Humanistisch Nieuws Humanistisch Verbond Winterswijk en omstreken Nummer 30, augustus 2014

Humanistisch Nieuws Humanistisch Verbond Winterswijk en omstreken Nummer 30, augustus 2014 1

Humanistisch Verbond, afdeling Winterswijk en omstreken. Omvat de gemeenten Oost Gelre en en Winterswijk. Humanistisch Verbond,Aalten, afdeling Winterswijk omstreken. Omvat de gemeenten Aalten, Oost Gelre en Winterswijk.

Beginsel Beginsel Het humanisme is de levensovertuiging die probeert leven en wereld te uitsluitend met menselijke vermogens. achten wereld Hetbegrijpen humanisme is de levensovertuiging die probeertHet leven wezenlijk voor de mensmet zijn menselijke vermogen tot onderscheidend te begrijpen uitsluitend vermogens. Het achtoordelen, waarvoor niets of niemand buiten hem verantwoordelijk kanoordelen, worden wezenlijk voor de mens zijn vermogen tot onderscheidend gesteld. niets of niemand buiten hem verantwoordelijk kan worden waarvoor Het humanisme wordt gekenmerkt door: gesteld. 1) de voortdurende bereidheid zich door: in denken en doen naar normen Het humanisme wordt gekenmerkt vanderedelijkheid en zedelijkheid te verantwoorden; 1) voortdurende bereidheid zich in denken en doen naar normen 2) de helpende zorg voor de medemens om hem in staat te stellen van redelijkheid en zedelijkheid te verantwoorden; zich ontplooien totvoor een de volwaardig bestaan in zelfbestemming; 2) detehelpende zorg medemens om hem in staat te stellen 3) het streven naar een samenleving waarin vrijheid, gerechtigheid, zich te ontplooien tot een volwaardig bestaan in zelfbestemming; verdraagzaamheid, eerbied voor de menselijke waardigheid en 3) het streven naar een samenleving waarin vrijheid, gerechtigheid, medemenselijkheid eerbied centraal voor staan. verdraagzaamheid, de menselijke waardigheid en medemenselijkheid centraal staan.

2 2

2

2 4 5 6 7

8 9 10 11

12 12 15 16 18 22 18 24 27 28 29

Inhoud Inhoud

Beginsel Nieuwsvoorziening, vervoer, datum ledenvergadering 2 Beginsel Welkomstwoord 4 Nieuwsvoorziening, vervoer, datum ledenvergadering Adressen en tarieven 5 Welkomstwoord Bestuur en activiteiten 6 Adressen en tarieven 7 Bestuur en activiteiten

Activiteiten Huis Bergh, zondag 21 september Activiteiten

bezoek Huis Bergh, zondag 21 september 8 Bewust humanisme, 1e avond maandag 29 september bezoek samenBewust een boek lezen humanisme, 1e avond maandag 29 septembe 9 Donorcodicil, dinsdag 21 oktober samen een boek lezen lezingDonorcodicil, dinsdag 21 oktober 10 Het Filosofisch Kwintet, donderdag 27 november lezing Technologie, moraal enKwintet, medische wetenschap Het Filosofisch donderdag 27 november filmavond 11 Technologie, moraal en medische wetenschap filmavond

Verslagen Ledenvergadering Verslagen

LezingLedenvergadering Grietje Bouman 12 Hoe neemt mens Bouman zijn omgeving waar? 12 LezingdeGrietje De kracht van wilskracht 15 Hoe neemt de mens zijn omgeving waar? Heeft De humanisme toekomst? 16 kracht van wilskracht Wandeling door de Franse tijd 18 Heeft humanisme toekomst? 22 Wandeling door de Franse tijd Humanisme in mijn dagelijks leven column Humanisme in mijn dagelijks leven 18 Dorp en stad, het doet je wat column waarom benenikstad, lid van Humanistisch Verbond Dorp hethet doet je wat 24 Frissewaarom ideeën en gezichten bennieuwe ik lid van het Humanistisch Verbond verzoek Frisse ideeën en nieuwe gezichten 27 verzoek Colofon, verzoek om tekstbijdragen Opgavestrookje bezoekom Huis Bergh 28 Colofon, verzoek tekstbijdragen 29 Opgavestrookje bezoek Huis Bergh 3

3 3

Nieuwsvoorziening email en website

Nieuws van de afdeling via email

Wilt u per mail op de hoogte gehouden worden van informatie uit de afdeling, of herinnerd worden aan een activiteit, geef uw emailadres dan door aan [email protected].

Afdelingspagina op het web

De afdeling heeft een eigen pagina op de site van het Humanistisch Verbond. Hier vind u actueel nieuws uit de regio en de activiteitenagenda. Zodra de plannen rond zijn, verschijnt de activiteit op de agenda. Ook verschijnen kort na afloop van de activiteiten de verslagen daarvan op de site. humanistischverbond.nl/afdeling/winterswijk

Nieuws van het Humanistisch Verbond per e-mail

Het is mogelijk om humanistisch nieuws per email te ontvangen. Hiervoor hoeft u alleen maar uw naam en emailadres in te vullen op humanistischverbond.nl.

Vervoer

Is vervoer naar activiteiten een probleem? Bel bijtijds 0543 – 476 306 en wij regelen iets voor u.

Datum ledenvergadering 2015

Dit wordt zondag 1 februari 2015. Meer hierover volgt in het komende boekje.

44

Welkomstwoord Dit boekje, nummer 30 van Humanistisch Nieuws, staat in het teken van 2014 na de jubileumactiviteiten en ik heet dan ook iedereen, leden en belangstellenden, welkom in de eerste seizoenshelft van seizoen 2014/2015. We ontkomen natuurlijk niet aan de gedachten over en een terugblik op ons jubileum. Elders in dit boekje vindt u de verslagen van 19 en 22 juni, maar belangrijk is ook de aandacht die in de achter ons liggende tijd werd gevestigd op het humanisme en op onze afdeling van het HV, niet alleen in de pers, op posters en radio, maar ook in gesprekken, die door onze leden met belangstellenden zijn gevoerd, want het blijft van belang van ons te laten horen. Neem bijvoorbeeld eens introducees mee naar een activiteit van onze afdeling. In het januariboekje (nummer 28) werd u geconfronteerd met de metamorfose qua omvang en inhoud. In het jubileumnummer (29) met de nieuwe naam: Humanistisch Nieuws, waarin (op blz.28) een verzoek om tekstbijdragen werd gedaan. In antwoord op dit verzoek treft u in het huidige boekje twee bijdragen aan, waarvan één in de rubriek “waarom ben ik lid van het Humanistisch Verbond”. Een woordje van dank voor het afbijten van het spits is hier op zijn plaats. Hopelijk kunnen we in volgende boekjes navolgingen aantreffen van deze bijdragen. Uiteraard staan in dit boekje de verslagen, die u nog van ons tegoed had van de activiteiten, die tot nu toe in 2014 plaats vonden en de aankondigingen van de activiteiten in de rest van 2014, met alvast de bekendmaking van de datum van de ledenvergadering. Met de mededeling, dat wij gaarne suggesties en pennenvruchten van uw kant tegemoet zien, herhaal ik mijn welkom en tot ziens bij de seizoensopening en/of de andere activiteiten en vergeet niet om u, waar dat van toepassing is, aan te melden. Dolf Meijler, voorzitter 5 5

Adressen Huis- en ziekenbezoek

Riemer Veldkamp 0545 - 476 710

Geestelijk verzorger Pronsweide en de Berkhof Lotte Kleijn 06 -180 83 499

Vrijgevestigde geestelijk verzorgers

Lisette van Ardenne, Arnhem, 06 – 510 632 06 Margriet Meijling, Losser, 053 – 538 34 85 Mw M. Prins, Apeldoorn, 055 – 541 96 30 Marjan Rijnbout, Malden, 024 – 785 11 25

Humanitas

Afdeling Oostelijke Achterhoek Misterweg 2, 7102 BK Winterswijk, 06 – 224 017 05 http://www.humanitas.nl/afdeling/oostelijke-achterhoek

Humanistische Uitvaartbegeleiding 0900 – 900 50 30 www.humanistischeuitvaart.nl

Humanistisch Verbond

Postbus 75490, 1070 AL Amsterdam Telefoon 020 - 521 90 00, fax 020 - 521 90 80 E-mail: [email protected] Website: www.humanistischverbond.nl en www.humanistischverbond.nl/afdeling/winterswijk

Tarieven

De standaardcontributie is € 5,- per maand, ofwel € 60,- per jaar. Voor mensen met een minimuminkomen en studenten geldt het reductietarief van € 2,50 per maand (€ 30,- per jaar). U mag natuurlijk ook meer betalen. Lidmaatschappen lopen automatisch door tenzij vóór 1 november schriftelijk is opgezegd bij het Humanistisch Verbond. 6

6

Bestuur Dolf Meijler, voorzitter Tuunterstraat 13, 7101 EE Winterswijk 0543 – 531 475, [email protected] Annemieke Klein Hesselink, secretaris, webredacteur Grote Maote 98, 7123 CG Aalten 0543 – 476 306, [email protected] Marion van Noord, penningmeester Morgenzonweg 99, 7101 BJ Winterswijk 0543 – 518 316, [email protected] Jan ten Dolle, lid Garstenveld 30, 7141 NG Groenlo 0544 – 464 419, [email protected]

Activiteiten Hanneke Boesveld Iepenstraat 5, 7101 SN Winterswijk 0543 – 840 967, [email protected] Jannigje Heemskerk Albert Schweitzerlaan 7, 7101 JW Winterswijk 0543 – 531 791

7

7

Huis Bergh bezoek

Datum: zondag 21 september Tijd: de rondleiding start om 11 uur Plaats: Huis Bergh, Hof van Bergh 8, 7041 AC ’s Heerenberg. Telefoon 0314 – 661 281 De deelnemers komen om 10 uur samen bij de Storm in Winterswijk. Van daar uit gaat het richting ’s Heerenberg. Op eigen gelegenheid reizen kan natuurlijk ook. Vanaf 10.30 zijn we welkom voor koffie met thee, om 11 uur worden we rondgeleid en om 12.30 is het tijd voor koffie of thee met een broodje. De bouwgeschiedenis van Huis Bergh gaat terug tot het jaar 1250. In de beginfase van de Tachtigjarige Oorlog had Huis Bergh veel te lijden van het oorlogsgeweld en in 1735 en 1939 brandde het geheel uit. Het kasteel en al de bijbehorende bezittingen kwamen in 1912 in eigendom van Jan Herman van Heek, een industrieel uit Enschede. Hij verzamelde middeleeuwse kunst, zoals vroeg Italiaanse schilderkunst, werken uit de school van Jeroen Bosch en middeleeuwse handschriften. Zie ook: http://www.huisbergh.nl Wegens de vele trapjes en stoepjes is de toegankelijkheid niet optimaal. U mag een niet lid als introducee meenemen, van deze persoon verwachten we een bijdrage van € 5,-. In verband met de reservering is het gewenst dat u zich voor zaterdag 15 september opgeeft. Dit kan met het strookje op pagina 29 of per mail of telefoon bij de personen die op het strookje staan vermeld.

8

8

Bewust humanisme samen een boek lezen

Datum eerste bijeenkomst: maandag 29 september. Tijd: De planning is één maandagavond in de twee weken, in totaal vier avonden. Plaats: Winterswijk, volgt na opgave. In het boek van Marco Oostdijk, 'Werken met waarden', wordt gesproken over 'Bewust humanisme' en als volgt omschreven: 'Het bewuste, morele humanisme onderscheidt zich van de humane levenshouding door: Besef aan traditie, Veelvormigheid, Kernbegrippen, Systematische studie. In het jubileumjaar van de afdeling Winterswijk en omstreken, is er voor een deel aandacht besteed aan bovengenoemde punten. Over kernbegrippen kunt u lezen in het eerder toegekomen boekje 'Heeft humanisme toekomst? En tijdens de jubileumviering op donderdag 19 juni is o.a. gesproken over veelvormigheid. Er werden door Bert Gasenbeek op die avond diverse stromingen genoemd, die ik zelf liever zou willen aanduiden met uitgangspunten van humanisme. Indien u zich wilt verdiepen in de overige twee punten, nodigen wij u uit deel te nemen aan de groep: 'Samen een boek lezen'. Gepland zijn om met elkaar door te nemen de volgende twee uitgaven: 1 'Inspireren en verbinden' met als ondertitel, Actief bijdragen aan humanisme'. 2 'Werken met waarden, levenskunst en maatschappelijke betrokkenheid in de 21 eeuw'. Beide titels zijn uitgaven van het Humanistisch Verbond. Nummer 1 geeft aan de grote lijnen van humanisme en het HV. Nummer 2 zet aan tot nadenken en initiatief nemen. Door de soberheid van het boek 1 is het handig daarnaast boek 2 met elkaar te lezen, zodat de lijnconstructie verandert in een gedegen humanistisch bouwwerk. Heeft bovenstaande uw interesse? Laat het ons weten. Bel 0543 – 531 791. Jannigje Heemskerk 9

9

Donorcodicil lezing

Datum: dinsdag 21 oktober Inloop met koffie of thee: 19.00 Aanvang: 19.30 Plaats: Hotel Frerikshof, Frerikshof 2 in Winterswijk, 7103 CA Winterswijk, telefoon 0543 – 517 755. Hoe zit het nu met orgaantransplantatie en het donorcodicil? Waarom is een donorcodicil nodig? Wat vindt u, moet een humanist een donorcodicil bij zich dragen? Een medewerker van de Nederlandse Transplantatie Stichting vertelt over het afstaan en ontvangen van organen, over het donorcodicil en orgaantransplantatie. Vanzelfsprekend is er gelegenheid tot het stellen van vragen. Zie ook: http://www.transplantatiestichting.nl/ http://www.transplantatiestichting.nl/vraag/hoe-denkt-hethumanisme-over-orgaandonatie We zien u graag verschijnen.

10 10

Het Filosofisch Kwintet Technologie, moraal en medische wetenschap

filmavond

Datum: donderdag 27 november Inloop met koffie of thee: 19.00 Aanvang: 19.30 Plaats: Hotel Frerikshof, Frerikshof 2 in Winterswijk, 7103 CA Winterswijk, telefoon 0543 – 517 755. We starten met het bekijken van de documentaire van omroep Human, na de pauze gaan we hierover met elkaar in gesprek. Over de uitzending is het volgende te melden: De centrale vraag van de uitzending is: Zijn er morele grenzen aan de toepassing van medische technologie? Gespreksleider is Clairy Polak, vaste gast is Ad Verbrugge, universitair hoofddocent aan de Vrije Universiteit Amsterdam, daar doceert hij sociale- en culturele filosofie en filosofie van de economie. Gasten in deze aflevering zijn: Marli Huijer, bijzonder hoogleraar Filosofie aan de Erasmus Universiteit en lector Filosofie aan De Haagse Hogeschool. Haar onderzoek richt zich onder andere op de invloed van nieuwe biomedische technologieën. Peter-Paul Verbeek, hoogleraar Mens en Techniek aan de Universiteit Twente. Verbeek doet onderzoek naar de relaties tussen mens en techniek en de invloed van techniek op moraal. Ghislaine van Thiel, als medisch ethicus verbonden aan het UMC Utrecht. Van Thiel is onderzoeker en lid van de medisch ethische toetsingscommissie aldaar. Ook doceert ze medische ethiek aan de medische faculteit van de Universiteit Utrecht. U bent van harte welkom.

11 11

Ledenvergadering 2 februari 2014 verslag

Zondag 2 februari 2014 vond de ledenvergadering plaats, in een sfeervolle zaal bij Erve Kots te Lievelde. Aan de orde kwamen: het jubileumjaar, de nieuwe opzet van het ledenblad, de filmavond in het voorjaar, het jaarverslag, het werkplan, de begroting en het financieel verslag. Aline Stemerdink-Pit ontving een bloemetje met bon, ze was aftredend en niet herkiesbaar. Annemieke Klein Hesselink werd verkozen tot nieuwe secretaris. Tijdens de rondvraag kwam naar voren dat er meer voor jongeren georganiseerd zou moeten worden, contact via Facebook werd ook genoemd. Na de vergadering werd er informeel gebabbeld onder het genot van een pannenkoek en een drankje. Annemieke Klein Hesselink 12

12

Lezing Grietje Bouman 6 maart 2014 verslag

Op 6 maart 2014 vertelde Grietje Bouman over haar werk als beeldend kunstenaar / fotograaf. Er was een goede opkomst. Er waren 21 bezoekers. Voorzitter Dolf Meijler opende de avond en introduceerde de “vrije gift” pot. Aangezien de entree en koffie gratis waren, kan men hierin een bijdrage leveren voor de kas. Na kort iets over zichzelf verteld te hebben, ging Grietje verder met het tonen en toelichten van haar foto’s. Ze stelde zich middels haar foto’s een aantal levensvragen. Ze sprak over de zin/onzin/waanzin en verbazing over de wereld. En hoe ze die vond en ziet in haar omgeving. Er zaten ook rare foto’s bij die, zoals zij aangaf, lekker zinloos zijn. 13

13

Daarbij kwam bij haar de gedachte op om in het leven vooral de dingen te doen die je wilt doen. Ook al lijken ze zinloos. Ze vertelde over een project waaraan ze meegewerkt heeft. “Mea Vulva”, het ging hierbij om de seksualiteit van vrouw. Met name een protest tegen de vrouwenbesnijdenis. Hiervan hebben we een kort filmpje kunnen bekijken. Grietje vindt het fijn om zich langdurig in een onderwerp vast te bijten. Grote projecten waaraan zij heeft gewerkt zijn onder andere ‘Special Love’. Dit boek gaat over zelfgekozen machtsverschillen binnen liefdevolle relaties. Ze heeft 15 stellen gefotografeerd waarin de man dominant was. En ‘Goed Gelukt’, het verhaal van een transman. Dit boek gaat over het veranderingsproces van een man die eerst vrouw was. Ze is 2 jaar met hem opgetrokken en heeft het hele proces kunnen fotograferen. Het einde van het project was toen hij vader werd. Na een koffiepauze werden we uitgenodigd om foto’s te bekijken van het boek dat nog in de maak is, “Waartoe zijn wij op aarde?”. Vragen die zij zich stelde zijn: Wat denken we nodig te hebben om gelukkig te zijn? Wat betekent schoonheid en rijkdom? Hoe zit het nou met de liefde en kunnen we ontsnappen aan de dood? Door het gewone en kleine uit het dagelijkse leven onder de loep te nemen wil zij grote levensvragen aanstippen en zonder pretenties de gevoeligheden hierover zichtbaar maken. Meer specifiek ligt haar interesse in de banaliteit en het absurde van het gewone dagelijkse leven. Ze laat in haar werk zien hoe mensen zoeken naar geluk. Ze vroeg zich af of ze misschien zichzelf fotografeerde. De foto’s gaven aan hoe zij keek naar de wereld. Iedereen moet ermee doen wat hij wil. Het was een fijne avond waarin, vooral na de pauze, het publiek deelnam aan het gesprek. Marion van Noord 14

14

Hoe neemt de mens zijn omgeving waar? 22 mei 2014 verslag

Nou dat laat veel te wensen over, zo bleek aan het eind van de voordracht die Jos van Alebeek hield op de avond van de dag waarop de Europese verkiezingen hadden plaatsgevonden. Hij opende zijn speech met de confronterende uitspraak: ”Democratie (één van de grondpeilers van het humanisme) is niet de meest ideale bestuursvorm.” De toehoorders reageerden geschokt en wilden weten wat het alternatief is. Zo ontstond een levendige discussie, een open dialoog, de gespreksvorm die het humanisme graag hanteert: Iedereen geeft zijn mening, men leert van elkaar, zoeken niet het eigen gelijk, maar informeren en respecteren. Zó kun 'je zelf denken en samen leven'. Alebeek legde daarom eerst het begrip 'democratie' uit. Het begrip is ontstaan in de Griekse oudheid binnen een gesloten gemeenschap, een zo genaamde stadsstaat. Onveiligheidsgevoelens maakten dat noodzakelijk. De stadsstaat werd bestuurd door deskundigen, die gekozen waren door de mensen die gestudeerd hadden. (Niet door mensen die de taal niet spreken). Na een reeks van historische feiten kwam Alebeek bij Keizer Constantijn die het christendom vorm gaf, een religie die eenheid bracht (religie=verbonden zijn). Het nieuwe Europa heeft iets van zo'n stadsstaat, moet zich beschermen tegen grote wereldmachten. Daarom zal de democratie wellicht op een andere manier gestalte moeten krijgen. Wetend onder welke omstandigheden we leven, kwamen we ten slotte toe aan de menselijke waarneming van die omgeving. Aan de hand van vele wetenschappelijke onderzoeken werd duidelijk dat daaraan veel mankeert. Gelukkig kunnen wetenschap en techniek de mens bij die waarneming helpen. De humanist kreeg die avond veel te verwerken en kreeg wel iets mee om over na te denken. Zijn levensbeschouwing is immers gebaseerd op de menselijke waarneming. Jannigje Heemskerk 15

15

De kracht van wilskracht verslag

Op de 6 maandagavonden van 3 februari tot en met 14 april kwam eens per 2 weken een groep van 8 enthousiaste deelnemers (helaas moesten 2 van de 10 ingeschrevenen wegens ziekte na de eerste avond afhaken) bijeen om onder de bezielende leiding van Jannigje het begrip “wilskracht” te onderzoeken. Daartoe werd het boek “De kracht van wilskracht” van de hand van Kelly McGonigal gelezen en besproken. Kelly is psychologiedocent aan de Stanforduniversiteit in de VS. De begrippen wilskracht en het nauwverwante begrip zelfbeheersing zijn van levensbelang voor onze carrière, gezondheid, relaties en financiële zekerheid. Maar waarom laat onze wilskracht ons van tijd tot tijd in de steek? En wat moeten we doen, om er meer controle over te krijgen? Iedereen worstelt op de een of andere manier met verleiding, verslaving, uitstelgedrag, diëten, geldproblemen, stress of opvoeding. Dit zijn geen persoonlijke zwakheden, maar universele menselijke ervaringen. De schrijfster legt uit wat de oorzaken zijn en biedt zelfbeheersingsstrategieën, die als steuntje in de rug kunnen dienen.

16 16

Het boek, dat wekt als een coach, is gebaseerd op de publiekscursus “The science of willpower” van de Stanforduniversiteit en combineert meest recent wetenschappelijk onderzoek uit de hele wereld met de ervaringen van honderden cursusdeelnemers. Per hoofdstuk wordt één basisidee besproken en manieren om die in te zetten voor je eigen doelen. Zoals :  wilskracht is net als stress een biologisch instinct  zelfbeheersing is een spier, die je kunt trainen  je kunt je beter niet richten op deugden, maar op doelen en waarden  ongeluk, schuld en schaamte tasten onze wilskracht aan  omdat we ons geen voorstelling kunnen maken van de toekomst, bezwijken we voor verleidingen en vertonen uitstelgedrag  het onderdrukken van gedachten emoties, gevoelens en hunkeringen werkt altijd averechts Per avond werden 2 hoofdstukken behandeld en de voorbereiding bestond uit het doorlezen van de 2 hoofdstukken, om hierop een visie te kunnen geven, die dan gezamenlijk kon worden besproken evenals de opvallende fragmenten uit elk hoofdstuk. Bovendien maakte Jannigje vooraf van elk hoofdstuk een overzicht van in het oog springende zinsneden met vermelding van bladzijde en regel. Deze werden na de visie- en fragmentbespreking doorgenomen. De in de tekst staande praktische oefeningen kon men thuis desgewenst (hetgeen ieder vrij stond) uitvoeren. Elke deelnemer genoot van de goede sfeer tijdens de besprekingen, waarbij ieder de ruimte kreeg zich uit te spreken en waarbij regelmatig persoonlijke ervaringen aan bod konden komen. Unaniem was men lovend over de manier, waarop Jannigje leiding gaf aan de avonden en men gaf te kennen alweer reikhalzend uit te kijken naar een volgende boekbespreking / gespreksgroep. Dolf Meijler 17 17

Heeft humanisme toekomst? 19 juni 2014 verslag

Een deel van de ruim 30 belangstellenden Voorzitter Dolf Meijler opent de bijeenkomst en heet de aanwezigen van harte welkom. Hij vind het fijn om tegen een ruime visite aan te kijken, bestaande uit leden en niet-leden. Het 65 jarige jubileum van de afdeling is een in het oog springende gebeurtenis, de regionale pers en omroep besteedden hier ruim aandacht aan. Een wens voor de toekomst is het realiseren van humanistische geestelijke verzorging in het Streekziekenhuis. Bij het 40 jarig jubileum in 1989 was hier zicht op, maar is nog niet tot stand gekomen.

18 18

Toen was Bert Gasenbeek aan de beurt. Hij is onderzoeker geschiedenis en systematiek van het humanisme, directeur van het humanistisch centrum en het J.P. van Praag instituut. Thema van de avond is ‘Heeft humanisme toekomst?’ Maar welk humanisme? Het humanisme is al eeuwen oud. Het begon al eeuwen geleden, met Socrates en Cicero. Later, in de Renaissance was er een opleving, denk hierbij aan Erasmus. Tijdens de Verlichting ontstond de bijbelkritiek en in de 19e eeuw kwam de Vrijdenkersbeweging. In 1946 werd het Humanistisch Verbond opgericht. In de periode tussen de wereldoorlogen was de ontkerkelijking al begonnen. Jaap van Praag, de voorzitter van toen, zag twee taken weggelegd voor het HV: het behartigen van de belangen van buitenkerkelijken en het tegengaan van nihilisme. Voor niet‐gelovigen was op levensbeschouwelijk gebied feitelijk nauwelijks iets geregeld. De periode 1946 – 1965 kenmerkt zich door het streven naar erkenning en de strijd voor gelijkberechtiging. De dochtorganisaties zoals het Hivos en het HVO werden opgericht. Van 1965 tot 1987 kwam er naar aanleiding van de ideeën van Rob Tielman aandacht voor de zelfbeschikking en werd het Humanistisch Verbond een aanvaarde gesprekspartner. De leden werden maatschappijkritischer, een voorbeeld hiervan is de kernwapendiscussie. Van 1987 tot nu ontstaat de belangstelling voor de levenskunst en breidt de humanistische alliantie zich uit. Er zijn verschillende soorten humanisme, zoals modern, religieus, seculier, kritisch en sociaal humanisme. Critici die het niet eens zijn met de koers van het hoofdbestuur bedenken een nieuw soort humanisme. Zo is er bijvoorbeeld het ecohumanisme, bedacht door Floris van den Berg. Bert Gasenbeek vindt het jammer dat sociaalpolitieke onderwerpen, zoals scheiding van kerk en staat, homorechten en de vreemdelingenbeweging nu niet voldoende aan de orde komen in de landelijke verening. Bert concludeerde dat ‘het’ humanisme niet bestaat, maar dat humanisme wel toekomst heeft.

19 19

Na de pauze was het tijd voor het forum, met Dolf Meijler als gespreksleider. De vraag die aan de forumleden werd gesteld was: Vanuit welk soort humanisme doe jij je werk en beantwoordt dat aan de vraag waarvoor jouw specifieke werksoort zich gesteld ziet? Hajo Hofland, vroeger bestuurder, nu vrijwilliger bij Humanitas, vindt zich zelf een aanhanger van het praktische humanisme. Hij helpt mensen die financieel in de knoop zitten om met geld om te gaan. Hij vindt dat het Verbond zich meer moet profileren en standpunten moet innemen. Belangrijk bij Humanitas is, dat de mensen eerst geholpen worden met hun problemen en dat er daarna aandacht is voor latere keuzes. Kim Wiggers geeft sinds 6 jaar Humanistisch Vormingsonderwijs aan 26 groepen basisschoolleerlingen. Dit gebeurt vooral op openbare scholen. In sommige fusiescholen, die ontstaan zijn uit openbare en confessionele scholen, wordt ook HVO lessen gegeven. Rieky van Elk is spreker bij de Humanistische Uitvaartbegeleiding. Zij volgde een opleiding aan het Humanistisch Opleidings Instituut, de voorloper van de Universiteit voor Humanistiek Zij voelt zich als privépersoon het meeste thuis bij het kritische humanisme. Zij wil zich niet afzetten tegen religie, maar vind het belangrijk om te weten wat wil ik en hoe draag ik dat uit? Als uitvaartspreker zorgt ze ervoor dat het levensverhaal van de overledene een troost is voor de nabestaanden. Jannigje Heemskerk is lid van de activiteitencommisie van de afdeling. Zij werkt niet meer, maar leest veel over het humanisme. Ze vindt de dialoog belangrijk, het in gesprek komen met elkaar, er achter komen wat de ander denkt, zonder de ander te overtuigen. Lotte Kleijn werkt als geestelijk verzorger bij de Pronsweide in Winterswijk. Tijdens haar studie psychologie werden mensen in hokjes ingedeeld, dat ging haar tegenstaan. Ze wil graag weten wat de mens bezielt en is daarom humanistisch geestelijk verzorger geworden. 20 20

Ze geeft steun aan mensen die het nodig hebben en vindt zich zelf daarom een aanhanger van het zingevend humanisme. De beweringen van de forumleden leidden tot een levendige discussie bij de aanwezigen. Sommigen vinden dat een nare situatie iemands hele leven kan beheersen, anderen vinden naast hun handicap ook tijd voor leuke dingen. Het motto van het Verbond, zelf denken, samen leven, geeft aan dat we elkaar moeten steunen en dat we elkaar nodig hebben. Er werd gevraagd of er onderzoek is gedaan naar de bekendheid van het humanisme bij het Nederlandse publiek. De heer Gasenbeek deelde mee dat die bekendheid er wel is, maar dat het humanisme een saai en elitair imago heeft. Het humanisme is nauwelijks bekend bij de onderlaag van de samenleving. Dat is te begrijpen, een cliënt van de voedselbank is meer bezig met de vraag ‘hoe kom ik de week door, dan met de vraag ‘ben ik humanist?’ Tegenwoordig is er minder behoefte om zich aan te sluiten bij een vereniging. Bert Gasenbeek geeft aan dat het aantal leden van het Verbond en de leeftijdsopbouw door de jaren heen hetzelfde blijven. Op de vraag ‘waarom moet ik lid worden van het Humanistisch Verbond’, wordt geantwoord dat het ondersteunen van een organisatie is een goede reden is. De forumdiscussie wordt afgesloten door Dolf Meijler die, naar aanleiding van wat er is gezegd is, concludeert dat ieder zijn eigen humanisme heeft. Tot slot ontvangen de forumleden en Bert Gasenbeek een bloemetje en blijven de aanwezigen nog even napraten. Annemieke Klein Hesselink

21 21

Wandeling door de Franse tijd in Winterswijk 22 juni 2014 verslag

16 belangstellenden hadden zich aangemeld voor de wandeling, met Wim Scholtz als gids. Vooraf zaten de wandelaars gezellig bijeen op het terras bij Kronenhuis. De tocht op deze zonnige zondagmiddag ging langs diverse plekken waarbij men uitleg kreeg over de Franse tijd in Winterswijk. De deelnemers hadden zo hun eigen aanvullingen op wat er werd verteld. Er zijn weinig zichtbare dingen over uit die periode, maar de Franse overheersing heeft nog steeds invloed op de maatschappij van nu. Toen werden zaken zoals de Grondwet (met daarin de godsdienstvrijheid) de Burgerlijke Stand, de dienstplicht, het kadaster, de standaardmaten en de huisnummers ingevoerd. Met het verhaal over de arrestatie en de executie van de oranjegezinde Freule van Dorth kwam er ook een einde aan de wandeling. Annemieke Klein Hesselink 22 22

Humanisme in mijn dagelijks leven column

Ahmet heet ie. Hij is Palestijns. Hij is in Nederland uitgenodigd om te promoveren en heeft een appartementje kunnen huren via de universiteit, maar bezit nog amper meubels. Een kale matras ligt in de hoek. "Eerst een bureau, dan pas een bed", zegt Ahmet, "want ik ben hier om te werken". Eerst was hij in Leeuwarden, nu in Enschede. Het bevalt hem hier beter. Maar dat ligt niet aan 'de Friezen', volgens Ahmet, “Because I don’t do groups”. Uiteindelijk begrijp ik dat hij slechts bedoelt zijn persoonlijke ervaring te beschrijven met de paar mensen die hij toevallig daar is tegengekomen, in vergelijking tot de paar mensen die hij toevallig hier is tegengekomen. Hij doet zijn best om Nederlands te leren. Zijn collega oefent kleine zinnetjes met hem. Als hij wat te drinken gaat halen voor zijn collega, vraagt hij nu in keurig Nederlands: "Welke thee wil je, Harry?" Harry wil graag groene thee. "Geen blauwe thee?", vraagt Ahmet. "Nee", zegt Harry, "En ook geen gele." Alle kleuren die Ahmet kent in het Nederlands passeren zo elke dag de revue; Sesamstraat is er niets bij. Ahmets ouders wonen in de Gazastrook. Hij kon met de feestdagen niet naar hen toe; hij werd niet toegelaten. Op mijn vraag of hij niet boos is op 'de Israëli’s' antwoordt hij: "You know, I choose not to think in groups, Moniek." En hij heeft eigenlijk toch geen tijd, want hij moet door met zijn promotieonderzoek. "Ben je van plan om in Nederland te blijven als je gepromoveerd bent?", vroeg ik hem. "Only if I've got something to offer", antwoordt ie. Zijn Nederlands is misschien nog op Sesamstraat-niveau. Reactie? Laat het me weten via [email protected] Moniek Lensink 23 23

Dorp en stad, het doet je wat

waarom ben ik lid van het Humanistisch Verbond Misschien heeft m’n iets oudere zus andere herinneringen aan onze Groningse jeugd en onze pubertijd in Enschede, maar dit zijn mijn herinneringen: Stel u voor een veenkolonie in de jaren 50. Een kanaal met aan onze kant de brede klinkerweg met huizen, een enkele boerderij en wat winkels, waaronder de meubelzaak / stoffeerderij DE MAAR. Aan de overkant een smalle weg met huizen, boerderijen en een steenfabriek. Onderweg naar school komen we langs “De Kroon”, één van de 7 strokartonfabrieken die het dorp telt. Zichtbaar en ruikbaar gevolg van die strokartonfabrieken is dat het kanaal stinkt en zelfs bedekt is met een laag schuim. Gek genoeg ruik je het niet, want je woont er! Thuis wordt bewust Nederlands gepraat als mijn zus en ik er bij zijn. Het Gronings leren we later wel op straat en op het schoolplein. We gaan naar de openbare school. Net nieuw gebouwd om de klassen met wel 40 leerlingen op te vangen van de geboortegolf na WO II. Op zondag gaan m’n ouders naar de N.H.kerk en wij tweeën naar de naastgelegen zondagschool. Gelukkig is het een vrijzinnige gemeente en hebben we er geen nare herinneringen aan. Soms is er in de grote kerk een dienst waar kinderen ook welkom zijn. De mannen en vrouwen blijken gescheiden te zitten. Ik zit bij Pa op de achterste bank. Het zingen vind ik het mooist. Het orgel speelt de melodie en m’n vader zingt het me ook voor. Wel een octaaf lager met z’n zware bas! Onze buren zijn katholiek. Die hebben met Kerst niet alleen een boom, maar ook een stal met hele mooie grote beelden. We mogen er ook wel eens eten en leren dan een ander gebed, veel korter dan het “Onze Vader”. De goede relatie met de buren is er door de steun die ze aan elkaar hadden in de oorlog.

2424

Ik ben 8 als m’n vader in het katholieke ziekenhuis in Winschoten wordt opgenomen. Een doorgebroken blindedarm is zo ernstig dat de chirurg zegt: ”Die man gaat dood!” De zuster in habijt dringt aan: ”Als De Maar dan toch dood gaat, dan kun je net zo goed nu opereren!” Het is een verhaal dat later vaak verteld is, want Pa haalt het, knapt, maar heel langzaam, weer op, en in de zaak is al die maanden niets verkocht. Er zit niets anders op dan de zaak te stoppen. In Enschede is wel werk, als stoffeerder in loondienst. Het is 1957 en m’n zus gaat naar de ULO en ik naar de zesde klas. In 1958 volgen voor mij 6 jaar HBS-A (in de 2e blijven zitten: te speels!) Al het vertrouwde is weg, we moeten overal opnieuw beginnen. M’n ouders vinden wel een nieuwe vrijzinnige dominee, maar gaan maar een enkele keer. Ze hebben het niet breed, dus is de kerkbelasting een probleem. In de schooladministratie zal bij A.M. de Maar als kerkgenootschap nog N.H. hebben gestaan. Gelovig ben ik niet meer, maar ik ben ook niet anti en noem mezelf ook geen atheïst. In drie jaar Openbare PABO leer ik veel over pedagogiek en didactiek. Een ex-dominee geeft kunstgeschiedenis. De vele eeuwen Christelijke kunst worden “neutraal “ gepresenteerd. Mijn beetje geloofsachtergrond helpt wel om het te begrijpen, maar ook zonder dat kun je kerkelijke kunst mooi of lelijk vinden. In militaire dienst beland ik op de School voor Reserve Officieren (SRO) van de Technische Dienst. Op het rooster is wekelijks 1 uur Geestelijke vorming. Zo maak ik kennis met humanisme, want pastoor en dominee zie ik niet zitten. Het is maar een kleine groep van de SRO waarmee we in gesprek raken bij de raadsman. Het best herinner ik me een film, zo boeiend, dat me de titel is bijgebleven: “A man for all seasons” over de humanist Thomas More.

2525

Thomas More Veel later in Winterswijk maak ik kennis met Humanistisch Vormings Onderwijs (HVO) Juf Tine Blomberg geeft al jaren de wekelijkse godsdienstles in klas 5 en 6. Ergens in de 80er jaren komt er een keus. Ria Hofland biedt HVO aan en ouders en kinderen kunnen kiezen. Soms kiezen ze voor 1 jaar Godsdienst en 1 jaar HVO. Later zien we ook Hanna Geerdes voor de groep. Zij begeleidt nu de PABO-studenten van de Iselinge die voor het humanisme kiezen. Dat was er in mijn tijd niet! Op mijn verzoek zorgt Hanna voor een INFO-pakket van het Humanistisch Verbond. Het heeft jaren in onze boekenkast gestaan…. Een filmavond in Frerikshof , over een kunstenares die goed voor haar zus zorgt, is het geweest denk ik. Jannigje en Marion kennen me van de Tricot. Hun opwekkende mailtje heeft de drempel geslecht. Daarna heb ik me gewoon via internet aangemeld als lid. Eindelijk maar toch! Bert de Maar

26 26

Frisse ideeën en nieuwe gezichten verzoek

Bent u de persoon met frisse ideeën die wil meedenken over de invulling van de activiteiten? Of wilt u op een andere manier een bijdrage leveren? Waarom stellen we deze vragen? Het duurt nog een aantal maanden, maar de ledenvergadering met bestuursverkiezing komt er al weer aan. Er is een rooster van aftreden opgesteld, in principe treden de bestuursleden elke drie jaar af en zijn dan wel of niet herkiesbaar. Voorzitter Dolf Meijler en bestuurslid Jan ten Dolle zijn aftredend. In het volgende boekje wordt bekendgemaakt of ze nog een periode deel willen uitmaken van het bestuur. Tijdens vergaderingen wordt er vooral gesproken over de activiteiten. Die bijeenkomsten vinden eens per twee maand plaats. Hebt u belangstelling? Dan bent u van harte welkom bij een bestuursvergadering. Neem hiervoor contact op met de secretaris, 0543 – 476 306 of [email protected]. Annemieke Klein Hesselink en Dolf Meijler

27 27

Colofon

Tekstbijdragen: Jan ten Dolle, Jannigje Heemskerk, Annemieke Klein Hesselink, Moniek Lensink, Bert de Maar, Dolf Meijler. Marion van Noord. Redactie en vormgeving: Annemieke Klein Hesselink. Eindredactie: Dolf Meijler. Drukwerk: IdeeMedia Groenlo Bezorging: Ineke Kuiper, bestuursleden en leden van de activiteitencommissie.

Verzoek om tekstbijdragen

Misschien wilt u wel een bijdrage leveren aan het boekje. Bijvoorbeeld een stukje tekst waarin u schrijft waarom u lid bent geworden, of wat uw ervaringen zijn met het Humanistisch Verbond. Of iets anders wat u wilt melden over het humanisme. Ook foto’s, voor bijvoorbeeld het voorblad, zijn welkom. Uw bijdrage kunt u zenden naar [email protected].

28

28

Opgavestrookje bezoek Huis Bergh Naam:

Adres:

Plaats:

Telefoon:

Aantal personen:

Opgeven graag voor zaterdag 21 september 2014, bij Jannigje Heemskerk, telefoon 0543 – 531 791 of Annemieke Klein Hesselink, [email protected] of 0543 - 476 306. Dit strookje kunt u ook inleveren bij Marion van Noord, Morgenzonweg 99 in Winterswijk.

29

29