De stijlkenmerken maken de regisseur Analyse van Sofia Coppola’s stijlkenmerken aan de hand van haar film ‘Marie Antoinette’ (2006)
Lauranne Melaerts Studentennummer: 01205016 Master Communicatiewetenschappen: Film-‐ en televisiestudies Academiejaar: 2013-‐2014 Vak: Ontwikkeling en Esthetiek van de Film Aantal woorden: 1200
Inleiding ‘The film is shocking because it is empty. […] [T]he director does nothing […]. There are two things she likes: dresses and pudding. That's all we get to see.’ (Poirier, 2006). Tijdens het filmfestival van Cannes kreeg Sofia Coppola bij haar filmvoorstelling van ‘Marie Antoinette’ heel wat negatieve commentaar over zich. De Fransen vonden dat Coppola een ‘lege’ film bracht over hun laatste koningin. Uit deze paper zal blijken dat die ‘leegte’ een belangrijk stijlkenmerk is van Coppola. We zullen nog enkele van haar typerende regieeigenschappen analyseren in die veelbesproken film. Haar meest voorkomende narratieve thema, personages opzoek naar zichzelf, gaan we toetsen aan de hand van de filmische aspecten die Coppola gebruikt.
2
1. Situering van de film ‘Marie Antoinette’ is een hedendaags kostuumdrama over de laatste koningin van Frankrijk (Cook, 2007). De meestal vrouwelijke hoofdpersonages in Coppola’s films zijn vaak op zoek naar zichzelf, een thema dat ook in de films van haar vader, Francis Ford Coppola, aan bod komt (Rogers, 2007).
3
2. These In Coppola’s films staan de hoofdpersonages op een belangrijk keerpunt in hun leven en zijn ze opzoek naar zichzelf. Die zoektocht gaat gepaard met eenzaamheid. Om dat te verbeelden, gebruikt Coppola veel close-ups. De vaak lange sequenties en korte dialogen weerspiegelen de rituelen van het hoofdpersonage. Zo benadrukt de regisseuse het eenzame gevoel van het personage. Coppola verwerkt in haar films ook steeds weerkerende beelden. Zo zien we het hoofdpersonage vaak uit het raam van een rijdend voertuig staren of we zien hem/haar door een lange gang lopen. Die beelden benadrukken de ‘struggle’ van het hoofdpersonage (Rogers, 2007; Krueger & Brown, 2000; Hirschberg, 2003). We gaan in Coppola’s duurste film ooit, ‘Marie Antoinette’, op zoek naar haar typisch narratieve eigenschap en de daaraan gekoppelde filmische kenmerken1.
1 Zie bijlage voor volledige analyse van alle vernoemde filmische stijlkenmerken van Coppola.
4
3. Analyse en toetsing ‘Marie Antoinette’ begint bij een belangrijk keerpunt in het leven van het jonge hoofdpersonage. Als 14-jarige moet de Oostenrijkse trouwen met de Franse troonopvolger (‘dauphin’). Aan het begin van de film wordt duidelijk dat Marie Antoinette een belangrijk deel van zichzelf achterlaat. We zien close-ups van haar terwijl ze uit het raam van de koets staart, die haar naar Frankrijk voert. Hier hebben we te maken met een typisch weerkerend beeld dat Coppola gebruikt om de dwalende gedachten van het hoofdpersonage weer te geven. Zo zal ze op eenzelfde manier aan het einde van de film Antoinettes mijmerende blik in beeld brengen. Ook dan zien we een close-up van de koningin, terwijl ze met een sombere blik afscheid neemt van haar domein. Ze zit opnieuw in een koets, maar deze keer is ze op weg naar de guillotine.
Figuur 1
Figuur 2
Figuur 1 & 2: De toekomstige ‘dauphine’ kijkt bezorgd door het raam van haar koets.
Figuur 3: Marie Antoinette neemt afscheid van haar tuinen. Wanneer Antoinette voor het eerst aankomt in Versailles, zien we hoe ze door een ‘gang’ van mensen de trap naar haar nieuwe paleis bestijgt. Dat kunnen we beschouwen als een ander filmisch stijlkenmerk dat Coppola herhaalt in haar films. Opnieuw krijgen we close-ups van het hoofdpersonage waarin we duidelijk zien dat ze haar zelfvertrouwen verliest naarmate ze hoger de trap opgaat.
5
Figuur 4: De ‘menselijke’ gang.
Figuur 5: Het dalende zelfvertrouwen van Marie Antoinette is duidelijk zichtbaar dankzij deze close-up.
Zo’n ‘menselijke’ gang creëert Coppola een tweede keer, tijdens het huwelijk van Marie Antoinette en Lodewijk XVI. Dat is een belangrijk keerpunt in Antoinettes leven, want vanaf dan is ze ‘dauphine’ en begint de zoektocht naar haar nieuwe persoonlijkheid als troonopvolgster van Frankrijk, met als belangrijkste taak zorgen voor het nageslacht.
Figuur 6: Marie Antoinette wandelt de kerk binnen door een gang van mensen. Coppola gebruikt ook een echte gang van het Versailles-paleis die regelmatig terugkeert in de film. Het gaat om een zwart-wit betegelde gang waar het hoofdpersonage verschillende keren door loopt. Vaak voelt ze zich op dat moment verlaten of heeft ze verdriet.
Figuur 7: We zien voor het eerst deze gang als Lodewijk op jacht vertrekt en zijn vrouw achterlaat in het grote paleis.
6
Figuur 8: De dauphine loopt naar haar kamer na een bezoek aan haar pasgeboren neefje. Een pijnlijk besef dat zij nog steeds geen moeder is, zeker wanneer een groepje dames luidop roddelt over haar kinderloosheid.
Figuur 9: De koningin loopt mijmerend door de gang. Ze mist haar minnaar, graaf Frensen, die naar het oorlogsveld is teruggekeerd.
Figuur 10: In één van de laatste scènes loopt Marie Antoinette kapot van verdriet door de gang nadat haar derde kind begraven is. Een ander kenmerk van Coppola is dat ze de dagelijkse rituelen van haar hoofdpersonages uitgebreid in beeld brengt en die ook regelmatig laat terugkeren. Bij ‘Marie Antoinette’ is het ochtendritueel zo’n steeds weerkerende situatie. De dauphine wordt gewekt, aangekleed door haar hofdames en woont vervolgens de misviering bij. Ook de tafelmomenten van de dauphin en dauphine keren terug. Tijdens de rituelen wordt zelden gesproken. Vooral de ijzige stiltes tijdens de tafelscènes vallen op. Slecht één keer probeert Marie Antoinette een gesprek met haar man te starten, en dat is bij de eerste tafelscène. Daarna eten beiden steeds in stilte. Ook hier maakt Coppola gebruik van close-ups waarbij we duidelijk zien dat de dauphine niet begrijpt waarom haar man niet tegen haar praat. Ook de close-ups van Lodewijk tonen ons dat hij meer geïnteresseerd is in zijn bord dan in zijn vrouw. Door de stiltes tijdens Antoinettes dagelijkse rituelen toont Coppola ons dat het hoofdpersonage zich eenzaam en onbegrepen voelt.
7
Figuur 11
Figuur 12
Figuur 13 Figuur 11, 12 & 13: We zien minstens drie maal het ochtendritueel van de dauphine terugkeren.
Figuur 14: Eén van de tafelscènes waarin we duidelijk zien dat Marie Antoinette verveeld is en dat Lodewijk meer oog heeft voor zijn eten dan voor zijn vrouw. Zo komen we bij één van de belangrijkste stijlkenmerken van Coppola. Wat in de inleiding ‘leegte’ werd genoemd, verwijst naar de vele stiltes in Coppola’s films. Om aan te tonen dat die eigenschap ook voor ‘Marie Antoinette’ opgaat, hebben we alle gesproken tekst in de film getimed2. Hoewel enkele woordenboeken (Kill-your-darlings, 2007; Ask, 2013) beweren dat dialoog enkel gaat over de gesproken communicatie tussen twee of meerdere mensen, gaat dialoog volgens Gocsik, Barsam en Monahan (2013) juist over alle uitgesproken tekst die in een film aan bod komt. In onze analyse maken we een onderscheid tussen de gesprekken tussen twee of meerdere personen en de monologen die al dan niet onscreen zijn. We stellen 2 Zie bijlage voor volledige analyse.
8
vast dat het merendeel van de gesproken tekst plaatsvindt in een conversatie tussen twee of meerdere personen. Toch ondervinden we finaal dat over de ganse film van bijna twee uur amper veertig minuten echt gesproken tekst bevat. We kunnen dus besluiten dat Coppola zeer weinig dialoog gebruikt in ‘Marie Antoinette’. De regisseuse opteert voor sprekende beelden in plaats van voor veel gesproken tekst.
9
Conclusie Coppola heeft duidelijk een eigen stijl van film maken. Enkele kenmerken, zowel narratieve als filmische, onderscheiden haar van andere regisseurs. Haar film ‘Marie Antoinette’ is een goed voorbeeld van hoe Coppola één van haar belangrijkste thema’s, eenzaamheid, aan de hand van typische stijlkenmerken in beeld brengt.
10
Bibliografie Ask (2013). What Does Dialogue Mean?. Geraadpleegd op 6 december 2013 op het World Wide Web: http://www.ask.com/question/what-does-dialogue-mean Backman Rogers, A. (2012). The historical treshold: crisis, ritual and liminality in Sofia Coppola’s Marie-Antoinette (2006). Utrecht: Igitur publishing. Cook, P. (2007). The cinema book. Londen: BFI. Coppola, S., Katz, R. & Coppola, F.F. (Producers) & Coppola, S. (Reisseur). (2006). Marie Antoinette [Film]. Diamond, D. (2011). Sofia Coppola’s Marie Antoinette: costumes, girl power, and feminism. In A. Munich (Ed.), Fashion in film (pp. 203-231). Bloomington: Indiana University Press. Gocsik, K.M., Barsam, R. & Monahan, D. (2013). Writing about movies (3th ed.). New York & London: W. W. Norton & Company Hirschberg, L. (2003, 31 augustus). The Coppola smart mob. Geraadpleegd op 25 november 2013 op het World Wide Web: http://www.nytimes.com/2003/08/31/magazine/31COPPOLA.html Kill-your-darlings (2007, 1 oktober). Filmwoordenboek. Geraadpleegd op 6 december 2013 op het World Wide Web: http://kill-your-darlings.nl/2007-10/filmwoordenboek/ Krueger, L. & Brown, E. (2000, april). Legends: Sofia Coppola. Geraadpleegd op 25 november 2013 op het World Wide Web: http://www.interviewmagazine.com/film/legendssofia-coppola/#_ Murray, R. (n.d.). Writer/director Sofia Coppola talks about "Marie Antoinette". Geraadpleegd op 1 december 2013 op het World Wide Web: http://movies.about.com/od/marieantoinette/a/mariesc101006.htm Poirier, A. (2006, 27 mei). An empty hall of mirrors. Geraadpleegd op 6 december 2013 op het Wordl Wide Web: http://www.theguardian.com/commentisfree/2006/may/27/comment.filmnews Rogers, A. (2007, november). Sofia Coppola. Geraadpleegd op 25 november 2013 op het World Wide Web: http://sensesofcinema.com/2007/great-directors/sofia-coppola/
11
Bijlagen Bijlage 1: Dialooganalyse A. Gesproken tekst tussen twee of meerdere personen Tijdstippen in de film (van…tot…) 00:04:16 – 00:04:27
Totaal aantal minuten gesproken tekst 00:11
00:05:30 – 00:05:41 00:08:30 – 00:08:49 00:08:55 – 00:09:21
00:11 00:19 00:26
00:09:53 – 00:10:01
00:08
00:10:28 – 00:10:40
00:12
00:10:54 – 00:10:59
00:05
00:11:13 – 00:11:20
00:07
00:21:37 – 00:21:50
00:13
00:24:11 – 00:24:17 00:25:47 – 00:26:00
00:06 00:13
00:26:42 – 00:29:06
02:24
00:29:21 – 00:29:40
00:19
00:30:58 – 00:32:18 00:33:36 – 00:43:17 00:35:00 – 00:35:33
01:20 00:41 00:33
00:35:56 – 00:36:18
00:22
00:37:14 – 00:38:36
01:22
00:39:22 – 00:40:07 00:40:30 – 00:40:33 00:42:15 – 00:43:35
00:45 00:03 01:20
00:43:37 – 00:44:01 00:44:08 – 00:44:31
00:24 00:23
Wie spreekt over wat? Marie Antoinette en haar Oostenrijks gezelschap Marie Antoinette en ambassadeur Mercy Lodewijk en zijn broers Tante Victoire en tante Sophie klagen over de modder Koning Lodewijk XV en de hertog van Choiseul praten over de boezem van Marie Antoinette Hertog van Choiseul, Marie Antoinette en ambassadeur Mercy Tante Victoire en tante Sophie roddelen over Marie Antoinette Marie Antoinette en koning Lodewijk XV ontmoeten elkaar voor het eerst Koning Lodewijk XV komt te weten dat er tijdens de huwelijksnacht van Marie Antoinette en Lodewijk XVI niets is gebeurd Marie Antoinette en gravin van Noailles Marie Antoinette vraagt Lodewijk naar zijn hobby Diner in Versaille. We horen verschillende gesprekken door elkaar Geroddel over Marie Antoinette in voice-overs Marie Antoinette en ambassadeur Mercy Lodewijk en Marie Antoinette in bed Marie Antoinette en de prinses de Lamballe Marie Antoinette en enkele vrienden tijdens het kaarten De twee tantes roddelen over Madame Du Barry bij Marie Antoinette op de sofa Marie Antoinette en ambassadeur Mercy Marie Antoinette en Madame Du Barry Marie Antoinette, de prinses de Lamballe en ambassadeur Mercy Geroddel over Marie Antoinette Marie Antoinette en Lodewijk voor hij
12
00:45:10 – 00:45:50
00:40
00:46:25 – 00:47:04
00:39
00:47:41 – 00:47:50
00:09
00:51:58 – 00:52:10
00:12
00:56:00 – 00:56:11
00:11
00:57:57 – 00:58:17
00:20
00:58:44 – 01:00:00
01:16
01:00:19 – 01:00:44
00:25
01:02:27 – 01:02:48
00:21
01:06:50 – 01:07:14
00:24
01:07:21 – 01:07:56
00:35
01:10:47 – 01:11:33
00:46
01:11:38 – 01:12:08 01:12:42 – 01:15:03
00:30 02:21
01:17:44 – 01:17:53
00:09
01:19:45 – 01:19:55
00:10
01:20:29 – 01:21:27
00:58
01:22:37 – 01:23:33
00:56
01:24:24 – 01:28:03
3:39
01:28:42 – 01:29:23
00:41
01:30:32 – 01:31:03
00:31
op jacht vertrekt Koning Lodewijk XV, ambassadeur Mercy en Madame Du Barry over het feit dat Marie Antoinette en Lodewijk nog steeds geen kinderen hebben Marie Antoinette ontmoet de hertogin van Polignac voor het eerst De prinses de Lamballe maakt Marie Antoinette duidelijk dat het niet de gewoonte is om te applaudisseren na een operavoorstelling Marie Antoinette en Lodewijk op babybezoek bij hun pasgeboren neefje Marie Antoinette en de hertogin van Polignac Lodewijk wordt aangesproken door een vreemde man op het gemaskerd bal in Parijs Marie Antoinette ontmoet graaf Fersen voor het eerst Het gezelschap verlaat het bal en praat wat De dauphin en dauphine komen te weten dat Lodewijk XV de pokken heeft We volgen enkele gesprekken op het 18e verjaardagsfeest van Marie Antoinette Lodewijk XV en Marie Antoinette praten tijdens het verjaardagsfeest Marie Antoinette wil nieuwe bomen kopen en bespreekt dat met de tuinarchitect. Ze praat ook met ambassadeur Mercy Lodewijk in politiek overleg Marie Antoinette en haar broer van Oostenrijk. Haar broer gaat ook een gesprek aan met Lodewijk Gravin van Noailles en Marie Antoinette Marie Antoinette en haar dochtertje Marie-Thérèse Marie Antoinette in gesprek met haar vriendinnen in haar moestuin Ambassadeur Mercy in gesprek met enkele hovelingen van Versailles Feestje in de tuin van Marie Antoinette samen met soldaten en vriendinnen Graaf Fersen in gesprek met Marie Antoinette Gesprek aan tafel tussen enkele
13
01:32:32 – 01:32:41
00:09
01:34:49 – 01:36:30 01:42:28 – 01:43:00 01:45:08 – 01:45:24 01:50:06 – 01:50:13
01:41 00:32 00:16 00:07
Totaal aantal gesproken minuten Gemiddelde lengte van een gesprek
hovelingen Lodewijk en Marie Antoinette en ambassadeur Mercy Lodewijk in politiek overleg Politiek overleg Politiek overleg Marie Antoinette en Lodewijk
30:45 38 seconden
B. Monoloog Tijdstippen in de film (van…tot…) 00:03:12 – 00:03:28 00:06:15 – 00:06:35 00:07:02 – 00:07:06 00:07:19 – 00:07:28 00:11:07 – 00:11:09
Totaal aantal minuten gesproken tekst 00:16 00:20 00:04 00:09 00:02
00:11:30 – 00:11:35
00:05
00:17:30 – 00:17:37
00:07
00:19:55 – 00:20:04
00:09
00:21:22 – 00:21:24
00:02
00:22:05 – 00:22:21
00:16
00:22:30 – 00:22:57
00:27
00:23:17 – 00:23:25
00:08
00:23:39 – 00:13:47
00:08
00:24:30 – 00:24:32
00:02
00:32:28 – 00:33:01 00:36:30 – 00:37:12 00:41:02 – 00:41:05 00:42:22 – 00:41:36 00:49:09 – 00:50:03 00:51:31 – 00:51:36
00:33 00:42 00:03 00:14 00:54 00:05
Wie spreekt over wat? Moeder Marie Antoinette Gravin van Noailles Gravin van Noailles Gravin van Noailles Hertog van Choiseul stelt Marie Antoinette voor aan de koning Koning Lodewijk XV stelt zijn kleinzoon Lodewijk XVI voor aan Marie Antoinette De priester leidt de huwelijksceremonie in De koning feliciteert het pasgehuwd koppel De koning wenst het pasgehuwde koppel succes bij hun huwelijksnacht Gravin van Noailles legt Marie Antoinette de ochtendceremonie uit Gravin van Noailles legt Marie Antoinette de ochtendceremonie uit Gravin van Noailles legt Marie Antoinette de ochtendceremonie uit Gravin van Noailles legt Marie Antoinette de ochtendceremonie uit Een dienaar kondigt de eerste gang voor ‘Monsieur le Dauphin’ aan Brief moeder Marie Antoinette Brief moeder Marie Antoinette Marie Antoinette Lodewijk leest over sloten Brief moeder Marie Antoinette Gravin van Noailles nodigt de dauphin en de dauphine uit voor de geboorte van hun neefje 14
00:52:11 – 00:52:20
00:09
01:02:50 – 01:03:05
00:15
01:04:07 – 01:04:10 01:04:20 – 01:04:36
00:03 00:16
01:15:03 – 01:15:20
00:17
01:16:29 – 01:16:34
00:05
01:17:08 – 01:17:23
00:09
01:21:31 – 01:21:53
00:22
01:36:47 – 01:37:04
00:17
01:37:19 – 01:37:34
00:05
01:42:18 – 01:42:24
00:06
01:44:56 – 01:45:03
00:07
Totaal aantal gesproken minuten Gemiddelde lengte van een gesprek
Een vrouw roddelt luid over Marie Antoinette in de gang Brief van koning Lodewijk aan Madame Du Barry Gravin van Noailles Lodewijk XV bidt tot God en vraagt Hem om bescherming en begeleiding Brief van broer Marie Antoinette aan hun moeder Een dokter vraagt om de koningin wat lucht te geven nadat ze is flauwgevallen na haar bevalling Marie Antoinette praat tegen haar pasgeboren dochtertje Marie-Thérèse Marie Antoinette leest een stukje voor uit een tekst van Rousseau Brief van Marie Antoinette aan haar broer na het overlijden van hun moeder De koning vertelt zijn vrouw dat ze bevallen is van een dauphin De koning en koningin krijgen te horen dat de Bastille is bestormd door een woelige menigte De koning wordt tijdens de jacht gewaarschuwd 08:08 15 seconden
C. Totale dialoog Totaal aantal gesproken minuten Gemiddelde lengte van een gesprek
38:53 29 seconden
15
Bijlage 2: Analyse filmische stijlkenmerken Sofia Coppola Tijdstip in de film 00:06:40
Stijlkenmerk Close-up
00:36:30
Close-up
00:39:00
Close-up
00:49:06
Close-up
00:52:30 – 00:53:11
Close-up
00:54:00
Close-up
01:04:47 – 01:04:57
Close-up
01:10:32
Close-up
01:17:41
Close-up
01:33:30
Close-up
01:34:25 – 01:34:45
Close-up
01:35:30 – 0&:35:49
Close-up
01:39:16 – 01:39:50
Close-up
01:43:14 – 01:43:55
Close-up
00:03:40 – 00:03:44
Hoofdpersonage kijkt uit het raam van een rijdend voertuig Hoofdpersonage kijkt uit het raam van een rijdend voertuig Hoofdpersonage kijkt uit het raam van een rijdend voertuig
00:03:55 – 00:04:11
00:04:36 – 00:04:47
Wat zien we? Marie Antoinette neemt afscheid van haar Oostenrijks gezelschap Marie Antoinette leest de brief van haar moeder Lodewijk eet en toont geen interesse in zijn vrouw Marie Antoinette leest de brief van haar moeder Marie Antoinette barst in tranen uit na het babybezoek aan haar neefje. Ze voelt zich vernederd omdat haar schoonzus voor haar een kind heeft gekregen Een hele reeks vaan close-ups van snoep, schoenen, juwelengokfiches, drank, pruiken, honden Marie Antoinette wordt koningin. We zien angst in haar ogen omdat ze nog niet klaar is om koningin te worden Marie Antoinette zit in bad de dag na haar 18de verjaardagsfeest. Baby wordt bij Marie Antoinette weggenomen om gevoed te worden. We zien duidelijk de teleurstelling van de koningin Marie Antoinette staart uit het raam. Ze mist graaf Fersen Verliefde blikken van Marie Antoinette. Ze mist graaf Fersen Polignac leest roddels voor aan en over Marie Antoinette Marie Antoinette klapt in haar handen na een operavoorstelling. Niemand volgt haar voorbeeld. we zien duidelijk tranen in haar ogen Marie Antoinette neemt afscheid van haar Frans gezelschap dat moet vluchten voor de hevige opstanden in Versailles Marie Antoinette verlaat haar ouderlijk huis Marie Antoinette is onderweg naar Frankrijk Marie Antoinette is onderweg naar Frankrijk
16
00:08:15 – 00:08:25
01:00:54 – 01:01:35
01:49:46 – 01:50:30
Hoofdpersonage kijkt uit het raam van een rijdend voertuig Hoofdpersonage kijkt uit het raam van een rijdend voertuig Hoofdpersonage kijkt uit het raam van een rijdend voertuig
00:16:20
Hoofdpersonage wandelt door gang
00:44:52 – 00:45:10
Hoofdpersonage wandelt door gang Hoofdpersonage wandelt door gang
00:52:24
01:04:54 – 01:05:12
Hoofdpersonage wandelt door gang
01:34:03 – 01:34:18
00:20:40 00:29:07
Hoofdpersonage wandelt door gang Hoofdpersonage wandelt door gang Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen
00:29:42 – 00:30:17 00:33:15 – 00:34:17 00:39:11 – 00:39:20 00:41:18 – 00:41:50 00:50:10 – 00:51:08 01:15:28 – 01:15:56
Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen
00:22:00 – 00:24:48
Dagelijkse rituelen
00:34:20 – 00:34:30 00:38:40 – 00:38:51 00:24:19 – 00:26:11
Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen
00:34:35 – 00:35:00
Dagelijkse rituelen
00:38:55 – 00:39:11
Dagelijkse rituelen
01:41:29 – 01:41:46
Marie Antoinette is onderweg naar Frankrijk Marie Antoinette en haar gezelschap zijn onderweg naar Versailles na een gemaskerd bal in Parijs Marie Antoinette is met haar gezin op weg naar Parijs. Ze neemt treurig afscheid van haar domein terwijl ze door het raam kijkt Marie Antoinette wandelt door een ‘menselijke’ gang naar het altaar om daar te trouwen met Lodewijk XVI Lodewijk XVI vertrekt op jacht en laat zijn vrouw achter in het paleis Marie Antoinette loopt door de gang naar haar kamer na het babybezoek bij haar neefje Lodewijk en Marie Antoinette lopen als nieuwe koning en koningin van Frankrijk door een ‘menselijke’ gang gevormd door het hof van Versailles Marie Antoinette loopt naar haar kamer. Ze mist graaf Fersen Marie Antoinette loopt verdrietig door de gang na de dood van haar derde kind Huwelijksnacht Marie Antoinette wordt alleen wakker. Haat man is weer op jacht De dauphin en dauphine gaan slapen De dauphin en dauphine gaan slapen De dauphin en dauphine gaan slapen De dauphin en dauphine gaan slapen De dauphin en dauphine gaan slapen Marie Antoinette en Lodewijk gaan slapen. Dit is de laatste nacht die in beeld wordt gebracht. We weten ook dat die nacht hun eerste kind wordt verwerkt De hofdames wekken Marie Antoinette en kleden haar aan De hofdames wekken Marie Antoinette De hofdames wekken Marie Antoinette Marie Antoinette en Lodewijk XVI eten samen Marie Antoinette en Lodewijk XVI eten samen Marie Antoinette en Lodewijk XVI eten samen
17
00:51:10 – 00:51:44
Dagelijkse rituelen
01:47:59 – 01:49:28
Dagelijkse rituelen
00:26:11 – 00:26:40 00:34:30 – 00:34:35 00:38:51 – 00:38:55
Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen Dagelijkse rituelen
Marie Antoinette en Lodewijk XVI eten samen Marie Antoinette en Lodewijk XVI eten voor een laatste keer samen Marie Antoinette gaat naar de mis Marie Antoinette gaat naar de mis Marie Antoinette gaat naar de mis
18
