Trendrapportage mbo groen gediplomeerden

Trendrapportage mbo groen gediplomeerden Een zoektocht naar ‘het kenmerkende’ van het groene mbo en de ontwikkelingen van het groene mbo sinds eind jaren negentig

Tim Hilkens m.m.v. Erik Keppels Annet Jager

Managementsamenvatting Sinds 2010 voert het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt (KBA) in opdracht van het ministerie van Economische Zaken loopbaanonderzoek onder gediplomeerden van het groene mbo uit. Hierbij werkt zij nauw samen met ROA, AOC-Raad en Aequor. Het loopbaanonderzoek geeft antwoord op de vraag op welke positie op de arbeidsmarkt (of in vervolgonderwijs) de mbo groen gediplomeerden zijn terechtgekomen. Hierbij wordt allereerst gefocust op de intredepositie ongeveer anderhalf jaar na diplomering. In vervolgmetingen wordt voorts de verdere loopbaan van de individuen uit het betreffende afstudeercohort gevolgd. Inmiddels zijn de intredeposities van vijf en de loopbaanposities van drie opeenvolgende afstudeercohorten geanalyseerd, met 2009 als eerste afstudeercohort.1 De overheid stuurt in het kader van macrodoelmatigheid steeds meer op cijfers om de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt te optimaliseren. Door deze toenemende focus wordt een goede duiding van cijfers nog belangrijker. Hoe staan de cijfers van mbo groen bijvoorbeeld in verhouding tot andere mbo sectoren en tot het verleden? Wat is de invloed van historische ontwikkelingen in het onderwijsaanbod en op de arbeidsmarkt? KBA hecht belang aan het in perspectief plaatsen van uitkomsten van het meerjarige intrede- en loopbaanonderzoek. Daarom is eerder in 2015 een trendbrochure opgesteld waarin onder meer de intredeposities van mbo groen gediplomeerden zijn vergeleken met die van de overige mbo sectoren over een lange tijdreeks.2 De onderliggende trendrapportage bouwt voort op de trendbrochure en op het duiden van onderzoeksuitkomsten door te zoeken naar specifieke kenmerken van het groene mbo en hoe deze zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld. Dit wordt gedaan door de ontwikkeling van de populatie gediplomeerden voor de periode 1998-2014 te schetsen naar geslacht, leerweg, niveau en opleidingsrichting. Ook wordt het mbo groen vergeleken met de ontwikkelingen in de overige mbo sectoren. Vervolgens wordt de ontwikkeling van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt aan de hand van de indicatoren intredewerkloosheid, verticale en horizontale match beschreven. De rapportage fungeert met het sec beschrijven van ontwikkelingen vooral als naslagwerk maar levert ook een aantal interessante inzichten op. Het groene mbo is sinds eind jaren negentig aan veranderingen onderhevig geweest. Het aantal gediplomeerden is in de laatste 15 jaar sterk gegroeid, net als in het gehele mbo. Binnen het groene mbo is het aandeel vrouwen en gediplomeerden van niveau-1 gestegen. Het aandeel gediplomeerden van niveau-3 is daarentegen gestaag afgenomen. Nadere analyse wijst uit dat de ontwikkeling in het aantal gediplomeerden verschilt per hoofdrichting. Enkele relevante ontwikkelingen luiden als volgt:  De eerste ontwikkeling betreft de populatiekrimp binnen de primaire opleidingsrichtingen Productiedieren en (Planten)teelt. De laatste jaren heeft deze krimp zich gestabiliseerd en is het aantal vrij constant. De primaire agrarische opleidingen bieden door de jaren heen een goed arbeidsmarktperspectief gezien de lage werkloosheid en goede aansluiting naar niveau en richting. De aansluitingsproblematiek bestaat hier in de zin dat de vraag naar gekwalificeerd personeel in de primaire agrarische sectoren het aanbod van recent gediplomeerden overtreft. Om het gat op de

1 2

De diverse gepubliceerde rapporten zijn te downloaden op www.mbogroengediplomeerden.nl. KBA (2015). Trendbrochure mbo groen gediplomeerden: Groen in perspectief. KBA Nijmegen.

2

arbeidsmarkt te dichten is een grotere instroom in de opleiding wenselijk. Het goede arbeidsmarktperspectief an sich blijkt nog onvoldoende reden voor jongeren om een keuze voor de primaire opleidingen te maken. 3  Parrallel aan de daling binnen de primaire opleidingen zijn andere opleidingsrichtingen in het domein van Dier en Plant populairder geworden. Bij de opleidingsrichtingen Dierverzorging, Dier recreatie, sport en gezelschap en Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) heeft een sterke groei plaatsgevonden (vooral populair onder meisjes) die echter niet in de pas loopt met de vraag op de arbeidsmarkt. De intredewerkloosheid binnen de hoofdrichtingen Dierverzorging en Dier recreatie, sport en gezelschap is over het algemeen hoog en voor de richting Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) is het arbeidsmarktperspectief vanaf 2008 slechter geworden. Desondanks blijven de opleidingen onmiskenbaar populair en is er sprake van overcapaciteit omdat structureel meer deelnemers in de richtingen worden opgeleid dan de arbeidsmarkt vraagt. Jongeren kiezen duidelijk om andere redenen dan het arbeidsmarktperspectief voor deze opleidingen, meer vanuit passie, vanuit wat ze leuk vinden. Ook het aantal gediplomeerden – c.q. deelnemers – bij de opleidingsrichtingen (Vers)handel, logistiek en transport en Groen, grond, infra is toegenomen. Het arbeidsmarktperspectief van deze richtingen is naar verhouding echter wel goed.  Tot slot heeft er binnen het groene mbo een verbreding met niveau-1 en met de sector zorg & welzijn plaatsgevonden. Het aantal gediplomeerden binnen de hoofdrichtingen AKA voedsel en leefomgeving (niveau-1) en Zorg, natuur en gezondheid (zorg & welzijn) neemt sinds 2006/2007 toe. Kanttekening hierbij is dat de hoofdrichting Zorg, natuur en gezondheid, in tegenstelling tot hoofdrichting AKA voedsel en leefomgeving, een relatief klein aantal gediplomeerden kent. Het arbeidsperspectief is voor beide opleidingsrichtingen door de jaren heen goed, gezien de lage intredewerkloosheid. Daarnaast geldt voor AKA voedsel en leefomgeving dat het percentage met een verticale match erg laag is. Dit is in overeenstemming met eerdere bevindingen in de reeds uitgebracht trendbrochure.4 Hierin is overigens geconstateerd dat de verticale match van niveau 1 gediplomeerden sterk toeneemt in de jaren na intrede op de arbeidsmarkt. In deze trendrapportage komen achtereenvolgens de volgende thema’s aan de orde: 1. Omschrijving van het mbo groen 2. Typering mbo groen5 3. Typering mbo groen per hoofdrichting6 4. Ontwikkeling aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt per hoofdrichting7 3 4 5

6 7

Zie ook Jager, A. & E. Keppels (2015). Intredeposities van mbo’ers groen in 2014. Ontwikkeling van intredeposities van mbo groen gediplomeerden anderhalf jaar na diplomering. Nijmegen: KBA. KBA (2015). Trendbrochure mbo groen gediplomeerden: Groen in perspectief. Nijmegen: KBA. Informatie over de ontwikkeling van het groene mbo over de periode 1996-2014 is afkomstig van een open onderwijsbestand van DUO met daarin het aantal gediplomeerden per instelling, plaats, kenniscentrum, sector, bedrijfstak, type mbo, opleiding, niveau, geslacht (2015). De data vóór 2006 zijn afkomstig uit de toenmalig geldende bekostigingstellingen van het DUO. De data van de periode daarna zijn afkomstig van het Basisregister Onderwijs (BRON). Het BRON bevat de in- en uitschrijvingsgegevens, examen- en diplomagegevens van bekostigde instellingen in het voortgezet onderwijs en de sector beroeps- en volwasseneducatie. Ter aanvulling op en duiding van de kwantitatieve data zijn gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van AOCRaad, Aequor en het ministerie van EZ. De data met betrekking tot de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt zijn afkomstig van de bve-monitor van ROA. Dit onderzoek wordt jaarlijks uitgevoerd en is gericht op schoolverlaters binnen het hele mbo en heeft tot doel de overgang van het onderwijs naar de arbeidsmarkt, dan wel het vervolgtraject in het onderwijs, in kaart te brengen. Specifieke analyses en rapportage over het mbo groen worden jaarlijks gedaan door KBA.

3

1. Omschrijving van het mbo groen Het middelbaar beroepsonderwijs heeft zijn huidige vorm verkregen met de invoering van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) in 1996. Het doel van deze wet was om onderwijs aan te bieden dat is toegesneden op de wensen en mogelijkheden van een zeer uiteenlopende groep deelnemers. Dit leidde tot de vorming van regionale opleidingscentra (roc’s). Het groene onderwijs behield haar eigen plek met de agrarische opleidingscentra (aoc’s) en ook bleven enkele vakinstellingen en particuliere opleidingen bestaan. Het groene agrarisch beroepsonderwijs behoort van oudsher tot de verantwoordelijkheid van het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij (LNV) en tegenwoordig ministerie van Economische Zaken (EZ). Voor de overige mbo sectoren - economie, zorg & welzijn, techniek - is het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (OCW) verantwoordelijk. Voor het algemene onderwijsbeleid zijn beide ministeries samen eindverantwoordelijkheid. Voor het specifieke aoc-beleid dat nuanceringen of een eigen invulling van het algemene beleid kan inhouden, is alleen de minister van EZ de eindverantwoordelijke. Het groene mbo leidt deelnemers op voor opleidingen binnen de brede agrarische sector. Deze worden vormgegeven aan de hand van de ‘beroepsgerichte kwalificatiestructuur’ van Aequor (SBB) waarin staat omschreven wat een deelnemer moet kennen en kunnen. Het groene mbo kent diverse richtingen. In deze rapportage wordt gewerkt met onderstaande indeling van hoofd- en opledingsrichtingen. Alle vanaf 1998 bestaande crebonummers zijn in overleg met Aequor naar een opleidingsrichting ingedeeld. Overzicht 1 Hoofd- en opleidingsrichtingen mbo groen Hoofdrichting Voedsel Dierverzorging

Productiedieren Dier recreatie, sport en gezelschap

Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) Plant

Natuur, groene ruimte en milieu Bloem, groene detailhandel en vormgeving

Zorg, natuur en gezondheid AKA voedsel en leefomgeving

Opleidingsrichting Voedsel Algemene dierverzorging Gespecialiseerde dierverzorging Proefdieren Productiedieren Recreatiedieren Paardenhouderij Gezelschapsdieren Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) (Planten)teelt en akkerbouw Biologisch-dynamische landbouw Groen, grond, infra (Vers)handel, logistiek en transport Natuur en groene ruimte Milieu en ruimte Bloemendetailhandel en -vormgeving Groene detailhandel Bloemen- en tuincentrumbranche Zorg, natuur en gezondheid AKA voedsel en leefomgeving

Bron: Crebo-koppeltabel, bewerking KBA in overleg met Aequor

4

2. Typering mbo groen In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van het aantal gediplomeerden binnen het mbo groen beschreven. Dat wordt specifiek gedaan naar geslacht, leerweg en opleidingsniveau. Om vast te stellen of bepaalde ontwikkelingen specifiek gelden voor het groene mbo wordt een vergelijking gemaakt met de overige drie mbo sectoren: economie, techniek en zorg & welzijn.

Sector  Figuur 1a laat zien dat het aantal gediplomeerden binnen het mbo groen, na een redelijk constante periode in 1998-2001, sterk gestegen is met als hoogtepunt een populatie van ruim 11.000 gediplomeerden in 2012. Na 2012 daalt het aantal gediplomeerden naar bijna 9.700 in 2014.  Binnen de andere mbo sectoren heeft zich een soortgelijke trend voorgedaan: het aantal gediplomeerden is vanaf 1998 gestegen, maar is in de laatste jaren gedaald. Uitzondering hierop is het ‘piekjaar’ 2010 binnen de sector zorg & welzijn.8 De stijging in de populatie gediplomeerden binnen de sector techniek heeft zich pas na 2007 voorgedaan.  Het groene mbo heeft het kleinste aandeel gediplomeerden binnen het gehele mbo, circa 6 procent van het totale mbo. Dit aandeel is over de gehele periode 1998-2014 nagenoeg gelijk gebleven. Het aandeel gediplomeerden van de sectoren economie, zorg & welzijn en techniek bedraagt gemiddeld circa 34, 30 en 28 procent van het totale mbo. Figuur 1 Aantal gediplomeerden per sector* Figuur 1a

Figuur 1b

12.000

85.000

10.000

75.000

8.000

65.000

6.000

55.000

4.000

45.000

2.000

35.000

0

25.000

Groen

Economie

Techniek

Zorg & welzijn

* Zie Tabel 1 in de bijlage voor de achterliggende cijferreeksen. Bron: DUO, 2015

8

Door een wijziging in de Wet Kinderopvang werden gastouders verplicht om in 2010 minimaal een diploma of certificaat Helpende (Zorg en) Welzijn te overleggen. Als gevolg van deze wetswijziging kent de sector Zorg & Welzijn in het schooljaar 2009-2010 een uitzonderlijk hoge populatie gediplomeerden. Dit betreft vooral extraneï in de categorie ‘gastouders’.

5

Geslacht  In 1998 bestond de populatie mbo groen gediplomeerden voor het grootste deel, 66 procent, uit mannen. In de periode 1998-2004 is dit percentage gedaald, gevolgd door een periode waarin de verdeling man/vrouw nagenoeg gelijk is. In 2014 bestaat de populatie voor 59 procent uit mannen en voor 41 procent uit vrouwen (zie Figuur 2 en Tabel 2 in de bijlage).  Een vergelijking met de overige mbo sectoren wijst uit dat de samenstelling qua geslacht binnen het mbo groen de laatste tien jaar overeenkomstig is met de sector economie. De verdeling man/vrouw binnen deze sector is in deze periode redelijk constant: het percentage mannen bedraagt gemiddeld circa 56 procent. In tegenstelling tot het mbo groen heeft binnen de sector economie in de periode 1998-2007 een stijgende, in plaats van een dalende, trend in het percentage mannelijke gediplomeerden plaatsgevonden. Binnen de sector techniek bestaat de populatie gediplomeerden hoofdzakelijk uit mannen (gemiddeld circa 85 procent). Dit aandeel is de laatste jaren licht gedaald. De sector zorg & welzijn kenmerkt zich door het grote aantal vrouwen en het zeer kleine aandeel mannen (gemiddeld circa 15 procent). Het aandeel mannen is in deze sector de laatste jaren licht gestegen. Figuur 2 Populatie gediplomeerden naar geslacht (percentage man)* 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Groen

*

Zorg & welzijn

Economie

Techniek

Zie Tabel 2 in de bijlage voor de achterliggende cijferreeksen. Bron: DUO, 2015.

6

Leerweg  Tabel 3 in de bijlage toont de ontwikkeling van de populatie gediplomeerden voor de beroepsopleidende leerweg (bol) en de beroepsbegeleidende leerweg (bbl).9 In de periode 19982010 is het aandeel bbl-gediplomeerden binnen het mbo groen gestegen van 48 naar 62 procent. In de periode 2010-2014 is dit aandeel gedaald tot 42 procent in 2014 (bol-gediplomeerden 58%).  Het aandeel bbl-gediplomeerden binnen het mbo groen is groter dan binnen de sectoren economie en zorg & welzijn. Alleen de sector techniek kent een groter aandeel bbl-gediplomeerden.  In alle sectoren is er de laatste twee jaren – 2013 en 2014 – sprake van een daling van het aandeel bbl-gediplomeerden. Een deel van de verklaring kan gevonden worden in de economische conjunctuur. Ten tijden van hoogconjunctuur zijn er meer deelnemers in de bbl, terwijl ten tijde van laagconjunctuur, door de beperkte beschikbaarheid van bpv-plaatsen – er meer voor de bol wordt gekozen. Een conjunctuurverklaring lijkt echter niet afdoende. De oorzaken van de daling van het aantal bbl-deelnemers wordt momenteel onderzocht. In het mbo groen lijken een aantal aoc's zich recent minder actief op de werving en op het bieden van maatwerk voor volwassen bbl’ers in de lagere opleidingsniveaus te richten.

Opleidingsniveau  Het aandeel niveau-1 gediplomeerden binnen het mbo groen is in de periode 1998-2012 sterk gestegen van 5 naar 25 procent. In de laatste twee jaren is er sprake van een daling tot 20 procent in 2014.10 Het aandeel niveau-3 gediplomeerden is in dezelfde periode gestaag gedaald van 35 naar 25 procent in 2014. Het aandeel niveau-2 en 4 gediplomeerden zijn al die jaren vrij constant. In 2014 bestaat de populatie gediplomeerden voor 28 procent uit niveau-2 en 28 procent uit niveau4 (zie Tabel 4 en 5 in de bijlage).  In vergelijking met de overige mbo sectoren kent het mbo groen een relatief groot aandeel niveau1 gediplomeerden. Hoewel het percentage niveau-1 gediplomeerden binnen de overige sectoren aanvankelijk (tot 2003/2004) is gestegen, daalde dit in de daaropvolgende periode. Het aandeel niveau-2 gediplomeerden is de laatste tien jaren in alle sectoren redelijk gelijk gebleven. Het mbo groen kent in deze periode naar verhouding iets meer niveau 2 gediplomeerden dan zorg & welzijn, maar iets minder dan de sectoren economie en techniek.11 Het percentage niveau-3 gediplomeerden in mbo groen is de laatste tien jaren lager dan in de sector zorg & welzijn, redelijk vergelijkbaar met de sector economie en iets hoger dan de sector techniek. Terwijl er zich binnen het mbo groen een gestage dalende trend heeft voorgedaan, is het aandeel niveau-3 gediplomeerden gestegen binnen de sectoren economie en techniek. Bij zorg & welzijn was er sprake van een stijging tot 2005, waarna het aandeel redelijk constant is. Tot slot kent het mbo groen het kleinste aandeel niveau-4 gediplomeerden. Dit aandeel is door de jaren heen vrij constant gebleven. Het percentage niveau-4 gediplomeerden binnen de overige sectoren is in de eerste jaren van de onderzochte periode gedaald en is de laatste tien jaren over het algemeen vrij constant gebleven.

9

In de gegevens van DUO wordt vanaf 2006 naast de bol en de bbl ook onderscheid gemaakt in extraneï. Dat zijn deelnemers die examen doen zonder dat men hiervoor onderwijs hoeft te hebben gevolgd. Voor 2006 wordt dit onderscheid in de beschikbare gegevens niet gemaakt en zijn alleen bol en bbl opgenomen. 10 Recentere cijfers tonen een verdere daling van het aantal deelnemers op niveau 1 aan. De daling is fors in het mbo groen, en groter dan in andere mbo sectoren, en houdt onder andere verband de geschetste ontwikkeling van de bbl. 11 Bij de sector zorg & welzijn is het piekjaar 2010 buiten beschouwing gelaten. Door wijziging in de Wet Kinderopvang kwalificatieplicht van gastouders - was sprake van een stijging van het aandeel niveau 2 gediplomeerden.

7

Conclusies  Kenmerkend voor het groene mbo is de toename van het aandeel vrouwelijke gediplomeerden. Dit percentage is gestegen van circa 34 tot 40 procent in de periode 1998-2014. In het volgende hoofdstuk zullen we zien dat deze stijging vooral veroorzaakt wordt door de populariteit van specifieke opleidingsrichtingen.  Een tweede kenmerk van het groene mbo betreft het grote aandeel bbl-gediplomeerden ten opzichte van de sectoren economie en zorg & welzijn.  Ten derde onderscheidt het mbo groen zich van de overige mbo sectoren door het relatief grote aandeel niveau-1 gediplomeerden die vooral afkomstig zijn uit de bbl (zie Tabel 5 in de bijlage). Dit aandeel is in de periode 1998-2012 sterk gestegen maar in de laatste twee jaren is sprake van een sterke daling. Het percentage niveau-3 gediplomeerden is in de onderzochte periode gestaag gedaald.

8

3. Typering per opleidingsrichting In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de populatie gediplomeerden per opleidingsrichting beschreven, in een figuur in beeld gebracht en getypeerd voor de variabelen geslacht, leerweg en opleidingsniveau (zie Tabellen 6 en 7 aan het einde van het hoofdstuk). Nadere gegevens over het aantal gediplomeerden zijn te vinden in de Tabellen 8 t/m 10 in de bijlage. Voor duiding en verklaring van de ontwikkelingen is gesproken met vertegenwoordigers van Aequor, de AOC-Raad en het ministerie van EZ.

Voedsel  De (hoofd)opleidingsrichting Voedsel betreft kwalificaties die gericht zijn op het werken in de voedingsmiddelenindustrie, ofwel bedrijven die actief zijn in de vervaardiging en verwerking van voedingsmiddelen en dranken. De groene opleidingsrichting is nauw verwant met grijze opleidingen in het mbo.  Figuur 3 laat zien dat het aantal gediplomeerden over de gehele periode 1998-2014 sterk fluctueert: perioden met toename of afname wisselen zich af. In 2014 bedraagt het aantal gediplomeerden 464. De pieken in het aantal gediplomeerden – c.q. aantal deelnemers – kunnen worden verklaard door initiatieven van het bedrijfsleven om meer werknemers te werven.  De populatie bestaat grotendeels uit mannen; in de gehele onderzochte periode gemiddeld 73 procent en in 2014 78 procent.  Van 1998 tot 2003 kent deze richting vooral gediplomeerden in bol4 en in mindere mate ook bol3, bbl2 en bbl3. Tot circa 2008 betreft het vooral gediplomeerden van bbl1 en bbl2. De laatste jaren bestaat de populatie grotendeels uit gediplomeerden bbl2 en bbl3 (in 2014 38% en 35%). Figuur 3 Aantal gediplomeerden Voedsel* 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van Groenhorst, AOC Oost, Prinsentuin College, CITAVERDE College, Clusius College, Helicon Opleidingen, Landstede, Lentiz Onderwijsgroep en Nordwin College. In 2014 zijn er echter geen gediplomeerden meer afkomstig van Prinsentuin College en Landstede.

9

Dierverzorging De hoofdrichting Dierverzorging bestaat uit de drie opleidingsrichtingen Algemene dierverzorging, Gespecialiseerde dierverzorging en Proefdieren.

Algemene dierverzorging  De opleidingsrichting Algemene dierverzorging bestaat uit opleidingen waarbij de verzorging van dieren centraal staat, zonder specifieke duiding van het soort dieren.  Het aantal gediplomeerden is in de periode 1998-2002 gestegen van 125 tot 396. In de periode 2002-2004 was er een daling. Daarna is de opleiding onmiskenbaar erg populair – vooral onder meisjes – en steeg het aantal gediplomeerden tot het hoogtepunt van 849 gediplomeerden in 2012. De laatste twee jaren is sprake van een daling naar 764 gediplomeerden in 2014. De stijging van het aantal gediplomeerden – deelnemers – is gestart met het vrijgeven van het onderwijsaanbod midden jaren negentig. Instellingen mochten toen alle opleidingen aanbieden wat leidde tot verbreding van het onderwijs aan de aoc’s.12 In 1998 kenden nog slechts zes aoc’s gediplomeerden van Algemene dierverzorging, in volgende jaren was dat bij alle 13 aoc’s het geval. De daling in het aantal gediplomeerden – c.q. deelnemers – van de laatste twee jaren is mogelijk een effect van de economische crisis aangezien de intredewerkloosheid onder gediplomeerden van deze richting de laatste jaren hoog is (zie hoofdstuk 4). Er is sprake van overcapaciteit omdat structureel meer deelnemers in de richtingen worden opgeleid dan de arbeidsmarkt vraagt.  De populatie bestaat gedurende de gehele onderzochte periode voor het grootste deel, bijna tweederde, uit vrouwen (gemiddeld 63% en 64% in 2014).  Het zijn gedurende de gehele onderzochte periode voornamelijk bol2-gediplomeerden; 93 procent in 2014. In de periode 1998-2003 bestond de populatie ook voor een groot deel uit bbl2. Figuur 4 Aantal gediplomeerden Algemene dierverzorging* 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van alle aoc’s en Landstede.

12 Zie ook: AOC-Raad (2015). De evolutie van groen onderwijs: aoc’s 25 jaar. Geraadpleegd op 15 mei 2015 via: https://www.youtube.com/watch?v=SUF_3sZKkQU

10

Gespecialiseerde dierverzorging  De opleidingsrichting Gespecialiseerde dierverzorging bestaat uit de opleidingen gericht op het werken als hoefsmid, trimmer of rundveepedicure.  Met de invoering van de kwalificatiestructuur KS2000+ zijn nieuwe kwalificaties ontstaan, waaronder die vallend onder de Gespecialiseerde dierverzorging. De binnen het mbo groen kleine opleidingsrichting heeft daarom pas vanaf 2003 gediplomeerden. Het aantal is daarna gestegen tot 49 in 2008. In de daaropvolgende periode fluctueert het aantal sterk. Anno 2014 bedraagt het aantal gediplomeerden 45. De opleiding heeft een relatief klein aantal gediplomeerden (c.q. deelnemers), aangezien de arbeidsmarkt voor gespecialiseerde dierverzorgers klein is. De wijze waarop het aantal gediplomeerden zich heeft ontwikkeld, is kenmerkend voor een nieuwe opleiding(srichting), namelijk een sterke toename van het aantal gediplomeerden, gevolgd door een afname en stabilisatie.  In 2014 bestaat de populatie gediplomeerden voor 60 procent uit mannen. Dat aandeel lag aanvankelijk in de eerste jaren van het bestaan van de opleiding nog hoger (tot 2009 meer dan 80%), maar is daarna sterk afgenomen.  Het is een opleiding op niveau 3 met zowel bol als bbl gediplomeerden. Figuur 5 Aantal gediplomeerden Gespecialiseerde dierverzorging* 60 50 40 30 20 10 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van AOC De Groene Welle, Groenhorst, AOC Oost, Terra, Prinsentuin College, Helicon Opleidingen, Nordwin College en Wellantcollege. Anno 2014 zijn er geen gediplomeerden meer van AOC Oost en Wellantcollege.

Proefdieren  De opleidingsrichting Proefdieren is gericht op de kwalificaties proefdierverzorger (niveau 3) en biotechnicus (niveau 4). De werkzaamheden in de beroepen hebben betrekking op het voeren en verzorgen van de proefdieren, het verzorgen van de werken leefomgeving, het uitvoeren van biotechnische handelingen en werkzaamheden in het kader van het fokken van proefdieren.  Het is een zeer kleine specialistische opleidingsrichting die pas vanaf 2007 gediplomeerden kent. Het aantal gediplomeerden steeg tot 39 in 2010, maar daalde tot 12 gediplomeerden in 2014 en de opleidingen worden nog maar op twee aoc’s gegeven.13 De aanvankelijke sterke toename in het aantal gediplomeerden is kenmerkend voor een nieuwe opleiding(srichting). De opleiding heeft een gering aantal gediplomeerden (c.q. deelnemers),

13 In 2014 waren er 11 extraneï.

11

aangezien de arbeidsmarkt op het gebied van proefdieren klein is. Daarnaast is de opleidingsrichting nooit erg populair geweest aangezien de opleidingen veelal met dierenleed geassocieerd worden.  In 2014 bestaat de populatie louter uit vrouwen. In de jaren ervoor zijn er eveneens voornamelijk vrouwen onder de gediplomeerden (gemiddeld circa 70 procent). Uitzondering hierbij zijn de jaren 2009 en 2012, waarbij de man/vrouw verdeling nagenoeg gelijk is. Figuur 6 Aantal gediplomeerden Proefdieren* 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van Groenhorst, CITAVERDE College, Clusius College en Helicon Opleidingen. In 2014 is de populatie gediplomeerden afkomstig van slechts twee aoc’s: AOC Groenhorst en Helicon Opleidingen.

Productiedieren  De (hoofd)opleidingsrichting Productiedieren heeft betrekking op kwalificaties gericht op het werken in de primaire dierlijke productie; in de (melk)veehouderij, met hokdieren en graasdieren.14  Figuur 7 laat zien dat het voorheen een relatief grote opleidingsrichting binnen het mbo groen betrof. Het aantal gediplomeerden is in de periode 1998-2007 sterk gedaald van 1466 naar 444. De laatste jaren lijkt deze dalende trend zich te hebben gestabiliseerd en fluctueert het aantal gediplomeerden rond de 500 per jaar. In 2014 gaat het om 518 gediplomeerden.  De sterke daling in het aantal gediplomeerden houdt verband met de ontwikkelingen in de Nederlandse veehouderij waar het aantal bedrijven en de werkgelegenheid sterk is afgenomen. De vraag naar gekwalificeerd personeel in de primaire agrarische sectoren overtreft echter wel het aanbod van recent gediplomeerden. Om het gat op de arbeidsmarkt te dichten zou de instroom moeten toenemen.  Het zijn voornamelijk mannen die deze opleidingsrichting volgen; gemiddeld 76 procent over alle jaren en 88 procent in 2014.  Het grootste deel van de gediplomeerden heeft een bol4 opleiding gevolgd; in 2014 gaat het om 75 procent. In de periode 2004-2010 was ook het aandeel bol3-gediplomeerden groot.

14 Paardenhouderij wordt tot Dier recreatie, sport en gezelschap gerekend.

12

Figuur 7 Aantal gediplomeerden Productiedieren* 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van alle aoc’s en Landstede. In 2014 zijn er geen gediplomeerden Lentiz Onderwijsgroep.

Dier recreatie, sport en gezelschap De hoofdrichting Dier recreatie, sport en gezelschap bestaat uit de opleidingsrichtingen Recreatiedieren, Paardenhouderij en Gezelschapsdieren.

Recreatiedieren  De opleidingsrichting Recreatiedieren bestaat uit opleidingen gericht op het werken met recreatiedieren in kennels, asielen, dierentuinen etc.  De opleidingsrichting kent pas vanaf 2006 gediplomeerden en het aantal gediplomeerden is explosief gestegen tot 1214 in 2013. Daarna is dit aantal gedaald naar 1117 gediplomeerden in 2014. De stijging in het aantal gediplomeerden houdt verband met de daling van het aantal gediplomeerden binnen de opleidingsrichting Paardenhouderij. Een aantal aoc’s hebben (vanwege financiële overweging) besloten opleidingen die voorheen onder Paardenhouderij vielen onder te brengen bij Recreatiedieren. Een verklaring voor de kleine afname in het aantal gediplomeerden vanaf 2013 – c.q. deelnemers in de jaren daarvoor – zou kunnen liggen in het afgenomen arbeidsmarktperspectief voor pas gediplomeerden in de betreffende branches.  De opleiding wordt grotendeels door vrouwen gevolgd; gemiddeld circa 80 procent en in 2014 82 procent.  Het gaat om gediplomeerden van bol3 en bol4 (in 2014 51 en 49 procent).

13

Figuur 8 Aantal gediplomeerden Recreatiedieren* 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de hele periode afkomstig van alle aoc’s en Landstede.

Paardenhouderij  De opleidingsrichting Paardenhouderij bestaat uit opleidingen gericht op het verzorgen van paarden en (assisteren bij) het geven van instructies en stimuleren van de sportieve ontwikkeling van ruiters.  Het aantal gediplomeerden is in de periode 1998-2005 gestegen van 179 tot 539. In de daaropvolgende periode is dit aantal sterk gedaald en in 2014 waren er nog maar 64 gediplomeerden. De sterke stijging lijkt verband te houden met het vrijgeven van het onderwijsaanbod in de jaren negentig, waardoor de mbo-instellingen alle opleidingen mochten aanbieden. Dit leidde tot een verbreding van het onderwijsaanbod en een groei van de opleidingen gericht op de Paardenhouderij.15 Waar in 1998 slechts vier aoc’s gediplomeerden in de Paardenhouderij kenden, geldt dit in de periode 2005-2008 voor 12 aoc’s. De sterke daling in het aantal gediplomeerden wordt waarschijnlijk verklaard doordat veel aoc’s vanwege financiële overwegingen besloten te stoppen met volledige Paardenhouderij opleidingen en om opleidingen aan te bieden onder de noemer van Recreatiedieren.  De opleiding wordt voornamelijk door vrouwen gevolgd; de populatie gediplomeerden bestaat in 2014 voor 95 procent uit vrouwen en gedurende de gehele periode gemiddeld circa 87 procent.  De populatie gediplomeerden bestaat in 2014 voor 63 procent uit bol4. Gedurende de gehele onderzochte periode betreft het grotendeels bol3 en -4 gediplomeerden. In de periode 2010-2013 is er ook een groot aandeel bbl2 en -3.

15 Zie ook: AOC-Raad (2015). De evolutie van groen onderwijs: aoc’s 25 jaar. Geraadpleegd op 15 mei 2015 via: https://www.youtube.com/watch?v=SUF_3sZKkQU

14

Figuur 9 Aantal gediplomeerden Paardenhouderij* 600 500 400 300 200 100 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van AOC De Groene Welle, Groenhorst, AOC Oost, Terra, Prinsentuin College, CITAVERDE College, Clusius College, Edudelta Onderwijsgroep, Helicon Opleidingen, Lentiz Onderwijsgroep, Nordwin College en Wellantcollege. In 2014 zijn er geen gediplomeerden meer van AOC Oost, Prinsentuin College, Clusius College, Edudelta Onderwijsgroep en Lentiz Onderwijsgroep.

Gezelschapsdieren  De opleidingsrichting Gezelschapsdieren leidt op voor beroepen in de dierenspeciaalzaakbranche.  De opleidingsrichting kent vanaf 2000 gediplomeerden en het aantal is tot 2007 sterk gestegen tot 988. In de daaropvolgende periode is het aantal gediplomeerden sterk gedaald, wat geresulteerd heeft in een aantal van 38 gediplomeerden in 2014. Deze daling houdt mogelijk verband met de verminderde economische situatie, maar onduidelijk is waarom het aantal zover is teruggelopen.  De populatie bestaat gedurende de gehele onderzochte periode voor het grootste deel uit vrouwen (gemiddeld circa 83 procent en in 2014 71 procent).  In de periode 2000-2003 zijn het vooral bol4 gediplomeerden. Tot 2012 betreft het vooral bol3 en bol4. In de periode 2012-2014 is het aandeel bol4 is sterk afgenomen (19%), terwijl het aandeel bol3 is toegenomen (54%).

Figuur 10 Aantal gediplomeerden Gezelschapsdieren* 1200 1000 800 600 400 200 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van alle instellingen met groen mbo. In 2014 is de populatie gediplomeerden afkomstig van AOC De Groene Welle, Groenhorst, AOC Oost, Prinsentuin College, Helicon Opleidingen en Wellantcollege.

15

Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent)  De hoofd- en opleidingsrichting Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) bestaat uit opleidingen waarin men wordt opgeleid om werkzaamheden te verrichten in een dierenartsenpraktijk voor gezelschapsdieren, landbouwhuisdieren, paarden of een combinatie daarvan. Taken zijn het verrichten van receptiewerkzaamheden, assisteren bij het spreekuur en het verrichten van kleine medische handelingen.  Figuur 11 laat een hele specifieke ontwikkeling zien. De opleidingsrichting kende in 1998 een aantal van 214 gediplomeerden. Dit aantal is in de periode 1998-2002 sterk gedaald, wat geresulteerd heeft in het feit dat er in 2002 geen populatie meer was. In de daaropvolgende periode is het aantal gediplomeerden sterk gestegen tot 529 in 2014. Het ontbreken van gediplomeerden in 2002 houdt verband met de aanpassing van de opleidingen tot dierenartsassistent in verband met nieuwe beroepsvereisten. Er bestond vanaf dat moment alleen nog maar een opleiding op niveau 4 (voorheen 3 en 4). Mogelijk zijn de deelnemers in deze overgangsperiode in onderwijs gebleven, waardoor dit jaar geen gediplomeerden kent. De daling van het aantal gediplomeerden in 2009 en 2013 kan worden verklaard door de economische situatie op de arbeidsmarkt en door onvoldoende aanbod van bpv-plekken.  De populatie bestaat grotendeels uit vrouwen (gemiddeld circa 93%).  Tot 2001 betrof het vooral bol3 en -4 gediplomeerden, daarna alleen bol4.

Figuur 11 Aantal gediplomeerden Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent)* 600 500 400 300 200 100 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van alle instellingen mbo groen, uitgezonderd Edudelta Onderwijsgroep.

16

Plant De hoofdrichting plant bestaat uit een viertal opleidingsrichtingen: (Planten)teelt en akkerbouw, Biologisch-dynamische landbouw, Groen, grond, infra en (Vers)handel, logistiek en transport.

(Planten)teelt en akkerbouw  De opleidingsrichting (Planten)teelt en akkerbouw bestaat uit opleidingen waarbij men wordt opgeleid voor de primaire sector in diverse soorten binnen- en buitenteelt (akkerbouw, fruit-, boom-, bollen- potplant-, bloemen-, groente- en plantenteelt). Figuur 12 laat zien dat de opleidingsrichting voorheen erg groot was, maar dat het aantal gediplomeerden in de periode 1998-2004 sterk gedaald is van 1142 naar 482. Deze sterke daling houdt verband met de ontwikkelingen in de Nederlandse plantenteelt en akkerbouw waar het aantal bedrijven en de werkgelegenheid sterk is afgenomen. De laatste tien jaren is het aantal gediplomeerden vrij constant gebleven rond circa 530. In 2014 gaat het om 599 gediplomeerden.16  De populatie gediplomeerden bestaat voor het grootste deel uit mannen (gemiddeld circa 85% in 2014 76%).  In de periode 1998-2005 bestond de populatie grotendeels uit bol4. Dit aandeel is in de periode 2006-2007 sterk gedaald, terwijl het aandeel bbl1 steeg. In de daaropvolgende periode steeg ook het aandeel bbl1, -2 en -3. In 2014 bestond de populatie gediplomeerden voor 25 procent uit bbl1. Figuur 12 Aantal gediplomeerden (Planten)teelt en akkerbouw* 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de hele periode afkomstig van 12 aoc’s, met als uitzondering Landstede.

Biologisch-dynamische landbouw  De opleidingsrichting Biologisch-dynamische landbouw bestaat uit opleidingen gericht op de biologisch-dynamische landbouw waarbij landbouwproducten op een milieuvriendelijke wijze worden geproduceerd.  Het betreft een kleine opleidingsrichting, waarvan het aantal gediplomeerden in de loop der jaren sterk fluctueert. De populariteit van de opleiding is afgenomen; in de periode 2003-2004 van 58 naar 26 gediplomeerden. In 2014 waren er 41 gediplomeerden.

16 De vraag naar gekwalificeerd personeel in de primaire agrarische sectoren overtreft echter wel het aanbod van recent gediplomeerden.

17

De opleidingen worden slechts op één aoc gegeven en zijn voornamelijk populair onder buitenlandse deelnemers. De sterke fluctuaties in het aantal gediplomeerden houden mogelijk verband met het feit dat de opleidingsrichting zeer gevoelig is voor de economische situatie en initiatieven vanuit het bedrijfsleven.  Een vergelijking over de tijd wijst uit dat er geen duidelijke typering of ontwikkeling in de verdeling naar geslacht is waar te nemen. In 2014 bestaat de populatie voor 56 procent uit vrouwen.  Ook qua onderwijstype is geen duidelijke typering of ontwikkeling waar te nemen. Wel is er in veel jaren een groot aandeel bol4- en bbl2 gediplomeerden. In 2014 heeft 66 procent een bbl2 opleiding afgerond.

Figuur 13 Aantal gediplomeerden Biologisch-dynamische landbouw* 80 70 60 50 40 30 20 10 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de hele periode afkomstig van slechts één aoc, namelijk Groenhorst.

Groen, grond, infra  De opleidingsrichting Groen, grond, infra bestaat uit opleidingen binnen de loonwerkbranche. Men wordt opgeleid om gemechaniseerd loonwerk, meststoffendistributie of cultuurtechnisch werk en grondverzet uit te voeren.  Figuur 14 laat zien dat het aantal gediplomeerden in de periode 1998-2012 is gestegen van 10 tot 497. De laatste jaren heeft een lichte daling in het aantal gediplomeerden plaatsgevonden, wat geresulteerd heeft in een populatie van 472 gediplomeerden in 2014. De stijging in het aantal gediplomeerden – c.q. deelnemers – houdt verband met de toegenomen vraag op de arbeidsmarkt door uitbreiding en verbreding van activiteiten door bedrijven in de branche.  De populatie gediplomeerden bestaat vrijwel louter uit mannen.  Aanvankelijk was het aandeel bol3 groot. Dit aandeel is de laatste jaren echter afgenomen, terwijl het aandeel bol2 gestegen is. In 2014 bestaat de populatie voor 32 procent uit bbl2, 25 procent bol2 en 20 procent bol3.

18

Figuur 14 Aantal gediplomeerden Groen, grond, infra* 600 500 400 300 200 100 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de hele periode afkomstig van alle aoc’s en Landstede.

(Vers)handel, logistiek en transport  De opleidingsrichting (Vers)handel, logistiek en transport bestaat uit opleidingen waarbij men wordt opgeleid voor de (groot)handel en logistiek. De werkzaamheden bestaan uit uitvoerende taken ten behoeve van het verwerken van een productenstroom.  Figuur 15 laat zien dat het aantal gediplomeerden in de periode 1998-2011 sterk gestegen is van 16 tot 491. Dit is te verklaren door de toegenomen vraag naar arbeidskrachten in de logistiek en handel. De laatste jaren is dit aantal gediplomeerden gedaald naar 323 in 2014.  Een vergelijking over de tijd wijst uit dat de populatie gedurende de gehele periode voornamelijk uit mannen bestaat (gemiddeld circa 79 procent).  Daarnaast bestaat de populatie gediplomeerden in 2014 voor 42 en 32 procent uit bbl2 en bol4. Het aandeel bol4 is de laatste jaren sterk toegenomen, terwijl het aandeel bbl3 is afgenomen. Aanvankelijk bestond de populatie uit gediplomeerden van meerdere onderwijstypes (bol2, bol3, bbl2, bbl3 en bbl4). Figuur 15 Aantal gediplomeerden (Vers)handel, logistiek en transport* 600 500 400 300 200 100 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de hele periode afkomstig van 12 aoc’s, en niet van Landstede. In 2014 is de populatie afkomstig van CITAVERDE College, Clusius College, Edudelta Onderwijsgroep, Helicon Opleidingen, Lentiz Onderwijsgroep, Nordwin College en Wellantcollege.

19

Natuur, groene ruimte en milieu De hoofdrichting Natuur, groene ruimte en milieu bestaat uit de opleidingsrichtingen Natuur en groene ruimte en Milieu en ruimte.

Natuur en groene ruimte  De opleidingsrichting Natuur en groene ruimte bestaat uit opleidingen waarbij men wordt opgeleid voor de aanleg en onderhoud van, inrichting en beheer van, onderzoek en advies voor groen en groenvoorzieningen. Het kan hierbij gaan om tuinen, plantsoenen, bos en natuurterreinen, sporten recreatie(terreinen) en waterbeheer.  De opleidingsrichting heeft het grootste aantal gediplomeerden binnen het groene mbo. In de periode 1998-2005 is het aantal gestegen van 2038 tot 2800. Daarna is het aantal gedaald tot 2466 in 2007, gevolgd door een stijging tot 2795 in 2011. In de daaropvolgende periode is dit aantal wederom gedaald, in 2014 waren er 2390 gediplomeerden. De fluctuaties over de tijd zijn mogelijk te verklaren door de economische omstandigheden op de arbeidsmarkt. Vooral de opleidingen tot hovenier zijn erg gevoelig voor de economische conjunctuur.  Het zijn voornamelijk mannen die deze opleidingsrichting volgen. Gedurende de gehele onderzochte periode is 92 procent man.  Gedurende de gehele periode is het aandeel bbl-gediplomeerden het grootste, vooral bbl1 en -2 groot. Binnen de bol gaat het voornamelijk om bol4 gediplomeerden. In 2014 bestaat de populatie voor 17 procent uit bbl1, 23 procent bbl2, 17 procent bbl3 en 18 procent uit bol4.

Figuur 16 Aantal gediplomeerden Natuur en groene ruimte* 3000 2500 2000 1500 1000 500 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de hele periode afkomstig van de 12 aoc’s, en niet van Landstede.

Milieu en ruimte  De opleidingsrichting Milieu en ruimte bestaat uit opleidingen waarbij de kwaliteit van het milieu centraal staat. Deelnemers worden opgeleid om onderzoek te doen naar bodem, water, lucht, geluid, afvalstoffen, biodiversiteit, flora en fauna en te adviseren over hoe dit schoon en soortenrijk kan worden gehouden.  Het is – de laatste jaren – naar verhouding een van de kleinere opleidingsrichtingen. Het aantal gediplomeerden is in de periode 1998-2000 gestegen van 111 tot 144. De toenemende aandacht

20

voor milieuproblematiek maakte de opleidingsrichting aanvankelijk erg populair. 17 Vanaf 2000 is dit aantal gedaald naar 22 in 2012 en vervolgens gestegen tot 54 gediplomeerden in 2014. Een verklaring voor de recente toename in het aantal gediplomeerden is niet gevonden.  Het zijn voornamelijk mannen die deze opleidingsrichting volgen. Gedurende de gehele periode gaat het om gemiddeld circa 79 procent van de gediplomeerden, in 2014 81 procent.  Het betreft opleidingen in de bol op niveau 4.

Figuur 17 Aantal gediplomeerden Milieu en ruimte* 160 140 120 100 80 60 40 20 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van AOC Oost, Terra, Prinsentuin College, Helicon Opleidingen, Lentiz Onderwijsgroep, Nordwin College en Wellantcollege. In 2014 zijn er geen gediplomeerden meer van AOC Oost, Lentiz Onderwijsgroep en Wellantcollege.

Bloem, groene detailhandel en vormgeving  De hoofdrichting Bloem, groene detailhandel en vormgeving bestaat uit de opleidingsrichtingen: Bloemendetailhandel en –vormgeving, Groene detailhandel en Bloemen- en tuincentrumbranche. De ontwikkeling van het aantal gediplomeerden (zie Figuur 18) typeren we als communicerende vaten: wanneer het aantal gediplomeerden binnen de Bloemendetailhandel en vormgeving en Groene detailhandel daalt, stijgt het aantal gediplomeerden binnen de Bloemen- en tuincentrumbranche. Omgekeerd geldt dat wanneer het aantal gediplomeerden binnen de Bloemendetailhandel- en vormgeving en Groene detailhandel stijgt, het aantal gediplomeerden binnen de Bloemen- en tuincentrumbranche daalt. Aangezien het aantal gediplomeerden en de inhoud van de opleidingen dermate veel verband met elkaar houden, zijn de zijn de drie opleidingsrichtingen samengebracht in Figuur 18 en zal louter de ontwikkeling en typering van de hoofdrichting worden besproken.  De opleidingsrichting Bloemendetailhandel en –vormgeving heeft het grootste aantal gediplomeerden. Deze opleidingsrichting bestaat uit opleidingen waarbij men wordt opgeleid voor de bloemendetailhandel of bedrijven met een aparte bloemafdeling. De opleidingsrichting Groene detailhandel omvat opleidingen waarbij men wordt opgeleid voor de detailhandel waar plantaardige en natuurproducten en/of levend materiaal een essentieel onderdeel van het assortiment omvatten. 17 Zie ook: AOC-Raad (2015). De evolutie van groen onderwijs: aoc’s 25 jaar. Geraadpleegd op 15 mei 2015 via: https://www.youtube.com/watch?v=SUF_3sZKkQU

21

De opleidingsrichting Bloemen- en tuincentrumbranche bestaat uit opleidingen waarbij men specifiek wordt opgeleid voor de bloemen- en tuincentrumbranche.  Het is een van de grote hoofdrichtingen binnen het mbo groen. Het aantal gediplomeerden is in de periode 1998-2008 gedaald van 1243 naar 822. Vervolgens is dit aantal gestegen tot 1032 gediplomeerden in 2014.  De opleidingen kennen voor het grootste deel vrouwelijke gediplomeerden, gemiddeld circa 88 procent en 83 procent in 2014.  Het betreft vooral gediplomeerden op niveau 2 en 3, met het grootste aandeel in bbl2 en bol3. De laatste jaren is er met name een afname van bbl2, bbl3 en een toename van bol2 en bol4 gediplomeerden. In 2014 betreft het 27 procent bol2, 21 procent bol3 en 32 procent bol4.

Figuur 18 Aantal gediplomeerden Bloem, groene detailhandel en vormgeving* 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

Bloem, groene detailhandel en vormgeving

bloemendetailhandel en -vormgeving

groene detailhandel

Bloemen- en tuincentrumbranche

* De populatie gediplomeerden van alle opleidingsrichtingen is gedurende de gehele periode 1998-2014 afkomstig van alle 12 aoc’s en Landstede. Uitzondering hierbij is dat er voor de Groene detailhandel in 2014 geen gediplomeerden afkomstig zijn van Groenhorst en Landstede.

Zorg, natuur en gezondheid  De hoofd- en opleidingsrichting Zorg, natuur en gezondheid betreft een nieuwe snijvlak-opleiding tussen de sectoren (mbo-)groen en zorg & welzijn, waarbij deelnemers worden opgeleid voor werk op een agrarisch zorgbedrijf. Op een dergelijk bedrijf voert men agrarische werkzaamheden uit, in het kader van ondersteunende begeleiding, maatschappelijke opvang, sociale activering of arbeidstoeleiding.  Deze nieuwe hoofdrichting kent pas vanaf 2007 gediplomeerden. In de daaropvolgende periode is dit aantal sterk gestegen tot 116 gediplomeerden in 2010. Daarna heeft dit aantal zich gestabiliseerd en bedraagt het aantal gediplomeerden in 2014 100. De ontwikkeling van het aantal gediplomeerden is overeenkomstig met de ontwikkeling van een nieuwe opleiding(srichting). Een dergelijke ontwikkeling kenmerkt zich door een aanvankelijk sterke toename in het aantal gediplomeerden, gevolgd door een afname en stabilisatie.

22

 In vrijwel de gehele onderzochte periode bestaat de populatie gemiddeld 69 procent uit vrouwen

(in 2014 68%). Uitzondering hierbij is het jaar 2008 waarin 69 procent van de populatie gediplomeerden uit mannen bestaat.  Aanvankelijk bestond de populatie in 2007-2008 louter uit bbl4. In de jaren daarna gaat het vooral om gediplomeerden op niveau 3 en 4. In 2014 bestaat de populatie voor het grootste deel uit gediplomeerden bol3, bol4 en bbl4.

Figuur 19 Aantal gediplomeerden Zorg, natuur en gezondheid* 140 120 100 80 60 40 20 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van AOC De Groene Welle, Groenhorst, AOC Oost, CITAVERDE College, Clusius College, Edudelta Onderwijsgroep, Helicon Opleidingen, Landstede, Lentiz Onderwijsgroep, Nordwin College en Wellantcollege. In 2014 zijn er geen gediplomeerden van Landstede meer.

AKA voedsel en leefomgeving  De hoofd- en opleidingsrichting AKA voedsel en leefomgeving bestaat uit de opleiding arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (Voedsel en leefomgeving). Dit betreft een opleiding op niveau-1 (entreekwalificatie), waarbij vooral basisvaardigheden worden aangeleerd. De opleiding is bedoeld om jongeren die dreigen uit te vallen op te vangen en een extra mogelijkheid te bieden voor doorstroom naar een vervolgopleiding of voor degenen voor wie dat op dat moment nog niet haalbaar is, de arbeidsmarkt.  Deze hoofdrichting bestaat vanaf 2004 en kent vanaf 2006 gediplomeerden. In de daaropvolgende periode is het aantal gediplomeerden sterk gestegen van 67 tot 1740 in 2012. Na 2012 is dit aantal sterk gedaald naar 1132 gediplomeerden in 2014. De aoc’s hebben aanvankelijk sterk ingespeeld op het bieden van AKA-trajecten voor specifieke doelgroepen maar lijken zich recent minder actief op de werving en op het bieden van maatwerk voor volwassen bbl’ers te richten (o.a. door wijziging in de Wet Vermindering Afdracht).  In 2014 bestaat 61 procent van de populatie gediplomeerden uit mannen. In de periode 2006-2012 fluctueert dit aandeel tussen de 43 en 66 procent.  De AKA was aanvankelijk vooral een opleiding in de bol, in 2008 ging het om 80 procent van de gediplomeerden. In de daaropvolgende periode zijn er vooral bbl gediplomeerden (92% in 2014).

23

Figuur 20 Aantal gediplomeerden AKA voedsel en leefomgeving* 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

* De populatie gediplomeerden is gedurende de gehele periode afkomstig van 11 aoc’s, uitgezonderd AOC De Groene Welle en Landstede. In 2014 is de populatie gediplomeerden afkomstig van AOC Oost, Terra, Prinsentuin College, CITAVERDE College, Clusius College, Edudelta Onderwijsgroep, Helicon Opleidingen, Lentiz Onderwijsgroep, Nordwin College en Wellantcollege. Overigens is het overgrote deel van de gediplomeerden afkomstig van Helicon Opleidingen.

Conclusies Wanneer een onderscheid per hoofdrichting binnen het mbo groen wordt gemaakt, zijn op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen waar te nemen.  Ten eerste betreft het de ontwikkelingen binnen het opleidingsdomein Dier waar er sprake is van verbreding en verschuiving. Er zijn nieuwe – gespecialiseerde – opleidingsrichtingen ontstaan. Enerzijds is het aantal gediplomeerden binnen de primaire hoofdrichting Productiedieren sterk gedaald – maar de laatste tien jaren vrij constant –. Anderzijds is er binnen de hoofdrichtingen Dierverzorging, Dier recreatie, sport en gezelschap en Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) sprake van een sterke groei. Daarnaast is er de laatste acht jaren sprake van een gelijktijdige afname van het aantal gediplomeerden Paardenhouderij en toename bij Recreatiedieren. De samenstelling van de populatie gediplomeerden binnen het domein Dier is daarmee ook veranderd. Bij de hoofdrichting Productiedieren zijn er vooral mannen onder de gediplomeerden en bij de andere hoofdrichtingen zijn er vooral vrouwen.  Daarnaast heeft er een verbreding binnen de hoofdrichting Plant plaatsgevonden. Het aantal gediplomeerden binnen de primaire richting (Planten)teelt is sterk gedaald – maar de laatste tien jaren vrij contant – en gelijktijdig steeg het aantal gediplomeerden (Vers)handel, logistiek en transport en Groen, grond, infra. De opleidingen worden voor het grootste deel door mannen gevolgd.  De ontwikkeling van het aantal gediplomeerden binnen de verschillende opleidingsrichtingen binnen Bloem, groene detailhandel en vormgeving is te typeren als communicerende vaten. Wanneer het aantal gediplomeerden binnen de Bloemendetailhandel en vormgeving en Groene detailhandel daalt, stijgt het aantal gediplomeerden binnen de Bloemen- en tuincentrumbranche. De opleidingsrichtingen kennen voornamelijk vrouwelijke gediplomeerden.  Tot slot heeft er een verbreding met niveau-1 en de sector zorg & welzijn plaatsgevonden. Het aantal gediplomeerden binnen de nieuwe hoofdrichting AKA voedsel en leefomgeving (niveau-1) is sinds het ontstaan in 2004 sterk gestegen. Daarnaast is het aantal gediplomeerden binnen de hoofdrichting Zorg, natuur en gezondheid sterk gestegen. Dit betreft een groene opleiding met een zorgcomponent. In tegenstelling tot de AKA betreft dit een kleine hoofdrichting. 24

Tabel 2 Mbo groen gediplomeerden naar geslacht* Hoofd- en opleidingsrichting Voedsel

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

m

m

M

m

m

m

m

m

m

m

m

m

M

m

m

m

m

Dierverzorging

v

o

o

o

v

o

o

v

o

o

v

v

v

v

v

v

v

Productiedieren

m

m

o

o

o

o

m

M

M

M

M

m

M

M

M

M

M

Dier recreatie, sport en gezelschap

v

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent)

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

Plant

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

(Planten)teelt en biologisch-dynamische landbouw Groen, grond, infra

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

m

m

M

m

m

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

(Vers)handel, logistiek en transport

M

m

m

m

m

m

M

M

M

M

m

m

m

m

M

M

m

Natuur, groene ruimte en milieu

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M

M


V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

--

m

v

o

v

v

v

v

o

m

m

o

m

o

o

o

m

o

o

o

o

o

o

o

o

o

Zorg, natuur en gezondheid AKA voedsel en leefomgeving Totaal

m

m

m

m

m

o

o

o

* V= 0-20% man; v= 20-40% man; o= 40-60% man; m= 60-80% man; M= 80-100% man. * Men krijgt een score toegediend wanneer de opleidingsrichting in dat jaar minimaal 10 gediplomeerden heeft. Wanneer sprake is van een populatie van 1-10 gediplomeerden krijgt men de score --. * Zie Tabel 9 in de bijlage voor de achterliggende cijferreeksen. Bron: DUO, 2015

25

Tabel 3 Mbo groen gediplomeerden naar onderwijstype* Hoofdrichting

Trend

Voedsel

’98-‘00 bol4 ’98-03 bol2, bbl2 ‘98-‘03 bol4 ’98-‘00 bol 3-4 ’98-‘99 bol 3-4 ’98-‘99 bol4 ‘98 bol4 ‘98 bol3 ‘98 bol2, bbl2 ‘98-‘99 x ‘98-‘03 bol3, bbl2 ‘07 -‘06 bol1

Dierverzorging Productiedieren Dier recreatie, sport en gezelschap Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) Plant (Planten)teelt en Biologisch-dynamische landbouw Groen, grond, infra (vers)handel, logistiek en transport Natuur, groene ruimte en milieu Bloem, groene detailhandel en vormgeving Zorg, natuur en gezondheid AKA voedsel en leefomgeving

’01-‘03 bol4, bbl2 ’04-‘14 bol2 ‘04-‘10 bol 3-4 ‘01-‘03 bol4 ’00-‘01 bol4 ’00-‘01 bol3 ’99-‘01 bol 3-4 ‘99 bbl2 ’99-‘03 x ‘00 bbl2 ‘04 bbl2 ‘08 bbl4 ‘07-‘14 bbl1

‘04 bbl1

’05-‘07 bbl 1-2

‘08 bbl1

‘11-‘14 bol4 ’04-‘14 bol 3-4 ‘02 -‘02 bol3, bbl2 ’02-‘05 bol4 ’00-‘09 bol3, bbl2 ’04-‘07 Bbl2 ’01-‘02 x ’05-‘10 x ‘09 bol3, bbl4

’03-‘14 bol4 ‘03 x ’06-‘07 x ‘10 bbl2 ’08 bbl3 ’03-‘08 bbl1 ’11-‘13 bol4 ‘10 bol3, bbl3

‘04 bbl2 ‘08 bbl2 ‘11 bol3, bbl2 ’09-‘13 bbl 2-3 ‘09 bbl2 ‘14 bol 2-4 ‘11 bbl 3-4

‘09 bbl3

’10-‘11 bbl2

’12-‘14 bbl 2-3

‘09 x ’12-‘13 bbl2 ‘14 bol4, bbl2 ’10-‘11 bbl1

‘10 bbl2 ‘14 bol2, bbl2

’11-‘14 x

‘12-13 bol3, bbl3

‘14 bol 3-4, bbl4

’12-‘14 x

* Men krijgt een code toegekend wanneer het percentage gediplomeerden minimaal 25 procent bedraagt en wanneer de opleidingsrichting in dat jaar minimaal 10 gediplomeerden heeft. Wanneer sprake is van een populatie van 1-10 gediplomeerden krijgt men de score --. Wanneer sprake is van een populatie waarbij alle percentages lager dan 25 procent zijn krijgt men de score x. Uitzondering hierbij is de opleidingsrichting (Vers)handel, logistiek en transport, aangezien hier geen duidelijke ontwikkeling in te zien is. * De extraneï zijn buiten beschouwing gelaten. * Zie Tabel 10 in de bijlage voor de achterliggende cijferreeksen. Bron: DUO, 2015

26

4. Ontwikkeling aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt per hoofdrichting weergegeven. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen drie indicatoren voor een intredepositie op de arbeidsmarkt anderhalf jaar na diplomering: 1. Intredewerkloosheid: percentage gediplomeerden van de beroepsbevolking dat geen baan of een baan van minder dan twaalf uur per week heeft. 2. Horizontale match: percentage gediplomeerden met een baan dat een intredefunctie binnen de eigen of een verwante richting als de richting van de gevolgde mbo groen opleiding. 3. Verticale match: percentage gediplomeerden met een baan dat een intredefunctie op minimaal het gelijke onderwijsniveau als het onderwijsniveau op de gevolgde mbo groen opleiding. In Tabel 11 is de ontwikkeling van deze drie indicatoren per opleidingsrichting weergegeven. De verschillende onderzoeksjaren zijn daarbij geclusterd tot vijf perioden. De ontwikkeling – trend – is met pijlen aangegeven.

Conclusies  De aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt zowel waar het de intredewerkloosheid als de horizontale en de verticale match betreft verschilt sterk per hoofdrichting.  Het perspectief is goed voor de hoofdrichtingen waarbij er sprake is van een relatief lage intredewerkloosheid: Productiedieren, (Planten)teelt en biologisch-dynamische landbouw, Groen, grond infra, (Vers)handel, logistiek en transport en AKA voedsel en leefomgeving. Het arbeidsmarktperspectief voor gediplomeerden van Natuur, groene ruimte en milieu en Bloem, groene detailhandel en vormgeving was aanvankelijk goed, maar door een licht stijgende werkloosheid minder goed geworden. Door de sterk gestegen en hoge intredewerkloosheid is het arbeidsmarktperspectief het minst goed bij de hoofdrichtingen Dierverzorging, Dier recreatie, sport en gezelschap, Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) en Zorg, natuur en gezondheid. Bij deze opleidingen binnen het domein Dier heeft een sterke groei van deelnemers plaatsgevonden die, gezien de toegenomen werkloosheid, niet in de pas loopt met de vraag op de arbeidsmarkt.  Een goede aansluiting naar richting is er doorgaans, gezien de relatief hogere horizontale match, voor gediplomeerden van de hoofdrichtingen Voedsel, Productiedieren, Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent), Groen, grond, infra, Natuur, groene ruimte en milieu en Bloem, groene detailhandel en vormgeving. Deze horizontale match is in het algemeen lager bij de hoofdrichtingen Dier recreatie, sport en gezelschap, Zorg, natuur en gezondheid en AKA voedsel en leefomgeving. Gediplomeerden van de deze richtingen hebben meer moeite met het vinden van een baan die aansluit op hun gevolgde opleidingsrichting.  Een goede aansluiting naar niveau is er doorgaans, gezien een relatief hogere verticale match, voor gediplomeerden van de hoofdrichtingen Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) en Zorg, natuur en gezondheid. Deze verticale match is relatief lager voor gediplomeerden van de hoofdrichtingen (Vers)handel, logistiek en transport en AKA voedsel en leefomgeving; zij kunnen minder goed een baan op hun eigen opleidingsniveau vinden.

27

Tabel 11 Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt (percentage)* Hoofdrichting

Indicator

Voedsel

Intrede-werkloosheid

Dierverzorging

Productiedieren

Dier: recreatie, sport en gezelschap

Paraveterinaire Ondersteuning (dierenartsassistent)

(Planten)teelt en biologischdynamische landbouw

Groen, grond, infra

1999-2001

2002-2004

2005-2007

2008-2010

2011-2013

6%

1%

3%

3%

6%

↓↑→↑

Horizontale match

57%

53%

35%

49%

70%

↓↓↑↑

Verticale match

70%

50%

52%

67%

63%

↓↑↑↓

3%

12%

11%

14%

20%

↑↓↑↑

Horizontale match

58%

50%

41%

36%

62%

↓↓↓↑

Verticale match

57%

38%

41%

70%

57%

↓↑↑↓

3%

3%

5%

1%

4%

→↑↓↑

Horizontale match

50%

55%

64%

53%

71%

↑↑↓↑

Verticale match

48%

40%

67%

76%

66%

↓↑↑↓

2%

6%

6%

15%

17%

↑→↑↑

Horizontale match

53%

40%

47%

56%

52%

↓↑↑↓

Verticale match

49%

38%

56%

65%

59%

↓↑↑↓

4%

8%

12%

O O ↑↑

Horizontale match

75%

58%

71%

O O ↓↑

Verticale match

88%

68%

77%

O O ↓↑






2%

2%

3%

3%

3%

→↑→→

Horizontale match

63%

55%

58%

46%

70%

↓↑↓↑

Verticale match

51%

43%

49%

57%

53%

↓↑↑↓

0%

0%

3%

O O →↑

57%

53%

78%

O O ↓↑

Verticale match

51%

68%

63%

O O ↑↓


(0%)

0%

1%

O O →↑

(100%)

50%

66%

O O ↓↑

Intrede-werkloosheid Horizontale match


Horizontale match Verticale match Natuur, groene ruimte en milieu


Zorg, natuur en gezondheid

(100%)

49%

49%

O O ↓↑

2%

4%

5%

2%

8%

↑↑↓↑

Horizontale match

71%

70%

66%

62%

71%

↓↓↓↑

Verticale match

64%

50%

61%

62%

63%

↓↑↑↑

6%

3%

8%

8%

9%

↓↑→↑

Horizontale match

68%

68%

63%

67%

70%

→↓↑↑

Verticale match

53%

47%

58%

65%

67%

↓↑↑↑

(0%)

13%

OOO↑

(100%)

54%

OOO↓

(100%)

73%

OOO↓

0%

5%

O O ↓↑

39%

46%

OOO↑



Intrede-werkloosheid Horizontale match Verticale match

AKA voedsel en leefomgeving


(100%)

Horizontale match Verticale match Totaal mbo groen

Trend

33%

32%

OOO↓

3%

4%

6%

5%

8%

↑↑↓↑

Horizontale match

61%

62%

57%

55%

64%

↑↓↓↑

Verticale match

56%

46%

57%

62%

57%

↓↑↑↓


* In de dataset is een selectie gemaakt op de beroepsbevolking. Voor het hebben van een horizontale of verticale match zijn uitsluitend respondenten met een baan geselecteerd. Zie Tabel 9 in de bijlage voor de achterliggende steekproefgrootte. Wanneer deze steekproefgrootte kleiner dan 50 is, staat het percentage tussen haakjes. * Een pijl in de kolom 'trend' staat voor de trend tussen de perioden 1998-2000, 2001-2003, 2004-2006, 2007-2009 en 20102012; een ‘O’ betekent dat er geen gegevens beschikbaar zijn. Bron: DUO, 2015

28

Bijlage Tabel 1 Aantal gediplomeerden per sector* Sector

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Economie

38.745

41.800

42.699

47.058

47.039

47.384

50.116

52.726

52.696

52.338

53.143

54.486

57.106

55.639

57.848

59.101

55.939

Techniek

37.630

35.367

39.249

38.934

39.249

39.809

40.055

38.252

37.554

37.873

38.776

42.395

45.020

47.350

46.831

43.986

39.970

Zorg & welzijn

27.758

29.875

30.736

34.360

34.386

39.592

43.202

44.207

45.367

47.119

49.064

49.504

79.992

52.866

54.184

56.209

50.690

Groen

7.114

7.336

7.297

7.638

7.244

7.402

7.532

7.958

8.250

8.489

8.722

9.255

10.259

10.833

11.064

10.940

9.694

Totaal

113.446

115.447

120.097

127.990

127.918

134.187

140.906

143.539

146.407

150.179

155.579

161.645

199.685

174.691

178.328

178.908

164.453

2013

2014

* In het totaal is tevens ‘combinatie van sectoren’ opgenomen. Bron: DUO, 2015

Tabel 2 Mbo gediplomeerden naar geslacht (% man) Sector

Geslacht

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Economie

Man

48%

47%

50%

51%

52%

54%

55%

56%

56%

57%

57%

56%

55%

55%

56%

57%

57%

Techniek

Man

90%

90%

91%

91%

91%

91%

91%

91%

91%

91%

90%

90%

89%

88%

87%

86%

85%

Zorg & welzijn

Man

10%

11%

9%

9%

8%

8%

9%

9%

11%

12%

13%

13%

12%

14%

14%

15%

15%

Groen

Man

66%

63%

62%

63%

63%

59%

57%

59%

60%

59%

58%

59%

59%

57%

59%

59%

59%

Totaal

Man

54%

52%

54%

53%

53%

52%

51%

51%

51%

52%

51%

52%

46%

52%

52%

51%

51%

Bron: DUO, 2015

29

Tabel 3 Mbo-gediplomeerden naar leerweg (%)* Mbo-sector

Leerweg

Groen

Bbl

38%

39%

38%

39%

42%

44%

47%

46%

46%

45%

44%

49%

52%

51%

50%

49%

42%

Bol

62%

61%

62%

61%

58%

56%

53%

54%

54%

55%

56%

51%

48%

49%

50%

51%

58%

Bbl

30%

28%

33%

34%

45%

44%

42%

36%

30%

27%

29%

32%

33%

33%

32%

32%

29%

Bol

70%

72%

67%

66%

55%

56%

58%

64%

70%

73%

71%

68%

67%

67%

68%

68%

71%

Bbl

27%

23%

27%

25%

32%

32%

30%

27%

26%

27%

30%

31%

32%

31%

30%

29%

25%

Bol

73%

77%

73%

75%

68%

68%

70%

73%

74%

73%

70%

69%

68%

69%

70%

71%

75%

Bbl

51%

52%

55%

59%

61%

61%

59%

59%

56%

55%

57%

60%

60%

59%

58%

54%

48%

Bol

49%

48%

45%

41%

39%

39%

41%

41%

44%

45%

43%

40%

40%

41%

42%

46%

52%

Bbl

36%

34%

38%

38%

45%

45%

43%

39%

35%

34%

37%

39%

41%

40%

39%

37%

33%

Bol

64%

66%

62%

62%

55%

55%

57%

61%

65%

66%

63%

61%

59%

60%

61%

63%

67%

Zorg & welzijn

Economie

Techniek

Totaal

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

* De extraneï zijn buiten de analyse gelaten. Bron: DUO, 2015

30

Tabel 4 Mbo-gediplomeerden naar opleidingsniveau (%) Mbo-sector

Opleidingsniveau

Groen

Niveau-1

5%

6%

6%

5%

8%

11%

16%

17%

17%

20%

19%

20%

22%

24%

25%

22%

20%

Niveau-2

32%

31%

30%

32%

30%

28%

26%

28%

29%

28%

27%

28%

26%

28%

26%

27%

28%

Niveau-3

35%

36%

36%

36%

34%

34%

32%

29%

27%

27%

28%

27%

27%

25%

25%

26%

25%

Niveau-4

28%

27%

28%

27%

28%

28%

26%

26%

27%

25%

27%

25%

24%

24%

24%

25%

28%

Niveau-1

0%

0%

0%

2%

3%

4%

4%

3%

3%

3%

2%

2%

1%

2%

2%

2%

2%

Niveau-2

12%

13%

16%

18%

22%

21%

22%

23%

23%

23%

23%

23%

52%

27%

28%

28%

23%

Niveau-3

25%

24%

35%

28%

41%

38%

37%

37%

34%

33%

34%

33%

20%

31%

30%

30%

32%

Niveau-4

63%

62%

49%

51%

33%

38%

37%

37%

40%

41%

41%

41%

26%

40%

40%

39%

43%

Niveau-1

5%

11%

13%

14%

16%

16%

11%

10%

9%

7%

5%

4%

4%

4%

4%

4%

3%

Niveau-2

32%

26%

27%

23%

25%

26%

32%

30%

32%

34%

36%

35%

33%

31%

31%

31%

30%

Niveau-3

10%

10%

20%

21%

20%

21%

21%

20%

20%

20%

21%

23%

25%

26%

27%

28%

27%

Niveau-4

52%

53%

40%

41%

39%

36%

36%

39%

40%

39%

39%

38%

38%

39%

38%

37%

40%

Zorg & welzijn

Economie

Techniek

Totaal

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Niveau-1

3%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

9%

8%

7%

7%

6%

7%

5%

4%

4%

4%

Niveau-2

40%

37%

36%

36%

36%

36%

36%

38%

39%

38%

39%

41%

40%

43%

41%

40%

36%

Niveau-3

18%

19%

20%

21%

22%

22%

22%

23%

23%

24%

24%

22%

23%

23%

23%

23%

23%

Niveau-4

39%

40%

38%

36%

34%

33%

32%

30%

30%

31%

31%

31%

30%

29%

31%

33%

36%

Niveau-1

3%

6%

7%

8%

10%

10%

9%

9%

9%

9%

9%

8%

8%

9%

9%

9%

9%

Niveau-2

29%

26%

27%

26%

28%

28%

30%

30%

30%

30%

31%

31%

41%

32%

31%

30%

28%

Niveau-3

18%

18%

25%

24%

27%

27%

27%

27%

25%

25%

25%

25%

22%

25%

26%

26%

26%

Niveau-4

50%

50%

41%

41%

35%

35%

35%

35%

36%

36%

35%

35%

29%

34%

34%

34%

37%

Bron: DUO, 2015

31

Tabel 5 Mbo groen gediplomeerden naar onderwijstype (%) Leerweg

Niveau

Bol

Niveau-1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

1%

1%

1%

2%

2%

2%

2%

2%

1%

Niveau-2

11%

11%

10%

12%

10%

9%

9%

11%

11%

11%

11%

10%

9%

11%

11%

10%

13%

Niveau-3

25%

26%

27%

25%

23%

23%

21%

19%

15%

16%

15%

13%

13%

12%

12%

13%

13%

Niveau-4

26%

24%

25%

24%

25%

24%

24%

23%

23%

21%

22%

20%

19%

20%

20%

20%

24%

Niveau-1

5%

6%

6%

5%

8%

11%

16%

16%

14%

16%

15%

15%

17%

18%

18%

17%

14%

Niveau-2

20%

20%

20%

20%

20%

19%

17%

17%

16%

15%

13%

16%

15%

14%

13%

13%

12%

Niveau-3

10%

10%

9%

11%

11%

11%

11%

10%

9%

8%

9%

9%

11%

10%

9%

10%

9%

Niveau-4

3%

3%

3%

3%

3%

3%

2%

2%

2%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

2%

Niveau-1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

2%

2%

2%

3%

3%

4%

5%

4%

4%

Niveau-2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

2%

2%

3%

2%

2%

3%

2%

4%

3%

Niveau-3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

3%

3%

4%

4%

4%

3%

3%

3%

3%

Niveau-4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

2%

2%

2%

2%

1%

2%

2%

2%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

Bbl

Extraneus

Totaal

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Bron: DUO, 2015

32

Tabel 8 Aantal mbo groen gediplomeerden per hoofd- en opleidingsrichting Hoofd- en opleidingsrichting

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Voedsel

561

520

575

519

398

515

488

594

738

772

611

588

799

665

740

712

464

Dierverzorging

125

268

279

387

396

342

338

454

504

641

743

775

817

904

904

838

821

125

268

279

387

396

341

319

423

469

565

664

712

751

839

849

788

764

1

19

31

35

47

49

33

27

44

43

30

45

29

30

30

39

21

12

20

12

Algemene dierverzorging Gespecialiseerde dierverzorging Proefdieren Productiedieren Dier recreatie, sport en gezelschap

1466

1315

1303

1255

1072

1024

592

483

453

444

456

515

481

500

520

541

518

179

185

256

481

652

831

1380

1321

1372

1463

1507

1374

1544

1365

1282

1402

1219

2

37

222

403

753

946

1077

1214

1117

126

142

64

Recreatiedieren Paardenhouderij

179

185

231

312

328

407

483

539

466

438

379

310

270

218

25

169

324

424

897

782

904

988

906

661

521

201

79

46

38

214

192

185

28

47

65

318

398

425

485

428

476

519

551

488

529

1177

1125

1087

1134

1071

996

990

1031

1167

1082

1100

1302

1332

1567

1497

1493

1435

1151

1003

847

833

673

624

525

512

609

584

552

530

630

591

609

613

640

1143

956

806

770

630

566

482

486

567

536

516

487

580

546

567

545

599

8

47

41

63

43

58

43

26

42

48

36

43

50

45

42

68

41

Groen, grond, infra

10

55

145

210

276

284

341

421

394

385

388

384

427

485

497

481

472


16

67

95

91

122

88

124

98

164

113

160

388

275

491

391

399

323


2149

2275

2294

2492

2562

2631

2760

2871

2686

2554

2605

2628

2771

2840

2671

2653

2444

Natuur en groene ruimte

2038

2152

2150

2381

2441

2518

2670

2800

2592

2466

2535

2569

2717

2795

2649

2623

2390

111

123

144

111

121

113

90

71

94

88

70

59

54

45

22

30

54

1243

1456

1318

1342

1093

1016

919

886

865

851

822

902

949

1027

1050

1117

1032

1239

1412

1201

1253

999

571

275

60

46

147

348

550

702

846

806

820

796

4

44

117

89

93

75

4

28

45

89

115

151

241

297

236

1

370

640

819

676

429

263

132

30

3

4

13

42

116

98

109

105

100

67

253

380

701

974

1348

1740

1591

1132

8250

8489

8722

9255

10259

10833

11064

10940

9694

Gezelschapsdieren Paraveterinaire ondersteuning (dierenartsassistent) Plant (Planten)teelt en biologisch-dynamische landbouw (Planten)teelt en akkerbouw Biologisch-dynamische landbouw

Milieu en ruimte Bloem, groene detailhandel en vormgeving Bloemendetailhandel en -vormgeving Groene detailhandel Bloemen- en tuincentrumbranche

826

Zorg, natuur en gezondheid AKA voedsel en leefomgeving Totaal

7114

7336

7297

7638

7244

7402

7532

7958

Bron: DUO, 2015

33

Tabel 9 Mbo groen gediplomeerden per hoofd- en opleidingsrichting naar geslacht (% man) Hoofd- en opleidingsrichting

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Voedsel

78%

73%

74%

76%

69%

67%

63%

66%

69%

69%

74%

76%

82%

68%

77%

80%

78%

Dierverzorging

24%

48%

44%

43%

38%

44%

41%

40%

40%

42%

36%

36%

36%

32%

35%

36%

37%

24%

48%

44%

43%

38%

43%

39%

36%

38%

39%

33%

34%

35%

31%

34%

35%

36%

100%

79%

94%

80%

89%

86%

76%

67%

64%

53%

57%

60%

24%

23%

40%

36%

38%

42%

35%

0%

Algemene dierverzorging Gespecialiseerde dierverzorging Proefdieren Productiedieren

71%

64%

59%

58%

57%

58%

75%

85%

88%

87%

88%

78%

85%

81%

88%

87%

88%


23%

16%

12%

11%

14%

11%

12%

12%

14%

13%

17%

16%

17%

17%

17%

17%

17%

50%

14%

13%

16%

16%

16%

17%

17%

18%

Recreatiedieren Paardenhouderij

23%

16%

13%


16%

10%

Plant

84%

82%

84%

87%

Gezelschapsdieren

(Planten)teelt en akkerbouw

13%

16%

12%

13%

10%

9%

10%

14%

13%

16%

12%

13%

13%

5%

4%

8%

13%

11%

11%

14%

16%

14%

19%

17%

20%

21%

29%

37%

29%

12%

14%

9%

9%

4%

3%

6%

6%

6%

5%

6%

4%

3%

6%

88%

87%

89%

93%

88%

90%

86%

88%

83%

85%

89%

86%

83%

84%

83%

84%

87%

87%

86%

87%

89%

85%

86%

85%

87%

82%

80%

88%

81%

76%

Biologisch-dynamische landbouw

100%

70%

59%

63%

49%

55%

40%

54%

55%

50%

56%

63%

38%

60%

43%

51%

44%

Groen, grond, infra

100%

100%

100%

100%

100%

99%

100%

99%

98%

100%

98%

100%

99%

100%

99%

99%

99%

81%

73%

69%

78%

79%

80%

85%

90%

84%

90%

64%

80%

68%

78%

83%

81%

78%



92%

91%

92%

92%

91%

84%

82%

87%

91%

93%

92%

92%

92%

88%

91%

92%

92%


93%

92%

93%

93%

92%

85%

82%

87%

91%

94%

92%

93%

92%

88%

91%

92%

92%

Milieu en ruimte

76%

67%

76%

78%

70%

71%

70%

77%

81%

85%

89%

81%

85%

80%

86%

93%

81%

15%

13%

12%

11%

11%

9%

8%

9%

11%

14%

8%

13%

9%

11%

14%

16%

17%

Bloemendetailhandel en -vormgeving

14%

12%

10%

10%

9%

7%

8%

8%

9%

7%

6%

9%

6%

8%

7%

8%

7%

Groene detailhandel

50%

39%

36%

35%

39%

23%

25%

46%

36%

53%

33%

31%

39%

41%

52%

0%

10%

8%

9%

11%

14%

7%

8%

7%

7%

0%

0%

69%

21%

42%

38%

36%

34%

32%

43%

66%

63%

54%

61%

59%

59%

58%

61%

60%

59%

58%

59%

59%

57%

59%

59%

59%


Bloemen- en tuincentrumbranche Zorg, natuur en gezondheid AKA voedsel en leefomgeving Totaal

66%

63%

62%

63%

63%

59%

57%

59%

Bron: DUO, 2015

34

Tabel 10 Mbo groen gediplomeerden per hoofd- en opleidingsrichting naar onderwijstype (%) Voedsel

Onderwijstype

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Hoofdrichting

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

2%

0%

0%

1%

0%

2%

1%

1%

0%

0%

BOL 2

5%

5%

2%

2%

2%

4%

4%

4%

4%

6%

6%

3%

1%

1%

2%

1%

3%

BOL 3

19%

20%

14%

18%

12%

8%

5%

3%

3%

4%

4%

4%

2%

3%

1%

2%

3%

BOL 4

42%

39%

36%

34%

32%

26%

20%

10%

6%

7%

10%

9%

5%

10%

5%

5%

14%

BBL 1

0%

3%

10%

6%

9%

13%

34%

41%

41%

48%

41%

24%

17%

16%

13%

8%

4%

BBL 2

19%

17%

23%

26%

31%

27%

15%

27%

30%

27%

23%

25%

44%

47%

35%

51%

38%

BBL 3

10%

11%

9%

12%

11%

15%

18%

9%

13%

7%

13%

28%

23%

18%

37%

26%

35%

BBL 4

5%

6%

7%

2%

3%

9%

5%

4%

2%

1%

1%

7%

6%

4%

6%

7%

3%

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Dierverzorging

Onderwijstype

Hoofdrichting

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

1%

0%

5%

6%

6%

7%

9%

9%

5%

2%

0%

0%

BOL 2

54%

60%

72%

75%

64%

66%

70%

72%

79%

71%

69%

68%

69%

75%

84%

86%

87%

BOL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

4%

4%

3%

4%

3%

1%

2%

3%

3%

3%

3%

BOL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

1%

0%

1%

1%

0%

4%

2%

2%

1%

0%

0%

0%

BBL 2

46%

40%

28%

25%

36%

31%

24%

16%

8%

12%

8%

14%

12%

12%

8%

8%

7%

BBL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

2%

3%

3%

5%

5%

5%

3%

3%

2%

3%

3%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

3%

3%

0%

2%

1%

1%

0%

0%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

1%

0%

5%

7%

6%

8%

10%

9%

6%

2%

0%

0%

BOL 2

54%

60%

72%

75%

64%

67%

74%

77%

84%

80%

78%

73%

75%

80%

89%

91%

93%

BOL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

Algemene dierverzorging

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

1%

0%

1%

1%

0%

5%

2%

2%

1%

0%

0%

0%

BBL 2

46%

40%

28%

25%

36%

31%

25%

17%

8%

13%

9%

15%

14%

13%

8%

9%

7%

BBL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

35

Gespecialiseerde dierverzorging

Proefdieren

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

100%

63%

55%

52%

57%

35%

39%

57%

55%

64%

64%

50%

BOL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

0%

37%

45%

48%

43%

65%

61%

43%

45%

36%

36%

50%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

0%

4%

0%

5%

11%

0%

8%

100%

BOL 4

0%

0%

0%

3%

0%

0%

0%

0%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

38%

19%

88%

43%

50%

9%

85%

0%

BBL 4

62%

78%

12%

49%

39%

91%

8%

0%

Productiedieren

Onderwijstype

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Hoofdrichting

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

22%

15%

3%

1%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

0%

0%

0%

0%

7%

8%

53%

60%

61%

68%

60%

43%

43%

13%

8%

5%

6%

BOL 4

59%

70%

83%

84%

77%

70%

37%

34%

33%

27%

32%

45%

43%

70%

76%

76%

75%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

9%

1%

1%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

6%

11%

9%

11%

13%

13%

9%

4%

3%

3%

6%

9%

9%

13%

11%

16%

14%

BBL 4

4%

4%

4%

4%

4%

9%

1%

2%

2%

2%

2%

3%

4%

4%

5%

2%

5%

36


Onderwijstype

Hoofdrichting

BOL 1

0%

0%

BOL 2

4%

10%

BOL 3

25%

30%

BOL 4

33%

BBL 1

0%

BBL 2

Recreatiedieren

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

17%

15%

9%

6%

4%

5%

5%

4%

1%

1%

0%

0%

0%

0%

0%

27%

12%

20%

24%

43%

46%

42%

50%

47%

44%

47%

43%

45%

45%

50%

28%

26%

51%

55%

57%

45%

40%

40%

39%

44%

46%

42%

45%

44%

45%

46%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

22%

23%

19%

12%

4%

6%

2%

3%

2%

1%

0%

1%

3%

3%

2%

3%

0%

BBL 3

12%

9%

9%

9%

8%

6%

5%

6%

9%

4%

6%

5%

6%

7%

6%

5%

2%

BBL 4

3%

1%

2%

1%

3%

2%

1%

1%

2%

2%

2%

3%

2%

2%

3%

2%

2%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 1 BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

100%

37%

53%

62%

50%

53%

50%

49%

51%

BOL 4

0%

60%

39%

28%

44%

41%

45%

48%

46%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

0%

3%

5%

5%

4%

5%

2%

1%

2%

BBL 4 Paardenhouderij

Gezelschapsdieren

0%

0%

2%

5%

2%

2%

3%

1%

1%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

4%

10%

19%

23%

18%

12%

11%

13%

16%

15%

6%

5%

3%

1%

5%

1%

0%

BOL 3

25%

30%

30%

19%

29%

39%

35%

26%

17%

29%

28%

22%

22%

13%

7%

15%

21%

BOL 4

33%

28%

19%

24%

23%

23%

31%

41%

41%

41%

46%

51%

36%

45%

37%

30%

63%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

22%

23%

21%

19%

8%

11%

6%

7%

8%

3%

2%

6%

20%

20%

19%

26%

6%

BBL 3

12%

9%

10%

14%

16%

12%

14%

12%

13%

8%

13%

10%

16%

20%

30%

29%

8%

BBL 4

3%

1%

1%

1%

6%

2%

2%

1%

5%

4%

5%

6%

3%

1%

2%

0%

2%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

0%

0%

11%

9%

47%

59%

54%

58%

53%

41%

53%

23%

33%

40%

54%

BOL 4

92%

100%

88%

89%

52%

40%

39%

38%

44%

55%

41%

68%

44%

14%

19%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

37


BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

0%

0%

0%

0%

1%

1%

6%

2%

3%

2%

5%

5%

13%

26%

5%

BBL 4

8%

0%

0%

1%

0%

0%

0%

1%

1%

1%

1%

3%

10%

21%

22%

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Onderwijstype

0%

1998

1999

2000

2001

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

27%

30%

12%

18%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 4

64%

70%

88%

82%

100%

80%

98%

98%

92%

96%

95%

96%

98%

97%

97%

99%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

8%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

20%

2%

2%

8%

4%

5%

4%

2%

3%

3%

1%

1998

1999

2000

2001

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Plant

Onderwijstype

Hoofdrichting

BOL 1

1%

0%

1%

1%

0%

0%

0%

1%

1%

1%

0%

1%

1%

1%

1%

1%

1%

BOL 2

12%

12%

13%

14%

12%

10%

10%

13%

11%

12%

12%

11%

10%

10%

10%

9%

12%

BOL 3

23%

24%

27%

26%

25%

23%

21%

22%

18%

19%

15%

13%

13%

15%

14%

11%

12%

BOL 4

27%

26%

22%

23%

21%

20%

17%

15%

16%

14%

15%

10%

11%

11%

13%

15%

16%

BBL 1

2%

4%

2%

1%

4%

7%

9%

7%

12%

13%

12%

8%

8%

9%

9%

9%

10%

BBL 2

23%

20%

22%

24%

26%

24%

30%

27%

29%

26%

27%

40%

32%

35%

34%

32%

30%

BBL 3

10%

10%

11%

9%

8%

14%

11%

13%

10%

12%

16%

14%

20%

16%

16%

19%

17%

BBL 4

3%

5%

2%

2%

3%

2%

1%

1%

3%

4%

2%

2%

5%

3%

4%

3%

2%

BOL 1

1%

0%

1%

1%

0%

1%

0%

1%

1%

1%

1%

2%

3%

2%

1%

3%

2%

BOL 2

11%

11%

11%

11%

9%

6%

6%

5%

5%

4%

6%

7%

6%

6%

8%

5%

8%

BOL 3

23%

26%

27%

25%

22%

18%

14%

18%

11%

11%

7%

10%

11%

11%

10%

8%

10%

BOL 4

28%

29%

28%

32%

33%

32%

33%

25%

22%

20%

22%

20%

14%

17%

20%

17%

17%

BBL 1

2%

5%

2%

2%

6%

11%

17%

15%

24%

25%

23%

20%

17%

23%

21%

20%

23%

BBL 2

23%

19%

20%

20%

19%

21%

21%

21%

24%

21%

25%

24%

26%

22%

21%

24%

21%

BBL 3

10%

9%

11%

9%

10%

12%

9%

13%

9%

11%

13%

13%

18%

17%

17%

17%

17%

BBL 4

2%

1%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

3%

6%

3%

3%

4%

3%

2%

5%

3%

Sub-richting: (Planten)teelt en biologisch-dynamische landbouw

2002

38

(Planten)teelt en akkerbouw

Biologisch-dynamische landbouw

Groen, grond, infra

BOL 1

1%

0%

1%

1%

0%

1%

0%

1%

BOL 2

11%

12%

10%

11%

8%

5%

6%

6%

BOL 3

22%

26%

27%

25%

23%

20%

14%

18%

BOL 4

28%

28%

28%

33%

32%

34%

32%

26%

1%

1%

1%

3%

3%

5%

4%

6%

7%

7%

12%

12%

7%

11%

11%

23%

19%

21%

18%

14%

2%

2%

3%

2%

6%

8%

5%

8%

11%

10%

9%

10%

16%

19%

15%

17%

BBL 1

2%

5%

2%

2%

6%

12%

19%

15%

25%

27%

25%

22%

19%

25%

23%

23%

25%

BBL 2

23%

18%

20%

18%

19%

15%

20%

19%

21%

21%

23%

25%

27%

23%

22%

22%

17%

BBL 3

10%

9%

12%

10%

11%

13%

10%

14%

10%

12%

14%

12%

17%

15%

15%

19%

18%

BBL 4

2%

1%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

3%

4%

4%

3%

3%

2%

2%

4%

3%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

11%

29%

14%

21%

16%

12%

4%

15%

5%

6%

13%

0%

2%

2%

8%

5%

BOL 3

25%

15%

12%

27%

5%

3%

7%

15%

2%

5%

11%

5%

10%

11%

14%

8%

10%

BOL 4

75%

40%

34%

14%

47%

9%

44%

19%

17%

37%

26%

50%

18%

27%

43%

29%

20%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

34%

24%

44%

28%

72%

37%

54%

61%

23%

57%

13%

20%

11%

5%

39%

66%

BBL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

20%

32%

36%

36%

0%

0%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

8%

5%

30%

0%

0%

20%

11%

0%

17%

0%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

14%

24%

19%

21%

16%

23%

24%

23%

23%

20%

21%

20%

19%

21%

25%

BOL 3

100%

18%

34%

31%

36%

33%

36%

31%

32%

33%

26%

26%

23%

26%

23%

14%

20%

BOL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

3%

4%

3%

3%

2%

4%

2%

5%

7%

4%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

38%

37%

42%

40%

36%

38%

32%

30%

30%

37%

42%

37%

38%

38%

40%

32%

BBL 3

0%

24%

11%

2%

4%

10%

11%

11%

10%

11%

11%

10%

15%

13%

13%

17%

17%

BBL 4

0%

20%

4%

0%

1%

0%

0%

0%

0%

1%

0%

0%

1%

1%

1%

1%

1%

39


BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

44%

25%

27%

18%

12%

BOL 3

19%

3%

25%

24%

19%

BOL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

5%

8%

26%

15% 2%

0%

0%

7%

2%

8%

10%

6%

4%

3%

7%

10%

7%

18%

3%

2%

8%

1%

1%

2%

6%

11%

4%

16%

19%

22%

20%

3%

14%

13%

14%

23%

32%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

25%

15%

19%

11%

33%

8%

43%

41%

44%

39%

14%

62%

38%

51%

50%

38%

42%

BBL 3

0%

7%

7%

18%

9%

42%

22%

21%

15%

20%

33%

21%

30%

18%

17%

26%

19%

BBL 4 Natuur, groene ruimte en milieu

Onderwijstype

Hoofdrichting

BOL 1


0%

13%

49%

21%

30%

27%

19%

10%

7%

10%

3%

5%

4%

12%

8%

10%

1%

0%

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

1%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

1%

BOL 2

9%

9%

8%

8%

6%

5%

5%

7%

7%

7%

8%

6%

6%

7%

8%

8%

9%

BOL 3

15%

13%

15%

16%

13%

14%

11%

10%

8%

9%

9%

8%

7%

7%

9%

9%

8%

BOL 4

20%

22%

23%

22%

22%

18%

16%

15%

17%

16%

16%

15%

12%

15%

17%

19%

20%

BBL 1

17%

17%

15%

15%

19%

26%

34%

34%

30%

29%

26%

24%

30%

26%

23%

21%

17%

BBL 2

24%

24%

25%

24%

24%

22%

22%

20%

23%

23%

23%

26%

24%

22%

22%

19%

22%

BBL 3

12%

11%

10%

12%

14%

12%

11%

12%

12%

11%

14%

14%

16%

17%

15%

17%

17%

BBL 4

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

5%

4%

5%

5%

5%

5%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

1%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

1%

BOL 2

10%

10%

8%

9%

6%

5%

5%

7%

7%

7%

8%

7%

6%

7%

8%

8%

9%

BOL 3

15%

14%

16%

16%

14%

15%

11%

10%

8%

10%

9%

8%

7%

7%

9%

9%

9%

BOL 4

16%

17%

18%

18%

18%

15%

13%

12%

14%

13%

13%

13%

10%

14%

16%

18%

18%

BBL 1

18%

18%

16%

15%

20%

27%

35%

34%

31%

30%

27%

25%

31%

26%

23%

21%

17%

BBL 2

26%

26%

27%

25%

25%

23%

22%

21%

24%

24%

23%

27%

24%

22%

23%

19%

23%

BBL 3

13%

12%

11%

13%

14%

12%

11%

12%

13%

12%

14%

14%

16%

17%

15%

18%

17%

BBL 4

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

5%

4%

5%

5%

5%

5%

40

Milieu en ruimte

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 4

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

93%

99%

98%

90%

100%

100%

100%

100%

100%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

7%

1%

2%

10%

0%

0%

0%

0%

0%

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

2%

2%

1%

1%

1%

3%

1%

2%

2%

1%

BOL 2

15%

11%

13%

12%

14%

10%

13%

14%

20%

22%

23%

20%

17%

20%

20%

20%

27%

BOL 3

28%

34%

34%

32%

29%

27%

23%

25%

19%

21%

22%

22%

22%

22%

22%

24%

21%

BOL 4

10%

8%

9%

8%

9%

13%

14%

14%

18%

15%

16%

20%

25%

25%

26%

25%

32%


Onderwijstype

Hoofdrichting

Bloemendetailhandel en -vormgeving

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

1%

2%

2%

0%

1%

1%

1%

0%

BBL 2

28%

29%

26%

27%

26%

30%

27%

22%

20%

22%

15%

18%

16%

15%

15%

15%

8%

BBL 3

16%

15%

15%

17%

18%

16%

19%

19%

16%

15%

15%

13%

12%

13%

10%

10%

8%

BBL 4

3%

3%

3%

4%

4%

4%

4%

5%

4%

4%

6%

4%

4%

3%

4%

2%

3%

BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

15%

12%

14%

13%

15%

3%

0%

0%

0%

45%

28%

25%

21%

21%

17%

17%

23%

BOL 3

28%

34%

29%

29%

24%

35%

2%

3%

0%

1%

20%

23%

22%

25%

27%

30%

26%

BOL 4

10%

8%

9%

8%

10%

23%

47%

17%

37%

6%

9%

21%

26%

27%

32%

31%

34%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

28%

30%

29%

29%

28%

5%

0%

0%

0%

17%

18%

15%

16%

10%

8%

7%

5%

BBL 3

16%

13%

15%

16%

18%

28%

38%

12%

2%

9%

13%

12%

10%

13%

12%

13%

10%

BBL 4

3%

3%

4%

5%

4%

6%

12%

68%

61%

21%

12%

5%

5%

3%

4%

2%

2%

41

Groene detailhandel

Bloemen- en tuincentrumbranche


BOL 1

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

0%

25%

83%

67%

85%

BOL 4

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

BBL 3

100%

75%

17%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

80%

25%

7%

22%

6%

9%

9%

5%

0%

0%

0%

16%

6%

9%

13%

32%

29%

38%

89%

100%

0%

0%

7%

4%

6%

3%

5%

4%

0%

0%

0%

0%

4%

8%

8%

8%

7%

24%

0%

0%

0%

0%

44%

20%

4%

6%

2%

5%

0%

0%

0%

0%

20%

16%

38%

37%

45%

40%

38%

19%

33%

15%

11%

0%

0%

0%

17%

12%

11%

4%

3%

4%

0%

3%

6%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

3%

4%

2%

BOL 1

0%

0%

0%

2%

2%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

23%

19%

15%

21%

17%

19%

14%

2%

0%

0%

BOL 3

0%

2%

31%

26%

20%

26%

26%

27%

41%

0%

0%

BOL 4

0%

0%

0%

14%

16%

17%

24%

23%

32%

62%

0%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

1%

1%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

100%

75%

38%

24%

21%

23%

12%

20%

2%

8%

100%

BBL 3

0%

0%

11%

19%

17%

17%

18%

15%

24%

31%

0%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

0%

0%

0%

0%

2002

2003

2004

2005

2006

Onderwijstype

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

BOL 1

1998

1999

2000

2001

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

0%

0%

43%

26%

12%

28%

46%

35%

BOL 4

0%

0%

2%

20%

9%

17%

14%

32%

BBL 1

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

0%

0%

12%

37%

45%

35%

25%

6%

BBL 4

100%

100%

43%

17%

34%

19%

14%

26%

42

AKA voedsel en leefomgeving

Onderwijstype

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

BOL 1

80%

19%

6%

6%

4%

5%

7%

9%

8%

BOL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BOL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 1

20%

81%

94%

94%

96%

95%

93%

91%

92%

BBL 2

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 3

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

BBL 4

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

Bron: DUO, 2015

Tabel 12 Bij Tabel 11 behorende steekproefgrootte Hoofdrichting

Indicator

Voedsel

Intredewerkloosheid

635

833

756

1398

1336

Horizontale match

564

796

709

1304

1192

Verticale match

524

797

708

1362

1224

Intredewerkloosheid

721

1539

830

1054

727

Horizontale match

661

1299

731

810

580

Verticale match

649

1272

721

841

545

Intredewerkloosheid

2193

1278

745

781

821

Horizontale match

1938

1165

702

767

781

Verticale match

1911

1143

688

717

778

Intredewerkloosheid

325

712

1003

2033

1933

Horizontale match

312

631

927

1682

1583

Verticale match

279

580

908

1630

1577

Intredewerkloosheid

186

761

922

Horizontale match

178

702

807

Verticale match

178

688

785

Dierverzorging

Productiedieren



1999-2001

2002-2004

2005-2007

2008-2010

2011-2013

43

(Planten)teelt en biologisch-dynamische landbouw

Groen, grond, infra


Intredewerkloosheid

1390

2157

531

1693

999

Horizontale match

1237

1993

511

1645

923

Verticale match

1219

1964

501

1581

950

Intredewerkloosheid

352

1310

748

Horizontale match

335

1310

711

Verticale match

346

1303

717

Intredewerkloosheid

24

426

708

Horizontale match

24

426

687

Verticale match Natuur, groene ruimte en milieu



24

426

697

Intredewerkloosheid

2100

5629

2553

7234

5802

Horizontale match

1960

5156

2380

6945

5190

Verticale match

1983

5049

2367

6824

5233

Intredewerkloosheid

1698

2516

1080

1823

1760

Horizontale match

1532

2298

971

1634

1562

Verticale match

1503

2265

972

1627

1574

Intredewerkloosheid

39

186

Horizontale match

39

155

Verticale match AKA voedsel en leefomgeving

39

163

1081

2708

Horizontale match

880

2543

Verticale match

983

2499

Intredewerkloosheid

19

Bron: DUO, 2015

44

Trendrapportage mbo groen gediplomeerden

Recommend Documents