Studiedag Veiligheid en Seveso De advisering in de praktijk
Luc Van Geert
Aanvraag met OVR komt binnen. En nu?
Voorafgaande bedenking: Dit mag geen “verrassing” zijn ! Zonder “voorkennis” is een OVR bijzonder lastig te lezen en te interpreteren. Idealiter voortraject! Voorbereidende vergadering – aanmelding OVR - toelichting bij project ( processen “begrijpen”) - toelichting bij aanpak deskundigen - inspraak in wat je wil behandeld zien! - randinfo van milieuambtenaar/brandweer Eventueel voorbespreking met bedrijf vóór aanvraag (met toelichting bij beschikbare resultaten OVR)
Wat is een veiligheidsstudie? Een veiligheidsstudie is een document, (meestal) opgemaakt n.a.v. van een vergunningsaanvraag waarin: - de risico’s van zware ongevallen voor mens en milieu worden bepaald - de maatregelen worden vermeld - om zware ongevallen te voorkomen - de gevolgen ervan te beperken voor mens en milieu. (= mini-OVR)
DOEL van de VEILIGHEIDSSTUDIE
Onderbouwen van de gemotiveerde beoordeling van de "externe risico's" vereist in hoofde van: - overheid (deputatie, adviesverleners (afdeling Milieuvergunningen, PMVC (GMVC), CBS(Brandweer!)...) - (minister) - (milieu-inspectie : b.v. in geval van actie tot schorsing van de vergunning)
DIKWIJLS NIET EVIDENT!
Wie neemt initiatief of geeft de aanzet? - zelden "spontaan" de exploitant - dossierbehandelaar buitendienst-AMV (met "zachte" dwang) - n.a.v. van "voorbespreking" van het initiatief - n.a.v. het onderzoek van de aanvraag (bij problemen) - CBS - n.a.v. (talrijke) bezwaren tijdens openbaar onderzoek - op vraag van brandweer - exploitant : "spontaan" na weigering vergunning - ter ondersteuning nieuwe aanvraag of beroep - dossierbehandelaar hoofdbestuur-AMV - n.a.v. het onderzoek van beroep - vergunningverlener : bijzondere voorwaarde in (proef)vergunning
Voor welke inrichtingen? Niet vast bepaald! Van geval tot geval! - "niet courante" inrichtingen, f(grootte) - "twijfelachtige" ligging van de inrichting - pseudo-VR-inrichtingen (vb. sommatie = 0,98) - inrichting laat "slechte indruk" (beroeste leidingen) (situatie “as is” verschillend van “as to be”) - gebrekkige aanvraag (b.v. “groep” zeer giftige stoffen < 20 ton en als voorbeeldstof MIC !!!!) - ["indekkingspolitiek" (t.o.v. publieke opinie, pers, ...)] (ook soms voor niet-Seveso inrichtingen : LPG-stations, maalderijen (stofexplosies), windturbines,..)
Voorbeelden van inrichtingen waarvoor frekwent een veiligheidsstudie wordt gevraagd - logistieke magazijnen opslag gevaarlijke producten - opslag fytofarmaceutische producten - gasopslag en -afvulling - organische chemie - brandstofdepots (i.f.v. omvang en ligging) - ...
Wettelijke basis? - op het eerste zicht nogal “schimmig” - zeker niet expliciet geregeld in Vlarem (i.t.t. “hogedrempel” met OVR) - wel impliciete aanduidingen in: Vlarem I : bijlage 4 : aanvraagformulier en art. 21§1 (adviezen) Vlarem II : Art. 4.1.3.2. (algemeen voorzorgsprincipe) SWA : art. 9 : document preventiebeleid - opgenomen in exploitatievoorwaarden:verplicht !
Arrest Raad van State nr. 144.590 van 19 mei 2005 (Air Liquide - Schelle)
Overwegende dat de verwerende partij naar aanleiding van de vergunningsaanvraag de verzoekende partij heeft verplicht een studie voor te leggen omtrent de mogelijke gevolgen bij brand of explosie, opdat zou kunnen worden beoordeeld of de inrichting een aanvaardbaar risico vormt voor de woningen in de omgeving; dat dergelijke studie niet kan worden gelijkgesteld met het door artikel 7, § 4, van het milieuvergunningsdecreet en artikel 8, § 1, 2/, van Vlarem I bedoelde veiligheidsrapport; dat in de bestreden beslissing wordt gemotiveerd waarom die studie wordt aangevraagd; dat, in acht genomen het niet betwiste gegeven dat de inrichting omsloten is door woongebied in woonuitbreidingsgebied en dat de vergunningsaanvraag slaat op de opslag van grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen, zoals licht ontvlambare gassen, de vraag tot het indienen van een veiligheidsstudie niet kennelijk onredelijk is; …..
Arrest van de Raad van State nr. 123.043 van 18 september 2003 - n.v. RECYPER [vrij "vertaald"] Wanneer de vergunningverlener een beslissing treft voor een niet VRplichtige inrichting en er is geen veiligheidsstudie gevoegd bij het aanvraagdossier, dan is die beslissing niet onwettig. Het voorzorgsprincipe vereist geen veiligheidsstudie om aan te tonen dat de passende maatregelen zijn getroffen en kan dan ook niet afgedwongen worden door derden.
Besluit: standpunt Raad van State i.v.m. de wettelijkheid van een veiligheidsstudie
- Overheid kan perfect een veiligheidsstudie vragen, ter onderbouwing van zijn beslissing (mits daartoe te verantwoorden redenen zijn) - Derden kunnen het niet aanwezig zijn van een veiligheidsstudie niet inroepen als reden voor onvoldoende gemotiveerde beslissing
Door wie op te stellen? - wanneer opgelegd in vergunningsvoorwaarden : steeds eis "erkend VR-deskundige” - in weigeringsbesluit : “Gelet op het ontbreken van een
opgesteld door een erkend deskundige, ...
veiligheidsstudie,
- in andere gevallen : niet specifiek bepaald, doch in de praktijk: steeds "erkend VR-deskundige" - is immers specialistenwerk - verhoogt credibiliteit (zeker t.o.v. "derden") - AMV "vraagt beleefd" erkend deskundige
Quantitatieve Risico-Analyse (QRA) Voordelen:
-
Nadelen:
-
methode om risico’s te “objectiveren” maakt risico’s vergelijkbaar maakt rangschikking mogelijk van scenario’s (budget voor remediërende maatregelen optimaal benutten) maakt risico’s bespreekbaar laat toe om risico’s te communiceren laat toe risico’s te normeren
risico herleid tot één getal (kans x gevolg) ( verbieden of toelaten van een activiteit op basis van één getal?) gebrek aan “data”;deskundigen maken persoonlijke inschatting gebruik van generieke faalkansen (“gemiddelden” uit het verleden) kan “valse” veiligheid geven (niet treffen van maatregelen)
Advies AMV over “externe veiligheid” conform VLAREM I ,Art. 21. § 1 advies afdeling Milieuvergunningen bevat volgende gegevens: - een gemotiveerde beoordeling van de verenigbaarheid van de inrichting waarvoor een vergunning wordt gevraagd met het leefmilieu […] alsmede met de externe veiligheid; - indien de inrichting verenigbaar wordt geacht met het leefmilieu en de externe veiligheid, een gemotiveerd voorstel van de vergunningstermijn en de vergunningsvoorwaarden, die betrekking hebben op de bescherming van het leefmilieu en de externe veiligheid;
OPLETTEN VOOR DE VALKUILEN!
RISICOCRITERIA zijn GEEN NORMEN (bindend) Wel in de twee richtingen te interpreteren
Risico is meer dan een getal! opletten voor “valse veiligheid” / “onterechte weigering” Op resultaten zit grote onzekerheid en grote spreiding
Niet focussen op de meter, Wel op de potentieel getroffenen (woongebied)
Risicoafstanden niet hetzelfde als veiligheidsafstanden !
• NIET Enkel plannetje met IRC’s en grafiek met groepsrisico bekijken en daaruit onmiddellijk conclusies trekken over “gunstig/aanvaardbaar” of “ongunstig/onaanvaardbaar”
WEL bepalen : 1° . Wat is het gevaar (ongewenste gebeurtenis) en tot waar reiken de effecten? Is het gevaar “vermijdbaar”? 2°. Beantwoordt de installatie aan de stand der techniek (“BBT”)? Is de installatie in goede staat?? 3°. Zijn er potentiële getroffenen binnen de zone van maximale effecten? 4°. Is het risico aanvaardbaar?
Enkele voorbeelden
…
BASF, ANTWERPEN -
grootste geïntegreerde chemische productiecentrum van België tweede grootste productieplatform van BASF-groep wereldwijd terrein van 600 ha 54 productie-installaties / volledig geïntegreerde productielijnen - enkelvoudige stikstofmeststoffen - ammoniak - cyclohexanon en soda - ethyleenoxide - tensiden - amines (tert-butylamine/ethanolamine) - ethylbenzeen/styreen - polystyreen - Iiobuteen/polyisobuteen - polyetherolen - zwavelzuur - aniline - nitrobenzeen - caprolactam - chloor en dichloorethaan
BASF, ANTWERPEN
BASF, ANTWERPEN
BASF voldoet aan alle criteria!
Bovengrondse LPG-tank 4880 l
LPG-tank
tribunes voetbalterreinen
kantine
tankstation
Hernieuwing LPG-station (4880 l)
Eerste aanleg geweigerd omwille van ontbreken van individuele veiligheidsstudie + sportvelden voor jeugdploegen wordt gelijkgesteld met kwetsbare locaties en die liggen te dicht In beroep dossier aangevuld met individuele veiligheidsstudie waaruit blijkt dat er 1 woning binnen 10-6 ligt en dat 10-7 op 200 m ligt De sportvelden worden door GMVC als kwetsbare locatie beschouwd (veel jeugdploegen) Exploitant wou ook niet ingaaan op suggesttie om tank ondergronds te leggen OOK WEIGERING IN BEROEP (AMV/0009980/1002B)
2 windturbines naast spoorweg
Tiphoogte : 150 m ; masthoogte 104 m Afstand tot spoorweg : 122 m Spoorweg (lijn96) Brussel-Zuid – Halle Veiligheidsstudie bepaalt aanvaardbaar groepsrisco (raakt bijna het criterium), uitgaande van maximum 10 slachtoffers in een ontspoorde trein. (wel 2 treinen in beschouwing genomen) AMV-advies (en PMVC) : ongunstig Reden: Drukste spoorweg van het land : minstens 16 gewone treinen/uur + 82 TGV’s (Thalys, Eurostar, ..) per dag Bij mastbreuk : mogelijks wieken op sporen VERMIJDBAAR RISICO (turbines kunnen gemakkelijk 30 m verder ingeplant worden)
Criteria IRC’s Toetsing aan locatie Grens van de inrichting Gebied met woonfunctie Gebied met kwetsbare locatie
IRC (risico/jaar) 10-5 10-6 10-7
Wat met overschrijdingen 10-5 contour op aan terreingrens?
Onderscheid tussen 10-5 op terreingrens en 10-6 in woonzone impliceert dat overschrijding van 10-5 -contour van de terreingrens kan getolereerd worden in een gebied zonder (met zeer weinig) bewoning (ZELFS ZONDER VIP)
Code zegt : beoordeling van geval tot geval Komt in aanmerking : dokken, rivieren, landbouwzone (akkerland), bufferzone (groengebieden), …
Bij overschrijding van terreingrens in industriegebied is VIP meestal wel noodzakelijk
Niet aangewezen om in andere gevallen VIP te gebruiken (niet bedoeld voor particulieren)
Invloed van ligging
Het veiligheidsinformatieplan Definitie : “Een veiligheidsinformatieplan is het geheel van afspraken en informatie-uitwisseling tussen een hogedrempel Seveso-inrichting en naburige bedrijven aangaande risico’s van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken.” MEER DAN INFORMATIE-UITWISSELING GAAT HET OM INTENSE SAMENWERKING BIJ DE BEHEERSING VAN ZWARE ONGEVALLEN
Het veiligheidsinformatieplan (2)
opmaken van veiligheidsinformatieplan – VRIJWILLIG ! (kan dus niet ambtshalve opgelegd worden!) – op initiatief van Seveso-bedrijf – Deelname “derde bedrijven” is ook vrijwillig omvat deel of geheel industriepark met Seveso of niet Seveso-inrichtingen Indien goede samenwerking aangetoond in OVR: – geen toetsing aan interne grens van inrichting maar wel aan buitengrens – in geval van overschrijding criterium GR, weergave van meerdere GR-curves
DEGUSSA, ANTWERPEN 11-tal fabrieken op 109 ha blauwzuur , natriumcyanide, butadieen, methionine; waterstof, waterstofperoxide, acroleïne , methylmercaptaan, chloorsilanen, MTBE, methanol, buteen, kiezelzuur, …
DEGUSSA, ANTWERPEN De IRC 10-5 komt in de dokken (Geen probleem) overschrijding IRC 10-5 met terrein van Oiltanking in het noorden
MONSANTO, ANTWERPEN
MONSANTO, ANTWERPEN productie van gespecialiseerde chemicaliën 1. Weekmakersafdeling; 2. PPD-afdeling; 3. Sulfenamide-afdeling; 4. Landbouwafdeling: Glyfosaateenheid; 5. Landbouwafdeling: Verpakkings- en Formulatie-eenheid; 6. Butvar® Solventafdeling; 7. Butvar® RB-afdeling; en 8. Afdeling voor lijmen.
MONSANTO, ANTWERPEN 10 -5 contour overschrijdt terreingrens. De terreingrens in het noorden (VESTA Terminal Belgium) wordt overschreden met 10 m. De zuidelijke terreingrens met Oiltanking wordt overschreden met ca 100 m. Binnen de 10 -6 contour liggen geen woongebieden of clusters van ten minste 5 woningen. Geen kwetsbare locaties gelegen binnen 10 -7 contour (ook woongebied Lillo-fort ) VIP lijkt aangewezen!
OIL TANKING, ANTWERPEN Opslag van diverse chemicaliën vloeibaar en gasvormig Ontvlambaar en toxisch
OIL TANKING, ANTWERPEN
Oiltanking overschrijdt met 10 -5 –contour zowel terreingrens in de dokken , als in het noorden met Monsanto als in het zuiden met Degussa Monsanto overschrijdt met 10 -5 –contour terreingrens in het zuiden met Oiltanking (100 m) Degussa overschrijdt met 10 -5 –contour terreingrens in het noorden met Oiltanking (100 m)
Is hier een doorgedreven VIP (gezamenlijk OVR) wenselijk, mogelijk of nodig? “verwevenheid” bedrijven met leidingstraten!
Gebruik “code” door Milieuvergunningen
In geval van overschrijding criterium: – geval-per-geval benadering – beoordeling van aard van risico’s (toxisch effect vs. vuurbal, aantal betrokken personen, oorzakenanalyse, bijzondere veiligheidsmaatregelen, … – beoordeling van de argumentatie in OVR – bijkomende risicobeperkende maatregelen verankeren in bijzondere voorwaarden (ook “veiligheidsinformatieplan”) – VIP moet wel in aanvraag zitten en in Openbaar onderzoek gegaan zijn!
CHEMOGAS
CHEMOGAS (Grimbergen) behoort tot de Linde-groep
Wereldspeler voor EO en EO-mengsels (medische sterilisatoren) Verder : ammoniak, amines , koelgassen Lichte overschrijding 10-5 met buurtbedrijf (grondreiniging) VIP opgelegd in besluit. (NIET GOED) Zag af van bijkomende chlooropslag na “overtuigende” voorbespreking.
Independent Belgian Refinery (ex- BRC)
Hervergunning BRC (raffinaderij) werd in 2000 geweigerd door deputatie o.a. omwille van overschrijding van GR 1000 doden In beroep werd een proefvergunning verleend (14 maand!) met stringente saneringsvoorwaarden en strakke timing met strikte opvolging (besluit 44 pagina’s) Resultaat: een metamorfose en een verlenging van de vergunning met opnieuw een strikte planning voor het uitvoeren van de resterende maatregelen (o.a. coating van LPG-sferen : reductie tot 200 doden en aanvaardbaar!) Een voorbeeld van hoe bijzondere voorwaarden moeten worden verankerd!
