Techniek in het VMBO
Bedrijfssimulatie Kantoor Bedrijfssimulatie Kantoor
Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf
Postbus 416 3440 AK Woerden T 0800 – 8855885 F 0348 – 43 73 45 E
[email protected] I www.otib.nl
In OTIB zijn vertegenwoordigd:
03_OTIB_Cover_Kantoor_v2.indd 1
30-07-2008 11:00:25
Bedrijfssimulatie Kantoor Projectkaart Functiekaarten Opdrachtkaarten Formulieren Instructiekaarten
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 1
01-08-2008 12:54:55
Colofon Deze bedrijfssimulatie Elektro is oorspronkelijk ontwikkeld in het kader van het Impulsproject VMBO-Elektrotechniek. In samenwerking met het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf (OTIB), het Ministerie van Onderwijs Cultuur & Wetenschappen en het Platform Technische Installaties. Deze simulatie is herzien door OTIB.
Projectleiding C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Idee C. van de Graaf & Partners, Amstelveen OTIB, Woerden Opleidingskundige realisatie C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Inhoud Platform Technische Installaties OTIB, Woerden Ontwerp Hollands Lof ontwerpers bv, Haarlem Vormgeving / Drukken Accentdesign, Mijdrecht Verweij Printing, Mijdrecht
Platform Technische Installaties April 2008
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 2
01-08-2008 12:54:55
Projectkaart
Projectkaart
Bedrijfssimulatie Kantoor Situatie Het administratiekantoor van de heer Morel is enorm gegroeid. Vijf jaar geleden is hij begonnen met vijf werknemers. Inmiddels werken er meer dan vijftien personen. Het wordt hoog tijd dat ze gaan verhuizen. In het nieuwe pand moet in ieder geval noodverlichting, nieuwe bekabeling en een telefooncentrale worden aangelegd. Voor de noodverlichting is het van belang dat elke armatuur een eigen voeding heeft en dat het dus decentraal is. Er moeten ook nieuwe wandcontactdozen en data- en tele foonaansluitingen worden geïnstalleerd. De heer Morel heeft het bedrijf waar jullie werken, Elektron BV, gevraagd om een prijsopgave te doen.
Klantvraag Een kantoor met een netwerk van drie computers
Tijd 33 uur
Functies
Projectleider Materiaalbeheerder Elektromonteurs Calculator Ontwerper
Wensen | eisen Een tevreden klant Installatie volgens opdracht en geldende voorschriften zoals NEN 1010, NEN-EN 50110 / NEN 3140 en NPR 5310:1 Arbo normen Juiste beroepshouding
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 3
01-08-2008 12:54:55
Projectkaart
Bedrijfssimulatie Kantoor Opdrachtkaarten
Formulieren
Dit zijn kaarten om mee te werken.
Dit zijn formulieren om te kopiëren.
Offertefase Afspraak met de klant maken
Voorbereiding afspraak maken Klantenkaart
Gesprek met de klant
Voorbereiding gesprek met klant Gespreksverslag
Offerte opstellen
Kostencalculatie Offerte
De offerte aanbieden
Offerte
Uitvoeringsfase Het werk voorbereiden
Installatietekeningen Projectplanning Magazijnbon Weekstaat
Installeren 1 t/m 5
Installatietekeningen Weekstaat
Testen
Weekstaat
Gebruiksaanwijzing
Gebruiksaanwijzing Weekstaat
Opleveringsfase Projectoplevering
Klantenkaart Gebruiksaanwijzing Weekstaat
Interne administratie
Weekstaat Magazijnbon
Nacalculatie
Nacalculatie Factuur
Nazorg
Voorbereiding nazorggesprek Klantenkaart
Evaluatiefase Projectevaluatie
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 4
Evaluatieformulier
01-08-2008 12:54:57
Functiekaarten
Functiekaart
Bedrijfssimulatie Kantoor
Projectleider Als projectleider ben je het aanspreekpunt voor de klant. Je gaat na wat zijn wensen zijn, je geeft hem advies over mogelijke oplossingen en je zorgt dat jullie bedrijf de opdracht krijgt. Ook is het belangrijk dat de klant tevreden is over jullie werk als jullie het project aan hem opleveren. Daarnaast stuur je het projectteam aan. Je houdt de kwaliteit en planning van het project in de gaten.
Taken
Aanspreekpunt voor de klant. Aansturen van het projectteam. Zorgdragen voor communicatie en overleg binnen het projectteam. Maken van offerte. Controleren van het installatiewerk. Opstellen gebruiksaanwijzing. Opleveren van de installatie. Eindverantwoordelijk voor de kwaliteit en de planning. Verantwoordelijk voor nazorg.
Aandachtspunten
Een tevreden klant. Installatie volgens voorschriften. Een goede samenwerking binnen het projectteam. Juiste beroepshouding.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 1
01-08-2008 12:49:43
Functiekaart
Bedrijfssimulatie Kantoor
Materiaalbeheerder De materiaalbeheerder is verantwoordelijk voor het benodigde materiaal en de gereedschappen. Tijdens de voorbereiding bepaal je wat de benodigdheden voor de klus zijn. Welke materialen zijn er nodig om de installatie aan te leggen? En hoeveel? En welke gereedschappen moeten hiervoor gebruikt worden? Als materiaalbeheerder ben je ook verantwoordelijk voor het op tijd bestellen van het materiaal. Daarnaast houd je bij hoeveel materiaal er bij de uitvoering gebruikt is.
Taken
Berekenen van het benodigde materiaal. Ondersteunen bij de calculatie van de offerte. Bestellen van materiaal. Controleren van de bestelling. Controleren levertijd. Afspreken hoe de materialen geleverd worden. Zorgdragen voor de benodigde gereedschappen. Verzamelen en terugboeken van niet gebruikt materiaal. Ondersteunen bij de nacalculatie.
Aandachtspunten
Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan veiligheidsmaatregelen. Installatie volgens voorschriften. Juiste beroepshouding.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 2
01-08-2008 12:49:43
Functiekaart
Bedrijfssimulatie Kantoor
Calculator De calculator houdt zich bezig met het berekenen van de kosten voor de uitvoering van het project. Voor de offerte maak je een begroting van de kosten. Na de uitvoering maak je de nacalculatie van de kosten.
Taken
Berekenen wat de kosten voor de benodigdheden zijn. Begroten van de werkuren en de kosten daarvan. Maken van de offerte. Maken van de nacalculatie.
Aandachtspunten Het begroten van de kosten en uren vraagt om nauwkeurigheid. Inzicht in de werkzaamheden. Juiste beroepshouding.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 3
01-08-2008 12:49:43
Functiekaart
Bedrijfssimulatie Kantoor
Ontwerper De ontwerper is verantwoordelijk voor de tekeningen. Bij de offerte moet je een 3D-situatieschets maken. Deze tekeningen gebruik je bij de calculatie van de offerte. Daarna maak je een elektro- en installatietechnische tekening. Op de installatietekeningen geef je aan waar de verschillende onderdelen en leidingen geplaatst moeten worden. De monteurs voeren hun werkzaam heden volgens deze installatietekening uit.
Taken Maken van een 3D-situatieschets voor de offerte. Ondersteunen bij de calculatie van de offerte. Maken van installatietekeningen volgens de elektro- en installatie technische voorschriften. Overdragen van ontwerp aan monteurs. Ondersteunen bij de nacalculatie.
Aandachtspunten
Ontwerpen volgens geldende voorschriften. Een verzorgde en duidelijke 3D-situatieschets. Een goede samenwerking binnen het projectteam. Juiste beroepshouding.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 4
01-08-2008 12:49:44
Functiekaart
Bedrijfssimulatie Kantoor
Elektromonteur Als elektromonteur ben je vooral bezig met het monteren van de elektrische installatie. Maar ook moet je de administratie bijhouden.
Taken Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1010, 1006, 3215 en 1078. Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen installatiewerkzaamheden en veilige werkomgeving. Ondersteunen collega-monteurs bij het uitvoeren van installatie werkzaamheden. Zorgdragen voor naleving van de planning. Verantwoorden van de uren.
Aandachtspunten Veiligheid. Verantwoording voor installatie, werking en kwaliteit. Juiste beroepshouding.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 5
01-08-2008 12:49:44
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Afspraak maken met de klant Maak een afspraak. Een klant heeft een vraag. Het technisch installatiebedrijf waar jullie werken, wil deze klant graag verder helpen. De projectleider belt om een afspraak met de klant te maken.
Stappen 1 Bereid het telefoongesprek voor. Voorbereiding afspraak maken 2 Voer het telefoongesprek (projectleider). 3 Vul de afspraak in op de klantenkaart (projectleider). Klantenkaart
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
–
–
– Voeren van een telefoongesprek
Aandachtspunten Bedenk gerichte vragen. Gebruik de juiste omgangsvormen voor het voeren van een telefoongesprek. Noteer de gegevens voor de klantenkaart. Vragen stellen.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 6
01-08-2008 12:49:44
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Gesprek met de klant Op gesprek. Voordat de projectleider naar de klant gaat, moeten jullie het gesprek goed voorbereiden. Met het gesprek wil de projectleider te weten komen wat de wensen van de klant zijn. Welke informatie hebben jullie nodig? Aan de hand van deze informatie geeft de projectleider de klant advies. Hij legt uit wat het technisch installatiebedrijf voor de klant kan betekenen.
Stappen 1 Bereid samen het gesprek voor. Voorbereiding gesprek met klant 2 Verzamel informatie (folders en documentatie) over de mogelijke onderdelen voor het nieuwe kantoor. 3 Voer het gesprek met de klant (projectleider). 4 Maak een verslag van het gesprek (projectleider). Gespreksverslag
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Soort gebouw – Bouwjaar – Gebruiksdoel – Energieleverancier – Automatisering
– Productinformatie op internet
– Voorbereiden van een gesprek – Voeren van een gesprek – Gespreksverslag schrijven
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 5
01-08-2008 12:54:57
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Gesprek met de klant Aandachtspunten
Stel gerichte vragen. Luister goed wat de klant wil. Vraag wat wel en niet mag (activiteiten, gevaarlijke situaties, enz.). Zorg voor een passend en duidelijk advies. Verwerk de gegevens en zet ze op de klantenkaart.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 6
01-08-2008 12:54:57
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Offerte opstellen Stel de offerte op. De projectleider heeft de wensen van de klant op een rijtje gezet. Jullie bedrijf gaat nu een offerte uitbrengen. De offerte bestaat uit een 3D-situatieschets en de calculatie.
Stappen 1 Meet de installatie in. 2 Maak een 3D-situatieschets (ontwerper). 3 Stel vast welk en hoeveel materiaal er nodig is (calculator en materiaal beheerder). 4 Bereken de tijd die nodig is (calculator en projectleider). 5 Maak een calculatie van de kosten (calculator). Kostencalculatie 6 Verwerk alle informatie in de offerte. Offerte
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Projectie
– 3D-tekenprogramma
– Technisch ontwerp maken – Afwegen van tijd en kosten – Offerte schrijven
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 7
01-08-2008 12:54:58
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Offerte opstellen Aandachtspunten Controleer of de klantvraag mogelijk is. Schrijf duidelijk en helder. Controleer je eigen werk.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 8
01-08-2008 12:54:58
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
De offerte aanbieden De afhandeling van de offerte. De offerte voor de klant is klaar! De projectleider overhandigt de offerte aan de klant. Nu kijken of de klant de offerte goedkeurt!
Stappen 1 Overhandig de offerte aan de klant. 2 Maak een afspraak om de offerte verder toe te lichten (projectleider). 3 Voer het gesprek met de klant en licht de offerte toe. Vraag of de klant de offerte goedkeurt. 4 Zorg dat de klant de offerte tekent. 5 Bewaar de getekende offerte voor de administratie. Offerte
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
–
–
– Offerte aanbieden en toelichten
Aandachtspunten Vertel kort en duidelijk wat je gaat doen. Overtuig de klant van jouw oplossing. Laat zien hoe je de vraag van de klant hebt vormgegeven in de oplossing.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 7
01-08-2008 12:49:45
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Het werk voorbereiden Wat hebben we nodig? Het technisch installatiebedrijf bereidt eerst het werk voor, voordat de monteurs echt aan de slag gaan. Samen denken jullie na over het volgende: Hoeveel tijd is er nodig om het project uit te voeren? Wat hebben we nodig om de opdracht uit te voeren? Is er voldoende personeel of moeten we mensen inhuren?
Stappen 1 Maak een elektro- en installatietechnische tekening (ontwerper). Installatietekening 2 Stel vast welk materiaal en gereedschappen jullie nodig hebben (materiaalbeheerder). Magazijnbon 3 Bestel de benodigdheden bij het magazijn (materiaalbeheerder). 4 Maak samen de projectplanning. Projectplanning 5 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Projectie
– Catalogi voor materiaal – Website van leveranciers
– Technisch ontwerp maken – Vergaderen
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 9
01-08-2008 12:54:58
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Het werk voorbereiden Aandachtspunten
Maak een agenda van de vergadering (projectleider). Notuleer de vergadering. Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan de veiligheid bij de installatie (zoals beschermingsmiddelen). Zorg dat iedereen achter de planning staat (conflict hanteren). Maak een verslag van de vergadering (projectleider).
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 10
01-08-2008 12:54:59
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 1: 230V installatie voor apparatuur Aan de slag! Jullie hebben de werkzaamheden voorbereid. De planning is klaar en de benodigdheden liggen klaar of zijn besteld. Jullie kunnen aan de slag bij de klant. Samen monteren jullie de installatie per onderdeel of apparaat. De projectleider geeft bovendien instructies aan het team, houdt de planning in de gaten en controleert alle werkzaamheden. Jullie beginnen met de 230V installatie voor de apparatuur. De installatie voor de noodverlichting wordt later aangelegd.
Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de installatietekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de onderverdeelinrichting. 3 Bepaal aan de hand van de situatie en de NEN 1010 de kabeldoorsnede. 4 Bepaal de selectiviteit. 5 Sluit de onderverdeelinrichting aan op de hoofdverdeelinrichting. 6 Bevestig de kabelgoot. 7 Monteer een T-stuk van de kabelgoot. 8 Monteer in de kabelgoot het scheidingsschot. 9 Monteer de wandgoot. 10 Monteer de schetsplaten met kabeldoos op de kabelgoot. 11 Monteer de wandcontactdozen voor de 230V installatie in de wandgoot.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 11
01-08-2008 12:54:59
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 1: 230V installatie voor apparatuur 12 Trek de bedrading naar de onderverdeelinrichting. 13 Maak de lassen. 14 Monteer de onderdelen van de 230V installatie af. 15 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Vermogen – Selectiviteit
– Montage voorschriften van de fabrikant – NEN 1010 – NEN-EN 50110 / NEN 3140 – NPR 5310:1
– Aanpassing verdeelinrichting maken – Kabeldoorsnede bepalen – Selectiviteit bepalen – Aardingsvoorziening aansluiten – Kabelgootsysteem aanleggen – Elektrische onderdelen monteren op kabelgoot – Lassen met behulp van draailasdop – Groepenindeling (overzicht) voor meterkast maken
Aandachtspunten Werk volgens opdracht en geldende regels. Werk veilig en verantwoordelijk. Stem je werkzaamheden af met je collega-monteurs.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 12
01-08-2008 12:54:59
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 2: Data- en telefoonaansluiting Aan de slag! Jullie gaan de data- en telefoonaansluiting aanleggen.
Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de installatietekening. Installatietekening 2 Monteer de wandcontactdozen voor de data, telefoon en CAI in de wandgoot. 3 Plaats het aansluitkastje met LSA stroken. 4 Leg de datakabels. 5 Plaats een kast met lijnversterker. 6 Leg de coaxkabel. 7 Monteer de onderdelen van de data- en telefooninstallatie af. 8 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 13
01-08-2008 12:55:00
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 2: Data- en telefoonaansluiting Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Datacommunicatie – Digitaal / analoog – Signaalverlies
–M ontage voorschriften van de fabrikant – NEN 1010 – NEN-EN 50110 / NEN 3140 – NPR 5310:1
– Telefoon en datanetwerk aansluiten – UTP-kabel aanleggen – HUB / switch aansluiten – Modem aansluiten – Router aansluiten
Aandachtspunten Werk volgens opdracht en geldende regels. Werk veilig en verantwoordelijk. Stem je werkzaamheden af met je collega-monteurs.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 14
01-08-2008 12:55:00
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 3: 230V installatie voor de verlichting Aan de slag! Jullie gaan de 230V installatie voor de verlichting aanleggen.
Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de installatietekening. Installatietekening 2 Leg de 230V plafondinstallatie aan en trek de bedrading naar de centrale dozen (afzonderlijke groep). 3 Monteer de armaturen op de juiste plek en sluit deze aan op de plafondinstallatie. 4 Maak de lassen. 5 Monteer de schakelaars. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 15
01-08-2008 12:55:00
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 3: 230V installatie voor de verlichting Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Vermogen
–M ontagevoorschrift van de fabrikant – NEN 1010 – NEN-EN 50110 / NEN 3140 – NPR 5310:1
– Lassen met behulp van draailasdop – Twisten
Aandachtspunten Werk volgens opdracht en geldende regels. Werk veilig en verantwoordelijk. Stem je werkzaamheden af met je collega-monteurs.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 16
01-08-2008 12:55:00
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 4: Verlichting Aan de slag! Jullie gaan nu de verlichting installeren.
Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de installatietekening. Installatietekening 2 Plaats de armaturen. 3 Sluit de armaturen aan. 4 Meet de lichtsterkte met de luxmeter. 5 Controleer / meet de vereffeningsleiding en aansluiting. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Vermogen – Lichtopbrengst – Reflectie
– Montagevoorschrift van de fabrikant – NEN 1010 – NEN-EN 50110 / NEN 3140 – NPR 5310:1
– Armaturen monteren – Lichtsterkte meten
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 17
01-08-2008 12:55:00
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor –
Installeren 4: Verlichting Aandachtspunten
Zorg voor de juiste lichtsterkte. Werk volgens opdracht en geldende regels. Werk veilig en verantwoordelijk. Stem je werkzaamheden af met je collega-monteurs.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 18
01-08-2008 12:55:01
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 5: Decentrale noodverlichting Aan de slag! Jullie gaan nu de decentrale noodverlichting installeren.
Stappen Elektrische Installatie 1 Bekijk de installatietekening. Installatietekening 2 Maak de aansluitingen voor de noodverlichting. 3 Monteer een schetsplaat voor de noodverlichting. 4 Breng de kabel van de noodverlichtingen naar de kabeldoos. 5 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Decentraal
– Montagevoorschrift van de fabrikant – NEN 1010 – NEN-EN 50110 / NEN 3140 – NPR 5310:1
– Noodverlichting installeren
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 19
01-08-2008 12:55:01
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installeren 5: Decentrale noodverlichting Aandachtspunten Werk volgens opdracht en geldende regels. Werk veilig en verantwoordelijk. Stem je werkzaamheden af met je collega-monteurs.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 20
01-08-2008 12:55:01
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Testen Werkt het goed? De installatie is gemonteerd. Maar werkt de installatie goed? Of ontbreekt er nog iets? Samen met de docent stellen jullie de installatie in bedrijf en controleren jullie of de installatie goed werkt.
Stappen 1 Vraag de docent om spanning op de installatie te zetten. 2 Controleer de werking van de elektrische onderdelen. 3 Bij onjuiste werking: fout opsporen en herstellen. 4 Maak gereed voor oplevering. 5 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
–
– Aansluitschema onderdelen – Opleveringschecklist
– Signaleren knelpunten, fouten en afwijkingen – Eigen werk controleren
Aandachtspunten Controleer of er geen nadelige effecten tussen de verschillende installaties zijn. Veiligheid. Denk aan opruimen van de werkplek.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 8
01-08-2008 12:49:45
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Gebruiksaanwijzing Hoe werkt het? De installatie is klaar. En werkt! Om de klant zo goed mogelijk van dienst te zijn, maken jullie een gebruiksaanwijzing. Dan weet de klant tenminste hoe de installatie werkt!
Stappen 1 Maak samen de gebruiksaanwijzing van de verschillende installatiedelen. Gebruiksaanwijzing 2 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
–
– Technische gegevens onderdelen – Montagevoorschriften van de fabrikant
– Aansluitschema van technische apparaten tekenen – Instructie schrijven
Aandachtspunten Beschrijf hoe de klant problemen kan oplossen. Denk aan het schriftelijk taalgebruik. Zorg dat je werk er verzorgd uitziet.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 9
01-08-2008 12:49:45
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Projectoplevering Lever de installatie op! Nu gaan jullie de installatie bij de klant opleveren. Bij de oplevering licht je ook de gebruiksaanwijzing toe.
Stappen 1 Spreek met de klant af wanneer je de installatie gaat opleveren (projectleider). Klantenkaart 2 Leg aan de klant uit hoe de installatie werkt en stel de installatie in bedrijf. Gebruiksaanwijzing 3 Overhandig de gebruiksaanwijzing. Gebruiksaanwijzing 4 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Klanttevredenheid
–
– Installatie opleveren
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 21
01-08-2008 12:55:02
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Projectoplevering Aandachtspunten
Bereid samen het gesprek voor: is er gemaakt wat de klant wil?. Maak een afspraak met de klant (projectleider). Licht de werking van de installatie toe. Voer samen met de klant de eindinspectie uit. Zorg dat de klant tevreden is. Licht de gebruiksaanwijzing toe.
5855_Kantoor_krtn_2zijdig.indd 22
01-08-2008 12:55:02
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Interne administratie Een nette afronding. De installatie is aan de klant opgeleverd. Terug op kantoor werken jullie de interne administratie bij. Jullie vullen de laatste gegevens in op de weekstaat en de magazijnbon. De projectleider houdt het overzicht.
Stappen 1 Verzamel de weekstaten (calculator). Weekstaat 2 Reken uit hoeveel uur aan de opdracht is besteed (calculator). Weekstaat 3 Vul op de magazijnbon in welke materialen over zijn (materiaalbeheerder). Magazijnbon 4 Breng de overgebleven materialen en gereedschappen terug naar het magazijn. 5 Lever de weekstaten en de magazijnbon in bij de projectleider.
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Administratie – Projectevaluatie
–
–
Aandachtspunten Ga zorgvuldig om met materiaal. Het project dient binnen de geplande tijd af te zijn.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 10
01-08-2008 12:49:46
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Nacalculatie Hoe ziet de rekening eruit? De interne administratie is uitgewerkt. De projectleider stelt de status vast. Samen bespreken jullie of de planning en de begroting van het benodigde materiaal goed was. Jullie vragen je daarbij af: Zijn er meer uren besteed dan dat er in de offerte is aangegeven? Zijn er andere materialen gebruikt? Daarna stellen jullie de factuur op voor de klant.
Stappen 1 Vergelijk het gebruikte materiaal met de offerte. Zijn er extra materialen gebruikt? 2 Schrijf op welke materialen in rekening worden gebracht en bereken de gemaakte kosten. Nacalculatie 3 Vergelijk de gemaakte uren met de ingeschatte tijd. Is er meerwerk uitgevoerd? 4 Schrijf het aantal uren op dat in rekening gebracht wordt. Nacalculatie 5 Maak de rekening klaar voor de klant. Factuur
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Winst / verlies
–
– Projectevaluatie opstellen
Aandachtspunten Bedenk samen of jullie de installatie op een goede, snelle en / of goedkope manier hebben aangelegd. De klant betaalt geen meerwerk of extra materiaal als dat niet vooraf met hem afgesproken is.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 11
01-08-2008 12:49:46
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Nazorg Contact met de klant houden. Voor het technisch installatiebedrijf is het belangrijk dat de klant tevreden is over het geleverde werk. Misschien heeft de klant nog meer opdrachten of heeft hij jullie aanbevolen bij anderen. De projectleider belt daarom de klant voor de nazorg.
Stappen 1 Bereid samen het telefoongesprek voor. Voorbereiding nazorggesprek 2 Voer het telefoongesprek (projectleider). 3 Vul de afspraakkaart in (projectleider). Klantenkaart
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
– Relatiebeheer
–
– Inschatting van de klantsituatie
Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Zorg dat de klant tevreden is. Hij kan namelijk het bedrijf bij anderen aanbevelen en voor nieuw werk zorgen. Neem in de planning op wanneer je opnieuw contact op moet nemen met de klant.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 12
01-08-2008 12:49:47
Opdrachtkaart
offertefase | uitvoerfase | opleverfase | evaluatiefase
Bedrijfssimulatie Kantoor
Projectevaluatie En hoe is alles gegaan? Jullie hebben de installatie bij de klant opgeleverd, de gereedschappen en materialen opgeruimd, de rekening verstuurd en de nazorg uitgevoerd. Dan is het nu tijd om samen terug te kijken op de uitvoering van het project.
Stappen 1 Maak een afspraak met de docent. 2 Kijk samen terug op de uitvoering van het project. Evaluatie 3 Bespreek het evaluatieformulier met de docent.
Bronnen Begrippen
Informatiebronnen
Vakmatige vaardigheden
–
–
– Gesprek voorbereiden – Evaluatiegesprek voeren – Omgaan met conflicten
Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Bedenk hoe jullie conflicten hebben opgelost.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 14
01-08-2008 12:49:47
Formulieren
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Voorbereiding afspraak maken met de klant 1 Wie is de klant?
2 Waarom bel je de klant (doel van het telefoongesprek)?
3 Hoe ga je je voorstellen?
4 Hoe ga je afscheid nemen?
5 Welke vragen ga je tijdens het telefoongesprek aan de klant stellen?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 15
01-08-2008 12:49:47
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Klantenkaart Gegevens Naam Adres Plaats Telefoonnummer (thuis) Telefoonnummer (werk) 06-nummer Faxnummer E-mail
Klantsituatie Hoeveel mensen wonen er? Leeftijd van de inwoners (inschatting) Zijn de bewoners bekend met techniek? (inschatting) Waar moet je rekening mee houden? (wat mag niet / wat wel) Bouwjaar Soort woning Energieleverancier Omgeving
Afspraken Datum:
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 16
Afspraak voor:
01-08-2008 12:49:48
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Voorbereiding gesprek met klant 1 Wie is de klant (aantal inwoners, leeftijd, randvoorwaarden werkzaamheden, enz.)?
2 Wanneer moet de installatie klaar zijn?
3 Wat is de opdracht van de klant?
4 Aan welke technische specificaties moet de installatie voldoen?
5 Welke materialen gaan jullie gebruiken?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 17
01-08-2008 12:49:48
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Voorbereiding gesprek met klant 6 Welk extra gereedschap en materieel hebben jullie nodig?
7 Zijn er vragen die jullie niet konden beantwoorden? Welke informatie over de opdracht ontbreekt nog?
8 Welke vragen gaan jullie aan de klant stellen?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 18
01-08-2008 12:49:48
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Gespreksverslag Gesprek met: Gesproken over: Datum: Plaats: 1 Welke vragen hebben jullie gesteld?
2 Beschrijf kort de informatie die jullie hebben verzameld.
3 Welke afspraken hebben jullie met de klant gemaakt?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 19
01-08-2008 12:49:48
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Kostencalculatie 1 Wat moeten jullie gaan installeren? Product | installatie 1 Product | installatie 2 Product | installatie 3 Product | installatie 4 Product | installatie 5 Product | installatie ...
2 Welke materialen hebben jullie nodig per product | installatie? En wat zijn de materiaalkosten? Product | installatie
Materiaal
Aantal
Materiaalkosten ( in € )
Totaal ( in € )
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 20
01-08-2008 12:49:48
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Kostencalculatie 3 Hoeveel tijd hebben jullie nodig om de opdracht uit te voeren? Wat zijn de loonkosten? Product | installatie
Tijd
Loonkosten ( in € )
Totaal ( in € )
4 Zijn er extra kosten te verwachten? Product | installatie
Extra kosten voor:
Kosten ( in € )
Totaal ( in € )
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 21
01-08-2008 12:49:48
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Offerte Klantgegevens Naam Adres Telefoonnummer Met deze offerte bieden wij u aan: het leveren, monteren en bedrijfsvaardig opleveren van:
Kosten Materiaalkosten Loonkosten Extra kosten Totaal (exclusief BTW) 19% BTW Totaal prijs (inclusief BTW) Leverings- en montagevoorwaarden van de installatie: Op deze offerte zijn de Algemene Voorwaarden voor Installatiewerk voor Consumenten (AVIC) van UNETO-VNI van toepassing.
Voor akkoord opdrachtgever:
Voor akkoord opdrachtnemer:
Naam: Plaats: Datum: Handtekening:
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 22
01-08-2008 12:49:49
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installatietekening Maak een elektrotechnische tekening.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 23
01-08-2008 12:49:49
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Installatietekening Maak een installatietechnische tekening.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 24
01-08-2008 12:49:49
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Projectplanning Namen:
Project: Projectnummer: Activiteit
Wie
Werktekening maken
Ontwerper
Materialen en gereedschappen bestellen
Materiaalbeheerder
Planning maken
Projectteam
Planning bespreken
Projectteam
230V installatie aanleggen voor apparatuur
Elektromonteur
Data- en telefoonaansluiting aanleggen
Elektromonteur
230V installatie aanleggen voor noodverlichting
Elektromonteur
Verlichting installeren
Elektromonteur
Noodverlichting installeren
Elektromonteur
Onderdelen aansluiten
Elektromonteur
Onderdelen afmonteren
Elektromonteur
Testen
Projectleider, Elektromonteur
Gebruiksaanwijzing maken
Ontwerper, Elektromonteur
Project opleveren
Projectleider
Interne administratie
Projectteam
Nacalculatie
Calculator
Nazorg
Projectleider
Evaluatie
Projectteam
Totaal
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 25
Geplande tijd Tijd p.p.
33 uur
01-08-2008 12:49:49
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Projectplanning Namen:
Project: Projectnummer:
Paraaf projectleider:
Paraaf materiaalbeheerder:
Paraaf ontwerper:
Paraaf calculator:
Paraaf elektromonteur:
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 26
01-08-2008 12:49:49
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Magazijnbon Levering:
Naam aanvrager:
Project: Projectnummer: Retour:
Datum:
Materialen / componenten / toestellen / etc. Aantal
Omschrijving
Over
Speciaal gereedschap / materieel Aantal
Omschrijving
Over
Paraaf aanvrager:
Paraaf magazijnmedewerker:
Tweede paraaf – retour magazijnbon
Tweede paraaf – retour magazijnbon
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 27
01-08-2008 12:49:50
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Weekstaat Namen:
Project: Projectnummer: Week:
Datum
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 28
Functie
Uitgevoerde werkzaamheden
Uren
Totaal aantal uren
01-08-2008 12:49:50
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Gebruiksaanwijzing Naam: Datum: Project: Welke onderdelen van de installatie moet de klant zelf kunnen bedienen?
Geef een beschrijving van de werking van de installatieonderdelen.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 29
01-08-2008 12:49:50
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Gebruiksaanwijzing Maak een tekening van de onderdelen van de installatie.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 30
01-08-2008 12:49:50
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Nacalculatie 1 Wat zijn de kosten van de materialen? Product
Materiaal
Aantal
Kosten ( in € )
Gebruikte materiaalkosten ( in € )
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 31
01-08-2008 12:49:50
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Nacalculatie 2 Wat zijn de loonkosten? Product
Tijd
Kosten ( in € )
Gemaakte loonkosten ( in € )
3 Zijn er overige kosten? Product
Voor...
Kosten ( in € )
Gemaakte overige kosten ( in € )
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 32
01-08-2008 12:49:51
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Nacalculatie 4 Is tijdens het uitvoeren van de opdracht met de klant afgesproken dat extra kosten in rekening gebracht mogen worden? Zo ja, zijn er extra kosten? Extra kosten voor:
Kosten ( in € )
Gemaakte extra kosten ( in € )
5 Is het project met winst of verlies afgesloten?
Offerte
Materiaalkosten Loonkosten Overige kosten Extra kosten Totaalbedrag Resultaat (Totaalbedrag nacalculatie – Totaalbedrag offerte)
Nacalculatie
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Factuur Factuur Factuurnummer: Klant: Factuurdatum:
Omschrijving
Bedrag
Materiaalkosten Loonkosten Overige kosten Extra kosten Totaal (exclusief BTW) 19% BTW Totaal prijs (inclusief BTW)
Garantie
Betaling binnen 14 dagen na factuurdatum.
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 34
01-08-2008 12:49:51
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Voorbereiding afspraak maken nazorggesprek 1 Wat is het doel van het telefoongesprek?
2 Hoe ga je je voorstellen?
3 Hoe sluit je het gesprek af?
4 Welke vragen ga je tijdens het telefoongesprek aan de klant stellen?
5 Hoe kom je te weten of de klant wel of niet tevreden is?
6 Hoe kom je te weten of de klant nog een andere opdracht voor jullie heeft?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 35
01-08-2008 12:49:51
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Evaluatie Namen:
Project: Projectnummer: Week / weken:
1 Waren de taken aan het begin van het project voor iedereen duidelijk?
Ja / Nee
Nee, wat niet?
2 Wat vonden jullie moeilijk?
3 Welke werkzaamheden waren makkelijk?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 36
01-08-2008 12:49:51
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Evaluatie 4 Hoe verliep de samenwerking? a. Wat ging goed?
b. Wat ging minder goed?
5 Wat zouden jullie de volgende keer anders doen?
6 Hebben jullie de planning gehaald? □ Ja: Waardoor komt dat? □ Nee: Welk deel van de planning hebben jullie niet gehaald? En hoe komt dat?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 37
01-08-2008 12:49:51
Formulier
Bedrijfssimulatie Kantoor
Evaluatie 7 Wat hebben jullie van dit project geleerd?
8 Welke onderdelen of werkzaamheden vonden jullie het leukst om uit te voeren?
5855_Kantoor_krtn_1zijdig.indd 38
01-08-2008 12:49:52
Techniek in het VMBO
Bedrijfssimulatie Kantoor Bedrijfssimulatie Kantoor
Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf
Postbus 416 3440 AK Woerden T 0800 – 8855885 F 0348 – 43 73 45 E
[email protected] I www.otib.nl
In OTIB zijn vertegenwoordigd:
03_OTIB_Cover_Kantoor_v2.indd 1
30-07-2008 11:00:25