Taalondersteuning voor werkgevers die werken met anderstaligen In Zuid-Oost-Vlaanderen

Taalondersteuning voor werkgevers die werken met anderstaligen In Zuid-Oost-Vlaanderen

Voorwoord Onze arbeidsmarkt stevent af op een krapte. Een heuse war for talent wordt voorspeld. Wie talent heeft, of zichzelf goed kan verkopen, heeft dus keuze te over om aan de slag te gaan. Wie minder troeven uit te spelen heeft, of wie wegens een aantal drempels zichzelf minder goed verkocht krijgt, slaagt er niet in zijn talent te gelde te maken. Toch, zo merken we, zijn er ook heel wat bedrijven die er niet in slagen om hun vacatures ingevuld te krijgen. Oorzaken hiervan kunnen van velerlei aard zijn, maar de oplossing kan soms voor het grijpen liggen. Immers, in de groep van mensen die niet zo makkelijk aan het werk geraken, zitten heel vaak verborgen talenten die omwille van hun handicap, afkomst, gebrek aan diploma's, of taalachterstand er niet in slagen zich vlot te verkopen. Voor bedrijven die er werk willen van maken, is dit een enorme opportuniteit: vandaag een kleine inspanning leveren om het talent boven te halen, kan je bedrijf voor jaren een sterke en loyale medewerker bijbrengen. Met deze brochure willen de initiatiefnemers bedrijfsleiders er vooral toe aanzetten verder te kijken dan de mogelijke taalbarrière die een anderstalige werknemer met zich meebrengt. Immers, achter een gebrekkige kennis van het Nederlands kan een zeer goede technieker, verkoper, bediende,… schuilgaan. Om de taaldrempel te overwinnen staat het bedrijf er trouwens niet alleen voor. Integendeel, heel wat organisaties en steunmaatregelen zijn net in het leven geroepen om bedrijven en anderstalige werknemers te begeleiden naar een mooie toekomst. Wie de organisaties zijn en wat ze de werkgevers die verder durven kijken, kunnen bieden, dat komt u in deze brochure te weten. Deze brochure is een uitgave van het Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen. Deze brochure werd samengesteld op basis van gegevens, ons ter beschikking gesteld van de meewerkende organisaties. Niettegenstaande de grote zorgvuldigheid en de betrouwbaarheid van de informatie opgenomen in deze brochure, kunnen bepaalde gegevens ontbreken of verkeerd zijn voorgesteld. Wij wensen ons hiervoor oprecht te verontschuldigen. Ook andere suggesties en opmerkingen zijn steeds welkom. U kan hiervoor contact opnemen met: Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen (RESOC/SERR) Fons Wauters – 053-60 77 06; Stafmedewerker Arbeidsmarkt, Keizersplein 42 - 9300 Aalst

2

TAALONDERSTEUNING VOOR WERKGEVERS DIE WERKEN MET ANDERSTALIGEN

Inhoudstafel:

Voorwoord 1.

Algemeen 1.1. Huis van het Nederlands 1.2. Rol en taak van de VDAB – Sluitend taalbeleid

2.

Bij aanwerving 2.1. VDAB -IBO-T: Individuele Beroepsopleiding met Taalondersteuning 2.2. Gratis taalcoaching op de werkvloer (binnen het eerste jaar van tewerkstelling)

3.

Personeelsbeleid en taal 3.1. VDAB - Nederlands op de werkvloer 3.2. VDAB - Help - communicatiemodule 'Hoe efficiënt luisteren en praten met anderstaligen' 3.3. VDAB - Zaterdagopleiding ’Technisch Nederlands voor de Bouwsector’ 3.4. Vokans - Nederlands op de werkvloer 3.5. Diversiteitsplannen

4.

Sectorale financiële ondersteuning inzake taalopleidingen

5.

Extra taalopleidingen in de regio 5.1. Syntra Midden-Vlaanderen

6.

Gebruik van pictogrammen in het kader van veiligheid

7.

Nog een aantal handige weetjes

8.

Overzicht van niet werkende werkzoekenden met onvoldoende kennis van het Nederlands

3

1.

Algemeen

1.1.

Werking en opdracht van Huis van het Nederlands Oost-Vlaanderen vzw

Anderstaligen doorverwijzen naar het juiste aanbod Nt2 (Nederlands als tweede taal) Het Huis van het Nederlands organiseert zelf geen cursussen Nederlands. Het helpt anderstaligen die Nederlandse les willen volgen op weg. Een consulent voert een intakegesprek met de kandidaat-cursist en via testing wordt niveau en leertempo bepaald. Samen met de anderstalige zoekt de consulent dan naar de meest geschikte cursus. Het Huis van het Nederlands werkt hiervoor samen met o.a. de centra voor volwassenenonderwijs, basiseducatie en VDAB. Praktisch De dienstverlening van het Huis van het Nederlands is gratis. Kandidaat-cursisten kunnen zich spontaan aanmelden tijdens de open permanenties in een van de loketten. Een overzicht van plaatsen, openingsuren en contactgegevens staat op de website www.hvnoostvlaanderen.be.

1.2.

Rol en taak van de VDAB – Sluitend taalbeleid

Het sluitend taalbeleid houdt in dat anderstalige werkzoekenden die zich bij VDAB inschrijven indien nodig eerst doorverwezen worden naar het Huis van het Nederlands of een andere opleidingsverstrekker, tot ze het niveau hebben bereikt waarop ze een gepast (taakgericht) taaltraject binnen VDAB kunnen aanvangen. Er zijn verschillende cursussen, afhankelijk van de sector of het beroep waarin de anderstalige aan de slag wil. Dit taaltraject wordt eventueel nog aangevuld met een technische opleiding, waarna er zo snel mogelijk wordt toegeleid naar werk. Ook in deze fase is er nog steeds taalondersteuning door een VDAB-instructeur mogelijk. Het sluitend taalbeleid bij VDAB omvat dus: - Taakgerichte taalopleidingen geven in functie van de vereiste vaardigheden in de door de klant beoogde job. de - Nederlands als 2 taal (NT-2)-trajecten, vanaf taalniveau 1.1, aanbieden voor administratieve, technische en zorgberoepen alsook voor verkoop en voor hogergeschoolden. - Structureel inzetten op Nederlands op de Werkvloer, taal-IBO's en Nederlands op de opleidingsvloer. (IBO= individuele beroepsopleiding)

4

2.

Bij aanwerving

2.1.

IBO-T: Individuele Beroepsopleiding met Taalondersteuning:

Als je een anderstalige werkzoekende aanwerft met een Individuele Beroepsopleiding in de Onderneming (IBO - meer informatie op http://vdab.be/ibo/ ) is er de mogelijkheid om gratis beroep te doen op een taalinstructeur van VDAB. Hoe vaak die langskomt en de frequentie van de ondersteuningsmomenten worden onderling overlegd en zullen afhankelijk zijn van het startniveau van de cursist, de taal-eisen die de job stelt, de verwachtingen en mogelijkheden van beide partijen. Taalondersteuning bij een IBO vraag je aan via de IBO-consulent van de VDAB, die een instructeur zal contacteren en deze zal vragen langs te komen om de mogelijkheden te bekijken.

2.2.

Gratis taalcoaching op de werkvloer

Eens aan het werk kan het nuttig zijn om de nodige aandacht te hebben voor 'taalachterstand' van de betrokken werknemer. Hiertoe heeft men 'job-/taalcoaching' ontwikkeld. Job-/taalcoaching is een begeleiding en ondersteuning van laagtaalvaardige werknemers op de werkvloer. Een taalcoach betrekt actief de werkomgeving in het coachingsproces en ondersteunt waar nodig het taalbeleid binnen de onderneming. Een gebrekkige kennis van het Nederlands bij werknemers kan een duurzame en kwaliteitsvolle tewerkstelling belemmeren. Communicatie is niet alleen essentieel voor een goed wederzijds begrip, het is eveneens een belangrijke integratiefactor. Op lange termijn blijft het investeren in praktische kennis van het Nederlands op de werkvloer zowel voor de werkgever als de werknemer een win-win situatie. Job-/taalcoaching is gratis voor werkgevers tot de werknemer een jaar in dienst is bij aanvang van de coaching en behoort tot een van de volgende doelgroepen: • kansengroepen (50+, kortgeschoolden, allochtonen, personen met een arbeidshandicap) • invoegwerknemers voor zover deze tot de kansengroepen behoren • werknemers uit het Brusselse of Waalse gewest (Het traject kan worden opgestart bij werknemers tot een jaar na het begin van het arbeidscontract. De effectieve coaching mag dus wel degelijk doorlopen na dat jaar.) Het coachingstraject duurt maximaal 1 jaar. De taalcoach kan tips meegeven aan de directe leidinggevende om het taalbeleid af te stemmen op de doelgroep of de betrokken werknemer. Coaching mag niet worden verward met Nederlandse les. De taalcoaching is altijd maatwerk. Voor elke situatie wordt nauwkeurig bekeken wat er nodig is om de laagtaalvaardige werknemer zo optimaal mogelijk te integreren. Regelmatige feedback en overleg zijn daarom essentieel. Volgende organisaties bieden job-/taalcoaching aan in de regio Zuid-Oost-Vlaanderen: Groep Intro Nekkersputstraat 189a, 9000 Gent Joke Dirckx, tel 09/210 77 77 www.groepintro.be

Job & Co Antwerpse steenweg 573, 9040 Gent 09/266 18 10 - [email protected] www.jobenco.be

Vokans, afdeling Zuid-Oost-Vlaanderen Hopmarkt 41, 9300 Aalst 053/73 45 76 [email protected] www.vokans.be

Kopa, afdeling Zuid-Oost-Vlaanderen Broekstraat 154, 9700 Oudenaarde 055/30 28 60 [email protected] www.kopa-werkwillig.be 5

3.

Personeelsbeleid en Taal

3.1.

VDAB - Nederlands op de werkvloer

Ervaren je anderstalige werknemers problemen op de werkvloer omdat ze het Nederlands niet voldoende onder de knie hebben? Dan is de opleiding Nederlands op de werkvloer geknipt voor hen. Je anderstalige medewerkers leren het Nederlands dat ze nodig hebben om hun job goed uit te voeren. De opleiding wordt op maat gemaakt en geïntegreerd in de gewone werktaken. Deze aanpak is efficiënt en resultaatgericht. Werkwijze De instructeur van VDAB observeert je medewerkers en gaat na in welke situaties er problemen zijn. Bijvoorbeeld: ze begrijpen de veiligheidsinstructies niet, zijn niet in staat om verslagen te maken, kunnen geen telefoongesprekken voeren met klanten, hebben communicatieproblemen met andere werknemers,... Verder praat hij met de medewerkers zelf, en met hun leidinggevenden en collega's. Op basis van zijn bevindingen bepaalt de instructeur samen met jou de doelstellingen van de opleiding en de cursusinhoud. De opleiding wordt individueel gegeven of in kleine groepjes. De werknemers krijgen geen theoretische lessen maar leren Nederlands in concrete werksituaties. Hebben ze bijvoorbeeld problemen om vragen van klanten te begrijpen, dan oefenen ze dit eerst in via een rollenspel. Vervolgens helpen ze -samen met de instructeur- echte klanten. De opleiding vindt plaats in je bedrijf, bij voorkeur tijdens de werkuren. De duur van de opleiding is afhankelijk van de doelstellingen, maar het aangewezen minimum is 20 uur voor individuele lessen en 40 uur voor groepslessen. Best is om de lessen twee keer per week te laten plaatsvinden. Op die manier kunnen de medewerkers regelmatig oefenen. Prijs In de prijs van 75 euro per gegeven lesuur, ongeacht hoeveel personen er deelnemen, is alles inbegrepen: het ontwikkelen van cursusmateriaal, de verplaatsingen van de instructeur, de evaluatie... Ben je een KMO, dan geeft VDAB je korting op de opleiding Nederlands op de werkvloer. Heb je minder dan 10 werknemers, dan betaal je 50% minder. Heb je tussen 10 en 25 werknemers, dan betaal je 25% minder. Bovendien kan je als KMO in aanmerking komen voor een subsidiemaatregel: de kmo-portefeuille. Nederlands op de werkvloer is een erkende opleiding voor betaald educatief verlof (nummer N-1039-01). Je sectoraal opleidingsfonds kan in bepaalde gevallen tussenkomen in de kosten en VDAB heeft ook raamakkoorden met sommige sectoren.

Meer info op http://vdab.be/hraanbod/nederlands.shtml of rechtstreeks contact opnemen met: Campusmanager: Iris van Hoecke - Tel. 09 254 11 40 - [email protected] Voor specifieke vragen rond financiering en tussenkomsten : Jan Hoste - Tel. 09 216 13 22 - [email protected] 6

3.2.

VDAB - HELP - Extra-communicatiemodule 'Hoe efficient luisteren en praten met anderstaligen'

Je kan de opleiding Nederlands op de werkvloer ook combineren met een korte communicatiemodule: HELP – Hoe Efficiënt Luisteren en Praten met anderstaligen. Hierbij krijgen werkgevers en Nederlandstalig personeel tips over hoe je best met anderstalige medewerkers communiceert. Je leert bijvoorbeeld hoe je instructies zo kan formuleren dat ze duidelijk zijn voor anderstalige collega's. Verder komen taboes en misverstanden aan bod via oefeningen. Deze module bestaat uit een sessie van twee à drie uur. (contactgegevens VDAB zie 3.1)

3.3.

VDAB - Zaterdagopleiding ’Technisch Nederlands voor de Bouwsector’

Voor veel bouwbedrijven is het inrichten van een cursus op de werkvloer praktisch moeilijk te realiseren: er is het veiligheidsaspect, het lawaai, de werknemers zitten verspreid over verschillende werven, en de werkdruk is vaak hoog. En toch is er net in deze sector een steeds groeiende vraag naar taalondersteuning. Om aan deze behoefte tegemoet te komen organiseert het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwsector (FVB) elk najaar, in samenwerking met VDAB, een opleiding op zaterdag. Gedurende 10 halve dagen wordt in groepjes van 10 à 12 personen dieper ingegaan op typische vaktermen uit de bouwsector: gereedschappen en materialen, begrijpen van instructies, veiligheidsvoorschriften... Het FVB draagt bij aan de opleidingskost en de werknemer krijgt als beloning voor zijn inzet zelfs een premie. Afhankelijk van de interesse en het aantal kandidaten per regio wordt deze opleiding elk jaar op meerdere locaties ingericht. Om de exacte data van de lessen, evenals de opleidingsplaatsen te kennen, neemt u het best contact op met: - het FVB (http://fvb.constructiv.be/) - of via Kenneth GOEDERTIER (Opleidingsadviseur) 09/338 55 17 [email protected]

3.4.

VOKANS - Nederlands op de werkvloer:

Vokans kan op vraag van de klant/bedrijf een opleiding 'Nederlands op de werkvloer' op maat uitwerken. Doel van de cursus is: • Het verhogen van de taalvaardigheid van anderstalige werknemers • Bijschaven van arbeidsattitudes • Betere communicatie tussen collega's onderling en tussen werknemer en bedrijfsleider De cursus beoogt vooral een verbetering van de taalvaardigheid. Met taalvaardigheid word bedoeld dat de cursisten de taal kunnen gebruiken in een aantal situaties. Taalvaardigheid leer je door dingen te doen in een taal. Daarom vertrekt de cursus ook vanuit de behoeften van de werknemers en van de werkvloer: wat moet de werknemer kunnen in het Nederlands? Hiervoor is voorafgaand onderzoek nodig. Door middel van gesprekken, bedrijfsbezoek, observaties kan de lesgever een overzicht maken van de taalgebruikbehoeften. • Het slagen van deze cursus staat of valt met de mate waarin iedereen in het bedrijf positief staat t.o.v. deze cursus. Daarom is het van belang dat er van bij de aanvang en ook tijdens de cursus openheid en duidelijkheid is voor iedereen. Wat is de bedoeling van de cursus? Wie betaalt het? Moeten anderen inspringen voor de cursisten? Wat doen ze eigenlijk in die lessen? Hoelang duurt het? Enzovoort. • Eén korte taalcursus kan niet alle taalproblemen in een bedrijf oplossen. Het verwerven van 7

taalvaardigheid in een vreemde taal is een langzaam proces waar verder moet aan gewerkt worden. Het betrekken van de Nederlandstalige werknemers bij deze cursus kan een pluspunt zijn voor de toekomst. Zij kunnen een aantal algemene principes leren waarmee ze later hun anderstalige collega's beter leren begeleiden in het verhogen van hun taalvaardigheid. • De communicatiekloof tussen Nederlandstaligen en anderstaligen heeft twee kanten: aan de kant van de anderstaligen wordt gepoogd de kloof te overbruggen met een taalopleiding, aan de kant van de Nederlandstaligen is er nood aan sensibiliseren, daarmee bedoelen we een bereidheid tot medewerking aan het overbruggen van de kloof. Dit kan door een communicatietraining gebeuren waarbij de Nederlandstaligen tips krijgen van hoe de communicatie vlotter kan verlopen. Deze communicatietraining kan in een tweetal sessies (minimum) gebeuren. • Vooraleer de opleiding Nederlands op de werkvloer afloopt, kan er opgestart worden met taalcoaching op de werkvloer (zie hierboven beschreven). Door het aaneensluiten van taalcoaching op de werkvloer bij Nederlands op de werkvloer (NODW) zorgt Vokans voor een implementatie en verankering van het geleerde. Hierdoor wordt het rendement van de opleiding Nederlands op de werkvloer verhoogt. • Het aantal uren van de opleiding Nederlands op de werkvloer wordt samen met de klant besproken. Het minimumtraject bestaat uit 40 uren les (2 x 2u per week, gedurende 10 weken). Aangezien Vokans op maat werkt, wordt ook de prijs per cursus besproken. Vokans Zuid-Oost-Vlaanderen Hopmarkt 41, 9300 Aalst, 053/73 45 76 - [email protected] - www.vokans.be

3.5.

DIVERSITEITSPLANNEN

Een diversiteitsplan is een plan op maat van het bedrijf en speelt in op de behoeften van het bedrijf. Het is niet nodig om een allesomvattend lange termijnplan op te stellen om voor subsidie in aanmerking te komen: een planmatige aanpak, waarbij het doorlopen van een aantal stappen leidt tot enkele samenhangende concrete acties, volstaat. Zo'n diversiteitsplan kan acties omvatten rond de verschillende pijlers van het personeelsbeleid: werving en selectie; onthaal; functioneren en evalueren van medewerkers; vorming, training en opleiding; … Maar ook aandacht voor de afstemming van arbeid en gezin/vrije tijd met oog voor gelijke kansen van mannen en vrouwen, retentie van medewerkers, coaching van leidinggevenden, … kan binnen een diversiteitsplan aan bod komen. Het gaat dus niet alleen over instroom van nieuwe medewerkers, het gaat ook over duurzame tewerkstelling van bestaande medewerkers. Concreet kunnen zowel de loonkosten als de werkingsmiddelen gekoppeld aan een IBO-T (Individuele beroepsopleiding met Taalondersteuning) of een training Nederlands op de werkvloer als acties in een diversiteitsplan worden opgenomen. Een projectontwikkelaar evenredige arbeidsdeelname en diversiteit van SERR/RESOC Zuid-OostVlaanderen geeft begeleiding en ondersteuning bij de opmaak en de uitvoering van een diversiteitsplan. Voor verdere info of een oriënterend gesprek kan u terecht bij: - Sabrina Bekaert - [email protected] - 053/60 77 05 - Daniël Lambeets - [email protected] - 053/60 77 07 - Jenifer Schmit - [email protected] - 053/60 77 04 8

4.

Sectorale financiële ondersteuning inzake Taalopleidingen

In veel gevallen is er voor taalopleidingen en of Nederlands op de werkvloer ook een sectorale tussenkomst voorzien. Hiertoe kan je best contact opnemen met je sectorfonds (dit is afhankelijk van het Paritair Comité waaronder je bedrijf valt) of navragen welke tussenkomst er mogelijk is kan ook bij VDAB: Jan Hoste Tel. 09 216 13 22 - [email protected]

5.

Extra - Taalopleidingen in de regio

Voor alle vragen in verband met het taalaanbod Nederlandse taal, testing van kandidaten, ... kan je terecht bij het Huis van het Nederlands. Een overzicht van plaatsen, openingsuren en contactgegevens staat op de website www.hvnoostvlaanderen.be

5.1.

Syntra Midden-Vlaanderen

Deze opleidingsorganisatie biedt ook (specifieke) taaltrainingen aan, uitgewerkt volgens de noden en behoeften van uw bedrijf/organisatie, georganiseerd individueel of in groep, op onze campussen of op locatie. Tarief voor deze taalopleidingen op maat (ook Nederlands als 2de taal): € 65 / uur Ondersteunende taal- en leercoaching van cursisten wanneer die een andere SYNTRA-opleiding op maat volgen kan uiteraard ook en is zelfs gratis. Meer info bij de trainingsadviseurs van SYNTRA Midden-Vlaanderen Regio Aalst: Kristof Mory, 0473/75.01.34 – [email protected] Regio Oudenaarde: Nathalie Riems, 0473/51.01.90 – [email protected] Website: www.syntra-mvl.be

9

6.

Gebruik van pictogrammen en veiligheid:

Het werken met pictogrammen is een handige manier om een aantal zaken snel duidelijk te maken, ook inzake veiligheid. Op de website www.sclera.be staat een ruim gamma aan pictogrammen. Deze zijn gratis te downloaden. Hierbij ook een voorbeeld van hoe er met pictogrammen kan gewerkt worden:

10

7.

Nog een aantal handige weetjes

Buiten de werksituatie kan er ook vaak Nederlands geoefend worden. Hierbij een overzicht van een aantal mogelijkheden: - Wablieft is een krant in eenvoudig Nederlands. Meer info op www.wablieft.be - Babbelonië : wekelijkse ontmoetingsmomenten waar Nederlandstaligen en anderstaligen elkaar ontmoeten en Nederlands praten. www.odice.be - Taalmix: website waar Nederlandstaligen en anderstaligen elkaar kunnen ontmoeten en met elkaar kunnen communiceren: www.taalmix.be - Meer informatie in verband met sociaal tolken en vertalen. http://www.kruispuntmi.be/coc - Tips in verband met communiceren met anderstaligen vind je op http://www.klaretaalrendeert.be

8.

Overzicht van niet-werkende werkzoekenden met onvoldoende kennis van het Nederlands

In de regio Zuid-Oost-vlaanderen – arrondissementen Aalst en Oudenaarde - zijn er relatief veel niet werkende werkzoekenden die geen of nauwelijks Nederlands kennen. Deze wonen hoofdzakelijk in de steden Aalst, Geraardsbergen, Ninove, Ronse en ook in de gemeente Denderleeuw. De hierbij gevoegde tabel geeft hierover een evolutie en een actuele situatie weer.

Locatie Aalst Denderleeuw G'bergen Ninove Oudenaarde Ronse Zottegem Regio ZOV

06/2009 Absoluut %

06/2010 Absoluut %

06/2011 Absoluut

%

492 123 172 153 64 677 21

15,90% 21,07% 16,85% 14,18% 8,46% 47,95% 3,86%

545 128 167 167 69 618 32

17,33% 21,48% 17,02% 15,40% 8,49% 45,44% 6,06%

528 82 151 137 76 570 33

18,58% 21,96% 15,96% 14,18% 9,88% 47,70% 6,63%

1.868

15,77%

1.918

16,13%

1.785

16,75%

Bron: VDAB

11

Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen RESOC/SERR Keizersplein 42 9300 Aalst T. 053/60.77.00 F. 053/60.77.01 M: [email protected] www.streekoverlegzov.be