Signaleren & begeleiden
Steffie Nooy GGD Chareen Soekardjo Jellinek Jeugdnet
Programma • De Gezonde School en Genotmiddelen • Kennis van Alcohol, Cannabis, Gamen • Signaleren van gebruik
• Gespreksvoering • Aanbod
Voortgezet Onderwijs: De Gezonde School en Genotmiddelen Roken
Alcohol
Blowen & andere drugs
Lessen + ouders
Lessen + ouders
Ouderavond met theater
Actie Tegengif (niet rokenwedstrijd)
Docententraining Signaleren en bespreekbaar maken
Docententraining signaleren en bespreekbaar maken
Rookbeleid / Het Rookvrije Schoolplein
Alcoholbeleid (schoolfeesten / schoolreizen)
Protocol vermoeden middelengebruik. Doorverwijzing en advies Jellinek
Smoke Alert (bovenbouw) ll+ ouders docenten Beleid
Jongeren 16 jaar. Afgelopen maand genotmiddelen gebruikt.
Bron: Trimbos-instituut, 2011
90 80 70 60 50 % 40 30 20 10 0
jongens meisjes
al
co h
ta ol
ba k
ca nn
XT ab
is
C
co
ca ï
am fi
pa
dd o
's
• Wanneer gebruikte u voor het eerst alcohol, tabak of cannabis en wat waren toen uw motieven om dat te doen? Of om het juist niet te doen?
Motieven van jongeren om genotmiddelen te gebruiken • Nieuwsgierigheid, experimenteren • Erbij willen horen, groepsdruk • Gezelligheid
• Houding weten te geven • “Lekker” aangeschoten, ontspannend effect • Gewoonte
• Voorbeeld ouders, afzetten tegen ouders • Om problemen te ontlopen / vergeten
Stelling ‘Wij dronken ook toen we jong waren. Er is weinig veranderd.’
Jongeren 15 jaar, (landelijk) percentage dat ooit dronken is geweest Bron: Trimbos-instituut, 2011
70 65 60 55 50 45 40 35
jongens meisjes
30 1992
1996
1999
2003
2007
2011
Afgelopen maand bij één gelegenheid 5 glazen of meer gedronken. Bron: Trimbos-instituut (landelijk), 2011.
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 12 jr
13 jr
14 jr
15 jr
16 jr
Wat zie je aan een jongere die heeft gedronken?
Welk gedrag zie je bij een jongere die overmatig drinkt?
Alcohol • adem ruikt naar alcohol • rood (opgeblazen) gezicht
• spraakstoornissen • motorische stoornissen • veel dorst, transpiratie, hoofdpijn, vermoeidheid, braken
Risico’s alcoholgebruik door jongeren • Hersenbeschadiging • Slechte leerprestaties en schooluitval • Alcoholvergiftiging, coma • Ongewenste of onveilige seks • Ongelukken en agressie • Grotere kans op verslaving op latere leeftijd
Wat is cannabis? • Cannabis sativa (hennep): - Wiet (marihuana)
- Hasj
• Gebruik: - Blowen: Joint, Jonko, Stickie
- Eten: spacecake
Jongeren 15 jaar die de afgelopen maand cannabis hebben gebruikt Trimbos-instituut, 2011
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
15 jaar
1992
1996
1999
2003
2007
2011
Ooit en maandelijks gebruik van Ooit gebruik van cannabis per cannabis per leeftijd
leeftijd.
Bron: Trimbos-instituut, 2011 Bron: Trimbos-instituut, 2011
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
jongens meisjes
14 jr
15 jr
16 jr
Stelling ‘Van cannabis word je vooral erg sloom.’
Wat zie je aan een jongere die heeft geblowd?
Welk gedrag zie je bij overmatig blowen?
Effecten cannabisgebruik • ‘Stoned’: zwaar en ontspannen gevoel.
• ‘High’: is meer het opgewekte gevoel en het stimuleren van de fantasie. • Verdovend en hallucinerend. • Bestaande stemming wordt versterkt. Reacties verschillen per persoon en per situatie!
Effecten cannabisgebruik • Slappe lach lachkick.
• De eetlust neemt toe vreetkick. • Duizeligheid, misselijkheid, flauwvallen.
• Angstgevoelens en neerslachtigheid.
Stelling ‘Aan cannabis kan je niet verslaafd raken.’
Risico’s gebruik cannabis • Geestelijke afhankelijkheid.
• Kanker. • Mogelijke ‘trigger’ psychische stoornissen.
Risico’s gebruik cannabis • Verergering slechte stemming.
• ‘Flippen’ bij hoge dosis. • Vermindering concentratievermogen, reactievermogen, korte termijngeheugen. • Troostgebruik: slecht voor ontwikkeling pubers.
Alcohol en drugsbeleid • Welke school heeft er voorlichting over genotmiddelen aan leerlingen?
• Welke school doet aan ouderparticipatie mbt genotmiddelen? • Welke school werkt met het signaleren van en begeleiden bij genotmiddelengebruik? • Welk school heeft een alcohol- en drugsbeleid en wat houdt dat in?
Het (mobiele) gebruik van sociale media en gamen
Hoe vaak komt het voor?
Internetgebruik • Twitter is populairst internetapplicatie • 56% heeft smartphone, 33% tablet • Verschil jongens en meisjes • Problematisch internetgebruik toegenomen • Gemiddeld 16uur per week • Email daalt
Type spellen • Offline games Meest basale en bekende type game. Speler speelt zonder internet (offline) op een computer of console (spelcomputer aangesloten op tv). Meestal single player. Bijvoorbeeld Super mario, Zelda, PacMan en Streetfighter.
• Browser games Laagdrempelige en gratis spelletjes op websites. • Multiplayer Onlinegames Spellen waarin je online -dus over het internet- met (anonieme) anderen samen speelt. Voorbeelden: Runescape, World of Warcraft, Counterstrike en Darkorbit.
Cijfers gamen Tijdsbesteding per speltype Percentage gebruik
Uren per week
Online games
34,5%
11.9
Browsergames
55,2%
2,7
Offline games
54,5%
6,3
Welk gedrag zie je bij een jongere die overmatig aan het gamen is?
Gamen Lichamelijk • • • • •
Psychisch
Te weinig lichaamsbeweging • Afname hobby’s en andere interesses Verslechterd eetpatroon • Verminderd naar buiten gaan Verminderde nachtrust • Verminderd vermogen tot Passiviteit prioriteiten stellen RSI • Vertraagde persoonlijke ontwikkeling • Afname sociale contacten • Verminderde sociale vaardigheden • Versterkte angsten en somberheid • Uitstelgedrag • Eenzaamheid • Schuldgevoel • Wantrouwen en spanning binnen relaties
SIGNALEREN
Signalen • Verandering in gedrag • Verandering in interesses • Verandering van emotie
Stadia van gebruik Onafhankelijk
Kennismaken Experimenteren
Recreatief/ sociaal gebruik
Gewoonte of functioneel gebruik Probleem/ excessief gebruik Verslaving
Hoeveelheid relatief onbelangrijk
Elke hoeveelheid vormt risico Hoeveelheid is probleem op zich
Dwingend Afhankelijk
DVD • Filmpje alcohol/cannabis
• Filmpje gamen • Uitspraken jongere
Stadia van gebruik Onafhankelijk
Kennismaken Experimenteren
Recreatief/ sociaal gebruik
Gewoonte of functioneel gebruik Probleem/ excessief gebruik Verslaving
Hoeveelheid relatief onbelangrijk
Elke hoeveelheid vormt risico Hoeveelheid is probleem op zich
Dwingend Afhankelijk
Hoe signaleer je? Breng de leerling geregeld in bij een overleg en zorg dat meerdere collega’s hem observeren Zorg dat je de leerling kent zodat je verschillen kunt herkennen Signaleringsperiode duurt maximaal 2-4 weken Observatielijst
36
GESPREKSVOERING
Stadia van gedragsverandering Prochaska & DiClemente
- - - - Permanente uitgang
+
+ +++ ++ Volhouden Terugvallen
Uitvoeren
- - - - -
Beslissen
+
-
- - -
Start
Voorstadium
Overwegen
+ ++ Tussentijdse uitgang
+++ ++
+ Voordelen van gebruik - -
- Nadelen van gebruik
-
Casus Joost is 15 jaar en zit in de 3de klas. Na zomervakantie begonnen zijn schoolresultaten langzaam aan achteruit te gaan. Hij komt minstens 1 keer per week te laat op school, haalt net zijn toetsen en toont weinig interesse. Je hebt het idee dat hij weleens stoned in de klas zit. Hij is gestopt met voetballen omdat hij er geen zin in heeft. Als hij zo doorgaat dan gaat hij dit schooljaar niet halen.
In tweetallen 1. Hoe open je het gesprek en welke vragen kan je stellen? 2. Omgaan met weerstand.
Gesprekstechnieken: • open vragen stellen • een open houding • reflectief luisteren • bevestigen • samenvatten
Bespreekbaar maken •Beschrijf concreet waargenomen gedrag •Geef het effect van het gedrag aan •Laat de leerling reageren en toon interesse •Benoem het gewenste gedrag en vraag wat hij wil
•Verken de mogelijkheden en achtergronden •Spreek waardering uit voor het feit dat hij je over zijn situatie vertelt en sluit luchtig af •Eventueel tweede gesprek na maximaal 2-4 weken hervatten 42
Instrumenten • Observatielijst • Signaleringstesten • Signalerend interview
AANBOD
Aanbod DGSG Je contactpersoon van DGSG (GGD of Jellinek)
Contact Jellinek • http://www.mindmasters.nl • www.jellinek.nl • www.cia-info./nl •Jeugdkliniek 020 5905999
• Jongeren:
[email protected] • Volwassenen:
[email protected] en Opvoeders:
[email protected] éénmalig gesprek of aanmelden voor ouderbijeenkomst Bereikbaar via 020-5901330 • Consultatie aan begeleiders op scholen en opvoeders: 020 5901350
46
