Toekomstvisie De Kruidhof

Toekomstvisie De Kruidhof Advies en aanbevelingen november 2013

Resink advisering & management en SYARK gebiedsontwikkeling

Toekomstvisie De Kruidhof Advies en aanbevelingen

1


Samenvatting toekomstvisie De Kruidhof Opdracht en aanpak In maart 2013 gingen wij, Resink Advisering en Management en SYARK gebiedsontwikkeling, in opdracht van Gemeente Achtkarspelen aan de slag. De vraag die ons werd voorgelegd was: maak een toekomstvisie voor museum botanische tuin De Kruidhof te Buitenpost. In de toekomst moet De Kruidhof aantrekkelijk zijn voor bezoekers; een plek zijn om te re-integreren en de bijzondere plantencollectie als museum onderhouden. De gemeenteraad gaf mee om ook te onderzoeken of verzelfstandiging van De Kruidhof toekomstzekerheid biedt. Ook zou een bezoekerscentrum voor nationaal landschap Noardlike Fryske Wâlden nog een optie kunnen zijn. De toekomstvisie voor De Kruidhof onderbouwen we met dit rapport en een presentatie. Na een aantal voorbereidende gesprekken in de directe omgeving van De Kruidhof leek het ons verstandig een proces in te gaan waarbij de contouren voor een toekomstige Kruidhof zich geleidelijk zouden aftekenen: we gingen in gesprek met bedrijven en instellingen die zouden passen bij het gekozen thema: verduurzaming. Ambtelijke projectteams reflecteerden op wat wij binnenhaalden aan informatie en mogelijk toekomstige partners.

Analyse Deze inventarisatie leverde het volgende op: De Kruidhof heeft de grootste geneeskrachtige kruidencollectie van West-Europa. Dit is een belangrijke kernwaarde. Vanuit die waarde hebben we nog een aantal belangrijke kenmerken kunnen vaststellen. De Kruidhof ligt in Buitenpost op het kruispunt van een variatie aan landschappen. Dit is een belangrijke toeristische trekker. De locatie van De Kruidhof ligt dichtbij het station, waar een aantal keren per uur treinen stoppen uit zowel Groningen als Leeuwarden. De Kruidhof ligt midden in een regio van midden- en kleinbedrijven die aansluiten op de kernwaarde van De Kruidhof. De Kruidhof biedt een verscheidenheid aan zeldzame planten en kennis over planteigenschappen en biodiversiteit: dit raakt de kern van een belangrijke economisch stuwende sector in Fryslân en Noord-Nederland als geheel: de agri-food sector en de daaruit voortkomende biobased economie of wel de economie van groene grondstoffen.

Strategie Noord-Nederland is op dit moment actief met het in beeld brengen van de kracht van deze regio en kansrijke ontwikkelingsgebieden. Dit beleid, het RIS3 (Research and Innovation Strategy for Smart Specialisation) sluit aan op de Europese doelstellingen (Horizon2020)voor de komende jaren. Europa wil duurzaam en innovatief zijn en zorgen dat alle burgers een rol kunnen spelen in de samenleving. De zogenaamde agrifood sector staat al jaren stevig bovenaan, met name in Fryslân. Over de omvorming naar een bio-economie zegt het concept RIS3 het volgende:

2


Onze marktanalyse maakt duidelijk dat De Kruidhof alle kenmerken heeft van spin-in het web van verduurzaming van de economie van de regio. De komende jaren zal deze sector blijven groeien omdat er meer behoefte komt aan gezonde voeding, supplementen, medicijnen. Ook zal de zogenaamde biobased economy meer input vragen van de natuur. De kennis van planten en dieren vormen de input voor nieuwe chemische processen om biologische en afbreekbare materialen te ontwikkelen. In de vele gesprekken die we het afgelopen half jaar voerden zagen we dat de toekomstige Kruidhof veel te bieden heeft aan onderwijs- en onderzoeksinstellingen en bedrijven. Door deze partijen nog actiever te betrekken bij De Kruidhof versterken we de maatschappelijke relevantie van De Kruidhof. Nu al biedt De Kruidhof naast haar kernwaarden een aantal werkplekken voor vast personeel en vrijwilligers, re-integratieplaatsen, teelt voor wetenschappelijk onderzoek, verkoop van kruiden en een plek om te bezoeken en gebruik te maken van het restaurant. Door onderwijs en bedrijven sterker bij De Kruidhof te betrekken verwachten we dat ze gaat werken als een katalysator: ook buiten de contouren van De Kruidhof zal dit meer werk(ervaring)plekken opleveren.

Missie Daarom adviseren we de huidige missie van De Kruidhof uit te breiden. De huidige missie is: -

behoud en verbetering van plantcollecties; behoud van biodiversiteit; geven van educatie; werkervaringsplaats voor verschillende doelgroepen en het genereren van bezoekers Hieraan voegen we toe als belangrijk element:

-

Bedrijven een platform bieden voor ontwikkeling en verkoop van producten

3


-

Onderwijs- en onderzoeksinstellingen een platform bieden voor kennisoverdracht, onderzoek en verbinding met het bedrijfsleven en bezoekers.

Producten en diensten: De volgende functies zijn te onderscheiden bij de toekomstige Kruidhof: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Museum Educatieve programmering Kweektuin voor wetenschappelijk onderzoek en kennispartner Re-integratiebegeleiding Horecavoorziening Winkel en webshop Samenwerkingspartner/verbinder voor bedrijven Workshop- en vergaderlocatie Bezoekerscentrum recreatie

Toekomstbeeld Om de bedrijven, onderzoeken onderwijsinstellingen, maar ook meer bezoekers te trekken zal De Kruidhof op basis van het bestaande moeten investeren in gebouw, omgeving, een aantrekkelijke programmering jaarrond, een website met een platformfunctie en een aantal sterke publiekstrekkers. De vernieuwde Kruidhof moet heel actief aan de man gebracht worden door een stevig en divers marketingprogramma. Daarnaast zal De Kruidhof stapsgewijs verzelfstandigen. Ook zal de taak als reintegratieplaats geformaliseerd worden. Om een beeld te krijgen van de planning: De Kruidhof heeft deze zomer, gedurende ons inventarisatieproces, ingetekend op Kultuerele Haadstêd Ljouwert 2018. We denken dat het haalbaar is voor De Kruidhof om in 2017 de genoemde investeringen te voltooien. In 2018 komen naar verwachting 1,5 miljoen bezoekers naar Fryslân. De Kruidhof kan daarop meeliften.

Aanbevelingen In de fase na oktober 2013 zal een implementatieplan moeten worden geschreven. Het plan behelst de voorgestelde ontwikkelingen, stappen, planning en fasering. Onderstaand een serie aanbevelingen om enerzijds meer bezoekers te trekken en anderzijds de bezoekers daadwerkelijk vernieuwende producten en informatie te bieden. Daarnaast loopt een spoor hoe De Kruidhof tijdig aan cofinanciering komt om deze plannen te kunnen realiseren. 1. Digitaal platform Een stap die De Kruidhof eenvoudig kan maken, is zorgen dat de online communicatie steviger wordt ingezet. Hoewel virtueel vergt de vindbaarheid van De Kruidhof op het internet een serieuze investering. De Kruidhof zorgt dat het volgende digitaal wordt ontsloten en aangeboden: webwinkel agenda en programma recepten voor het verwerken van kruiden blog over De Kruidhof

4


aan De Kruidhof verbonden bedrijven en instellingen toeristische informatie over de regio educatie over kruiden en dieren in de tuin Breng De Kruidhof naar de mensen: maak een digitaal platform

2. Vereisten ruimtelijke inrichting

Entreegebouw De Kruidhof

Naast de verbeterde digitale ontsluiting is het van belang dat De Kruidhof een plan maakt om de gebouwen en functionele ruimtes te herschikken. Daarbij is ook de ontsluiting richting station en parkeergelegenheid een belangrijk aandachtspunt. Ook moet onderzocht worden wat er nodig is aan aanvullende bebouwing voor de volgende functies: een verbeterde entree, ruimte voor cursussen, vergaderen, filmvertoning, natuurbezoekerscentrum, publiekstrekker(zoals een uitkijktoren?!). Naast dit plan adviseren we ook een plan te ontwikkelen voor digitale routing. Met een applicatie op de mobiele telefoon kunnen bezoekers hun profiel instellen zodat ze door de tuinen en wellicht ook buiten De Kruidhof op maat bediend worden. Een plan voor de bebouwing, de omgeving en (ten dele)de tuinen is nodig om de nieuwe bezoeker te faciliteren. Daarnaast is een digitale applicatie een goeie manier om alle moois wat De Kruidhof heeft aan te reiken aan de bezoeker.

3. Aanvraag programma-, onderzoeks- en projectsubsidies De huidige bijdragen vanuit ANNO geven een enorme boost aan De Kruidhof. We bevelen aan om dit bedrag (hoeveel exact) te gebruiken als cofinanciering, omdat daarmee de verdubbelaar in gang wordt gezet. Een goede basis voor het aanvragen van regionale, nationale en Europese onderzoekssubsidie is Interreg. In het Interreg Noordzee programma wat in 2014 van start gaat is een aantal voorwaarden

5


genoemd waaraan De Kruidhof met haar nieuwe concept voldoet. Interreg is een goed vehikel om andere subsidie aanvragen mee te stapelen. Benut de ANNO-bijdrage als cofinanciering voor EU-subsidies

4. Faciliteren onderwijs en onderzoek De eerste drie aanbevelingen zijn vereisten als onderwijs en onderzoek ruimte moet krijgen in De Kruidhof. Alle vormen zijn reeds genoemd in de vorige hoofdstukken. Het is niet zo dat onderwijs en onderzoek hoeven te wachten totdat A. er een digitaal platform is B. een concrete cursus/lab ruimte en C. geld voor onderzoeksprogramma’s en projecten. Onderwijs en onderzoek dienen bij de eerste drie stappen een onderzoekende en ontwerpende rol te spelen. In de toekomst zullen zij gebruiker zijn van de tuinen, de ruimtes en het digitaal platform. Daarom stellen we voor de implementatie van bovengenoemde activiteiten een proces aanpak ‘Living Lab’ voor zodat alle betrokken partijen gezamenlijk vormgeven aan De nieuwe Kruidhof. De Kruidhof ‘een living lab’: ontwerp en breng De nieuwe Kruidhof tot stand met behulp van onderzoekers en innovatieve kennis bij de bedrijven

5. Fryslân 2018: Leeuwarden culturele hoofdstad In september 2013 werd Leeuwarden uitgeroepen tot Europese culturele hoofdstad voor 2018. Het bid book richt zich op de stad in de provincie: de economische kracht van de provincie komt voort uit de thema’s water, toerisme, agrifood: allemaal verbonden aan het platteland. De Kruidhof heeft zich verbonden aan het de culturele hoofdstad met een intentieverklaring. Het is nu aan De Kruidhof om met de andere partijen voor het project Silence of the Bees internationale interesse te wekken. Er zijn drie goede redenen om Leeuwarden 2018 te benutten als vehikel. Ten eerste geldt de komende jaren in Fryslân dat cultureel investeren economisch spin off oplevert. Ten tweede gaat er een geweldige marketingcampagne aan vooraf waar De Kruidhof gratis op kan meeliften en in de derde plaats is 2018 een goed ijkpunt om de gewenste ontwikkelingen zoals genoemd in deze toekomstvisie te realiseren. Ontwikkel en lift mee op Culturele Hoofdstad Leeuwarden 2018

6. De Kruidhof als merknaam De Kruidhof kent enkele sterke samenwerkingsverbanden, zoals bijvoorbeeld die met de RuG. Maar denk ook aan het IJstijdenmuseum, It Koartling, de Spitkeet, de NFW, het bedrijfsleven en veel bedrijven die we in het afgelopen half jaar hebben gesproken. In de komende periode zullen de eerste stappen moeten worden gemaakt naar de ontwikkeling van De Kruidhof als merk. Veel bedrijven in de regio voldoen aan het profiel biologisch, innovatief, streekgebonden, kleinschalig, kruiden, gezondheid et cetera. Deze bedrijven zouden hun producten onder het merk De Kruidhof aantrekkelijker kunnen maken. Dit heeft een wisselwerking, want als de producten aftrek vinden zal ook De Kruidhof meer naamsbekendheid krijgen in den lande. Zet actief in op business development om producten met De Kruidhof als merknaam op de markt te brengen

6


7. Contractvorm re-integratie en reclassering Parallel aan de bovengenoemde actielijnen zal er (en daar wordt nu al aan gewerkt) een aantal prestatiecontracten worden afgesloten tussen partijen die via De Kruidhof cliënten laten terugkeren in het arbeidsproces en de maatschappij. De re-integratie verloopt volgens een duidelijk plan met een coördinerende verantwoordelijkheid door medewerkers van de gemeente. In de toekomst adviseren we onderwijs aan te bieden aan re-integratiekandidaten. Formaliseer (in de vorm van contracten) de werkzaamheden door De Kruidhof ten aanzien van reintegratie en reclassering

8. Verzelfstandigingplan Naast de lopende actielijnen wordt toegewerkt naar een werkbare vorm t b v verzelfstandiging. Daarbij wordt ook een planning opgesteld om te ‘komen tot’. Het is van groot belang dat de rechtszekerheid van de werknemers niet wordt aangetast en dat men vertrouwen houdt in een goed verloop van het proces van verzelfstandiging. Daarnaast zal geleidelijk duidelijk moeten worden wat de structurele gemeentelijke subsidie zou moeten zijn om het werk en de collectie van De Kruidhof te borgen. Verzelfstandiging heeft ten doel De Kruidhof in zijn kracht te brengen. Het kan onzer inziens niet een bezuiniging zijn. De gemeente moet uit blijven gaan van een structurele bijdrage voor zowel de museale functie als indirect via re-integratie. Ontwikkel een faseringsplan om te komen tot verzelfstandiging

9. Inhoudelijke programmering De Kruidhof is een museum en verdient een museumwaardige programmering. Daarbij wordt het bijzondere van de collectie benadrukt. Museologisch (de ontsluiting van de collectie via vorm en taal) zal De Kruidhof sterk verbeterd moeten worden. Daarnaast verdient het aanbeveling om de collectie en informatie van het IJstijdenmuseum te integreren in een totaalconcept. Om een goed programma te krijgen, te behouden en te actualiseren verdient het aanbeveling een ervaren conservator aan te trekken, die betrokken is bij het ontsluiten van de collecties van bijvoorbeeld het Fries museum. Daarnaast zal het project Silence of the Bees van hoog niveau moeten worden. Een opstap naar verbeterde programmering vindt vanaf eind 2013 plaats door deelname aan het NVBT project Planten voor de Toekomst. Zorg voor een sterke inhoudelijk programmering, zodat de missie van De Kruidhof, namelijk kennis overdragen over planten en kruiden, gewaarborgd is

10. Begroting en financieringsplan Met de ontwikkeling van een schetsplan is fasering van de financiering van groot belang. De toekomstvisie is ambitieus en kan niet met de aanwezige gelden betaald worden. Het aantrekken van externe financiering moet daarom onderdeel worden van het ontwikkelingsplan. De gemeente heeft De Kruidhof in de meerjarenbegroting opgenomen voor een bijdrage aan de exploitatie. We adviseren deze bijdrage te handhaven. Daarbij adviseren we klein- en groot onderhoud van de gebouwen in het plan voor gemeentelijke gebouwen op te nemen. Maak een flexibel plan en investeer in verwerving van externe financiering

7


Planning en uitvoering toekomstvisie: Als punt aan de horizon hadden we Kultuerele Haadstêd Ljouwert 2018 geadviseerd. Om tijdig klaar te staan als vernieuwde Kruidhof adviseren we de volgende stappen te nemen: Stel een ANNO-aanvraag op. En bereidt in samenwerking met een Noord-Nederlandse partner een Interreg VB aanvraag voor. De eerste indieningdatum is naar verwachting juni 2014. Hiermee wordt actief gewerkt aan het opstellen van een uitvoeringsplan en de toekomstige financiering daarvan. De ontwikkeling van De Kruidhof als centrum voor bezoekers, bedrijven, onderwijs en onderzoek: een centrum voor bio-economische transitie wordt beschreven in deze aanvraag. Intussen moet de beoogde ontwikkeling concreet worden gemaakt: hoe ziet het er uit, wat gaat het kosten en wie zijn de partners? Daarom adviseren we een schetsplan te maken waarbij gebouwen, routing en ontsluiting van De Kruidhof helder in beeld komen. Op basis daarvan kan worden berekend wat nodig is aan investeringen. Een jaarrond-programma, een website als platform en marketingplan en het betrekken van partijen daarbij zal direct moeten gebeuren om te laten zien dat intensieve samenwerking nu al wat oplevert. Alle voornoemde stappen worden bijeengebracht in een businesscase.

8


Inhoud Samenvatting toekomstvisie De Kruidhof ..................................................................... 2 Opdracht en aanpak ............................................................................................................................... 2 Analyse .................................................................................................................................................... 2 Strategie .................................................................................................................................................. 2 Missie ...................................................................................................................................................... 3 Producten en diensten: .......................................................................................................................... 4 Toekomstbeeld ....................................................................................................................................... 4 Aanbevelingen ........................................................................................................................................ 4 Planning en uitvoering toekomstvisie: .................................................................................................. 8

1 Inleiding ...................................................................................................................... 11 De vraag ................................................................................................................................................. 11 De aanpak ............................................................................................................................................. 12 Resultaat ............................................................................................................................................... 12

2 Visie en missie ............................................................................................................14 3 De contouren van een toekomstbeeld ........................................................................ 15 Algemeen .............................................................................................................................................. 15 SWOT analyse ....................................................................................................................................... 15 De grootste geneeskrachtige kruidentuin van West-Europa en haar ligging ................................... 16 Strategie ................................................................................................................................................ 17 Een analyse in de markt ....................................................................................................................... 18 Investeren in cultuur: Culturele hoofdstad Leeuwarden 2018 ..........................................................20 Verbeterde fysieke uitstraling .............................................................................................................. 22 De Kruidhof en de regio: het hele jaar aantrekkelijk ......................................................................... 26 Analyse particuliere bezoekers ............................................................................................................28 Verzelfstandiging, personeel en exploitatiebijdrage .......................................................................... 29

4 Producten en diensten ................................................................................................31 1) Museum ............................................................................................................................................ 31 2) Educatieve programmering ............................................................................................................. 31 3) Kweektuin voor wetenschappelijk onderzoek en kennispartner .................................................. 32 4) Re-integratiebegeleiding ................................................................................................................. 32 5) Horecavoorziening ........................................................................................................................... 33 6) Winkel en webshop .......................................................................................................................... 33 7) Samenwerkingspartner/verbinder voor bedrijven ........................................................................ 34

9


8) Workshop- en vergaderlocatie ........................................................................................................ 34 9) Bezoekerscentrum recreatie ............................................................................................................ 34

5 Aanpak om de producten en diensten te ontwikkelen en verkopen ......................... 36 Educatie ................................................................................................................................................ 36 Opzetten Vriendenvereniging van de Kruidhof .................................................................................. 37 Verkoop bijzondere tuinproducten ..................................................................................................... 37 De Kruidhof als merknaam .................................................................................................................. 37 Personeel ...............................................................................................................................................38

6 Advies voor financiering door fondsen ..................................................................... 39 Regionale, Friese en Noord-Nederlandse fondsen ............................................................................. 39 Nationale fondsen ................................................................................................................................40 Particuliere fondsen en crowd funding ...............................................................................................40 EU-fondsen ...........................................................................................................................................40

7 Bestuur en organisatievorm ...................................................................................... 42 1. Inleiding ............................................................................................................................................ 42 2. Een stichting ..................................................................................................................................... 42 3. De gemeente blijft eigenaar van de gebouwen en de gronden ....................................................... 44 4. Adviezen ten aanzien van de organisatie-inrichting ...................................................................... 45 5. Rechtspositie personeel ................................................................................................................... 46 Proces en planning ............................................................................................................................... 46

8 Aanbevelingen ........................................................................................................... 47 Aanbevelingen ...................................................................................................................................... 47 Planning en uitvoering toekomstvisie: ................................................................................................ 50

9 Colofon ........................................................................................................................ 51 10 Literatuurlijst ........................................................................................................... 52 11 Bijlagen ..................................................................................................................... 53

10 


1 Inleiding In dit rapport leest u een toelichting op de toekomstvisie voor De Kruidhof, die begin november wordt gepresenteerd aan de gemeenteraad van Achtkarspelen en overige betrokken partijen. Als bijlage van het rapport vindt u een overzicht van de bedrijven en instellingen die verder willen samenwerken met De Kruidhof in de hiernavolgende fases. De Kruidhof is een unieke plek: het bevat als museum de grootste collectie natuurgeneeskrachtige planten in West-Europa. De Kruidhof is goed te bereiken per openbaar vervoer en ligt toch te midden van een zeer oorspronkelijk gebied: op het kruispunt van landschappen: riviertjes en weideland richting het Lauwersmeergebied, kleigebied richting de Waddenzee en de pingo’s en het schaduwrijke groen van het coulisselandschap van de Noordelijke Friese wouden. In deze omgeving bevinden zich veel midden- en kleinbedrijven die gebruik maken van ruimte, rust en puurheid: de kracht van de regio. Deze bedrijven willen we vanuit De Kruidhof met elkaar èn met instellingen in verbinding brengen. Door de kracht van de regio en De Kruidhof zelf te benadrukken, zal De Kruidhof een groter aantal bezoekers trekken.

De vraag In september 2012 is een aantal bedrijven benaderd om mee te denken over een toekomstscenario voor De Kruidhof. Door een werkgroep van de gemeente Achtkarspelen de keus gemaakt voor onze bedrijven: Resink Advisering & Management en SYARK gebiedsontwikkeling. Wij zijn gevraagd gezamenlijk een offerte uit te brengen voor het uitwerken van de gepresenteerde ideeën en dit concreet te maken in de vorm van een toekomstbeeld voor De Kruidhof. Na overleg met direct betrokkenen hebben we gekozen voor een procesaanpak. Dit houdt in dat we contacten met externe partijen hebben gelegd om de haalbaarheid van ideeën te toetsen en om mogelijke interessante marktpartijen te verbinden aan het project. Dit alles met als doel te komen tot een toekomstbeeld van De Kruidhof, in het licht van regionale ontwikkelingen. Het beoogde resultaat van onze opdracht is een presentatie aan de raad van een uitgewerkt concept. Als onderbouwing van deze presentatie hebben we gemeend dit document te moeten schrijven, om alle informatie die in de afgelopen periode is verzameld, zoveel mogelijk te behouden. De opdrachtgever heeft ook gevraagd om aandacht te besteden aan de drie raadsmoties over De Kruidhof. Bij de behandeling van de Kadernota op 5 juli 2012 heeft de raad het college verzocht: A.

Onderzoek of privatisering van De Kruidhof een reële optie is. Hierbij is het uitgangspunt dat de verdere uitbouw een speerpunt moet kunnen blijven en dat de re-integratie en sociale activering onverminderd mogelijk blijft;

B.

Lever bij een nieuwe investering tegelijkertijd een kosten- en batenanalyse;

C.

Schat de kansen in voor het al dan niet realiseren van een bezoekerscentrum van de Noardlike Fryske Wâlden in Achtkarspelen, geef de daarbij behorende randvoorwaarden en de meest gunstige locatie aan.

Voorts is de vraag om te inventariseren of de locatie van It Koartling een rol kan spelen in het toekomstscenario voor De Kruidhof.

11 


De aanpak De volgende werkzaamheden hebben we in de afgelopen periode voorbereid: Inventarisatie en analyse op basis van gesprekken en literatuur omtrent het toekomstbeeld van De Kruidhof Contact leggen met nieuwe externe partijen ten bate van informatie, draagvlak en opmaat naar een businesscase oftewel gevoel krijgen bij benodigde investeringen en marktpotentieel. Eén mondelinge toelichting op de tussentijdse stand van zaken ten behoeve van informatie aan de raad/raadscarrousel/raadscommissie in juni 2013 Presentatie van het uitgewerkt concept aan raad op 7 november 2013. Advies inzake privatisering van De Kruidhof Het werk vormt de opmaat naar een implementatieplan waarbij een businesscase kan worden opgebouwd. Dit kan in een volgende fase als er ook over een (steden)bouwkundig schetsplan en programma van eisen informatie is verzameld. Een businessplan valt buiten deze opdracht. We hebben een aantal steekwoorden geformuleerd om de gesprekken met externe partijen aan te gaan: De Kruidhof is in de toekomst: -

Zelfstandig

-

Aantrekkelijk

-

Maatschappelijk relevant

De stip aan de horizon is dat De Kruidhof een museum wordt met uitstraling en maatschappelijke relevantie . Thema’s als flexibel werken, groen en duurzaam en publiekstrekker zullen leidend zijn in de ontwikkeling naar dit concept. De Kruidhof bezit een aantal ingrediënten die in hoge mate daaraan kunnen bijdragen: -

museale functie; kweek ten behoeve van onderzoek naar medicinale toepassingen de kruiden als inspiratiebron voor markttoepassingen; een plek om te re-integreren; restauratieve functie; toeristisch en educatief informatiecentrum in de regio.

Subthema’s die dienst deden tijdens de onderzoeksfase waren: duurzaamheid, cradle-to-cradle, sociale activering, gezondheid, educatie, werkgelegenheid en innovatie.

Resultaat Op basis van de gesprekken met externen en aanvullende onderzoeken hebben we het potentieel van elk onderdeel beoordeeld en hiernavolgend in dit document opgenomen. De informatie is zo veel mogelijk compleet gedocumenteerd. Daarnaast is een solide netwerk opgebouwd van partijen die zich in de toekomst aan De Kruidhof willen verbinden. Om een goede berekening van investeringen te maken is een uitgebreide PvE, positionering en ontwerp van de botanische tuin nodig als onderliggende items voor de berekeningen. In de volgende fase zal duidelijk moeten worden of er

12 


voldoende basis is om een businesscase uit te werken. Deze fase zal dan ook geheel in het teken staan van het verzamelen en doorrekenen van alle informatie voor een businesscase. In het laatste hoofdstuk van dit document wordt hiertoe een aantal aanbevelingen gedaan.

13 


2 Visie en missie Een visie en een missie dienen door alle plannen en programma’s heen stand te houden en leidend te zijn in het werk. Daarom zijn beiden bondig geformuleerd in samenwerking met de medewerkers en direct betrokkenen van De Kruidhof. Visie: De Kruidhof heeft de grootste collectie geneeskrachtige kruiden van West-Europa. De Kruidhof stelt de collectie, kennis- en vaardigheden ten dienste van inwoners, medewerkers, bedrijven en instellingen uit de directe en wijdere regio. We adviseren de huidige missie van De Kruidhof uit te breiden. De huidige missie is: -

behoud en verbetering van plantcollecties; behoud van biodiversiteit; geven van educatie; werkervaringsplaats voor verschillende doelgroepen en het genereren van bezoekers Hieraan voegen we toe als belangrijk element:

-

Bedrijven een platform bieden voor ontwikkeling en verkoop van producten Onderwijs- en onderzoeksinstellingen een platform bieden voor kennisoverdracht, onderzoek en verbinding met het bedrijfsleven en bezoekers.

De Kruidhof is een bijzondere botanische tuin. Het is de grootste geneeskrachtige kruidentuin van West-Europa, een positie die je niet zomaar bereikt. Het heeft de museale status en dient als onderzoekslocatie voor de RUG, die de geneeskrachtige werking van bepaalde kruiden en planten onderzoekt in samenwerking met De Kruidhof. De historie is dus een belangrijke factor en dient voor ons als basis voor het toekomstbeeld.

14 


3 De contouren van een toekomstbeeld Algemeen Het vorige hoofdstuk beschrijft de missie en visie van de Kruidhof. Vanuit haar huidige rol, de taak die ze vanuit zowel de gemeente Achtkarspelen heeft gekregen, als de maatschappelijke en bedrijfsmatige rol die ze vervult, is een producten- en dienstenaanbod ontstaan, passend bij de visie en missie. Wij beschouwen dit als krachtige pijlers van de Kruidhof. Van daaruit kan er in de breedte en diepte versterking plaatsvinden. Daarbij hebben wij ons met name geconcentreerd op de verbindingen met: duurzaamheid, cradle-to-cradle, sociale activering, cultuur, gezondheid, educatie, werkgelegenheid en innovatie. Een mix van bovenstaande elementen, vanuit het overkoepelende thema verduurzaming. In de loop van onze gesprekken werd de term ‘biobased economy’ of economie van groene grondstoffen steeds meer gebruikt. De Kruidhof zou spin-in-het-web moeten worden van al deze ontwikkelingen en verbindingen. Om een goed beeld te kunnen krijgen van mogelijkheden en marktkansen voor De Kruidhof in de toekomst, is het afgelopen half jaar een groot aantal gesprekken gevoerd met mensen uit diverse branches. In de gesprekken hebben we veel enthousiasme en betrokkenheid ontmoet. Daarnaast hebben de gesprekken ook de beeldvorming verder helpen ontwikkelen en de kansen zichtbaar gemaakt die er zijn. Naast de sterkten en de kansen laten we niet na ook de zwakten en bedreigingen te benoemen ten aanzien van De Kruidhof. Daar zitten immer de beste verbeterkansen. Om de kracht van De Kruidhof uit te bouwen, is het ook van belang onder ogen te zien op welke punten de huidige Kruidhof en de Kruidhof van de toekomst zal moeten verbeteren. Onderstaand werken we een aantal resultaten van de SWOT analyse uit. Een aantal verbeterpunten die meer aandacht vragen, zoals verzelfstandiging, PR en marketing en herkenbaarheid van producten zijn uitgewerkt in de hierna volgende hoofdstukken. Onze inventarisatie leverde het volgende beeld op:

SWOT analyse Sterkten

Uitgebreide collectie plantvariëteiten Historische verbinding met farmacie RuG Natuur en milieueducatie voor basisscholen Goed onderhouden tuinen Mooie plek om te bezoeken Re-integratieplek Goed bereikbaar met openbaar vervoer Uitstekend personeel Speeltuin Kweektuin in opdracht Kansen

Zwakten Niet herkenbaar vanuit de openbare ruimte: ligt aan een doodlopende weg Niet zelfstandige organisatie Beperkte middelen voor PR en marketing Financieel afhankelijk Onduidelijke routes door en bij gebouwen Geen winteractiviteiten Weinig naamsbekendheid Beperkte kennis van doelgroepen Relatie IJstijdenmuseum onduidelijk voor bezoeker Geringe investering in horeca en winkel Bedreigingen

15 


Centrale ligging aan spoor en in Friese landschap Samenwerken met universiteit en scholen Verbindingen met regionale MKB Deelname aan Culturele hoofdstad 2018 Samenwerking met culturele instellingen in de regio Bezoekerscentrum landschap NO-Fryslân Trends als zingeving, bio-based en duurzaamheid

Gemeentelijke bezuinigingen Onaantrekkelijke entree en ontsluiting voldoen niet aan de verwachtingen Afhankelijk van sociale wetgeving voor exploitatie Beperkte personele bezetting

De grootste geneeskrachtige kruidentuin van West-Europa en haar ligging De Kruidhof is een bijzondere botanische tuin. Het is de grootste geneeskrachtige kruidentuin van West-Europa, een unieke positie, als gevolg van een unieke plantencollectie. Het heeft de museale status en dient als onderzoekslocatie voor de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), die de geneeskrachtige werking van bepaalde kruiden en planten onderzoekt in samenwerking met De Kruidhof. Deze historisch gegroeide band is een belangrijke factor in het door ons geschetste toekomstbeeld. De samenwerking en dienstverlening aan de RUG sluit nauw aan bij de ‘kern’ of missie van De Kruidhof als geneeskrachtige kruidentuin. De Kruidhof ligt te midden van een toeristisch aantrekkelijk en gevarieerd landschap:het Dwaande gebied, de Noardlike Fryske Wâlden, het Lauwersmeergebied en de Wadden. De uniciteit van de Kruidhof, in combinatie met het aantrekkelijke landschap, schept veel mogelijkheden om De Kruidhof aantrekkelijker te maken voor mensen. Daarbij is de bereikbaarheid via het spoor ook een belangrijke factor. De treinverbinding met Leeuwarden en 16 


Groningen is uitstekend. In de omgeving bevinden zich veel bedrijven die gebruik maken van ruimte, rust en puurheid: meestal agrarische bedrijven of midden- en kleinbedrijven die aan de agrarische sector verbonden zijn. Deze bedrijven willen we vanuit De Kruidhof met elkaar èn met instellingen in verbinding brengen. De Kruidhof is als spin-in-het-web van de regionale economie. Waarom is die verbinding zo waardevol? Kenmerk van innovatie en dus economische groei is een web van gevarieerde activiteiten. Creativiteit, cultuur en ontspanning, onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en ondernemerschap. Wat maakt een stad als Groningen een innovatieve stad? Om dat ze een goede mix bezit van al deze factoren. Een uitdaging voor de regio Noord-Oost Fryslân is deze eigenschappen op een eigen wijze naar zich toe te halen om de leefbaarheid en groei te blijven versterken. De Kruidhof heeft met haar kernwaarden en centrale ligging de basis in huis om een baken te vormen voor de innovatieve regio Noord-Oost Fryslân. De grootste uitdaging is bedrijven te binden aan activiteiten die door De Kruidhof worden ontplooid of die ontstaan uit spin off. Uit de gesprekken bleek: met De Kruidhof als uitgangspunt, als middelpunt ontstaan invalshoeken en samenwerkingsverbanden, wensen en ideeën, creativiteit en zakelijkheid. En zijn er nieuwe verbindingen gelegd. Zowel met de Kruidhof als tussen andere partijen, na een ‘ontmoeting’ met de Kruidhof.

Strategie Noord-Nederland is op dit moment actief met het in beeld brengen van de kracht van deze regio en kansrijke ontwikkelingsgebieden. Dit beleid, het RIS3 (Research and Innovation Strategy for Smart Specialisation) sluit aan op de Europese doelstellingen (Horizon2020)voor de komende jaren. Europa wil duurzaam en innovatief zijn en zorgen dat alle burgers een rol kunnen spelen in de samenleving. De zogenaamde agrifood sector staat al jaren stevig bovenaan, met name in Fryslân. Over de omvorming naar een bio-economie zegt het concept RIS3 het volgende:

17 


Onze marktanalyse maakt duidelijk dat De Kruidhof alle kenmerken heeft van spin-in het web van verduurzaming van de economie van de regio. De komende jaren zal deze sector blijven groeien omdat er meer behoefte komt aan gezonde voeding, supplementen, medicijnen. Ook zal de zogenaamde biobased economy meer input vragen van de natuur. De kennis van planten en dieren vormen de input voor nieuwe chemische processen om biologische en afbreekbare materialen te ontwikkelen. In de vele gesprekken die we het afgelopen half jaar voerden zagen we dat de toekomstige Kruidhof veel te bieden heeft aan onderwijs- en onderzoeksinstellingen en bedrijven. Door deze partijen nog actiever te betrekken bij De Kruidhof versterken we de maatschappelijke relevantie van De Kruidhof. Nu al biedt De Kruidhof naast haar kernwaarden een aantal werkplekken voor vast personeel en vrijwilligers, re-integratieplaatsen, teelt voor wetenschappelijk onderzoek, verkoop van kruiden en een plek om te bezoeken en gebruik te maken van het restaurant. Door onderwijs en bedrijven sterker bij De Kruidhof te betrekken verwachten we dat ze gaat werken als een katalysator: ook buiten de contouren van De Kruidhof zal dit meer werk(ervaring)plekken opleveren.

Een analyse in de markt In de markt hebben we navraag gedaan of er draagvlak is voor dit uitgangspunt. Ziet men De Kruidhof als centrum voor Biobased Economy? In een workshop, het zogenaamde Greenlab,werd aan een groep experts uit bedrijfsleven, onderwijs en onderzoek voorgelegd of de kreet Back to Biobased in Buitenpost van toepassing is of zou kunnen zijn. De aanwezigen werden positief gevangen door het idee dat De Kruidhof het regionale bedrijfsleven naar zich toe wil trekken, maar legden een aantal zwakten bloot en daarmee een groot aantal aandachtspunten voor ons lopende onderzoek. Een belangrijk punt is dat weinig mensen De Kruidhof kennen. Ook grote groepen, van onder meer het bedrijvennetwerk Clean Tech Fryslân, kenden De Kruidhof niet. Daarbij wisten ze ook niet dat dit een botanische tuin is met de grootste variëteit aan geneeskrachtige planten van West-Europa. De aanwezigen waren ook in verwarring over de eigenaar van De Kruidhof. Het feit dat De Kruidhof gemeentelijk is, vindt men niet logisch, wel dat de gemeente verantwoordelijkheid neemt voor de toekomst van De Kruidhof, dus opdrachtgever is voor onderzoek

18 


naar het toekomstbeeld. Het is belangrijk dat bedrijven en instellingen weten met wie ze praten als “De Kruidhof” een verzoek doet. Een groot aantal adviezen werd meegegeven als aandachtspunt om de ambitie centrum voor biobased economy waar te maken: -

-

-

-

Waar gaat een exploitant of een ondernemer die aanvullend op De Kruidhof producten ontwikkeld aan verdienen? Wees je bewust: door bedrijven en instellingen te betrekken bij de kernactiviteiten van De Kruidhof krijgt De Kruidhof te maken met veel verschillende klanten: bedrijven; onderwijs; onderzoek; bezoekers en gemeente (re-integratie) De Kruidhof kan een expo worden van biobased bedrijven: laten zien welke producten uit organisch materiaal worden ontwikkeld. Daarnaast is de hogere toepassing in de farmacie ook erg interessant om te vertonen aan bezoekers. Wat is het USP (de unieke waarde) van De Kruidhof. Bouw activiteiten zoals bezoekerscentrum landschap en IJstijdenmuseum op rondom deze unieke waarde. Zorg voor een overdracht van kennis en verhalen. Het idee van een digitale applicatie zal erg goed werken als je een grote verscheidenheid aan verhalen hebt, maar ook als iemand op zoek is naar specifieke kennis over een bepaalde plant. Begin direct met pilots om samen met bedrijven productontwikkeling te doen Organiseer rondleidingen voor scholieren De collectie an sich is de grootste waarde, maar hiermee bouw je geen verdienmodel op Denk aan de ontwikkeling van een health centrum volgens een nieuw concept rondom gezonde voeding en wellness, omdat de streek deze eigenschappen volop kan bieden Versterk het toeristische aspect van De Kruidhof De Kruidhof is geen productielocatie voor biobased grondstoffen: het gaat vaak om bulk, wat merendeels geïmporteerd wordt. Onderzoek of verkoop van zaden van zeldzame rassen via internet mogelijk is.

De workshop leverde nuttige focus op in het vervolg van onze gesprekken. Een groot aantal bedrijven en instellingen is geïnteresseerd om samen te werken met de Kruidhof. Soms op commerciële basis, soms op inhoudelijke basis. Niet alle gesprekken hebben geleid tot een verdieping of uitwerking van kansen en mogelijkheden. Dat heeft onder meer te maken met de fase waarin we zitten, want dat is pas aan de orde in het businesscase stadium en de implementatiefase. Intussen heeft De Kruidhof organisatie op ons aangeven wel wat zaken kunnen oppakken die nu al als Pilot worden uitgevoerd of in de nabije toekomst worden opgepakt.

1.

De pilot met de zonnebloemen teelt van Claudy Jongstra te Spannum. Deze wereldvermaarde kunstenares laat grote zonnebloemen kweken bij De Kruidhof en vermeldt dit op haar website. Claudy heeft als idee om de vele workshop verzoeken die ze krijgt met behulp van De Kruidhof te faciliteren. Hierdoor trekken we meer bezoekers, ook in de winter, naar De Kruidhof. En misschien kan de Kruidhof een tentoonstelling van haar werk organiseren of zelfs een werk aankopen voor langs de wanden.

2. B&G Food Company te Surhuisterveen wil speciaal biologisch ijs van kruiden van De Kruidhof maken en op zijn potten ijs vermelden dat het Kruidhof ijs is. Kwekers uit de buurt kunnen de kruiden onder naam van De Kruidhof telen en via de bekers wordt reclame gemaakt.

19 


3. ArtiSante te Twijzel (Interieurcafé) wil kookworkshops geven in De Kruidhof met producten uit de streek en uit de tuinen van De Kruidhof. 4. BiobRuG te Groningen is een bedrijvennetwerk van de RuG en bedrijven dit met biobased producten bezig zijn. Het instituut Biobased Economy aan de RuG zoekt actief naar bedrijven in haar netwerk die planteigenschappen onderzoeken voor biobased producten. Een voorbeeld daarvan is een verffabrikant die zoekt naar een plantaardig wit pigment. 5.

Doppio –Espresso wil meewerken aan een onderzoek om exclusief theesoorten gekweekt onder het label De Kruidhof te schenken in haar vestigingen.

6. Onderwijsinstellingen in de regio kunnen re-integratiekandidaten een opleiding geven terwijl De Kruidhof werkervaringsplaatsen beschikbaar stelt evenals vakinhoudelijke begeleiding. 7.

De gemeente doet de sociale kant van de re-integratiebegeleiding, ook als samenwerkingspartner. In bijgevoegd plan van aanpak wordt duidelijk dat dit nu al vorm krijgt en dat de taakverdeling bij verzelfstandiging van De Kruidhof in de toekomst alleen maar duidelijker wordt.

8. Het lopende Phytosana project met de RuG en internationale partners biedt in de toekomst onder meer mogelijkheden cosmetische producten met merknaam De Kruidhof te verkopen.

En zo kan er met heel veel partijen een partnership worden aangegaan. De belangrijkste voorwaarde is dat beide partijen toegevoegde waarde zien.

Investeren in cultuur: Culturele hoofdstad Leeuwarden 2018 In het voorgaande wordt duidelijk dat er veel mogelijk is door samenwerking enerzijds de midden- en kleinbedrijven in de regio te versterken en anderzijds door mee te liften om hun kennis, diensten en producten de eigen naamsbekendheid van De Kruidhof en het concept ‘back to biobased in Buitenpost’ te versterken. Maar De Kruidhof heeft meer in huis. Centraal staat nog steeds het motto: grootste geneeskrachtige kruidentuin van West-Europa. De Kruidhof is een museum. Voor een tijdsbeeld bij de toekomstvisie adviseren we om de aandacht te leggen bij het jaar 2018. Onlangs is Leeuwarden uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa in 2018, samen met Valletta in Malta. In een gesprek met kunstenares Claudy Jongstra werden we op het spoor gezet van Fryslân 2018, het zou een mooie verbinding kunnen zijn tussen cultuur en natuur. Dit hebben we concreet kunnen maken door een

20 


intentieverklaring te ondertekenen dat De Kruidhof gaat deelnemen aan het project Silence of the Bees, een bijenproject dat is opgenomen in het bid book van Fryslân 2018. De Kruidhof zou volgens Fryslan 2018-team een prachtige locatie zijn om gezamenlijk activiteiten in 2018 te organiseren. Culturele hoofdstad is een vehikel om, door culturele investeringen, een duw te geven aan de economische ontwikkelingen in de regio. Het is duidelijk dat ook de regio Noord-Oost Fryslân hiervan kan profiteren. De ervaringen van andere culturele hoofdsteden onderstrepen dit. De theorie van Gerard Marlet in zijn proefschrift De aantrekkelijke stad ondersteunt dit nog eens. Marlet heeft onderzocht en vastgesteld dat vaste culturele infrastructuur belangrijker is voor de economie van de stad dan losse evenementen. Daar ligt onder andere een verklaring in het feit dat met name hoger opgeleiden in de buurt willen wonen van “daar waar het gebeurt” dus de vaste culturele instellingen. Dat betekent niet altijd per definitie dat deze mensen ook deelnemen aan de cultuur, maar ze willen er wel in de buurt wonen. Daarnaast blijven evenementen van belang om vernieuwing in het culturele klimaat in gang te zetten. Hoger opgeleiden genereren werkgelegenheid, ze hebben vaak bovenmodaal te besteden. De (locale) middenstand profiteert hiervan. Marlet heeft in 2012 voor de gemeente Groningen becijferd wat het bedrag is wat de gemeente weer terugverdient door investeringen in de cultuur. De balans bleek positief, er is meer verdiend dan er in totaal aan subsidie is verstrekt. Evenementen als Eurosonic/Noorderslag hebben een positieve invloed op de beleving van de cultuur door de inwoners. De bepalende reden van vestiging is de vaste culturele infrastructuur, zoals daar in Groningen zijn: Groninger Museum, De Stadsschouwburg en het NNO. Vrij uit: De aantrekkelijke stad, Gerard Marlet Een andere ambitie zou kunnen zijn dat De Kruidhof de buitencollectie van het Fries Museum voor haar rekening neemt: een ‘buitenpost’ voor het museum: een beeldentuin. In de hiernavolgende hoofdstukken gaan we in op publicitaire aspecten, maar we willen niet ongenoemd laten dat De Kruidhof door de intentieverklaring nu al meedoet in de campagne. De Kruidhof maakt nu al melding van deelname met onderstaand logo.

Leeuwarden verwacht een bezoekersaantal van 1.500.000 bezoekers extra in 2018 in heel Fryslân. De Kruidhof zal daar vast van profiteren, niet alleen in bezoekersaantal, maar ook in naamsbekendheid. In de businesscase en het uitbouwen van het project Silence of the Bees zal een schatting worden gemaakt van het percentage bezoekers dat naar De Kruidhof zal komen. Daarbij hebben we ook de ervaringsgegevens van andere culturele hoofdsteden in het achterhoofd. Hieronder ziet u een staatje met die ervaringsgegevens: Matrix: Benodigdheden Creatieve Stad

Glasgow 1990

Bergen 2000

Rotterdam 2001

21 


Breed cultuur aanbod

Door het culturele hoofdstadjaar is het aanbod vergroot en zijn er grote evenementen op poten gezet die internationale allure hebben verworven

Het cultuuraanbod is vergroot en heeft zich tijdens het culturele hoofdstad jaar op kleine projectengericht

Het cultuur aanbod is in Rotterdam vergroot door de disciplines op te delen in diverse segmenten. Om een nieuw publiek te bereiken

Pressure Cooker voor cultuur?

Onderwijs en talent

Glasgow heeft twee universiteiten en diverse colleges waar op alle gebieden studies te volgen zijn

Ook Bergen heeft een universiteit en diverse colleges

Rotterdam heeft een universiteit en hogescholen

Meer opleidingen, studenten, instituten?

Technologie

Aan de universiteit wordt veel met technologie gewerkt, ook zijn er diverse ontwikkelings bedrijven gevestigd

In Bergen wordt veel aandacht besteed aan natuur en techniek

Rotterdam is net alsBergen een havenstad en is dus constant in ontwikkeling van nieuwe technologiën

Kennisstad, duurzame stad, creatieve stad?

Cultureel Ondernemerschap

Sinds het culturele jaar zijn er veel samenwerkingen opgezet tussen bedrijven en cultuurinstellingen

Is na het jaar meer en meer ontwikkeld

Is met de jaren gegroeid en zal zich blijven ontwikkelen

Creatieve industrie?

Gevestigde bedrijven

Vooral industrie

Vooral veel bedrijvigheid op zee, olie en visserij

zeer divers, ook veel visserijen en scheepvaart

Nadruk op midden en grootbedrijf?

Creatieve klasse

Was niet aanwezig voor 1990, sinds culturele hoofdstadjaar is het gegroeid

Is door het culturele jaar gegroeid

Is met de jaren gegroeid, komt deels door nieuw gevestigde cultureel ondernemers

Absoluut samen met de bevolkingsgroei gegroeid

Daarom nemen we ontwikkeling van het plan tot 2018 als focuspunt Het jaar 2018, de start van culturele hoofdstad, is het moment waarop de Kruidhof in haar nieuwe vorm er moet staan, de stip aan de horizon van dit visiedocument. Dan moet een aantal onderdelen verwezenlijkt zijn. Door een groot project als Fryslân 2018 wordt de Kruidhof bekender en kan het imago versterkt worden. Dat De Kruidhof de grootste geneeskrachtige kruidentuin van West Europa is, is nu nog onbekend. Als mensen dit motto horen, kijken ze direct met andere ogen naar De Kruidhof. De vraag die daaronder ligt is of de inrichting van De Kruidhof nu, de presentatie van de collectie, de verwachtingen genoeg waarmaakt. Daarbij hebben we de zwakke punten uit de SWOT-analyse in ons achterhoofd.

Verbeterde fysieke uitstraling

22 


Uitgaande van de historische waarde van De Kruidhof die er voor heeft gezorgd dat we staan waar we nu staan, is een herinrichting van gebouw en omgeving noodzakelijk. We hebben betrokken medewerkers gevraagd hun droom over De Kruidhof op papier te zetten. Een van hen heeft dit gevisualiseerd. Een realistisch beeld voor de toekomst die we daarom hebben opgenomen in de bijlage. Mensen worden door de producten en diensten (op het internet) zelf nieuwsgierig naar De Kruidhof en willen deelnemen aan workshops en wellicht feesten organiseren in de horecavoorziening. De Kruidhof als gebouw zal up-to-date moeten worden gemaakt, met een royaler entreegebouw, kantoorruimte, kas en winkel. Deze ruimten zouden apart toegankelijk moeten worden. De zichtbaarheid van De Kruidhof en de praktische toegankelijkheid (vanaf het station en parkeren) zal aantrekkelijker en beter moeten worden. En als je bezoekers lang wilt boeien in deze tuinen, neem dan meteen de spin off voor rekening door te zorgen dat er een goede horecagelegenheid in de buurt is waar een exploitant op zit, die verduurzaming in het vaandel heeft en vanuit bijvoorbeeld de biologische keuken zijn producten aanbiedt, waar workshops kunnen worden gegeven, het hele jaar door. De locatie en het gebouw van It Koartling, biedt soelaas. Naast workshops en misschien in de toekomst colleges blijft het horeca toegankelijk en kunnen bezoekers zich nog steeds vrij bewegen in alle onderdelen van De Kruidhof. Dat vraagt om een betere logistieke inrichting van de gebouwen en het omliggende terrein van De Kruidhof. De ruimtelijke ontwikkeling zelf is onderdeel van een proces waarbij verduurzaming en energieneutraal bouwen centraal staat. Het gebouw en omgeving laten zien wat er fysiek gedaan kan worden om het milieu zo min mogelijk te belasten of te compenseren. In de fase na deze toekomstvisie zal een schetsplan deze vereisten in beeld moeten brengen. Fasering, gezamenlijk met de onderzoeksinstellingen ontwerpen en financiering zullen onderdeel moeten worden van het schetsplan. De investeringen kunnen niet ineens gedaan worden, maar zullen wel moeten plaatsvinden om de voorwaarden te scheppen voor het realiseren van het toekomstbeeld. Als particuliere bezoekers komen moeten ze ook goed ontvangen worden. Ze moeten naast een kennisverrijking ook iets tastbaars kunnen meenemen van de Kruidhof zelf. Daar is de plantverkoop goed op ingericht. Dat vraagt ook om een logische routing van de entree naar de tuinen. En daarna van de tuinen terug langs restaurant, winkel en de plantverkoop. Daar word je als klant verleid om iets mee te nemen uit de tuin. De sterkte zwakte analyse laat zien dat de verborgen ligging van De Kruidhof niet ten goede komt aan de herkenbaarheid. Zelfs inwoners van Buitenpost weten De Kruidhof niet eenvoudig te vinden, laat staan dat men met trots uitdraagt dat er een bijzonder museum in hun dorp gevestigd is. Omdat De Kruidhof juist dichtbij het station ligt en in het te ontwikkelen stationsgebied, stellen we voor de ontsluiting juist voor voetgangers en fietsers herkenbaar te maken. In de toekomst zal de huidige parkeerplek moeten plaatsmaken om de entree van De Kruidhof een waardige uitstraling te geven. Het parkeren zal dan bij het station worden opgevangen. Vanaf het station zal de openbare ruimte zo moeten worden ingericht dat er een duidelijke boodschap van uitgaat: u loopt/fietst/rolt nu naar de grootste geneeskrachtige kruidentuin van West-Europa. De route wordt vormgegeven als een tuin, eventueel voorzien van beeldhouwkunst. We hebben als belangrijk referentiebeeld de High Line in New York. Een route geïnspireerd op het spoor; met fraaie beplanting en diverse mogelijkheden om uit te rusten.

23 


Ooit was de High Line een initiatief van een aantal kunstenaars en architecten om dit afgedankte goederenspoor nieuw leven in te blazen. Door middel van een prijsvraag is het beste voorstel gekozen en ontwikkeld. Het project Silence of the Bees zou ook een belangrijke stimulans kunnen zijn om een eigen creatieve en aantrekkelijke route vorm te geven. De entree van De Kruidhof is een zwak punt. Het straalt niet uit wat er verborgen ligt aan schoonheid, kennis en verhalen. Daarbij heeft de entree straks als extra functie een goede winkel en informatiepunt voor de Noardlike Fryske Wâlden en overige toeristische trekpleisters te vervullen. Later in dit rapport gaan we uitgebreid in op de diensten die De Kruidhof in dit opzicht gaat bieden. Als we ons nu beperken tot de fysieke uitstraling, zien we dat mensen onder de indruk zijn als na die aantrekkelijke route de belofte ook wordt waargemaakt. Inspiratiebronnen voor een fraaiere en ruimere entree, inclusief bezoekersruimte zijn volop voor handen in Nederland. Het criterium is dat de bouwmaterialen refereren aan natuur, zuinig energiegebruik en duurzame bouwmaterialen. Een voorbeeld van het inpakken van bestaande gebouwen, om daarmee het uiterlijk aanzien te verbeteren en het energieverbruik is de Nederlandse inzending voor Solar Decathlon 2014, hieronder afgebeeld.

24 


Onderstaand is afgebeeld het duinrestaurant te Oostvoorne van Emma Architecten, die zich een maakt met het landschap, natuurlijke materialen gebruikt en ook openheid naar buiten toont. Het behoeft geen toelichting dat bijzondere architectuur een trekker op zich is voor een museum. Het ultieme voorbeeld daarvan is het Getty Museum in Bilbao, Spaans Baskenland. Tot de komst van dit museum had nog niemand van Bilbao gehoord. Wel willen we benadrukken dat De Kruidhof zich juist niet moet blindstaren op een gebouw. De programmering is net zo belangrijk. Het geld en de aandacht zou dus niet puur in ruimtelijke ontwikkeling moeten worden gestoken.

Een sterk punt van de huidige Kruidhof is dat ze ook aantrekkelijk is voor gezinnen met jonge kinderen door bijvoorbeeld de speeltuin. In de hiernavolgende paragrafen en hoofdstukken gaan we daar dieper op in. Om een algemene publiekstrekker te krijgen, voor deze doelgroep, stellen we voor een uitkijktoren te bouwen om De Kruidhof van bovenaf te kunnen bezichtigen, maar ook uit te kunnen

25 


kijken over het Friese landschap. De uitkijktoren van het Fochteloërveen spreekt erg tot de verbeelding en is ook weer als architectonische ontwerp een trekker op zich.

De Kruidhof en de regio: het hele jaar aantrekkelijk De Kruidhof is elke dag in de week open en in de toekomst moet dat ook in de winter. In samenwerking met het IJstijdenmuseum kan een gevarieerder programma worden geboden en waarschijnlijk efficiënter gewerkt. Het bestuur van de NFW heeft toegezegd met De Kruidhof een bezoekerscentrum te ontwikkelen. Zo kan een heel gevarieerd jaarprogramma worden geboden. Ook ander musea in de regio, zoals de Spitkeet en het Ot&Sien museum zijn partners om mee samen te werken in de winterprogrammering. Hoe zouden we De Kruidhof nog aantrekkelijker kunnen maken voor bezoekers? We denken dat we moeten beginnen De Kruidhof meer naar de mensen te brengen: meer naamsbekendheid te creëren. Een bezoekersonderzoek van De Kruidhof in 2012 heeft opgeleverd dat veel mensen De Kruidhof niet kennen door sociale media, maar veelal door mond tot mond.

26 


Bekendheid De Kruidhof 30%

Papieren media Internet

54% 9% 3% 4%

Folder/flyer Social media Overig

We adviseren te investeren in een goede website met een dagelijks blog over (toepassing van) kruiden en biologisch tuinieren. Voor de inhoud laat de website zich inspireren door de betrokken wetenschappers (biobased, farmacie) en praktijkmensen (koken, gezond leven). Via een webshop kan De Kruidhof droge producten, zoals crèmes, kruidenbadzout, zaden van zeldzame fruitrassen en kruidenthee aanbieden. Deze producten worden met behulp van (agrarische) bedrijven in de regio ontwikkeld en voorzien van een Kruidhof label. Hierbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de infrastructuur die er al is en deze zal ook versterkt moeten worden. In een gesprek met een distributeur van verse biologische producten in met name de provincie Groningen werd duidelijk dat de behoefte aan deze producten groeit, maar dat de klant ook kritischer is. Het mag dan wel biologisch zijn, maar het moet juist bijdragen aan smaak en versheid. De afstand van grond naar bord moet te proeven en te zien zijn. Of dit mogelijkheden biedt voor De Kruidhof zal in de toekomst moeten worden onderzocht. Producten in de toekomst aanbieden via eigen kanalen (van de agrariërs en overige bedrijven) onder het Kruidhof-label biedt nu al mogelijkheden: biologisch ijs, kruidenthee, spelt bier, scharreleieren et cetera. Het museum zelf zal zo worden ingericht dat bezoekers hun eigen gids kunnen kiezen met behulp van een applicatie op smartphone of tablet. Iedereen kan een rondleiding zoeken die hem/haar aanspreekt: bloeiende planten; aromatische planten; geneeskrachtige kruiden; koken met kruiden; insecten, vlinders en amfibieën; oude fruitrassen. Naast deze zichtbare thema’s kan ook cultureel erfgoed zijn plek vinden in de applicatie: ontstaan van het landschap, archeologie, bewoningsgeschiedenis, kloosterleven, streekverhalen, Fryske taal, muziek. Deze app kan zich uitbreiden buiten De Kruidhof en ook commercieel worden gemaakt. Horecabedrijven en detailhandel in de directe omgeving sluiten aan op het gekozen thema of profiel en bieden diensten en producten aan in het verlengde daarvan. Dit wordt ook wel Augmented Reality genoemd. Extra informatie via de smart phone over de omgeving die

27 


je niet zou willen missen.

Breng eerst De Kruidhof naar de mensen, daarna komen de mensen naar De Kruidhof

Analyse particuliere bezoekers Onlangs heeft De Kruidhof een onderzoek gedaan bij bezoekers, deze is bijgevoegd. De analyse van deze enquête vermeldt al dat het eigenlijk geen representatief onderzoek is. Daarom kunnen we daar geen conclusies uittrekken. Uit de interviews met de medewerkers van De Kruidhof en de horecaexploitant blijkt het volgende beeld. Als we uitgaan van de definitie van klant in de zin dat een klant iemand is die komt voor de botanische tuin, dan is het interessant om de actieve en latente koopmotieven te onderzoeken en om de trends in verkoopmotieven weer te geven, omdat koopmotieven niet statisch zijn. Actieve koopmotieven zijn dat klanten geïnteresseerd zijn om de grootste geneeskrachtige kruidentuin van West- Europa te bezoeken. Bij navraag blijkt dat weinig klanten zich hier echter van bewust zijn. Sommige klanten komen bij De Kruidhof voor een bezoek aan de horeca en moeten nu een entreebewijs aanschaffen. In de toekomst zou het prettig zijn om door aantrekkelijke horeca ook mensen te interesseren voor een bezoek aan De Kruidhof en dan uit eigen initiatief een entreebewijs te kopen. Dit geldt ook voor kinderen die voor educatieve doeleinden naar De Kruidhof “moeten”. Waar zijn bezoekers mogelijk in geïnteresseerd? -

informatie krijgen over kruiden en planten van De Kruidhof;

-

de mogelijkheid om kruiden en planten te kopen;

-

iets uit de winkel te kopen;

28 


-

educatief onderlegd worden (lesprogramma scholen en workshops);

-

een bezoek brengen aan de horecagelegenheid;

-

een vergadering bijwonen;

-

De Kruidhof horeca voorziening gebruiken als opstap- of pleisterplaats voor een toeristische of recreatieve route.

De trends in verkoopmotieven zijn divers. De Kruidhof wil bijvoorbeeld verkopen om meer omzet te halen, maar ze verkoopt ook kennis om de jeugd bijvoorbeeld meer bij te brengen over de natuur, over kruiden en bijen. Maar ook naamsbekendheid vergroten middels bijzondere workshops, zijn motieven. De trends in de branche zijn beperkt. Vrijwel altijd is omzetstijging een verkoopmotief, maar ook kennisoverdracht en vergroting van de bezoekersaantallen. Uit de SWOT-analyse blijkt dat er een aantal zwakten zijn die mogelijk tot lagere bezoekersaantallen kunnen leiden. Al genoemd zijn de slechte herkenbaarheid vanaf de openbare weg, de geringe naamsbekendheid onder andere als gevolg van beperkte middelen voor PR en marketing. Er is ook weinig kennis van de diverse doelgroepen en er wordt nauwelijks aan gerichte doelgroepbenadering gedaan. Wij adviseren daarom meer kennis te vergaren over de diverse doelgroepen en informatie over hetgeen diverse doelgroepen zouden willen zien in De Kruidhof op basis van de kernwaarden. De ligging aan het spoor biedt kans op meer bezoekers: de samenwerking met de NFW trekt een bredere doelgroep en een mogelijke samenwerking met culturele instellingen in de omgeving zal eerder leiden tot een stijging van het aantal bezoekers, omdat er meer te beleven valt voorde bezoekers. De marketing zal zich daar meer op moeten richten. In hoofdstuk 4 kunt u verder lezen over de specifieke producten en diensten van het museum en hoofdstuk 5 gaat in op verkoopstrategieën om de diverse producten bij de diverse doelgroepen onder de aandacht te brengen.

Verzelfstandiging, personeel en exploitatiebijdrage Bij De Kruidhof werken vijf vaste krachten (3,92 fte) en een wisselend aantal re-integratiekandidaten. Het nieuwe model dat wij vanaf 2018 voor ogen hebben vraagt om een andere personele inrichting. We hebben dit nader uitgewerkt in hoofdstuk 7. Ons advies inzake de verzelfstandiging die hierin wordt beschreven , betekent in een groter geheel, dat het nodig is meer de blik naar buiten te richten om verbindingen te leggen. Het vraagt veel van de directeur/bestuurder om een interne organisatie die deels is opgebouwd uit bekwaam personeel en uit re –integratiekandidaten, winkel- en horeca-exploitanten en vrijwilligers, aan te sturen. De huidige personele capaciteit in De Kruidhof is onder de huidige omstandigheden zo veel mogelijk geoptimaliseerd: de taakverschuiving, waardoor de kweker nu ook verantwoordelijk is gemaakt voor in- en verkoop van planten en kruiden heeft geleid tot meer inkomsten. De begeleiding van reintegratiekandidaten is nu gescheiden van de werkinhoudelijk aansturing door de medewerkers van De Kruidhof. De Kruidhof en gemeente zijn lopende ons adviestraject al begonnen met het formaliseren van de re-integratiecontracten.

29 


De kracht van De Kruidhof is onder andere dat de tuinen er altijd prachtig bijliggen. Dit vereist vele mensuren inzet. Met behulp van vrijwilligers en re-integratiekandidaten lukt het om de tuinen er representatief uit te laten zien en de uitgebreide collectie plantvariëteiten tot zijn recht te laten komen. De samenwerking met het IJstijdenmuseum biedt kansen, die toenemen als er sprake is van een eindverantwoordelijke. Met inzet van deze persoon worden logistiek, kansen op inkomsten en personeel flexibel en slagvaardig geleid. We denken dat door re-integratie en onderwijs te koppelen de doorstroom van re-integratiekandidaten wordt bevorderd. Dus, leren in de praktijk op de Kruidhof, maar wel blijven opleiden en omscholen. Diverse scholen hebben in de gesprekken laten weten dat deze zeer welwillend staan tegenover een dergelijke samenwerking en dat er veel maatwerk mogelijk is. Ook dit is een mooie verbinding die kan ontstaan vanuit de Kruidhof. De financiering van De Kruidhof en het IJstijdenmuseum is op dit moment verweven. Wij adviseren om in een businesscase te onderzoeken welke subsidie het IJstijdenmuseum nodig heeft om te kunnen bestaan en erop toe te zien dat beide exploitaties gescheiden zijn. Als we even met elkaar wegdromen en wakker worden in 2018, dan zien we een nieuwe Kruidhof: Mensen re-integreren niet alleen in de tuin en de horeca, maar ook in de winkel, de educatieve ruimte, de marketingafdeling, bij de toeleveranciers waarmee de Kruidhof een verbinding is aangegaan. In hoofdstuk 5 wordt hier nader op ingegaan.

30 


4 Producten en diensten De volgende functies zijn te onderscheiden bij de toekomstige Kruidhof: 1. Museum 2. Educatieve programmering 3. Kweektuin en laboratorium voor wetenschappelijk onderzoek en kennispartner 4. Re-integratiebegeleiding 5. Horecavoorziening 6. Winkel en webshop 7. Samenwerkingspartner/verbinder voor bedrijven 8. Workshop- en vergaderlocatie 9. Bezoekerscentrum recreatie 10. Werkplek Vanuit deze functies is een aantal producten en diensten te onderscheiden. Bij een aantal hebben we de eerste contacten gelegd en zou er in de toekomst nader onderzoek gepleegd kunnen worden. Een aantal contacten heeft verklaard te willen samenwerken of gebruik te maken van De Kruidhof.

1) Museum De Kruidhof heeft de museale status, ze is erkend door de Nederlandse Museumfederatie en tevens lid van de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen (NVBT). Kijkend naar de definitie van museum :’Een permanente instelling ten dienste van de samenleving en haar ontwikkeling, toegankelijk voor publiek, niet gericht op het maken van winst, die de materiële getuigenissen van de mens en zijn omgeving verwerft, behoudt, wetenschappelijk onderzoekt, presenteert en hierover informeert voor doeleinden van studie, educatie en genoegen’ dan past de Kruidhof daar goed in. Haar producten en diensten vanuit deze functie zijn: - Presentatie van de planten en kruidencollectie in de botanische tuin, hetgeen leidt tot vergroten van kennis en waarvan bezoekers met genoegen kennis nemen; - kweek ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek naar de geneeskrachtige eigenschappen van kruiden en planten - educatie over kruiden, planten in de breedste zin des woords - verkoop van kruiden en planten en daarvan afgeleide producten, zoals educatiemateriaal - workshops waardoor mensen verrijkt met kennis weer huiswaarts gaan Met het project Planten voor de Toekomst, dat in opdracht van NVBT is ontwikkeld, kan De Kruidhof in de hiernavolgende fase direct verbetering aanbrengen in het overdragen van haar kennis van de collectie naar het publiek.

2) Educatieve programmering Voor jong en oud biedt een museum gelegenheid tot kennisverrijking. De wijze waarop kennis wordt overgebracht kan verschillen, duidelijk is dat verschillende doelgroepen, verschillende manieren vereisen. De educatieve rol ten aanzien van planten en kruiden van De Kruidhof kan worden versterkt door zowel binnen als buiten extra audiovisuele middelen in te zetten:

31 


-

-

een film waarin de resultaten van wetenschappelijk onderzoek worden vertoond, maar bijvoorbeeld ook de geschiedenis van De Kruidhof. De films kunnen in een binnenruimte en op de website van De Kruidhof worden geraadpleegd. Verhalen uit de streek, in verschillende talen. Deze kunnen worden beluisterd vanuit verschillend plekken in de tuin. In de tuinen worden shelters of hokjes gebouwd zodat men op die plek kan genieten en luisteren. En daarbij kan men via een knopje een bestelling plaatsen in het restaurant en zo bediend worden in een stilte omgeving.

-

Informatie op maat. Via een downloadbare app wordt de bezoeker door de tuinen geleid op basis van het ingevoerde profiel. Wil de bezoeker bijvoorbeeld langs kruiden waarmee gekookt kan worden of kruiden met een geneeskrachtige werking of is hij meer geïnteresseerd in insecten of siertuinen, dan leidt de smartphone hem naar zijn wens door de tuinen.

-

Kennisnemen via doen. De programmering van cursussen en workshops zal worden uitgebreid. Ook zal de samenwerking met onderwijsinstellingen en universiteit een aantal lezingen en excursies opleveren. Thema’s zijn: kruiden kweken, geneeskrachtige kruiden, koken met kruiden, wol verven met natuurlijke pigmenten, eetbare natuur, bijen houden et cetera.

-

Natuur- en Milieueducatie: vormt een vast onderdeel van het basisschoolprogramma. Kinderen worden geïnformeerd over de alle facetten van planten en insecten. Een voorbeeld is het bijenproject

3) Kweektuin voor wetenschappelijk onderzoek en kennispartner De Kruidhof heeft met het farmacie instituut van de Rijksuniversiteit Groningen (RuG), een samenwerkingsverband gesloten zodat er onderzoek kan worden gedaan naar de geneeskrachtige werking van kruiden. Een van de onderzoeksprojecten op dit moment is het Phytosana project nar de werking van de wortel van fluitenkruid. De wortels hebben celdodende eigenschappen die insecten en ongedierte weren. Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van een nieuw cytostaticum, een middel tegen kanker. Het Phytosana project is een Interreg IVA project. Andere partners in het project ontwikkelen ook cosmetica en andere plantgerelateerde producten. Vanuit het instituut voor Biobased Economy wil het kenniscentrum BiobRuG met De Kruidhof samenwerken. Planten en kruiden en alle gegevenheden van De Kruidhof bieden een grote inspiratiebron voor nieuw te ontwikkelen ‘biobased’ producten. BiobRuG brengt onderzoek en bedrijven in deze sector bij elkaar. Het thema Biobased Economy is een redelijk onontgonnen terrein. Daarbij is de samenwerkingsvorm en het thema een belangrijke basis voor toekomstige subsidieaanvragen uit Europa (Horizon2020) De taak van De Kruidhof als kweektuin en als kennispartner zou in de toekomst fysiek kunnen worden door een laboratorium te bouwen zodat er ter plaatse onderzoek kan worden gedaan en werkplekken gecreëerd. Ook vinden beide instituten het van belang de door hen ontwikkelde resultaten op een eenvoudige manier bij het publiek onder de aandacht te brengen.

4) Re-integratiebegeleiding In samenwerking met de gemeente en de reclassering is een aantal mensen als reintegratiemedewerker aan het werk bij De Kruidhof. Hierbij heeft de gemeente de rol richting kandidaat als begeleider en is de begeleiding in en op het werk een rol van medewerkers van De Kruidhof.

32 


Tijdens het onderzoek is contact geweest met diverse bedrijven en scholen. Het idee is om reintegratiemedewerkers een plaats aan te bieden bij de Kruidhof, mét een verplichte opleiding daarbij. Dit zal niet 100% opgaan voor alle re-integratiekandidaten, niet iedereen is geschikt om een opleiding en werkt te combineren. Maar als we kijken naar de doelgroep jeugd, dan is het raadzaam om de combinatie van werken en leren in te zetten. Met de (beoogde) samenwerkingspartners is doorgesproken dat ook bij hen re-integratiekandidaten een plek kunnen krijgen. En als activiteiten toenemen in en rondom de Kruidhof, betekent dat ook nieuwe plekken, zoals in de winkel, de tuin, de educatieafdeling, de marketing, de webshop en de verkoop. De ontwikkelingen rondom de nieuwe Participatiewet zijn zeer bepalend of in de toekomst onderwijs en re-integratie kunnen worden bekostigd. Ook zijn de inkomsten voor De Kruidhof op dit vlak moeilijk in te schatten over meerdere jaren.

5) Horecavoorziening De beleving van een product is hèt toverwoord in deze tijden. Net zoals een mooi onderhouden tuin, goede informatieve bordjes en een logische routing en indeling van de tuin belangrijk zijn, is een kop kruidenthee met zelfgemaakt gebak een onderdeel van de beleving van een bezoek aan De Kruidhof. Maar horeca is meer dan koffie met gebak. Het is ook een lunch, verhuur van ruimten, workshops koken met kruiden, verven met kruiden, een trouwerij met foto’s, receptie en feest, een vergadering (met lunch) op een bijzondere locatie. De horecafunctie in/bij de tuin versterkt de beleving maar is in deze tijden een “must”. Vanuit het thema verduurzaming is het van belang dat de horeca-exploitant wordt geselecteerd op basis van werken met kruiden en biologische voedsel, bij voorkeur uit de streek. Zoals eerder opgemerkt belemmert de accommodatie in haar huidige vorm de exploitatiemogelijkheden. De akoestiek is slecht, de indeling van de ruimten verdraagt geen gewone bezoekers naast bijvoorbeeld een trouwerij of een workshop. Door het gebouw anders in te delen en te renoveren, zullen de mogelijkheden toenemen, dus ook de omzet en de bezoekersaantallen. Er ontstaat een win-win situatie: doordat de horeca meer mogelijkheden biedt, kan ook De Kruidhof meer aanbieden. Andersom zouden mensen die alleen in horeca geïnteresseerd zijn naar binnen moeten kunnen zonder door het museum te moeten. Tezamen met de herindeling van de tuin zou de verbouw van het gebouw opgepakt kunnen worden. De verdeling van kosten tussen pachter en verhuurder zullen tevoren afgestemd moeten worden.

6) Winkel en webshop Het lidmaatschap van de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen (NVBT) maakt het noodzaak om heel zorgvuldig te zijn in het vercommercialiseren van zeldzame soorten planten en kruiden. Het lidmaatschap van NVBT maakt De Kruidhof sterk: het opent onder meer deuren voor bepaalde subsidies. We adviseren met het NVBT in overleg te gaan hoe het voortbestaan van de botanische tuinen in Nederland met commerciële verkoop verstevigd kan worden. Aanverwante artikelen als beauty - & bodyproducten op kruidenbasis, (kook)boeken, kunstproducten, tuinproducten en video’s kunnen zowel fysiek als via een webshop verkocht worden en zo voor extra inkomsten zorgen.

33 


De webshop ondersteunt de inkomsten en versterkt tevens het imago van De Kruidhof. Door interactieve elementen zoals recepten verstrekken en het vertegenwoordigen van een kennisbank door middel van het beantwoorden van vragen op het gebied van kruiden en planten, wordt de bekendheid van De Kruidhof versterkt. In combinatie met de inzet van andere sociale media geeft dat een enorme impuls aan de bekendheid en kunnen producten beter onder de aandacht worden gebracht en dus afgenomen. En in de winkel kan educatiemateriaal worden aangeschaft in de vorm van boeken, video’s, maar ook startersetjes waarmee kinderen kunnen leren plantjes kweken.

7) Samenwerkingspartner/verbinder voor bedrijven Zoals eerder beschreven kan de Kruidhof de spin-in-het web worden voor bedrijfsleven, organisaties en instellingen. In de onderzoeksfase is er contact gelegd met Syntens,provincie Fryslân en Cleantech Fryslân. We hebben De Kruidhof ingebracht als casus van een zogenoemd Greenlab. Hierdoor zijn er nieuwe ideeën en contacten ontstaan, vanuit het thema Biobased Economy. Een aantal partijen heeft (schriftelijk) aangegeven zich te willen verbinden aan de Kruidhof. Hierdoor kan onder de merknaam De Kruidhof een grote verscheidenheid aan kwalitatief goede, op biologische basis geteelde producten de markt in worden gezet. Ook dienen planten en kruiden en aanverwant als basis voor innovatie voor biobased producten. BioBRuG wil hier graag een rol in spelen. Omgekeerd biedt De Kruidhof als platform voor bezoekers toegevoegde waarde voor onderzoekers. Dit aspect is van groot belang in toekomstige subsidie aanvragen, waarbij betrokkenheid van de burger en bevorderen van werkgelegenheid (social inclusiveness) een bepalende factor wordt. De Kruidhof inspireert en creëert haar eigen waardespiraal

8) Workshop- en vergaderlocatie Zoals al aangegeven, leent de bijzondere locatie van de Kruidhof zich bij uitstek voor verhuur en het houden van workshops. In de huidige opzet van het gebouw is de logistieke indeling een belemmerende factor voor een betere exploitatie van het geheel: de entrees van beide musea zijn wat versluierd; de winkel routing is niet commercieel opgezet; de grote ruimte van de horeca heeft akoestische problemen en is niet in aparte ruimtes in te delen. Dit laatste betekent in praktijk dat er doorgaans slechts een activiteit tegelijkertijd kan plaatsvinden. Uit gesprekken met de horecaexploitant en de teamleider van De Kruidhof blijkt dat hierdoor partijen en verhuur worden misgelopen. Conclusie: Er kunnen niet optimaal workshops en evenementen worden georganiseerd als ook het tuinseizoen geopend is. Een andere indeling van het pand cq verbouw en uitbouw is onderdeel van de nieuwe Kruidhof.

9) Bezoekerscentrum recreatie

34 


De Kruidhof ligt centraal in de gevarieerde landschappen van de Noardlike Fryske Wâlden en het Dwaande gebied aan de noordzijde van Buitenpost richting De Wadden en het Lauwersmeergebied. Door de keuze van De Kruidhof als economische spin in het web, zeker voor natuurliefhebbers, adviseren we om ook een informatiefunctie voor toerisme in De Kruidhof op te nemen. De Kruidhof heeft dus ook een functie als pleisterplaats voor bezoekers van de regio. Dit genereert bezoekers voor De Kruidhof en horecavoorziening enerzijds en anderzijds worden bezoekers bedient met zoveel mogelijk toeristische informatie en routes in de regio. De bezoeker blijf dus zo lang mogelijk in de regio en geeft in de directe omgeving zijn geld uit. We hebben een aantal verkennende gesprekken met Noardlike Fryske Wâlden gevoerd. De nota Op Trochreis waarin suggesties worden gedaan voor De Kruidhof als startpunt voor een keur aan toeristische routes is daarbij nog steeds actueel.

35 


5 Aanpak om de producten en diensten te ontwikkelen en verkopen In de voorgaande hoofdstukken heeft u kunnen lezen welk producten en dienstenpakket wij hebben voorzien voor de Kruidhof. In dit hoofdstuk gaan we in op het vermarkten van deze producten en diensten. Een aantal onderdelen – hiervoor genoemd -verdienen versterking en verbetering: de bekendmaking dat De Kruidhof de grootste geneeskrachtige kruidentuin van West-Europa is; de fysieke toegankelijkheid: het parkeren, maar ook de entree en inrichting gebouw en terrein, de functionele ruimtes, zoals die voor educatie en winkel; entree naar de horecavoorziening en gebruik gebouw voor multifunctionele doeleinden; samenwerking met andere partijen zoeken die onder de naam De Kruidhof kwalitatief hoogwaardige biologische producten in de markt zetten De Kruidhof producten en diensten (zoals genoemd in hoofdstuk 4)

Goede PR- en marketingstrategie Een goede, actuele website, met daaraan gekoppeld een webshop is een must. Maar ook een strategie ten aanzien van free publicity in de juiste bladen voor de juiste doelgroepen met de juiste activiteiten. Reuring maken ten aanzien van bepaalde unieke activiteiten, producten of tentoonstellingen, verbinding zoeken met marktpartijen en gezamenlijke pr bedrijven. Sociale media inzetten om image te versterken, verkoop te bevorderen, samenwerkingsverbanden aan te gaan en te versterken en bezoekersaantallen te vergroten. Zoals al eerder genoemd is het een enorme kans dat De Kruidhof een van de projecten heeft in het Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. De Kruidhof zal ongetwijfeld flink kunnen meeliften op de PRcampagne hiervan. Maar dan zal ook heel duidelijk moeten zijn WAT we naar buiten moeten brengen. Daartoe zou het product kennis moeten worden versterkt. Dit kan door de samenwerking met de RUG te bestendigen en zo mogelijk uit te bouwen. Maar ook door de aspecten en uitvloeiselen van die samenwerking beter voor het voetlicht te brengen. Artikelen in vakbladen, consumenten bladen die gericht zijn op de doelgroepen: -

55 plus gezondheid medisch educatie

Maar ook de interesse die BioBrug toont, waarbij ideeën als een les-/kennislocatie op of rondom de Kruidhof spelen, bieden kansen. De locatie van It Koartling komt in beeld voor deze toekomstige ontwikkeling. Hierdoor staat nieuwe kruisbestuiving tussen vraagstukken uit het bedrijfsleven, onderzoek en innovatie. Voor sommige onderdelen, onder bepaalde voorwaarden kan zelfs subsidie worden verkregen.

Educatie Door kennis te delen wordt verdere innovatie en kennisvermeerdering bevorderd. Kennis delen kan door educatieve activiteiten en producten aan te bieden. Het ontwikkelen van een educatief programma, dat geschikt is voor doelgroepen van jong tot oud en wisselende thema’s verzorgt, kennisvermeerdering en verdieping bevordert.

36 


De thema’s kunnen aansluiten bij de actualiteit, maar ook bij de historie, kunnen onderdeel van een project zijn, zoals Fryslan 2018 of inspelen op onderwerpen die in het onderwijs gedurende een seizoen aan bod komen. Het aanbieden van educatie zou op een interactieve manier moeten gebeuren, volgens de eisen van deze tijd. Denk daarbij aan: - Films over diverse onderwerpen; - interactieve educatieve elementen als het zelf maken van honing bij een voorlichting over het belang van de bij, of het leren kweken van bepaalde kruiden die in gerechten te gebruiken zijn; - boeken; - leermodules via internet eventueel ism de Open Universiteit of Van Hall Larenstein of de Seniorenacademie of de Summer School (op allerlei niveaus); - digitale lessen, waarbij vanuit een thema en vraagstelling van deelnemers middels groepskype of een zgn. blackboard les/instructie/informatie kan worden gegeven aan diverse doelgroepen; - een looproute door de tuin waarbij allerlei vragen beantwoord moeten worden en zo kennis verkregen; - wisselende informatieve stukken op de website; - discussies en fora, bijvoorbeeld Linked In voor Vrienden van de Kruidhof; - workshops verzorgen op en buiten De Kruidhof

Opzetten Vriendenvereniging van de Kruidhof Deze vriendenvereniging kan meerdere doelen hebben, de vrienden hebben echter een belangrijk ding gemeen, ze willen de Kruidhof in stand houden als grootste geneeskrachtige kruidentuin van West Europa. De vormgeving van de vrienden kan op allerlei manieren, maar voor De Kruidhof is het van belang dat doelstellingen elkaar niet beconcurreren en dat de vrienden versterkend werken voor de Kruidhof, zowel wat betreft exploitatie als in bekendheid. Vrienden kunnen door het gebruik van sociale media en door (fysieke) hulp een enorm goede bijdrage leveren aan de groei van de Kruidhof. Allereerst in kwalitatieve zin, maar ook in kwantitatieve zin. Het organiseren van fietstochten vanuit de Kruidhof voor vrienden en introducés is een mogelijkheid. Men kan lezingen houden, workshops organiseren, zowel in de Kruidhof als over de Kruidhof op andere plaatsen. Samenwerking met andere vriendenverenigingen, zoals van andere musea en tuinen in de regio versterken enorm: een begin daarvan is een gezamenlijke nieuwsbrief en verwijzingen naar elkaars website.

Verkoop bijzondere tuinproducten Bijzondere planten en kruiden worden nu al verkocht door De Kruidhof, maar de verkoop zou kunnen worden uitgebreid door de plant van de week via de website te verkopen. Geen voorraadhouding, maar samenwerking met bestaande kwekers aangaan. En verstrek daarbij informatie over bijvoorbeeld de kennis over de plant, eetbaarheid en verzorging. Denk ook aan tips van tuinarchitecten, over biologische teelt, verwijzingen naar leuke nieuw elementen om de tuin verder in te richten zoals tuinlampen op zonne-energie. De (digitale) presentatie van de tuinplanten dient aantrekkelijk te zijn; de consumenten moeten aan alle kanten verleid worden tot verkoop. De NVBT verbiedt de verkoop van bepaalde unieke soorten. Wellicht dat het opzetten van een aparte stichting voor de verkoop van tuinplanten, een must is om niet het lidmaatschap van de NVBT in de waagschaal te stellen, evenmin als het verwerven van subsidies.

De Kruidhof als merknaam De Kruidhof kent enkele sterke samenwerkingsverbanden, zoals bijvoorbeeld die met de RuG.

37 


Maar denk ook aan het IJstijdenmuseum, It Koartling, de Spitkeet, de NFW, het bedrijfsleven en veel bedrijven die we in het afgelopen half jaar hebben gesproken. In de komende periode zullen de eerste stappen moeten worden gemaakt naar de ontwikkeling van De Kruidhof als merk. Veel bedrijven in de regio voldoen aan het profiel biologisch, innovatief, streekgebonden, kleinschalig, kruiden, gezondheid et cetera. Deze bedrijven zouden hun producten onder het merk De Kruidhof aantrekkelijker kunnen maken. Dit heeft een wisselwerking want als de producten aftrek vinden zal ook De Kruidhof meer naamsbekendheid krijgen. Naast staande producten is door het Phytosana project en contacten met BioBRuG ook te onderzoeken of er nieuwe producten (in samenwerkingen) kunnen worden ontwikkeld. De Kruidhof wil hier om meerdere redenen een spilfunctie in vervullen. In deze paragraaf willen we niet omgenoemd laten dat dit ook een belangrijke factor is bij het verkrijgen van meer naamsbekendheid.

Personeel Bij het personeel moet de kennis aanwezig zijn, welk vakgebied het ook betreft. Daarnaast is een doelstelling het delen van kennis. Door gebruik te maken van re-integratiekandidaten die ook een opleiding volgen, wordt kennis optimaal gedeeld en geactualiseerd. En terwijl minimaal de helft van de re-integratiekandidaten na het voltooien van de opleiding doorstromen en plaats maken voor nieuwe, kunnen de activiteiten en werkzaamheden worden uitgevoerd door een goede mix van vast personeel en re-integratiekandidaten en vrijwilligers. Ook stageplaatsen op allerlei niveaus kunnen worden gecreëerd. Denk aan taken als: educatiemedewerker medewerker horeca medewerker pr en marketing medewerker verkoop planten en shop medewerker tuinonderhoud medewerker evenementen De aansturing van dit geheel vraagt om een boegbeeld met verstand van het product maar ook met ondernemende kwaliteiten en een goed netwerk in Fryslân en breder Op dit moment zit er een goede kwaliteit personeel bij de Kruidhof die met een minimale bezetting veel werkzaamheden verrichten. De tijd die kan worden gestoken in het naar buiten gaan en verbindende verbanden aangaan is echter beperkt, de teamleider is op dit moment meewerkend voorman.

38 


6 Advies voor financiering door fondsen Introductie Het opstellen van een toekomstvisie voor De Kruidhof heeft onder meer te maken met financiële afwegingen in de jaarlijkse (gemeente)begroting en ook met de prikkel vanuit de Agenda Netwerk Noord-Oost (ANNO), waarbij een bedrag gereserveerd is voor de ontwikkeling van De Kruidhof in samenhang met die van het stationsgebied Buitenpost. De gelden zijn gelabeld aan De Kruidhof over de jaren tot 2017. Dit budget willen we inzetten als cofinanciering voor subsidieaanvragen, zowel provinciaal, regionaal, nationaal als Europees. We denken dat dit budget moet worden gereserveerd voor ruimtelijke ontwikkeling, (ver)bouw en exploitatie, want de hierna volgende subsidieprogramma’s sluiten bijna zonder uitzondering deze onderdelen uit.

Regionale, Friese en Noord-Nederlandse fondsen Het ANNO fonds is opgericht door de gemeenten in Noord-Oost Fryslân en de provincie Fryslân. De samenwerkende partijen hebben De Kruidhof als investeringsdoel benoemt. De gemeente dient nog wel een aanvraag bij ANNO in te dienen voor een bijdrage. De beoogde bijdrage is een bedrag van 776.000 euro. Provincie Fryslân heeft momenteel een aantal grote budgetten ter beschikking. Deze zijn allen gerelateerd aan de zogenaamde NUON-reserve die voorkomt uit de verkoop van aandelen. Nog in 2013 zouden projecten geïdentificeerd worden die voor een bijdrage en toekomstig EU geld in aanmerking komen met bemiddeling van SNN en het RIS3. De komende jaren heeft Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) naast stimuleringsfondsen voor onder andere MKB (www.123subsidie.nl) zelf geen grote fondsen in beheer. Wat SNN wel doet is de koppeling met Europese fondsen zo sterk maken dat het voor bedrijven en instellingen in NoordNederland eenvoudig wordt hiervan gebruik te maken. Het Europees beleid krijgt de komende maanden zijn definitieve vorm in Horizon2020. SNN sluit hierop aan met het zogenaamde RIS3: Research and Innovation Strategy for Smart and Sustainable growth. Hoewel veel regio’s in Europa nog geen RIS hebben, heeft de Europese Commissie duidelijk gemaakt dat een regio zonder RIS geen beroep kan doen op Europese gelden. De inzet van Horizon2020 is kernachtig: -

Smart

-

Sustainable

-

Social Inclusive

39 


Nationale fondsen De Kruidhof zal de komende jaren in zijn ontwikkeling moeten aansluiten op het topsectoren-beleid. Aanvullend komen er fondsen vrij vanwege krimp en economische crisis. Deze moeten gezien worden als impulsen aan een lopend programma. Ze zullen dus niet De Kruidhof als geheel omspannen, maar stel dat De Kruidhof een watertechnologie project ontwikkelt (wat niet ondenkbaar is)dan kan aangehaakt worden op de topsector Water. Zowel bij het topsectorenbeleid als de EU-fondsen is een bijdrage uit het bedrijfsleven en deelname van instituten onontbeerlijk. Niet alleen vanwege een sterke inhoudelijke programmering, maar ook voor financiering en fondsenwerving is het noodzaak de ‘triple helix’ of de drie O’s (Onderwijs/Onderzoek, Ondernemer, Overheid) te vertegenwoordigen.

Particuliere fondsen en crowd funding Het project Planten voor de Toekomst, waar De Kruidhof op ons advies in gaat participeren is een voorbeeld van een particulier gefinancierd project. In dit geval heeft de Nederlandse Vereniging vaoor Botanische Tuinen (NVBT) een bedrag van twee miljoen euro ontvangen van de Nationale Postcodeloterij. De laatste jaren zijn goede voorbeelden te vinden van crowd funding: bijdragen van burgers aan een goed doel of het lanceren op de markt van een door het publiek gewenst product. Met name het laatste kan interessant worden voor De Kruidhof als de samenwerking met biobased bedrijven intensiever wordt. Ook kan de bezoeker zelf verleid worden bij te dragen met geld of informatie.

EU-fondsen Tegen het eind van 2013 is Horizon 2020 definitief beschreven. Het vormt het toekomstbeeld voor sterkere Europese competentie en globale competitie. Alle fondsen die in het verleden een eigen beleidslijn en programma hadden, vallen vanaf 2014 onder Horizon2020. Aanvullend op het ‘oude beleid’ is de duidelijke keus voor Innovatief (Smart)

40 


Verduurzaming (Sustainable) Sociale participatie (Social inclusive) Vooral sociale participatie lijkt een heel logische, maar heeft zich in de afgelopen programma’s maar mondjesmaat bewezen. De Kruidhof kan door een centrum te zijn in de regio voor iedereen hier vorm aan geven. Het actief betrekken van medewerkers, bezoekers, bewoners, locale MKB bij onderzoeken en cultuur- en natuurprojecten zal een cruciaal punt zijn, ook voor fondsenwerving

Een fonds nader uitgelicht: Interreg V b Op verzoek van gemeente Achtkarspelen is een voorverkenning gedaan om deel te nemen aan een Interreg project in de komende fase (vanaf juni 2014) in het Noordzeeprogramma (NorthSeaRegion programme). Door de keuze voor feitelijk de drie componenten van Horizon2020 en de thema’s Agrifood, water, natuur, toerisme, healthy ageing te binden aan De Kruidhof komen we op een nieuwe allesomvattend woord: Biobased Economy. De Kruidhof hoeft het wiel niet uit te vinden, maar haakt aan op lopende initiatieven zoals University Campus Fryslân, BiobRuG en haar van oudsher sterke link met Farmacie van de rijksuniversiteit Groningen. De Kruidhof wordt geen research-institute, maar probeert alle expertise samen te brengen met het bedrijfsleven in de regio en de bezoeker, gebruiker. Ook wordt de input van de bezoeker gebruikt voor nieuw onderzoek en onderwijs. De verkenning heeft een aantal concrete mogelijke partners opgeleverd in Zweden (Halland Region) , België (Oost-Vlaanderen) en Denemarken (Midt-West). In Bremen (Brennerei) loopt een project wat inspiratie kan leveren voor de nieuwe aanpak, evenals het huidige Interreg IV project Phytosana. Contactpersonen in Noord-Nederland, Engeland en Schotland zijn bereid op zoek te gaan naar geschikte partners in deze regio’s. Om als Achtkarspelen niet het leadpartnerschap te hoeven dragen wordt geadviseerd op zoek te gaan naar een sterke Groningse of Drentse partner, zodat financieeladministratieve verantwoordelijkheid opgevangen kan worden door de samenwerkende provincies.

41 


7 Bestuur en organisatievorm 1. Inleiding Bij de behandeling van de Kadernota door de Gemeenteraad op 5 juli 2012 is een drietal moties ingediend en aangenomen ten aanzien van de Kruidhof en haar toekomst. Dit heeft geleid tot een diner pensant met als doel een partner te vinden die een plan wilde presenteren voor een toekomstgerichte Kruidhof. De vraag is daarna aan SYARK en Resink Advisering & Management gesteld of ze samen een offerte wilden indienen voor het uitwerken van een plan. Bij de behandeling van de Kadernota in juli 2013 is een motie ingediend om de verzelfstandiging van De Kruidhof te onderzoeken en daarover advies uit te brengen. Derhalve is aan SYARK en Resink gevraagd om te onderzoeken of privatisering van De Kruidhof een reële optie is. Hierbij is het uitgangspunt dat de verdere uitbouw een speerpunt moet kunnen blijven en dat de re-integratie en sociale activering onverminderd mogelijk blijft. Ten aanzien van de verzelfstandiging zijn door de Raad geen uitgangspunten geformuleerd die kunnen dienen als kader bij onderliggend stuk. Het onderzoek en de gesprekken die Resink & SYARK hebben gevoerd leidden tot een aantal uitgangspunten (in willekeurige volgorde) aangaande de verzelfstandiging van de Kruidhof: 1. De Kruidhof heeft als status die van Botanische Tuin (lid NVBT) 2. De Kruidhof heeft een museale status 3. De Kruidhof is onderdeel van Markant Friesland, ook in verband met provinciale subsidies 4. De gemeente behoudt de subsidierelatie met de Kruidhof 5. De gemeente behoudt invloed op de organisatie 6. De organisatiestructuur moet helder en overzichtelijk zijn 7. De structuur moet (juridisch en fiscaal) toekomstbestendig zijn 8. De directeur/bestuurder is verantwoordelijk voor het creëren van synergie met gebruikers, pachters en samenwerkingspartners. Advies: We adviseren de gemeente om de Kruidhof te verzelfstandigen en als juridische vorm voor een stichting te kiezen.

2. Een stichting Juridisch gezien is elk type rechtsvorm in principe geschikt voor een culturele organisatie. Er zijn echter redenen waarom bepaalde combinaties van rechtsvormen voor culturele organisaties met specifieke kenmerken, meer voor de hand liggen. Wanneer bijvoorbeeld sprake is van veel vrijwilligers die werkzaam zijn in de culturele organisatie, dan is het voor de hand liggend om een rechtsvorm te kiezen die daar bij aansluit. De Museumnormen, gekoppeld aan de status van een geregistreerd museum schrijven voor dat een museum niet gericht mag zijn op het behalen van winst. Hieraan voldoen alleen publiekrechtelijke rechtspersonen, stichtingen en verenigingen. “Personenvennootschappen, besloten vennootschappen en naamloze vennootschappen zijn in beginsel niet geschikt als rechtsvorm voor musea, maar als aangetoond kan worden dat de continuïteit van het museum is gewaarborgd, kan hier een uitzondering op gemaakt worden.

42 


Nevenactiviteiten als een museumwinkel en horecavoorzieningen mogen worden ondergebracht in een NV of BV”. (1) Met de keuze voor een stichting krijgt de Kruidhof ruimte om vanuit de eigen statutaire bepalingen cultureel ondernemend De Kruidhof te besturen. Door de zelfstandige positie ten opzichte van de gemeente kan een meer zakelijke houding worden aangenomen en een onafhankelijke visie worden bepaald. Aan de andere kant kan middels subsidievoorwaarden de gemeente goede voorwaarden stellen bij de subsidietoekenning. Een vereniging biedt een vrijblijvender vorm aan en is naar onze mening minder geschikt dan een stichtingsvorm voor de Kruidhof van de grote nadelen ten opzichte van een stichting is dat een vereniging leden heeft en dat die leden middels een ledenvereniging invloed hebben op het beleid. Dit vermindert de slagkracht van een organisatie aanzienlijk, en dat is in dit geval een van de redenen waarom wij een stichting aanbevelen. Een optie die daarbij komt is of het raadzaam is om de Kruidhof gedeeltelijk te verzelfstandigen. Wij adviseren u dat niet te doen om de volgende redenen: 1. De slagkracht wordt hierdoor slechts ten dele vergroot, 2. De besturing van de organisatie wordt lastiger 3. Geen optimale efficiëntie Ad 1) Ten dele vergroting van de slagkracht Indien een deel van de Kruidhof, bijvoorbeeld de geneeskrachtige kruidentuin onder gemeentelijke vlag blijft, dan zullen afspraken met onderzoeksinstellingen, ureninzet van personeel cq formatiemutaties, subsidie aanvragen en dergelijke over een aantal schijven moeten in geval van besluitvormende issues. Gemeentelijke voorwaarden zullen in een aantal gevallen beperkend werken. Ad 2) de besturing van de organisatie De inzichten van het bestuur van de organisatie en die van de gemeentelijke vertegenwoordigers kunnen verschillen. In geval van verschil van inzicht zal er afstemming moeten plaatsvinden hetgeen in ieder geval tijd kost. Het vraagt ook van de gemeentelijke vertegenwoordigers inzicht in de Kruidhof en het up tot date blijven van hetgeen zich daar afspeelt. De bestuurder krijgt een verzwaring in de rol van communicator, er moet meer afgestemd worden. Ad 3) Geen optimale efficiency De uitwisseling in personele bezetting, de marketing, de educatie en het beplanten en de onderhoud van de tuin wordt lastiger. De administratie hiervan moet in tweeën worden gevoerd, bij ziekte is de vervangingscapaciteit minder flexibel. De slagvaardigheid van de Kruidhof kan worden vergroot doordat ze in een stichtingvorm een zelfstandiger positie innemen ten opzichte van de gemeente. Beslissingsprocessen kunnen over minder schijven geschieden en de mandatering kan eenvoudiger geregeld. Geen gemeentelijke regels die gevolgd moeten worden ten aanzien van communicatieve uitingen. Hierdoor zal de imagesetting van De Kruidhof eenduidiger zijn en is er sprake van een sterkere positionering en profilering, (1) Handleiding normen geregistreerde musea versie VI.2 1 februari 2013 Vanuit de stichtingsvorm is het voor De Kruidhof ook eenvoudiger om subsidies van externe fondsen en organisaties te verkrijgen. Veel instanties hanteren namelijk als ontbindende voorwaarde dat degene die de subsidie aanvraagt geen onderdeel is van een gemeente cq geen overheidsinstelling is.

43 


En indien de stichting de ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling) kan verkrijgen, biedt dit belastingvoordeel voor degenen die een gift beschikbaar stellen. N.B. Een belangrijk aandachtspunt zijn de ontwikkelingsfonden waar De Kruidhof appel op wil doen, zoals ANNO en EFRO (interreg V). Anno is aan te vragen via de gemeente. De Kruidhof krijgt door een stichting te worden eerder een klant-leverancier-relatie met de gemeente dan een subsidierelatie. De gemeente kan middels prestatiecontracten vastleggen welke voorwaarden ze koppelen aan het toekennen van een bepaald subsidiebedrag. Er kunnen bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over de aard van de activiteiten die de gemeente ondersteunt, het aantal reintegratieplaatsen dat men vervuld wil zien, wensen ten aanzien van educatie et cetera. De risico’s van de bedrijfsvoering kunnen middels een stichtingsvorm worden losgekoppeld van de gemeentelijke financiën. Economische invloeden, dan wel het wegvallen van fondsen kunnen in het slechtste geval leiden tot een faillissement. Juridisch is afgedekt dat op de gemeente geen verhaal mogelijk is in geval van een eventueel faillissement , mits de gemeente via ambtelijk of bestuurlijk geen zitting neemt in het bestuur van de stichting. De gemeente is in deze vorm ook geen direct werkgever meer van het personeel. We gaan hier in paragraaf 4 wat dieper op in. Een ander voordeel van een stichting is dat er een samenvoeging kan ontstaan tussen het IJstijdenmuseum, het Koartling en de Kruidhof. In geval van één stichting kunnen allen vanuit een directeur(/bestuurder) worden geleid. In paragraaf 3 gaan we hier nader op in.

3. De gemeente blijft eigenaar van de gebouwen en de gronden De gemeente verhuurt de gronden en de (gerenoveerde) gebouwen aan de stichting, maar blijft zelf eigenaar. Alternatief is om de gebouwen voor een symbolisch bedrag over te dragen, maar dan zal er voor de onderhoudskosten nog een jaarlijks bedrag moeten worden overgemaakt. In geval van (behoud van ) eigendom van de Botanische Tuin wordt uitgegaan van verhuur van de gebouwen en verhuur van de gronden (opstal) aan een op te richten rechtspersoon die zorg draagt voor de exploitatie. Indien de stichting hurend en exploiterend rechtspersoon is, biedt dit de gemeente de volgende voordelen: 1. Gemeente behoudt invloed op (staat van) gebouw en terreinen; 2. Onderhoudskosten worden voornamelijk bekostigd uit huuropbrengsten; 3. Door de vaste kostenpost “huur” is deel kostenkant van de exploitant van het museum redelijk constant; 4. Invloed op productkant en samenwerkingsvormen; 5.

Indien de stichting in de problemen komt, is het gebouw al eigendom van de gemeente en hoeft niet “teruggekocht” te worden;

6. Wellicht fiscale voordelen naar de aard van het BTW-belaste gebruik. Bij een goede inrichting van de huurovereenkomsten is er geen risico voor de gemeente. (Dit punt laten uitzoeken door een fiscalist)

44 


Bij deze constructie gelden de volgende aandachtspunten: 1.

De taak van (groot) onderhoud blijft bij de gemeente;

2. Gebouw- en cultuurexploitatie worden , behoudens de vaste huurprijs, uit elkaar getrokken

4. Adviezen ten aanzien van de organisatie-inrichting In het vorenstaande is aandacht besteed aan de rol van de gemeente als eigenaar of verhuurder van gebouw en gronden. In beide varianten is de wenselijkheid/noodzaak van een onderliggende stichting beschreven. De vraag is hoe het management van deze stichting wordt geregeld en welke rol en invloed de gemeente in het stichtingbestuur heeft. Het aantal bestuursleden mag de oprichter van de stichting zelf bepalen. Gegeven de mogelijkheid van besluitvorming op basis van stemming is er altijd sprake van een oneven aantal bestuursleden. Het bestuur (een bestuurder) kan zelf de directie voeren maar kan ook een directeur aanstellen. In het eerste geval is sprake van een directeur/bestuurder die rechtstreeks verantwoording aflegt aan de gemeente of andere stakeholders. In geval van een meerhoofdig bestuur met een directeur zijn diens taken en verantwoordelijkheden in een directiestatuut af te dichten. In de oprichtingsakte van de stichting kan ook de mogelijkheid van een Raad van Toezicht worden opgenomen. Deze wordt “boven” het stichtingsbestuur geplaatst en is met name toezichthoudend. Gegeven de politieke importantie van het museum is het van belang dat de aan te stellen directeur de wensen ten aanzien van cultuur(behoud) in de gemeente Achtkarspelen uitvoert. Om dit te borgen kan de gemeente in de oprichtingsakte opnemen dat zij een belangrijke stem in het bestuur heeft. Een aantal voorbeelden: 1.

De leden van het eerste bestuur worden benoemd door de gemeente;

2. De gemeente draagt bij vacatures in het bestuur leden voor; 3. Het bestuur mag pas een directeur benoemen na goedkeuring van de gemeente; 4. De directeur is integraal, dwz voor cultuur en bedrijfsvoering, verantwoordelijk;

Ten aanzien van de samenstelling van het bestuur kan gedacht worden aan een samenstelling op basis van vakgebieden (cultuur/juridisch/financiën/marketing/bio based). Daarnaast kan bij de vorming van de stichting één organisatie worden gevormd van De Kruidhof, het IJstijdenmuseum en It Koartling. De bedrijfsvoering en aansturing personeel is dan in handen van één directeur(/bestuurder). Dit heeft een aantal voordelen, zoals: 1. 2. 3. 4.

De bedrijfsvoering geschied vanuit één overall view en behartigt alle belangen; Activiteiten kunnen op elkaar worden afgestemd en zo de exploitatie versterken; Flexibeler inzet personeel en zo verhoging van de efficiency; Eén boegbeeld als directeur naar buiten die in een gesprek meerdere belangen kan vertegenwoordigen

45 


5. Rechtspositie personeel Bij het verzelfstandigingvraagstuk hoort onlosmakelijk de status van het personeel in de nieuwe organisatie. De stichting heeft niet dezelfde rechtspositie als de gemeente, maar de medewerkers die in dienst zijn wel. In overleg met alle betrokkenen en de OR zal de rechtspositie van het personeel verder uitgewerkt moeten worden.

Proces en planning Pas na de raadspresentatie in november wordt een plan gemaakt wanneer de beschreven onderdelen geïmplementeerd zouden moeten worden. In fase III, als een businesscase is berekend en de gemeenteraad zou besluiten tot het aanstellen van een kwartiermaker om de toekomstgerichte plannen voor De Kruidhof te realiseren, zal een gedetailleerder stappenplan met mijlpalen en doorlooptijden opgesteld worden. De verzelfstandiging kan dan integraal met de overige veranderingen worden ingezet, op het moment dat dit schikt.

46 


8 Aanbevelingen In de fase na oktober 2013 zal een implementatieplan moeten worden geschreven. Het plan behelst de voorgestelde ontwikkelingen, stappen, planning en fasering. Onderstaand een serie aanbevelingen om enerzijds meer bezoekers te trekken en anderzijds de bezoekers daadwerkelijk vernieuwende producten en informatie te bieden. Daarnaast loopt een spoor hoe De Kruidhof tijdig aan cofinanciering komt om deze plannen te kunnen realiseren.

Aanbevelingen In de fase na oktober 2013 zal een implementatieplan moeten worden geschreven. Het plan behelst de voorgestelde ontwikkelingen, stappen, planning en fasering. Onderstaand een serie aanbevelingen om enerzijds meer bezoekers te trekken en anderzijds de bezoekers daadwerkelijk vernieuwende producten en informatie te bieden. Daarnaast loopt een spoor hoe De Kruidhof tijdig aan cofinanciering komt om deze plannen te kunnen realiseren. 1. Digitaal platform Een stap die De Kruidhof eenvoudig kan maken, is zorgen dat de online communicatie steviger wordt ingezet. Hoewel virtueel vergt de vindbaarheid van De Kruidhof op het internet een serieuze investering. De Kruidhof zorgt dat het volgende digitaal wordt ontsloten en aangeboden: webwinkel agenda en programma recepten voor het verwerken van kruiden blog over De Kruidhof aan De Kruidhof verbonden bedrijven en instellingen toeristische informatie over de regio educatie over kruiden en dieren in de tuin Breng De Kruidhof naar de mensen: maak een digitaal platform

2. Vereisten ruimtelijke inrichting Naast de verbeterde digitale ontsluiting is het van belang dat De Kruidhof een plan maakt om de gebouwen en functionele ruimtes te herschikken. Daarbij is ook de ontsluiting richting station en parkeergelegenheid een belangrijk aandachtspunt. Ook moet onderzocht worden wat er nodig is aan aanvullende bebouwing voor de volgende functies: een verbeterde entree, ruimte voor cursussen, vergaderen, filmvertoning, natuurbezoekerscentrum en een uitkijktoren. Naast dit plan adviseren we ook een plan te ontwikkelen voor digitale routing. Met een applicatie op de mobiele telefoon kunnen bezoekers hun profiel instellen zodat ze door de tuinen en wellicht ook buiten De Kruidhof op maat bediend worden.

47 


Een plan voor de bebouwing, de omgeving en (ten dele)de tuinen is nodig om de nieuwe bezoeker te faciliteren. Daarnaast is een digitale applicatie een goeie manier om alle moois wat De Kruidhof heeft aan te reiken aan de bezoeker.

3. Aanvraag programma-, onderzoeks- en projectsubsidies De huidige bijdragen vanuit ANNO geven een enorme boost aan De Kruidhof. We bevelen aan om dit bedrag (hoeveel exact) te gebruiken als cofinanciering, omdat daarmee de verdubbelaar in gang wordt gezet. Een goede basis voor het aanvragen van regionale, nationale en Europese onderzoekssubsidie is Interreg. In het Interreg Noordzee programma wat in 2014 van start gaat is een aantal voorwaarden genoemd waaraan De Kruidhof met haar nieuwe concept voldoet. Interreg is een goed vehikel om andere subsidie aanvragen mee te stapelen. Benut de ANNO-bijdrage als cofinanciering voor EU-subsidies

4. Faciliteren onderwijs en onderzoek De eerste drie aanbevelingen zijn vereisten als onderwijs en onderzoek ruimte moet krijgen in De Kruidhof. Alle vormen zijn reeds genoemd in de vorige hoofdstukken. Het is niet zo dat onderwijs en onderzoek hoeven te wachten totdat A. er een digitaal platform is B. een concrete cursus/lab ruimte en C. geld voor onderzoeksprogramma’s en projecten. Onderwijs en onderzoek dienen bij de eerste drie stappen een onderzoekende en ontwerpende rol te spelen. In de toekomst zullen zij gebruiker zijn van de tuinen, de ruimtes en het digitaal platform. Daarom stellen we voor de implementatie van bovengenoemde activiteiten een proces aanpak ‘Living Lab’ voor zodat alle betrokken partijen gezamenlijk vormgeven aan De nieuwe Kruidhof. De Kruidhof ‘een living lab’: ontwerp en breng De nieuwe Kruidhof tot stand met behulp van onderzoekers en innovatieve kennis bij de bedrijven

5. Fryslân 2018: Leeuwarden culturele hoofdstad In september 2013 werd Leeuwarden uitgeroepen tot Europese culturele hoofdstad voor 2018. Het bid book richt zich op de stad in de provincie: de economische kracht van de provincie komt voort uit de thema’s water, toerisme, agrifood: allemaal verbonden aan het platteland. De Kruidhof heeft zich verbonden aan het de culturele hoofdstad met een intentieverklaring. Het is nu aan De Kruidhof om met de andere partijen voor het project Silence of the Bees internationale interesse te wekken. Er zijn drie goede redenen om Leeuwarden 2018 te benutten als vehikel. Ten eerste geldt de komende jaren in Fryslân dat cultureel investeren economisch spin off oplevert. Ten tweede gaat er een geweldige marketingcampagne aan vooraf waar De Kruidhof gratis op kan meeliften en in de derde plaats is 2018 een goed ijkpunt om de gewenste ontwikkelingen zoals genoemd in deze toekomstvisie te realiseren. Ontwikkel en lift mee op Culturele Hoofdstad Leeuwarden 2018

6. De Kruidhof als merknaam De Kruidhof kent enkele sterke samenwerkingsverbanden, zoals bijvoorbeeld die met de RuG.

48 


Maar denk ook aan het IJstijdenmuseum, It Koartling, de Spitkeet, de NFW, het bedrijfsleven en veel bedrijven die we in het afgelopen half jaar hebben gesproken. In de komende periode zullen de eerste stappen moeten worden gemaakt naar de ontwikkeling van De Kruidhof als merk. Veel bedrijven in de regio voldoen aan het profiel biologisch, innovatief, streekgebonden, kleinschalig, kruiden, gezondheid et cetera. Deze bedrijven zouden hun producten onder het merk De Kruidhof aantrekkelijker kunnen maken. Dit heeft een wisselwerking, want als de producten aftrek vinden zal ook De Kruidhof meer naamsbekendheid krijgen in den lande. Zet actief in op business development om producten met De Kruidhof als merknaam op de markt te brengen

7. Contractvorm re-integratie en reclassering Parallel aan de bovengenoemde actielijnen zal er (en daar wordt nu al aan gewerkt) een aantal prestatiecontracten worden afgesloten tussen partijen die via De Kruidhof cliënten laten terugkeren in het arbeidsproces en de maatschappij. De re-integratie verloopt volgens een duidelijk plan met een coördinerende verantwoordelijkheid door medewerkers van de gemeente. In de toekomst adviseren we onderwijs aan te bieden aan re-integratiekandidaten. Formaliseer (in de vorm van contracten) de werkzaamheden door De Kruidhof ten aanzien van reintegratie en reclassering

8. Verzelfstandigingplan Naast de lopende actielijnen wordt toegewerkt naar een werkbare vorm t b v verzelfstandiging. Daarbij wordt ook een planning opgesteld om te ‘komen tot’. Het is van groot belang dat de rechtszekerheid van de werknemers niet wordt aangetast en dat men vertrouwen houdt in een goed verloop van het proces van verzelfstandiging. Daarnaast zal geleidelijk duidelijk moeten worden wat de structurele gemeentelijke subsidie zou moeten zijn om het werk en de collectie van De Kruidhof te borgen. Verzelfstandiging heeft ten doel De Kruidhof in zijn kracht te brengen. Het kan onzer inziens niet een bezuiniging zijn. De gemeente moet uit blijven gaan van een structurele bijdrage voor zowel de museale functie als indirect via re-integratie. Ontwikkel een faseringsplan om te komen tot verzelfstandiging

9. Inhoudelijke programmering De Kruidhof is een museum en verdient een museumwaardige programmering. Daarbij wordt het bijzondere van de collectie benadrukt. Museologisch (de ontsluiting van de collectie via vorm en taal) zal De Kruidhof sterk verbeterd moeten worden. Daarnaast verdient het aanbeveling om de collectie en informatie van het IJstijdenmuseum te integreren in een totaalconcept. Om een goed programma te krijgen, te behouden en te actualiseren verdient het aanbeveling een ervaren conservator aan te trekken, die betrokken is bij het ontsluiten van de collecties van bijvoorbeeld het Fries museum. Daarnaast zal het project Silence of the Bees van hoog niveau moeten worden. Een opstap naar verbeterde programmering vindt vanaf eind 2013 plaats door deelname aan het NVBT project Planten voor de Toekomst. Zorg voor een sterke inhoudelijk programmering, zodat de missie van De Kruidhof, namelijk kennis overdragen over planten en kruiden, gewaarborgd is

49 


10. Begroting en financieringsplan Met de ontwikkeling van een schetsplan is fasering van de financiering van groot belang. De toekomstvisie is ambitieus en kan niet met de aanwezige gelden betaald worden. Het aantrekken van externe financiering moet daarom onderdeel worden van het ontwikkelingsplan. De gemeente heeft De Kruidhof in de meerjarenbegroting opgenomen voor een bijdrage aan de exploitatie. We adviseren deze bijdrage te handhaven. Daarbij adviseren we klein- en groot onderhoud van de gebouwen in het plan voor gemeentelijke gebouwen op te nemen. Maak een flexibel plan en investeer in verwerving van externe financiering

Planning en uitvoering toekomstvisie: Als punt aan de horizon hadden we Kultuerele Haadstêd Ljouwert 2018 geadviseerd. Om tijdig klaar te staan als vernieuwde Kruidhof adviseren we de volgende stappen te nemen: Stel een ANNO-aanvraag op. En bereidt in samenwerking met een Noord-Nederlandse partner een Interreg VB aanvraag voor. De eerste indieningdatum is naar verwachting juni 2014. Hiermee wordt actief gewerkt aan het opstellen van een uitvoeringsplan en de toekomstige financiering daarvan. De ontwikkeling van De Kruidhof als centrum voor bezoekers, bedrijven, onderwijs en onderzoek: een centrum voor bio-economische transitie wordt beschreven in deze aanvraag. Intussen moet de beoogde ontwikkeling concreet worden gemaakt: hoe ziet het er uit, wat gaat het kosten en wie zijn de partners? Daarom adviseren we een schetsplan te maken waarbij gebouwen, routing en ontsluiting van De Kruidhof helder in beeld komen. Op basis daarvan kan worden berekend wat nodig is aan investeringen. Een jaarrond-programma, een website als platform en marketingplan en het betrekken van partijen daarbij zal direct moeten gebeuren om te laten zien dat intensieve samenwerking nu al wat oplevert. Alle voornoemde stappen worden bijeengebracht in een businesscase.

50 


9 Colofon Dit document is tot stand gekomen met input van velen: Adviseurs: Resink Advisering en Management: Annemarie Resink-Weeber SYARK gebiedsontwikkeling: Yellie Alkema Team De Kruidhof Projectgroep Markt en Financiën: Projectgroep Bestuur en Organisatie Stuurgroep Grote Projecten

51 


10 Literatuurlijst Declaration of Intent: Leeuwarden cultural capital EU Planten voor de Toekomst: projectplan NVBT Op Trochreis: een onderzoek naar bezoekerscentrum NFW in De Kruidhof Visie op ruimtelijke ontwikkeling van De Kruidhof 2.0, J.W. Zwart Beleidsplan NVBT 2011-2015 Wurkje foar Fryslân: duurzaam investeren in tijden van crisis Plan van aanpak Kruidhof re-integratie, N Dölle en K. Hoogterp, concept 16 mei 2013 Back to biobased in Buitenpost, Y A J Alkema, concept mei 2013 Presentatie Greenlab, juni 2013 Presentatie bezoek raad aan De Kruidhof, juni 2013 De aantrekkelijke stad, G. Marlet

52 


11 Bijlagen Nota Financiële informatie aan de raad over De Kruidhof Bezoekersonderzoek 2012 Lijst van externe partijen die we gesproken hebben Mindmap Marktanalyse Omzetcijfers verkoop Intentieverklaring Fryslân 2018 Artisante, kookworkshops Claudy Jongstra Pilot BioBRuG B&G Foodcompany PhytoSana Project Reactie Noardlike Fryske Wâlden Kruidhof Re-integratieplan De Kruidhof 2.0

53 


Gesprekslijst tav project De Kruidhof thema wethouder Antuma

gemeente Achtkarspelen

alle onderdelen

burgemeester Gerbrandy

idem

idem

Jos Blom

B&G

eten&drinken

Dhr. Gatsonides

It Koartling

jeugd- en ouderenwerk; dorpshuis; cursussen

Karin Hoogterp

De Kruidhof

alle onderdelen

Claudy Jongstra en Wendy Gooren

Claudy Jongstra-kunstenaar

cultuur en natuur

Joke Blokstra

Tuinarchitect/kweker

zonnebloemen opdracht De Kruidhof

Leendert Klaassens

Stenden Hogeschool

educatie

Sipke Molenaar

Organisatieburau t noord

health & beauty

Jouke Oostenbrug

AJ Catering

eten &drinken/horeca

Gjalt Pilat

Pilat& Pilat

Hotel/horeca/duurzaam bouwen

Hein Pols

Waddeninzicht

Toerisme

Prof dr Wim Quax

RUG Farmacie

Wetenschap en educatie/healthy aging/phytosana

Prof dr Gert Jan Euverink

RuG Biobased Economy

BioBruG: bedrijvennetwerk rondom Biobased Econ

Ine Stege

ROC Friese Poort

educatie

Jan de Jonge

ROC Friese Poort

educatie

Jonathan Teo

Doppio

eten &drinken

Jan Wayer


alle onderdelen

Sander Wijnstra

Artisante


Jan Willem Zwart

De Kruidhof

Kruiden en verhalen vertellen

Menno Brouwer


alle onderdelen

Henk Everts

Innovatiehuis

business development

Greenlab

meerdere bedrijven en instellingen

Interreg V B (Noordzee) Erik van der Zwan

Soulvizion

Film en communicatie

Eise van der Sluis

Directeur SNN

Subsidiekansen door clustering

Tjeerd van der Zwan

Oud-bm Achtkarspelen

ervaringen met De Kruidhof

Saskia Bosch

Syntens

Biobased bedrijven MKB

Ellen Gebben

NFW

NME, toerisme

Douwe Hoogland

idem

Ingrid van Huizen

idem

Rianne Vos

Kenniswerkplaats

Biobased bedrijven en instellingen (Nordwin Colleg

Joost de Smeth

Strawberry Fields

Marketing strategie

Ron Overbeek

Statement

idem

Jelle Burggraaf

Fryslan 2018

bijenproject

Sanne Smid

Fryslan 2018

bijenproject

Paul van Bussel

Architect

Energieneutraal bouwen

Marnix van der Scheer

Architect

Fasering bouwen

54 


Douwe Broersma

De Frysling, wijngaard

Jan Kloosterman

IJstijdenmuseum

Mirjam Pragt

Friese Museumfederatie

Locale ondernemer Ijstijdenmuseum

Bearn Bilker

idem

Pyt Kuipers

idem

Oeds Westerhof

Provinsje Fryslân

Culturele hoofdstad 2018

Maaike van der Molen

Landal Green Parks Esonstad

toerisme healthy ageing

Homme Biemolt

Rotary Kollum

Goffe Hoekstra

ambtelijk

Duurzaamheidscentrum

Ted Rijpkema Auke Piet van der Meulen Frederieke van der Lijn Nynke Dölle Rinze Brouwer Katja Seel Hein Drost Christien van der Veen Tonny Goettsch Telefonisch contact Jos Keizer

Fontana Nieuweschans

Healthy Ageing

Klantenservice

Dr Hauschka

Beauty

Bezoek Hortus Botanicus Hortus Haren Diverse tuinen, horti Region Halland Zweden

55 


11 Bijlagen Nota Financiële informatie aan de raad over De Kruidhof Bezoekersonderzoek 2012 Lijst van externe partijen die we gesproken hebben Mindmap Marktanalyse Omzetcijfers verkoop Intentieverklaring Fryslân 2018 Artisante, kookworkshops Claudy Jongstra Pilot BioBRuG B&G Foodcompany PhytoSana Project Noardlike Fryske Wâlden Kruidhof Re-integratieplan De Kruidhof 2.0


Bijlage 1 Nota financiële informatie aan de Raad over de Kruidhof


Bijlage 2 Bezoekersonderzoek 2012 Bezoekersonderzoek De Kruidhof 2013 U bent

0

man

0

Uw leeftijd

0 0 0 0

> 25 jr. 25 - 40 jr. 40 - 65 jr. 65+

vrouw

U bezoekt De Kruidhof: 0 alleen 0 partner/kennis 0 met kinderen Uw postcode _____

___

Waar kent u De Kruidhof van? Meerdere opties zijn mogelijk! 0 Krant/advertentie 0 Folder/flyer 0 Internet 0 Social media 0 Overig, nl.________ Wat is de reden voor uw bezoek? Meerdere opties zijn mogelijk! 0 Tuinen 0 Speeltuin 0 Evenement 0 Planten/verkooptuin 0 IJstijdenmuseum Opmerkingen naar aanleiding van uw bezoek __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________


Bezoekersonderzoek de Kruidhof 2012 Samenvatting en conclusies

Algemeen In 2012 is op kleine schaal een onderzoek verricht onder de bezoekers van de Kruidhof. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden aan de hand van een enquête die uit 5 vragen bestond. Er zijn in totaal 133 enquêtes ingevuld. Het doel van dit onderzoek is tweezijdig: a) inzicht krijgen in de demografische gegevens van de bezoeker (leeftijd, geslacht en woongebied); b) inzicht krijgen in de bekendheid van De Kruidhof en op welke wijze zij aantrekkingskracht uitoefent op de bezoeker. Er is uitgegaan van één persoon die namens de groep/het gezin de enquête heeft ingevuld. De verkregen antwoorden zijn verwerkt en omgezet naar percentages en vervolgens weergegeven in grafieken. Per bladzijde ziet u één grafiek met verklarende tekst. Aan het einde volgt de samenvatting en worden enkele aanbevelingen worden gedaan.

Bezoekers naar geslacht 10,2% 31,5% vrouwen mannen 58,3%

onbekend

Uit de gegevens blijkt dat het merendeel van de bezoeker man is (58%). Vrouwen vormen met 32% een minderheid. Een aantal bezoekers heeft geen geslacht ingevuld. Van ieder formulier zijn de gegevens van één persoon verwerkt. Indien er meerdere personen zijn ingevuld, zijn deze buiten beschouwing gelaten.


Er kunnen bij deze vraag geen representatieve conclusies over geslacht of gezinssamenstelling worden getrokken, aangezien alleen de gegevens van de 'invuller' meegenomen zijn. Dit zijn overwegend mannen geweest.

Leeftijd bezoekers 1% 6% 28%

10% >25 jr 25-40 jr 40-65 jr 54%

onbekend

Uit de gegevens blijkt dat de grootste groep bezoekers tussen de 40 en 65 jaar is (54%). Senioren vormen een tweede grote bezoekersgroep. Ook hier geldt dat alleen de gegevens van de invuller zijn meegenomen in de uitkomsten. Er kan dus geen representatieve conclusie worden getrokken over de rest van de bezoekersgroep, behalve dat de invuller tussen de 40 en 65 jaar is.

Gebied van herkomst bezoekers 2% 2% 23% 45%

Friesland Groningen Drenthe

8%

Overig NL 20%

Overig wereld Onbekend


Alle postcodes zijn stuk voor stuk per plaats opgezocht en vervolgens getoetst op de bijbehorende gemeente. Voor de overzichtelijkheid zijn vervolgens alle postcodes per provincie weergegeven. Omdat het zeer aannemelijk is, dat het gezelschap van de invuller uit het zelfde gebied, dan wel plaats komt, kan men wel een duidelijke conclusie trekken over de provincie waar de bezoekers vandaan komen. De meeste bezoekers komen uit de provincie Friesland (45%), gevolgd door Overig NL (23%). Bezoekers uit Groningen nemen met 20% een derde plaats in.

Bekendheid De Kruidhof

30%

Papieren media Internet

54% 3% 4%

9%

Folder/flyer Social media Overig

Uiteraard willen wij weten waar bezoekers de Kruidhof van kennen. Dit is belangrijk bij het bepalen van de communicatiestrategie. Aangenomen mag worden dat de bezoeker en zijn gezelschap op dezelfde wijze bekend zijn geraakt met De Kruidhof. Uit de gegevens blijkt dat een groot deel van de bezoekers (30%) via papieren media met De Kruidhof in aanraking is gekomen. Hierbij moet men vooral denken aan kranten en tijdschriften. Daarnaast heeft het overgrote deel van de bezoekers het antwoord 'overig' ingevuld. Hierbij kan men denken aan het feit dat men in de buurt van De kruidhof woont of samen met familie/vrienden die hier wonen, De Kruidhof bezoekt. Kortom, een groot aantal bezoekers is op traditionele wijze bekend geraakt met De Kruidhof. Internet/social media volgen met resp. 3 en 4% op gepaste afstand. Hierbij moet opgemerkt worden dat deze wijze van communiceren nog niet zo lang geleden is geïntroduceerd en dus zijn plaats nog moet veroveren.


Reden bezoek De Kruidhof

25% 12% 6%

Tuinen 86%

Speeltuin Ijstijdenmuseum Evenement

Wat is de reden van uw bezoek? Een ontzettend belangrijke vraag om het aanbod in De Kruidhof af te stemmen op de interesses van de bezoeker. Bij deze vraag kon men meerdere antwoorden invullen. Het is dus goed denkbaar dat de kinderen voor de speeltuin komen, terwijl de ouders de tuinen bezichtigen. Ook kan verschillende redenen combineren (bezoeken van een evenement, gevolgd door een bezoek aan de tuinen). Het overgrote deel van de bezoekers komt speciaal voor de tuinen, maar liefst 86%. Daarnaast geeft 25% van de ondervraagden aan De Kruidhof te bezoeken voor evenementen en workshops. 12% van de ondervraagden brengt een bezoek aan het IJstijdenmuseum, al dan niet gecombineerd met een bezoek aan De Kruidhof. Aan het eind van de enquête is de bezoeker de mogelijkheid geboden nog aanvullende opmerkingen te plaatsen t.a.v. het bezoek aan De Kruidhof. 105 van de 133 ondervraagden hebben van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Hieruit komt het volgende naar voren: -

69% van de bezoekers vindt De Kruidhof verzorgd, interessant en veelzijdig. 15% van de bezoekers vindt dat er vriendelijk personeel en/of een prettige gids aanwezig zijn. Een klein aantal bezoekers (3%) is van mening dat men goed kan eten in het restaurant. Een evenzo groot percentage vindt dat er teveel kunstobjecten in de tuinen zijn geplaatst; dit leidt af.


Samenvatting Samenvattend kan men concluderen dat de gemiddelde bezoeker van De Kruidhof het volgende profiel heeft: -

man (al dan niet hoofd van het gezin); tussen de 40 en de 65 jaar; afkomstig uit Friesland; hij heeft via de krant/tijdschrift gehoord van de Kruidhof of brengt tijdens een familie/vriendenbezoek een bezoek aan De Kruidhof; hij komt overwegend voor een bezoek aan de tuinen of een evenement.

Aanbevelingen Aanbeveling 1: breder onderzoek In 2012 bedroeg het aantal bezoekers 17.540. Er zijn 133 enquêtes afgenomen. Afgezet tegen het aantal bezoekers is dit een onderzoek op kleine schaal en kan een globaal beeld van de bezoeker worden neergezet. Indien met representatieve conclusies wil trekken, dan is een breder onderzoek nodig. Aanbeveling 2: deskundige afname van de enquête De enquêtes zijn door de receptie aan de bezoekers verstrekt en op basis van vrijwilligheid ingevuld. Indien er drukte ontstaat bij de receptie, verliest men het zicht op de enquête. Dit heeft als gevolg dat niet alle enquêtes volledig zijn ingevuld. Indien men kiest voor een breder onderzoek, waarbij dus een groter deel van de bezoekers wordt ondervraagd, kan men ervoor kiezen om hier fulltime een stagiaire op te zetten. Aanbeveling 3: andere opzet van de vragen Er wordt vanuit gegaan dat bij een gezelschap één persoon de vragen invult vanuit zijn/haar perspectief. Bij de eerste twee vragen (bezoeker en leeftijd) kan dan een situatie ontstaan dat meerdere personen worden genoemd op het formulier (bv man, vrouw, 2 kinderen). De leeftijd is echter gekoppeld aan degene die het formulier invult. Het is niet duidelijk wie de enquête invult; ook zijn niet altijd de aantallen ingevuld. Op deze wijze wordt het lastig om gegevens te herleiden. Men kan bijvoorbeeld kiezen om voor ieder geslacht de leeftijd apart in te vullen. Bij het opstellen van de vragen, dient men zich af te vragen van wie men welke informatie wil verkrijgen. Indien het onderzoek door een stagiaire wordt afgenomen, kan de bezoeker op de juiste wijze door de vragen heen geleid worden.


Bijlage 3 Lijst van externe partijen die we gesproken hebben Gesprekslijst tav project De Kruidhof thema wethouder Antuma


alle onderdelen

burgemeester Gerbrandy

idem

idem

Jos Blom

B&G

eten&drinken

Dhr. Gatsonides

It Koartling

jeugd- en ouderenwerk; dorpshuis; cursussen

Karin Hoogterp

De Kruidhof

alle onderdelen

Claudy Jongstra en Wendy Gooren

Claudy Jongstra-kunstenaar

cultuur en natuur

Joke Blokstra

Tuinarchitect/kweker

zonnebloemen opdracht De Kruidhof

Leendert Klaassens

Stenden Hogeschool

educatie

Sipke Molenaar

Organisatieburau t noord

health & beauty

Jouke Oostenbrug

AJ Catering


Gjalt Pilat

Pilat& Pilat

Hotel/horeca/duurzaam bouwen

Hein Pols

Waddeninzicht

Toerisme

Prof dr Wim Quax

RUG Farmacie

Wetenschap en educatie/healthy aging/phytosana

Prof dr Gert Jan Euverink

RuG Biobased Economy

BioBruG: bedrijvennetwerk rondom Biobased Economy

Ine Stege

ROC Friese Poort

educatie

Jan de Jonge

ROC Friese Poort

educatie

Jonathan Teo

Doppio

eten &drinken

Jan Wayer


alle onderdelen

Sander Wijnstra

Artisante


Jan Willem Zwart

De Kruidhof

Kruiden en verhalen vertellen

Menno Brouwer


alle onderdelen

Henk Everts

Innovatiehuis

business development

Greenlab

meerdere bedrijven en instellingen

Wat is de potentie van De Kruidhof?

Erik van der Zwan

Soulvizion

Film en communicatie

Eise van der Sluis

Directeur SNN

Subsidiekansen door clustering

Tjeerd van der Zwan

Oud-bm Achtkarspelen

ervaringen met De Kruidhof

Saskia Bosch

Syntens

Biobased bedrijven MKB

Ellen Gebben

NFW

NME, toerisme

Douwe Hoogland

idem

Ingrid van Huizen

idem

Rianne Vos

Kenniswerkplaats

Biobased bedrijven en instellingen (Nordwin College)

Joost de Smeth

Strawberry Fields

Marketing strategie

Ron Overbeek

Statement

idem

Jelle Burggraaf

Fryslan 2018

bijenproject

Sanne Smid

Fryslan 2018

bijenproject

Paul van Bussel

Architect

Energieneutraal bouwen

Marnix van der Scheer

Architect

Douwe Broersma

De Frysling, wijngaard

Fasering bouwen Locale ondernemer

Interreg V B (Noordzee)


Jan Kloosterman

IJstijdenmuseum

Mirjam Pragt

Friese Museumfederatie

Ijstijdenmuseum

Bearn Bilker

idem

Pyt Kuipers

idem

Oeds Westerhof

Provinsje Fryslân

Culturele hoofdstad 2018

Maaike van der Molen

Landal Green Parks Esonstad

toerisme healthy ageing

Homme Biemolt

Rotary Kollum

Goffe Hoekstra

ambtelijk

Duurzaamheidscentrum

Ted Rijpkema Auke Piet van der Meulen Frederieke van der Lijn Nynke Dölle Rinze Brouwer Katja Seel Hein Drost Christien van der Veen Tonny Goettsch Telefonisch contact Jos Keizer

Fontana Nieuweschans

Healthy Ageing

Klantenservice

Dr Hauschka

Beauty

Bezoek Hortus Botanicus Hortus Haren Diverse tuinen, horti Region Halland Zweden


Bijlage 4 Mindmap marktanalyse


Bijlage 5 Omzetcijfers verkoop


Bijlage 6 Intentieverklaring Fryslân 2018


Bijlage 7 Artisante, kookworkshops Als culinair ondernemer ben ik sinds december 2012 actief in de gemeente Achtkarspelen als restaurateur van het Interieurcafe, gevestigd achter de woonwinkel van Pilat & Pilat te Twijzel.

De Kruidhof in Buitenpost zie ik als een bijzondere en unieke plek in deze omgeving met mogelijkheden tot ontspanning en ontmoeting voor lokale en regionale burgers. Het heeft alles in zich om de mens te voeden, te inspireren, te vermaken en te verrijken met natuurlijke kennis.

In potentie zou het zelfs een toeristisch speerpunt kunnen zijn van onze regio voor een grotere (inter-)nationale doelgroep. Wanneer de Kruidhof op de juiste manier gemoderniseerd wordt, de bereikbaarheid verbeterd en het gedragen wordt door samenwerkingen met ondernemers kan het fungeren als een broedplaats voor kansen op uiteenlopende vlakken en niveaus. Mijn bezoeken aan de huidige Kruidenhof en de gesprekken met Annemarie Resink & Yellie Alkema hebben aan dit beeld bijgedragen.

Als ondernemer houd ik me sterk aanbevolen om een actieve rol te spelen in het nieuwe karakter van de Kruidhof. -In eerste plaats als afnemer van kruiden/groenten/ thee afkomstig uit de Kruidhof, welke ik kan verwerken en (met een doorverwijzing) promoten in mijn aanbod. -Ook zou ik combinatie arrangementen met de mogelijkheden op mijn locatie aanbieden: bijvoorbeeld een excursie, workshop of (educatieve) wandeling door de tuin gecombineerd met een lunch, diner of vergadering in Het Interieurcafe. - Mijn onderscheidende factor als restaurateur en kok is zonder meer het interactieve


karakter van mijn werkwijze, ik kook niet alleen voor mensen, maar ook met ze of ik inspireer ze om zelf te koken. Hiermee zou ik een terugkerend agendapunt van De Kruidhof kunnen verzorgen door kookworkshops te geven met ingrediënten afkomstig uit de tuin, of recepten te schrijven die op diverse manieren verstrekt kunnen worden. - Als het gaat om de exploitatie van de horeca in De Kruidhof ben ik bereid om serieus mee te denken over de uitvoering hiervan, de juiste bedrijfsfilosofie vinden zodat dit nauw aansluit op de algehele filosofie is erg belangrijk zodat de totale beleving van een bezoek aan de tuin vloeiend in elkaar over loopt.

Mijn hart is groen, en ik ben ervan overtuigd dat "De Kruidhof" het groene hart zou kunnen zijn van Noord - Nederland.

Sander Ian Wijnstra


Bijlage 8 Claudy Jongstra Pilot

CONTRACT opdrachtgever

Studio Claudy Jongstra Lytse Buorren 21, 8843 KJ Spannum T 0517-342514; [email protected] Contact persoon organisatie en PR: Wendy Gooren

opdrachtnemer

De Kruidhof Schoolstraat 29B, 9285 NE Buitenpost, T 0511 – 541253, [email protected] Contactpersoon organisatie en PR: Karin Hoogterp, M 06-23093886 [email protected] Contactpersoon teelt: Hein Drost, M 06-51163592, email?

teeltbegeleider

Joke Bloksma, Bentismaheerd 39, 9736 EC Groningen T 050-5421158, bij spoed of als sms: 06-16300098. [email protected]

Project: teelt Hopi-zonnebloemen als verfstof

www.jokebloksma.nl


Taak Hein Drost  Teelt 50 à 100 m2 zonnebloemen, droogt zaden en levert gedroogd zaad aan de Studio. De teelt gebeurt op ekologische wijze.  Laat aan Joke weten hoeveel m2 er geteeld gaat worden, of de teelt naar wens verloopt gedurende het seizoen en hoeveel kg gedroogde zaden de opbrengst is.  Meldt aan Joke als de bloemen op hun mooist zijn voor een fotograaf van de Studio.  Stuurt een rekening aan de Studio voor 1,5€/m2 (ex btw) waarvan de helft zo ie zo en de andere helft indien de teelt slaagt.

Taak Joke Bloksma  Levert zaden en teeltinformatie.  Adviseur voor teelt op afroep.

Taak voor Studio Claudy Jongstra Betaalt de rekening. Is beschikbaar voor opname van filmpje of foto’s over de verwerking van de zaden tot verfstof door de Kruidhof.

Taak voor alle partijen  Elkaar informeren over voortgang en onvoorziene omstandigheden.  Overleg bij onvoorziene omstandigheden om tot een oplossing of aanpassing afspraak te komen.

Aldus overeen gekomen en ondertekend in tweevoud.

Opdrachtgever:

Opdrachtnemer:

Naam:

Naam:

Datum:

Datum: ….


Bijlage 9 BioBRug

Wat is BioBRUG? Biobrug brengt universitaire kennis en bedrijfsleven bij elkaar om samen nieuwe technologieën te ontwikkelen en vermarkten aan de hand van concrete bedrijfsvragen op het gebied van groene energie en materialen, waarbij biotechnologie een grote rol speelt. (bijvoorbeeld via brainstormsessies, markt-scans, innovatie-scans, technische haalbaarheid studies). Nieuwe multidisciplinaire aanpak De aanpak van Biobrug is pragmatisch en vraaggestuurd: Wanneer de concrete bedrijfsvraag helder is en het vraagstuk geanalyseerd, stelt Biobrug een multidisciplinair team samen van hoogleraren, studenten en medewerkers van het betrokken bedrijf. Samen gaan ze met het vraagstuk aan de slag. Op deze wijze worden alle Universitaire kennis en ervaring uit het bedrijfsleven samengebracht die nodig is om de gevraagde nieuwe kennis en technologie te ontwikkelen. Met deze nieuwe kennis en technologie kan de ondernemer nieuwe innovatieve producten ontwikkelen voor de markt waarin hij opereert. Bio Based Economy (BBE) : In de BioBased Economy, ook wel groene economie, staat de biomassa aan de basis van alles. Om tot een BBE te komen is een transitie nodig van een fossiel gebaseerde economie naar een economie waarin biomassa centraal staat: ‘fossil based’ naar ‘biobased’. Biomassa zoals landbouw- en tuingewassen, algen, en bepaalde reststromen bevatten organisch koolstof. Dit koolstof is een prachtige grondstof voor biomaterialen, chemicaliën, bioplastics, medicijnen, cosmetica, energie, etc. Zie voor meer inhoudelijke informatie op www.biobasedeconomy.nl Duur van het programma Biobrug is eind 2011 gestart. Het programma van de faculteit Wiskunde en natuurwetenschappen duurt tot medio 2015. Sinds de start heeft Biobrug een hoogwaardig netwerk opgebouwd. Inmiddels heef de concrete samenwerking met ondernemers in het noorden geresulteerd in ruim 25 succesvolle projecten. Bijdragen aan noordelijke kenniseconomie Door wetenschappelijke kennis samen te brengen met de expertise uit het bedrijfsleven wil de RUG, cq. Biobrug de regionale positie van het MKB in het noorden versterken op het gebied van BioBased Economy. De samenwerking en kennisuitwisseling vergoot de expertise bij studenten en bedrijfsleven en stimuleert de noordelijke kenniseconomie op het gebied van Bio Based economy. “Door nu studenten bij biobasedprojecten in te zetten, hebben bedrijven later vaak deskundige en innovatieve arbeidskrachten. Op die wijze kan Biobrug bijdragen aan nieuwe hoogwaardige werkgelegenheid in het noorden,” aldus Professor Gert Jan Euverink.


Bijlage 10 B&G Foodcompany

Over ons Er waren eens……. een ambachtelijke bakker, een ondernemende bankier en een gedreven verkoopmarketeer. Drie eigenwijze mannen met uiteenlopende dromen en idealen, maar met één gedeelde passie: ijs en chocolade. Samen besloten ze het avontuur aan te gaan en hun liefde voor ambachtelijke producten te bundelen in een eigen ijs- en chocoladefabriek: B&G Foodfactory.

Henk Henk van der Heide is een echte ambachtsman. Hij vervult al meer dan 25 jaar het bakkersvak met veel passie. Kwaliteit staat bij hem hoog in het vaandel. Hij is 2de in de top10 van beste


bakkers van Noord-Nederland. Dat zegt genoeg. Een nuchtere en creatieve Fries met een natuurlijk gevoel voor smaak en perfectie.

Jos De ondernemende ABN AMRO bankier Jos Blom is samen met zijn partner Imca van der Velde initiatiefnemer van delicatessenwinkel Bijzonder & Genieten in het Friese Surhuisterveen. Hun bedrijf behoort volgens professionals tot de 20 beste delicatessenwinkels van Nederland. Een topzaak dus, die niet zomaar een grote inspiratiebron is geweest voor het idee van onze ijs- en chocoladefabriek. Jos is een ondernemer pur sang. Een snelle denker, pragmatisch vooral. En een man die de kracht van samenwerken kent.

Niels De gedreven verkoopmarketeer Niels Grootenboer heeft zijn leerschool gehad bij Heinz. Bekend van de ketchup, maar ook van oer-Hollandse merken als Honig, De Ruijter, Karvan Cevitam, Brinta en Venz. Niels deed ervaring op in de verkoop, marketing en trade marketing. In 2011 was hij zelfs genomineerd voor de titel Trade Marketeer van het jaar. Kortom, een ideeënman met een ongebreidelde passie voor voeding.






Bijlage 11 PhytoSana project

Achtergrondinformatie PhytoSana De vraag naar geneeskrachtige kruiden voor medicinale, cosmetische en voedingstoepassingen groeit wereldwijd. Deze groei wordt enerzijds veroorzaakt door een toenemend deel van de wereldbevolking, dat geen toegang heeft tot farmaceutische producten en anderzijds door een toenemend bewustzijn over de eenzijdige benadering van de westerse farmacie. De populariteit van kruidgeneeskunde en andere kruidtoepassingen neemt zowel in Nederland maar ook vooral in Duitsland sterk toe. Kruidenkennis is de basis van onder andere de traditionele Chinese geneeskunst maar ook de westerse fytotherapie. Veel moderne (westerse) medicijnen zijn gebaseerd of geïnspireerd op deze traditionele kruidenkennis. De actieve componenten van deze medicijnen zijn nagemaakt en zo mogelijk verbeterd (gesynthetiseerd) vanuit de natuurlijke verbindingen. De kosten voor de ontwikkeling en toepassing van dit soort synthetische farmaceutische medicijnen zijn hoog en kunnen daardoor slechts gedragen worden door enkele grote farmaceutische bedrijven. Kruiden bevatten grondstoffen voor medicijnen. Kruiden met een verhoogd gehalte aan inhoudstoffen in combinatie met (nieuwe) extractietechnieken bieden nieuwe mogelijkheden voor het winnen van deze actieve inhoudstoffen op een kosten effectieve wijze. Deze actieve inhoudstoffen zijn dan direct als medicijn of als grondstof voor medicijnen geschikt. Door veredeling van de kruiden is het gehalte aan inhoudstoffen te verhogen. Op deze wijze kunnen bepaalde medicijnen (kosten)effectiever geproduceerd worden dan via de synthetischechemische routes. In dit project worden de mogelijkheden van podofyllotoxine productie uit het (on)kruid fluitenkruid (Anthriscus sylvestris) onderzocht. Fluitenkruid is een veelbelovende plant

voor productie van podofyllotoxine.


Veel van de traditionele kruidenkennis is nog niet omgezet in een farmaceutische of andere medicinale toepassing. Marketing overwegingen spelen een rol bij welke farmaceutische producten ontwikkeld gaan worden. Hierdoor blijven veel mogelijke toepassingen onbenut. De traditionele kruidenkennis is onderdeel van de database van de European Medicines Agency (www.ema.europa.eu). Deze database bevat beschrijvingen van zowel de werking als bereiding van kruiden voor bewezen medicinale toepassingen. Als een medicinale toepassing als reeds bewezen wordt beschouwd, zijn geen uitgebreide klinische testen meer noodzakelijk voor de markttoelating van deze generieke producten. Dit biedt juist kansen voor kleinschalige producties op basis van kruiden van dit soort medische toepassingen waarvoor het dure medische-effecten onderzoek niet meer nodig is. Juist het MKB in de Eems-Dollard regio kan op deze kansen inspelen vanwege de concentraties van tuinbouwclusters in Papenburg, Emmen en Hoogezand voor grondstofproductie, de aanwezige fytofarmaceutische medische kennis bij de Rijksuniversiteit Groningen en de kennis van de modernste extractietechnologie bij het Deutsche Institut für Lebensmitteltechnologie in Quackenbrück. Geneeskrachtige toepassingen van kruiden hebben ook meerwaarde bij toepassingen in cosmetica en voeding (Functional Foods). Ook deze markten zijn sterk in ontwikkeling en bieden perspectieven voor bedrijven die daarin willen investeren. Thema's Het project PhytoSana heeft vier thema’s: Thema 1: Kruiden voor medicinale toepassingen Thema 2: Kruiden voor gezonde cosmetische toepassingen Thema 3: Kruiden voor gezonde voedingstoepassingen Thema 4: Gardens of Beauty & Health Doel en grensoverschrijdend karakter Het project heeft tot doel traditionele therapeutische kruidenkennis te benutten voor de ontwikkeling van nieuwe farmaceutische, cosmetische en functionele voedingsproducten met bewezen effectiviteit en het inrichten van de productieketens waarbij kruiden de grondstof voor deze producten zijn. De ouder wordende mens is de voornaamste doelgroep waarvoor deze producten ontwikkeld worden, omdat deze groep zowel koopkrachtig is als ook de meeste behoefte heeft aan dit soort producten. De essentie van het project PhytoSana is het ontwikkelen van nieuwe farmaceutische producten met bewezen effectiviteit. Juist door uit te gaan van bewezen effectiviteit wordt langjarig en kostbaar toelatingsonderzoek voor nieuwe medicijnen en actieve ingrediënten voorkomen. Het project biedt daarmee deelnemend MKB de unieke mogelijkheid bestaande farmaceutische kennis om te zetten in nieuwe farmaceutische producten. Dit soort kennis is normaliter voorbehouden aan grote multinationals. Het project Phytosana legt daarmee de basis in de EDR-regio voor het verder kapitaliseren op de onbenutte kennis uit de verschillende kennisbronnen. De basis voor de bewezen therapeutische werking van farmaceutische producten is tweeledig. Ten eerste zijn er bestaande medicijnen, medische farmaceutica, waarvoor met behulp van extractie van inhoudstoffen van kruiden goedkopere grondstoffen voor deze medische


farmaceutica geproduceerd kunnen worden. Met andere woorden dure chemische bereide grondstoffen worden vervangen door dezelfde grondstoffen maar dan kostenefficiënter geproduceerd en geëxtraheerd uit kruiden. Ten tweede is er de bestaande (niet benutte) kruidenkennis in de European Medicines Agency database met bewezen effectiviteit waarmee nieuwe toepassingen met kruiden ontwikkeld kunnen worden. Het project PhytoSana volgt beide routes waardoor deelnemend MKB kennis verkrijgt deze beide routes te integreren in hun bedrijfsactiviteiten. Het project netwerk blijkt ook na het project in stand waardoor het deelnemend MKB voor nieuwe productontwikkeling altijd kan terugvallen op de opgebouwde expertise binnen dit project. Disseminatie activiteiten binnen dit project bieden bovendien latere toetreders dezelfde mogelijkheden ook hun productportfolio op basis van deze benadering (uitgaan van alleen bewezen effectiviteiten’) op te bouwen en te vernieuwen. De hier beschreven benadering wordt nog nergens op deze wijze toegepast en systematisch geëxploreerd en geëxploiteerd. De EDR-regio creëert met het Phytosana project een voorsprong met betrekking tot het opzetten van nieuwe fytofarmaceutische productieketens waarbij kruidenteelt, kruidenverwerking en productie van medicijnen, cosmetica en Functional Foods centraal staan.

Salvia Hispanica of Chia. De Inca's gebruikten de chia zaden voor het eten (ze bevaten het gezonde Omega-3) en nu zijn ze op de Europese markt te koop. Duurzame karakter van het project Het in het PhytoSana opgebouwde netwerk is uniek. Deze combinatie van kennis omtrent fytotherapie in Nederland, traditionele kruidenkennis in Duitsland, moderne extractietechnologie uit Duitsland, kruidenteeltkennis in Nederland en Duitsland en de methodiek voor innovatieversnelling voor MKB komt bijna nergens voor en geeft juist dit netwerk een blijvende voorsprong. De opgerichte kenniscentra aan de RUG-FWN, Bildungsforum Papenburg en de twee tuinen “Gardens of beauty and health” zijn de blijvende ankers van het netwerk. Deze centra en tuinen


blijven ook na het project bestaan. De RUG wil een blijvende nationale positie verwerven ten aanzien van kruidheelkunde en deze gebruiken om haar positie in het (inter)nationale fytofarmaceutisch onderzoek te versterken. Door het Phytosana project worden de traditionele banden (traditie gaat terug tot 1945) met de Kruidhof versterkt. Het Phytotechnikum Innovatiecentrum in combinatie met de opgerichte “Garden of beauty and health” blijft ook na het project actief in het opleiden van herintreders en het begeleiden van start-ups. De door RUG-FEB en de Hochschule Osnabrück ontwikkelde innovatieversnelling methodiek is gedocumenteerd en de kennis is actief overgedragen aan de medewerkers van het Bildungsforum waardoor deze kennis ook blijvend verankerd is in de organisatie.

(Website RUG)


Bijlage 12 Reactie Noardlike Fyske Wâlden


Bijlage 13 Kruidhof Re-integratieplan (N. Dölle en K. Hoogterp)

Plan van aanpak Kruidhof re-integratie Concept 16 mei 2013

Inhoud Inleiding................................................................................................................................................................. 27 1.

Achtergrond W&I ......................................................................................................................................... 27 1.2 Onze ambitie ............................................................................................................................................... 29 1.3 Uitgangspunten ........................................................................................................................................... 29 1.4 Klantgroep en inzet Participatiebudget ...................................................................................................... 29

2.

Samenwerking Kruidhof en W&I De Wâlden 2013 ...................................................................................... 31

3.

2014 en verder ............................................................................................................................................. 31


Inleiding Als sinds een aantal jaren werken W&I De Walden en De Kruidhof nauw samen in het kader van reintegratie. Al veel cliënten hebben bij de Kruidhof een goede plek gekregen om te kunnen reintegreren. Met name de cliënten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt wordt bij De Kruidhof een goede plek met goede begeleiding geboden. Afgelopen jaren is het contact tussen W&I De Walden en de Kruidhof minimaal geweest. Onder de samenwerking liggen geen resultaatafspraken. Vanaf 2013 is de samenwerking tussen de Kruidhof en W&I De Walden weer intensiever opgepakt en er zijn nieuwe afspraken gemaakt over de begeleiding, plaatsing, terugkoppeling, voortgang etc

1.

Achtergrond W&I

Sinds 1 januari 2012 is er sprake van een samenwerkingsverband tussen de gemeente Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel op het gebied van werk en inkomen. Er is een gezamenlijke afdeling Werk & Inkomen De Wâlden gevormd. De afgelopen jaren waren zware jaren voor sociale diensten. De klap van de recessie resoneert in oplopende bijstandsbestanden. Dat is een landelijk beeld en ook de uitvoeringsdienst Werk & Inkomen De Wâlden wordt niet gespaard. Meer uitkeringen, meer re-integratievraag, minder financiële middelen. Het CPB voorspelt dat de werkloosheid de komende jaren nog verder stijgt en daarmee ook het aantal mensen met een bijstandsuitkering. Pas vanaf 2015 verbetert de situatie op de Nederlandse arbeidsmarkt langzaam. Daarnaast voorspelt het CPB dat de beroepsbevolking de komende jaren krimpt als gevolg van de vergrijzing en ontgroening en dat er de komende jaren een fors tekort gaat ontstaan op de arbeidsmarkt. De belangrijkste opdracht voor de komende tijd is dan ook dat W&I De Wâlden investeert in contacten met werkgevers om werk, vacatures en werkervaringsplaatsen voor klanten te vinden. De focus ligt op uitstroom naar Werk.

Achtergrond De Kruidhof De Kruidhof is onderdeel van de afdeling Samenleving en biedt sinds jaar en dag re-integratieplekken voor uitkeringsgerechtigden van de gemeente Achtkarspelen en voorheen ook Kollumerland. In 2012 zijn daar de uitkeringsgerechtigden van de gemeente Tytsjerksteradiel bij gekomen. Bij De kruidhof worden met name mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt geplaatst en waarvoor de tuinmedewerkers van De Kruidhof ook de re-integratiebegeleiding verzorgen.

Wat betekent De Kruidhof voor cliënten Botanische tuin De Kruidhof is een reïntegratiebedrijf dat zich onderscheidt van andere reïntegratiebedrijven omdat het een bestaand bedrijf is (botanische museumtuin) waarin cliënten: -

kunnen ontdekken wat ze kunnen en kennen aan hun zelfrespect kunnen werken de kans krijgen hun talenten te ontplooien werk hebben waarop ze trots kunnen zijn omdat ze een bijdrage leveren aan producten die op de economische markt waarde hebben: het botanische museum de kans krijgen om letterlijk tot bloei te komen. De natuur zorgt automatisch voor structuur die deze doelgroep vaak hard nodig heeft. Ieder seizoen vraagt om haar eigen werkzaamheden. De natuur laat zelf zien wat er moet gebeuren.


Social Return of Investment Bij de aanpak van sociale problemen is het veelal de vraag welke inspanningen leiden tot de meest gewenste resultaten. Deze vraag wordt in het bijzonder voor gemeenten steeds belangrijker, gegeven de huidige decentralisatie van verantwoordelijkheden in het sociale domein. De Kruidhof levert een belangrijke bijdrage aan de invulling van deze gemeentelijke kerntaken. Een zeer groot deel van de werkzaamheden op De Kruidhof wordt uitgevoerd door reintegratiekandidaten, stagiairs en vrijwilligers. In 2011 en 2012 betrof dit 189 en 199 personen. In schema ziet dit er als volgt uit: Niet betaalde deelnemers De Kruidhof

2012

2011

36

36

Reclassering

27

22

VNN (verslavingszorg)

4

3

Raad v/d Kinderbescherming

10

12

PTCN-Groningen

2

1

Halt (leerstraffen)

5

10

Friesland College

1

2

Friese Poort

3

1

Nordwin College (voorheen AOC)

6

5

Bouman School Dokkum (praktijkonderwijs)

8

8

Renn4 Leeuwarden

1

1

Maatschappelijke stage

15

10

UWV

2

2

Noach (Leger des Heils)

3

0

Trion

-

4

Skrep (re-integratie daklozen)

6

6

Vrijwilligers (vergoeding)

60

57

Talant (tuincafé)

10

8

Totaal

199

189

Re-integratiekandidaten via de gemeente Werkstraffen

Stages


De investering van de gemeentelijke bijdrage uit het P-budget levert de gemeente het volgende op: -

het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt voor mensen die tijdelijk niet kunnen werken door ze in beweging te houden en waar mogelijk passend werk aan te bieden het bieden van een zinvolle dagbesteding voor mensen die om wat voor reden dan ook niet (meer) werken

1.2 Ambitie W&I De Wâlden De burgers in onze gemeenten hebben een hoog zelforganiserend vermogen en participeren in de lokale samenleving. Wij versterken en bevorderen dit door de burger aan te spreken op hun zelforganiserend vermogen en verantwoordelijkheid. Daar waar de burger het nodig heeft, bieden wij ondersteuning op het gebied van werk, inkomen, voorzieningen, opvoeding, inburgering en sociale problematiek. Wij werken daarbij nauw samen met de lokale werkgevers en andere partners in de samenleving die een rol spelen in het verhogen van de participatie. 1.3 Uitgangspunten Een baan boven een uitkering, de arbeidsmarkt is leidend en de financiële middelen zijn leidend. Particpatiebudget Per 1 januari 2009 is het Participatiebudget ingevoerd. Dit budget bundelt de gelden van reintegratie (WWB), inburgering (WI) en volwasseneneducatie (WEB) tot één Participatiebudget. Het Participatiebudget is beschikbaar voor het begeleiden van personen vanaf 16 jaar en heeft tot doel het vergroten van participatie door middel van betaalde arbeid of activering. Re-integratiebijdrage W&I De Walden aan De Kruidhof In 2010 ontving De Kruidhof voor het eerst een geldelijke bijdrage uit het zogenaamde Participatiebudget van de afdeling Werk Inkomen.Het bedrag voor 2013 en 2014 voor De Kruidhof is vastgesteld op € 25.000. Voor dit bedrag zijn in 2011 en 2012 jaarlijks 36 personen begeleid in de vorm van werkbegeleiding, voortgangsgesprekken, contact met de consulenten en voortgangsrapportages. Deze bedragen zijn niet marktconform en zouden in de toekomst op basis van duidelijke werk-en prestatieafspraken tot stand moeten komen. In de begroting van De Kruidhof zijn inkomsten uit re-integratie begroot van te weten € 35.000,00 in 2013, € 50.000,00 in 2014 en € 75.000,00 in 2015 en 2016.Hiervoor zijn geen toezeggingen gedaan vanuit het P-budget. Hierover moeten nog nadere afspraken worden gemaakt. Dit zou kunnen in de vorm van prestatieafspraken. Mogelijk moet een gedeelte van dit geld bij andere gemeenten worden verdiend. 1.4 Klantgroep en inzet Participatiebudget De WWB-klantgroep hebben we ingedeeld in ‘zelfredzaam’, ‘ondersteunen’ en ‘zorg’. Het Participatiebudget zet de gemeente zoveel mogelijk in voor de groep ‘ondersteunen’. Voor de groep ‘zelfredzaam’ wordt het budget minimaal ingezet. Voor de groep ‘zorg’ wordt het budget ook minimaal ingezet en probeert de gemeente voornamelijk gebruik te maken van andere financiële middelen. Sociale Maatschappelijke Agenda in relatie tot klantgroepen.


a) Voor de groep 'zelfredzaam' mogen we aannemen dat zij op eigen kracht, mogelijk met enige, dan wel minimale vorm van ondersteuning en soms drang/dwang, de weg naar de reguliere arbeidsmarkt kunnen en moeten vinden. Voor hen geldt de kortste weg naar werk' en 'algemeen geaccepteerde arbeid' onvoorwaardelijk. Inzet op eigen verantwoordelijkheid speelt hierbij een grote rol. b) De groep met een (arbeids)beperking heeft ondersteuning nodig. Dat houdt in dat de inzet zich voornamelijk op deze klantgroep richt. Ook hier wordt van de klant verwacht verantwoordelijkheid te nemen bij haar/zijn maatschappelijk vraagstuk. c) Voor wat betreft de klantgroep die zorg nodig heeft of een te grote afstand tot de arbeidsmarkt heeft, wordt afgestemd met andere ketenpartners. De uitkomst kan divers zijn. De uitvoering kan bijvoorbeeld komen te liggen bij een werkconsulent of een consulent WMO, maar het is goed denkbaar dat na het stellen van een diagnose er sprake is van verwijzing naar ketenpartners zoals bijvoorbeeld KEaRN, GGZ, MEE, SDV,maatschappelijk werk, etc. Het uiteindelijke doel is en blijft naar vermogen participeren in de samenleving. Dit kan leiden naar groei en mogelijk op termijn deelname (naar vermogen) aan de reguliere arbeidsmarkt, maar dit kan ook inhouden dat het doel te hoog is gegrepen. In schema ziet het er als volgt uit:

Klantgroep

Zelfredzaam

Percentage van het bestand

Rol gemeente

Instrument1

15%

Regie

Groepsgewijze dienstverlening

Inzet Participatie-budget Minimaal

Eigen verantwoordelijkheid Handhaven Ondersteunen

40%

Uitvoerend & regie

Jobhunten

Ja

Jobcoaching Trainen werknemersvaardigheden Participatie

Zorg

45%

Verwijzen'1 gezin, 1 plan, 1 contactpersoon'

Regie

1

Minimaal, vnl gebruik maken van andere financieringsstromen

Het genoemde instrumentarium is niet gelimiteerd, ze worden hier als voorbeelden genoemd. Uitvoeringsorganisatie Werk&Inkomen De Wâlden beoordeeld de benodigde instrumenten obv maatwerk.

13


2. Samenwerking Kruidhof en W&I De Wâlden 2013 Vanuit de relatie van de ondersteuningspiramide uit de Sociale Maatschappelijke Agenda met de organisaties die invulling geven aan de ondersteuningsvraag zijn met de Kruidhof de volgende afspraken gemaakt:

3.



Tuincafé: project voor klanten met korte afstand tot de arbeidsmarkt (doelgroep Werk). Afspraken gemaakt met AJ Catering over regulier werk en WEP.



Groepsgerichte aanpak goed bemiddelbare werkzoekenden en jongeren (doelgroep Werk): Kruidhof biedt plaatsen voor werkzoekenden gericht op handhaven, het toetsen van arbeidsvaardigheden en voorbereiding op bemiddeling/WEP.



Bestaande (veelal zorg) klanten: nieuwe afspraken. 1 x per twee weken consulent aanwezig en aanspreekpunt voor klanten. Zorgklanten. Grote afstand tot de arbeidsmarkt.

2014 en verder

De gemeente en De Kruidhof willen inzetten op de drie doelgroepen: Werk, Participatie, Zorg. We zetten in op projectmatige klussen/opdrachten naast structurele werkzaamheden. De samenwerking tussen W&I de Walden en de Kruidhof is zakelijk. Voor welk bedrag kan De Kruidhof wat leveren in relatie tot welke klanten de gemeente kan bieden. Continuïteit van medewerkers is wenselijk vanwege de vaste werkzaamheden/onderhoud en toekomstige afspraken met leveranciers. De vraag is of dit alleen met re-integratiekandidaten gegarandeerd kan worden. Er zou een mix moeten zijn tussen vaste medewerkers met kennis en reintegratiekandidaten. We maken resultaatgerichte afspraken op basis van marktconforme trajectprijzen. Kansen en ideeën     

Werkleertrajecten ontwikkelen. ROC's of van Hall Begeleiding door studenten van kandidaten. Bijvoorbeeld grootschaliger kweken van planten. Mensen die continuïteit bieden kunnen en productie kunnen doen. Voorman die hier opleiding voor krijgt. Op locatie kwekerijen creëren. Klussenbus (zoals voorheen met Raderwerk)


Bijlage 14 Toekomstige Kruidhof door de ogen van Jan Willem Zwart







Toekomstvisie De Kruidhof

Recommend Documents