Verpleegkundige Monitoring bij Gebruik van Antipsychotica (VMGA)
Digna van der Kellen, Verpleegkundig Specialist GGZ
Amersfoort, 16-6-2011 1
PROGRAMMA •Aanleiding onderzoek •Fases onderzoek •Het instrument VMGA •VMGA binnen Delta •Vragen/discussie
2
Aanleiding onderzoek
ZOWEL MENSEN MET DE DIAGNOSE SCHIZOFRENIE ALS MENSEN DIE ANTIPSYCHOTICA GEBRUIKEN HEBBEN EEN VERHOOGD RISICO HEBBEN OP SOMATISCHE COMPLICATIES!
3
Aanleiding onderzoek MENSEN MET SCHIZOFRENIE HEBBEN GEMIDDELD EEN 10-15 JAAR KORTERE LEVENSVERWACHTING DAN DE ALGEMENE BEVOLKING 1, 2 SAMENHANGEND MET:
Psychiatrische stoornis Leefstijl Sociale klasse Behandeling Onvoldoende coördinatie tussen hulpverleners? 1. Goldman SC e.a. J Clin Psychiatry 1991;60( Suppl 21): 10−15; 2. Newman SC, Bland RC. Can J Psychiatry 1991;36:239−245;
4
Probleemstelling •ER WORDT ONVOLDOENDE GESCREEND/GEMONITORD DOOR DE BEHANDELEND ARTS •OPSPORINGSINTERVENTIES DOOR VERPLEEGKUNDIGEN WORDEN NIET/NIET METHODISCH UITGEVOERD Hierdoor is de kans groot dat complicaties gemist worden of te laat worden gesignaleerd.
5
Waarom monitoring?
Door in een vroeg stadium beginnende klachten op te sporen kunnen er sneller maatregelen genomen worden zodat het risico op het aantal ernstige
complicaties kan worden teruggebracht of kan worden voorkomen. 6
Vraagstelling onderzoek Met welk meetinstrument (bestaand, of te ontwikkelen) kunnen verpleegkundigen bij patiënten vroegtijdig somatische complicaties als gevolg van antipsychoticagebruik monitoren?
7
5 fases onderzoek Fase 1: Literatuurstudie Fase 2: Bestaande meetinstrumenten en interventies in kaart brengen Fase 3: Beoordeling instrumenten a.h.v. indicatoren Fase 4: Nieuw meetinstrument VMGA Fase 5: Delphi onderzoek
8
Som Fase 1: Somatische complicaties
Overgewicht/obesitas
Allergische reactie
Diabetes
Afwijkend bloedbeeld
Dyslipidemie
Gastrointestinale bijwerkingen
Hart en vaatziekten
Urogenitale en seksuele
Metabool syndroom Bewegingsstoornissen
bijwerkingen Osteoporose
Maligne neuroleptica syndroom Hypo en hypersalivatie en Convulsies
tandheelkundige problemen Hypnosedatie
9
Metabool syndroom Man
Vrouw
Buikomtrek in cm (intra-abdominale obesitas)
> 102
> 88
Triglyceriden in mmol/l (nuchter)
> 1,7
Hdl-cholesterol in mmol/l (nuchter)
< 1,0
Bloeddruk in mmHg
> 130/> 85
Glucose in mmol/l (nuchter)
> 6,1
< 1,3
Stofwisselingsaandoening door een aanhoudende verstoring tussen lichamelijke activiteit en voedselopname.
10
Prevalentie Metabool Syndroom bij schizofrenie Verdubbeld t.o.v. algemene populatie 60 50
Schizofrenie (gem)
30
Algemene pop (gem)
20
JAMA 2002
Hagg
Manu
Van Eck
Meyer
Pandina
Basu
Illtrell
Iltrell
Kato
0
Straker
10
Helskanen
Prevalentie (%)
40
Bron Meyer e.a. ADA, 2005 11 Meta-analyse 10 prevalentie studies onder schizofrenie
66% van de mensen die klassieke antipsychotica gebruiken ontwikkelt, onomkeerbare bewegingenstoornissen.1
Antipsychotica gaat in 30 tot 60% van de gevallen gepaard gaat met seksuele functiestoornissen.2
1. Zaleon & Guthrie, 1994. 2. Knegtering et al., 2007
12
Fase 3 90 80 70 60 50 40
Missing Indirect Direct
30 20 10 0
13
77 complicaties versus 7 instrumenten
Fase 4 Verpleegkundige Monitoring bij Gebruik van Antipsychotica (VMGA)
Onderdelen VMGA: Algemene gegevens A = Meten B = Labcontroles C = Bijwerkingen D = Observaties E = Incidenten Toekomst F = Leefstijl 14
Waarom VMGA Leidt tot meer aandacht voor lichamelijke aspecten
Is goed uitvoerbaar door getrainde verpleegkundigen Vroege opsporing en vroege behandeling kan het risico op cardiovasculaire aandoeningen verminderen en voorkomen Zorgverbeteringen/verslechtering
evalueren m.b.v. ROM 15
VMGA:
Onderdeel algemeen
Algemene cliëntengegevens Geeft informatie over bijzonderheden die invloed kunnen hebben op bijwerkingen.
Bijzonderheden leefstijlpatroon
Nieuwe datum noteren in agenda (borging) 16
ONDERDEEL A: METEN
Lengte Gewicht BMI Vetpercentage Buikomvang Glucose Pols Bloeddruk ECG uitgevoerd? 17
VMGA onderdeel A:
METEN
Inhoud koffer
Lengtemeter Weegschaal Glucosemeter Centimeter Bloeddrukmeter + BM BMI + buikmeter Tool voor bewegingsonderzoek. 18
ONDERDEEL B: LABCONTROLES Beschrijft referentiewaarden Beschrijft bijzonderheden Controleren volgens de richtlijnen Dient als protocol 19
Onderzoek Grienden 2008 Voorkomen van diabetes op afdeling langdurende zorg De Grienden (Delta Psychiatrisch Centrum).
21% 15%
64%
Geen diabetes Verhoogde glucose Diabetes
N=48, onderzoek labuitslagen en dossieronderzoek (van der Kellen, 2008).
20
ONDERDEEL C: BIJWERKINGEN 55 bijwerkingen♀♂ 5 punts Likertschaal Zelfbeoordeling/ interview/observatie ROM
VMGA onderdeel D:
Observatie
Parkinsonisme: Kenmerkt zich door bewegingsarmoede, stijfheid, en een rusttremor.
22
VMGA onderdeel D:
Observatie
Acathisie: innerlijke onrust, rusteloosheid, vaak in de benen.
23
VMGA onderdeel D:
Observatie
Dyskinesie: zijn onwillekeurige, vloeiende en doelloze bewegingen die vaak continue aanwezig zijn. Drie vormen dyskinesie: mond, romp en ademhaling 24
VMGA onderdeel D:
Observatie
Dystonie: geeft abnormale houdingen of spasmen van de spieren van hoofd, hals, ledematen of romp.
25
Overige bewegingsstoornissen Myoclonie: plotselinge, schokachtige samentrekkingen van spier of een groep spieren. Tics: kortdurende, plotseling optredende, niet te weerstane, steeds terugkerende bewegingen die op zichzelf staan.
26
ONDERDEEL D: OBSERVATIE Parkinsonisme, acathisie, tardieve dyskinesie
en dystonie uitgewerkt in te observeren verschijnselen.
Bewegingsonderzoek.
Inschatting ernst stoornis 27
ONDERDEEL E: INCIDENTEN Beschrijft incidenten en achtergrondinformatie waar rekening mee gehouden moet worden. Lopende controles /medicatie zonder recept? Ontwenningsverschijnselen? Allergische reacties? Convulsies? Maligne neurolepticasyndroom? 28
Pilot Delta 2010 Analyse (quick scan) 5 zorgclusters Delta Innovatiegeld Delta 11 afdelingen getraind 1 dag geaccrediteerde training
2011 alle afdelingen. 29
VMGA in EPD
Kanttekening
Instructietraining aan te raden. Altijd in nauwe samenwerking arts/psychiater. VMGA primair voor antipsychotica
Voorzichtig trekken conclusies en toekennen van waarden m.b.t. de uitkomsten van de VMGA.
Tot slot
De tijd die het kost om het instrument te gebruiken staat niet in verhouding met het aantal jaren plezier, gezondheid en verlenging van levensduur dat dit voor patiënten zou kunnen opleveren!
32
DANK VOOR UW AANDACHT!
[email protected] 33
