support periodiek MAGAZINE van cav den ham - uitgave OKTOBER 2012
De uitdaging van veel levend geboren biggen
Eerste snede 2012, gezond maar taai melkend Flexibel en betrokken; goed gewaardeerd! Gezonde longen bij rosékalveren
150 ei per hen erbij!
Een jaar na volière omschakeling
VOORWOORD
Flexibel en betrokken; goed gewaardeerd! Wat wordt hoog gewaardeerd door de veehouder? Dat hij krijgt waar hij om vraagt. Voer is de belangrijkste input voor de veehouder. Daar stelt hij dus terecht hoge eisen aan. Daarom is flexibiliteit en betrokkenheid een steeds waardevoller onderdeel van de waardering van de veehouder voor zijn voerleverancier. Een op maat gesneden advies en een vlotte passende service blijkt belangrijk.
Jaarlijks worden de grotere veebedrijven bevraagd op hun waardering voor het advieswerk van hun leverancier.
Hoogste binnenkomer CAV Den Ham is voor het eerst opgenomen in de lijst van adviserende leveranciers en is als hoogste nieuwe binnenkomer geplaatst in de rij van 50, waaronder de grootste mengvoederbedrijven in Nederland. Vele gerenommeerde leveranciers werden ruim gepasseerd. Hoog was de score op de vraag of de veehouder CAV Den Ham zou aanbevelen bij een collega-veehouder. Een betere reclame is niet denkbaar!
Zelfstandige koers met volle kracht Het aantal beschikbare afnemers en leveranciers neemt niet direct toe voor de agrarische
2
bedrijven. Ontwikkelingen blijven doorgaan en er ontstaan grote internationaliserende bedrijven. Doel van deze ontwikkeling is om innovatief te zijn en om tegemoet te kunnen blijven komen aan de bedrijven, die de producten afnemen. Het argument, dat de prijs voor de boer beter wordt, is niet het item meer. Dat blijkt tegen te vallen door de grote organisatiekosten. Ook het innovatief vermogen is niet voorbehouden aan grote organisaties. Vaak zijn bedrijven, die niet log zijn, maar flexibel en klantgericht, beter in staat om nieuwe marktontwikkelingen op te pakken en met vernieuwende producten te komen. CAV Den Ham is zeer flexibel, zowel qua productie als organisatie. Betrokken medewerkers weten, waar de
boer over spreekt en beseffen hoe belangrijk het is, dat de veehouder op een juiste wijze bediend wordt. Flexibiliteit en betrokkenheid is de kracht van de zelfstandige coöperatie. Juist deze elementen maken het bedrijf van de coöperatie waardevol. Op zeer regelmatige basis sturen de boerenbestuurders de bedrijfsorganisatie aan, waarbij no-nonsens en grote werklust verankerd worden in de bedrijfsstrategie. Deze zelfstandige koers heeft geleid tot de huidige bedrijfsactiviteit met een geheel eigen positie in de markt. Gezien het aantal kleine en grote bedrijven, dat als leverancier van de markt verdwenen is, blijkt de
aanpak een geslaagde te zijn. In de beweging van internationalisering is er in de regio van Noord Oost Nederland nog veel te bereiken voor een breed georiënteerde en flexibele voerleverancier. U ontvangt vakkundig samengestelde voeders met deskundig advies van betrokken werkers.
Gert Roelofs, directeur
Gezond voer!
Het zal u niet ontgaan zijn, de uitslag van de eerste snede. Voor velen weer een spannend moment. Na de maaier in het gras te hebben gezet is nu het resultaat, dat onder een laag plastic ligt, bekend. Is de uitslag gelijk aan mijn verwachting? Heb ik de juiste keuzes gemaakt? Het vormt immers de basis voor een stabiel en gezond winterrantsoen. “Zware snedes” is wat je hoort onderweg, “meer dan de eerste en tweede van vorig jaar samen”. Het vochtige en wisselvalige weer resulteerde dit jaar in massale opbrengsten met veel structuur. Beduidend meer dan de afgelopen twee jaren. Na 1000 analyses kan zeker vast gesteld worden dat de eerste snede erg wisselend is. Er vindt een duidelijke tweedeling plaats in voederwaarde tussen de kuilen van begin en eind mei. De VEM daalde in deze periode van gemiddeld 935 naar 891. Het ruw-eiwit (totaal) daalde in deze zelfde periode van 183 naar 153 gram. Daarnaast daalde de voederwaarde in de tweede helft van mei snel doordat gras in de aar schoot en hierdoor snel verhoutte. NDF en ADL stegen gemiddeld naar 502 en 22, en dat is nogal hoog. De stengel zat er goed in en er zal veel geherkauwd gaan worden. Na twee jaar van pittige kuilen nu eens een kuil die
rust geeft. Structuur zal in veel gevallen niet nodig zijn. Maar de opmerking ‘taai melkend’ zal van toepassing zijn. De toename van ruwe celstof en vooral van de verhouting laten een duidelijk lagere VCOS% (verteerbaarheid van organische stof) zien dan de laatste jaren. Ook een RE-totaal van 153 gram laat te wensen over, vooral bij de huidige eiwit prijzen. De celwanden van een plant zijn onder te verdelen in hemicellulose, cellulose en lignine en zijn op het analyse rapport te herleiden via de waarden aan NDF, ADF en ADL. Deze analysetermen geven een indicatie over de snelheid waarmee kuilgras wordt afgebroken. Hemicellulose wordt makkelijk afgebroken. Lignine daarentegen is slecht tot niet afbreekbaar. Cellulose kan worden afgebroken, maar dat kost tijd. De verhouding tussen deze 3 componenten en
eventuele dwarsverbanden tussen de celwanden bepalen in grote mate de verteerbaarheid. Eerste snedes, die lang hebben gestaan en dus een hoog NDF, ADF en ADL gehalte hebben, zullen moeilijker te verteren zijn voor de koe. Pensbacteriën hebben meer tijd nodig om de dikke celwand van het oudere gras af te breken. Deze pensbacteriën benutten de vrijgekomen energie en eiwit om zelf te groeien en zich te vermenigvuldigen. Via deze weg wordt een belangrijk deel van het plantaardig eiwit omgezet in microbieel eiwit. Een melkkoe haalt 66% van haar eiwitbehoefte uit dit microbiële eiwit. Lang niet alle energie wordt door de pensbacteriën verbruikt en een groot deel wordt door de pens opgenomen in de vorm van azijnzuur, propionzuur en boterzuur. Deze vluchtige vetzuren dienen als energiebron voor de koe en als bouwstenen voor de melk. Het is daarom ontzettend belangrijk dat de pens optimaal functioneert. De koe, of eigenlijk de pens, moet deze winter extra hard werken om alle potentiële melk, die diep in uw eerste snede verscholen zit, uit te pakken en om te zetten in melk.
rundveesupport
Eerste snede 2012, gezond voer, maar taai melkend
Vooral bij deze historisch hoge grondstofprijzen staat het benutten van voer voorop. Alle componenten in het voer zullen goed op elkaar afgestemd moeten worden voor een optimale voerefficiency. De rundveeadviseurs zullen zich maximaal inzetten om dit te bereiken!
Henri Kolkman, rundveevoorlichter
3
RUNDVEESUPPORT VARKENSSUPPORT
Gezonde longen bij rosékalveren Door de hoge luchtvochtigheid in de herfst en de winter, en vaak grote temperatuurverschillen kunnen makkelijk luchtwegproblemen ontstaan. Infectiedruk van bacteriën en virussen is in het najaar het hoogst. Hoge groei vraagt gezonde longen.
Enkele tips: • Voorkom koude luchtval
geleidelijk sneller en langzamer gaan draaien. • Zorg altijd voor voldoende water. Pas op voor bevriezing. • Wacht niet te lang bij luchtwegproblemen • Raadpleeg uw dierenarts vroegtijdig.
op de dieren
• Controleer de luchtinlaten, zeilen, windbreekgaas, lamellen en repareer deze zonodig • Controleer bij mechanisch geventileerde stallen regelmatig de min. en max. temperatuur
De uitdaging van veel levend geboren biggen De laatste tijd is het aantal vitale, levend geboren biggen bij de leden van CAV Den Ham flink toegenomen. Hierbij zijn weken met gemiddeld 15 levend geboren biggen geen uitzondering. De uitdaging is om al deze biggen groot te brengen. Maar hoe? Zoveel spenen heeft de zeug niet. Er zijn diverse mogelijkheden de extra biggen goed op te vangen.
Pleegzeugen Op dit moment maken meerdere bedrijven gebruik van pleegzeugen. Een nadeel van het gebruik van pleegzeugen is, dat het aantal beschikbare kraamstallen voor de “gewone” worpen kleiner wordt. De meeste bedrijven hebben 23% kraamhokken, waarmee ze uitkomen op gemiddeld ongeveer 25 zoogdagen. Indien 1 op de 10 zeugen in de kraamstal een pleegzeug
4
• Zorg ervoor dat de ventilatoren
wordt, dan zijn er nog maar 21% kraamhokken beschikbaar voor de “gewone” worpen en zal de zoogperiode van deze worpen teruggaan naar gemiddeld 22 dagen. Op deze manier wordt er dus extra vroeg gespeend, terwijl spenen jonger dan 21 dagen juist ernstig wordt afgeraden. Pleegzeugen is kostenneutraal. De technische resultaten worden er in principe niet minder van. Indien er zonder pleegzeugen op dag 25 gespeend wordt, kan er bij inzet van 10% pleegzeugen gespeend worden op ruim 24 dagen (10% op 43 dagen en 90% op 22 dagen). Spenen op 22 dagen vraagt wel extra aandacht voor de gespeende biggen.
Planning Om goed met pleegzeugen te kunnen werken zou een strakke
Dick Boers
planning deels uitkomst kunnen bieden. Dit houdt in: niet meer zeugen aandekken dan gewenst. Bij 325 zeugen houdt dit in maximaal 17 zeugen per week te insemineren. (17 dekkingen = ong. 15 worpen/week = 780 worpen per jaar = bedrijfsworpindex van 2,40). Om deze planning in goede banen te leiden, zouden de zeugen direct na het werpen al geselecteerd moeten (Vervolg op pagina 5)
VARKENSSUPPORT
(Vervolg van pagina 4) worden, om zo te kijken hoeveel gelten er over 3 weken nodig zijn. Deze gelten kunnen dan d.m.v. Regumate ingepast worden. Hierbij moet men er wel rekening mee houden, dat de zeugen en gelten niet allemaal direct berig worden.
Alternerend spenen Een andere methode om ervoor te zorgen, dat de druk op de kraamstal lager wordt bij het gebruik van pleegzeugen, is alternerend spenen. Hierbij wordt er 4 maanden lang op bijvoorbeeld donderdag gespeend en daarna 4 maanden op maandag enzovoort. Op deze manier wordt de zoogperiode gemiddeld 3,5 dagen langer. Bij het gebruik van 1 pleegzeug op de 10 zeugen wordt de zoogperiode dan niet 22 dagen, maar 25,5 dagen (gemiddelde zoogperiode wordt ong. 27,5). Een nadeel hiervan is dat om de 4 maanden de weekplanning voor bedrijfswerkzaamheden geheel aangepast moet worden.
Moederloze opfok Biggen kunnen ook moederloos opgefokt worden. Dit kan door een aantal zware biggen na enkele dagen te spenen en deze moederloos op te fokken met kunstmelk en speciale melkkorrels. Echter om moederloze opfok tot een succes te maken moet er per werpgroep een aparte afdeling zijn voor de moederloze opfok. In deze afdeling moeten de omstandigheden voor deze biggen optimaal
zijn. Daarnaast is het van groot belang om het voer schoon en fris te houden. Deze methode is over het algemeen moeilijk in te passen in bestaande bedrijven en vraagt een investering. Wel is het mogeljk om met behoud van biggen de worpindex te verbeteren.
Percentage vervanging verhogen Een methode die eigenlijk niet wordt gebruikt, maar het probleem deels op zou kunnen lossen is het percentage vervanging te verhogen. Jonge zeugen hebben over het algemeen de beste uiers en de meeste goede spenen. Bij oudere zeugen wordt het aantal goede spenen minder, waardoor ze minder biggen groot kunnen brengen. Door het percentage vervanging te verhogen zal de gemiddelde zeugenstapel jonger worden, maar komen er ook meer goede spenen beschikbaar voor de biggen.
Methode
Voordelen Nadelen
Pleegzeugen
Geen extra
investeringskosten en hogere druk op kraamstallen
Moederloze opfok
Geen extra druk
op de kraamstallen situaties en extra investering
Bij een normale zeugenstapel en een vervanging van 43% is het gemiddelde worpnummer 4,1. Wordt het percentage vervanging naar bijvoorbeeld 53% gebracht, dan zal het gemiddelde worpnummer 3,4 worden. Het percentage zeugen van een 6e worp en ouder zal dalen van ong. 28% naar 18% van de zeugenstapel. 1 vervangen zeug kost ong. € 120,-, dus 10% extra vervanging kost € 12,- per zeug. Uitgaande van een extra voerwinst per big van € 24,-, zouden er dan 0,5 biggen per zeug per jaar extra grootgebracht moeten worden, wat gelijk is aan 0,2 big per worp.
Conclusie Er zijn verschillende methoden om meer goede biggen te spenen per worp. De voorlichters van CAV Den Ham staan voor u klaar om samen met u te zoeken naar de methode die het best bij u past.
Vroeger spenen biggen Lastig in te passen in bestaande
Vervanging verhogen Geen extra
Hogere kosten per jaar
investeringskosten
voor vervanging zeugen
en geen extra druk
op de kraamstallen
Wilfred ten Brinke Voedingsdeskundige varkenshouderij
5
PLUIMVEESUPPORT
150 ei per hen erbij! Op naar de 500 eieren per hen is een doel waar de fokkerij van de verschillende rassen al jaren mee bezig is en dat mag dan ook niet ten koste gaan van de schaalkwaliteit. Om deze doelstelling te kunnen of willen halen zal voer één van de grootste beïnvloeders zijn. het meeste hebben opgebracht in de huidige markt. Daarom is het voor de pluimveehouder ook veel waard om zo snel mogelijk naar die 62 gram ei gewicht toe te gaan. Van hieruit is het dan weer de kunst om het ei gewicht stabiel te houden ten behoeve van de eischaal kwaliteit.
Doelgericht
Goed op weg Doordat we op dit moment al ca 345 eieren per hen per jaar met een gemiddeld ei gewicht van 63 gram willen produceren zijn we al goed op weg met de verschillende rassen met de legmeelproducten van CAV Den Ham. De kunst is om de juiste voeders bij de juiste hennen te verstrekken. Daarmee is het al van groot belang hoe de hennen uit de opfok komen qua gewicht. Ook de leeftijd van de opfokhen is van grote invloed op de legprestatie.
62 gram en meer De laatste tijd is gebleken dat de eieren van 62 gram en meer
De verschillende rassen hebben elk hun genetische aanleg voor leg% en ontwikkeling van het eigewicht. Door middel van passende voeders is aan te sturen op dit leg% en eigewicht. CAV Den Ham heeft verschillende lijnen van legmeel, die in de diverse situaties ingepast kunnen worden. Zo is er naast de Standaardlijn Plus (geconcentreerder) en Silver (o.a. extra aminozuren). De soort energie is van invloed op het eigewicht; dat geldt ook voor de opbouw van het voereiwit. Ook voor Vrijland of Biologisch worden de legmeelvoeders deskundig en doelgericht samengesteld. Zonodig wordt een recept speciaal samengesteld, dat precies past bij de actuele behoefte van de leghen in haar stalsysteem.
Praktijkgericht Overleg tussen leghenhouder en voorlichter is dus nodig om het legmeel te kiezen dat past bij de mogelijkheden van hennen en stal. Eventueel kan besloten worden om in de markt beschikbare additieven toe te passen. Dat is vlot te regelen, want onze leghendeskundige past in nauw overleg met nutritie, diverse aangeboden additieven toe. Daardoor is er veel ervaring aanwezig binnen de organisatie. Meetbare resultaten (zoals uit de managementprogramma’s) worden omgezet in praktijkgerichte adviezen, die tot verbeterde prestaties van de hennen leiden. De combinatie van tijdige aanpassingen van voersoort en managementmaatregelen vraagt een nauw samenspel tussen leghenhouder en pluimveedeskundige. Een breed assortiment aan voederadditieven en de flexibele organisatie betekent dat zeer snel geschakeld kan worden met voermaatregelen. Opdat gestuurd wordt op maximaal rendement en een leghenprestatie van 500 waardevolle eieren per hen.
Christian Wolbrink pluimveevoorlichter
6
Wat een prachtige andere manier van werken met leghennen. Dat is de ervaring van Luuk Nijveen en Petra Huisjes in Geesbrug. Ze hebben de kooien verwijderd. De stallen zijn vorig jaar verbouwd en ingericht met volières en wintergarten.
Bram Nijveen, de vader van Luuk, had een gemengd bedrijf met akkerbouw, kippen, varkens en koeien. Hij bouwde in 1969 de eerste kooistal: een trapkooi met ca. 5.000 henplaatsen. In 1979 kwam daar nog een nieuwe stal bij voor 20.000 dierplaatsen. In 1993 nam Luuk het bedrijf over van Bram Nijveen. De stal van 20.000 dierplaatsen werd in 1999 verbouwd voor 27.000 henplaatsen met nieuwe kooihuisvesting. In 2010 is Luuk gestopt met de oude kleine stal waar nog 3500 hennen in zaten en verder gegaan met de huidige stal. Deze oude stal zal in de toekomst worden omgebouwd voor opslagruimte. In januari 2011 zijn de laatste kooihennen, in verband met het aankomende kooiverbod, van het bedrijf gegaan. Na het verwijderen van de kooi werd de stal verlengd van ca. 68,5 meter naar 118,5 meter inclusief eierenlokaal. Er werd eveneens een Wintergarten gebouwd van 8 x 103 meter. Er kon een 106 meter lang Volièresysteem van Big Dutchman Colony worden geplaatst, inclusief warmtewisselaar. Doordat de bouwaanvraag stroef verliep i.v.m.
de moderne boogstal, die als wintergarten zou gaan dienen -die volgens de welstand een bezwaar was- kregen Luuk en Petra in mei 2012 pas de vergunning om de bouw door te zetten. Op 12 augustus 2011 leverde Verbeek de Lohmann Light volièrehennen. Deze worden op ca. 80 weken (rond half oktober 2012) afgevoerd. Na 2 weken droog schoonmaken en vakantie zullen er rond 10 november van dit jaar de 2e koppel Lohmann bruin hennen geleverd worden. Als men Kooi met Volière uitloop vergelijkt dan zijn de werkzaamheden zeker toegenomen. Men moet al deze werkzaamheden niet al te veel romantiseren, want
het bijvoeren van graan, maïs of luzerne en diercontrole vragen meer tijd. Denk ook aan grondeieren en bestrijden van bloedluis, die rond 30 weken kwam opdagen. En doordat de kippen buiten komen zijn de werkdagen langer. Ook is er veel meer stof met name met het afdraaien van de droge mest . Hierbij is Luuk een stofmasker gaan dragen. Doordat er nu ook meer kippen op het bedrijf zitten, is eieren pakken langer gaan duren, toch wel ca 2 uur en een kwartier per dag. Capaciteit van de inpakker Max is 24.000 per uur. De koppel is nu 75 weken en het eigewicht ligt nu op 65 gram. De voeropname per hen is hier ca. 120 gram voer per dag. T.o.v. de kooi is de voeropname wisselender en de Colidruk ligt ook wat sneller op de loer.
HOE IS HET NU BIJ...
Een jaar na volière omschakeling bij Mts. Nijveen
Al met al loopt het goed. Luuk heeft deze eerste koppel geleerd het gedrag van de kippen nadrukkelijker te beoordelen. “Als je ziet hoe de kippen met elkaar omgaan is het gedrag toch anders. Men ziet kippen wat meer drukken en wat meer naar elkaar pikken. Het was zeker wel wennen. Als dan in het nieuwe systeem de productie top is bij een lage uitval en goede eikwaliteit, dan geeft het je een goed gevoel deze stap gezet te hebben. Petra en ik zijn op deze locatie weer klaar voor de toekomst.”
7
SUPPORT
Het complete team van CAV Den Ham
Het complete team van betrokken medewerkers bij CAV Den Ham. Wij zorgen vakkundig en op flexibele wijze voor uitstekende service en leveren u renderende voeders.
CAV-Top met Topgras uitgebreid
Na Topmelk Den Ham en Toplactamixen hebben we nu ook een privat-label graszaad, genaamd Topgras Den Ham.
Topgras Den Ham is een smakelijk mengsel van 4 streng geselecteerde toprassen Engels raai (2 tetra- en 2 diploïd) met 10% Timothee. Het Engels raai schiet niet vroeg in de aar en is daardoor goed pensafbreekbaar. De gebruikte rassen scoren bovengemiddeld in DS-opbrengst, standvastigheid, kroonroestresistentie. Thimothee maakt
Topgras extra smakelijk. Topgras is geschikt voor zowel maaien als beweiden. Topgras is wintervast en breed toepasbaar als blijvend grasland – eventueel ook na snijmais is het nog in te zaaien. Natuurlijk zijn ook alle andere graszaadmengsels van diverse leveranciers en kwaliteiten te leveren, vraag uw voorlichter naar de mogelijkheden.
Dorpsstraat 68, 7683 BL Den Ham Tel 0546-67 25 25 Fax 0546-67 26 45
[email protected] www.cavdenham.nl
Professional in mengvoeders
