaamverkeersroute uit het plan Houthavens. Daarnaast worden in het gebied mogelijk fietsstroken gerealiseerd. Voor de aanpak van de openbare ruimte is geen bestemmingsplanwijziging nodig, waardoor op korte termijn gestart kan worden.

Voor de aanleg van de weg is een herziening van het bestemmingsplan noodzakelijk omdat er nu een bedrijfsbestemming geldt. Met de eerste fase van het project kan worden gestart na de verwerving en herontwikkeling van het Storaterrein. Het tweede deel – tussen de Archangelweg en de aansluiting met de Nieuwe Hemweg – wordt geïnitieerd als de bereikbaarheidsproblemen in het gebied daartoe aanleiding geven. Daartoe worden de verkeersontwikkelingen in het gebied nauwlettend in de gaten gehouden. De nieuwe ontsluiting zal worden gekoppeld aan een nieuwe inrichting van het Spaarndammercircuit.

2. Verwerving en herontwikkeling Storaterrein Bij een mogelijk vertrek van Stora is een herprofilering van het haventerrein naar stedelijk bedrijvigheid conform de ontwikkelingsvisie gewenst. Hierbij gaat het om een gebied van circa 4,5 ha. De gewenste invulling bestaat uit een kleinschaliger verkaveling met bedrijfsfuncties. Hiervoor gelden de uitgangspunten / spelregels met betrekking tot de beeldkwaliteit. Ook biedt de herontwikkeling de mogelijkheid om een nieuwe stadskade te ontwikkelen langs de Minervahaven en het eerste

31

g

g

32

5 Verantwoording 5.1 Procesmatig De ontwikkelingsvisie is tot stand gekomen onder begeleiding van een werk- en stuurgroep. Hierin zijn vertegenwoordigd het Gemeentelijk Havenbedrijf, Dienst Ruimtelijke Ordening, Economische Zaken en Stadsdeel Westerpark. Iedere stap in het proces is besproken met en geaccordeerd door de werk- en stuurgroep. Om tot idee- en visievorming te komen is tijdens het proces een workshop met deelnemers uit de werk- en stuurgroep georganiseerd. 5.2 Inhoudelijk De ontwikkelingsvisie is gebaseerd op een aantal inhoudelijke bouwstenen. Hierbij gaat het onder meer om een ruimtelijkfunctionele analyse, een scan naar de marktkansen voor bedrijvigheid, een analyse van de mogelijkheden voor het dempen van waterdelen en een globale grondexploitatie. De resultaten van de ruimtelijke-functionele analyse en de marktscan zijn in deelrapportages opgenomen.

Inbo Adviseurs Stedenbouwkundigen Architecten team: Jeanet van Antwerpen, Tako Postma, Edo Muller, Esther Vlaswinkel, Alena Ulasava. Weesperstraat 3 Postbus 967 1000 AZ Amsterdam Geeresteinselaan 57 Postbus 57 3930 EB Woudenberg http://www.inbo.com november 2004 opdrachtgever: Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam t.a.v. de heer P. Dingemanse Postbus 19406 1000 GK Amsterdam http://www.amsterdamports.nl ©Inbo bv

33

g