SPECIALIST. de JONGE. DE ARTS ALS REGISSEUR pag 10-11

de JONGE

1

º

SPECIALIST

Jaargang 3 - maart 2016 Hét magazine voor medisch specialisten in opleiding

DE ARTS ALS REGISSEUR pag 10 -11

Het ziekenhuis als helende omgeving | Hoeveel keuzevrijheid kan een patiënt aan? | Aios in Kaapstad | Gecombineerd lidmaatschap DJS en juniorverenigingen | Droomkunst op de kinderafdeling | Dat beloof ik: documentaireserie over aios | Pensioenaftopping: minder geld in de toekomst? | Wat zegt je specialisme over je karakter? | Aios geknipt voor stress?

seminar ‘de financiële jungle voor de startende medisch specialist’ Uw bestaan als arts in opleiding zit er bijna op. Gaat u daarna als jonge klare werken in het vrije beroep? Kiest u voor een baan in loondienst in een algemeen of academisch ziekenhuis? De keuze is aan u. Om u bij deze belangrijke keuze te helpen, verzorgt Sibbing & Wateler c.s. op 9 april 2016 in Burgers’ Zoo te Arnhem het seminar ‘De financiële jungle voor de startende medisch specialist’. Belangrijke financiële en juridische aspecten komen deze ochtend aan bod. Uw gezin is op deze dag van harte welkom voor een bezoek aan Burgers’ Zoo.

eerstvolgende seminar: 9 april 2016

schrijf u nu in! Kijk op www.sibbing.nl voor een inschrijfformulier en meer informatie over het seminar.

praktijkvestiging financiële planning telefoon: (0318) 544 044 - www.sibbing.nl

assurantiën

• colofon •

• voorwoord •

Redactie Tanca Minderhoud, hoofdredacteur Hanneke Verheijde Daniël Dresden Davy Sudiono Susanne Korsse Berber Piet Eva Stortelder Ilona Dekkers Sajjad Rahnama’i Eindredactie Liza Leijenhorst, Prescripts

voorwoord

llustratie Ilona Dekkers Vormgeving Marjanne van Bentum, studio Parvenu Coverfoto Shutterstock Redactieadres Postbus 20057, 3502 LB Utrecht [email protected] Centraal Bestuur De Jonge Specialist Chella van der Post Thomas Schok Richard Schol Nurah Hammoud Jesse Habets Ben Tomlow Alexej Kuiper Fleur van den Heijkant Edin Hajder Paul de Laat Marjolein Kremer Davy Sudiono Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven aan De Jonge Specialist. Uitgever De Jonge Specialist Drukwerk Centrum Drukwerk, Maartensdijk Basisontwerp IJzersterk, Rotterdam Adverteren Neem hiervoor contact op met De Jonge Specialist: [email protected]

Magazine De Jonge Specialist De Jonge Specialist is hét magazine voor medisch specialisten in opleiding. Het tijdschrift wordt vier keer per jaar uitgegeven door De Jonge Specialist. Oplage 3.000, ISSN: 2352-3670 Jaargang 3 © 2016 DJS. Alle rechten voorbehouden. Artikelen geven de mening weer van auteurs en niet noodzakelijkerwijs van De Jonge Specialist. Niets uit dit magazine mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of welke wijze dan ook, zonder toestemming van de uitgever.

And…action! Ondanks zijn vele eerdere nominaties, mocht Leonardo DiCaprio dit jaar pas voor het eerst een Oscar in ontvangst nemen. Voor zijn rol in The Revenant moest hij zo’n zes maanden lang afzien in de vrieskou en de modder en moest hij zelfs zijn vegetarische principes aan de kant schuiven door een rauwe bizonlever weg te werken. De regisseur omschreef de set als een slagveld. Maar medelijden met de acteurs? Nee, dat niet, want deze regisseur werkte doelbewust naar het ultieme resultaat. En dat leverde ook hém een Oscar op.

Mooie stap vooruit Het gaat te ver om de opleiding te vergelijken met een slagveld. Toch denk ik dat veel aios het harde werken onder niet altijd ideale omstandigheden zullen herkennen. In dit nummer van De Jonge Specialist staat het nemen van de regie, op allerlei manieren, centraal. Je krijgt niet alleen een kijkje in de keuken van een échte regisseur die een documentaire over aios heeft gemaakt, je kunt ook lezen hoe De Jonge Specialist een steeds grotere rol pakt. Wij zetten ons in 2016 weer in voor meer zeggenschap voor aios en betere kansen op de arbeidsmarkt. Een eerste, grote stap is al gezet: de komende jaren zullen we het gecombineerde lidmaatschap met alle juniorverenigingen gaan bestendigen waardoor De Jonge Specialist veel meer aios gaat vertegen-

woordigen. Dat betekent concreet dat we een sterke poot krijgen aan de onderhandelingstafels. Een mooie stap vooruit!

Pensioenaftopping Verder blijven de perikelen rondom de pensioenaftopping bestaan. In veel algemene ziekenhuizen is de pensioenaftopping nog niet goed geregeld en worden medisch specialisten in loondienst (indirect) gekort op hun salaris. In dit nummer vind je hierover een update. Juist voor ons als aios zijn dit belangrijke ontwikkelingen, die grote consequenties kunnen hebben voor onze toekomst. Goed om dit te volgen!

Banen Daarnaast blijft het spannend of er überhaupt wel banen zijn als we klaar zijn. Dat terwijl we na jarenlang hard werken en offers brengen (zie de resultaten van onze werkomstandigheden-enquête) eigenlijk ook wel een ‘Oscar’ verdiend hebben. Dit is en blijft een belangrijk punt van aandacht in 2016. Rest mij nog je veel leesplezier toe te wensen. En dan nu: Action! Chella van der Post, voorzitter De Jonge Specialist

4

• inhoudsopgave •

10, 11

15

20, 21

Hoofdrol voor aios

Geneeskunst

Aios in Zuid-Afrika

Interview Helmie Stil

Dromen op de kinderafdeling

Interview Mirthe van der Valk

Vacature redactielid en fotograaf voor De Jonge Specialist magazine Heb je het gevoel dat jouw schrijfkunsten niet goed tot hun recht komen bij ontslagbrieven? Zijn OK-verslagen jouw kans om een epos te schrijven? Dan ben jij misschien wel op zoek naar ons! Het redactieteam van De Jonge Specialist magazine is namelijk op zoek naar een enthousiaste schrijver, die meer uit zijn talent wil halen. Ben je niet zo van het schrijven, maar meer van de foto’s? Een beeld zegt meer dan duizend woorden, daarom zoeken we ook een fotografietalent voor ons magazine. Stuur je CV en motivatie op naar [email protected]

De Jonge Specialist - maart 2016

5

• inhoudsopgave •

Oogopslag

22, 23 Arbeidsmarkt

Update jonge klaren

6, 7

Gecombineerd lidmaatschap

8, 9

Documentaireserie over aios

10, 11

Casus: verkorting opleiding

12, 13

Bekentenissen van een jonge klare

14

Kinderdroomkunst

15

Uitslag aios-enquête

16, 17

Shared decision making

18, 19

Aios in Zuid-Afrika

20, 21

Update jonge klaren

22, 23

Healthy building syndrome

24, 25

Aios en pensioenaftopping

26

Column

27

Rubrieken legenda Oogopslag Opleiding Toekomst & Innovatie In consult Gezondheid Buitenland Vrije tijd Geneeskunst

6

• oogopslag •

g

oogopsla

s

s en feitje

Kort nieuw

I’m pretty sure you can’t accurately describe what I do in just 6 words. Have a seat. I’ll happily explain. #specialitiesin6words Internist tweet: @skipbidder

Digitale revolutie van het ePortfolio? “In een tijd waarin visite wordt gelopen met tablets en waarin we voor medische formules een app gebruiken, ontbreekt er bij vrijwel alle portfolio’s een slim dashboard met een overzicht van alle mogelijkheden.” [MC 2015, 37. Tomlow, Louter en Olsthoorn]

zIeKJE

Vrest zag dit als een prikkel om het gebruiksgemak van het ePortfolio te verbeteren en heeft nu als eerste ePortfolio-aanbieder de Vrest App ontwikkeld..

Nachtdiensten voor de interne geneeskunde in een groot randstedelijk ziekenhuis kunnen spoken. En vooral de laatste in rij valt de arts-assistent vaak zwaar. Daarom mag je jezelf tijdens zo’n dienst verwennen met lekker en veel eten. Onder mijn vrouwelijke collega’s is chocolade favoriet. En dan met name die van dat ene merk met knaloranje wikkel. Gewapend met zo’n reep was één van mijn collega’s laatst ook naar het ziekenhuis gekomen voor haar laatste nachtdienst. Twee acute patiënten met een varicesbloeding gooiden die nacht echter roet in het eten. “Ik had me zo verheugd op een one night stand met Tony!” vertelde ze. “Maar ik ben drie minuten op de assistentenkamer geweest. Het werd alleen een vluggertje...” Auteur: Susanne Korsse De Jonge Specialist - maart 2016

Met deze overzichtelijke app kunnen gebruikers alle acties rond het invullen, registreren, ondertekenen en anderszins afhandelen van onder andere korte klinische beoordelingen (kkb’s) gemakkelijk en snel uitvoeren. Een grote vooruitgang!

De Vrest App is gratis te downloaden, er zijn versies voor IOS, Android en Windows-devices.

• oogopslag •

Het meerjarenplan (2016 – 2019) van De Jonge Specialist Ben jij ook benieuwd wat de speerpunten van De Jonge Specialist zijn voor de komende jaren? Lees dan op www.dejongespecialist.nl ons nieuwe meerjarenplan dat op 3 februari is vastgesteld door de Ledenraad. De Jonge Specialist is in 2014 opgericht en heeft in de afgelopen jaren grote stappen gemaakt ten aanzien van profilering, positionering en professionalisering. In de jaren 2016-2019 wil De Jonge Specialist naast de lopende dossiers, haar functie als belangenbehartiger en vertegenwoordiger van aios verder bekrachtigen en professionaliseren. Het beleidsplan is opgesteld aan de hand van twee algemene speerpunten die een grote rol zullen spelen. Ten eerste zullen we de komende jaren het nieuwe gecombineerde lidmaatschap met alle juniorverenigingen gaan bestendigen. Hierover ook meer op pag 8-9 van dit nummer. Daarnaast gaat De Jonge Specialist een ‘training academie’ opzetten voor alle aios. Dat zal een landelijk platform bieden voor discipline-overstijgende competenties, zoals medisch management, leiderschap en kwaliteitszaken. Verder zijn er doelstellingen geformuleerd die onderverdeeld zijn per portefeuille. De uitwerking daarvan vind je terug in het nieuwe meerjarenplan op onze website.

De AIOS Upgrade In een notendop:

• • •

Bijna 300 bezoekers! Nummer 20 trending topics op Twitter Nederland Voorbeeld workshop titels (keuze uit 20 verschillende workshops): – Excellent onderhandelen – Virtual Reality – Ontdek je talent – Beroepsgeheim

AIOS Upgrade:H@ck your healthcare De AIOS Upgrade had dit jaar als thema ‘eHealth: H@ck your healthcare’. En dat sloeg aan: onder de hashtag #aiosupgrade werd de jaarlijkse aios-dag in no time trending topic op Twitter. In het programma zelf was eHealth de rode draad. Zo zorgde Mobile Doctors Live voor een spectaculaire opening en werd er uitgebreid ingegaan op de mogelijkheden van Big Data, 3D Printing, Serious Gaming, Telemedicine en Robotica. Of de zorgrobot al snel op grote schaal in de operatiekamer te zien is, is afwachten, maar over één ding waren aios het eens: de gevolgen van dit soort technologische ontwikkelingen op de lange termijn worden nog onderschat.

Opleidingsprijs Dr. Watske Smit, opleider interne geneeskunde in het Jeroen Bosch Ziekenhuis, mag zich opleider van het jaar 2015 noemen! De Opleidingsprijs, die voor de zevende keer werd uitgereikt, stond dit jaar in het teken van eHealth.

eHealth blog De eHealth blog van De Jonge Specialist is feestelijk gelanceerd en is sindsdien online te vinden op www.djsehealth.nl. Op deze blog kun je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op eHealth gebied in Nederland en daarbuiten. Innovaties die interessant zijn voor aios worden uitgelicht en er worden achtergrondartikelen gepubliceerd om een beter beeld te krijgen van ICT in de zorg.

7

8

• toekomst en innovatie •

Gecombineerd lidmaatschap

De Jonge Specialist en

Auteurs • Edin Hajder, aios plastische chirurgie en bestuurslid DJS • Davy Sudiono, aios radiologie en bestuurslid DJS

2016 wordt een belangrijk jaar voor De Jonge Specialist (DJS). Het lidmaatschap wordt voortaan gecombineerd aangeboden met dat van de juniorverenigingen. Dat betekent dat aios straks meer te vertellen hebben aan de onderhandelingstafels. Twee voorzitters van juniorverenigingen, Caroline Brackel en Joost Masselink, leggen uit waarom alle aios hier beter van worden. Foto: Rob Nelisse

Twee jaar geleden ontstond DJS uit een fusie van De Jonge Orde en de Landelijke Vereniging van Medisch Specialisten in opleiding (LVAG). Zo ontstond een landelijke beroepsvereniging voor aios. Nadat in het eerste jaar de focus met name lag op de nieuwe vereniging en bestuurlijke fusie, kon DJS zich in het tweede jaar als dé belangenbehartiger van alle aios in Nederland op de kaart zetten. “Een beroepsvereniging kan ervoor zorgen dat je als beroepsgroep gehoord wordt door andere relevante partijen”, vindt Joost Masselink, voorzitter van de Vereniging Apothekers in opleiding tot Ziekenhuisapothekers (VAZA). “Het is daarbij wel belangrijk om met alle 32 specialismen één stem te vormen.”

Een logische stap DJS heeft drieduizend leden, de helft van alle aios, terwijl DJS wel de belangen van álle aios behartigt. Het gaat daarbij niet alleen om cao-onderhandelingen, maar ook om het bespreken van opleidings-

gerelateerde zaken binnen verschillende raden. Dat is een bijzondere situatie; alle medisch specialisten zijn wel lid van de Federatie Medisch Specialisten. Daarnaast is het voor externe partijen, zoals het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS), belangrijk om te weten dat een beroepsvereniging spreekt namens de hele achterban. “Als de helft van de aios in Nederland geen lid is van DJS, dan heeft DJS ook geen recht om te spreken namens de aios van Nederland”, zegt Masselink. Mede om die reden kwamen DJS en de Federatie overeen dat DJS een toehoorderschap krijgt binnen de FMS, mits DJS alle aios vertegenwoordigt.

Meer slagkracht Omdat vrijwel alle aios lid zijn van hun eigen juniorvereniging (JV) is er voor gekozen om het lidmaatschap gecombineerd aan te bieden. Zo word je dus lid van zowel de juniorvereniging als van DJS. Caroline Brackel, voorzitter van de juniorafdeling van de Nederlandse Ver-


eniging voor Kindergeneeskunde (NVK) stelt: “Voor de slagkracht van DJS, onder andere aan de onderhandelingstafels voor de cao’s, bij de Raadvergaderingen van de Federatie en bij het Ministerie van VWS is een volledige dekkingsgraad van belang. Dan moet je naar een gecombineerd lidmaatschap. Bij de aios kindergeneeskunde is dat besef er al: 70% van de aios kindergeneeskunde waren aanwezig bij de Algemene Ledenvergadering (ALV) en het gecombineerde lidmaatschap werd door 98% van de aanwezigen gesteund.” Masselink vult aan: “Het is de taak van DJS, maar ook van de juniorverenigingen, om de meerwaarde van DJS te laten zien zodat het vanzelfsprekend wordt dat je als aios lid wordt”. Enkele JV’en, waaronder de VAZA en juniorafdeling van de NVK, hebben de papieren al rond, de rest zal zeker volgen. De intentie van alle 32 specialismen is ten slotte al uitgesproken bij eerdere vergaderingen.

9


vergroot zeggenschap van aios

jouw Juniorvereniging samen

Ledenraad Om de juniorverenigingen een grotere stem te geven binnen DJS wordt de ALV vervangen door de Ledenraad als het hoogste inspraakorgaan binnen de vereniging. De Ledenraad bestaat uit afgevaardigde bestuursleden van de juniorverenigingen van de 32 erkende specialismen. Hieronder vallen zowel specialisten met als zonder artsentitel, zoals de ziekenhuisapothekers. Het aantal stemmen dat een sectie in de Ledenraad krijgt, is afhankelijk van het aantal leden. Het bestuur wordt op deze manier beter geïnformeerd over wat er speelt, gezien een slecht bezochte ALV vervangen wordt door een Ledenraad waarin elk specialisme vertegenwoordigd is. “Tijdens de Ledenraad worden belangrijke besluiten genomen en onderwerpen besproken. Het is beter dat degenen die stemmen, aios zijn die het best ingelezen zijn in de onderwerpen en daardoor de meest overwogen beslissing kunnen nemen,” vertelt Brackel. Masselink voegt hier aan

toe: “Deze vertegenwoordigers hebben mandaat van de JV gekregen om daar te zitten, en daarom wordt ook verwacht dat ze aanwezig zijn op de Ledenraad. Tijdens een vergadering wordt direct duidelijk of er draagvlak is bij alle specialismen voor de plannen van DJS”.

Gelijke belangen Op de vraag wat het voordeel van de Ledenraad is voor de eigen achterban en JV antwoordt Masselink: ”Door deel te nemen aan de Ledenraad krijgt de VAZA ontzettend veel informatie waar we als zelfstandige vereniging mee verder kunnen. Neem bijvoorbeeld de jonge klaren problematiek en de Opleidingsetalage. DJS pakt deze problemen op, maar met de informatie die gedeeld wordt tijdens de Ledenraad kunnen de juniorverenigingen ook zelf aan de slag om onze doelen te bereiken.” Dit geldt ook voor Brackel: “Wij kunnen veel leren van problemen waar andere JV’en in het verleden op gestuit zijn.”

In de gevarieerde groep met grotendeels artsen, maar bijvoorbeeld ook klinisch fysici en ziekenhuisapothekers, zijn er veel gedeelde algemene belangen. Dit zorgt voor een belangrijke interdisciplinaire samenwerking. Brackel: “Nu we voorbij het ‘of’ en ’hoe’ we gaan samenwerken zijn, kunnen we ons richten op het ‘wat’ we gaan bereiken. De jonge klaren problematiek, het bewaken van de arbeidsomstandigheden en de invloed van de bedrijfsvoering op de opleiding zijn thema’s die absoluut niet mogen ontbreken op de agenda van het komende jaar.” Masselink heeft nog een boodschap voor alle aios: “Blijf onthouden dat wij de jonge generatie in de gezondheidszorg zijn, een beetje schoppen tegen de gevestigde orde moet kunnen. Doe dit dan ook! Zo zet je veranderingen in gang en zorg je dat de verbetering van de opleiding in beweging blijft!”

10

• opleiding •

Auteur Daniel Dresden, arts en journalist

Dat beloof ik Een kijkje in het leven van de arts In een longitudinaal filmproject worden zeven jonge artsen vanaf het moment van afstuderen gevolgd in hun professionele en persoonlijke ontwikkeling. Uit de reacties blijkt dat de frisse, open en directe manier waarop de zeven jonge artsen over hun eigen ervaringen vertellen, de kijkers raakt. Regisseur/ producent van deze serie, Helmie Stil, vertelt. De rode draad door de documentaireserie is de vraag in hoeverre het gemotiveerde jonge mensen lukt om de waarden en wensen waar zij aan het begin van hun loopbaan voor staan, kunnen en willen vasthouden. Openhartig praten de zeven artsen over hun ervaringen op het werk, maar ook thuis, en over hun persoonlijke ervaringen. Het meest opvallende in de serie vindt Helmie de ontwikkeling van allemaal. “In de beginperiode waren ze nog vrij onzeker en aan het einde vond ik ze sterk. Ik vind het ontzettend knap hoe ze zo’n drukke opleiding kunnen combineren met een gezin. Het is ook voor henzelf lastig, om daar een balans in te vinden.”

Trilogie In deze serie is iedere drie jaar een portret van de zeven artsen gemaakt. De eerste documentaire uit 2008 omvatte het eerste jaar vanaf de dag van afstuderen. Vervolgens zijn ze in de drie jaar daarna (2009-‘11) gevolgd. Langzamerhand verwierven ze een opleidingsplek of maakten andere carrièrekeuzes. In deel twee is te zien dat ook in de privésfeer het een en ander veranderde: Eva trouwde, Stephan werd weer single en Susan kreeg drie kinderen. De derde en vooralsnog laatste documentaire is opgenomen in de periode 2012-‘14. Eva is in 2012 bevallen van haar eerste kind en Roy is in die periode begonnen met zijn chirurgieopleiding.

Diverse opleidingen, maar geen huisarts Het initiatief voor deze documentaireserie werd zes jaar geleden genomen door Ingrid-Emilie Wouterlood-van Cleeff, destijds senior docent medische gespreksvoering en reflectie in de basisopleiding geneeskunde van het UMC Utrecht. De film

wordt tegenwoordig ingezet binnen het onderwijs van jaar 6 in Utrecht. De deelnemers zijn allemaal opgeleid in dat ziekenhuis, maar verschillen in hun taakopvatting, idealen, opvoeding, sekse, leeftijd, culturele achtergrond, maatschappelijke en persoonlijke situatie en vooral in de keuze van hun vervolgopleiding. “We krijgen wel eens de vraag waarom er geen huisarts bij zit”, laat Helmie weten. “In het begin zaten twee van de zeven daar nog over te twijfelen. Ik had dus verwacht dat waarschijnlijk wel eentje de huisartsenkant op zou gaan, maar dat is niet gebeurd. Vandaar dat er uiteindelijk geen huisarts in de documentaire zit.” Het project is nu afgerond, wat primair met de financiële middelen te maken heeft. “Het lijkt me heel mooi om ze over tien jaar nog allemaal een keer te filmen”, vindt Helmie. Ook de kijkers geven aan nieuwsgierig te zijn naar het vervolg, om te bekijken of het deze zeven artsen lukt om hun dromen en ambities waarover ze vertellen, waar te maken.

Reflecteren De documentaire is bruikbaar als aanzet voor discussie en reflectie over verschillende thema’s die op een andere manier niet altijd zo makkelijk bespreekbaar zijn, zoals de ambities en dromen van (jonge) artsen, de angst om fouten te maken, bewaren van het evenwicht tussen afstand en betrokkenheid, omgaan met de onzekerheden van dit beroep, het uitspreken van twijfels en het hebben en houden van inspiratie. Helmie hoopt dat als geneeskundestudenten deze serie zien, ze gaan nadenken over bepaalde levensvragen en inspiratie krijgen, om levenslang te leren en te reflecteren op wat je doet en wil doen. “Je moet proberen de balans tussen werk en privé te vinden.”


• opleiding • De zeven artsen in Dat beloof ik

Eva heeft eerst een paar jaar als tropenarts gewerkt in Malawi, waar ze beviel van haar dochter Blonde. Terug in Nederland is ze gestart met de opleiding chirurgie.

Mienke heeft een tijd onderzoek gedaan in San Diego. Ze verdeelt haar werk als anesthesist tussen onderzoek doen en werken op de OK.

Anna heeft nadat ze was gestopt met haar opleiding tot patholoog, verschillende banen gehad. Ze werkt nu als Hoofd Donorarts bij Sanquin bloedbank.

Susan heeft haar opleiding tot revalidatiearts afgerond. Ze heeft inmiddels drie kinderen. Onlangs is bij haar een autoimmuunziekte vastgesteld. In de serie beschrijft ze hoe het voelt om als arts patiënt te zijn.

Dawi heeft een tijd in de psychiatrie gewerkt en doet nu een stage neurologie, allemaal om zoveel mogelijk kennis te vergaren voor het werk als geriater. Zijn passie voor snowboarden is in de film te zien.

Roy zit volop in zijn opleiding tot chirurg. Ook hij heeft de rol van patiënt ervaren. Terwijl hij normaliter zelf de operaties uitvoert, werd hij dit keer zelf geopereerd, aan zijn amandelen.

Stephan is zo goed als klaar met de opleiding neurologie. Hij heeft de afgelopen jaren veel geleerd en is nu klaar voor het specialist zijn. Afgelopen jaar is hij vader geworden van zijn zoon Manuel.

Dat beloof ik De trilogie kan besteld worden voor 45,00 euro + 7,50 euro verzendkosten of 1 dvd voor 17,50 euro + 5,50 euro verzendkosten. Interesse? Stuur een mail naar [email protected].

11

12

• in consult • Auteurs Ingrid van Kinschot, arbeidsrechtjurist bij het Kennis- en Dienstverleningscentrum/LAD Ramon van den Berg, projectleider RIO/ Federatie Medisch Specialisten

Korting op de opleidingsduur Wat als de opleider geen korting op de opleidingsduur wil geven terwijl je zelf van mening bent dat je daar wel recht op hebt? En wat moet je doen als je graag in een andere opleidingskliniek een van de differentiatieonderdelen wilt gaan doen maar de opleider hier niet aan mee wil werken? Met deze twee vragen wendde een aios zich tot het Kennis- en Dienstverleningscentrum. De aios vertelde dat zij de eerste drieënhalf jaar van de opleiding met goed gevolg had doorlopen. Haar resultaten waren steeds als bovengemiddeld bestempeld. Door haar opleider was haar te kennen gegeven dat zij in aanmerking zou kunnen komen voor verkorting van de opleiding. Hierop was de aios zich gaan oriënteren op de mogelijkheden voor het vijfde en zesde jaar van de opleiding. Haar belangstelling ging uit naar een meervoudige differentiatie, bestaande uit twee onderdelen van twaalf maanden. Voor het volgen van een van de twee onderdelen moest zij uitwijken naar een andere opleidingskliniek. Al heel snel slaagde zij erin een andere opleidingskliniek te vinden voor het volgen van een van de differentiatieonderdelen. Om daar daadwerkelijk aan de slag te kunnen moest zij snel beschikbaar zijn. Hierop nam zij contact op met haar opleider en vroeg hem akkoord te gaan met verkorting van

het basisgedeelte van de opleiding en in te stemmen met de door haar gewenste stage in een andere opleidingskliniek. De opleider weigerde in te stemmen met een korting van de opleiding en wijziging van het opleidingsschema voor het volgen van een van de differentiatieonderdelen. Uit de gesprekken die zij met de opleider voerde, werd niet duidelijk met welke argumenten de opleider haar verzoek meende te kunnen afwijzen.

Geschil Hierop nam de aios contact op met een jurist van het KDC. De jurist vertelde haar dat er sprake is van een geschil als de

opleider niet instemt met haar verzoek en dat daarop de geschillenregeling van toepassing is. Met verwijzing naar regelgeving uit onder andere het Kaderbesluit en de geschillenregeling, adviseerde de jurist haar nogmaals te proberen in gesprek te gaan met de opleider om tot een oplossing te komen. Zou dat niet lukken dan zou zij de opleider moeten vragen om zijn weigering in te stemmen met haar verzoek schriftelijk kenbaar te maken. Zij zou dan eerst de Centrale Opleidingscommissie (COC) kunnen vragen in het geschil te bemiddelen. Mocht dat niet lukken, dan zou ze een procedure bij de

De opleider weigerde in te stemmen met een verkorting van de opleiding


13

• in consult •

Geschillencommissie aanhangig kunnen maken. De juristen van het KDC zouden haar bij de procedures kunnen ondersteunen. De jurist wees de aios er op dat het hele traject (COC en Geschillencommissie) helaas geruime tijd in beslag zou nemen. Het zou dan ook mooi zijn als de COC voor een oplossing zou kunnen zorgen. Hierop verzuchtte de aios dat zij van andere aios had begrepen dat zij van de bemiddeling van de COC niet veel hoefde te verwachten.

Compromis Om de arts te kunnen worden die je wilt zijn, is het belangrijk dat er in je opleiding tot medisch specialist aandacht en ruimte is voor jouw individuele ambities en kwaliteiten. Het in 2014 gewijzigde Kaderbesluit maakt het mogelijk om zo lang als mogelijk en zo kort als verantwoord op te leiden. Vanuit de Federatie ondersteunen we aios, opleiders en andere betrokkenen om dit te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Dit doen we vanuit het samen-

werkingsverband Specialistenopleiding Op Maat (SOM), waar ook DJS deel van uitmaakt. Om in de praktijk individueel op te kunnen leiden is het belangrijk dat de aios zijn doelen en ambities duidelijk aangeeft en de opleider ruimte biedt en meedenkt over de haalbaarheid van deze plannen. Daarbij kan het voorkomen dat de een de mogelijkheden anders inschat dan de ander. Je wilt echter voorkomen dat dit leidt tot spanning tussen opleider en aios of zelfs aanleiding is tot een geschil. Dat kan door in een gesprek te onderhandelen over de consequenties. In deze casus lijkt de bereidheid aanwezig, maar zet de eis om ‘snel beschikbaar’ te zijn voor de differentiatiestage druk op die bereidheid. De aios kan inhoudelijk misschien wel in staat zijn om opleidingsonderdelen versneld af te ronden, maar dat betekent niet automatisch dat dit per direct geregeld kan zijn. De opleider en aios zouden hier bijvoorbeeld de mogelijkheid kunnen onderzoeken van een latere startdatum voor de differentiatiefa-

se. De aios laat daarmee zien bereid te zijn om mee te denken met de opleider, terwijl de opleider de ruimte krijgt om zaken geregeld te krijgen. Een inventarisatie die we onlangs gehouden hebben onder COC-voorzitters laat zien dat de COC’s voorbereid zijn op het adviseren aan opleiders en aios over dit soort casussen. De mate waarin aios en opleider bereid zijn gebruik te maken van de bemiddelingsrol van de COC’s lijkt echter beperkt. Het zou goed zijn de drempel te verlagen, waardoor COC’s opleiders en aios beter kunnen ondersteunen bij het zoeken naar oplossingen en het voorkomen van geschillen.

eb je nog vragen over dit H onderwerp, bel dan met de Infodesk op 030-6702710.

14

• jonge klare •

Bekentenissen van een jonge klare

Ben je of ken je een jonge klare die (anoniem) wil vertellen over haar/ zijn eerste ervaringen: mail ons dan: [email protected]

Of je de eindstreep nu met angst tegemoet ziet, of er juist reikhalzend naar uitkijkt, als aios komt er een dag dat je je registreert tot medisch specialist. Medisch-inhoudelijk zijn we hier allemaal op voorbereid. Maar wat komt er allemaal kijken bij je eerste dienst als achterwacht, het plotse besef van de eindverantwoordelijkheid, of een klacht van een patiënt waarbij je geen opleider achter je hebt staan? In deze rubriek vertellen jonge klaren over hun eerste ervaringen als specialist.

De eerste dienst als internist Vier maanden geleden ben ik begonnen als internist in een groot perifeer ziekenhuis, met een groep van zo’n 20 internisten en ongeveer 25 arts-assistenten. Na de algemene introductie van het ziekenhuis, liep ik een tijdje mee met mijn directe collegae, om de logistiek van het ziekenhuis te leren kennen. Ik nam gelukkig maar één poli over van een collega, en kon verder mijn eigen poli opbouwen. Dat laatste is erg prettig, want patiënten overnemen vergt altijd veel voorbereiding en glimlachen op het juiste moment.

Verbijsterende diensten Als je zelf net assistent-af bent, denk je nog vrij weinig te kunnen bijdragen aan de opleiding van aios en anios, maar ik kwam er al snel achter dat ik wat dat betreft de zesjarige opleiding tot internist had onderschat. Je schijnt toch iets te leren in die paar jaar, en dat kan ik nu mooi overbrengen naar de jongere collega’s. Na mijn eerste achterwachtdienst was ik totaal verbijsterd. Niet zozeer medischinhoudelijk, als wel door de kwantiteit

van het contact. Dit was iets heel anders dan wat ik de laatste jaren van mijn eigen assistentschap had ervaren. Aan het eind van je opleiding (tot internist) bel je niet meer dan één á twee keer je achterwacht, maar ik werd hier maar liefst 21 keer gebeld, waarvan acht keer tussen twaalf uur ’s nachts en zes uur ’s ochtends. We besloten thuis dus per direct dat ik tijdens mijn diensten in de logeerkamer zou bivakkeren. Van die 21 keer was het overigens 20 keer een relevant overleg.

Verantwoordelijkheid Ook het verschil tussen arts-assistenten is enorm; ervaring speelt natuurlijk een grote rol maar ook persoonlijkheid. De ene assistent presenteert je in sneltreinvaart een kant-en-klaar verhaal waarbij je nog nét de kans krijgt om “oké” te zeggen, terwijl de ander om drie uur ‘s nachts uitgebreid met je gaat filosoferen. Ook de boodschap: “Ik bel even om te zeggen dat iedereen stabiel is”, kan ik nu wat minder waarderen dan toen ik zelf aios was. De hoeveelheid beslissingen die je neemt De Jonge Specialist - maart 2016

in een kort tijdsbestek, en waarvoor je de eindverantwoordelijkheid hebt, is iets waar ik erg aan moet wennen en waarvan ik soms even op adem moet komen. Maar hoe meer ik weer op adem ben, hoe meer de assistent aan de andere kant van de lijn mijn differentiaaldiagnoses, uiteenzettingen en overwegingen moet aanhoren. Arme assistenten. Om je zeker te voelen als jonge klare, heb je absoluut je ‘vlieguren’ nodig, maar als je die eenmaal op zak hebt, is het heel leuk om eindelijk te doen waar je ongeveer de helft van je leven naar toe hebt gewerkt.

‘Na mijn eerste achterwachtdienst was ik totaal verbijsterd’

• genees.kunst •

Kinderdroomkunst Auteur Berber Piet, aios longgeneeskunde

Ziekenhuis OLVG in Amsterdam heeft een speciale stichting opgezet om creatieve vormgeving en kunst voor de kinderafdeling te kunnen financieren: Stichting Kinderdroomkunst OLVG. Met hulp van donaties en speciale acties werft deze stichting de middelen om projecten te ondersteunen die de nieuwsgierigheid en fantasie van kinderen prikkelen. Dit zorgt niet alleen voor een fijnere omgeving voor de jonge patiënten, de ontspanning of stimulatie kunnen ook bijdragen aan hun herstel. Kunstenares Iris le Rütte kreeg van de stichting het verzoek het uitzicht van de kinderafdeling op het dak van de centrale hal op te vrolijken. Hiervoor ontwierp zij een 130 meter lang kunstwerk van tientallen dartelende dierfiguren, die een soort fantasierijke tegenhanger vormen voor de menselijke levendigheid in de lichtstraat onder hen. Door elk raam van de kinderkamers kijk je nu op minstens één dier uit. Als de volwassenen in de hal beneden een deel van hun vroegere verwondering voor de wereld hebben weten te behouden, kunnen ze van het schouwspel meegenieten als ze naar boven kijken.

15

16

• opleiding •

Auteurs

Introverte reumatologen, onverstoorbare gynaecologen

Fleur van den Heijkant, aios urologie en bestuurslid De Jonge Specialist Ben Tomlow, aios longgeneeskunde en bestuurslid De Jonge Specialist Chella van der Post, aios pathologie en voorzitter De Jonge Specialist

Uitslag Nationale AIOS-enquête Chirurgen zijn arrogant, internisten zijn slim, kinderartsen zijn lief en alle artsen doen het voor het geld. Vooroordelen over artsen zijn alom aanwezig en vaak te horen in de wandelgangen van het ziekenhuis. Hebben aios dezelfde karaktertrekken als hun ‘bazen’? En kies je je specialisme naast de inhoud ook uit op je (toekomstige) collega’s? De Jonge Specialist bekeek in 2015, in samenwerking met de LAD, Artsen Stichting Nederland en onderzoeksbureau Triple-I, de werkomstandigheden van aios en hoe zij hun toekomst zien. Alle arts-assistenten in Nederland hadden de mogelijkheid om online de landelijke aios-enquête in te vullen. Uiteindelijk hebben ruim 1200 aios (20%) deze ingevuld. Hierbij een klein overzicht. Voor een uitgebreider verslag van de enquête en de huidige werkomstandigheden van aios, kun je terecht op onze website. Ook worden de resultaten gepubliceerd in Medisch Contact en krijgen de juniorverenigingen een eigen overzicht met resultaten van hun specialisme.

afronden van zijn vervolgopleiding. Bij de vraag in wat voor betrekking een aios wil werken antwoordde ruim 49% het liefst in dienstverband te werken, 15% bij een medisch-specialistisch bedrijf en 36% weet het (nog) niet. Als medisch specialisten in de toekomst gedwongen in dienstverband moeten werken, vindt ruim 54% van de aios dat geen probleem, dit deel vindt de inhoud van het vak belangrijker. Zo’n 19% houdt zich hier nog niet mee bezig en 27% vindt dit een zorgelijke ontwikkeling.

Vriendelijk en nauwgezet

Daarnaast hebben we in het onderzoek gekeken naar de karaktereigenschappen van aios van verschillende specialismen. In de enquête werden 5 verschillende persoonlijkheidskenmerken Gezond en gelukkig Er zijn ruim 1200 respondenten van 33 verschillende specialismen vergeleken. De scores zijn bepaald op basis van een 0-5 punten score systeem. Wat betreft openheid, vriendelijkheid en nauwgeafkomstig uit alle opleidingsregio’s. De aios is gemiddeld 32 jaar en ongeveer 1/3 van alle aios heeft één of meerdere kinderen. Uit zetheid zijn er geen duidelijke verschillen tussen de verschillende ons onderzoek blijkt dat de aios zijn/ haar geluksniveau waardeert specialismen. Met name op vriendelijkheid en nauwgezetheid scoren aios gemiddeld hoog. Wel waren er duidelijk meer met een 7,9. Ruim 92% van de aios ziet zichzelf als gezond en introverte en meer extraverte specialismen aan te wijzen. Ook 95% van de aios is trots op zijn of haar vak. Kortom: gelukkig, gezond en trots gaan we de toekomst tegemoet. Wat wil een aios emotionele stabiliteit (de mate waarin iemand een gespannen persoon is en snel van zijn stuk wordt gebracht) verschilt onder nog meer? Dromend over de rest van onze loopbaan hebben we wel twijfels specialismen. Gelukkig zijn aios in het algemeen mentaal stabiel te noemen als we de gemiddelde score bekijken. Staat jouw en zorgen. Circa 36% van de aios heeft eens of vaker getwijfeld specialisme in een top-5? Kijk snel! om te stoppen met de opleiding. De grootste reden voor twijfel was een verstoorde werk-privé balans en een (te) hoge werkdruk. Achter de scores staat vermeld hoeveel aios uit het betreffende specialisme de enquête hebben ingevuld. Ook maken we ons zorgen over onze toekomstperspectieven op de banenmarkt: 40% van de aios ziet een krappe werkgelegenheid voor medisch specialisten als een reële dreiging. Slechts Ben je benieuwd naar meer resultaten uit de enquête? Kijk dan 24% zegt zeker te weten wel een baan te kunnen vinden na het op www.dejongespecialist.nl.


• opleiding •

Top 5 meest extraverte aios (gemiddelde score 3,6): 1. Heelkunde 3,8 (n=71) 2. Urologie 3,8 (n=56) 3. Gynaecologie en verloskunde 3,7 (n=84) 4. Kindergeneeskunde 3,7 (n=151) 5. Maag-darm-leverziekten 3,7 (n=33) Top 5 meest introverte aios: 1. Reumatologie 3,2 (n=14) 2. Geriatrie 3,3 (n=26) 3. Radiotherapie 3,3 (n=14) 4. Pathologie 3,4 (n=47) 5. Psychiatrie 3,4 (n=87)

Top 5 minst snel van zijn/ haar stuk te brengen (gemiddelde score 2,5): 1. Gynaecologie en verloskunde 2,2 (n=84) 2. Heelkunde 2,2 (n=71) 3. Klinische chemie 2,2 (n=11) 4. Plastische chirurgie 2,3 (n=14) 5. Cardiologie 2,4 (n=42), kindergeneeskunde 2,4 (n=151), orthopedie 2,4 (n=42) en urologie 2,4 (n=56) Top 5 meest snel van zijn/ haar stuk te brengen: 1. Radiotherapie 2,9 (n=14) 2. Revalidatiegeneeskunde 2,9(n=29) 3. Psychiatrie 2,8 (n=87) 4. Klinische genetica 2,8 (n=19) 5. Klinische geriatrie 2,7 (n=26)

17

18

• opleiding •

Auteur reactie Ankana Spekkink M.A. & Jasmijn de Lange, M.A. Auteur casus Sajjad Rahnama’i, aios urologie

Patiënten en keuzes; de toekomst of een schijnwerkelijkheid? Steeds vaker wordt van de patiënt verwacht dat hij eigen regie voert over zijn behandeling en zelf gaat kiezen. Shared Decision Making (SDM) lijkt hierin een welkom concept Maar wat is nu goede zorg op het moment dat er besluiten moeten worden genomen? Precies deze vraag onderzochten Ankana Spekkink en Jasmijn de Lange, beiden zorgethica. De Jonge Specialist vroeg ze te reageren op een casus uit de dagelijkse praktijk.

Casus

De 69-jarige Henk Visser* komt op de poli vanwege een verhoogd PSA. Hij heeft geen klachten en zijn PSA is bij een routine bloedcontrole door de huisarts bepaald. Er volgen prostaatbiopten waarbij prostaatkanker wordt gediagnostiseerd Na het slechtnieuwsgesprek vragen meneer en mevrouw Visser aan de dokter welke behandeling nu aangewezen is.

behandelopties De uroloog legt uit dat meneer Visser voor bijna alle soorten prostaatkankerbehandeling in aanmerking komt: opereren, bestralen en observeren. Hij legt uit wat de nadelen en risico’s van een prostaatoperatie kunnen zijn. Hij vertelt over de specifieke risico’s, zoals impotentie en urineincontinentie. Ook bestraling is een optie. Over het algemeen heeft bestraling dezelfde specifieke risico’s als een operatie maar daarbij komt het risico op eventuele bestralingseffecten op de endeldarm. De minste bijwerkingen zijn er, als je geen behandeling toepast en de patiënt nauwlettend opvolgt, met zogenaamde active surveillance of actief opvolgen. Eén van de actieve behandelingen kan daarbij alsnog op een later tijdstip worden toegepast als dat nodig is. Dit voorkomt of verlaat behandelingsrisico’s en bijwerkingen.

Moeilijke keuzes

komen zij samen met hun zoon terug op de poli. Zij hebben nog een paar vragen. Mevrouw Visser denkt dat actief opvolgen de beste oplossing is omdat dat zeker geen bijwerkingen geeft. “Opereren kan altijd nog, nietwaar dokter?” Meneer Visser vindt ‘niets doen’ een eng idee: “Ik heb toch kanker dokter, moeten we daar dan niets aan doen?”. Zijn zoon vraagt waarom de uroloog de robot-geassisteerde operatie niet aanbeveelt. Dat is toch een innovatieve behandelmethode met weinig bijwerkingen en risico’s? Meneer Visser zelf twijfelt; brachytherapie - zoals zijn buurman heeft gehad – lijkt hem ideaal. “Hij heeft geen last gehad van bijwerkingen”. De uroloog legt uit dat er ook bij een robotoperatie en brachytherapie een kans op bijwerkingen en complicaties is. Bij actief opvolgen is de kans dat een curatieve operatie te laat komt of dat er uitzaaiingen komen, inderdaad erg klein. Maar het is niet onmogelijk. Na een lang gesprek vraagt meneer Visser: “Dokter, Wat zou u doen? U heeft er voor geleerd. Ik volg uw advies op.” Als uroloog in spe vraag ik me af of dit het doel is van samen keuzes maken. Is het eerlijk om na een gesprek van een paar minuten en het meegeven van een folder, de patiënt zelf te laten kiezen? Kunnen we dit wel van ze vragen?

Meneer en mevrouw Visser horen alle opties aan. Na een week


*gefingeerde naam

• opleiding •

Reactie Ankana Spekkink en Jasmijn de Lange: Uit ons onderzoek (Spekkink & de Lange, 2015) komt naar voren dat er bij SDM van patiënten wordt verlangd rationeel keuzes te maken, terwijl dit niet altijd aansluit bij de geleefde werkelijkheid van patiënten. Op het moment dat ziekte binnendringt in het leven van de patiënt wordt hij radicaal vervreemd van het vertrouwde leven. Er is sprake van ongeloof en er is nog geen beleving van een ziek lichaam. De realiteit van de patiënt omvat vervreemding, chaos en hoop, zie figuur 1. Niets is wat het lijkt, waardoor keuzes maken uiterst moeilijk en onveilig is. Binnen die onveiligheid zoekt de patiënt houvast waardoor keuzes worden gevormd. Daarnaast is er de realiteit van de naasten, de kanker heeft ook sterke invloed op hun leven. Hun realiteit is anders dan die van de patiënt, vaak rationeler en gericht op de toekomst.

Conclusie en aanbevelingen Terug naar de vraag van de uroloog in spe: “Kunnen we dit wel van ze vragen?” Als we kijken naar ons onderzoek blijkt dat er geen rationele keuzes gemaakt worden binnen de realiteit van de patiënt. Dit vraagt van de zorgverlener om zijn eigen idee van wat goed is (zoals SDM) even opzij te zetten en ruimte te maken om in de schoenen van de patiënt te gaan staan. Hoe ziet zijn wereld er uit? Is er sprake van chaos, hoop en vervreemding? Waar heeft hij baat bij? Wanneer dit duidelijk wordt kan de zorgverlener werkelijk aansluiten bij de patiënt, de houvast bieden die de patiënt nodig heeft en kan een juiste vorming van het besluit tot stand komen.

figuur 1

Beschouwing casus In deze casus wordt meneer Visser volledig geïnformeerd over alle behandelopties, voordelen, nadelen en risico’s. Dit lijkt vanuit ons onderzoek niet aan te sluiten bij de ervaring van chaos, vervreemding en hoop. Tijdens het volgende bezoek deelt meneer Visser zijn angst over het beleid van actief opvolgen. Niets doen lijkt voor hem geen optie: het staat gelijk aan opgeven en is gevaarlijk. Actief een behandeling vormgeven, voedt de hoop op genezing. Hij zoekt naar houvast binnen de chaos en vindt dat in dit geval in een goede ervaring van de buurman. De chaos en onduidelijkheid zijn compleet als de patiënt, zijn vrouw en zijn zoon allemaal iets anders lijken te prefereren. Daarna volgt de vraag: “Dokter, wat zou u doen?”

Schijnwerkelijkheid De gedachte dat het goed is om iemand zijn keuzes zonder beïnvloeding van buiten, zelfstandig te laten maken, past erg bij het huidige westerse ideaal van de autonome mens. De patiënt weet zelf het beste wat goed voor hem is, is de gedachte. In de praktijk blijkt dat er niet altijd actief, rationeel, op een bewust moment wordt gekozen door de patiënt. Besluiten worden onopgemerkt gevormd gedurende het zoeken naar houvast binnen de chaos en vervreemding. Houvast wordt gevonden in vertrouwde elementen en binnen de relatie met professionals en naasten. Te zien is dat er een schijnwerkelijkheid kan ontstaan waarin iedereen doet alsof de patiënt zelfstandig keuzes maakt, terwijl dit niet zo is. De schijnwerkelijkheid wordt in stand gehouden; wat er werkelijk met iemand gebeurt ‒ wat nodig is en waar iemand echt baat bij heeft ‒ wordt mogelijk niet gezien. Hierin schuilt het gevaar dat de patiënt alleen wordt gelaten, zich niet gezien voelt en hij niet de houvast en steun vindt die hij nodig heeft.

Bronnen: Spekkink, A., Lange, J. de (2015). De schijnwerkelijkheid van gezamenlijke besluitvorming; fenomenologische casestudy vanuit zorgethisch perspectief naar besluitvorming. Zorgehtiek.nu te Utrecht. URL: http://zorgethiek.nu/wp-content/uploads/2015/10/ De-schijnwerkelijkheid-van-gezamenlijke-besluitvorming-versie-oktober-2015.pdf

19

20

• buitenland •

Het beste van AIOS in het buitenland

“Ik wilde altijd al graag voor een langere periode wonen en werken in het buitenland. De mogelijkheid om naar Zuid-Afrika te gaan was een droom van mij en mijn vriend.” Een droom waar wel wat voorbereiding aan vooraf ging. Mirthe van der Valk is in opleiding tot MDL-arts in het UMC St Radboud (Nijmegen), waar aios gestimuleerd worden hun eigen opleiding vorm te geven. Haar opleiders stonden dan ook open voor haar voornemen. Ze schreef een gedetailleerd opleidingsplan dat goedgekeurd moest worden door het concilium MDL en de RGS. Ze zal in totaal twee jaar in Zuid-Afrika gaan werken, waarvan zes maanden meetellen voor haar opleiding.

Onrust op de poli

Mirthe van der Valk is in opleiding tot Maag-Darm-Leverarts en doet sinds april 2015 een deel van haar opleiding in het Groote Schuur ziekenhuis in Kaapstad, Zuid-Afrika. Enthousiast en zongebruind vertelt ze via Facetime over haar ervaringen.

Auteur • Susanne Korsse, aios maag-darmleverziekten

Het Groote Schuur ziekenhuis is een publiek ziekenhuis met 700 bedden. Het ziekenhuis werd in 1967 wereldnieuws toen daar de eerste succesvolle harttransplantatie werd uitgevoerd. Tegenwoordig is de patiëntenpopulatie er arm, grotendeels niet verzekerd en vaak afkomstig uit armere wijken of townships. “Een groot percentage van onze patiënten is hivpositief”, vertelt Mirthe. “Daarnaast zorgt de hoge prevalentie van tuberculose voor diagnostische dilemma’s. Met name het onderscheid tussen intestinale tuberculose of de ziekte van Crohn is hier moeilijk te maken.” Niet alleen de patiëntenpopulatie, maar ook de werkwijze verschilt met die in Nederland. Op de polikliniek en endoscopie wordt bijvoorbeeld niet gewerkt met een vast programma. Alle patiënten die op een dag gezien moeten worden, melden zich om 8.00 uur. De stapel dossiers wordt met een aantal collega’s op volgorde van binnenkomst weggewerkt. “Dat je niet gebonden bent aan een tijdschema geeft rust”, vindt Mirthe. “Het is heerlijk om niet steeds op de klok te hoeven kijken. Als je wat langer de tijd wil nemen om met een patiënt te praten, dan kan dat.”


Uren wachten Het nadeel van deze werkwijze is dat er voor de patiënten geen continuïteit van zorg is en dat de artsen ad hoc moeten werken. Hierdoor kunnen de wachttijden voor de patiënten flink oplopen. “Patiënten zitten soms uren te wachten. Dat zijn ze gewend en daar stellen ze zich ook op in bij een bezoek aan het ziekenhuis”, legt ze uit. Maar zo nu en dan worden de patiënten het zat en wordt het onrustig op de polikliniek. “Dan komt één van de MDL-artsen naar buiten en roept ‘Stop rioting in front of our offices!’”, lacht ze. Ook opvallend is het gebrek aan privacy voor patiënten. Op de poli- of scopiekamer lopen collega’s continu bij elkaar naar binnen om te overleggen, even mee te kijken of gewoon voor de gezelligheid. Of er nou een patiënt binnen is of niet. “In het begin was ik daar verbaasd over en irriteerde het me zelfs een beetje. Nu doe ik het zelf ook.” Patiënten lijken dit niet vervelend te vinden, maar klagen ook weinig. “En al helemaal niet tegen de dokter”, legt Mirthe uit. “Enerzijds kan dat komen door het aanzien dat een dokter hier geniet. Maar mensen zijn ook niet gewend om tegen autoriteit in te gaan.”

Boventallig Mirthe is niet de enige buitenlandse aios op de afdeling; ze heeft ook een collega uit Zimbabwe en een uit Sudan. “Wij zijn de supernumerary registrars,

Patiënten zitten soms uren te wachten.

21

• buitenland •

twee werelden letterlijk ‘boventalligen’.” Daarnaast zijn er twee Zuid-Afrikaanse aios. “Ik ben onder de indruk van de kennis en vaardigheden van mijn Zuid-Afrikaanse collega’s”, zegt Mirthe. Als aios hier aan de MDL-opleiding beginnen, hebben ze al veel werkervaring. Dat komt door de langere opleidingsduur in vergelijking met Nederland. Ze moeten vóór hun MDLopleiding twee jaar internships doen, vervolgens een jaar verplichte community service, en dan een vierjarige opleiding tot algemeen internist. “Ik kwam hier na mijn vooropleiding interne geneeskunde met twee jaar klinische werkervaring. Dat verschil merkte ik wel. Bovendien ontwikkelen artsen hier een scherpe klinische blik door de beperkte beschikbaarheid van medische hulpmiddelen.” Zelfs een computer is niet vanzelfsprekend; op de polikliniek is er voor alle artsen één computer beschikbaar om onderzoeksuitslagen op te zoeken. “In Nederland zit je altijd achter een computer mét internet en kun je tussen twee patiënten door snel even een richtlijn opzoeken. Hier word je gedwongen veel uit je hoofd te weten.” Daarnaast merkt Mirthe dat ze sneller zelfstandig mag werken. Gastroscopieën doet ze bijvoorbeeld al alleen. “De ‘see one, do one, teach one’ mentaliteit zit er hier nog wel in. Maar ik heb nooit het gevoel dat ik er alleen voor sta en er is altijd een supervisor in de buurt.”

Medicijntekorten Het vakgebied MDL is in Zuid-Afrika beperkter dan in Nederland, mede omdat er maar zo’n 75 specialisten zijn in het land. Deelgebieden die in Nederland ook tot het takenpakket van de MDL-arts behoren, zoals oncologie en galwegpathologie, vallen daar van oudsher onder de chirurgie. En leverziekten worden op een aparte afdeling behandeld door de hepatoloog. “Naast algemene maagdarmziekten houden wij ons met name bezig met inflammatory bowel disease

(IBD)”, vertelt Mirthe. Alle endoscopische en radiologische diagnostiek is mogelijk in het Groote Schuur ziekenhuis, en er is een kleine afdeling om patiënten op te kunnen nemen. Maar de beschikbaarheid van medicatie is er niet vanzelfsprekend. “We hebben zo’n 1500 IBD-patiënten onder controle. Momenteel hebben we geen beschikking over mesalazine, in Nederland de hoeksteen van de behandeling voor colitis ulcerosa. We schrijven nu noodgedwongen sulfasalazine voor. Daarnaast kunnen we vanwege de hoge kosten maar 14 patiënten van de hele populatie behandelen met TNF-a-remmers. Met als gevolg meer complicaties van de ziekte en een hoog percentage patiënten dat chirurgie nodig heeft.”

Halal ziekenhuiseten Het zal wennen zijn als ze volgend jaar weer in Nederland aan de slag gaat. Met strakke poliprogramma’s, uitgebreide mogelijkheden voor diagnostiek

en behandeling en druilerige zomers. Maar voorlopig geniet Mirthe nog van haar tijd in Zuid-Afrika en benut ze het beste van twee werelden. “Ik doe hier ontzettend veel klinische ervaring en endoscopie-ervaring op. En ik eindig mijn werkzaamheden hier met een stage hepatologie van zes maanden.” Een meerwaarde voor haar opleiding, aangezien het Groote Schuur ziekenhuis een levertransplantatiecentrum is. “Daarnaast is het fantastisch om in een land als Zuid-Afrika te wonen en werken. Naast het heerlijke klimaat biedt het me de mogelijkheid om te werken in een stad en ziekenhuis die ontzettend divers zijn. Er wonen hier mensen uit heel sub-Sahara Afrika en je hebt te maken met veel verschillende culturen en godsdiensten. Zo is al het eten in het ziekenhuis halal, dat is helemaal geen issue. Dat heb ik in Nederland nog niet meegemaakt!”

22


Update jonge klaren Teleurstellend weinig verbetering op de arbeidsmarkt Auteur Marjolein Kremers, bestuurslid De Jonge Specialist

De situatie van jonge klaren op de arbeidsmarkt is de laatste jaren nauwelijks verbeterd. In 2016 zet De Jonge Specialist zich dan ook weer volop in voor betere arbeidsperspectieven. Samenwerking is daarbij essentieel. In mei 2014 heeft DJS de kansen van jonge klaren op de arbeidsmarkt met de inmiddels bekende ‘jonge klaren-enquête’ in kaart gebracht. De conclusie was dat de arbeidsperspectieven van jonge klaren niet vanzelfsprekend rooskleurig zijn. We zagen vooral een stijgende trend van tijdelijke aanstellingen. Ook zochten steeds meer jonge klaren hun heil in het buitenland.

woordelijkheid te nemen in het zoeken naar –of beter nog: creëren van- oplossingen om de kansen op de arbeidsmarkt voor jonge specialisten te vergroten. Dit laatste blijkt niet eenvoudig. Ruim anderhalf jaar later lijkt er niet veel veranderd op de arbeidsmarkt en komen initiatieven maar moeilijk van de grond. Deels zal dit te maken hebben met de doorgemaakte veranderingen in de organisatie en financiering van de zorg, deels met het feit dat een noodzakelijke cultuurverandering nog niet heeft plaatsgevonden en deels omdat organisatiestructuren binnen ziekenhuizen log zijn. Toch zal De Jonge Specialist zich met medewerking van de verschillende Junior Wetenschappelijke Verenigingen in 2016 weer actief inzetten om verandering in de situatie te brengen.

Oplossingen

Het plan van aanpak ziet er als volgt uit:

juniorverenigingen opgeroepen de cijfers omtrent jonge klaren en aios te delen, om op deze manier een zo goed mogelijk en actueel overzicht te hebben van de huidige én voorspelde situatie op de arbeidsmarkt. Ook zal er met een afvaardiging van de juniorverenigingen een aanzet worden gedaan een eenduidige enquête voor alle juniorverenigingen op te stellen, opdat informatie gelijk is en per specialisme vergeleken kan worden. Op dit moment lijkt er vooral sprake te zijn van tijdelijke aanstellingen, in enkele vakgebieden uitstroom naar het buitenland, maar lijkt er geen absolute werkloosheid te zijn. Wel maken de juniorverenigingen zich zorgen over de toenemende instroom van jonge klaren ten opzichte van de uitstroom van medisch specialisten.

Hierop heeft DJS ervoor gepleit frequenter ramingen uit te laten voeren door het Capaciteitsorgaan en minder aios op te leiden om werkloosheid te voorkomen en. Ook hebben we de Federatie Medisch Specialisten en de LAD gevraagd verant-

1. Cijfers Om continue aandacht voor de positie van jonge klaren op de arbeidsmarkt te krijgen, zijn actuele cijfers noodzakelijk. De Jonge Specialist heeft daarom alle

2. Capaciteitsorgaan Met behulp van de verkregen cijfers van een deel van de juniorverenigingen kan DJS samen met FMS betere input leveren voor de schattingen van het Capaciteits-


23


orgaan, om op deze manier de capaciteit van de medische vervolgopleiding te kunnen beïnvloeden. Dit heeft echter pas effect op de arbeidsmarkt van jonge klaren in 2022. 3. Intensievere samenwerking met juniorverenigingen In november 2015 heeft de eerste bijeenkomst met afgevaardigden van de juniorverenigingen en dossierhouder jonge klaren van DJS plaatsgevonden, gevolgd door een tweede bijeenkomst in januari 2016. Tijdens deze bijeenkomsten delen de verschillende verenigingen hun cijfers, input vanuit jonge klaren en eventuele best practices die een positief effect op de arbeidsmarkt zouden kunnen hebben, zoals het aanbieden van een duobaan, het inleveren van fte’s door zittende medisch specialisten en het creëren van fellow-plekken. Initiatieven als deze kunnen wellicht ook in andere specialismes uitgevoerd worden. Het wiel hoeft dan niet een tweede keer uitgevonden te worden en goed voorbeeld doet goed volgen.

4. Inventariseren trainingsbehoefte Naast het creëren van (vaste) arbeidsplaatsen kan het nuttig zijn laatstejaars aios te trainen in het solliciteren, cursussen aan te bieden over werken in dienstverband/MSB of onderhandelingstechnieken. Het Kennis en Dienstverleningscentrum, BKV en VvAA hebben aangegeven deze trainingen te willen verzorgen. Mocht je hierin interesse hebben, of andere trainingsbehoeften hebben, laat het ons dan weten! 5. Samenwerking met FMS Ten aanzien van initiatieven die beweging van de zittende generatie medisch specialisten vereist, zal specifiek de samenwerking met FMS gezocht worden. Eén van de gedachtes is de specialist verder in zijn/haar carrière te motiveren om bijvoorbeeld naast werkzaam te zijn in de klinische praktijk, ook te kijken naar mogelijkheden hierbuiten, zoals adviserende rollen/werkzaamheden in de farmaceutische wereld/management. Met de tijd die daarmee vrij komt, kan er wellicht ruimte gemaakt worden voor een jonge klare.

6. Tijdelijke contracten Vanuit de juniorverenigingen horen we dat het aantal tijdelijke contracten onder jonge klaren enorm toeneemt. Tijdelijke contracten voorkomen mogelijk werkloosheid, maar DJS maakt zich zorgen over de invulling van deze contracten. We krijgen signalen dat de beloning niet conform de cao is, en dat jonge klaren hun vaardigheden niet kunnen onderhouden. Ook lijken deze contracten zich steeds maar weer op te volgen zonder dat er uitzicht is op een vaste aanstelling. Deze signalen zijn vooralsnog zeer beperkt. De Jonge Specialist hoort dan ook graag of deze signalen herkend worden. Als dit zo is, zullen we hierop actie ondernemen.

Mail daarom met informatie naar [email protected]

24

• gezondheid •

Het heilzame effect van een minder steriele ziekenhuisomgeving

Healthy building syndrome De afgelopen vijftig jaar is er veel veranderd in het uiterlijk van de Nederlandse ziekenhuizen. De grote zalen zijn vervangen door één-, twee-en vierpersoonskamers. Voor bevallingen zijn kraamsuites gebouwd, kinderafdelingen zijn halve speeltuinen geworden en rond je dotterbehandeling kun je ontspannen in de cardio lounge. Aan deze mooie initiatieven wordt in de media veel aandacht geschonken, maar als je goed kijkt, blijkt een groot deel van het ziekenhuis nog steeds die witte, steriele, functionele omgeving van vroeger. Een omgeving die je als patiënt gespannen, kwetsbaar en angstig kan maken. Door culturele ontwikkelingen lijkt de tijd nu rijp voor structurele verandering.

Auteur • Berber Piet, aios longgeneeskunde

Het predicaat klinisch bestaat niet voor niets: de klassieke ziekenhuisomgeving is onpersoonlijk, gericht op reinheid, veiligheid en overzichtelijkheid en moet praktisch zijn voor het personeel. Hij lijkt vooral ontworpen voor de medewerkers als gebruikers. Wij hebben lang geleefd in een tijd waarin voor patiënten besloten werd wat goed voor hen was. Naar de beleving van de intensiefste gebruikers, de patiënten, werd niet gevraagd. Inmiddels is die cultuur behoorlijk veranderd. Patiënten zijn mondiger geworden, als wij ze niet centraal stellen dan eísen ze de aandacht die ze verdienen wel op. En terecht, volgens de geldende richtlijnen is het de bedoeling dat patiënten de regie hebben over hun eigen diagnostisch en behandeltraject. Dat kan alleen als zij zorgvuldig en volledig medisch worden geïnformeerd. Ook de inzichten over de voorwaarden voor een genezende ziekenhuisomgeving verschuiven. Langzaamaan komt er meer aandacht voor factoren die het zelfhelend vermogen van mensen ondersteunen. Een proces waar al langer ruimte voor is op kinderafdelingen en in de geriatrische zorg. Een goed voorbeeld hiervan is de animal-assisted therapy, waarbij patiënten fysiek contact hebben met dieren; iets wat uit hygiënisch oogpunt lange tijd onvoorstelbaar was. De positieve effecten wegen bij zorgvuldige toepassing echter op tegen het infectierisico. Meerdere studies laten zien dat dit ontspanning geeft, pijn verlicht en een positief effect heeft op aandacht, oriëntatie en mobiliteit. Het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem heeft vanuit

die gedachte zelfs een kinderboerderij naast de kinderafdeling gebouwd.

Helende omgeving Wat is nu precies een helende omgeving? Als je het aan een dwarsdoorsnede van de bevolking vraagt, schetst de meerderheid een ruimte die gedomineerd wordt door natuurlijke elementen. Maar dit is niet de enige component die van belang is. Alles omvattend gaat het om een fysieke omgeving waarin bewust de keuze is gemaakt aspecten waarvan bewezen is dat zij een positieve invloed kunnen hebben op het herstel of het welbevinden van de patiënt, deel uit te laten maken van het ontwerp. Dit kan dan nog steeds gaan om ‘ouderwetse’ waarden, zoals maatregelen die de veiligheid voor patiënten vergroten, door bijvoorbeeld het valrisico te verkleinen. Het welbevinden kan vergroot worden door een veelvoud aan maatregelen die stress reduceren, slaap verbeteren of pijn verlichten. Zoals vergroting van privacy, meer daglicht, sociale ondersteuning of positieve afleiding. Een speciale plek hierin wordt ingenomen door therapeutische tuinen. Deze multifunctionele groenvoorzieningen moeten ruimte geven voor privacy, sociale interactie, lichaamsbeweging en natuurlijke afleiding door water, planten en dieren. De chemotuin in Tergooi ziekenhuis is op deze beginselen gestoeld. Onderzoek toont aan dat de tuinen een ontspannende werking hebben en experts in het veld geloven


25

• gezondheid • dat geen zorginstelling in de toekomst nog zonder kan. Het ziekenhuispersoneel kan op zijn beurt in een heilzame omgeving goed en ontspannen zijn werk doen en kan daardoor meer positieve aandacht en tijd aan de patiënt besteden, wat het genezingsproces verder bevordert.

Langzaamaan komt

Planetree

voor factoren die het

Eén van de pioniers op het gebied van een heilzaam medisch klimaat is Angelica Thierot. Zij richtte in 1978 in de Verenigde Staten de non-profit organisatie Planetree op, genoemd naar de plataan waaronder Hippocrates zijn studenten geneeskunde doceerde. Angelica werd als jonge vrouw met een ernstige infectie opgenomen in het ziekenhuis. De medische zorg was inhoudelijk uitstekend, maar het verblijf in het ziekenhuis was voor haar een traumatische ervaring. Zij nam zich voor een beweging voor persoonlijker medische zorg op te zetten, om toekomstige patiënten onnodig leed te besparen. Een Planetree ziekenhuis is niet lawaaiig, ruikt lekker, heeft een huiselijke sfeer, baadt in het daglicht, is vol van natuurlijke elementen en warme materialen. Patiënt en familie mogen zelf eten bereiden in de afdelingskeuken en bezoek mag altijd langskomen, want naasten zorgen voor steun en ontspanning. Patiënten worden uitgenodigd hun medisch dossier te lezen, zo nodig met de juiste begeleiding en familieleden leren van het verplegend personeel hoe zij de patiënt in de thuissituatie kunnen verzorgen. Dit klinkt als een utopie, maar een paar ziekenhuizen in de Verenigde Staten die al jaren met het concept werken, zijn inmiddels zover. Bemoedigend is dat Nederland buiten Amerika voorop lijkt te lopen. In 2004 werd hier het eerste internationale Planetree kantoor gevestigd en in 2010 werd het Flevoziekenhuis in Almere het eerste Planetree gecertificeerde ziekenhuis van Europa. Toch is er voor de hele breedte van de medische zorg nog een lange weg te gaan om onze zorginstellingen tot helende omgevingen om te vormen. Maken wij, als medisch specialisten van de toekomst -met of zonder Planetree- deze droom werkelijkheid?

er meer aandacht zelfhelend vermogen van mensen ondersteunen

Planetree

Het Planetree model plaatst de patiënt in het middelpunt. De fysieke ziekenhuisomgeving is belangrijk, maar Planetree gaat veel verder. Beoogd wordt binnen een gezonde organisatie betere zorg te leveren in een helende omgeving. De gehele ziekenhuiscultuur wordt vanuit het perspectief van de patiënt geëvalueerd en voor elk onderdeel wordt bekeken of het bijdraagt of juist afbreuk doet aan een persoonlijke, menselijke patiëntbeleving. Kernonderdelen zijn vriendelijke bejegening, service en autonomie. Informatie toegankelijk maken voor patiënten is een prioriteit, omdat dit hen in staat stelt met kennis van zaken betrokken te zijn bij hun eigen zorg. Al deze interventies hebben een groot effect op het psychische en fysieke welbevinden van de patiënt, wat weerspiegeld wordt in een lager medicatiegebruik en een stijging van de patiënttevredenheid in ziekenhuizen die het Planetree concept omarmen. Helaas is er nog onvoldoende onderzoek beschikbaar om een rechtstreeks effect van de afzonderlijke verbeteringen op harde uitkomstmaten als behandelduur, ligduur, complicaties en tijd tot heropname aan te tonen.

Het Slingeland Ziekenhuis heeft een kinderboerderij naast de kinderafdeling gebouwd.

26


Minder geld in de toekomst?

Aios en pensioenaftopping Auteurs • Paul de Laat, aios kindergeneeskunde en bestuurslid De Jonge Specialist • Davy Sudiono, aios radiologie en bestuurslid De Jonge Specialist

De huidige discussie over de pensioenaftopping bij medisch specialisten kan ook financiële gevolgen hebben voor jouw ‘oude dag’. De Jonge Specialist roept daarom alle aios op om solidair te zijn met de specialisten bij eventuele acties. Sinds 1 januari 2015 is het voor werknemers in ziekenhuizen niet meer mogelijk om onder fiscaal gunstige voorwaarden pensioen boven de 100.000 euro op te bouwen via hun werkgever. De premie voor werknemers en werkgevers wordt hiermee verlaagd. Werknemers die onder de Cao UMC werken, krijgen dit weggevallen deel terug via de werkgever. In algemene ziekenhuizen is dit echter niet zo geregeld en steken werkgevers het geld in eigen zak. Werknemers wordt dan in feite eigen geld ontnomen, omdat het werkgeversdeel van de pensioenpremie in

feite van de werknemer is. Onderhandelingen met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) hebben tot onvoldoende resultaat geleid. In verschillende ziekenhuizen hebben artsen een ultimatumbrief aan de Raad van Bestuur verstuurd. Er wordt nu gewacht op een reactie van de Raden van Bestuur. Dit kan betekenen dat men bij uitblijven van een oplossing overgaat tot acties.

Solidair Aios hebben in het kader van deze acties een bijzondere positie. Zij vallen formeel niet onder de werkingssfeer van de AMS (cao voor medisch specialisten) en worden ook niet direct geraakt door de pensioenaftopping. Wel hebben ze groot belang bij het welslagen van de acties, omdat het ook gaat om hun toekomstige arbeidsvoorwaarden en pensioen. Aios kunnen niet zelf actievoeren, maar kunnen zich wel solidair verklaren. Aios werken


onder supervisie van de medisch specialist en kunnen het werk alleen uitvoeren als er ook daadwerkelijk begeleiding plaatsvindt. In deze omstandigheden is het niet gepast als de werkgever opdracht zou geven (‘dienstopdracht’), het werk van de medisch specialist (deels) over te nemen (‘besmet werk’). Krijg je wel een dienstopdracht in dit kader, dan adviseren wij je direct contact op te nemen met het AIOS meldpunt ((030) 67 02 710). Aios hebben groot belang bij het welslagen van de acties, omdat het ook gaat om hun toekomstige arbeidsvoorwaarden en pensioen.

Meer weten? Kijk dan op de pensioenpagina van de LAD of van de Federatie Medisch Specialisten

• column •

column Eva Stortelder, aios chirurgie

Geknipt voor de stress? “Tijdens onze laatste vergadering vroeg de maatschap zich af of je nog wel gelukkig bent”. De opleider kijkt me met een schuin oog aan over mijn portfolio. Het voortgangsgesprek, dat een keer per kwartaal plaatsvindt, is bijna ten einde. M’n getalletjes zijn op orde, er zijn geen klachten over me binnen gekomen en ik lig goed op schema wat betreft het opleidingsplan. Deze laatste opmerking had ik dan ook niet verwacht. “Ehm… ja?” zeg ik, terwijl ik me afvraag of ik er zo ongelukkig uit zie. “We letten wel op jullie hoor”, zegt mijn opleider lachend. Ik verzeker hem ervan dat het goed met me gaat, waarna we het gesprek beëindigen. Als ik weer terug loop naar de afdeling laat de twijfel me toch niet helemaal los. Hoe weet je precies of je gelukkig bent in je werk? Ik voel me lekker in elk geval. Op een congres dat ik recent bezocht, sprak een psychiater die de zaal om de oren sloeg met getallen over dreigende burn-out, depressies en de neiging tot verslaving bij medisch specialisten. De meeste getallen waren weliswaar niet afkomstig uit Nederland maar uit de VS, en daar is alles toch vaak dramatischer dan bij ons? Evengoed zat er om mij heen een aantal mensen ongemakkelijk op de stoel te draaien bij het aanhoren van dit relaas. Helemaal toen hij vroeg om met degene naast je kort een probleem te bespreken waar je mee zat, en op welke manier je dat dacht op te lossen. Ik keek naast me

naar een strak geklede man met glad haar en een modieuze bril. Voordat ik iets kon zeggen forceerde hij een glimlach en zei snel: “Ik heb geen problemen”. Nu ik eraan terugdenk zet het voorbeeld me aan het denken. Wat als je echt op een burn-out afstevent in ons vak? Hoe herken je de signalen en hoe kom je er weer uit? Een kleine zoektocht op internet levert een enorm aantal hits op naar recent onderzoek naar het voorkomen van werkstress onder aios en jonge medisch specialisten, ook in Nederland dus. Serieuze verantwoordelijkheden naast een hoge werkdruk en een spagaat tussen werk en privé, worden als de voornaamste oorzaken genoemd. Maar ook niet-medische zaken als bestuur en de financiële kanten van de gezondheidszorg schijnen veel stress op te leveren. Gezien het enorme aanbod op internet aan psychologische bijstand en online therapie, specifiek gericht op de medische sector, is er een markt voor. Na het lezen van een aantal artikelen en websites trek ik de conclusie dat er bij mij sprake is van een gezonde werksituatie. Gelukkig. Toch neem ik enkele gegeven adviezen tegen het ervaren van stress ter harte: bevlogen in je vak blijven staan, ervan genieten en aandacht geven aan de details die voor jou belangrijk zijn. Zo kwam ik er bijvoorbeeld laatst achter dat een anesthesist in ons ziekenhuis patiënten op hun lievelingsmuziek in slaap laat vallen. Hij bespreekt dit met ze vooraf-

gaand aan de operatie en heeft er speciaal een speakertje voor bij zich, dat in verbinding staat met zijn i-Pod. Dat vond ik echt een mooi idee, dat zowel je patiënt als jezelf en je collega’s ten goede komt. Blijven genieten op je werk, ik ben er nu meer op aan het letten. Afgelopen week kwam daar een nieuwe dimensie bij, toen mijn middagpoli onverwacht niet door ging. Nadat ik een rondje had gemaakt langs de patiënten op de afdeling kwam ik langs de ziekenhuiskapper in de centrale hal. Impulsief liep ik naar binnen. “Heeft u nog plek voor knippen en drogen?” vroeg ik haar. “Ja meid ga lekker zitten, je bent meteen aan de beurt”. Uitnodigend wees de kapster naar een van de stoelen. “Lust je trouwens een bakkie? En mocht je pieper gaan dan kun je die daar opnemen, geen probleem”. Happy hing ik mijn witte jas aan de kapstok en nam ik plaats voor de spiegel van de kapster.

SAVE THE

DATE

AIOS Upgrade 2016 VRIJDAG 28 OKTOBER IJSSELDELTA CENTER ZWOLLE

SPECIALIST. de JONGE. DE ARTS ALS REGISSEUR pag 10-11

Recommend Documents