Stichting Oranjefeesten Toldijk 75 jaar
1935 – 2010
Inhoudsopgave Van, voor en door Toldiek, al 75 jaar
3
Historie Oranjevereniging Toldijk
5
De vogel is d’r bi-jnoa af interview met familie Olthof Reglement vogelschieten
11 12
Schutterskoningen vanaf 1973
15
Historie kern Toldijk
16
Wist u dat…
17
Puzzel - Woordzoeker
18
Kleurplaat
20
Activiteiten 2010
23
- Winterwandeltocht
23
- Koninginnedag - kinderspelletjes
23
- Koninginnedag - playbackshow
25
- Bevrijdingsdag - zeskamp
25
- Excursie Paleis Soestdijk
27
- Fietstocht
29
- Toldieks Feest
29
- Danceparty
29
Oude Notulen
30
De grote wagens, blikvangers van de optocht
32
Wat gebeurt er met de lijstbijdrage?
34
Van dubbeltjesdansen tot ’s ochtends op ’t muurtje interview met familie Wunderink Agenda 2010
35 40
Van, voor en door Toldiek, al 75 jaar! In Toldijk hebben we in 2010 al 75 jaar een Oranjevereniging. Met dit jubileum gaan we een prachtig jaar tegemoet! Als start hiervan leest u nu dit jubileumboekje. Officieel heet de Oranjevereniging natuurlijk Stichting Oranjefeesten Toldijk. Ik voel me vereerd om als voorzitter het voorwoord te mogen schrijven. Maar het draait natuurlijk niet om de voorzitter. Een team van 20 bestuursleden en vele andere vrijwilligers, waaronder Toneel uut Toldiek (T.U.T.), maken jaarlijks een leuk programma voor u, de inwoners van Toldijk! Ook niet onbelangrijk om te vermelden is dat we al 75 jaar financieel draaien op de bijdrage van de inwoners. Al met al van, voor en door Toldiek. Iedereen daarvoor hartelijk dank! Ook wil ik de sponsoren bedanken, die ons iedere vijf jaar steunen met hun bijdrage voor de zeskamp en/of een jubileum. In dit jubileumjaar organiseren we een aantal extra activiteiten waar ik trots op ben: • een winterwandelingtocht, als opening van het jubileumjaar, op 3 januari • op de dag van het 75-jarig bestaan, 25 mei, een busreis naar Paleis Soestdijk • 13 november sluiten we het jubileumjaar af met een danceparty En natuurlijk kunt u dit jaar ook weer de gewone activiteiten verwachten met als hoogtepunt het jaarlijkse Oranjefeest, oftewel het Toldieks Feest. Zo terugkijkend op 75 jaar Oranjevereniging valt mij op dat veel hetzelfde is gebleven. Bijvoorbeeld de gratis kaartjes voor de draaimolen en de botsauto’s. Hier heb ik zelf ook volop van genoten. Het zijn geen grote regionale activiteiten die we organiseren. Gelukkig niet, het draait om de plaatselijke gemeenschap. Daarom is het hoogtepunt van het jaar geen grote kermis, maar juist een gemoedelijk volksfeest! Gewoon doorgaan met activiteiten van, voor en door Toldiek! Laten we dat zo houden. Op naar de volgende 75 jaar!! Stef Groot Nibbelink
3
4
Het bestuur van 2010; Vlnr. staand: Theo IJsseldijk, Ertwin Berkelaar, Joop Berendsen, Marcel Franken, Joop Heebink, Jolanda Freriks, Jos Joling, Olga Monshouwer, Harald Wiltink, Lita Janssen, Jan-Hein Mouris, Jordi Wesselink, August Offenberg en Roger Messing. Vlnr. zittend: Eef-Jan Olthof, Cindy Garritsen, Stef Groot Nibbelink, Anita Schiphorst, Han Rekswinkel en Ineke Klein Lenderink.
Historie Oranjevereniging Toldijk Een jubileum is bij uitstek een moment om terug te blikken. Bij het 50-jarig jubileum heeft het bestuur destijds ook al teruggeblikt op de historie van de toenmalige Toldiekse Oranjevereniging. Het verhaal van toen, aangevuld met een terugblik op de afgelopen 25 jaar vormt de historie, hier in het kort weergegeven. Het bestuur van 1985 heeft voor de formulering van de geschiedenis de toenmalige initiatiefnemers, de heren E. Hartman van de “Schiphorst”, B. Janssen van de “Bloemendaal” en G. Albers uit de “Kruiselbrink” en enkele van de eerste bestuursleden, de heren Mellink, Evers, Hendriksen en Flamma geraadpleegd. Men wist te vertellen dat er anno 1900 nog een kermis was geweest en dat daarvan nog een vaandel moest zijn overgebleven, dat bij de latere Oranje-feesten weer gebruikt is. Na enig speurwerk is dit vaandel inderdaad weer boven water gekomen. (Tegenwoordig heeft de familie Wunderink dit vaandel in beheer, zie foto op pagina 38). Na een periode van rust stond er op zaterdag 18 mei 1935, tot ieders verbazing, onderstaande advertentie in “De Reclame”.
De opkomst op deze vergadering was “maar liefst” 10 personen, uit een bevolking van 188 gezinnen. Toch lieten de heren zich niet zomaar uit ’t veld slaan en ging men in de Buurtschap Toldijk huis aan huis rond met “De Lijst” (bij u allen ook nu nog bekend). De opbrengst was boven verwachting goed en stond geen Oranjefeest in de weg, maar er was alleen nog geen vergunning (ook toen moest dat al). Voor de heren Janssen en Hartman was dat echter niet ’t grootste probleem, want die hadden al besloten; “Kump d’r gin Oranjefeest, dan geven wi-j een flinke boerenbrullefte”. Inmiddels was het bestuur van de Oranjevereniging van 10 personen toch uitgegroeid tot 20 (zie foto op pagina 6) en kon de echte organisatie beginnen.
5
6
Het bestuur uit de beginjaren: vlnr staand: Hein Flamma, Ab Berendsen, Beernd Memelink, Hendrik Offenberg, Jan Hietland, Hent Evers, Willem Hendriksen, Gert Gosselink, Paul Wolters, Evert Klein Lenderink, Gert Klein Sessink en Gerrit Garritsen. Zittend vlnr: Jan Offenberg, Gerrit Dijenborg, Tinus Memelink, Bernard Janssen, Ep Hartman, Gert Albers, Andries Mellink, Johan Schieven.
Omdat in die tijd Koninginnedag op 31 augustus was, plande men het eerste Oranjefeest op 28 augustus 1935. ‘s Morgens bij de opening van het feest in “de wei van Offenberg” (het toenmalige feestterrein) was er nog steeds geen vergunning binnen, maar wetende dat enkele politiemensen er wel achter stonden, waagde men het er maar gewoon op. Het was een feest compleet met vogelschieten, volksspelen, kinderspelletjes en zelfs een draaimolen getrokken door een paard. Deze draaimolen moest toen al fl. 140,— kosten en er was ook al heel wat heen en weer gereis aan vooraf gegaan voordat de komst ervan geregeld was. Ook waren er op het feestterrein twee tenten, een tent waarin 2 humoristen optraden en een consumptietent. Voor het dansvertier kon men terecht bij ‘Den Bremer’ op de deale. Vanwege het grote succes werd het een jaarlijks feest, dat ‘s morgens om 8.00 uur al begon met een optocht van versierde fietsen, ruiters te paard en muziekvereniging D.S.S.. Gedurende de oorlogsjaren ‘40 - ‘45 was het stil rond de Oranjevereniging tot aan de bevrijdingsfeesten. Als we het Oranjefeest van nu bekijken, dan is er in de achterliggende jaren weinig veranderd ten opzichte van toen, alleen dat het nu over 2 dagen is verspreid en valt op de eerste vrijdag en zaterdag van juli en dat de optocht is uitgegroeid tot één van de hoogtepunten van het Oranjefeest. Binnen het Oranjebestuur deed zich in 1981 een historische verandering voor en wel het doorbreken van emancipatie. Na een jarenlang mannenbestuur werden de eerste dames welkom geheten. (Tot zover de terugblik vanuit 1985 op 50 jaar Oranjevereniging.) In 1989 werd toenmalig voorzitter dhr. Willem Willemsen geridderd omdat hij maar liefst 40 jaar bestuurslid was. De activiteiten van de Oranjevereniging breidden zich in die periode uit. Zo is er vanaf 1990 elke 5 jaar met Bevrijdingsdag de Zeskamp op het terrein bij Flophouse. Ook een jaarlijkse fietstocht, waarbij verschillende afstanden gefietst kunnen worden, staat sinds 1990 op de Toldiekse Oranje-kalender. In april 1991 werd de rechtsvorm van de Oranjevereniging omgezet naar een stichting, die de naam Stichting Oranjefeesten Toldijk meekreeg.
7
8
Het bestuur van 1985; Vlnr. achter: Gert Kuiperij, Gerrit Olthof, Wim Nijkamp, Wim Pasman, Anton Booltink. Vlnr. midden: Hermien Roozen, Bernard Klein Lenderink, Henk Jansen, José Lamers, Gerrit Groot Nibbelink, Albert Snelder, Gert Groot Roessink, Han Grotenhuijs, Mies Offenberg. Vlnr. zittend: Wim Bobbink, Wim te Kamp, Willem Willemsen, Theo Geurts, Jan te Hennepe. (Op de foto ontbreken de heren Tonnie Loman en Jan van Hal)
Voor de toneeluitvoeringen voorafgaand aan het Toldieks Feest kwam steeds meer animo, zodat in 2001 besloten werd om een tweede toneelavond aan het programma toe te voegen. In 2001 werd voor het eerst met een eigen toneelgroep (T.U.T.) een toneelstuk opgevoerd. Nog altijd zijn de toneelavonden het traditionele startschot voor het Toldieks Feest. In 2005 werd voor het eerst een Toldiekse Stratenquiz georganiseerd. Het concept en de desks met drukknoppen werden overgenomen van de Dorpenquiz die in de voormalige gemeente Hummelo en Keppel jaren werd georganiseerd. In de Toldiekse versie streden teams van 4 personen uit maar liefst 10 straten tegen elkaar. Naast vragen over allerlei onderwerpen kon men ook punten behalen met opdrachten zoals het goed benoemen van verschillende biermerken. Slechts een enkel team wist het alcoholvrije bier tussen de anderen te ontdekken. In 2006 en vervolgens in 2009 vonden opnieuw succesvolle avonden met een Toldiekse Stratenquiz bij ‘Den Bremer’ plaats. Omroep Gelderland hield in 2006 een kleine kernen competitie. Tijdens een live radio uitzending op zaterdag 11 maart was Toldijk aan de beurt. Stichting Oranjefeesten Toldijk heeft bij de invulling van het programma het voortouw genomen door bekende personen en groepen te benaderen en naar voren te schuiven voor interviews en optredens. Er konden punten worden gehaald wanneer een zo hoog mogelijk percentage van de bevolking zich kwam melden en een handtekening zette. Maar liefst 471 Toldiekers kwamen even langs, op het inwoneraantal van 921 bracht dit het percentage op 51,1% waarmee Toldijk de nieuwe koploper in de kleine kernen competitie werd. Sinds 2008 is de playbackshow voor basisschooljeugd op Koninginnedag een vast onderdeel van de jaarprogrammering. De enorme belangstelling van kinderen en hun ouders en de geweldige reacties geven aan dat de organisatie van de playbackshow duidelijk in een behoefte voorziet. Anno 2010 telt het bestuur - net als ten tijde van de oprichting - 20 bestuursleden. In het jubileumjaar heeft Stichting Oranjefeesten Toldijk een volle agenda. In dit jubileumboekje leest u er alles over.
9
De vogelbouwers Gerrit en Eef-Jan Olthof met de (nog ongeverfde) vogel zoals die tegenwoordig wordt gebuikt.
10
De vogel is d’ r bi-jnoa af De familie Olthof; meer dan 45 jaar vogelbouw-ervaring Het vogelschieten is de grote publiekstrekker op de zaterdag van het Oranjefeest. “De vogel is d’r bi-jnoa af “ horen we elk jaar zo rond 12 uur op de zaterdag van het Oranjefeest. De familie Olthof bouwt al meer dan 45 jaar de vogel. Reden genoeg om Gerrit Olthof (76) en Eef-Jan Olthof (41) te vragen naar het geheim van de smid, of beter: het geheim van de timmerman. Vroeger & nu Eef-Jan maakt vanaf 2003 de vogel. Gerrit heeft tot en met 2002 de vogel gemaakt; 40 jaar lang. Doorvoor was het Gert Gosselink (uit de Hardsteestraat). Hij maakte de vogel van appelhout. Er moest rekening worden gehouden met de noesten om de vogel lang genoeg op zijn plek te houden. Er werd toentertijd dan ook met flink geweld geschoten. De heer en mevrouw Althof uit Doesburg kwamen met motor en zijspan. Aan het zijspan zat een speciale bak met daarin de geweren. De heer Althof presenteerde de geweren en mevrouw Althof was bezig om ze te laden. Dat was niet zoals tegenwoordig een klant en klare kogel erin en klaar. Nee, de geweren waren toendertijd voorladers. Dus vanaf het eind van de loop laden: los kruit, een losse kogel (20mm!), een prop en flink aanstampen. De kogel gaf dan ook een flinke klap op de vogel. De heer en mevrouw Althof waren altijd aan de late kant. Met de kreet: “Waar blijven de geweren toch” was het toen altijd even wachten. Met een verlossend geluid kwam dan plof-plof-plof de motor met zijspan aan, reed tot onder de vogel en kon het vogelschieten toch nog net op tijd beginnen. Tegenwoordig wordt de vogel gemaakt van vurenhout. De kogel heeft een diameter van nog maar circa 9 mm. De kogel gaat dan ook vaak dwars door het hout. Als er op een gegeven moment voldoende gaten zijn geschoten komen de onderdelen of de vogel naar beneden. Zou je met de ouderwetse voorladers schieten dan kwam de vogel er met enkele schoten in spaanders af. Gerrit vertelt ook dat sommigen een enorme liefhebberij hadden voor het vogelschieten. “Hendrik Offenberg werd naar het terrein gebracht en liep voetje voor voetje richting de vogel. Hendrik bu-j der al? Als Hendrik er was waren de schutters compleet”. Dat mensen tegenwoordig nog steeds graag vogelschieten is te zien aan het aantal van circa 120 schutters. Traditiegetrouw wordt het eerste schot op de vogel gelost door de burgemeester of een wethouder. Het tweede schot is voor de koning van het vorig jaar en het derde schot is voor de voorzitter van de Oranjevereniging. De volgende schutters schieten op volgorde van inschrijving. Bij het eerste schot zei voormalig burgemeester Buddingh eens: “Ik zal hem eens goed raken”, daarop direct verontschuldigend: “Eeuh, de vogel bedoel ik”.
11
12
Geschreven en ongeschreven regels Het blijkt dat er geen vaste richtlijnen zijn voor het bouwen van de vogel. De vogel die Eef-Jan bouwt heeft wat trekjes van een echte vogel en wordt rood wit blauw geschilderd. Gerrit daarentegen maakte de vogel wat meer rechttoe rechtaan en versierde die met roosjes (zie foto op pagina 14). Het koningschap is het mooist als de vogel er door de schutter zelf af geschoten wordt. Verloting of een invaller die in plaats van de schutter de vogel er af schiet is minder mooi. De invaller wordt dan geen koning, maar die rol is weggelegd voor de oorspronkelijke schutter. Voor mensen die dat niet willen (’t kost immers tijd en geld...) kwam dat wel eens beroerd uit: “Dat past mien vandage helemoal niet”. Zo’n oorspronkelijke schutter had er dan voor gekozen om de vogel niet te raken. Tegenwoordig moet een ieder zelf schieten. Maar goed ook, want als je deelneemt aan het vogelschieten neem je het “risico” dat je koning wordt! De meesten vinden het een grote eer om koning te worden, dus gaan ervoor. En zo hoort het natuurlijk ook! Verder haalt Gerrit aan dat vroeger werd gezegd: “Vogelschieten is gin vrouwluuwark”, maar hij vindt het mooi dat tegenwoordig iedereen mag meedoen. Het reglement van het vogelschieten (dit staat altijd op een bord bij het inschrijven) schrijft voor dat in de eerste ronde de onderdelen kop, vleugels en staart kunnen worden geschoten, daarna de romp. In de eerste ronde de vogel eraf schieten betekent dat de koning geloot wordt. De eerste ronde de romp eraf is voor zover men weet nog nooit gebeurd, gelukkig. Dat is dan ook een gedeelte van het geheim van de smid/timmerman: de onderdelen moeten zo zijn dat ze in de eerste ronde eraf kunnen. De vogel zelf moet het meer dan één ronde volhouden. Gerrit en Eef-Jan benadrukken: “Dat Gerrit in 2003 koning werd heeft niets te maken met voorkennis. Na pakweg 300 schoten moet je aan de beurt zijn!”. Mooi dat Gerrit na 40 jaar vogelbouwen ook zelf een keer koning werd. Als je de vogel vasthoudt dan blijkt ook dat de onderdelen niet geschroefd en gelijmd zijn. Er zitten al gaatjes in de romp en de onderdelen worden er losjes opgeschoven. Op het Oranjefeest van 2009 liep het perfect, alle onderdelen in de eerste ronde eraf en de vogel viel in de loop van de derde ronde. Beter kan het niet. Kogelvanger en mast Sinds een aantal jaren is een kogelvanger verplicht. Dat is ook qua veiligheid geen overbodige luxe. Voordat de kogelvanger werd gebruikt kwamen er volop kogels neer op de Leemstraat. Als oplossing daarvoor werden de schutters dichter bij de vogel geplaatst zodat de hoek steiler werd. Jammer van de kogelvanger is de hoogte, slechts 6 meter. Voorheen was er een mast die minstens 10 meter hoog was en dat vergde wat meer ervaring van de schutter. De mast met vogel werd in het verleden op vrijdag al opgezet en met schoordraden vastgezet. Een koud kunstje voor kwajongens om dan de mast neer te halen. Een van de jongens die dat uithaalde kon niet snel genoeg wegkomen en werd “door de vogel in de bil gepikt”.
13
Gerrit Olthof met de vogel met roosjes zoals die tot en met 2002 werd gebouwd.
14
Koning, en dan? Als je koning wordt, wat kun je dan verwachten? De koning krijgt een jaar lang de ambtsketting. Deze ketting is oud, maar hoe oud is onbekend. Wellicht is deze nog van rond 1900. Van de Stichting Oranjefeesten Toldijk krijgt de koning een medaille als blijvende herinnering. De koning en zijn partner worden in een cape gestoken. Aansluitend wordt de koning gehuldigd in ‘Den Bremer’. Deze huldiging leidt tot veel felicitaties en traktaties (!). Het jaar erop zitten de koningsparen (vogelschieten en vogelknuppelen) in een koets tijdens de optocht. Wat velen wellicht nog nooit gezien hebben is dat na de optocht de koningsparen door de muziekkorpsen en vaandelzwaaiers gehuldigd worden, nabij ‘Den Bremer’. Vogelschieten is en blijft mooi als publiekstrekker en natuurlijk om aan deel te nemen. Voor iedereen van 16 tot en met de leeftijd van voetje voor voetje.
Schutterskoningen vanaf 1973 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991
dhr. Huurnink jr. dhr. Te Kamp dhr. A. Groot Roesink dhr. Worm dhr. G. Boschloo dhr. B. Maalderink dhr. G. Bobbink dhr. Henk Nijkamp dhr. Dik Ruessink dhr. G. Fokkink dhr. A. Hoefman dhr. H. Kornegoor dhr. Pul dhr. Andre Jansen dhr. Bernard Wunderink dhr. Henk Huurnink dhr. Albert Janssen dhr. Martin Hiddink
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
mevr. Dorien Teunissen dhr. Willem Berendsen mevr. Berty Huurnink dhr. Jan Pul dhr. Herman Stapelbroek dhr. Jos Joling dhr. Joop Berendsen dhr. Jos Joling dhr. Harrie Jansen dhr. Henk Ruessink dhr. Frank Stapelbroek dhr. Gerrit Olthof dhr. Erik Heebink dhr. Gerrit Kornegoor dhr. Marcel van Maren dhr. Jan Ankersmit mevr. Sandra Loman dhr. Hendrik Schieven
Kunt u ons helpen aan de naam van de koning uit 1978 of aan namen van voor 1973? Dan kunt u dat doorgeven aan één van de bestuursleden!
15
Historie kern Toldijk Op de doorgaande weg van Zutphen naar Emmerik werd al in 1380 namens de Landsheer tol geheven. De Toldijk was oorspronkelijk een ca. 500 m lange dijkweg in het beekdal tussen de Kleine Beek en de Hummelose (grote) Beek. Later stonden ook aansluitende wegdelen onder die naam bekend. Tenslotte werd de buurtschap die zich er ontwikkelde zo genoemd. De tol (weggeld) werd aanvankelijk bij boerderij het Lamslag geheven om daarmee de dijkweg en de belendende bruggen te onderhouden. In de Hertogelijke rekeningen van 1481/1482 vinden we dit bevestigd door een uitgaaf van fl 8,- voor een reparatie van de tolbrugge in den Toldijck, want dat van noiden was, soe dat men dair nijet aver varen noch rijden en mocht. Het weggeld was aan de magere kant. Tot 1450 was de pacht onder de tien gulden per jaar. Inwoners van Steenderen hadden vrije doortocht (vrijdom). De tol werd verpacht, maar er werd op een gegeven moment zo weinig gebruik van gemaakt, dat men er tussen 1580 en 1598 zelfs geen pachters voor kon vinden. In die tijd woonden er nog maar een 3-tal “huislieden” en in 1597 zelfs niemand meer in die contreien. Tot overmaat van ramp moest in 1598 de tolbrug worden afgebroken om de Spanjaarden de doortocht naar Zutphen te beletten. Vanaf 1601, en mogelijk ook al eerder, werd ongeveer 1 km ten noorden van de Zonnebrug, “daar waar de Toldijk de hoge weg van de Reigersvoort naar Steenderen kruiste” zowel getapt als tol geheven. Sinds 1639 stond dit huis bekend als het Bremershuis of de Bremer. Pas na 1850 is er rond de Bremer heel langzaam wat meer bebouwing ontstaan. Toldijk is dus een “jong” dorp. De buurtschap Toldijk lag zuidelijker, en is al heel oud. Uit: Reizen is Tol betalen. JW van Petersen (met dank aan Bertus Rietberg)
16
Wist u dat…. • • • • • • • • •
• •
•
het Toldieks Feest vroeger op een woensdag en donderdag gehouden werd? in 1981 de eerste dames in het bestuur kwamen? er al 75 jaar een Klein Lenderink in het bestuur zit? ieder bestuurslid al eens fl 25,— betaald heeft om het Toldieks Feest door te laten gaan? het Toldieks Feest vroeger in augustus gehouden werd? de Oranjevereniging een voorzitter heeft gehad die geridderd is geweest, namelijk Willem Willemsen? er rond 1900 twee Toldiekse Feesten waren? Naast de voorloper van het huidige Toldiekse Feest werd er onder aanvoering van Meester Smeenk ook een Christelijk georiënteerd Toldieks Feest gehouden in de school. de optocht vroeger startte op de Zutphen-Emmerikseweg ter hoogte van voormalig Café De Zonnebrug / H. Booltink (nu tussen v.d. Vliert en Reintjes)? er aan het begin van de vorige eeuw in Toldijk nog een heuse Kermis georganiseerd werd? Het feest vond op diverse locaties langs de ZE weg plaats, onder meer nabij de cafés ‘Den Bremer’, De Zonnebrug en Evers (‘vader Cats’). Het verhaal gaat dat bij feestgangers onderweg tussen de verschillende cafés slaags raakten en elkaar zelfs met weidepalen te lijf gingen. De burgemeester heeft vervolgens de Kermis in Toldijk verboden. Na enkele jaren zonder kermis gingen de heren Ep Hartman (van “De Schiphorst”), Bernard Janssen (van “De Bloemendaal”) Gert Albers (uit de “Kruiselbrink”) met de burgemeester om de tafel. Een hernieuwd feest, maar de heren moesten persoonlijk instaan voor de goede orde. Het feest mocht geen kermis meer heten! de Oranjevereniging, via het Rabobank Coöperatiefonds, geld heeft gekregen voor vervangen van de vlaggenmast en kegelbaan. er in vroegere jaren bekende artiesten optraden op het Toldieks Feest, zoals Rita Corita? De gage voor deze artiesten was vaak al niet gering. Maar daarnaast schijnen onvoorziene bijkomende kosten, zoals een taxi voor de terugreis naar Amsterdam, nog wel eens voor de nodige financiële hoofdbrekens te hebben gezorgd bij het bestuur. onze huidige voorzitter ooit een schoolexcursie in Engeland niet afrondde en zich af liet zetten op vliegveld Heathrow, zodat hij tijdig terug in Toldijk kon zijn om aan de optocht deel te nemen?
17
Puzzel - Woordzoeker voornaam huidige voorzitter locatie van Toldieks Feest naam van de basisschool in Toldijk koningin tijdens Tweede Wereldoorlog voornaam van de oudste zoon van prinses Margriet naam van het paleis waar Koningin Beatrix werkt voornaam van de middelste zoon van koningin Beatrix maand waarin kroonprins Willem Alexander jarig is land waar de Koninklijke familie naar vluchtte in WO II maand waarin Willem Alexander en Maxima trouwden naam van het paleis waar Juliana en Bernhard woonden het Toldieks Feest wordt gevierd in het eerste weekend van voornaam van de oudste dochter van Willem Alexander en Maxima plaats die de Koninklijke familie in 2009 op Koninginnedag bezocht naam van de jeugdsoos in Toldijk voornaam van de vrouw van prins Friso maand waarin prinses Maxima jarig is met hem was koningin Beatrix getrouwd plaats waar de Koninklijke grafkelders zijn
Naam:
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Adres:
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Slagzin:
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
18
Puzzel - Woordzoeker Onderstaande puzzel kan opgelost worden door de antwoorden op de nevenstaande vragen weg te strepen in de woordzoeker. De woorden kunnen horizontaal, vertikaal, diagonaal en achterstevoren vermeld staan. De overgebleven letters vormen het begin van een slagzin, die door u aangevuld moet worden. De beste slagzin wordt beloond met een leuke ‘Oranje-prijs’. U kunt uw oplossing en slagzin mailen naar
[email protected] of in de bus doen bij Han Rekswinkel, Weth. Spekkinkstraat 9 in Toldijk. De uiterste inleverdatum is 5 mei 2010. Bestuursleden en partners zijn uitgesloten van deelname. De winnaar zal eind mei bekend worden gemaakt op www.toldiek.nl en in De Contact. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
w
l
s
t
i
r
u
a
m
d
s
s
i
f
r
i
s
o
i
e
n
u
o
r
l
m
a
b
e
l
t
r
a
e
p
o
h
s
k
f
a
e
o
l
s
a
p
o
e
t
n
m
l
o
c
t
d
h
i
e
l
e
a
k
d
a
d
i
o
s
i
r
m
f
r
l
n
i
l
u
j
b
e
t
i
o
e
a
j
p
s
n
w
a
m
n
n
p
d
k
f
e
b
r
u
a
r
i
a
a
e
d
n
i
e
d
r
o
o
n
t
19
.......................................
Kleurplaat Op de middenpagina staat een kleurplaat. Kinderen tot en met groep 8 mogen deze kleuren en vóór 20 april inkleuren en inleveren bij Juf Lita op school. Kinderen die (nog) niet in Toldijk op school zitten, mogen de kleurplaat ook afgeven op Wethouder Spekkinkstraat 1. Tijdens de kinderspelletjes op Koninginnedag zal dan de prijsuitreiking plaatsvinden. Vul hieronder alvast je gegevens in: Naam:
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Adres:
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Leeftijd:
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Wilt u het boekje compleet houden, of heeft u extra kleurplaten nodig, ga dan naar de website www.toldiek.nl. Daar zijn extra exemplaren te downloaden.
22
Activiteiten 2010 3 januari: Winterwandeltocht - start tussen 13.00 en 14.00 uur Toldijk heeft veel te bieden aan wandelaars. Je realiseert je het vaak niet als je met de auto vertrekt naar werk- of vakantieplek, maar ga eens rustig op een van die mooie plekken staan op een mooie winterdag. Geniet van de stilte, de glühwein, warme chocolademelk, het knapperende vuur in de korven en het geluid van de midwinterhoornblazers. Daarom heeft de Stichting Oranjefeesten gedacht laten we het jaar bij de basis beginnen en wel op 3 januari met een prachtige midwinterwandeltocht van ongeveer 5 km in en rondom Toldijk. Zodat we het jubileumjaar goed beginnen en ons eigen Toldijk van een andere kant kunnen bekijken. De start is bij familie Klein Lenderink, Beekstraat 7. De route is helaas niet toegankelijk voor kinderwagens, buggy’s en rolstoelen en dergelijke. Denk aan goed schoeisel en pas uw kleding aan het weer aan. 30 april: Koninginnedag - kinderspelletjes Ieder jaar op Koninginnedag verzamelen alle kinderen uit Toldijk en omstreken zich met hun ouders bij ‘Den Bremer’. Nadat “Het Wilhelmus” plechtig en uit volle borst is gezongen is het tijd voor de ballonnenwedstrijd. Als de ballonnen van alle kinderen uit het zicht zijn gaan we met zijn allen naar binnen om deel te nemen aan de diverse spelletjes. De peuters vermaken zich in de kleine zaal zoal met balgooien en toren bouwen, ook liggen er kleurplaten klaar. De kinderen van de basisschool zijn ingedeeld op leeftijd en doen hun best met onder andere stokvangen, sjoelen en darten. Aan het eind van de morgen, na een lekker ijsje, worden er prijzen uitgedeeld aan de winnaars.
23
Dit jubileumboekje en de extra activiteiten in 2010 worden mede mogelijk gemaakt door onderstaande bedrijven: A. Heitkönig Transport Akku Service Toldijk Alfun Evenementenservice Autobedrijf Melgers Autobedrijf Niesink Autobedrijf Robert Wisselink Autobedrijf Ten Harkel AVIKO B.V. AWA Bouwkundig Tekenbureau Bouwbedrijf Wolbrink-Masselink Bouwmarkt De Tolbrug Café de Tol Café-Restaurant ‘Den Bremer’ Care technics Restauratie Torenuurwerken & Carillons D.S. Design Davines Nederland BV De Kruisbrink AGF Boerderij Garritsen Dierenpension Eskes E & S Zonwering Ecologisch Bouwen Zutphen Eliesen Electra Evers Hoveniersbedrijf Flamma Gordijnenatelier FrieslandCampina Cheese Fruitbedrijf Horstink Garage Pelgrom Gerard Franken Timmerbedrijf
24
-
Toldijk Toldijk Doesburg Steenderen Baak Baak Zutphen Steenderen Toldijk Baak Toldijk Zelhem Toldijk Toldijk Steenderen Zutphen Toldijk Toldijk Hummelo Toldijk Baak Baak Steenderen Steenderen Rha Hummelo Toldijk
30 april: Koninginnedag - playbackshow Sinds een aantal jaren organiseert de Oranjevereniging op Koninginnedag ’s avonds een playbackshow. De eerste keer was het afwachten of er veel animo zou zijn bij de kinderen, maar dit blijkt zeker het geval! Zang en dans, pop en rock, van K3 tot Anouk, alle muziekstijlen worden vertegenwoordigd. Een deelneemster vertelt: “Ik heb al twee keer meegedaan met de playbackshow, in 2008 en 2009. De eerste keer was het heel leuk, we waren tweede geworden. Het liedje was van Djumbo en we hebben zelf een dansje bedacht. We zijn ook naar de stad geweest om leuke kleren te kopen!” En een andere: ”Ik heb meegedaan met twee liedjes. Met Nena en Kim Wilde ben ik eerste geworden. Het was superleuk!” 5 mei: Bevrijdingsdag - zeskamp Om de 5 jaar wordt alles in het werk gesteld voor een Zeskamp. Deze wordt gehouden bij jongerencentrum Flophouse. Deelname aan deze zeskamp staat open voor alle inwoners en oud-inwoners van Toldijk en omstreken. Op spectaculaire en hilarische onderdelen strijden de teams tegen elkaar. Maar ook uithoudingsvermogen en tactische inzicht worden op de proef gesteld. Al met al een gezellige sfeer, waarin straten, buurten en vriendengroepen uit Toldijk, elkaar op sportieve wijze tegemoet treden. Dit jaar valt 5 mei op een woensdag. Niet voor iedereen is 5 mei een ‘verplichte’ vrije dag. TIP: Neem nu alvast vrij van uw werk, zodat u 5 mei kunt deelnemen of kunt komen aanmoedigen en kijken!
25
Dit jubileumboekje en de extra activiteiten in 2010 worden mede mogelijk gemaakt door onderstaande bedrijven: Geschenkenhuis Beuseker Gieterij Doesburg BV Glas in Lood Atelier De Covik Haarwerk Boetiek & Kapsalon Reintjes Hondenschool Konsequent Hoveniersbedrijf Marco Besselink HP Bouwmateriaal IJsboerderij De Steenoven Incas-sa Incasso Diensten & Schuldsanering Installatiebedrijf Arthur Berendsen Jan Ankersmit Klus- en Onderhoudsbedrijf Jan Van Driel’s Dierbenodigdheden Jos Reclame Jos Sloot Akkerbouw & Bloembollen BV Kalverenhandel B. Berkelaar Koolwijk Lijsten Landbouwmechanisatiebedrijf Huurnink VOF Landbouwmechanisatiebedrijf Pelgrom Leferink B.V. Tractoren & Machines LETO Techniek Loonbedrijf Rob Masselink Loonbedrijf Seegers Martens Jacht- & Wapenhandel Masselink de Covik bv Massink Scooters & Bromfietsen Menting Bouw Monshouwer Financiële Planning
26
-
Steenderen Doesburg Steenderen Toldijk Toldijk Steenderen Toldijk Hummelo Hengelo Baak Toldijk Toldijk Zutphen Steenderen Toldijk Arnhem Steenderen Hummelo Toldijk Toldijk Hummelo Drempt Vorden Steenderen Toldijk Steenderen Toldijk
25 mei: Excursie Paleis Soestdijk Op dinsdag 25 mei 2010 bestaat de Stichting Oranjefeesten Toldijk precies 75 jaar. Op deze bijzondere dag willen wij u de mogelijkheid geven om een bijzondere excursie te maken. Deze dag zal er om 9.00 uur een bus vertrekken vanaf de parkeerplaats bij ‘Den Bremer’ en zijn er vanaf 11.00 uur een aantal rondleidingen gereserveerd in Paleis Soestdijk. Tijdens deze rondleiding kunt u een deel van het Paleis op eigen gelegenheid bekijken, maar er zal ook een gedeelte door een gids verzorgd worden. Bovendien wordt er in het Paleis een film vertoond en is er een kleine tentoonstelling. Aansluitend op de rondleiding kunt u op eigen gelegenheid de Paleistuin, De Oranjerie waarin zich een horecagelegenheid bevindt en de Paleiswinkel, die in de watertoren zit, bezoeken. Rond 14.30 uur vertrekken wij per bus weer terug naar Toldijk, waar wij na aankomst de dag afsluiten met een dagmenu met consumptie bij ‘Den Bremer’. Enkele mededelingen: - Het gezelschap zal voor de rondleiding in groepen van maximaal 15 personen worden verdeeld. - Per groep kunnen er maximaal 2 mensen met een rolstoel of rollator mee. - Vanaf de halteplek van de bus is het nog 15 minuten wandelen naar de ingang van het Paleis. De kosten voor deze bijzondere excursie bedragen € 30, - per persoon. Hierbij is inbegrepen: de busreis, de excursie in het Paleis en de maaltijd na terugkomst bij ‘Den Bremer’. Voor de lunch dient u zelf te zorgen. Dit kan in De Oranjerie, of u kunt zelf iets meenemen. In verband met de reservering van de rondleidingen en bus dient u zich uiterlijk aan te melden vóór 15 april 2010. U kunt dit doen door te bellen met Ineke Klein Lenderink, tel. 451471, of Cindy Garritsen, tel. 452733. We hebben 1 bus tot onze beschikking dus er geldt: ‘Wie ’t eerst komt, ’t eerst maalt’. Wanneer u de bus instapt, dient het verschuldigde bedrag contant aan één van de bestuursleden betaald te worden. Hebt u zich opgeven, maar kunt u op de dag zelf onverhoopt niet aanwezig zijn, dan blijft u in principe de excursiebijdrage wel verschuldigd. Alleen in geval van aantoonbare overmacht, zoals ziekte, kan de bijdrage vervallen. Wij nodigen u van harte uit om deel te nemen aan deze dag!
27
Dit jubileumboekje en de extra activiteiten in 2010 worden mede mogelijk gemaakt door onderstaande bedrijven: Motrac Hydrauliek BV Mouris Hout bv Oortgiese Camperverhuur P. van Nistelrooij Klassieke Homeopathie Pasman Motoren & Aggregaten Payroll Switch Pedicure Praktijk Toldijk Rabobank Graafschap Noord Regelink Besturingstechniek Regiobank H.M. Bulten René Sangers Meubelmakerij Rietdekkersbedrijf Fa. Hissink / Franken Schiphorst Bemiddeling & Advies Spervital Streek Makelaars VBO Stucadoorsbedrijf Henrix Timmerbedrijf H. Mulder Timmerbedrijf T. Pelgom Timmerbedrijf van de Vliert Van Nature Veehandel Gerard Bulten Verhey Toldijk Installatie- & Watertechniek Vleesboerderij Garritsen VOF Brandenbarg-Veehandel VOF Goossens Schapen- & Hertenhandel Waterslag b.v. Watertechniek Welkoop Wesselink Bloembollen en Bolbloemen Willemsen Dagwinkel / Bakkerij Wolsing Party- & Evenementverhuur Zorg- & Recreatieboerderij De Bult
-
Baak Steenderen Baak Toldijk Baak Toldijk Toldijk Steenderen Toldijk Steenderen Toldijk Baak Baak Toldijk Toldijk Baak Toldijk Toldijk Toldijk Hengelo Toldijk Toldijk Toldijk Toldijk Toldijk Toldijk Toldijk Toldijk Steenderen Vorden Toldijk
De Stichting Oranjefeesten Toldijk bedankt alle sponsoren voor hun steun!
28
6 juni: Fietstocht Ieder jaar wordt er door een enthousiast duo van Stichting Oranjefeesten Toldijk een leuke fietstocht georganiseerd. Ze bedenken steeds weer iets nieuws en verrassends! Onderweg wordt altijd gezorgd voor een leuke onderbreking, zoals een wijnproeverij of een bezoekje aan een kinderboerderij. Het weer hebben ze helaas niet in de hand, zodat de fietstocht nog weleens verzet moet worden. Maar in ons jubileumjaar schijnt er vast een Oranjezonnetje! Dit jaar halen we een oud element van de fietstocht weer van stal; aan het einde van de fietstocht is er voor eenieder een overheerlijke pannenkoek bij ‘Den Bremer’. Toldieks Feest Het jaarlijkse hoogtepunt is natuurlijk het Toldieks Feest. Hier leeft menigeen naartoe en wordt een paar euro voor opzij gezet. Het Oranjefeest begint altijd met twee toneelavonden. De optocht op de vrijdagavond is met kleine wagens, loopgroepen, versierde fietsen van de jeugd en natuurlijk de grote wagens. Vanwege het 75-jarig jubileum dagen we dit jaar alle straten uit die in het verleden een wagen bouwden, om dit jaar weer een wagen te gaan bouwen! Dit geldt ook voor straten die nog nooit een wagen hebben gebouwd! Om dit extra te stimuleren wordt met ingang van 2010 een wisselbeker voor de mooiste wagen uitgereikt. Het lunapark is direct na de optocht geopend. Het “vliegend tapijt” is voor dit jubileumjaar weer geboekt en de komst is ons toegezegd! Het vliegend tapijt staat inmiddels ook bekend als “shaker”, “zwiepmachine”, “bank” of “blauwe plekken machine” en bleek in het verleden bij velen erg populair. ’s Avonds is er uiteraard weer “dansen” in de zaal tot in de kleine uurtjes en wel met medewerking van de band Kabaal. De volgende morgen wordt al vroeg gestart met de festiviteiten in de wei. Na het openingswoord van onze voorzitter lost de burgemeester het eerste schot op de vogel. Hierna wordt er begonnen met de kinderspelletjes en de volksspelen. Nadat de vogel eraf geschoten is wordt het feest voortgezet in de zaal, waar ook de prijsuitreiking plaatsvindt. Na het altijd weer verrassende middagprogramma duikt iedereen weer gezellig ’s avonds de zaal in. Op zaterdagavond zal orkest Trainband voor de muzikale inbreng zorgen. 13 November: Danceparty Ter afsluiting van het jubileumjaar organiseert de Oranjevereniging een Danceparty bij ‘Den Bremer’ ter afsluiting van het jubileumjaar.
29
Oude notulen…
30
Oude notulen…
31
De grote wagens, blikvangers van de optocht Het Oranjefeest begint altijd met twee toneelavonden. Het echte feestweekend begint met de optocht. De laatste jaren zagen we een optocht met veel jeugd en mooie onderwerpen die fraai uitgebeeld werden. Ook horen bij de optocht de koningsparen van het vogelschieten en vogelknuppelen, een aantal muziekkorpsen en niet te vergeten de grote versierde wagens, die veel aandacht trekken. Ja, dat is de blikvanger van de optocht. Groepen en straten Er zijn allerlei straten of buurten die gezamenlijk een wagen bouwen zoals de Hoogstraat, Beekstraat, Wethouder Campermanstraat, Toldiek Oost (Schiphorsterstaat) en de Kartonnies (buren rondom de rotonde). Daarnaast zijn er vriendengroepen zoals de Loldiekers, L.U.T. (Lummels Uut Toldiek), BVIT, Uuthoekers en de Hikkers. Een aantal van deze straten en groepen zijn gevraagd om wat te vertellen over hun ervaringen bij het wagenbouwen. Al vele jaren Het aantal jaren dat de wagenbouwers meedoen met de optocht varieert nogal, van een enkele keer tot zelfs 25 jaar in het geval van de Beekstraat. De thema’s die gemaakt worden verschillen enorm: * oude ambachten: Schaapskooi, Boerenbrullefte, Kraanzagen (ouderwets zagen van balken) * actuele onderwerpen: Rookverbod, Vuelta, Wii * regionale onderwerpen: Riolering buitengebied, Betuwelijn * ludieke onderwerpen: Burgemeester Toldiek, Lief klein konijntje heeft een vliegje op zijn neus Wie bouwt mee? Enkele reacties van de wagenbouwers: * Gezinnen waarvan de man en vrouw allebei actief meehelpen. Enkele kinderen die zelf geen kleine wagen bouwen, helpen ook mee. De gemiddelde leeftijd zal rond de 35 jaar zijn. * De groep bestaat uit oud klasgenoten van de Rank Toldijk. Er zijn wat klasgenoten afgegaan en er komen er ook weer wat bij. Natuurlijk worden ze bij het bouwen bijgestaan door de ouders. De eigenlijke wagenbouwers zijn nu 13 à 14 jaar oud. * We hebben een vriendenclub van 12 man met de leeftijd tussen 18 en de 23 jaar. Er zitten helemaal geen vrouwen in de officiële club, maar die lopen er wel bij! Zij kunnen mooi de vrouwenklusjes doen zoals netjes letters schilderen en pakken naaien voor de optocht. De taken zijn altijd goed verdeeld, iedereen doet waar hij of zij goed in is. * Gemiddelde leeftijd is 45 jaar. De man-vrouw verhouding is gelijk. * Een vriendenkring van 10 jongens met een gemiddelde leeftijd van ongeveer 40
32
jaar. De heren bouwen eerst. Op het laatst komen de dames in beeld bij het schilderen en andere afwerking. * Vriendenclub uit Toldijk, Hummelo en omstreken, leeftijd tussen de 23 en 29 jaar. * Er zijn 2 groepen. Groep 1 zijn de actieve bouwers (zowel mannen als vrouwen), dit is gemiddeld een groep van 10 à 15 personen met een leeftijd van 16 tot 65 jaar. Groep 2 zijn de actieve meedenkers van de bouwers, deze groep bestaat uit 15 à 20 personen met een leeftijd van 2 tot 90 jaar. Wat mag absoluut niet ontbreken? Bij de vorige vraag waren er weinig overeenkomsten tussen de groepen te vinden. Bij deze vraag zijn de wagenbouwers unaniem. Op de locatie waar de wagen gebouwd wordt moet koffie aanwezig zijn, maar natuurlijk mag ook een goedgevulde koelkast met “groene Grolsch-pretflessen” niet ontbreken. Ook houden groepen van frikadellen en andere hapjes. Ook is iedereen van mening dat gezelligheid, goede werksfeer, goede motivatie en “boer’n verstand” onmisbaar zijn. Minder belangrijk vindt men blijkbaar de praktische zaken zoals een ruime, gladde en schone werkvloer, een grote doorgang of deur, een goede stroom- en lichtvoorziening en goed gereedschap. Race tegen de klok Alle wagenbouwers beginnen op een gegeven moment te bouwen, variërend van maanden tot weken voor het Oranjefeest. Maar voor bijna alle groepen is het op het laatst flink aanpoten: * Lekker øzen en op tied beginnen met bouwen. Vooral de laatste paar dagen wordt er dan flink gas gegeven! * Een extra avond inlassen en de laatste twee weken elke avond bouwen. * Op het laatst wordt een zaterdag geprikt om een flinke slag te maken. * Een race tegen de klok wordt het sowieso. * Wij proberen meestal een planning te maken, maar deze verandert per bouwavond weer. Dit vanwege de rijke fantasie die op dat moment naar boven komt. De laatst twee weken wordt nog van alles gedaan om de puntjes op de i te zetten. Een leuk onderwerp Ogen en oren worden open gehouden, soms zelfs een heel jaar. Ook worden er speciale vergaderingen georganiseerd waarbij ideeën worden ingebracht en het leukste/beste wordt gekozen. Vaak blijft het een zoektocht, maar soms ontstaan spontaan ideeën tijdens gezellige avonden. Naarmate de avond vordert, worden de ideeën steeds groter en spectaculairder. Onverwachte gebeurtenissen Is er wel eens iets vreemds gebeurt tijdens de bouw of optocht? * We hadden voor de optocht een keer een Piratenschip nagebouwd met een kanon.
33
* * * *
Dat ding gaf zo’n harde knal dat tijdens de optocht een vrouwelijke toeschouwer zo verschrikkelijk schrok, dat ze met stoel en al achterover klapte! Dat we met een idee zijn begonnen en toen de wagen klaar was het een totaal andere wagen was geworden. Technische problemen: motorolie op de majorettes, auto aan de kook. Een lekke band maar gelukkig op de terugweg! De Oranjevereniging bekijkt van te voren of een wagen mee mag doen met de optocht. Bij deze controle kwam een bestuurslid een week van tevoren de wagen bekijken. Hij heeft toen echter de wagen bekeken van een andere groep, die op dezelfde locatie een wagen voor de Steenderense optocht bouwde. Deze “Steenderense” wagen werd goedgekeurd.
Optocht 2010 Op de vraag of er in 2010 weer gebouwd wordt geven de meesten aan “ja”, “tuurlijk”, “wi’j hebt d’r zin an” of “we gaan weer ons best doen”. Fijn dat er met veel enthousiasme en plezier wordt gebouwd. Meedoen is belangrijker dan winnen, gezelligheid staat voorop. Het zal prachtig zijn om het 75 jarig jubileum te vieren met een optocht met veel grote versierde wagens. Dus, kom op! Maak een wagen!
Wat gebeurt er met de lijstbijdrage? Zoals u in dit jubileumboekje kunt lezen organiseert de Stichting Oranjefeesten Toldijk jaarlijks een reeks aan activiteiten. Met gemotiveerde bestuursleden doen we dit met erg veel plezier. Voor hand- en spandiensten hoeven we geen beroep op u te doen. Maar uw financiële bijdrage op de lijst daarentegen is onmisbaar. Alle giften die we tijdens onze jaarlijkse rondgang ophalen, evenals de deelname- en entreegelden, zijn voor ons een belangrijke inkomstenbron waarmee we al onze activiteiten kunnen financieren. Want u kunt zich voorstellen dat één-en-ander wat kost. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: muziekkorpsen bij de optocht, start- en prijzengeld voor de wagens, cadeaus voor de kinderen, huur voor spelletjes bij Koninginnedag, kopieer- en drukkosten, huur geluidsinstallaties, vervanging en onderhoud van materiaal. Deze uitgaven zijn onvermijdelijk. Wij zijn van mening dat de Oranjevereniging met haar activiteiten een belangrijke functie vervult in Toldijk. De bestuursleden werken hier met veel plezier en volledig vrijwillig aan mee. En dat doen we graag nog vele jaren. Daarom komt ook dit jaar weer een bestuurslid bij u aan de deur voor een vrijwillige bijdrage aan de Oranjevereniging. We hopen dat u, evenals voorgaande jaren, ons weer wilt steunen. We zullen verantwoord omgaan met uw bijdrage. Daar kunt u op rekenen!
34
Van dubbeltjesdansen tot ‘s ochtends op ’t muurtje Drie generaties Wunderink over ‘Den Bremer’ ten tijde van het Toldieks Feest We vieren in 2010 het 75-jarig bestaan van het Toldieks Feest. In de beginjaren vond het feest plaats in “de wei van Offenberg” (nabij de huidige boerderij ’t Klembroek), maar volgens mevrouw Reina Wunderink is het Toldieks Feest in ieder geval al sinds 1952 bij ‘Den Bremer’. In dat jaar trouwde zij met Bernard Wunderink en hielp zij mee. In haar beginjaren bestond haar werk tijdens het Toldieks Feest uit het helpen in de keuken. “De dames nuttigden in die tijd veel sorbets, hiervoor moest veel fruit gesneden worden. We hadden toen nog een luikje van de keuken naar de zaal waardoor we het verkochten. Tappen van bier was nog niet aan de orde. Al het bier werd uit flessen verkocht. De kratten stonden voorafgaand aan het feest hoog opgestapeld bij ons in de huiskamer. Het werd gekoeld door grote ijsblokken in speciale kasten”. Zoon Johan Wunderink vult aan dat hij zich kan herinneren dat er ook in grote teilen met grondwater bierflesjes werden gekoeld. “Vanaf mijn 12e hielp ik mee met het Toldieks Feest, inmiddels dus zo’n 40 jaar. Ook Johan’s zoon Jurgen geeft aan vanaf zijn 10e à 12e jaar mee te helpen op het Toldieks Feest, inmiddels ook al weer 15 jaar. Net als bij zijn vader was het eerste werk voor Jurgen ook het ophalen van glazen. Ten tijde van het Toldieks Feest staat zowel het hele bedrijf, als ook privé de boel op de kop, geven de drie Wunderinks te kennen. “Dat was vroeger zo, maar dat is nog steeds zo” aldus Johan. Een week voor het feest gaan de vloerbedekking en de gordijnen uit de zaal. “Ik zag er altijd vreselijk tegenop als het Toldieks Feest weer voor de deur stond”, geeft mevrouw Wunderink aan. Johan vertelt dat zijn vrouw Gerrie dat ook nu nog steeds heeft: “Ons hele huis ligt dan vol met spullen uit de zaal. Ook vroeger al. Ik kan me herinneren dat als ik als klein jongetje naar bed wilde, er iemand mee moest om de zware stoelen van mijn bed te halen. De woning was ’t pakhuis”. Op de vraag wat het grote verschil is tussen het Toldieks Feest van vroeger en van nu, luistert Jurgen aandachtig. Zijn vader en oma halen herinneringen op. Mevrouw Wunderink geeft aan dat de Kermis vroeger bestond uit een draaimolen, schiettent, snoepkraam en Harm Wiecherink uit Bronkhorst met vis en knakworst. “Maar die was altijd al naar huis voordat het volk lastig kon worden”, vult Johan lachend aan. “In die tijd verkochten we zelf ook nog veel eten. Karbonade met brood en vanaf eind jaren ’60 bakten we ook patat”.
35
36
Drie generaties Wunderink van ‘Den Bremer’: Johan, Reina en Jurgen
Toen Wiecherink stopte, nam Henk Damen het friet bakken van de familie Wunderink over. “Een ander groot verschil met vroeger zijn natuurlijk de tijden”, vervolgt mevrouw Wunderink. “Vroeger was het om 12 uur ’s nachts gebeurd en stond iedereen buiten. De politie zorgde daarvoor. De agenten De Jong, Menger en Stoel dreven het volk letterlijk de zaal uit. ”En als dat sommigen te vroeg was, ging dat ook nog wel eens met harde hand”, vult Johan aan. “Nu ben je ze om 3 uur nog niet kwijt en bij mooi weer zitten ze ’s ochtends nog op ’t muurtje”, lacht mevrouw Wunderink. Vroeger was er meer ruzie wordt mij verteld. Dan kwamen er ook groepen jong volk uit Doesburg en van verder buiten de gemeente en dan vielen er nog wel eens klappen. Door het glaswerk van toen vielen er bewust en onbewust ook nog wel eens wat gewonden. Het is niet altijd even druk geweest op het Toldieks Feest. Er waren jaren waarbij “de kleine zaal” niet werd gebruikt. Dat kwam mede door een groot feest dat tegelijkertijd in Wichmond werd gehouden. Dat waren volgens Johan geen gemakkelijke jaren voor de Oranjevereniging. Goed bezocht was het wel ten tijde van het ‘Dubbeltjesdansen’. “De zaalrand stond dan nog vol met tafels en stoelen en op de dansvloer werd volop gedanst. De muzikanten uit die tijd noemden we “de roodjasjes”. De echte orkestnaam is me ontschoten. Wanneer de muziek stopte ging er een man met een bord rond. Iedereen die danste moest dan een dubbeltje betalen”, weet Johan te vertellen. Jurgen hoort het aandachtig aan. Hem is het Toldieks Feest van 1990 bijgebleven ten tijde van een WK Voetbal. Hij herinnert zich een dronken man van buiten Toldijk die sliep op een stoel in de kroeg, terwijl iedereen om hem heen meeschreeuwde met het voetbal dat op groot scherm werd vertoond. Toen de man later wakker werd, was hij lastig en uiteindelijk is hij door de politie meegenomen, vertelt Jurgen. Ook de keer dat zijn vader boos op hem was, staat in Jurgens geheugen gegrift. “Jurgen kwam op zaterdag om half 11 ’s ochtends trots vertellen dat hij bijna een horloge had gewonnen, maar hij had er in anderhalf uur al wel 35 gulden doorgedraaid. “Daar had hij de hele dag mee moeten doen”, verzucht Johan. Door de drukke werkzaamheden komen ze zelf nauwelijks toe aan feestvieren of deelname aan activiteiten tijdens het feest. Zowel Johan als Jurgen hebben nooit met vogelschieten meegedaan. “Bernard wel, maar in het jaar dat hij koning werd, schoot iemand anders de vogel er voor hem af. Dat mocht toen nog”, vertelt mevrouw Wunderink. Met de buurt rondom het toenmalige kruispunt is menig optochtwagen gebouwd, met name Bernard vond dat prachtig werk. Johan herinnert zich een wagen “De Chinese Nachtegaal”, waarmee vermoedelijk de eerste prijs werd gewonnen. De familie Wunderink hielp vaak wel met bouwen van een wagen, maar het ontbrak aan tijd om mee te lopen tijdens de optocht. Gerrie heeft menig keer geholpen met het maken van de kleding.
37
38
Vaandel van Schutterij Toldijk, omstreeks 1900.
De buurt bouwt de laatste jaren geen wagen meer. Mevrouw Wunderink beleeft het huidige Toldieks Feest toch nog altijd van meerdere kanten. Ze bezoekt de toneelavond en bekijkt uiteraard de optocht. Verder mag ze nog altijd graag helpen bij het smeren van broodjes op zaterdagochtend. De samenwerking met Stichting Oranjefeesten Toldijk, en de voorloper daarvan, is eigenlijk altijd goed geweest volgens Johan. Al dachten ze in de jaren toen de huidige zaal net gereed was dat “Wunderink de zaal d’r noa één Toldieks Feest wel uut zol hebben”. Dat was verre van de waarheid, weet mevrouw Wunderink te vertellen. De periode rond het Toldieks Feest is intensief voor de familie Wunderink. De privacy wordt behoorlijk op de proef gesteld, omdat de mensen geheel rondom hun woning komen. Zolang dit bij die paar dagen blijft, vindt Johan dit prima. “De botsauto-exploitant heeft het ooit gepresteerd om drie weken hier op de parkeerplaats te kamperen, kijk dat is natuurlijk minder prettig”, geeft Johan te kennen. Het Toldieks Feest is voor de familie Wunderink ook altijd nog een soort van baken in het jaar. Direct na het Toldieks Feest is de zaak vaak een tijdje dicht en wordt er een jaarlijkse grote schoonmaak gehouden. “We stoffen dan de plafonds af, maken grondig schoon achter de radiatoren en doen dan ook vaak kleine verbouwingen en onderhoud”, vertelt Jurgen. Zo werd de laatste jaren na het Toldieks feest de schilder menigmaal begroet, is er een nieuwe bar in de grote zaal gerealiseerd en werd er ook een rookruimte gemaakt. ‘Den Bremer’ blijft zo bij de tijd. Laten we als Toldiekse gemeenschap hopen dat we hier nog tot in lengte van dagen mooie Toldiekse Feesten kunnen houden!
Colofon: Uitgave: Website: Druk:
Stichting Oranjefeesten Toldijk www.toldiek.nl RatioSluis Grafisch Totaal B.V.
39
Agenda 2010 Stichting Oranjefeesten Toldijk organiseert in 2010;
3 januari
Winterwandeltocht zie toelichting pagina 23
30
Koninginnedag
april
kinderspelletjes / playbackshow zie toelichting pagina 23 & 25
5 mei
Bevrijdingsdag - Zeskamp TIP; vraag alvast vrij voor deze dag! zie toelichting pagina 25
25
Excursie Paleis Soestdijk
mei
zie toelichting en opgave informatie pagina 27
6 juni
Fietstocht zie toelichting pagina 29
30 juni Toldieks Feest - Toneeluitvoering T.U.T. en 1 juli
zie toelichting pagina 29
2 juli
Toldieks Feest start met grote optocht aansluitend feestavond Bouw een optocht wagen met uw straat in het jubileumjaar! zie toelichting pagina 29
3 juli
Toldieks Feest vogelschieten / kinderspelletjes feestmiddag en -avond zie toelichting pagina 29
13 november
Danceparty nadere informatie ontvangt u te zijner tijd.
