Techniek in het VMBO. Bedrijfssimulatie CV-installatie

Techniek in het VMBO

Bedrijfssimulatie CV-installatie

In OTIB zijn vertegenwoordigd:

22_OTIB_Cover_CV_v2.indd 1


Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf

Postbus 416 3440 AK Woerden T 0800 – 8855885 F 0348 – 43 73 45 E [email protected] I www.otib.nl

30-07-2008 14:57:57

Bedrijfssimulatie CV-Installatie Projectkaart Functiekaarten Opdrachtkaarten Formulieren Instructiekaarten

5892_CVinst_krt2zijdig.indd 1

31-07-2008 16:44:15

Colofon Deze bedrijfssimulatie Instalektro is ontwikkeld in opdracht van het Platform Technische Installaties (2005-2006) in samenwerking met het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf (OTIB).

Projectleiding C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Idee C. van de Graaf & Partners, Amstelveen OTIB, Woerden Opleidingskundige realisatie C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Inhoud Canisius College, Nijmegen Inhoudelijke redactie OTIB, Woerden Ontwerp Hollands Lof ontwerpers bv, Haarlem Vormgeving / Drukken Accentdesign, Mijdrecht Verweij Printing, Mijdrecht

Platform Technische Installaties April 2008


31-07-2008 16:44:15

Projectkaart

Projectkaart

Bedrijfssimulatie CV-Installatie Situatie De ouders van Dieter kunnen niet meer zelfstandig wonen. Ze verhuizen naar een bejaardenhuis. Dieter en Astrid gaan nu in het huis van de ouders van Dieter wonen. Het huis is oud en er moet veel aan gebeuren. Dieter is erg handig, dus een aantal dingen gaat hij zelf doen. De cv-installatie is ook nodig aan vervanging toe. Voor de vervanging van de cv-installatie schakelt Dieter professionele vakmensen in. Dieter heeft een gesprek met jullie installatiebedrijf Piet Noorlander BV. Dieter vertelt wat hij wil veranderen. Er moet in ieder geval een nieuwe cv-ketel komen. Daarnaast wil hij graag ook vloerverwarming in de woonkamer. Astrid wil graag een designradiator in de badkamer en in de gang. Piet Noorlander maakt een offerte. Dieter is hier tevreden over en geeft de opdracht. De projectleider geeft jullie de opdracht om de cv-installatie van Dieter en Astrid aan te passen. Met het plaatsen van de nieuwe cv-ketel, moeten ook de water-, gas- en afvoerinstallatie vervangen of aangepast worden. Ook komt er een convectorput en een extra groep en moeten er nieuwe leidingen gelegd worden.

Klantvraag Een cv-installatie

Tijd 40 uur

Functies

Projectleider Materiaalbeheerder Calculator Ontwerper Elektromonteurs Installatiemonteurs

Wensen | eisen Een tevreden klant Installatie volgens opdracht en geldende voorschriften zoals NEN 1010, NEN-EN 50110 / NEN 3140, NPR 5310:1, NEN 1006, 3215 en 1078 Arbo normen Juiste beroepshouding


31-07-2008 16:44:15

Projectkaart

Bedrijfssimulatie CV-Installatie Opdrachtkaarten

Formulieren

Dit zijn kaarten om mee te werken.

Dit zijn formulieren om te kopiëren.

Offertefase Afspraak met de klant maken

Voorbereiding afspraak maken Klantenkaart

Gesprek met de klant

Voorbereiding gesprek met klant Gespreksverslag

Offerte opstellen

Kostencalculatie Offerte

De offerte aanbieden

Offerte

Uitvoeringsfase Het werk voorbereiden

Installatietekeningen Projectplanning Magazijnbon Weekstaat

Installeren 1 t/m 16

Installatietekeningen Weekstaat

Testen

Weekstaat

Gebruiksaanwijzing

Gebruiksaanwijzing Weekstaat

Opleveringsfase Projectoplevering

Klantenkaart Gebruiksaanwijzing Weekstaat

Interne administratie

Weekstaat Magazijnbon

Nacalculatie

Nacalculatie Factuur

Nazorg

Voorbereiding nazorggesprek Klantenkaart

Evaluatiefase Projectevaluatie


Evaluatieformulier

31-07-2008 16:44:16

Functiekaarten

Functiekaart

Bedrijfssimulatie CV-Installatie

Projectleider Als projectleider ben je het aanspreekpunt voor de klant. Je gaat na wat zijn wensen zijn, je geeft hem advies over mogelijke oplossingen en je zorgt dat jullie bedrijf de opdracht krijgt. Ook is het belangrijk dat de klant tevreden is over jullie werk als jullie het project aan hem opleveren. Daarnaast stuur je het projectteam aan. Je houdt de kwaliteit en planning van het project in de gaten.

Taken

Aanspreekpunt voor de klant. Aansturen van het projectteam. Zorgdragen voor communicatie en overleg binnen het projectteam. Maken van offerte. Controleren van het installatiewerk. Opstellen gebruiksaanwijzing. Opleveren van de installatie. Eindverantwoordelijk voor de kwaliteit en de planning. Verantwoordelijk voor nazorg.

Aandachtspunten

Een tevreden klant. Installatie volgens voorschriften. Een goede samenwerking binnen het projectteam. Juiste beroepshouding.


31-07-2008 16:42:00

Functiekaart


Materiaalbeheerder De materiaalbeheerder is verantwoordelijk voor het benodigde materiaal en de gereedschappen. Tijdens de voorbereiding bepaal je wat de benodigdheden voor de klus zijn. Welke materialen zijn er nodig om de installatie aan te leggen? En hoeveel? En welke gereedschappen moeten hiervoor gebruikt worden? Als materiaalbeheerder ben je ook verantwoordelijk voor het op tijd bestellen van het materiaal. Daarnaast houd je bij hoeveel materiaal er bij de uitvoering gebruikt is.

Taken

Berekenen van het benodigde materiaal. Ondersteunen bij de calculatie van de offerte. Bestellen van materiaal. Controleren van de bestelling. Controleren levertijd. Afspreken hoe de materialen geleverd worden. Zorgdragen voor de benodigde gereedschappen. Verzamelen en terugboeken van niet gebruikt materiaal. Ondersteunen bij de nacalculatie.

Aandachtspunten

Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan veiligheidsmaatregelen. Installatie volgens voorschriften. Juiste beroepshouding.


31-07-2008 16:42:00

Functiekaart


Calculator De calculator houdt zich bezig met het berekenen van de kosten voor de uitvoering van het project. Voor de offerte maak je een begroting van de kosten. Na de uitvoering maak je de nacalculatie van de kosten.

Taken

Berekenen wat de kosten voor de benodigdheden zijn. Begroten van de werkuren en de kosten daarvan. Maken van de offerte. Maken van de nacalculatie.

Aandachtspunten Het begroten van de kosten en uren vraagt om nauwkeurigheid. Inzicht in de werkzaamheden. Juiste beroepshouding.


31-07-2008 16:42:00

Functiekaart


Ontwerper De ontwerper is verantwoordelijk voor de tekeningen. Bij de offerte moet je een 3D-situatieschets maken. Deze tekeningen gebruik je bij de calculatie van de offerte. Daarna maak je een elektro- en installatietechnische tekening. Op de installatietekeningen geef je aan waar de verschillende onderdelen en leidingen geplaatst moeten worden. De monteurs voeren hun werkzaam heden volgens deze installatietekening uit.

Taken Maken van een 3D-situatieschets voor de offerte. Ondersteunen bij de calculatie van de offerte. Maken van installatietekeningen volgens de elektro- en installatie technische voorschriften. Overdragen van ontwerp aan monteurs. Ondersteunen bij de nacalculatie.

Aandachtspunten

Ontwerpen volgens geldende voorschriften. Een verzorgde en duidelijke 3D-situatieschets. Een goede samenwerking binnen het projectteam. Juiste beroepshouding.


31-07-2008 16:42:00

Functiekaart


Elektromonteur Als elektromonteur ben je vooral bezig met het monteren van de elektrische installatie. Maar ook moet je de administratie bijhouden.

Taken Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1010. Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen installatiewerkzaamheden en veilige werkomgeving. Ondersteunen collega-monteurs bij het uitvoeren van installatie werkzaamheden. Zorgdragen voor naleving van de planning. Verantwoorden van de uren.

Aandachtspunten Veiligheid. Verantwoording voor installatie, werking en kwaliteit. Juiste beroepshouding.


31-07-2008 16:42:01

Functiekaart


Installatiemonteur Als installatiemonteur ben je vooral bezig met het monteren van de water- en gasinstallatie. Maar ook moet je de administratie bijhouden.

Taken Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1006, 3215, 1078. Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen installatiewerkzaamheden en veilige werkomgeving. Ondersteunen collega-monteurs bij het uitvoeren van installatie werkzaamheden. Zorgdragen voor naleving van de planning. Verantwoorden van de uren.

Aandachtspunten Veiligheid. Verantwoording voor installatie, werking en kwaliteit. Juiste beroepshouding.


31-07-2008 16:42:01

Opdrachtkaart

offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase


Afspraak maken met de klant Maak een afspraak. Een klant heeft een vraag. Het technisch installatiebedrijf waar jullie werken, wil deze klant graag verder helpen. De projectleider belt om een afspraak met de klant te maken.

Stappen 1 Bereid samen het telefoongesprek voor. Voorbereiding afspraak maken 2 Voer het telefoongesprek (projectleider). 3 Vul de afspraak in op de klantenkaart (projectleider). Klantenkaart

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen

Vakmatige vaardigheden

–

–

– Voeren van een telefoongesprek

Aandachtspunten Bedenkt gerichte vragen. Gebruik de juiste telefoonomgangsvormen. Noteer de gegevens voor de klantenkaart.


31-07-2008 16:42:01

Opdrachtkaart



Gesprek met de klant Op gesprek. Voordat de projectleider naar de klant gaat, moeten jullie het gesprek goed voorbereiden. Met het gesprek wil de projectleider te weten komen wat de wensen van de klant zijn. Welke informatie hebben jullie nodig? Aan de hand van deze informatie geeft de projectleider de klant advies. Hij legt uit wat het technisch installatiebedrijf voor de klant kan betekenen.

Stappen 1 Bereid samen het gesprek voor. Voorbereiding gesprek met klant 2 Verzamel informatie (folders en documentatie) over de mogelijke onderdelen voor de cv-installatie. 3 Voer het gesprek met de klant (projectleider). 4 Maak een verslag van het gesprek (projectleider). Gespreksverslag

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Soort woning – Bouwjaar – Gebruiksdoel – Energieleverancier

– Productinformatie op internet

– Voorbereiden van een gesprek – Voeren van een gesprek – Gespreksverslag schrijven


31-07-2008 16:44:17

Opdrachtkaart



Gesprek met de klant Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Stel gerichte vragen. Luister goed wat de klant wil. Vraag wat wel en niet mag in verband met leefgewoontes, gevaarlijke situaties enz. Zorg voor een passend en duidelijk advies. Verwerk de gegevens en zet ze op de klantenkaart.


31-07-2008 16:44:17

Opdrachtkaart



Offerte opstellen Stel de offerte op. De projectleider heeft de wensen van de klant op een rijtje gezet. Jullie bedrijf gaat nu een offerte uitbrengen. De offerte bestaat uit een 3D-situatieschets en de calculatie.

Stappen 1 Meet de installatie in. 2 Maak een 3D-situatieschets (ontwerper). 3 Stel vast welk en hoeveel materiaal er nodig is (calculator en materiaal beheerder). 4 Bereken de tijd die nodig is (calculator en projectleider). 5 Maak een calculatie van de kosten (calculator). Kostencalculatie 6 Verwerk alle informatie in de offerte. Offerte

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Projectie

– 3D-tekenprogramma

– Technisch ontwerp maken – Afwegen van tijd en kosten – Offerte schrijven


31-07-2008 16:44:17

Opdrachtkaart



Offerte opstellen Aandachtspunten Controleer of de klantvraag mogelijk is. Schrijf duidelijk en helder. Controleer je eigen werk.


31-07-2008 16:44:17

Opdrachtkaart



De offerte aanbieden De afhandeling van de offerte. De offerte voor de klant is klaar! De projectleider overhandigt de offerte aan de klant. Nu kijken of de klant de offerte goedkeurt!

Stappen 1 Overhandig de offerte aan de klant. 2 Maak een afspraak om de offerte verder toe te lichten (projectleider). 3 Voer het gesprek met de klant en licht de offerte toe. Vraag of de klant de offerte goedkeurt. 4 Zorg dat de klant de offerte tekent. 5 Bewaar de getekende offerte voor de administratie. Offerte

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


–

–

–

Aandachtspunten Zorg voor een professionele afhandeling.


31-07-2008 16:42:02

Opdrachtkaart



Het werk voorbereiden Wat hebben we nodig? Het technisch installatiebedrijf bereidt eerst het werk voor, voordat de monteurs echt aan de slag gaan. Samen denken jullie na over het volgende: Hoeveel tijd is er nodig om het project uit te voeren? Wat hebben we nodig om de opdracht uit te voeren? Is er voldoende personeel of moeten we mensen inhuren?

Stappen 1 Maak een elektro- en installatietechnische tekening (ontwerper). Installatietekening 2 Stel vast welk materiaal en gereedschap jullie nodig hebben (materiaalbeheerder). Magazijnbon 3 Bestel de benodigdheden bij het magazijn (materiaalbeheerder). 4 Maak samen de projectplanning. Projectplanning 5 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Projectie

– Catalogi voor materiaal

– Technisch ontwerp maken – Schema lezen – Materialenstaat maken


31-07-2008 16:44:18

Opdrachtkaart



Het werk voorbereiden Aandachtspunten Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan de veiligheid bij de installatie (zoals beschermingsmiddelen). Plan alleen mogelijke werkuren in.


31-07-2008 16:44:18

Opdrachtkaart



Installeren 1: Extra groep Aan de slag! Jullie hebben de werkzaamheden voorbereid. De planning is klaar en de benodigdheden liggen klaar of zijn besteld. Jullie kunnen aan de slag bij de klant! Samen monteren jullie de installatie per onderdeel of apparaat. De projectleider geeft bovendien instructies aan het team, houdt de planning in de gaten en controleert alle werkzaamheden. Jullie beginnen met het uitbreiden van de groepenkast. Jullie installeren een aparte groep voor alle 230V installaties van de cv-installatie.

Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektrotechnische tekening. Installatietekening 2 Schakel de hoofdschakelaar uit. 3 Monteer indien nodig een lege kast. 4 Monteer één extra groep. 5 Monteer een installatieautomaat / aardlekautomaat. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Vermogen – Aardlekschakeling – Wet van Ohm – Selectiviteit

– NEN 1010 – NEN-EN 50110 / NEN 3140 – NPR 5310:1

– De te verwachten belasting per groep berekenen – Groepenkast uitbreiden


31-07-2008 16:44:18

Opdrachtkaart



Installeren 1: Extra groep Aandachtspunten Werk volgens opdracht en geldende regels. Werk veilig en verantwoordelijk. Stem je werkzaamheden af met je collega-monteurs.


31-07-2008 16:44:18

Opdrachtkaart



Installeren 2: 230V installatie Aan de slag! Jullie gaan nu de 230V basisinstallatie aanleggen.

Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektrotechnische tekening. Installatietekening 2 Leg het buizen / plintgootsysteem aan en trek de bedrading. 3 Maak de lassen. 4 Monteer wandcontactdozen. 5 Controleer / meet de vereffeningsleiding en aansluiting. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Materiaal / leidingen

– NEN 1010 – NEN-EN 50110 / NEN 3140 – NPR 5310:1

– Aansluiten 230V installatie


31-07-2008 16:44:19

Opdrachtkaart



Installeren 2: 230V installatie Aandachtspunten

Let op de tekening in verband met buizen- / plintgootsysteem. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels. Stem de werkzaamheden af met je collega-monteurs.


31-07-2008 16:44:19

Opdrachtkaart



Installeren 3: Montagebeugel cv-ketel bevestigen Aan de slag! Jullie bevestigen de montagebeugel behorend bij de cv-ketel. Gebruik hiervoor de handleiding van de cv-ketel.

Stappen Verwarmings-installatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de cv-ketel. 3 Bepaal de plaats van de montagebeugel volgens de montagevoorschriften van de fabrikant. 4 Teken de gaten af op de wand. 5 Boor de gaten. 6 Bevestig de montagebeugel tegen de wand. 7 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen

–

– Handleiding cv-ketel


Vakmatige vaardigheden Aftekenen Boren Waterpas

31-07-2008 16:44:19

Opdrachtkaart



Installeren 3: Montagebeugel cv-ketel bevestigen Aandachtspunten Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:20

Opdrachtkaart



Installeren 4: Vloerverwarming aanleggen Aan de slag! Jullie gaan de watergevulde vloerverwarming aanleggen, omdat deze er moet liggen vóórdat de cementdekvloer aangebracht wordt.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de vloerverwarmingsunit. 3 Leg de noppenplaat op de vloer. 4 Bepaal het legpatroon van de vloerverwarming. 5 Rol de vloerverwarmingsleiding uit vanaf de vloerverwarmingsunit. 6 Leg de vloerverwarmingsleiding volgens het gekozen patroon. 7 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:20

Opdrachtkaart



Installeren 4: Vloerverwarming aanleggen Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Verwarmingssysteem – Regelunit vloerverwarming – Uitzetting van de vloer – Leidingdiameter – Buisafstand – Warmteopbrengst – Thermostaat – Pompen

–M ontagevoorschrift van de fabrikant – Geldende normen

– Leggen van de noppenplaat – Vloerverwarmingsbuis aanleggen

Aandachtspunten

Zorg voor een goed geïsoleerde betonvloer. Houd rekening met de onderlinge buisafstand. Zorg voor een mogelijk uitzetting van de afwerkvloer. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:20

Opdrachtkaart



Installeren 5: Convectorput plaatsen Aan de slag! Jullie gaan de convectorput plaatsen en aansluiten. Het gat voor de convectorput is al in de vloer aanwezig.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de convectorput en de verdeler. 3 Monteer de thermostatische radiatorkraan met afstandsvoeler, de voet afsluiter, de ontluchtingsstop en de aftapkraan in de convector. 4 Plaats de convector in de convectorput. 5 Leg de aanvoer- en retourleiding aan naar de verdeler. 6 Plaats het stromingsschild in de convectorput. 7 Plaats het rooster op de convectorput. 8 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:20

Opdrachtkaart



Installeren 5: Convectorput plaatsen Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Verwarmingslichamen – Leidingdiameter – Voeler – Aanvoer en retour

–M ontagevoorschrift van de convectorput

– Vloerverwarmingsbuis aanleggen – Monteren van thermostatische radiatorkraan met afstandsvoeler – Monteren van voetafsluiter – Monteren ontluchtingsstop – Monteren aftapkraan – Plaatsen van een convector – Aanleggen van retour- en aanvoerleiding

Aandachtspunten

Denk eraan dat de verdeler later geplaatst wordt. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:21

Opdrachtkaart



Installeren 6: Radiatoren monteren Aan de slag! Jullie gaan de radiatoren afmonteren en ophangen.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de gewone radiatoren. 3 Monteer de radiatorkranen, voetafsluiters en ontluchtingstoppen van de radiator. 4 Monteer zo nodig de vul- en aftapkranen of de radiatorstoppen. 5 Bepaal de plaats van de radiatorbeugels. 6 Plaats de radiatorbeugels. 7 Hang de radiatoren op. 8 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:21

Opdrachtkaart



Installeren 6: Radiatoren monteren Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Appendages – Uitzetten en krimpen van leidingen – Warmtecapaciteit – Opschot – Ontluchten – Vullen


– Aftekenen, afmonteren en plaatsen van radiatoren

Aandachtspunten

Houd rekening met het opschot van de radiatoren. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:21

Opdrachtkaart



Installeren 7: Designradiator monteren Aan de slag! Jullie installeren een designradiator.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de designradiator. 3 Monteer de radiatorkoppeling, ontluchtingskraan en radiatorkraan. 4 Monteer zo nodig de vul- en aftapkranen of de radiatorstoppen. 5 Plaats de beugels van de radiator. 6 Monteer de radiator op de beugels. 7 Leg de leidingen vanaf de verdeler naar designradiator aan. 8 Sluit de leiding aan op de verdeler. 9 Sluit de leiding aan op de designradiator. 10 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:21

Opdrachtkaart



Installeren 7: Designradiator monteren Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Opschot – Ontluchten – Aftappen, vullen en bijvullen


– Monteren van designradiator

Aandachtspunten

Denk aan het milieu. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:22

Opdrachtkaart



Installeren 8: Vloerverwarmingsunit en verdeler monteren Aan de slag! Jullie gaan de vloerverwarmingsunit en de groepenverdeler van de verwarmingsinstallatie monteren.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de vloerverwarmingsunit en de groepenverdeler. 3 Monteer de vloerverwarmingsunit volgens de montagevoorschriften. 4 Plaats de groepenverdeler. 5 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Vloerverwarmingsunit – Verdeler

– Montagevoorschrift van de vloerverwarmingsunit – Geldende normen

– Monteren vloerverwarmingsunit – Plaatsen groepenverdeler


31-07-2008 16:44:22

Opdrachtkaart



Installeren 8: Vloerverwarmingsunit en verdeler monteren Aandachtspunten Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:22

Opdrachtkaart



Installeren 9a: Kunststof cv-leidingen aanleggen Aan de slag! Jullie monteren de aanvoer- en retourleiding van de cv-installatie. Hiervoor gebruiken jullie kunststof leidingen. Jullie kunnen eventueel een deel van de leidingen van de cv-installatie met dunwandige stalen buis aanleggen.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal met behulp van de tekening het verloop van de aanvoer- en retourleiding. 3 Leg vanaf de radiatoren een aanvoer- en retourleiding over de vloer naar de groepenverdeler. 4 Bevestig deze leidingen met speedclips op de vloer. 5 Sluit de aanvoer- en retourleiding aan op de groepenverdeler. 6 Sluit de aanvoer- en retourleiding aan op de aansluitcombinatie. 7 Sluit de aanvoer- en retourleiding van de convector aan op de groepenverdeler. 8 Leg de aanvoer- en retourleiding aan vanaf de groepenverdeler naar de cv-ketel. 9 Leg de aanvoer- en retourleiding aan vanaf de vloerverwarmingsunit naar de cv-ketel.


31-07-2008 16:44:22

Opdrachtkaart



Installeren 9a: Kunststof cv-leidingen aanleggen 10 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Waterverloop – Leidingdiameter

– Geldende regels

– Aanleggen van kunststof cv-leiding – Klemmen – Klemverbinding op aansluitcombinatie met beschermvoet maken

Aandachtspunten Maak indien nodig de benodigde aftakkingen op de hoofdaanvoerleiding en hoofdretourleiding. Voorkom knikken bij het buigen van de bochten. Sluit de aanvoer- en retourleiding aan op de juiste aansluiting. Zorg bij de designradiator dat de aanvoerleiding op de leiding met radiatorkraan wordt aangesloten. Zorg bij de designradiator dat de afvoerleiding op de leiding met de koppeling wordt aangesloten. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:23

Opdrachtkaart



Installeren 9b: Dunwandige stalen buis aanleggen Aan de slag! Jullie monteren de aanvoer- en retourleiding van de cv-installatie. Hiervoor gebruiken jullie een dunwandige stalen buis. Jullie kunnen eventueel een deel van de leidingen van de cv-installatie met kunststof leiding aanleggen.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal met behulp van de tekening het verloop van de aanvoer- en retourleiding. 3 Teken de beugels af. 4 Monteer de beugels. 5 Leg vanaf de radiatoren een aanvoer- en retourleiding over de vloer naar de groepenverdeler. 6 Sluit de aanvoer- en retourleiding aan op de groepenverdeler. 7 Sluit de aanvoer- en retourleiding aan op de aansluitcombinatie. 8 Sluit de aanvoer- en retourleiding van de convector aan op de groepen-verdeler. 9 Leg de aanvoer- en retourleiding aan vanaf de groepenverdeler naar de cv-ketel. 10 Leg de aanvoer- en retourleiding aan vanaf de vloerverwarmingsunit naar de cv-ketel.


31-07-2008 16:44:23

Opdrachtkaart



Installeren 9b: Dunwandige stalen buis aanleggen 11 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Circulatie – Leidingdiameter – Opschot

– Geldende regels

– Aftekenen en plaatsen van beugels – Afkorten, buigen en knellen van dunwandige stalen buizen – Aansluitcombinatie maken

Aandachtspunten Maak indien nodig de benodigde aftakkingen op de hoofdaanvoerleiding en hoofdretourleiding. Houd rekening met het opschot van de leiding bij het aanleggen van horizontale leidingdelen. Sluit de aanvoer- en afvoerleiding aan op de juiste aansluiting aan. Zorg bij de designradiator dat de aanvoerleiding op de leiding met de radiatorkraan wordt aangesloten. Zorg bij de designradiator dat de afvoerleiding op de leiding met de koppeling wordt aangesloten. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:23

Opdrachtkaart



Installeren 10: Gasinstallatie aanleggen Aan de slag! De verwarmingsinstallatie is klaar. Jullie gaan nu de gasleiding aanleggen naar de cv-ketel. Jullie kunnen deze aansluiten met een koperen of stalen gasleiding.

Stappen 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de aansluitkraan. 3 Bepaal met behulp van de tekening het leidingverloop van de gasleiding. 4a Koperen leiding – Teken de beugels af. – Monteer de beugels. – Buig, soldeer / knel en beugel de koperen gasleiding vanaf de gasmeter naar de montagebeugel van de cv-ketel. 4b Stalen leiding – Fit en beugel de stalen gasleiding vanaf de gasmeter naar de montagebeugel van de cv-ketel. 5 Monteer de gaskraan. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:23

Opdrachtkaart



Installeren 10: Gasinstallatie aanleggen Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Gas – Materiaal / leidingen – Appendages – Drukbeveiliging

– NEN 1078

– Gaskraan aansluiten en monteren op dikwandige koperen of stalen gasleiding – Solderen – Buigen – Knellen – Fitten

Aandachtspunten Maak indien nodig de benodigde aftakking op de gasleiding. Zorg bij het plaatsen van de gaskraan dat de koppeling zich aan de toestelzijde bevindt. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:24

Opdrachtkaart



Installeren 11: Waterinstallatie aanleggen Aan de slag! Jullie gaan nu de waterleiding aanleggen voor de cv-ketel.

Stappen Waterinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal met behulp van de tekening het leidingverloop van de waterleiding. 3 Bepaal de plaats van de muurplaat. 4 Teken de beugels af. 5 Monteer de beugels. 6 Leg de waterleiding aan. 7 Monteer de tapkraan met beluchter en keerklep. 8 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:24

Opdrachtkaart



Installeren 11: Waterinstallatie aanleggen Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Waterverloop – Onder- / overdruk

– NEN 1006

Kraan met beluchter monteren – Beugelen – Buigen – Solderen

Aandachtspunten

Maak indien nodig de benodigde aftakking op de waterleiding. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:24

Opdrachtkaart



Installeren 12: Afvoerleiding aanleggen Aan de slag! Jullie gaan nu de afvoer van de cv-ketel aanleggen. Hiervoor kun je gebruik maken van een PVC, PP of PE afvoer. De stappen die je hiervoor moet nemen zijn sterk afhankelijk van de cv-ketel. Bepaalde stappen kunnen dus overbodig zijn. Doe de stappen die van toepassing zijn.

Stappen Sanitaire installatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal met behulp van de tekening het leidingverloop van de afvoer. 3 Maak een aansluiting in de bestaande afvoer. 4 Teken de beugels af. 5 Monteer de beugels. 6 Leg de afvoer aan. 7 Maak een aansluiting voor de condensafvoer met sifon. 8 Maak een aansluiting voor de overdrukbeveiliging en inlaatcombinatie met sifon. 9 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:24

Opdrachtkaart



Installeren 12: Afvoerleiding aanleggen Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Waterafvoer – Leidingdiameter

– NEN 3215

– Lijmen – Klemmen – Manchetverbinding maken – Lassen

Aandachtspunten Maak indien nodig de benodigde aftakking op de sanitairleiding. Houd rekening met het afschot van de horizontaal gelegen afvoer. De verbindingstechniek is afhankelijk van het gekozen materiaal: – PVC kun je lijmen of klemmen. – PP kun je klemmen of verbinden door middel van een manchet verbinding. – PE kun je lassen, klemmen of verbinden door middel van een manchet-verbinding. Gebruik een manchetverbinding als de installatie demonteerbaar moet zijn Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:25

Opdrachtkaart



Installeren 13: CV-ketel ophangen Aan de slag! Jullie hangen de cv-ketel op en jullie sluiten een aantal onderdelen van de verwarmingsinstallatie aan. Gebruik hiervoor de handleiding van de cv-ketel.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Lees de montagehandleiding van de fabrikant door. 3 Plaats de cv-ketel met behulp van de montagebeugel. 4 Sluit de cv-ketel aan op de gaskraan volgens de montagevoorschriften van de fabrikant. 5 Sluit de cv-ketel aan op de aanvoerleiding volgens de montagevoorschriften van de fabrikant. 6 Sluit de cv-ketel aan op de koud- en warmwaterleiding volgens de montagevoorschriften van de fabrikant. 7 Leg de rookgasafvoer aan. 8 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:25

Opdrachtkaart



Installeren 13: CV-ketel ophangen Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Centrale verwarming

– Montage handleiding cv-ketel

– Aansluiten cv-ketel

Aandachtspunten Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:25

Opdrachtkaart



Installeren 14: Expansievat monteren Aan de slag! Jullie gaan nu de verwarmingsinstallatie beveiligen. Jullie monteren een expansievat en een overdrukbeveiliging. Daarna monteren jullie een vul-aftapkraan om de installatie te kunnen vullen en bijvullen. Dan sluiten jullie de cv-ketel aan op de retourleiding.

Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van het expansievat en het overdrukventiel. 3 Monteer de expansievatbeugel. 4 Sluit de expansievatbeugel aan op de retourleiding. 5 Monteer het expansievat op de expansievatbeugel. 6 Plaats een T-stuk. 7 Monteer het overdrukventiel. 8 Bepaal de plaats van de vul-aftapkraan. 9 Plaats een T-stuk. 10 Monteer de vul-aftapkraan.


31-07-2008 16:44:25

Opdrachtkaart



Installeren 14: Expansievat monteren 11 Sluit de cv-ketel aan op de aanvoerleiding volgens de montagevoorschriften van de fabrikant. 12 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Expansievat – Druk – Overdruk – Uitzetten – Drukbeveiliging – Preventie

– Handleidingen

Aftekenen Boren – Afkorten – Knellen – Buigen – Monteren expansievat – Monteren overdrukventiel – Monteren vul-aftapkraan

Aandachtspunten Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:26

Opdrachtkaart



Installeren 15: Thermostaat monteren Aan de slag! Jullie monteren de kamerthermostaat bij de cv-installatie.

Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de kamerthermostaat. 3 Monteer de kamerthermostaat volgens de montagevoorschriften van de fabrikant. 4 Leg de bedrading van de thermostaat naar de cv-ketel. 5 Sluit de thermostaat aan op de cv-installatie. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen

– Thermostaat – Temperatuurbeveiliging – Regeltechniek – Comfort

– Montagevoorschriften fabrikant


Vakmatige vaardigheden Aftekenen Boren

31-07-2008 16:44:26

Opdrachtkaart



Installeren 15: Thermostaat monteren Aandachtspunten Veiligheid. Lees zorgvuldig de montagevoorschriften van de fabrikant (zit in de verpakking). Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:26

Opdrachtkaart



Installeren 16a: Installatie controleren Aan de slag! Jullie gaan de installatie controleren op dichtheid.

Stappen Gasinstallatie 1 Sluit de cv-ketel op de gaskraan aan. 2 Sluit de gasperspomp aan op de gasleiding bij de gasmeter. 3 Pers de leiding af. 4 Laat de gasinstallatie gedurende 5 minuten onder druk staan. 5 Controleer de gasinstallatie op dichtheid. Bij lekkage: lek opsporen en herstellen. 6 Open de gaskraan bij de cv-ketel. 7 Herhaal de stappen 2 t/m 5. 8 Draai de gaskraan dicht.


31-07-2008 16:44:27

Opdrachtkaart



Installeren 16a: Installatie controleren Stappen Waterinstallatie 9 Sluit alle tapkranen en stopkranen. 10 Draai de hoofdafsluiter open. 11 Controleer de verbindingen. 12 Draai de afsluiter van de inlaatcombinatie open. 13 Controleer de verbindingen na de inlaatcombinatie. Bij lekkage: lek opsporen en herstellen. 14 Controleer de warmwaterleiding op dichtheid. Bij lekkage: lek opsporen en herstellen.


31-07-2008 16:44:27

Opdrachtkaart



Installeren 16b: Installatie controleren Stappen CV-installatie 15 Controleer alle verbindingen. 16 Draai alle radiatorkranen en voetsluiters open. 17 Zet alle ontluchtingskraantjes open. 18 Sluit de vulslang aan op de vul-aftapkraan en op de tapkraan. 19 Draai de vul-aftapkraan open. 20 Draai de tapkraan open. 21 Draai de ontluchtingskraantjes dicht als hier water uitkomt. 22 Draai de vul-aftapkraan dicht als de thermomanometer een druk aangeeft van 1,8 bar. 23 Controleer de hele installatie op dichtheid. Bij lekkage: lek opsporen en herstellen. 24 Controleer de waterdruk van de installatie. Indien de waterdruk van de cv-installatie te laag is, vul de installatie bij en ontlucht opnieuw. 25 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:27

Opdrachtkaart



Installeren 16b: Installatie controleren Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Beproeving op dichtheid – Druk – Ontluchten – Vullen en bijvullen

– Handleiding gasperspomp

– Eigen werk controleren

Aandachtspunten De handelingen voor het afpersen van de gasleiding zijn afhankelijk van het beproevingsapparaat. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.


31-07-2008 16:44:27

Opdrachtkaart



Testen Werkt het goed? De installatie is gemonteerd. Maar werkt de installatie goed? Of ontbreekt er nog iets? Samen met de docent stellen jullie de installatie in bedrijf en controleren jullie of de installatie goed werkt.

Stappen 1 Draai de gaskraan open. 2 Sluit de elektrische onderdelen op de 230V installatie aan. 3 Vraag de docent om spanning op de installatie te zetten. 4 Steek de cv-ketel aan volgens de voorschriften van de fabrikant. 5 Stel de verwarmingsinstallatie in bedrijf. 6 Controleer de werking van de verwarmingsinstallatie. 7 Bij onjuiste werking: fout opsporen en herstellen. 8 Controleer de werking van de elektrische onderdelen. 9 Bij onjuiste werking: fout opsporen en herstellen. 10 Maak gereed voor oplevering. 11 Werk de weekstaat bij. Weekstaat


31-07-2008 16:44:27

Opdrachtkaart



Testen Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– In bedrijf stellen

– Handleiding cv-ketel – Opleveringschecklist

– Signaleren knelpunten, fouten en afwijkingen – Eigen werk controleren

Aandachtspunten Veiligheid. Denk aan het opruimen van de werkplek. Bij storten van een betonvloer, kan de vloerverwarming niet aangezet worden tot de vloer goed gedroogd is.


31-07-2008 16:44:28

Opdrachtkaart



Gebruiksaanwijzing Hoe werkt het? De installatie is klaar. En werkt! Om de klant zo goed mogelijk van dienst te zijn, maken jullie een gebruiksaanwijzing. Dan weet de klant tenminste hoe de installatie werkt!.

Stappen 1 Maak samen de gebruiksaanwijzing van de verschillende installatiedelen. Gebruiksaanwijzing 2 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


–

– Technische gegevens onderdelen – Montagevoorschriften van de fabrikant

– Aansluitschema van technische apparaten tekenen – Instructie schrijven

Aandachtspunten Beschrijf hoe de klant problemen kan oplossen. Denk aan het schriftelijke taalgebruik. Zorg dat je werk er verzorgd uitziet.


31-07-2008 16:42:02

Opdrachtkaart



Projectoplevering Lever de installatie op! Nu gaan jullie de installatie bij de klant opleveren. Bij de oplevering licht je ook de gebruiksaanwijzing toe.

Stappen 1 Spreek met de klant af wanneer je de installatie gaat opleveren (projectleider). Klantenkaart 2 Leg aan de klant uit hoe de installatie werkt en stel de installatie in bedrijf. Gebruiksaanwijzing 3 Overhandig de gebruiksaanwijzing. Gebruiksaanwijzing 4 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Klanttevredenheid

–

– Installatie opleveren


31-07-2008 16:44:28

Opdrachtkaart



Projectoplevering Aandachtspunten

Bereid samen het gesprek voor: is er gemaakt wat de klant wil? Maak afspraak met de klant (projectleider). Licht de werking van de installatie toe. Voer samen met de klant de eindinspectie uit. Zorg dat de klant tevreden is. Licht de gebruiksaanwijzing toe. Denk aan de juiste omgangsvormen.


31-07-2008 16:44:28

Opdrachtkaart



Interne administratie Een nette afronding. De installatie is aan de klant opgeleverd. Terug op het kantoor werken jullie de interne administratie bij. Jullie vullen de laatste gegevens in op de weekstaat en de magazijnbon. De projectleider houdt het overzicht.

Stappen 1 Verzamel de weekstaten (calculator). Weekstaat 2 Reken uit hoeveel uur aan de opdracht is besteed (calculator). Weekstaat 3 Vul op de magazijnbon in welke materialen over zijn (materiaalbeheerder). Magazijnbon 4 Breng de overgebleven materialen en gereedschappen terug naar het magazijn. 5 Lever de weekstaten en de magazijnbon in bij de projectleider.

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Administratie – Projectevaluatie

–

–

Aandachtspunten Ga zorgvuldig om met materiaal. Het project dient binnen de geplande tijd af te zijn.


31-07-2008 16:42:02

Opdrachtkaart



Nacalculatie Hoe ziet de rekening eruit? De interne administratie is uitgewerkt. De projectleider stelt de status vast. Samen bespreken jullie of de planning en de begroting van het benodigde materiaal goed was. Jullie vragen je daarbij af: Zijn er meer uren besteed dan dat er in de offerte is aangegeven? Zijn er andere materialen gebruikt? Daarna stellen jullie de factuur op voor de klant.

Stappen 1 Vergelijk het gebruikte materiaal met de offerte. Zijn er extra materialen gebruikt? 2 Schrijf op welke materialen in rekening worden gebracht en bereken de gemaakte kosten. Nacalculatie 3 Vergelijk de gemaakte uren met de ingeschatte tijd. Is er meerwerk uitgevoerd? 4 Schrijf het aantal uren op dat in rekening gebracht wordt. Nacalculatie 5 Maak de rekening klaar voor de klant. Factuur

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Winst / verlies

–

– Projectevaluatie opstellen

Aandachtspunten Bedenk samen of jullie de installatie op een goede, snelle en / of goedkope manier hebben aangelegd. De klant betaalt geen meerwerk of extra materiaal als dat niet vooraf met hem afgesproken is.


31-07-2008 16:42:03

Opdrachtkaart



Nazorg Contact met de klant houden. Voor het technisch installatiebedrijf is het belangrijk dat de klant tevreden is over het geleverde werk. Misschien heeft de klant nog meer opdrachten of heeft hij jullie aanbevolen bij anderen. De projectleider belt daarom de klant voor de nazorg.

Stappen 1 Bereid samen het telefoongesprek voor. Voorbereiding nazorggesprek 2 Voer het telefoongesprek (projectleider). 3 Vul de afspraakkaart in (projectleider). Klantenkaart

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


– Relatiebeheer

–

– Inschatting van de klantsituatie

Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Zorg dat de klant tevreden is. Hij kan namelijk het bedrijf bij anderen aanbevelen en voor nieuw werk zorgen. Neem in de planning op wanneer je opnieuw contact op moet nemen met de klant.


31-07-2008 16:42:03

Opdrachtkaart



Projectevaluatie En hoe is alles gegaan? Jullie hebben de installatie bij de klant opgeleverd, de gereedschappen en materialen opgeruimd, de rekening verstuurd en de nazorg uitgevoerd. Dan is het nu tijd om samen terug te kijken op de uitvoering van het project.

Stappen 1 Maak een afspraak met de docent. 2 Kijk samen terug op de uitvoering van het project. Evaluatie 3 Bespreek het evaluatieformulier met de docent.

Bronnen Begrippen

Informatiebronnen


–

–

– Bereid het gesprek voor – Evaluatiegesprek voeren – Omgaan met conflicten

Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Bedenk hoe jullie conflicten hebben opgelost.


31-07-2008 16:42:03

Formulieren

Formulier


Voorbereiding afspraak maken met de klant 1 Wie is de klant?

2 Waarom bel je de klant (doel van het telefoongesprek)?

3 Hoe ga je je voorstellen?

4 Hoe ga je afscheid nemen?

5 Welke vragen ga je tijdens het telefoongesprek aan de klant stellen?


31-07-2008 16:42:03

Formulier


Klantenkaart Gegevens Naam Adres Plaats Telefoonnummer (thuis) Telefoonnummer (werk) 06-nummer Faxnummer E-mail

Klantsituatie Hoeveel mensen wonen er? Leeftijd van de inwoners (inschatting) Zijn de bewoners bekend met techniek? (inschatting) Waar moet je rekening mee houden? (wat mag niet / wat wel) Bouwjaar Soort woning Energieleverancier Omgeving

Afspraken Datum:


Afspraak voor:

31-07-2008 16:42:04

Formulier


Voorbereiding gesprek met klant 1 Wie is de klant (aantal inwoners, leeftijd, randvoorwaarden werkzaamheden, enz.)?

2 Wanneer moet de installatie klaar zijn?

3 Wat is de opdracht van de klant?

4 Aan welke technische specificaties moet de installatie voldoen?

5 Welke materialen gaan jullie gebruiken?


31-07-2008 16:42:04

Formulier


Voorbereiding gesprek met klant 6 Welk extra gereedschap en materieel hebben jullie nodig?

7 Zijn er vragen die jullie niet konden beantwoorden? Welke informatie over de opdracht ontbreekt nog?

8 Welke vragen gaan jullie aan de klant stellen?


31-07-2008 16:42:04

Formulier


Gespreksverslag Gesprek met: Gesproken over: Datum: Plaats: 1 Welke vragen hebben jullie gesteld?

2 Beschrijf kort de informatie die jullie hebben verzameld.

3 Welke afspraken hebben jullie met de klant gemaakt?


31-07-2008 16:42:04

Formulier


Kostencalculatie 1 Wat moeten jullie gaan installeren? Product | installatie 1 Product | installatie 2 Product | installatie 3 Product | installatie 4 Product | installatie 5 Product | installatie ...

2 Welke materialen hebben jullie nodig per product | installatie? En wat zijn de materiaalkosten? Product | installatie

Materiaal

Aantal

Materiaalkosten ( in € )

Totaal ( in € )


31-07-2008 16:42:04

Formulier


Kostencalculatie 3 Hoeveel tijd hebben jullie nodig om de opdracht uit te voeren? Wat zijn de loonkosten? Product | installatie

Tijd

Loonkosten ( in € )

Totaal ( in € )

4 Zijn er extra kosten te verwachten? Product | installatie

Extra kosten voor:

Kosten ( in € )

Totaal ( in € )


31-07-2008 16:42:04

Formulier


Offerte Klantgegevens Naam Adres Telefoonnummer Met deze offerte bieden wij u aan: het leveren, monteren en bedrijfsvaardig opleveren van:

Kosten Materiaalkosten Loonkosten Extra kosten Totaal (exclusief BTW) 19% BTW Totaal prijs (inclusief BTW) Leverings- en montagevoorwaarden van de installatie: Op deze offerte zijn de Algemene Voorwaarden voor Installatiewerk voor Consumenten (AVIC) van UNETO-VNI van toepassing.

Voor akkoord opdrachtgever:

Voor akkoord opdrachtnemer:

Naam: Plaats: Datum: Handtekening:


31-07-2008 16:42:05

Formulier


Installatietekening Maak een elektrotechnische tekening.


31-07-2008 16:42:05

Formulier


Installatietekening Maak een installatietechnische tekening.


31-07-2008 16:42:05

Formulier


Projectplanning Namen:

Project: Projectnummer: Activiteit

Wie

Werktekening maken

Ontwerper

Materialen en gereedschappen bestellen

Materiaalbeheerder

Planning maken

Projectteam

Planning bespreken

Projectteam

Extra groep installeren

Elektromonteur

230V installatie aanleggen

Elektromonteur

Montagebeugel cv-installatie bevestigen

Installatiemonteur

Vloerverwarming aanleggen

Installatiemonteur

Convectorput plaatsen

Installatiemonteur

Radiatoren en designradiator monteren

Installatiemonteur

Vloerverwarmingsunit en verdeler monteren

Installatiemonteur

Aanvoer- en retourleidingen aanleggen

Installatiemonteur

Gasinstallatie aanleggen

Installatiemonteur

Waterinstallatie en afvoerleiding aanleggen

Installatiemonteur

Verwarmingsinstallatie aansluiten en beveiligen

Installatiemonteur

Thermostaat monteren

Elektromonteur

Installatie controleren

Installatiemonteur


Geplande tijd Tijd p.p.

31-07-2008 16:42:05

Formulier


Projectplanning Activiteit

Wie

Geplande tijd Tijd p.p.

Testen

Projectleider, Elektromonteur installatiemonteur

Gebruiksaanwijzing maken

Ontwerper, Elektromonteur installatiemonteur

Project opleveren

Projectleider

Interne administratie

Projectteam

Nacalculatie

Calculator

Nazorg

Projectleider

Evaluatie

Projectteam

Totaal

40 uur

Paraaf projectleider:

Paraaf materiaalbeheerder:

Paraaf ontwerper:

Paraaf calculator:

Paraaf elektromonteur:

Paraaf installatiemonteur:


31-07-2008 16:42:05

Formulier


Magazijnbon Levering:

Naam aanvrager:

Project: Projectnummer: Retour:

Datum:

Materialen / componenten / toestellen / etc. Aantal

Omschrijving

Over

Speciaal gereedschap / materieel Aantal

Omschrijving

Over

Paraaf aanvrager:

Paraaf magazijnmedewerker:

Tweede paraaf – retour magazijnbon

Tweede paraaf – retour magazijnbon


31-07-2008 16:42:06

Formulier


Weekstaat Namen:

Project: Projectnummer: Week:

Datum


Functie

Uitgevoerde werkzaamheden

Uren

Totaal aantal uren

31-07-2008 16:42:06

Formulier


Gebruiksaanwijzing Naam: Datum: Project: Welke onderdelen van de installatie moet de klant zelf kunnen bedienen?

Geef een beschrijving van de werking van de installatieonderdelen.


31-07-2008 16:42:06

Formulier


Gebruiksaanwijzing Maak een tekening van de onderdelen van de installatie.


31-07-2008 16:42:06

Formulier


Nacalculatie 1 Wat zijn de kosten van de materialen? Product

Materiaal

Aantal

Kosten ( in € )

Gebruikte materiaalkosten ( in € )


31-07-2008 16:42:06

Formulier


Nacalculatie 2 Wat zijn de loonkosten? Product

Tijd

Kosten ( in € )

Gemaakte loonkosten ( in € )

3 Zijn er overige kosten? Product

Voor...

Kosten ( in € )

Gemaakte overige kosten ( in € )


31-07-2008 16:42:06

Formulier


Nacalculatie 4 Is tijdens het uitvoeren van de opdracht met de klant afgesproken dat extra kosten in rekening gebracht mogen worden? Zo ja, zijn er extra kosten? Extra kosten voor:

Kosten ( in € )

Gemaakte extra kosten ( in € )

5 Is het project met winst of verlies afgesloten?

Offerte

Materiaalkosten Loonkosten Overige kosten Extra kosten Totaalbedrag Resultaat (Totaalbedrag nacalculatie – Totaalbedrag offerte)

Nacalculatie

Formulier


Factuur Factuur Factuurnummer: Klant: Factuurdatum:

Omschrijving

Bedrag

Materiaalkosten Loonkosten Overige kosten Extra kosten Totaal (exclusief BTW) 19% BTW Totaal prijs (inclusief BTW)

Garantie

Betaling binnen 14 dagen na factuurdatum.


31-07-2008 16:42:07

Formulier


Voorbereiding afspraak maken nazorggesprek 1 Wat is het doel van het telefoongesprek?

2 Hoe ga je je voorstellen?

3 Hoe sluit je het gesprek af?

4 Welke vragen ga je tijdens het telefoongesprek aan de klant stellen?

5 Hoe kom je te weten of de klant wel of niet tevreden is?

6 Hoe kom je te weten of de klant nog een andere opdracht voor jullie heeft?


31-07-2008 16:42:07

Formulier


Evaluatie Namen:

Project: Projectnummer: Week / weken:

1 Waren de taken aan het begin van het project voor iedereen duidelijk?

Ja / Nee

Nee, wat niet?

2 Wat vonden jullie moeilijk?

3 Welke werkzaamheden waren makkelijk?


31-07-2008 16:42:07

Formulier


Evaluatie 4 Hoe verliep de samenwerking? a. Wat ging goed?

b. Wat ging minder goed?

5 Wat zouden jullie de volgende keer anders doen?

6 Hebben jullie de planning gehaald? □ Ja: Waardoor komt dat? □ Nee: Welk deel van de planning hebben jullie niet gehaald? En hoe komt dat?


31-07-2008 16:42:07

Formulier


Evaluatie 7 Wat hebben jullie van dit project geleerd?

8 Welke onderdelen of werkzaamheden vonden jullie het leukst om uit te voeren?


31-07-2008 16:42:08

Instructiekaarten

Instructiekaart

elektrotechniek | sanitairtechniek | verwarmingstechniek | watertechniek


Aftekenen Eigenschappen Voordat je een toestel aan de muur bevestigt, moet je de bevestingsgaten aftekenen. In dit voorbeeld teken je de bevestingsgaten voor een wastafel af. De regels gelden ook voor andere toestellen.

Stappen 1 Bepaal de hoogte a. Dat is de afstand tussen de rand van het toestel en de bevestigingsgaten.

1

2 Bepaal de breedte b. Dat is de afstand tussen de gaten. Gebruik hiervoor een duimstok of een rolmaat. 3 Bepaal de hoogte h met behulp van de installatietekening. Dat is de afstand van de vloer tot de bovenkant van de toestel. In dit voorbeeld is dit 1000 mm.

2

4 Bepaal de plaats van de middellijn van de toestel. In dit voorbeeld is dit 600 mm van de wand. 5 Reken uit waar de gaten moeten komen. De hoogte van de gat is de hoogte h min de afstand a. De andere maten reken je vanaf het midden van het toestel. Dit is ½b naar links en ½b naar rechts.

3

6 Teken de gaten af.

Aandachtspunten

5

G ebruik de installatietekening voor het bepalen van de plaats van het toestel. Meet alle afstanden in dezelfde eenheid.

5892_CVInst_InstrK1zijdig.indd 1

31-07-2008 16:45:39

Instructiekaart



Boren Eigenschappen In technische installaties moet je vaak boren om toestellen of leidingen vast te maken. Je kunt boren in verschillende materialen.

Stappen 2

1 Maak centerpuntjes. 2 Meet de diameter van de schroef waarmee je het toestel vastzet. 3 Bepaal welke plug hierbij hoort. 5

4 Bepaal de diameter van de boor. 5 Kies een geschikte boor. 6 Kies bij een klopboormachine tussen gewoon boren of klopboren. 7 Stel de afstandhouder van de boor in om te voorkomen dat je met de boor een te diep gat boort of door de muur heen schiet. Houd er rekening mee dat de schroef door de plug heen moet steken. Meet dus 15 mm. extra af. 8 Boor de gaten en trek de boor tussendoor telkens even terug om het gruis te verwijderen.

Steenboor met platte kantjes

Houtboor Metaalboor met centerpunt

6

Klopboren

Gewoon boren

7

Aandachtspunten V oordat je kunt gaan boren moet je centerpuntjes maken. Anders glijdt de boor weg. Gebruik voor elke materiaal een geschikte boor. Voor hout gebruik je een andere boor dan voor steen (beton) en metaal. Gebruik ‘gewoon boren’ voor muurtegels, hout en een zachte stuclaag. Gebruik ‘klopboren’ voor vloertegels, beton en harde steen. Houd de boor loodrecht op de muur. Anders kun je de tegels beschadigen en past het toestel niet.


15 mm Afstandhouder

31-07-2008 16:45:40

Instructiekaart



Waterpas Eigenschappen Je gebruikt een waterpas om je werkstuk verticaal of horizontaal te stellen. De libellen hebben een luchtbel en twee streepjes. De luchtbel moet beide streepjes juist raken.

Libel voor horizontaal stellen

Libel voor verticaal stellen

Stappen 1 Houd de waterpas vlak tegen het werkstuk aan.

Horizontaal stellen

2 Kijk recht naar de libelle. 3 Controleer of de luchtbel beide streepjes juist aanraakt.

Aandachtspunten Een waterpas mag niet wiebelen. Als je werkstuk niet vlak is, gebruik een waterpas met pootjes aan de uiteinden. Dit is een steelwaterpas.

Verticaal stellen

Stelwaterpas


31-07-2008 16:45:43

Instructiekaart



Klemverbinding of aansluitcombinatie met beschermvoet maken Eigenschappen Met een aansluitcombinatie sluit men de aanvoer en retour aan op een radiator. Een aansluitcombinatie bestaat uit een radiatorafsluiter, een verbindingsbuis en een radiatorkoppeling- / verdeelstuk. Een beschermvoet voorkomt knikken van de aanvoer- en retourbuis in de bocht naar de radiator.

Stappen Mantelbuis inkorten 1 Teken 200 mm af op de mantelbuis van de aanvoerbuis. 2 Schuif een metalen montagebuis tussen de binnenbuis en de mantelbuis. De metalen montagebuis voorkomt beschadiging van de watervoerende binnenbuis. 3 Maak met een schaar een kleine inkeping op de mantelbuis. Door de schaar heen en weer te bewegen, tekent de inkeping zich op de mantelbuis af.

N.B. De vloer op de foto bestaat uit een draagvloer met raster van betonijzer.

3

4 Maak het mantelbuiseinde met een draaiende beweging los. 5 Herhaal stap 1 t/m 4 voor de retourbuis.

Beschermvoet aanbrengen 6 Schuif de kunststof borgring (3) van de beschermvoet (1, 2) over de mantelbuis van de aanvoerbuis.

6 t/m 10

7 Schuif zowel de mantelbuis als de binnenbuis in de beschermvoet tot de mantelbuis tegen de stootrand zit. 7

8 Schuif de borgring over de beschermvoet, zodat de mantelbuis op zijn plaats blijft. 9 Herhaal stap 6 t/m 8 voor de retourbuis. 10 Schuif de twee beschermvoeten met de zwaluwstaartverbinding in elkaar.


31-07-2008 16:46:20

Instructiekaart



Klemverbinding of aansluitcombinatie met beschermvoet maken Klemverbinding 11 Zet de beschermvoet naast de aansluitcombinatie op de grond.

14

12 Teken de insteekdiepte van de afvoerbuis en retourbuis af. 13 Knip met een schaar de binnenbuizen op maat af. 14 Schuif een wartelmoer en een klemring over iedere buis. 15 Schuif de buizen over de steunbuis in de aansluitcombinatie. 16 Draai de wartelmoeren vast.

Beschermvoet bevestigen 17 Plaats de beschermvoet recht onder de aansluitcombinatie.

21

18 Teken de gaten op de vloer af. 19 Boor de gaten in de vloer. 20 Breng de pluggen aan. 21 Bevestig de beschermvoet met schroeven op de vloer.

22

22 Klap de kunststof beschermbuis, in lengterichting, om de zichtbare binnenbuis. Zorg dat de naad niet zichtbaar is (dus aan de muurkant).

Aandachtspunten Indien de radiator hoog hangt, kort dan meer van de mantelbuis af. Voorkom beschadigingen in de binnenbuis. Zorg dat de buigstraal niet kleiner is dan zesmaal de buismiddellijn, om knikken te voorkomen. Veiligheid.


31-07-2008 16:46:24

Instructiekaart



Kraan met beluchter monteren Eigenschappen Een kraan met beluchter voorkomt dat, bij een onderdruk in de waterleiding, vervuild water terugstroomt in het drinkwaternet.

Vooraf

5

1 Draai de hoofdafsluiter dicht. 2 Tap de leiding af.

Stappen

6

3 Bepaal de plaats van de muurplaat voor de kraan met beluchter. 4 Teken de gaten van de muurplaat af.

6

5 Monteer de muurplaat. 6 Meet de lengte van de benodigde buis. Teken deze lengte op de buizen af.

7

7 Buig de benodigde sprongen en bochten in de buis. 8 Kort de buis af met een buissnijder en ontbraam de buiseinden.

8

9 Soldeer / knel de buis op de muurplaat.

A. Bij solderen 10A Demonteer de muurplaat om verbranden van de wand en / of pluggen te voorkomen. 10B Leg een hittewerende plaat onder de muurplaat. Houd de vlam horizontaal tijdens het verwarmen.

10 a

10 b

10C Monteer na afkoelen de muurplaat met buis.


31-07-2008 16:46:31

Instructiekaart



Kraan met beluchter monteren B. Bij knellen 10A Schuif de wartelmoer (2) en knelring (1) op de buis.

10 a

10B Steek het buiseinde in de muurplaat tot het niet verder kan. 10C Draai wartelmoer handvast aan.

10 b

10D Draai de wartelmoer vast met een goed passende sleutel. 10E Wikkel hennep of tape om de schroefdraad van de kraan met beluchter.

10 c

10F Monteer de kraan op de muurplaat.

Daarna 11

Zet de waterleiding weer op druk.

12

Controleer op dichtheid.

10 d

10 f

Aandachtspunten Zorg bij solderen dat de achtergrond niet verbrandt. Verwijder overtollig hennep of tape. Voorkom beschadigingen aan het chroom van de kraan door met behulp van een tang met rubberen inlage de kraan te monteren. Zorg dat de kraan recht staat. Veiligheid.


31-07-2008 16:46:35

Techniek in het VMBO


In OTIB zijn vertegenwoordigd:

22_OTIB_Cover_CV_v2.indd 1


Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf

Postbus 416 3440 AK Woerden T 0800 – 8855885 F 0348 – 43 73 45 E [email protected] I www.otib.nl

30-07-2008 14:57:57

Techniek in het VMBO. Bedrijfssimulatie CV-installatie

Recommend Documents