EEN AGENDA VOOR DE TOEKOMSTVISIE!
BRUMMEN 25 SEPTEMBER 2012
I N T. 1 2 . 1 1 4 9
EEN AGENDA VOOR DE TOEKOMSTVISIE De wereld om ons heen verandert ingrijpend. Het leefklimaat staat onder druk door de CO-2 uitstoot die toeneemt. Grondstoffen worden schaarser en duurder. En door de vergrijzing en de ontgroening krimpt ons inwonertal, wat gevolgen heeft voor de voorzieningen en leefbaarheid in onze gemeente. Wij kiezen er voor deze ontwikkelen te benaderen vanuit een positieve grondhouding. Natuurlijk zijn er bedreigingen, maar wij zien ook veel kansen. Het is tijd voor heldere keuzes en nieuwe oplossingen.
De integrale toekomstvisie zet de stip op de horizon van 2030. Door duidelijke keuzes te maken zet de toekomstvisie een heldere, stabiele en integrale koers uit richting 2030. Die integrale aanpak versterkt de samenhang tussen beleidsterreinen en maakt minder verschillende deelvisies nodig.
duidelijk is en welke thema’s erg belangrijk worden gevonden. Voor de zomer van 2013 moet de visie gereed zijn. Brummen staat immers niet stil en dat vraagt om snel en efficiënt handelen. We houden tijdigheid en kwaliteit tijdens het hele project dan ook goed in balans.
We kiezen ook voor de optimale balans tussen people (de mens), planet (de aarde, onze leefomgeving) en profit (winst, de economie). De gekozen richting in duurzaamheid zal dus duurzaam zijn voor zowel onze samenleving, onze economie als voor het milieu. Het één mag niet te veel ten koste gaan van het ander. En samen vormen ze meer dan de optelsom van beide. Eén plus één plus één is vier.
WAT I S N U A L D U I D E L I J K ?
De keuze voor duurzaamheid als integraal onderdeel van de toekomstvisie zien we weerspiegeld in onze Brummense gemeenschap. Een duurzame ontwikkeling van onze samenleving gaat door. Ondanks de recessie is er steeds meer aandacht voor duurzame ontwikkeling.
WAT I S E R T O T N U T O E G E B E U R D ? Er is al veel werk verzet. Dit voorjaar is via actieve bijeenkomsten en enthousiaste debatten met inwoners, ondernemers en partnerorganisaties veel input opgehaald. We zijn begonnen met het benoemen van de huidige identiteit van Brummen. Wat maakt Brummen tot Brummen? De uitkomst bleek verrassend goed aan te sluiten bij al bestaande visies en beleid. Vanuit die robuuste identiteit hebben bewoners, lokale partners, de denktank, het netwerk en de gemeentelijke organisatie aangegeven waar de visie in ieder geval over moet gaan. Het resultaat vindt u in deze Agenda terug. De Agenda vormt het eerste tussenproduct op weg naar de toekomstvisie. Ze laat nog niet de integrale aanpak van de visie zien, maar geeft aan wat nu al
En dan bedoelen we niet alleen zonnepanelen of elektrische laadpalen, maar duurzaamheid in de volle breedte van onze samenleving. Dus ook sociale en economische duurzaamheid. En we kiezen voor een duurzame ontwikkeling die past bij onze gemeente en onze identiteit en bij de keuzes die we maken voor de toekomst. Zo vinden veel bezoekers van de bijeenkomsten dat windmolens niet passen in een groene, recreatieve gemeente.
Een aantal pijlers van de visie is nu al duidelijk. Deze zullen in de visie terugkomen en verder uitgewerkt worden.
Duurzaamheid als ruggengraat van de toekomstvisie We kiezen voor duurzaamheid als ruggengraat voor de toekomstvisie. Onder duurzaamheid verstaan wij: ‘de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden, zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.’
mens
omgeving
duurzaamheid
financieel resultaat
Er wordt steeds meer gekozen voor duurzame energie, duurzaam ondernemen en ook sociale duurzaamheid wordt belangrijker gevonden.
Wa t l o k a a l k a n l o k a a l d o e n We kiezen ook voor lokale zelfvoorzienendheid, daar waar dat kan. Dat betekent zeker niet dat we een hek om Brummen heen zetten. Lang niet alles kan lokaal geregeld worden en dat hoeft ook niet. Maar van ver halen wat je zelf in huis hebt is niet alleen een verspilling van eigen kansen en kwaliteiten, maar heeft ook negatieve gevolgen voor het milieu. We zijn ervan overtuigd dat er lokaal meer mogelijkheden zijn dan er nu benut worden. Die willen we onderzoeken. En we willen ruimte geven aan initiatieven om lokaal in onze eigen behoeften te voorzien. Zo zouden boeren die hun gewassen aan huis willen verkopen bijvoorbeeld niet gehinderd moeten worden door bestemmingsplannen. Ook deze keuze komt voort uit ontwikkelingen en trends die nu al zichtbaar zijn in de Brummense gemeenschap. De energiecoöperatie Brummen is een mooi voorbeeld, maar ook op het gebied van de voedselvoorziening wordt steeds meer gekeken naar lokale oplossingen. De opkomst van de biologische, meer zelfvoorzienende boer en de toenemende populariteit van volkstuinen laten die trend goed zien.
Behoud van het goede! Brummen is een prachtige, groene gemeente. En dat moet vooral zo blijven. Dat maakt Brummen tot een aantrekkelijke gemeente om te wonen, werken en recreëren.
De ligging in de IJsselvallei. De grote diversiteit aan natuur en landschap. De Veluwe, het coulisselandschap en de IJssel. De cultuurhistorie. De landgoederen en de monumentale panden. Het typische dorpse wonen. De kleinschaligheid, rust, ruimte en veiligheid. Vriendelijkheid. Er wordt nog gedag gezegd op straat. Het rijke verenigingsleven. Voldoende voorzieningen. Levendige centra in Brummen en Eerbeek. De goede bereikbaarheid en centrale ligging. De papierindustrie en natuurlijk de ondernemersgeest.
V i j f t h e m a ’s a l s b e l a n g r i j k e pijlers van de toekomstvisie
Deze kernkwaliteiten vormen in grote lijnen de huidige identiteit. Dat wat Brummen nu is. Het zijn ook kwaliteiten die bepalend zijn geweest voor de ruimtelijke ontwikkelingsvisie ‘Ligt op groen’ (2006) en die terugkomen in de woonvisie (2011). We sluiten dan ook nadrukkelijk aan bij dat wat er al is. Dat wat al goed is hoef je niet opnieuw uit te vinden.
Binnen deze thema’s zien we kansrijke perspectieven voor de toekomstige ontwikkeling van Brummen. De contouren van de thema’s zijn duidelijk. De komende maanden wordt tijdens de visievorming elk thema verder uitgewerkt.
Wat goed was is dus nog steeds goed. De toekomstvisie zal laten zien hoe we in de toekomst het goede niet alleen kunnen behouden, maar ook kunnen versterken.
Doen wat nu kan en moet! De reacties zijn duidelijk. Ga vooral door met bestaande plannen en kaders! Wacht niet op de visie. Doe wat nu kan en moet! Wel is het goed bestaande plannen te herijken op de visievorming, of op veranderde omstandigheden. We kiezen ervoor die herijking zoveel mogelijk samen met de betrokken partijen uit te voeren. De gemeente stuurt alleen daar, waar andere belangen teveel in het geding komen.
Uit alle bijeenkomsten zijn vijf thema’s naar voren gekomen die belangrijke pijlers vormen voor de toekomstvisie: 1. Wonen, zorg en welzijn 2. Lokale economie 3. Recreatie en toerisme 4. Energie en milieu 5. Rol van de gemeente
1. WONEN, ZORG EN WELZIJN De ontgroening en vergrijzing hebben ingrijpende gevolgen. Al over enkele jaren zullen de effecten zichtbaar worden. Een deel van de bestaande woningvoorraad komt vrij, terwijl de vraag naar passende huisvesting voor ouderen toeneemt. Ook de vraag naar ouderen- en zorgvoorzieningen zal toenemen. We kiezen voor een goede sociale balans tussen jong en oud om het woon- en leefmilieu gezond en betaalbaar te houden. Dat vraagt om passende huisvesting voor iedereen, goede zorg en voldoende werkgelegenheid. Maar ook genoeg ontspanning en vertier. Veel traditionele vormen van wonen, zorg en welzijn worden in de toekomst onbetaalbaar. Het is noodzakelijk om alternatieven te ontwikkelen. Uit de bijeenkomsten blijkt een sterke behoefte aan sociale samenhang, woonvormen en maatschappelijke voorzieningen die jong en oud samenbrengen. De voorgenomen ontwikkeling van een multifunctioneel centrum in Eerbeek en een dergelijk initiatief voor Brummen, waar wonen, (gezondheids)zorg en welzijn bij elkaar komen, sluiten hier mooi op aan. Bovendien leidt deze vorm tot een verlevendiging van beide centra.
Ouderen Dé oudere bestaat niet. De ouderen vormen een gedifferentieerde groep. Met verschillende behoeften. De mobiliteit van iemand speelt daarbij een belangrijke rol.
Door de vergrijzing en de meer dan gemiddelde ontgroening zullen de ouderen de grootste bevolkingsgroep worden in Brummen. In de visievorming gaan we onderzoeken of we Brummen hierop willen positioneren. Brummen als seniorendorp? De ouderen als groeimarkt? Brummen aantrekkelijker maken voor ouderen? Specifieke voorzieningen realiseren en daarmee ook extra werkgelegenheid creëren? Kan dat? Hebben we daar invloed op? Wie zorgt er straks voor mij als ik oud ben? Die vraagt houdt veel mensen in Brummen bezig. Er is behoefte aan een goede en actuele visie op de ouderenzorg. Naast mantel- en thuiszorg zijn er wellicht alternatieven. Zoals de suggestie, om analoog aan het zogenaamde ‘Surinaamse model’, grotere woonvormen te creëren, waarbij meerdere generaties bij elkaar wonen. Ook worden kansen gezien voor buurtzorg, kleinschalig en dichtbij. Duidelijk is dat dergelijke nieuwe woon- en zorgvormen niet mogen blokkeren op bestemmingsplannen en regels.
van 12-18 jaar wordt de ‘vergeten groep’ genoemd. Voor deze groep zijn er onvoldoende plekken om elkaar te ontmoeten. Niet iedere jongere voelt zich thuis bij de sportvereniging en ook het jongerencentrum is niet voor iedere jongere geschikt als ontmoetingsplek. Van de groep jongeren ouder dan 18 jaar vertrekt een deel uit onze gemeente om te gaan studeren. Een deel daarvan keert op latere leeftijd weer terug, vooral in de fase van de gezinsvorming. Voor deze terugkeerders, maar ook voor de blijvers, is er te weinig betaalbare huisvesting. Zowel in de koop- als de huursector. Ook voor hen is er in sociaal opzicht te weinig te doen (geen uitgaansgelegenheid). En er is zorg of er wel voldoende werkgelegenheid is, in de gemeente zelf, of daarbuiten op acceptabele reisafstand. De komende maanden gaan we onderzoeken hoe we jongeren en jonge gezinnen in Brummen kunnen houden of krijgen. Hoe zorgen we dat zij zich in Brummen (blijven) vestigen? Hoe maken we Brummen voor jongeren aantrekkelijker? Kan dat? Hebben we daar invloed op?
Jongeren Dé jongere bestaat niet. Ook de jongeren vormen een gedifferentieerde groep. Met verschillende behoeften. We kiezen voor sociale samenhang en daarmee ook voor voldoende jongeren in de gemeente. Jongeren zijn hard nodig voor een gezonde lokale economie. Voor de groep kinderen van 0 -12 jaar zijn de voorzieningen in Brummen goed geregeld. De groep jongeren
Een levensloopbestendige gemeente We kiezen voor een levensloopbestendige gemeente. Iedereen doet ertoe, van jong tot oud. Tijdens de visievorming onderzoeken we hoe mensen vitaal oud kunnen worden en een rol van betekenis kunnen blijven spelen in de gemeenschap. Hoe kunnen senioren, meer nog dan nu, een bijdrage blijven leveren aan de gemeenschap? Het nieuwe Noaberschap?
2. LOKALE ECONOMIE
3 . R E C R E AT I E E N T O E R I S M E
Ruimte voor creativiteit, innovatie en ondernemen, mits dit past in de groene omgeving. Dat is het uitgangspunt waar we voor kiezen in de toekomstvisie. En daarbij hebben we specifiek aandacht voor startende ondernemers en ZZP-ers. Flexibiliteit en veerkracht zijn belangrijke kenmerken voor de lokale economie. We willen onderzoeken of er mogelijkheden zijn om meer en beter multifunctioneel te bouwen en in te richten.
Betrouwbare overheid
Ondernemers willen graag de ruimte om te kunnen innoveren en ondernemen. Meer vrijheid en minder regels. En graag wat sneller. Op dit moment worden creatieve ideeën te vaak in de kiem gesmoord door regels van de overheid en trage procedures.1 Ook is er behoefte aan een visie op de lange termijn en een duidelijke positionering van Brummen. De ondernemers vinden de toekomstvisie dan ook belangrijk. Net als een uitspraak over de toekomstige zelfstandigheid van de gemeente of een fusie met buurgemeenten. De samenwerking tussen ondernemers kan beter. De gemeente zou hierbij een faciliterende rol kunnen spelen.
Kansrijke sectoren
De komende maanden gaan we onderzoeken hoe we op een duurzame manier ruimte kunnen creëren voor ondernemers. Ook gaan we onderzoeken hoe we Brummen aantrekkelijk kunnen maken voor werkgevers en werknemers. Hoe houdt je of trek je arbeidskrachten aan bij een afnemende beroepsbevolking?
1
Ondernemers hebben behoefte aan een betrouwbare overheid. Niets is voor ondernemers zo ergerlijk als een overheid die steeds van standpunt verandert. Wij zien de toekomstvisie als een middel om kleine en grote ondernemers te laten zien dat de gemeente een stabiele partner wil zijn. Daardoor neemt ook bij ondernemers de investeringsbereidheid toe.
We onderzoeken of we kunnen aansluiten op kansrijke sectoren, zoals zorg(wonen), welzijn, gezondheid, wellness, recreatie en de dienstensector. Daarbij kijken we of we het agrarische verleden kunnen koppelen aan de duurzame ontwikkeling (energie- en zorgconcepten). We kiezen voor de vrijheid om dingen samen te regelen en meerwaarde te creëren.
Papierindustrie en agrarische sector We gaan in gesprek met de papierindustrie om hun toekomstplannen en wensen nader in beeld te brengen. Hetzelfde geldt voor de agrarische sector. De agrariër als schaalvergroter, landschapsbeheerder, recreatieondernemer, innovator, energieleverancier of een combinatie van deze rollen? Ook dat gaan we de komende maanden samen met de sector zelf onderzoeken.
De bewegingsruimte van de gemeente is begrensd door geldende (nationale) wet- en regelgeving. Meer beleidsruimte en /of deregulering kan wel leiden tot snellere procedures.
We zien kansrijke perspectieven voor recreatie en toerisme. De Veluwerand en de IJsselvallei zijn zeer aantrekkelijke vakantiegebieden die veel beter vermarkt kunnen worden. De samenwerking tussen de recreatieondernemers kan beter. En er is grote behoefte aan een duidelijke positionering van Brummen, waar ondernemers zich op kunnen richten. We zien ook kansen in een samenwerking met Rheden en Voorst. Eerbeek als poort van de Veluwe en Brummen als springplank voor de IJsselvallei?
Extensieve recreatie We zien zeker kansen voor vormen van extensieve recreatie, zoals wandelen, fietsen en paardrijden. Meer promotie, goede horeca en een verbeterd recreatief netwerk zijn daarvoor erg belangrijk.
Intensieve recreatie
Duurzame energie
5. ROL GEMEENTE
Brummen hoeft geen openluchtmuseum te worden en er mag best wat meer leven in de brouwerij komen, maar dan moet het wel iets zijn dat past bij onze gemeente. Zo vinden veel bezoekers van de bijeenkomsten dat een pretpark als grootschalige dagrecreatievoorziening die volledig los staat van zijn omgeving daar niet bij hoort. We zien wel kansrijke perspectieven voor wat grotere voorzieningen waar de natuur (zoals water), de cultuurhistorie (zoals papier) en innovatie of duurzaamheid het thema vormen. We zien ook kansen voor de kleine kernen en buurtschappen, bijvoorbeeld met kleinschalige dagrecreatie- en/of verblijfsrecreatieve voorzieningen.
We zien veel ontwikkelkansen op het gebied van duurzame energie. Het initiatief voor een duurzame energiecoöperatie (Ebem) is een oplossing die ecologisch, economisch en sociaal meerwaarde biedt. In de fase van de visievorming onderzoeken we of er meer van deze integrale, lokale mogelijkheden zijn om duurzaam energie op te wekken. We gaan onderzoeken welke vormen van duurzame energie het meest robuuste rendement geven en bieden ruimte voor experimenten. Voorwaarde is wel dat mogelijkheden en experimenten passen bij de identiteit van Brummen en in te passen zijn in de koers die we in de visie uitstippelen.
Uit de diverse bijeenkomsten komt een breed gedeelde behoefte aan een andere rol voor de gemeentelijke overheid naar voren. Niet langer als regisseur en toetsende overheid, maar als facilitator, verbinder en stimulator. Dat is niet alleen nodig voor de economische ontwikkeling van Brummen, maar ook voor de leefbaarheid. Bij problemen zou de gemeente inwoners en/of ondernemers bij elkaar moeten brengen om te kijken hoe zaken opgelost kunnen worden, zonder zelf de oplossing te willen bepalen.
Tijdens de visievorming gaan we onderzoeken welke kansen recreatie en toerisme Brummen bieden. We onderzoeken ook of een koppeling met kunst en cultuur meerwaarde kan bieden en welke verbindingen nog meer tot meerwaarde kunnen leiden.
Klimaatverandering
3. ENERGIE EN MILIEU Zoals eerder gezegd bedoelen we met duurzame ontwikkeling dat we zoeken naar een ontwikkeling waarbij economische, sociale en ecologische belangen elkaar versterken en meerwaarde geven. Deze scope komt in de visie terug.
Het klimaat verandert. De komende jaren zullen we daar de effecten van gaan merken. De verandering in het neerslagpatroon merken we nu al. We zullen meer en meer ruimte moeten maken voor klimaatmaatregelen. De maatregelen rond de waterberging van de IJssel bij Cortenoever en de regenwaterberging onder het Oranje Nassauplein in Eerbeek zijn daar voorbeelden van.
Vr i j s t a a t a l s p i l o t Tijdens de visievorming onderzoeken we de suggestie om als pilot Brummen tot vrijstaat te maken. Wat gebeurt er als je alleen kaders stelt en de regels verder loslaat?
Bundeling overlegvormen met lokale partners Een bundeling van overlegvormen met lokale partners is effectiever dan de huidige versnipperde overlegvormen. Bilateraal overleg blijft wel nodig om snel beslissingen te kunnen nemen.
Biodiversiteit
Fuseren, zelfstandig of samenwerken?
De biodiversiteit zal de komende jaren nadrukkelijker in onze plannen verankerd raken. We hebben een grote natuurlijke rijkdom in onze gemeente. In de visie zullen we aangeven hoe we die biodiversiteit de komende jaren willen waarborgen.
De meningen zijn verdeeld over de toekomstige status van onze gemeente. Een deel van de bezoekers van bijeenkomsten wil dat Brummen haar huidige kleine schaal houdt. Anderen zien de oplossing in (nieuwe) samenwerkingsverbanden met andere gemeenten,
Het vervolg
waarbij bepaalde voorzieningen gedeeld kunnen worden. En een deel ziet voordelen in fuseren met buurgemeenten. Tijdens de visievorming doen we nader onderzoek naar dit thema.
Provincie en regio De provincie Gelderland en de regio Stedendriehoek denken ook na over de toekomst. De provincie doet dat met haar project ‘Gelderland Anders’ en de regio met haar project ‘ Re-inventing de Stedendriehoek’. Beide projecten bevinden zich net als de toekomstvisie voor Brummen nog in een pril stadium. Maar, nu al ontstaat het beeld dat de overheden meer als partners moeten deelnemen in een maatschappelijke coalitie. De regio noemt dat de ‘governance-gedachte’. Daarnaast is er veel aandacht voor het woonwerkmilieu: mensen gaan wonen waar werk/welvaart (bereikbaar) is én waar het aangenaam is om te wonen.
OP NAAR DE VISIE! Deze Agenda focust en inspireert om inhoud te geven aan de toekomstvisie. We weten wat Brummen nu is. Dat we het goede willen behouden. En dat er kansrijke perspectieven zijn. Hoe Brummen er uit ziet in 2030 weten we nog niet.
Behoud door ontwikkeling? De meerderheid vindt dat Brummen vooral zichzelf moet zijn. Als je daarin een voorbeeld bent voor anderen, dan is dat mooi meegenomen. Sommigen vinden dat Brummen voor één of meerdere kansrijke perspectieven
(zie hierboven) een voorbeeld voor anderen kan zijn. Maar dat mag geen grote gevolgen hebben voor dat wat Brummen nu zo mooi maakt. Pionieren is prima, maar niet ten koste van de huidige kwaliteiten. De visie geeft een punt op de horizon en is daarmee richtinggevend voor de strategie, het beleid en de plannen die de komende 15 jaar aan de orde zijn. Het is ook een inspiratiekader. De visie is een middel om heldere keuzes te maken in de toekomst. Ze schetst het lange termijn perspectief. Het is geen document dat de keuzes voor de komende 15 jaar benoemt. Wel kunnen illustratief voorbeelden worden gegeven van zulke keuzemogelijkheden en de visie kan laten zien hoe ze kan helpen om die keuzes goed te maken. Ook kan in de visie aangegeven worden of al gemaakte keuzes binnen de visie passen, of waar het nog wringt. Tenslotte is het belangrijk om in de visie een focus aan te brengen op datgene dat redelijkerwijs te beïnvloeden is. De lokale samenleving is immers maar tot op zekere hoogte maakbaar.
In de tweede helft van 2012 wordt gewerkt aan het concept van de visie. Daarbij wordt eerst ingezoomd op de vijf belangrijke thema’s en de kansrijke perspectieven binnen die thema’s. Een verdiepingslag is nodig om deze perspectieven goed in kaart te kunnen brengen. Er worden meerdere themabijeenkomsten op locatie georganiseerd. Vervolgens wordt een eerste versie van de integrale toekomstvisie voorbereid. In de eerste helft van 2013 wordt het ontwerp van de visie in de inspraak gebracht. De vaststelling van de visie door de gemeenteraad is gepland voor juni 2013.
WAT T E D O E N A L S D E V I S I E AF IS? De afgelopen periode hebben we ervaren dat er een enorm potentieel aan denkkracht, creativiteit en kennis zit in onze Brummense gemeenschap en een breed gedragen wens voor een andere rol van de overheid dan voorheen. Ondernemers en inwoners denken en bouwen graag mee aan de toekomst van Brummen. Wij kiezen ervoor om participatie in de visie- en beleidsvorming in de toekomst sterker en structureler in te zetten. Het is belangrijk zo snel mogelijk op dit terrein stappen te zetten, zodat er na de vaststelling van de toekomstvisie in de eerste helft van 2013 nieuwe samenwerkingsverbanden in de startblokken staan om de visie uit te gaan voeren.
De ligging in de IJsselvallei. De grote diversiteit aan natuur en landschap. De Veluwe, het coulisselandschap en de IJssel. De cultuurhistorie. De landgoederen en de monumentale panden. Het typische dorpse wonen. De kleinschaligheid, rust, ruimte en veiligheid. Vriendelijkheid. Er wordt nog gedag gezegd op straat. Het rijke verenigingsleven. Voldoende voorzieningen. Levendige centra in Brummen en Eerbeek. De goede bereikbaarheid en centrale ligging. De papierindustrie en natuurlijk de ondernemersgeest.
