Van Zelf denken samen leven naar Inspireren en verbinden. Humanistisch Verbond. Jaarbeeld

Van ‘Zelf denken samen leven’ naar ‘Inspireren en verbinden’

Humanistisch Verbond Jaarbeeld

2011

Socrateslezing Inhoud

Pagina

Voorwoord

3

Meerjarenbeleidsplan 2012-2017

4

Publiek humanisme | Het humanistische geluid

5

Het humanistische geluid | in de media

10

Existentieel humanisme | De humanistische levenskunde

11

Gezonden en verbonden | Geestelijke begeleiding

12

Van verbond naar netwerk | Een betrokken vereniging

15

Ledendag 2012: 65 jaar Humanistisch Verbond

16

Ledenwerving

17

Inkomsten uit acties en nalatenschappen

18

Samenwerking

19

De eigen media

20

Hoofdbestuur en landelijk bureau

22

Bas Heijne

65 jaar HV Colofon

Humanistisch Verbond Jaarbeeld 2011

Het Jaarbeeld 2011, verschenen in maart 2012, is een uitgave van het Humanistisch Verbond Postbus 75490 1070 AL Amsterdam Bezoekadres: Weteringschans 259, Amsterdam Telefoon: (020) 521 90 00 E-mail: [email protected] www.humanistischverbond.nl Redactie: Saskia Markx Eindredactie en tekstcorrectie: Els Meijers en Jan van de Staaij Vormgeving: Wilbert Ulaen | Kreativatie Druk: Drukkerij De Raat & De Vries

2

Van Praagprijs

Pieter Winsemius

Onuitzetbaar

Doelstellingen meerjarenprogramma 2007-2012: • een herkenbare rol van de humanistische levensbeschouwing als een morele en zinvolle levensvisie in de publieke, maatschappelijk-politieke discussie: het publieke humanisme; • het in beeld brengen en op eigentijdse wijze benutten van de rijke traditie aan humanistische inspiratiebronnen bij maatschappelijke en persoonlijke zingevingsvragen: existentieel humanisme; • versterking van het draagvlak voor en aanbod van humanistische diensten en het ontwikkelen van een meer inhoudelijke relatie tussen het HV en de humanistische dienstverleners: gezonden en verbonden; • een grotere betrokkenheid van leden bij de verdieping en profilering van de humanistische levensbeschouwing en versterking van de samenwerkingsrelaties binnen en buiten de Humanistische Alliantie: van verbond naar netwerk.

Voorwoord Beste leden, donateurs en relaties, Zelf denken samen leven. Dat was de titel van het Meerjarenprogramma 2007-2012 en is nog steeds het motto van het Verbond. 2011 is het laatste jaar dat we als landelijk bureau en vereniging hebben gewerkt aan de uitvoering van dit plan.

Ineke de Vries, foto: Jeppe van Pruissen

We kunnen 2011 samenvatten in vier kernwoorden: oogsten, vieren, afronden en vooruitzien. De investeringen die we de voorgaande jaren hebben gedaan in de thema’s levenskunst, waardig sterven, humaan vreemdelingenbeleid, aandacht voor seksuele diversiteit en privacy, leidden tot diverse acties en activiteiten. De Humanistische Canon is afgerond en breed onder de aandacht gebracht. We hebben ons 65-jarige jubileum op bescheiden wijze gevierd en de Van Praagprijs uitgereikt. We hebben het humanisme, door het te verbinden aan bovenstaande thema’s en het tegen het licht te houden tijdens de Socrateslezing, maatschappelijk relevanter gemaakt. Humanisme is geen onbekend begrip meer en wordt in het publieke domein steeds vaker en vanzelfsprekender gebruikt. Daar dragen ook onze ‘ambassadeurs’ aan bij, door in onze radiospot te vertellen welke humanistische waarden zij belangrijk vinden. Dat heeft voor het vijfde jaar achter elkaar een ledenwinst opgeleverd. Natuurlijk is het essentieel om mensen die lid worden of dat al langer zijn, datgene te bieden waaraan zij het meest behoefte hebben. Daarom beschikken we nu over een ledenpanel om dit regelmatig te peilen. Bovendien hebben we met het oog op het nieuwe Meerjarenbeleidsplan pas op de plaats gemaakt en samen met leden, humanistisch geestelijk begeleiders en humanistische professionals van verschillende humanistische organisaties onderzocht wat de opdracht van het HV moet zijn voor de komende jaren, om voor een persoonlijk en een maatschappelijk humanisme blijvend relevant te zijn. Daartoe hebben we trends onderzocht en het effect bekeken dat maatschappelijke ontwikkelingen op ons persoonlijk hebben en vice versa. Op grond van dit onderzoek hebben we onze visie en missie opnieuw geformuleerd, programmalijnen ontwikkeld en besloten een aantal thema’s af te ronden en nieuwe thema’s te agenderen. Het plan ‘Inspireren en verbinden’ ligt er nu, klaar om te worden uitgevoerd. Wij hebben er zin in en hopen u als betrokkene bij het HV daarbij regelmatig tegen te komen. Veel leesplezier gewenst! Rein Zunderdorp voorzitter

3 3

Rein Zunderdorp, foto: Jeppe van Pruissen

Ineke de Vries directeur

Nieuw Meerjarenbeleidsplan Waar we voor staan én wat we gaan doen in de periode 2012-2017 De afgelopen jaren heeft het Humanistisch Verbond met grote inzet en betrokkenheid gewerkt aan het Meerjarenprogramma ‘Zelf denken samen leven’. We hebben een groot aantal doelstellingen bereikt, stappen gezet en resultaten gevierd. Dat betekent niet dat alles wat we ons voorgenomen hadden te doen ook gelukt is. Met deze resultaten in ons achterhoofd en een gezonde ambitie zijn we in 2011 gestart met de voorbereidingen van een nieuw Meerjarenbeleidsplan. Dit plan, ‘Inspireren en verbinden’, is tijdens de algemene ledenvergadering op 26 november vastgesteld. Onder leiding van een projectgroep, aangevuld met externe deskundigen, hebben we in 2011 samen met leden en professionals, zoals de humanistisch raadslieden en samenwerkingspartners, een conceptplan opgesteld. Bovendien is er een panelonderzoek uitgevoerd onder leden om inzicht te krijgen in wat de belangrijkste thema’s voor een persoonlijk en maatschappelijk humanisme zijn de komende jaren. Voor deelgebieden binnen het plan hebben we focusgroepen georganiseerd, zoals voor de organisatieontwikkeling, de thema’s, de vereniging, marketing en communicatie.

Het Meerjarenbeleidsplan 2012-2017:


• biedt inzicht in missie, visie en doelstellingen van het Humanistisch Verbond en geeft helderheid in ‘wat, waarom, voor wie’ van projecten en activiteiten;

• biedt een kader voor inhoudelijke keuzes van de jaarprogramma’s en het financieel beleid (begroting); • verbindt werving en communicatie met inhoudelijke projecten en activiteiten; • stemt verwachtingen van afdelingen/leden en dienstverleners af op de taak en rol van het landelijk bureau; • versterkt draagvlak voor samenwerking tussen HV landelijk, de afdelingen/leden, dienstverleners en het Steunfonds.

Met als beoogd resultaat: • een Meerjarenbeleidsplan voor de jaren 2012-2017 dat toegankelijk en inspirerend is en inzicht biedt in wat het HV zich voorneemt te doen en waarom.

Inspireren en verbinden: wat gaan we doen? Ineke de Vries: ‘In de periode 2012-2017 wil het HV meer mensen inspireren en stimuleren hun humanistische levensvisie actief te ontwikkelen, met als doel dat zij het leven als zinvol ervaren en tegelijkertijd een humane samenleving bevorderen. Het onderscheidende van het HV is de unieke combinatie van maatschappelijk en persoonlijk humanisme. Het maatschappelijk humanisme maakt de levensbeschouwing zichtbaar in de samenleving en brengt geïnteresseerden in contact met het humanisme en met ons. Als mensen eenmaal geïnteresseerd zijn, vind ik het belangrijk dat zij een aanbod vinden om hun persoonlijk humanisme vorm te geven en te verdiepen. De komende jaren gaan we drie nieuwe thema’s ‘co-creatief’ uitwerken: durf te kiezen, duurzaamheid en kwaliteit van leven, en de kunst van het ouder worden. De manier waarop we dit Meerjarenbeleidsplan tot stand hebben gebracht, met zo veel betrokkenen en betrokkenheid, geeft mij veel vertrouwen in de komende vijf jaar.’

Voorbereiding 65 jaar HV Voor het 65-jarig jubileum van het Humanistisch Verbond is eind 2010 het idee ontwikkeld samen met de afdelingen de campagne ‘Humanisme (ligt) op straat’ vorm te geven. Met deze campagne wilden we het humanisme zichtbaar maken door aantrekkelijke citaten van vooraanstaande humanisten op grote borden in door naar hen vernoemde straten te plaatsen. Vanuit het idee te kijken naar de rijke traditie van het humanisme en die te verbinden met het hier en nu. Daaromheen zouden afdelingen originele en ludieke acties kunnen verzinnen.

4

In januari hebben we vastgesteld dat er te weinig belangstelling was in de afdelingen om dit plan uit te voeren. Daarom is besloten om tijdens het jubileumjaar extra in te zetten op de promotie van de Humanistische Canon bij verschillende groepen, zoals tijdens de conferentie van de humanistisch geestelijk begeleiders, tijdens de ALV/ledendag en in de HUMAN-tv-serie ‘Durf te denken’. Bovendien stonden we bij het jubileum stil tijdens de evenementen van 2011, zoals de uitreiking van de Van Praagprijs en de ledendag.

Publiek humanisme | Het humanistische geluid Het publiek humanisme, ook wel maatschappelijk humanisme, gaat over de thema’s waarmee het HV naar buiten treedt. Dat waren in 2011 Humaan vreemdelingenbeleid, een Waardig levenseinde, De Dialoog, en het bewaken en behartigen van de humanistische levensbeschouwing waar nodig en mogelijk.

LANDELIJKE BIJEENKOMSTEN

Socrateslezing Jaarlijks organiseert het Humanistisch Verbond samen met de Humanistische Alliantie en met een bijdrage van HV-afdeling Haaglanden de Socrateslezing. Deze lezing biedt een inspirerende visie op een actueel thema en is bedoeld voor een publiek dat op zoek is naar verdieping. De Socrateslezing 2011 werd op 14 december uitgesproken door schrijver, vertaler en essayist Bas Heijne. Uitgangspunt van de lezing was de vraag die hij zelf regelmatig in zijn columns opwerpt, namelijk wat humanisme zou kunnen zijn in een tijd waarin het verlichte mensbeeld wordt uitgedaagd door religieus fundamentalisme en populistisch nationalisme. In zijn Socrateslezing zocht Heijne het antwoord in een militant humanisme van de lokale mens. Humanisten maken zich zorgen, zegt Heijne. Terwijl zij menen dat obscure religies, fanatisme en populistische tendensen tot het verleden behoren, blijkt de ratio alleen niet zaligmakend en komen God, -isme of groepen in verschillende gedaanten, gewijd aan mindfulness, awareness of Occupy, gewoon weer terug. En als die niet terugkomen, streven we geen beschaafde vorming na, maar richten we ons als consument op onbenullige zaken. En zo verworden we tot herkauwende koeien in de wei. Een culturele tegenbeweging – waaronder het humanisme – roept ons op het hier niet bij te laten zitten, maar aan onszelf en de wereld te werken en verbetering na te streven. Verbetering, gebaseerd op menselijke waarden.

HUMAAN VREEMDELINGENBELEID Het Humanistisch Verbond blijft aandacht vragen voor een humaan vreemdelingenbeleid. In 2011 lag, in het verlengde van 2010, de nadruk op aandacht voor de groep ‘onuitzetbaren’. Met als belangrijkste doel: het leveren van een constructieve en vernieuwende bijdrage aan en beïnvloeden van de politieke en publieke discussie over een menswaardig vreemdelingenbeleid. Hoe? Door aandacht te vragen voor de positie van onuitzetbare illegalen en door onderliggende morele vragen en argumenten naar voren te brengen. Het landelijk bureau heeft een handleiding samengesteld en verspreid onder afdelingen. Verschillende afdelingen hebben publieksactiviteiten georganiseerd of waren daarmee bezig, waaronder Amersfoort, Griftvallei, Alkmaar en Apeldoorn.

Publieke discussie In de ‘publieke discussie’ werd Rein Zunderdorp tweemaal geïnterviewd voor de radio (in april door de EO, in juni door Radio Rijnmond). Daarnaast verscheen in april een interview in Trouw met projectleider Marjo van Bergen. Zij was als humanistisch raadsvrouw voorheen werkzaam in diverse detentiecentra. Het HV leverde bovendien twee opiniestukken, die, getekend door Rein Zunderdorp, werden geplaatst in Trouw (juli) en in het Reformatorisch Dagblad (september). Televisieaandacht was er voor onuitzetbaarheid en vreemdelingendetentie in de HUMAN-serie ‘Durf te denken’ (1 oktober). Marjo van Bergen sprak in de aflevering over humanistisch denker Coornhert.

Politieke discussie In de ‘politieke discussie’ vonden netwerkcontacten plaats met Tweede Kamerleden van VVD, SP, GroenLinks en PvdA. Vanwege diverse brieven van minister Leers (Immigratie en Asiel) verzond het HV twee persberichten, een brief aan de minister, twee brieven aan de leden van de Vaste Kamercommissie voor Immigratie en Asiel, en een brief aan de leden van de Eerste Kamer. Alle met één boodschap: niet alle illegaal in Nederland verblijvende mensen zijn uitzetbaar. Werk samen met hen aan een menswaardige toekomst. Dit leidde er onder andere toe dat in de Eerste Kamer bij de behandeling van de strafbaarstelling vragen gesteld werden over onuitzetbaarheid. De debatbijeenkomst met politici voorafgaand aan het Kamerdebat bleek niet haalbaar. Daarvoor in de plaats besloot het HV samen met HV-Haaglanden een werkconferentie over onuitzetbaarheid te organiseren op 24 januari 2012, gevolgd door een conferentie over alternatieven voor vreemdelingenbeleid in het voorjaar van 2012.

WAARDIG LEVENSEINDE

Datum: 14 december Plaats: Anton Philipszaal, Den Haag Aantal aanwezigen: 400 De gehele lezing is terug te lezen op onze website.

Sinds het begin van het Meerjarenprogramma ‘Zelf denken samen leven’ besteedt het HV veel aandacht aan een menswaardig levenseinde. Het afgelopen jaar lag daarbij het accent op het bevorderen van de mogelijkheid om de eigen regie over het levenseinde in geval van ‘voltooid leven’ mogelijk te maken. Hiervoor werkte het HV samen met de initiatiefgroep ‘Uit vrije wil’ (UVW) en de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie (NVVE). Daarnaast werkte het HV samen met HUMAN aan

5

Publiek humanisme | Het humanistische geluid ‘Uitburgeren doe je zo’, een televisiecursus van Dick Swaab over omgaan met je eigen dood.

Voltooid leven in het politieke debat Het HV steunde het burgerinitiatief ‘Uit vrije wil’ en zijn wetsvoorstel dat euthanasie mogelijk moet maken door niet-medici bij voltooid leven. Het voorstel werd op 16 februari gepresenteerd aan de Tweede Kamer in aanwezigheid van Rein Zunderdorp en Ineke de Vries. In een brief aan de Tweede Kamerleden schreef het HV dat de kracht van het wetsvoorstel is dat existentieel lijden erkend wordt als grond voor stervenshulp en het monopolie van artsen op die hulp doorbroken wordt. Het Humanistisch Verbond ontwikkelde een eigen visie op stervenshulp bij voltooid leven, dat werd vastgesteld door het Hoofdbestuur, en schreef er een position paper over. Dit werd gepresenteerd aan leden van de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie tijdens een hoorzitting op 18 mei. Deze hoorzitting ging over het burgerinitiatief en het wetsvoorstel, en was live via internet te volgen. Medici, juristen, ethici en belangenorganisaties, waaronder het HV (Ineke de Vries), werden gehoord. Daarnaast reageerde het HV op het standpunt van artsenorganisatie KNMG over de rol van artsen bij een stervenswens van ouderen vanwege voltooid leven. Ook ging het Verbond met de KNMG in gesprek over mogelijke samenwerking met humanistisch geestelijk verzorgers en artsen rond voltooid leven.

‘Uitburgeren doe je zo’ en de ‘Uitbox’ Samen met HUMAN heeft het HV een website ontwikkeld, www.uitburgeren.nu. De website sloot aan bij de uitzending ‘Uitburgeren doe je zo’ van HUMAN, waarin hersenonderzoeker en schrijver van de bestseller ‘Wij zijn ons brein’, Dick Swaab, een cursus uitburgeren gaf. Belangrijkste doel van de website is het doorbreken van het taboe rond spreken over de dood. Daarnaast biedt de website informatie rond diverse thema’s die samenhangen met de dood, zoals zelfgekozen levenseinde en orgaandonatie. Inmiddels is de website al meer dan 12.000 keer bezocht. Opvallend is dat mensen lang rondkijken op deze website: gemiddeld vijf minuten.

Om alle persoonlijke overwegingen en beslissingen over uitburgeren letterlijk een plaats te geven, werd de ‘Uitbox’ geïntroduceerd. Dit is een verzamelplaats voor eigen wensen rondom de dood. Hierin is ruimte voor bijvoorbeeld een cd met muziek voor de begrafenis, een testament en een afscheidsbrief.

Humanistische geestelijke begeleiding en voltooid leven Het HV is in gesprek met de Universiteit voor Humanistiek (UvH) om stervensbegeleiding op te nemen in het curriculum van de opleiding voor geestelijk begeleiders en onderzoek te stimuleren naar de mogelijke rol van geestelijk begeleiders bij voltooid leven. Daarnaast werkt het HV samen met de KNMG en het Praktijkcentrum Zingeving & Professie van de UvH aan nascholing voor (huis)artsen, humanistisch geestelijk verzorgers en stervensconsulenten met het oog op voltooid leven.

Uitgelicht: ‘voltooid leven’ op afdelingsagenda Het HV ondersteunde afdelingen die voltooid leven centraal stelden in bijeenkomsten. De afdeling Soest-Baarn organiseerde een discussieavond onder leiding van Jan Hein Mooren (UvH en Hoofdbestuur HV) met medewerking van Jan Terlouw (onder meer lid van de initiatiefgroep UVW) en Rein Zunderdorp. De avond leverde een prachtig artikel in de Gooi- en Eemlander op. Datum: 6 oktober Plaats: Het Brandpunt, Baarn Aantal bezoekers: 135

De Vrije Gedachte regio Noord organiseerde samen met HV- afdelingen Groningen en Assen eveneens een bijeenkomst over een menswaardig en zelfgekozen levenseinde, getiteld ‘Een menswaardig levenseinde, optie of utopie? Een verkenning van mensen en hun wensen betreffende euthanasie en autonomie in deze tijd’. De bijeenkomst, georganiseerd in samenwerking met Stichting De Einder, werd ingeleid door counselor Marleen van der Gugten.


Datum: 8 september Plaats: Humanistisch Centrum Groningen Aantal bezoekers: 25

En verder:

Screenshot uitburgeren.nu, met tekening van Barbara Stok

6

• vonden regelmatig netwerkgesprekken plaats met de NVVE, UVW en KNMG over mogelijke routes om hulp bij zelfdoding bij voltooid leven mogelijk te maken; • verzorgde het HV samen met UVW een workshop voor 80 deelnemers van de slotconferentie van de NVVE over hulp bij zelfdoding bij voltooid leven (19 oktober) en de mogelijke rol daarin van stervensconsulenten. Ineke de Vries nam deel aan het slotdebat; • publiceerden verschillende dagbladen over voltooid leven, zoals NRC Handelsblad, Trouw (waaronder een opinieartikel van Rein Zunderdorp in februari) en het Reformatorisch Dagblad; • werd Rein Zunderdorp op donderdag 17 februari geïnterviewd door Omroep Gelderland; • maakte de KNMG het mogelijk ons standpunt in Medisch Contact te publiceren.

Publiek humanisme | Het humanistische geluid Uitreiking Van Praagprijs 2011 aan Pieter Winsemius Het uitreiken van de Van Praagprijs kent meerdere doelen. Rein Zunderdorp verwoordde ze zo in de feestelijke bundel die de bezoekers van de uitreiking kregen: ‘Waarden die humanisten belangrijk vinden klinken vaak wat hoogdravend en idealistisch; vrijheid, verbondenheid, zelfbeschikking, creativiteit, verantwoordelijkheid en gelijkwaardigheid. Ze komen pas echt tot leven als ze worden toegepast en krijgen dan een eigen toon en kleurstelling. We hebben te maken met allerlei trends, ontwikkelingen en problemen waar oplossingen voor gevonden moeten worden. Een aantal begrippen blijft daarbij onveranderlijk overeind: humanisering, eigen verantwoordelijkheid, betrokkenheid, zorg voor jezelf, je omgeving en de natuur. Humanisten laten zich daarbij niet alleen graag inspireren door een rijke traditie van geschriften, films en toneelstukken, samengebracht in de Humanistische Canon. Ook zoeken zij graag naar voorbeelden. Naar mensen die zich niet laten inkaderen en met denken en doen de wereld, de maatschappij en de mens wat mooier maken. Dat mag ook gevierd worden. Daarom werd in 1971 de dr. J.P. van Praag-prijs ingesteld, om die personen publiekelijk een blijk van waardering te geven. Het leuke van het humanisme is dus dat het nooit klaar is, vraagt om toegepast te worden en in de breedte van het leven te doordenken. Daarom is de Van Praagprijs traditioneel verbonden aan een thema.’ Dit jaar stond de Van Praagprijs in het teken van duurzaamheid en kwaliteit van samenleven. De jury onder leiding van Cox Habbema koos voor Pieter Winsemius, die zich in zijn loopbaan sterk heeft gemaakt voor alle drie pijlers onder duurzaamheid: profit, planet en people. De uitreiking vond plaats onder leiding van Harm Edens en met medewerking van Esther Groenenberg & band en kunstenaar Martijn Engelbregt. Plaats: Muziekgebouw aan ’t IJ Datum: 1 mei, op de 100ste geboortedag van Jaap van Praag Aantal bezoekers: 350 De lezing van Pieter Winsemius is terug te lezen op onze website.

Rein Zunderdorp, Cox Habbema en Pieter Winsemius, rond de Van Praagprijsaward van Sigurdur Gudmundsson

De uitreiking van de Van Praagprijs leverde de volgende media-aandacht op: • Op 18 mei zond HUMAN een aflevering uit van Profiel over Pieter Winsemius. •P ieter Winsemius was te gast bij OBA/live. • De uitreiking kreeg redactionele aandacht in NRC Handelsblad (twee artikelen), NRC Next, Trouw, vier omroepbladen en onze eigen media HUMUS, de HV-website, HUMAN en Human.nl. Het Humanistisch Verbond dankt Muziekgebouw aan ‘t IJ voor de plezierige samenwerking.

Harm Edens in gesprek met Martijn Engelbregt

7

Publiek humanisme | Het humanistische geluid DE DIALOOG

Grote Dialoog: Opgroeien in Nederland – praten over seksualiteit

Al jaren is het Verbond partner in de Brede Maatschappelijke Dialoog over Homoseksualiteit, Religie, Levensbeschouwing, Cultuur en Ethiek (De Dialoog). De Dialoog beoogt homoseksualiteit (seksuele diversiteit) bespreekbaar te maken, daar waar dit taboe is.

In juni organiseerde De Dialoog/het HV een grote dialoogbijeenkomst in Amsterdam-Zuidoost, onder de noemer: ‘Opgroeien in Nederland. Praten met je kind over geloof en seksualiteit’. De bijeenkomst over opvoeding en homoseksualiteit bracht ruim 45 deelnemers samen van zeer diverse achtergronden, onder andere Surinaams, Afghaans, Ghanees en Rastafari. Reportages over de Grote Dialoog waren te zien op tv-zender De Hoeksteen Live en te beluisteren op de radiozenders Radio Club Paradise, FunX en Radio Tamara.

In 2011 lag de aandacht op het ondersteunen van organisaties en individuen uit etnische en levensbeschouwelijke kringen om zelf dialogen te organiseren. Verder is er dit jaar veel aandacht besteed aan het ontwikkelen, verspreiden en evalueren van de dialoogmethodiek. Op de website www.dedialoog.nu zijn instrumenten te vinden om zelf dialogen te organiseren, zoals draaiboeken, begeleiders, relevante films en literatuur. Hier zijn ook verslagen te vinden van dialogen die zijn georganiseerd door het HV of de andere partners in De Dialoog.

Activiteiten rond ‘Help! Een homo in de klas’ In december 2010 ging de documentaire ‘Help! Een homo in de klas’ in première. De Dialoog/het HV heeft een handleiding ontwikkeld voor het organiseren van dialoogbijeenkomsten, waarbij de film vertoond wordt. De handleiding en dvd zijn zo’n 25 keer aangevraagd door onder andere HV-afdelingen, scholen, docenten, (onderwijs)organisaties en humanistisch geestelijk verzorgers. HVafdeling Doetinchem organiseerde bijvoorbeeld op 2 november een bijeenkomst voor brugklasdocenten.

Twaalf kleine dialogen Dit jaar vonden twaalf kleine dialoogbijeenkomsten plaats die door het HV werden ondersteund, waaronder met de Ghanese partnerorganisatie Recogin, met Rastafari’s in Amsterdam en Rotterdam, en met moslimjongeren in Nunspeet. De dialogen kregen veel aandacht in (lokale) media. Zo waren er artikelen over de dialoog met inburgeraars onder meer in de Gaykrant, Het Kontakt, Wereldjournalisten en in HUMUS.

De Dialoog en Nederland in dialoog In november voerde De Dialoog een speciale ‘roze’ campagne tijdens de jaarlijkse ‘Dag van de Dialoog’. Buurtbewoners en collega’s in 70 steden door heel Nederland gingen met elkaar in dialoog over diverse thema’s. Met een ludieke actie riep Dolly Bellefleur leden van het COC en het HV op om dan ook homoseksualiteit ter sprake te brengen. Daarnaast organiseerde het Humanistisch Verbond zelf op 10 november een dialoog in zorgcentrum De Werf in Amsterdam. Onder leiding van humanistisch geestelijk verzorger René Goudsblom gingen personeelsleden en oudere bewoners met diverse achtergronden met elkaar in gesprek over homoseksualiteit binnen de ouderenzorg.

Landelijke Dialoog in Den Haag


Op 14 december werden de successen van tien jaar Dialoog gevierd tijdens een exclusief ‘gangmakersdiner’ in de Nieuwe Kerk in Den Haag. Hier kwamen zo’n 150 change makers van diverse achtergronden samen om hun plannen voor de toekomst te formuleren en die tevens om te zetten in concrete acties. Tijdens de live matchmaking-sessie werden ter plekke activiteiten gepland binnen de ANBO, NS en Scouting Nederland, en met diverse religieuze leiders. Vanuit het HV was Hoofdbestuurslid Saskia Daru hierbij aanwezig.

Evaluatie van de effecten van De Dialoog en verankering van de opgedane kennis Deelnemers ‘gangmakersdiner’: vlnr: Daisy Osei (Recogin), Nana B. Boateng (bestuurslid Recogin), Marco Derks (LCC Projecten), Els Veenis (Ministerie OCW)

‘Roze imam’ Muhsin Hendricks spreekt op expertbijeenkomst In februari organiseerde De Dialoog/het HV een expertbijeenkomst voor dialoogbegeleiders uit religieuze kringen. Speciale gastspreker was de Zuid-Afrikaanse homoseksuele imam Muhsin Hendricks. Beelden van de expertbijeenkomst en een interview met de ‘roze imam’ waren onder andere te zien in het tv-programma ‘Eén vandaag’.

8

Omdat de huidige fase van project De Dialoog binnenkort wordt afgesloten, heeft het HV in 2011 een evaluatie uitgevoerd van de effecten van De Dialoog als methode om homoseksualiteit bespreekbaar te maken in kringen waar dit onderwerp taboe is. De resultaten van de evaluatie worden begin 2012 bekendgemaakt.

65 jaar HV, gefeliciteerd! Boris van der Ham: ‘In een tijd waarin halsstarrigheid nogal de kop opsteekt, is een beetje vrijzinnigheid en humanisme zeer belangrijk. En daarom feliciteer ik het Humanistisch Verbond van harte met zijn verjaardag.’

Publiek humanisme | Het humanistische geluid SUCCESVOLLE PUBLIEKSACTIVITEITEN IN DE VERENIGING In 2011 hebben de veertig afdelingen en lokale werkgroepen een breed scala aan activiteiten georganiseerd. In 2011: • luisterden leden en niet-leden naar de vele tientallen lezingen; • vonden in circa tien steden humanistische cafés plaats; • werden door het hele land 29 cursussen georganiseerd, van socratische gespreksvoering tot filosofiecursussen, waaronder de basiscursus Humanisme, die 60 deelnemers telde; • waren 29 gespreksgroepen actief en 10 leesgroepen.

Ledenwerkgroepen In 2011 waren de ledenwerkgroepen ‘Humanisme en kunst’, ‘Humanisme en duurzaamheid’ en de werkgroep ‘Scholing’ actief: • Er waren drie tentoonstellingen te zien van de werkgroep ‘Humanisme en kunst’ op de website, waarvoor ook aandacht in HUMUS. De werken waren van kunstenaars Jacques Sens, Merapi Obermayer en Hilde Schipper-Baptist. • Leden van de werkgroep ‘Humanisme en duurzaamheid’ participeerden onder meer in de focusgroep ‘Duurzaamheid en kwaliteit van leven’ voor het nieuwe Meerjarenbeleidsplan. • De werkgroep ‘Scholing’ heeft in vier jaar de basiscursus Humanisme ontwikkeld met het drieluik ‘Persoonlijk humanisme’, ‘Publiek humanisme’ en ‘Praktisch humanisme’. De werkgroep heeft haar taak afgerond. Gedurende de periode 2008-2011 organiseerde de werkgroep 48 basiscursussen, met in totaal ruim 530 deelnemers.

Afdelingen Evenals voorgaande jaren hebben verschillende afdelingen met eigen bijeenkomsten bijgedragen aan het profileren van het humanisme en de landelijke thema’s, onder andere de thema’s Levenskunst, Menswaardig levenseinde en Vreemdelingenbeleid, en de basiscursus Humanisme. Daarnaast vonden diverse innovatieve en succesvolle activiteiten plaats, zoals film- en documentairefestivals in Groningen en Doetinchem, en activiteiten over ‘opvoeden met hoofd, hart en handen’ in Groningen en Haarlemmerland.

Uitgelicht: thema ‘Opvoeden’ • Op 13 oktober 2011 organiseerde afdeling Groningen een bijeenkomst over opvoeden met hoofd, hart en handen. Bezoekers kwamen meer te weten over de eigen opvoedstijl en hoe het ‘goede leven’ vanuit humanistisch perspectief is vorm te geven. • Afdeling Haarlemmerland organiseerde een gespreksgroep over opvoeden. Voorzitter Erwin Drenth: ‘Bij ‘In gesprek over opvoeden’ bespreken ouders én grootouders wat ‘humanistisch opvoeden’ anders maakt dan een reguliere, seculiere opvoeding. En misschien nog belangrijker: hoe dóe je dat dan in de praktijk! Er doen momenteel vijf mensen mee aan de groep.’ • Tijdens het najaarsweekend van JongHV, dat ‘Growing up in the universe’ als thema had, werd gediscussieerd over onderwijs en opvoeding.

Daarnaast heeft een aantal afdelingen specifiek aandacht besteed aan het 65-jarig bestaan van het Verbond, waaronder afdeling Groningen, afdeling Midden-Holland en afdeling Apeldoorn.

Gespreksgroep Haarlemmerland (Erwin Drenth is 2e van links)

65 jaar HV, gefeliciteerd! Hedy d’Ancona, lid van het burgerinitiatief ‘Uit vrije wil’: ‘Heel hartelijk gefeliciteerd met die eerbiedwaardige leeftijd, 65. En wat ik zo bijzonder vind aan het Humanistisch Verbond is dat het door al die jaren heen tot op de dag van heden zo progressief, zo fris en zo jong is gebleven. Ga daarmee door!’

9

Het humanistische geluid | In de media Doelstelling: • Het HV wordt minstens vijf keer per jaar door journalisten en redacteuren benaderd voor opinies en andere bijdragen; • Minimaal vier ingezonden brieven en artikelen in een landelijk dagblad, minimaal twee keer in een weekbad; • Minimaal één keer aanschuiven bij het Buitenhof, Pauw & Witteman of ander actualiteitenprogramma.

thema’s die we de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. Zo werden we opnieuw benaderd door Trouw, het Reformatorisch Dagblad en Zembla over vreemdelingenbeleid en onuitzetbaarheid. NRC Handelsblad besteedde opnieuw ruimschoots aandacht aan de Van Praagprijs-winnaar en de Socrateslezer.

Resultaat: Het HV verstuurde elf persberichten en één ingezonden artikel. Daarnaast werd Rein Zunderdorp over verschillende onderwerpen voor verschillende media geïnterviewd, waaronder over het 65-jarig jubileum van het Verbond. Diverse media benaderden het HV in totaal tien maal. De belangrijkste onderwerpen in de media waren: de uitreiking van de Van Praagprijs aan Pieter Winsemius, het waardig levenseinde, het korten op humanistisch geestelijke begeleiding in gevangenissen, de zendtijd van HUMAN, vreemdelingenbewaring en onuitzetbaarheid, de Socrateslezing door Bas Heijne en lokale activiteiten. Met deze mediamomenten wil het HV bijdragen aan het maatschappelijk debat en de eigen zichtbaarheid. Dit leverde het volgende overzicht op: Totaal 2010

Totaal 2011

Televisie, voorzitter, directeur, HV-vertegenwoordiger

5

3 + 12 keer Durf te denken

Radio-interview van voorzitter, directeur, Socrateslezer, vertegenwoordiger HV

20

8


Gratis publiciteit

58 Interview, artikel of ingewaarvan zonden brief van voorzitter, 1 interdirecteur of andere vertegenview in 50 woordiger HV in gedrukte kranten) media

6

Humanistisch Verbond in gedrukte landelijke media

57

61

Humanistisch Verbond in gedrukte regionale media

406

333

Uit dit overzicht blijkt dat er wat verschuivingen hebben plaatsgevonden in de ‘gratis publiciteit’. Er is minder gepubliceerd in de landelijke media, een trend die vorig jaar met de keuze voor het investeren in eigen (sociale) media is ingezet. Vanaf 2012 willen we echter met een actiever pers- en mediabeleid deze trend breken en weer zichtbaarder worden. Veel afdelingen slaagden erin op aansprekende wijze hun bijeenkomsten in de lokale en regionale media te krijgen. Toch bleef het aantal opnieuw achter vergeleken bij vorige jaren. Ook dit verdient aandacht. De televisieserie ‘Durf te denken’ heeft niet alleen veel media-aandacht opgeleverd, ook genereerde het programma meer bezoek aan de website van de Humanistische Canon. Ook in 2011 wisten diverse media ons nog steeds te vinden op de

10

Collage van beelden van human.nl/durftedenken

Existentieel humanisme | De humanistische levenskunde Levenskunst-filmproject: LEVEN de film Kunnen films inspireren tot een zinvol leven? In september startte ‘LEVEN de film’, een online én offline filmclub die stimuleert ‘verder te kijken dan de film lang is’. Het HV selecteerde vijf films samen met filmrecensent Gawie Keijzer, leidde ze in en verzamelde materiaal voor een verdiepend en zinnig filmgesprek. Met als motto: kijk een film, praat erover en sta stil bij je eigen manier van leven.

Doel van ‘LEVEN de film’: • Voorzien in een behoefte aan reflectie en verdieping op het eigen leven aan de hand van films; • Bijdragen aan beoefening van levenskunst door jonge mensen gericht op vriendschapscultuur, delen van betekenisvolle ervaringen en reflectie op het eigen leven.

Met als beoogde resultaten: • Een aansprekende website; • Een sociale-mediastrategie die ervoor zorgt dat de doelgroep de informatie vindt en gebruikt voor het organiseren van filmavonden; • Een communicatieplan om dit project te promoten bij leden, jongeren en filmliefhebbers; • Ondersteuning aan JongHV-filmclubs.

Begin september ging de website www.levendefilm.nl online, met de filmselectie, introfilmpjes en materiaal voor het organiseren van filmavonden. In een workshop werden jonge humanisten en afdelingen aan de hand van een handleiding getraind om zelf een filmavond te kunnen organiseren. In februari hebben JongHV’ers twee filmavonden georganiseerd rond The Big Chill, in Maastricht met acht deelnemers en in Nijmegen met dertien deelnemers. Om LEVEN de film te verspreiden, heeft het HV vooral Twitter en Facebook gebruikt. Dit resulteerde in een groep van 220 volgers via Twitter en circa 100 fans op Facebook. De opgedane contacten hebben helaas (nog) niet tot concrete activiteiten geleid. Ook het gesprek daar over de filmselectie op gang te brengen bleek lastiger dan gedacht.

Publiciteit: • Het HV verspreidde een (pers)bericht naar alle studentenverenigingen in Nederland met het verzoek aandacht te besteden aan ‘LEVEN de film’ in hun uitingen. • Op 21 september lichtte Gawie Keyser ‘LEVEN de film’ toe in radioprogramma OBA-live.

Cursus Levenskunst

Collage van beelden van levendefilm.nl

De cursus ‘Levenskunst’ is in 2011 negen keer georganiseerd door de verschillende HV-afdelingen, waaraan 135 mensen deelnamen. De naam van de cursus is inmiddels gewijzigd in ‘Filosofie van de levenskunst’. In de tweede helft van 2011 is een nieuwe cursus rond levenskunst ontwikkeld in samenwerking met het docententeam. De titel van deze cursus luidt: ‘Levenskunst door de ogen van moderne filosofen’ en is gebaseerd op het boek ‘Mensbeelden en levenskunst’ van Dick Kleinlugtenbelt. Deze cursus kan als vervolg op de eerste cursus georganiseerd worden, maar ook als een zelfstandige cursus.

11

Existentieel humanisme

Gezonden en verbonden

www.humanistischecanon.nl

ZORG

Drie jaar geleden startte het HV met het ontwikkelen en samenstellen van de Humanistische Canon.

Voor 2011 was het doel: • Bevorderen van inspiratie door en bekendheid met oorspronkelijke humanistische werken en de met de bronnen van het humanisme; • Verbreden en verdiepen van inzicht in ook nu nog relevante existentiële thema’s en maatschappelijke vraagstukken; • Bevorderen van het actieve gebruik van de Humanistische Canon; • Toegankelijker maken van de Canon en de toepassing van de Canon; • Beheren van de website en het voortdurend vernieuwen van het laatste venster.

Met als beoogde resultaten: • Afronden van de website Humanistische Canon: de werken, de teksten, de vormgeving; • Opstellen van een papieren handleiding in het gebruik van de Canon voor humanistisch geestelijk begeleiders en leden.


In 2011 is de website www.humanistischecanon.nl afgerond. Het idee voor een papieren handleiding is vervangen door een instructievideo. De homepage is aangepast, zodat nieuwe projecten en actuele berichten eenvoudiger zichtbaar zijn. Door tags (trefwoorden) toe te voegen is zoeken op trefwoord gemakkelijker geworden. Samen met HUMAN en Brandstof is ‘Durf te denken’ gemaakt, de televisieserie over twaalf denkers uit de Humanistische Canon. HUMAN heeft hiervoor een Facebook-pagina opgezet. De animatiefilmpjes in de televisie-uitzendingen werden wekelijks geïntegreerd in de website en uitgelicht in de HV-Nieuwsbrief. Door de samenwerking met HUMAN is de Humanistische Canon niet alleen onderdeel geworden van diverse sociale en traditionelere media, ook werd de Canon gebruikt door Ton Vink in het online cursusmateriaal voor Wegen naar Wijsheid (leergang filosofie voor het middelbaar onderwijs) van uitgeverij Damon. De Humanistische Canon werd gepresenteerd op 3 november tijdens het symposium ‘Humanistische traditie: bron voor geestelijke begeleiding’ aan de humanistisch raadslieden. Op 26 november, tijdens de ledendag, vond de presentatie aan de leden plaats met de Grote HumanCanonShow.

Jaar: 2011 Plaats: www.humanistischecanon.nl Aantal bezoekers: 153.460

12

Herziening Beroepscode, beroepsprocedure en benoemingsprocedure Humanistisch geestelijk begeleiders (HGB’ers) worden opgeleid aan de Universiteit voor Humanistiek en in dienst genomen in de werkvelden defensie, justitie en zorg. Het Humanistisch Verbond is de zendende instantie van de HGB’ers. Zij zijn dus ‘ambtsdragers’ namens het HV, staan voor het humanisme in hun werk en vertegenwoordigen de humanistische beweging. De relatie tussen de geestelijk begeleiders en het HV heeft zowel formele als inhoudelijke aspecten. Om deze relatie te verhelderen is in 2011 de beroepscode, benoemingsprocedure en het klachtenreglement herzien. Het is de bedoeling dat ook vrijgevestigde humanistici toegang krijgen tot deze code en procedures, en daarmee hun band met het Humanistisch Verbond verstevigen. Een werkgroep onder leiding van Jan Hein Mooren heeft een advies uitgebracht aan het bestuur uit over de beoogde vernieuwing en herziening met als doel duidelijkheid te verschaffen over: • de humanistische identiteit van de humanistische geestelijke begeleiding; • de rol, positie en verantwoordelijkheden van de humanistisch geestelijk begeleiders, de Hoofden van Dienst en het HV ten opzichte van elkaar.

Met als beoogde resultaten: • Een heldere, toegankelijke en aansprekende beroepscode; • Een transparante, juridisch houdbare beroepscode en juridisch houdbaar klachtenreglement; • Een transparante en inhoudelijk uitnodigende benoemingsprocedure. De ‘werkgroep Mooren’ heeft in 2011 een grondslagendocument, een conceptberoepscode en conceptberoeps- en benoemingsprocedure geschreven. In november zijn de Universiteit voor Humanistiek, als opleider, en de humanistisch geestelijk begeleiders om een reactie gevraagd. Een eerste concept is in december aan het Hoofdbestuur voorgelegd en hierdoor geaccordeerd.

Versterking vernieuwende initiatieven HGBzorg: Moreel Beraad Twee jaar geleden is het HV gestart met het ondersteunen van vernieuwende initiatieven van HGB’ers in zorginstellingen. Het HV brengt die in beeld, draagt bij aan hun profilering en werkt aan het verduidelijken van de humanistische signatuur van hun werk. Vernieuwers die vaak ook deel uitmaken van de zogenoemde ‘koplopersgroep’ verleggen niet alleen hun werkzaamheden, maar ook hun werkgebieden. Zo trainen HGB’ers vrijwilligers en zorgprofessionals op het (h)erkennen van levensvragen, zetten zij projecten op voor veteranen en zijn zij voor het eerst te vinden in de verslavingszorg. Om kennis en ervaring te delen en deskundigheid te bevorderen, heeft het HV learning communities (LC) opgezet, waaraan zij met plezier en succes hebben deelgenomen. Daarom organiseerde het HV in 2011 opnieuw LC’s. Dit keer over Moreel Beraad. Moreel Beraad is een ‘humanistische’ methode om

Gezonden en verbonden | Geestelijke begeleiding een moreel dilemma, waarbij verschillende partijen, professionals, cliënten of patiënten en hun naasten betrokken zijn, aan de orde te stellen en tot een goed besluit te komen. Een voorbeeld van zo’n dilemma is de vraag of je een vrouw met een verstandelijke beperking die zich graag uitdagend kleedt dwingend mag adviseren haar kledingstijl wat aan te passen. Moreel Beraad past niet alleen goed bij deze beroepsgroep, ook blijkt er grote behoefte aan te zijn in de zorg. In deze LC’s trainen zij zichzelf en elkaar om Moreel Beraad op te zetten en uit te voeren in hun instelling.

Met als doel: • Het vergroten van het aanbod aan vernieuwende vormen van geestelijke begeleiding; • (Gezamenlijke) kennis en kunde van ‘koplopers in vernieuwing’ toegankelijk te maken voor andere geestelijk begeleiders in het werkveld.

En met als beoogde resultaten: • Een introductie van Moreel Beraad in acht zorginstellingen waar humanistisch geestelijk begeleiders werkzaam zijn; • Deskundigheidsbevordering van acht HGB’ers voor het opzetten en uitvoeren van Moreel Beraad; • Vorming van een nieuwe groep HGB’ers die aan de slag gaan met Moreel Beraad in hun instelling. In 2011 zijn drie LC’s van start gegaan met elk 8 tot 10 deelnemers. Uit de eerste ervaringen bleek dat meer instructie over Moreel Beraad nodig is, om de methode te kunnen laten slagen in zorginstellingen. Daarom is de doelstelling van een introductie in acht zorginstellingen in 2011 niet behaald. Bovendien kunnen de LC’s onvoldoende voorzien in genoemde instructie. In 2012 willen we deze resultaten wel behalen.

Symposium HGB Zorg, Justitie en Defensie 2011 Op 3 november vond in Leusden het symposium ‘Humanistische traditie: bron voor geestelijke begeleiding’ plaats. Het symposium was deze keer georganiseerd voor de drie werkvelden: zorg, justitie en defensie. Centraal stond de Humanistische Canon en de betekenis ervan voor het werk van de HGB’ers. Het doel van het symposium was: ontmoeting, verbinding en inspiratie bieden. Het beoogde resultaat: een goed bezochte conferentie, in het teken van de Humanistische Canon. Het symposium bestond uit een afwisselend programma van diverse inleidingen, een plenaire discussie en afsluitende speech van politicus Boris van der Ham. Drie geestelijk begeleiders uit verschillende werkvelden (Jasper Smits uit de zorg, Menno Mensonides uit justitie en Christy van Hastenberg uit defensie) hielden een voordracht waarin zij een denker uit de canon naast hun werkpraktijk legden. Onder leiding van dagvoorzitter Mirella van Markus werd naar aanleiding hiervan een gesprek gevoerd. De evaluatie van de dag wees uit dat de deelnemers zeer tevreden waren over het symposium (gemiddelde cijfer: een 8). Vooral de inleiding door Ineke de Vries en de inhoudelijke bijdragen van de geestelijk begeleiders werden hoog gewaardeerd. Datum: 3 november Plaats: Internationale School Voor Wijsbegeerte, Leusden Aantal deelnemers: 70 humanistisch geestelijk begeleiders uit werkvelden zorg, defensie en justitie

JUSTITIE EN DEFENSIE

Nieuwe HGB’ers aan de slag In 2011 heeft het Hoofdbestuur 10 kandidaten benoemd op 10 werkplekken. Er zijn 12 bevoegdheidsverklaringen afgegeven. Op 31 december waren 22 vrijgevestigd HGB’ers werkzaam, 137 HGB’ers in de zorg, 34 bij Justitie en 37 bij Defensie.

Dienst HGV-Justitie 2011 heeft voor een groot deel in het teken gestaan van de resultaten van de voorkeursmeting onder gedetineerden en de hieruit voortvloeiende korting van 30% op de formatie van de humanistische geestelijke verzorging. In het begin van het jaar zijn er in de Tweede Kamer, op instigatie van het HV en in samenwerking met de SP, vragen gesteld over deze korting en zijn er twee moties ingediend waarin om tekst en uitleg van de staatssecretaris werd gevraagd. Verschillende media besteedden er aandacht aan, onder meer NRC Handelsblad, Trouw en Elsevier. Staatssecretaris Teeven bleef echter bij zijn besluit om te korten op de formatie. In de loop van 2011 is inmiddels een aantal raadslieden op basis van vrijwilligheid vertrokken. Hierdoor is een gedwongen vertrek van raadslieden voorkomen. Op de beleidsdag in april is gesproken over de huidige situatie en de toekomst en zijn de eerste stappen gezet om te komen tot een beleidsplan voor de komende vier jaar.

Dienstverlening van de raadslieden bij Justitie

Beeld van de HGB-folder ‘Even op adem komen’

Geestelijk begeleiders in de justitiële inrichtingen wordt gevraagd gedetineerden zeven diensten te bieden. Het gaat onder andere om individuele en groepsgesprekken, kerken gebedsdiensten en bezinningsbijeenkomsten. De humanistische geestelijke begeleiding

13

Gezonden en verbonden | Geestelijke begeleiding Op 1 februari trad Ingeborg Takken aan als nieuw hoofd van de dienst. Zij werkte eerder bij de dienst als raadsvrouw bij de Marine en de Landmacht, en als staflandmachtraadsvrouw. Zij volgde raadsman Erwin Kamp op, die de dienst een jaar lang als waarnemend hoofdkrijgsmachtraadsman leidde. De Dienst HGV-Defensie is, na de werving van drie nieuwe collega’s in 2011, weer bijna op volle sterkte. Dit betekent dat 37 raadslieden op verschillende locaties in Nederland en daarbuiten humanistische geestelijke verzorging aanbieden aan militairen, hun thuisfront, veteranen en burgermedewerkers van Defensie.

Uitzendingen In 2011 werd de omvangrijke Nederlandse bijdrage aan de ISAF-missie in Afghanistan beëindigd. Geestelijk verzorgers leverden tot en met oktober hieraan een bijdrage. Tegelijk met de afbouw werd de politietrainingsmissie in Kunduz gestart. Ook bij deze missie worden geestelijk verzorgers uitgezonden. Daarnaast zijn geestelijk verzorgers uitgezonden voor de missies naar Sardinië (ten behoeve van Libanon) en de antipiraterijmissies voor de kust van Somalië. In totaal zijn in 2011 vier humanistisch geestelijk verzorgers uitgezonden. is verantwoordelijk voor een evenwichtige inzet van deze diensten. Dit jaar is daarom extra aandacht gegaan naar de humanistische bezinningsbijeenkomsten, wat onder andere betekent dat bijna alle raadslieden een leergang volgen voor het houden van deze bijeenkomsten. Binnen de Dienst Geestelijke Verzorging van Justitie is gestart met een ‘levensschool’ voor gedetineerden. Dit vormingsprogramma is een gezamenlijk project van de zeven denominaties. Een succesvol proefproject in de gevangenis in Dordrecht wordt nu uitgebreid naar zes andere gevangenissen. Gedetineerden zijn enthousiast over het vormingsprogramma.

En verder:


• werkten raadslieden mee aan het bij uitgeverij De Graaff verschenen boek ‘De moed om te zien’ onder redactie van Jan Hein Mooren. Het boek gaat in op het werk van humanistisch geestelijk begeleiders in justitiële instellingen; • werkten zeven raadslieden aan een bundel over humanisme en nihilisme, waarin de actualiteit van de ‘grote strijd’ van Jaap van Praag centraal staat. Zij werden begeleid door Joep Dohmen van de Universiteit voor Humanistiek. Het boek verschijnt in 2012; • werd de BajesHumanist weer uitgebracht. Dit tijdschrift werd goed door de gedetineerden ontvangen en is een prachtig middel om de naamsbekendheid te vergroten.

En verder: • is de geestelijke begeleiding van veteranen voor de komende jaren een expliciet aandachtspunt voor de Dienst HGV-Defensie, zowel voor de oudere als de snelgroeiende groep jonge veteranen; • draagt de dienst actief bij aan het omgaan met diversiteit bij Defensie, door bijvoorbeeld vormingsconferenties te organiseren. Daarnaast namen raadslieden deel aan de organisatie van de defensiebijdrage aan de Gay Parade, waar Defensie voor het eerst met een eigen boot meevoer; • werden twee scholingsconferenties gehouden voor raadslieden van Defensie: ‘Omgaan met de dood vanuit humanistisch perspectief’ en ‘Arbeid en zingeving’. Daarnaast vond een bijeenkomst rond Wereldhumanismedag plaats.

Dienst HGV-Defensie In 2010 werd een grootscheepse bezuinigingsoperatie bij Defensie aangekondigd. Inmiddels is duidelijk dat deze bezuinigingsopdracht leidt tot het opheffen of afslanken van eenheden, het sluiten van locaties en het reorganiseren en afslanken van de staven. Voor veel individuele werknemers van Defensie zijn de consequenties hiervan nog niet duidelijk en is het een onzekere tijd. De geestelijke verzorgers begeleiden en steunen deze mensen waar mogelijk. Wat de bezuinigingen gaan inhouden voor de omvang en manier van werken van de geestelijke verzorging zelf is nog niet duidelijk. Dit is onderwerp van overleg tussen de Zendende Instanties, waaronder het HV, en de minister.

14

Installatie van Ingeborg Takken, rechts op de foto

65 jaar HV, gefeliciteerd! Hans Scheper, Hoofd van Dienst, ministerie van Justitie: ‘Humanisten bij Justitie hebben het HV nodig. Ook dit jaar weer heeft het HV gestreden voor onze belangen, in de Tweede Kamer met moties en in de media. Wij, als humanisten bij Justitie, hopen dat het HV dit nog vele jaren zal blijven doen. HV, van harte!’

Van verbond naar netwerk | Een betrokken vereniging VAN VERBOND NAAR NETWERK Ledenpanel Om meer inzicht te krijgen in de wensen en behoeften van onze leden, recht te doen aan hun betrokkenheid, te kunnen inspelen op de meningen en ervaringen van leden en om draagvlak te realiseren voor activiteiten en diensten, zijn we in 2010 met Newcom Research & Consultancy gestart met het ontwikkelen van een ledenpanel.

Met als beoogde resultaten: • Een functionerend, representatief ledenpanel: minimaal 350, minimaal 700 leden in januari 2012; • Implementatie van het ledenpanel in projecten en activiteiten; • Een advies voor de directie over structureel beheer en financiering van het panel. Het ledenpanel werd mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van afdeling Eemland. Inmiddels hebben ruim 700 leden zich als panellid aangemeld.

Lennart Kolenberg en Pascal Obma namen deel aan Summercamp Humanism and Peace, het internationale zomerkamp van de Noorse jonge humanisten. Lennart Kolenberg nam eveneens deel aan het IHEU- en IHEYO-congres van 12 tot 14 augustus, samen met Joris de Lathouder.

Eat in JongHV organiseerde Eat in. Onder het genot van een duurzame maaltijd luisterden de aanwezigen naar Jarg de Gooijer (Jarg Producties, duurzame muziek), Erik Zwart (KEEK Utrecht, kunst en eerlijke koffie) en keken naar Laura de Jong (Free Fashion Challenge, duurzame mode) en Michel Post (ORIO architecten, duurzaam architect). Datum: 10 september Plaats: Nivon-centrum, Utrecht Aantal bezoekers: 32, onder wie 12 voor wie dit de eerste kennismaking met JongHV was

In mei vond het eerste panelonderzoek plaats. Leden konden zich voor het Meerjarenbeleidsplan 2012-2017 uitspreken over welk belang zij hechten aan twaalf thema’s en hun visie op wat het HV met die thema’s zou moeten doen. 538 leden deden aan het onderzoek mee – een geweldig resultaat. De uitkomsten van het onderzoek hebben meegewogen in de plannen voor de komende vijf jaar. In december 2011 vond het tweede ledenpanelonderzoek plaats, deze keer naar de informatiebehoefte en het mediagebruik van leden, en de gewenste communicatiekanalen om informatie tot zich te kunnen nemen. 420 leden namen deel aan het onderzoek. De uitkomsten van het onderzoek zal het HV gebruiken voor het ontwikkelen van een optimale communicatiemiddelenmix en communicatiestijl, om zo effectiever en prettiger te kunnen communiceren, onder andere met de leden.

JONGHV Jonge humanisten (tot 35 jaar) zijn verenigd in het netwerk JongHV. Op 31 december telde JongHV 331 leden. Zij organiseren eigen activiteiten, waaronder gespreksgroepen (in Utrecht, Nijmegen, Groningen en Den Haag), cursussen over humanisme en traditioneel een voor- en najaarsweekend. Nieuw dit jaar waren filmavonden, meer internationale samenwerking en een duurzame maaltijd. Een aantal activiteiten wordt hieronder uitgelicht:

Voorjaarsweekend Het Voorjaarsweekend stond in het teken van levenskunst. Sprekers waren Dick Kleinlugtenbelt (filosoof, socioloog), Elmer van Engelenburg (Universiteit voor Humanistiek) en Anton van Hooff (emeritus hoogleraar Klassieke Geschiedenis). De deelnemers keken de film Agora, maakten en wandeling en hadden op zaterdagavond een dansfeestje. Het weekend werd zeer positief geëvalueerd. Datum: 8-10 april Plaats: De Wolfskuil, Ommen Aantal deelnemers: 30

En verder: • namen acht belangstellende jongeren deel aan de cursus ‘Humanistisch film bespreken’ op 5 september in Amsterdam. Martijn Rozing introduceerde er ‘LEVEN de film’; • telde de cursus ‘Persoonlijk humanisme’ op 7, 14 en 21 september, eveneens gegeven door Martijn Rozing, twaalf belangstellende deelnemers; • namen twaalf belangstellenden deel aan de cursus ‘Levenskunst’, gegeven door Martijn Rozing, op 26 oktober, 2, 9, 16, 23 en 30 november 2011; • namen 25 JongHV’ers deel aan het najaarsweekend over onderwijs en opvoeding, dat van 11 tot 13 november plaatsvond in Boxtel. Sprekers waren Joep Schrijvers, Martien Schreurs en Isolde de Groot; • ntvingen zo’n 150 JongHV-leden drie keer het ledenblad Spino. Het lentenummer droeg als thema ‘Onderwijs en opvoeding’, het zomernummer ‘Wetenschap en wereldbeeld’ en het najaarsnummer ‘Tussen levenkunst en -kitsch’; • ontvingen 860 jongeren maandelijks de JongHV-Nieuwsbrief.

15

Van verbond naar netwerk | Een betrokken vereniging Humanistisch Verbond 65 jaar Jubileumdag/ALV In een afgeladen Pakhuis de Zwijger in Amsterdam vierden we zaterdag 26 november ons 65-jarig jubileum. Tijdens de algemene ledenvergadering presenteerde Ineke de Vries het Meerjarenbeleidsplan 2012-2017, ‘Inspireren en verbinden’, dat vervolgens werd besproken en aangenomen. De humanistische traditie zelf stond in de schijnwerpers in De Grote HumanCanonShow. De bruisende en licht ironische gastheer Joep Schrijvers presenteerde deze wervelende én inhoudelijke multimediale show. Rode draad: wat is de actuele betekenis en het belang van grote denkers uit de humanistische canon als Spinoza, Mary Wollstonecraft, Epicurus en Hannah Arendt? OBA/Live-presentator, schrijver en journalist Theodor Holman en OBA/Live-eindredacteur Rina Spigt stonden Schrijvers kundig bij.

Uit de feestrede van Rein Zunderdorp: ‘Het is feest omdat wij het 100ste geboortejaar van Jaap van Praag vieren, oprichter van het HV. De man van de ‘kleine strijd’ voor seculiere rechten, tegen discriminatie van niet-gelovigen. De man van de ‘grote strijd’ tegen het morele en culturele verval en het nihilisme. De ‘kleine strijd’ lijkt gewonnen, maar waakzaamheid blijft geboden! Hij riep op waakzaam te zijn over christelijke bemoeizucht met het persoonlijke leven en nog akeliger op dit moment: het oprukkende tribalisme. […] Wij vieren het leven zonder onnatuurlijke menselijke of goddelijke taboes. En steeds meer mensen zijn dit met ons eens. Zij rekenen af met allerlei beperkingen in hun zoektocht naar geluk. Beperkingen die komen uit de omgeving, de heersende cultuur of de religie. Het humanisme heeft daaraan bijgedragen door te kiezen voor de mens als vertrekpunt en de rede en de wetenschap als instrumenten om tot inzicht te komen. Wij hebben de ratio verdedigd tegen theologische dwaalwegen.’

Naast Miriam van Reijen – haar bijdrage wordt hieronder uitgelicht – werden Andreé van Es, Leon Heuts en Hans Achterhuis tijdens de show door Holman bevraagd over Wollstonecraft en Hannah Arendt. Na de Grote HumanCanonShow hield Rein Zunderdorp een feestrede. De middag werd muzikaal opgevrolijkt door Duo Wilde Orchidee. Datum: 26 november Plaats: Pakhuis de Zwijger, Amsterdam Aantal bezoekers: 350 leden en geïnteresseerden

Uitgelicht: vrije wil


Tijdens de ALV sprak Holman met filosofe en Spinoza-kenner Miriam van Reijen over Spinoza. Spinoza vond het concept van ‘de vrije wil’ overbodig. Ook de ethiek en moraal waren niet nodig om gelukkig te worden. Moeilijk te verkroppen voor Holman. En wellicht ook voor de zaal? Holman: ‘Wie niet gelooft in de vrije wil, steekt nu zijn hand op. Hilariteit toen verschillende mensen hun hand opstaken. Van Reijen: ‘Veel mensen vermoeden dat geen vrije wil automatisch tot fatalisme lijdt: mijn leven is toch al bepaald, dus waarom zou ik moeite doen? Dat is een denkfout. Want ook dan zijn morele afwegingen belangrijk. De moordenaar kan zeggen dat hij geen vrije wil had en de rest van de samenleving kan met evenveel recht zeggen dat moord bestraft moet worden.’

Theodor Holman in gesprek met Hans Achterhuis

Petje op petje af - Grote HumanCanonQuiz

Leden en gasten tijdens Jubileumdag

65 jaar HV, gefeliciteerd! Cees Meinhardt, lid: ‘Al 65 jaar vormgeven aan humanistische waarden in de praktijk... Van harte gefeliciteerd! Voor de komende tijd wordt het nog belangrijker dat leden als ambassadeur van het HV op deze wijze doorgaan, daar waar de overheid zich terugtrekt. Succes.’

16

Ledenwerving Campagne Gelooft u ook meer in het leven vóór de dood? 2011 is het tweede jaar van de ledenwerfcampagne ‘Gelooft u ook meer in het leven vóór de dood?’. Ruim een miljoen Nederlanders onderschrijven de humanistische waarden en richten hun leven overeenkomstig die waarden in. Maar het merendeel is zich hiervan niet bewust en (h)erkent het humanistische gedachtegoed niet. Met deze campagne wil het HV hier verandering in brengen. De boodschap in de advertenties, op boekenleggers, posters, kaarten en banners is concreet, onderscheidend en positief: het gaat om dít leven, déze wereld. Daarnaast zijn in verschillende radiospotjes zes ‘HV-ambassadeurs’ te horen, die vertellen waarom ook zij meer geloven in het leven vóór de dood. Alexander Pechtold, Nelleke Noordervliet, Erwin Olaf, Hanneke Groenteman, Karin Spaink en Bas Haring geven aan wat zij met het humanisme hebben door een humanistische gedachte of waarde te onderschrijven. Op deze manier krijgt het humanisme letterlijk meer stem.

Doelen voor 2011 waren: • Continueren van de groei van de HV-achterban/-leden; • Vergroten van naamsbekendheid en profilering. Ook nieuwe en andere mogelijkheden en kansen benutten om het HV en het humanisme te laden en waar mogelijk de wervingsactiviteiten te verbreden.

In totaal zijn de spots 215 keer landelijk en minstens 120 keer regionaal te horen geweest. HV-afdelingen Apeldoorn en NoordwestVeluwe hebben de spots regionaal ingezet. Daarnaast heeft een aantal regionale radiostations, waaronder Laser Radio, onze spots zonder kosten uitgezonden. Voor het plaatsen van advertenties in landelijke publiekstijdschriften is in 2011 een gunstig stoppercontract afgesloten, zodat we meerdere keren hebben kunnen adverteren in Filosofie Magazine, Maarten!, Kunstbeeld, NWT Magazine en Historisch Nieuwsblad. Daarnaast hebben we ook een of meerdere keren een wervingsadvertentie kunnen plaatsen in Vrij Nederland, De Groene Amsterdammer en de VPRO-gids. In totaal is de ledenwerfadvertentie 24 keer geplaatst. Een advertentiebanner is tijdens de ‘Maand van de Filosofie’ geplaatst op de betreffende website. Halverwege 2011 is op basis van de radiocampagne een nieuwe banner ontwikkeld en gedurende een maand ingezet op Filosofiemagazine.nl rond de Socrateslezing. De boekenleggers, wervingskaarten en posters zijn met name verspreid via de afdelingen en tijdens landelijke publieksactiviteiten.

Ledenverlies en ledenbehoud

Met als beoogde resultaten:

Leden van het HV zijn over het algemeen trouwe leden. Toch moeten we helaas elk jaar een substantieel aantal mensen uitschrijven als HV-lid. Van ongeveer 70% weten we waarom ze opzeggen en/of uitgeschreven zijn. Circa 20% geeft als motivatie ‘financiën’ op, circa 10% is het niet eens met het beleid of voelt geen verbondenheid meer. 33% van het totaal aantal uitschrijvingen is een gevolg van overlijden.

• Landelijke uitzending van de zes radiospots gedurende een aantal periodes; • Plaatsing van de ledenwerfadvertenties in diverse landelijke bladen; • Bannering op externe sites; • Verspreiding van boekenleggers, wervingskaarten en posters; • Werving van extra uitzendseconden en/of mediaruimte.

Ongeveer 30% van de mensen die hun lidmaatschap opzeggen, geeft bij opzegging geen reden op. Om meer inzicht te krijgen in de motivatie van deze vertrekkende leden is in september 2011 gestart met het nabellen van alle opzeggers met reden ‘onbekend’ van het afgelopen jaar. Doel hiervan is leden beter te kunnen bedienen en mogelijk te behouden.

In 2011 hebben 984 mensen zich als lid aangemeld. Piekperiodes waren de periodes waarin de landelijke radiospots te horen waren. Op 31 december 2011 telde het HV 13.022 leden. Op 1 januari waren dit er nog 12.699. Het HV heeft in 2011 meer dan voorheen geadverteerd. Zo is er naast Radio 1 en 2 voor het eerst ook op Radio 5 geadverteerd. De spots waren te horen in de avond en in het weekend, wanneer de zender verdiepende programma’s uitzendt.

We hebben 63% van de mensen die hun lidmaatschap zonder reden hebben opgezegd, telefonisch gesproken. Ongeveer 15% bleek opgezegd te hebben vanwege activiteiten in ‘hun’ afdeling (te weinig, niet interessant (genoeg), teleurstellend). Ongeveer 20% gaf aan opgezegd te hebben, omdat ze het niet eens waren met het beleid of omdat ze geen verbondenheid meer voelden met de vereniging. Van alle mensen die opgezegd hebben zonder reden, bleek 50% een financiële motivatie te hebben. Uiteindelijk bleek ruim een kwart van alle nagebelde mensen toch nog graag betrokken bij het Humanistisch Verbond. Als donateur of anderszins.

Relamezendtijd is duur, daarom is in HUMUS opgeroepen om uitzendseconden te doneren. Dankzij bijdragen van sympathisanten en van HV-leden hebben we wat extra uitzendtijd kunnen inkopen. Door een gulle bijdrage van HV-afdeling Noord-Holland-Noord hebben we de radiospots landelijk gedurende de hele maand december kunnen laten uitzenden. Het Humanistisch Verbond dankt reclamebureau Imagine en mediabureau Zenith Optimedia voor hun belangeloze bijdrage aan en inzet voor de ledenwerfcampagne.

17

Inkomsten uit acties en nalatenschappen betalende leden bij en af 2004 t/m 2011

1.800 1.590

1.600 1.400 1.200

1.100

1.124

1.000

805

800

800

565

600 317

984

826 711

400

1.018

578

333

798

711

582

200 0

netto 2004

-483

netto 2005

-472

netto 2006

+115

netto 2007

+1025

totaal (betalende) leden bij

Doelstelling: • Vergroten van inkomsten uit acties en nalatenschappen; • Aanboren van nieuwe financiële bronnen, zoals het werven van donaties bij niet-leden.

Resultaat:

Fondsenwerving: (extra) giften


Net als in 2010 heeft het HV onder zijn leden en donateurs extra geld geworven via de zogenoemde ‘voorjaarsmailing’. Met een gemiddelde gift van 27 euro heeft ruim 15% gereageerd op de oproep om een extra gift voor een van onze belangrijkste humanistische diensten: de humanistische geestelijke verzorging. In totaal werd ruim 45.000 euro gegeven. Eind november zijn de leden en donateurs via de najaarsmailing aangeschreven. Focus van deze giftenwerving was de noodzaak van een vreemdelingenbeleid dat de menselijke waardigheid centraal stelt en het op de agenda houden van de discussie over menswaardig sterven. De actie loopt nog, maar bracht in de eerste twee maanden al meer dan 40.000 euro op.

Inkomsten uit nalatenschappen Voor het realiseren van de doelstellingen is het Verbond naast contributie-inkomsten, donaties en giften afhankelijk van inkomsten uit nalatenschappen. In 2011 gaven 493 erfstellers aan geld te willen nalaten aan het Verbond. In 2010 waren dat er 501. Ongeveer een derde van deze erfstellers is lid van het Humanistisch Verbond. Het werven van nalatenschappen gebeurde door de Stichting

18

netto 2008

+546

netto 2009

+436

netto 2010

+389

netto 2011

+186

totaal (betalende) leden af

Steunfonds Humanisme. Deze werkstichting werft bij particulieren ten behoeve van de diensten en activiteiten van het Humanistisch Verbond. Het voornaamste deel van de inkomsten droeg het Steunfonds af aan het Verbond. Daarnaast werd een deel van de inkomsten gespaard, dan wel duurzaam belegd. Het beleid was erop gericht de beleggingsportefeuille verder te verduurzamen.

Wervingsbronnen De nalatenschappen werden geworven via de website van het Humanistisch Verbond, andere relevante websites en via advertenties in verschillende bladen en gidsen. De advertentie ‘Als nalaten u een zorg is’ werd in 2011 42 keer geplaatst in 13 verschillende media. De advertentie bevatte een bon waarmee de brochure ‘Bijdragen aan een traditie van menswaardigheid’ kon worden aangevraagd. Deze informeert belangstellenden onder andere over de dienst Executeur van het Steunfonds Humanisme. De brochure is het afgelopen jaar 496 keer aangevraagd en leidde tot 85 aanvragen voor een eerste bezoek van een van de steunfondsmedewerkers.

De dienst Executeur van het Steunfonds Er was een groeiende vraag naar het persoonlijk en zorgvuldig uitvoeren en afwikkelen van nalatenschappen. Niet iedereen kan voor het executeurschap terugvallen op familie of vrienden en bovendien is het voor hen in veel gevallen een te grote belasting. Het Steunfonds Humanisme is hierin gespecialiseerd en heeft juridisch medewerkers met jarenlange ervaring. De medewerkers van het Steunfonds treden alleen op als executeur, als het Verbond wordt opgenomen als begunstigde in het testament.

Samenwerking Het Humanistisch Verbond hecht veel waarde aan samenwerking binnen en buiten de humanistische beweging. Een overzicht van onze partners:

HUMAN Het Humanistisch Verbond is de zendende instantie van omroep HUMAN. Veel van de thema’s die het HV agendeert, zijn ook – niet toevallig – belangrijk voor de programmamakers van HUMAN. Daarom hebben we ons ten doel gesteld om meer dan voorheen producten rond dezelfde thema’s te ontwikkelen die elkaar multimediaal aanvullen en versterken. Zo kunnen wij samen het humanistisch geluid krachtiger vormgeven en naar buiten brengen.

Met als beoogd resultaat: • Het ontwikkelen of verbeteren van communicatielijnen, zodat HUMAN-programmamakers en HV-medewerkers elkaar kunnen vinden om relevante onderwerpen vroegtijdig te inventariseren en signaleren. En wel zo dat dit in 2011 uitmondt in aantoonbaar gezamenlijk tot stand gekomen ‘producten’. De contacten tussen HV-medewerkers en HUMAN-programmamakers van radio, televisie en website hebben geleid tot steeds meer onderlinge uitwisseling en tot gezamenlijke producten en programma’s, zoals de tv-serie ‘Durf te denken’, met twaalf denkers uit de Humanistische Canon, het themaprogramma www.uitburgeren.nu, de Profiel-uitzending over Pieter Winsemius. Maar er is meer bereikt: • Samenwerking met het HUMAN-radioprogramma OBA/Live: Socrateslezers en winnaars van de Van Praagprijs zijn hoofdgast. OBA/Live heeft een humanistisch geestelijk begeleider bij Justitie als vaste gast opgenomen in het programma. Waar het paste besteedde OBA/Live aandacht aan HV-thema’s. • HUMAN-films over vreemdelingenbeleid (Surprising Europe, De vreemdelingenrechter) zijn aan HV-afdelingen aangeboden met een instructie hoe met deze films debatavonden over vreemdelingenbeleid zijn te organiseren. • Samenwerking tussen het HV en tv-programmamakers leidde tot ideeën voor drie documentaires in 2012: over homovriendelijkheid in verzorgingshuizen, de opvang van veteranen en over onuitzetbaarheid.

Stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding Samen met de medewerkers van de Stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding en regionale werkgroep Fryslân organiseerde het HV de jaarlijkse themadag voor uitvaartbegeleiders. Op verschillende manieren werd stilgestaan bij de toespraak. De toespraak vormt een belangrijk onderdeel van de uitvaartbegeleiding. Door in te gaan op presentatie, het vertellen van een levensverhaal, biografisch onderzoek en interviewtechnieken konden de uitvaartbegeleiders ervaringen delen en waar nodig hun vaardigheden aanscherpen.

Stichting Steunfonds Humanisme Het Verbond werkte samen met het Steunfonds bij de werving van nalatenschappen en bij het profileren van de dienstverlening van het Steunfonds.

INTERLEVENSBESCHOUWELIJK Duurzaamheid bij Kerken, Humanisten en Vakbonden (KHV) De tweejaarlijkse KHV-conferentie, waarin vakbonden, kerken en humanisten (HV en Humanitas) samen een maatschappelijk thema doordenken, werd in 2011 georganiseerd door de kerken. Onder de titel ‘Duurzaamheid, en nu wij!’ luisterden de ruim veertig deelnemers naar een lezing van Hans Opschoor en Marian Minnesma. Op duurzaamheidgebied worden veel activiteiten ondernomen, maar de overstap naar mainstream is bijzonder moeizaam. Duurzaamheid is een wicked problem. De top-down benadering van regelgeving en financiële prikkels is noodzakelijk, maar wordt sterk aangevuld met een bottom-up benadering van weerbare, flexibele, experimenterende en creatieve burgers en bedrijven die zelf aan de slag gaan. In de discussie en de werkgroepen people, planet, en profit waren de humanisten goed vertegenwoordigd. Zowel de kerken als de vakbonden sloten aan bij de HV-belofte om duurzaamheid als belangrijk onderdeel van een betekenisvol leven te duiden. Datum: 4 oktober Plaats: het groene conferentiecentrum Hydepark, Doorn Deelnemers: CNF, FNV, Raad van Kerken, RK Kerk, Protestantse Kerk, Quakers, Remonstrants Broederschap, Humanistisch Verbond, Humanitas, Humanistische Alliantie, JongHV, diverse gasten (samen zo’n 45 deelnemers)

Prinsjesdagviering De Prinsjesdagviering is een interlevensbeschouwelijke bijeenkomst. Het thema was, met het oog op de bezuinigingen, ‘Delen is helen’. Namens de humanisten hield Kim Dusch (HVO) een toespraak. Dusch: ‘Delen is helen. Je kunt materiële zaken delen: eten, geld, kleding. Maar je kunt ook delen in immateriële zin: verhalen, ideeën, kennis, emoties, aandacht. Door deze dingen te delen kun je laten zien wie jij bent als mens, je kunt gezien worden en je kunt anderen zien. Zeven miljard mensen, dus zeven miljard perspectieven, ideeën en verhalen. Wat een rijkdom!’ Datum: 20 september Plaats: Grote Kerk, Den Haag. Aantal bezoekers: 1.000 De volledige toespraak van Kim Dusch is te lezen op onze website.

19

Samenwerking

De eigen media

HUMANISTEN VERENIGD

Vernieuwing HV-website in samenhang met Human.nl

Humanistische Alliantie Het HV participeert in het bestuur van de Humanistische Alliantie. De jaarlijkse, inspirerende netwerkdag, deze keer over Levenskunst, vond plaats in het West-Indisch Huis in Amsterdam. Ineke de Vries (eveneens lid van het Dagelijks Bestuur van de Humanistische Alliantie) stond in haar welkomstwoord stil bij het tienjarig bestaan van de Humanistische Alliantie, waarvan inmiddels 42 humanistische organisaties lid zijn. De Alliantie heeft er samen met de Universiteit voor Humanistiek voor gezorgd dat het Humanistisch Historisch Centrum (voorheen het Humanistisch Archief) kan voortbestaan. De jaarlijkse beleidsdag van de Humanistische Alliantie werd omgevormd tot een focusgroep, die inging op het nieuwe Meerjarenbeleidsplan van het HV. De belangrijkste uitkomst was dat de twintig deelnemers bereid bleken mee te werken en bij te dragen aan de uitvoering van het plan. Bovendien was iedereen het eens over de rol van het HV als woordvoerder van de humanistische beweging in Nederland.

Op de websites van het HV en HUMAN zijn vaak berichten over dezelfde thema’s te vinden. Daarom is onderzocht hoe we elkaar kunnen versterken en of het zinvol is om – op termijn – de websites te integreren. Met als doel: • Meer gebruikers, waaronder (potentiële) leden, beter informeren over humanisme, projecten, activiteiten en diensten; • Meer en beter de mogelijkheden van het internet benutten (interactiviteit).

Met als beoogd resultaten: • Plan van aanpak voor afstemming en integratie van HV-website en Human.nl; • Eén contentmanagementsysteem voor zowel de HV-site als voor Human.nl; • Voorbereiden van vernieuwing website in 2012. In juni 2011 zijn de werkzaamheden gestart om de website van het Humanistisch Verbond te verbeteren. Op de nieuwe site zal de informatie door tagging (trefwoorden) beter gevonden kunnen worden. Ook werd gewerkt aan een betere indeling van de huidige dossiers en werden de pagina’s over humanistische diensten verbeterd. Bovendien onderzochten we de mogelijkheden om deze twee onderdelen te integreren met Human.nl.

Bezoekersaantallen website In 2011 steeg het aantal bezoekers van www.humanistischverbond. nl licht. Het aantal pagina’s dat per bezoek werd geraadpleegd, nam iets af.

INTERNATIONAAL


International Humanist and Ethical Union International Humanist and Ethical Union (IHEU) is de enige wereldwijde organisatie voor humanisten, atheïsten, rationalisten, secularisten en vrijdenkers. IHEU werd opgericht in 1952 in Amsterdam. Om de twee jaar vindt het IHEU-congres plaats; dit jaar in Oslo met als thema ‘Humanisme en vrede’. Meer dan 600 humanisten uit meer dan 60 landen troffen elkaar tussen 12 en 14 augustus. Het Humanistisch Verbond, lid van de IHEU en een van de organisaties die vanaf de oprichting bij de IHEU betrokken zijn geweest, was goed vertegenwoordigd. Ineke de Vries, Rein Zunderdorp, Wilma Reinders, Erwin Kamp, Ingeborg Takken, Fanny de Groot en Joris de Lathouder waren naar Oslo afgereisd. De afvaardiging van de dienst HGV-Defensie nam het initiatief voor een resolutie ter bevordering van passende geestelijke verzorging voor niet-godsdienstige militairen in alle landen met een krijgsmacht. De resolutie werd aangenomen door het congres en het bestuur van de IHEU.

European Humanist Federation Het HV en de Humanistische Alliantie bereidden de jaarlijkse conferentie van de European Humanist Federation (EHF) voor die van 25 tot 27 mei 2012 zal plaatsvinden aan de Universiteit voor Humanistiek. Werktitel van de conferentie is ‘Citizenship, a daily practice’. De conferentie zal gaan over het belang van geestelijke weerbaarheid voor Europees burgerschap.

20

2010

2011

Afname/ toename

Bezoekers

131.547

131.574

+0,02%

Pagina’s

404.514

366.966

-9%

In 2011 nam het aantal bezoekers van de websites van de afdelingen licht toe. Het aantal pagina’s dat per bezoek wordt geraadpleegd, nam iets af.

2010

2011

Afname/ toename

Bezoekers

125.462

170.985

+36%

Pagina’s gemiddeld per dag

343

468

+35%

De eigen media Ledenblad HUMUS

Tijdschrift HUMAN

HV-leden ontvangen vier keer per jaar het ledenblad HUMUS. In 2011 stond in elk van de vier edities een bekende Nederlander centraal. Achtereenvolgens vertelden Harm Edens, Katja Schuurman, Martine Sandifort en Jelle Brandt Corstius over hun leven en het belang van humanistische waarden. Daarnaast besteedde HUMUS aandacht aan de kernthema’s en activiteiten van het Verbond, zoals vreemdelingendetentie, het waardige levenseinde, de Humanistische Canon en de humanistische diensten. Ook JongHV, De Dialoog en de humanistisch geestelijk begeleiders leverden bijdragen aan HUMUS. In de rubriek ‘Humanist aan het woord’ kregen de leden zelf de gelegenheid te vertellen wat de rol van humanisme en het Verbond in hun leven is.

Samen met Koninklijke Boom Uitgevers bracht het Humanistisch Verbond vier keer het publiekstijdschrift HUMAN uit. Het HV (Roeland Ensie en Eric de Rooij) schreef voor elk nummer de rubriek ‘De menselijke maat’, waarin achtereenvolgens Ireen van Ditshuyzen, Boris Dittrich en Bas Heijne werden geïnterviewd. Voor het laatste nummer van HUMAN verzorgde het HV voor deze rubriek een interview met hoofdbestuurslid Jan Hein Mooren. Eveneens verzorgde het HV (Esther Wit) twee artikelen voor HUMAN: een interview met de Amerikaanse socioloog Richard Sennet en een artikel over duurzaamheid. Het HV heeft samen met Boom besloten per 1 januari 2012 te stoppen met het uitgeven van HUMAN. Het beperkte aantal abonnees – grotendeels HUMUS-lezers – maakt het voortzetten ervan onmogelijk. Het HV is ervan overtuigd dat er behoefte is aan een verdiepend tijdschrift vanuit het humanisme en onderzoekt de mogelijkheden hiervoor.

HV-Nieuwsbrief In 2011 kwam de HV-Nieuwsbrief tweewekelijks uit. Het aantal abonnees nam dat jaar toe met ongeveer 400 naar 1.540. 1.000 abonnees lezen de nieuwsbrief. Per nieuwsbrief wordt gemiddeld iets minder dan 500 keer doorgeklikt naar achterliggende artikelen.

Sociale media • In 2011 is het Humanistisch Verbond verdergegaan met het experimenteren met sociale media. • De pagina’s op Facebook zijn 94.654 keer bekeken, een stijging van 3,5%. 420 mensen like’ten de fanpage van het Humanistisch Verbond. Het aantal actieve gebruikers steeg in 2011 van 80 naar ongeveer 200 per maand. • Op Twitter had het HV in 2011 meer dan 700 volgers. Er is bijna 100 keer een bericht geretweet. 500 keer werd doorgeklikt naar een bericht op onze site. • Het aantal bezoekers van ons YouTube-kanaal is gestegen van 2.545 naar 6.079. Niet alleen de nieuw geplaatste filmpjes werden beter bekeken dan voorgaande jaren. Ook de films uit 2010 (en eerder) trokken in 2011 meer kijkers dan voorheen. Het kanaal is in de lucht sinds 2008. Op LinkedIn heeft het HV een groep van ongeveer 200 mensen. Hier wordt nieuws verspreid over het HV en Human.nl, en zo nu en dan zijn er goede inhoudelijke discussies. Een groot deel van de leden is humanist en/of lid van het HV.

21

Hoofdbestuur en landelijk bureau Hoofdbestuur Het Hoofdbestuur vergaderde in 2011 zeven maal. Naast de vaste onderwerpen zoals het jaarverslag, de jaarrekening, de begroting en het jaarprogramma, kwamen aan de orde:

Inhoudelijk: • De evaluatie van, het Meerjarenprogramma 2007-2012 ‘Zelf denken samen leven’; • De notitie ‘HV-visie op zelfgekozen levensbeëindiging ouderen vanwege voltooid leven’; • Het Meerjarenbeleidsplan 2012-2017, ‘Inspireren en verbinden’.

Benoemingen:

• Werkgroep Financiën (met enkele penningmeesters van afdelingen) is ingesteld voor het opstellen van richtlijnen voor financieel beheer binnen de afdelingen; • CBF-Keur voor goede doelen is in juni voor drie jaar verlengd.

• Het Verbond is als wettelijk vertegenwoordiger van de humanistische levensbeschouwing verantwoordelijk voor de inhoudelijke benoemingen van humanistisch geestelijk begeleiders en bestuursbenoemingen van verschillende organisaties zoals Stichting Even Anders, Stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding, Stichting Steunfonds Humanisme, Raad van Toezicht Hivos, Stichting HVO, en die van de leden van de bevoegdheidscommissie.

Humanistisch Geestelijke Verzorging:

Bestuurlijk overleg:

• De overleggen met staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Teeven en minister van Defensie Hillen over de gevolgen van de bezuinigingen voor de Diensten Geestelijke Verzorging: • De staatssecretaris heeft toegezegd het concept ‘integraal werken’ opnieuw te bekijken. Integraal werken betekent dat de gedetineerde bij binnenkomst kiest voor één geestelijke stroming en vervolgens alleen de diensten vanuit die ‘denominatie’ mag afnemen; • Met de minister is gesproken over het ontwikkelen van een nieuw beleidskader dat de verantwoordelijkheden bepaalt voor de Dienst Geestelijke Verzorging van het ministerie en de wettelijk vertegenwoordiger van de levensbeschouwing (de zendende instantie); • De acties gericht op de Tweede Kamer inzake de inkrimping van

Bestuurlijk overleg vond plaats met de werkstichtingen Humanistisch Vormingsonderwijs en de Universiteit voor Humanistiek: • over de ontwikkelingen binnen HVO en de manier waarop het HV Stichting HVO kan bevorderen. De landelijke financiering is rond. Er is een nieuw overkoepelend dienstencentrum opgericht waarin vijf levensbeschouwingen en religies zijn vertegenwoordigd. Zij regelen de aanvragen voor en plaatsingen van vormingsonderwijzers; • over het strategische plan van de Universiteit voor Humanistiek, het Meerjarenbeleidsplan ‘Inspireren en verbinden’ en de omvangrijke reorganisatie bij de Universiteit voor Humanistiek.

Financieel:


humanistisch raadslieden bij Justitie. In een open brief heeft het HV kritiek geuit op de opzet en de uitkomst van de voorkeursmeting, die bepalend is geweest voor het formatieverlies van humanistisch geestelijke begeleiding. Dat heeft wel geleid tot Kamervragen en persaandacht. Helaas zijn de voorgenomen bezuinigingen niet teruggedraaid; • De herziening van de beroepscode en de benoemingsprocedure van humanistisch geestelijk begeleiders en de strategie om de vernieuwing van de HGB-zorg te versterken.

HV-hoofdbestuur, vlnr: Saskia Daru, Rein Zunderdorp, Rob Buitenweg, Magdeleen Sturm, Jan van Oudenaarden, Jan Hein Mooren, Ina Bakker

22

Hoofdbestuur en landelijk bureau

Landelijk bureau

(18,7 fte, peildatum 31 december 2011) Paulien Boogaard

Bestuursleden en directie namen actief deel aan bijeenkomsten op het gebied van hun portefeuille zoals: • 27 februari: Rein Zunderdorp nam deel aan het NVVE-debat onder leiding van Lex Bohlmeijer over hulp bij zelfdoding bij een voltooid leven; • 12 maart: Rein Zunderdorp, Ina Bakker en Saskia Daru participeerden in de bijeenkomst voor actieve leden en humanistisch dienstverleners ‘Nieuwe bouwstenen voor het Meerjarenbeleidsplan 2012-2017’. • 24 maart: op de Humanistische Alliantiedag met als thema ‘Humanisme en levenskunst’ in het West-Indisch Huis waren Rein Zunderdorp en Ineke de Vries aanwezig, ook om tien jaar Humanistische Alliantie te vieren; • 7-8 mei: Rob Buitenweg nam deel aan de EHF General Assembly in Genua; • 21 juni: Rein Zunderdorp bezocht de Nacht van de Theologie en werd daar tussen vele religieuzen geïnterviewd over de verhouding tussen humanisme en religies; • 22 juni: Jan Hein Mooren woonde het 40-jarig jubileum van de VGVZ bij; • 27 juni: Rein Zunderdorp nam in Den Haag deel aan de Lunch voor de Beschaving, tegenover ‘het torentje’, onderdeel van de Mars der Beschaving op het Malieveld in Den Haag. Deze mars was gericht tegen de voorgenomen bezuinigingen op kunst en cultuur; • 25 september: Jan Hein Mooren was te gast en spreker bij de Jubileumviering van afdeling Amersfoort; • 4 oktober: Rein Zunderdorp en Rob Buitenweg woonden KHV-conferentie bij over duurzaamheid; • 3 november: Ina Bakker, Rein Zunderdorp en Ineke de Vries bezochten de HGV-conferentie ‘Humanistische traditie: bron voor geestelijke begeleiding’ in Leusden; • 19 november: Rein Zunderdorp en Ineke de Vries bezochten de slotbijeenkomst van de debatserie ‘Ongeneeslijk oud’ over hulp bij zelfdoding bij voltooid leven van de NVVE; • 24 november: Rein Zunderdorp en Ineke de Vries woonden de algemene ledenvergadering van de Humanistische Alliantie bij; • 14 december: Saskia Daru nam deel aan de afsluitende bijeenkomst van De Dialoog in Den Haag.

Portefeuilleverdeling Op de ALV van 26 november 2011 is Rob Buitenweg voor een derde bestuurstermijn gekozen als lid van het Hoofdbestuur. De portefeuilleverdeling is nu als volgt: Algemene bestuurstaken Voorzitter: Rein Zunderdorp Algemeen secretaris: Magdeleen Sturm Penningmeester: Jan van Oudenaarden Inhoudelijke taken Humanistische diensten Geestelijke verzorging zorg: Ina Bakker Geestelijke verzorging defensie/justitie: Jan Hein Mooren Maatschappelijke discussie Levensbeschouwing: Rob Buitenweg Internationaal: Idem

Programmamedewerker Maatschappelijke discussie

Els Brunt Coördinator secretariaat

Roeland Ensie Medewerker Communicatie

Ineke Huizinga Nalatenschappen, executeur

Niki Kruter Juridisch medewerker, Team Nalatenschappen

Maartje Liebregts Medewerker Ontwikkeling vereniging

Saskia Markx Medewerker Communicatie

John Min Medewerker communicatie, webredacteur

Machteld van Muiswinkel Juridisch medewerker, Team Nalatenschappen

Wilma Reinders Programmaleider Humanistische diensten

Reine Rek Programmamedewerker

Verenigingsbeleid, diversiteitsbeleid en JongHV: Saskia Daru Het bestuurslidmaatschap is onbezoldigd. Het Humanistisch Verbond kent wel een declaratieregeling voor onder meer reis- en telefoonkosten.

Annemarie Rohlfs Fonds- en ledenwerver

Martijn Rozing Programmamedewerker Humanistische diensten

Loes Thewissen Medewerker Secretariaat

LANDELIJK BUREAU

Ineke de Vries Directeur

Esther Wit De medewerkers van het landelijk bureau werkten in 2011 aan de doelstellingen uit het Meerjarenprogramma 2007-2012, uitgewerkt in het Speerpuntenprogramma 2011. Naast de speerpunten werkte het bureau aan structurele activiteiten.

Medewerker Maatschappelijke discussie

Naomi Woltring Programmamedewerker, JongHV

Barbara Zabel Medewerker Secretariaat

Jan Willem Steenks Op 1 oktober ging Hanneke Bruinsma, notarieel fondsenwever sinds 2001, met pensioen. Dzana Nukic, medewerker ledenadministratie sinds 2009, werkte bij het HV tot en met 31 december. De formatie besloeg over 2011, inclusief detacheringen bij het Steunfonds Humanisme, de Humanistische Uitvaartbegeleiding, de Humanistische Alliantie, 18,7 fte. Het verzuimpercentage was iets hoger dan vorig jaar en bedroeg 7,01.

Juridisch medewerker, Team Nalatenschappen

Freelance medewerkers: Lize Alink Mediabeleid/communicatie

Marjo van Bergen Humaan vreemdelingenbeleid

Petra Hoogerwerf Voor het Meerjarenbeleidsplan 2012-2017, adviseur marketing/communicatie

Ronald Huisen

Bijeenkomsten met bestuur: • 30 mei: personeelsbijeenkomst met Magdeleen Sturm • 23 juni: gezamenlijke beleidsdag over Meerjarenbeleidsplan 2012-2017

Ondersteuning Platform Bescherming Burgerrechten

Freerk Wortelboer Voor het Meerjarenbeleidsplan 2012-2017, adviseur proces

Sharon Polak De Dialoog

23

Humanistisch Verbond Postadres: Postbus 75490 1070 AL Amsterdam


Bezoekadres: Weteringschans 259 1017 XJ Amsterdam tel: +31 (0)20 521 90 00 fax: +31 (0)20 521 90 80 e-mail: [email protected] www.humanistischverbond.nl

Het Humanistisch Verbond is lid van de Humanistische Alliantie

24

Van Zelf denken samen leven naar Inspireren en verbinden. Humanistisch Verbond. Jaarbeeld

Recommend Documents