Sectie Wetenschappelijk Onderzoek
Wetenschappelijk Onderzoek De sectie Wetenschappelijk Onderzoek stimuleert en financiert wetenschappelijk onderzoek naar dementie in Nederland. Daarnaast houden we mensen met dementie, mantelzorgers, vrijwilligers en donateurs via onze website op de hoogte van de resultaten van onderzoek.
Blijf op de hoogte!
Wat vind u op onze website? Beschrijving verleende subsidies Resultaten van onze onderzoeken Deelnemers onderzoek gezocht Alzheimer [& Wetenschap] Cafés Achtergronden en nieuws
Of volg ons op twitter
Voorproefje Lees een voorproefje op de volgende pagina’s Overzicht recente subsidies Overzicht doe mee aan onderzoek Deltaplan Dementie Blog: Nieuwe bloedtest voor alzheimer Blog: Wat is cognitie? Blog: Wat vertellen genen over alzheimer Prof dr. Erik Scherder over bewegen Leesbaaronderzoek.nl: Denkvermogen stimuleren Oproep: Wat is uw mening over onderzoek?
alzheimer-nederland.nl/onderzoek Nieuwsbrief: alzheimer-nederland.nl/nieuwsbrief Facebook: facebook.com/AlzheimerNederland
Alzheimer Nederland @alzheimernl
Dinant Bekkenkamp @dbekkenkamp
Astrid van der Schot @aschot1
Bekijk de handout online via http://www.alzheimer-nederland.nl/handoutwo of
Subsidies Een overzicht van ruim 60 projecten die Alzheimer Nederland de afgelopen jaren mogelijk maakte, met een waarde van meer dan 6 miljoen, vindt u op onze website. Een overzicht van de toegekende subsidies:
Titel PERADES Risicofactoren voor alzheimer opsporen RiMod-FTD Oorzaken en ziekteprocessen van frontotemporale dementie ACTIFCare Toegang tot gezondheidszorg verbeteren MEETINGDEM Europese Dementie Ontmoetings Centra RHAPSODY Online training voor mantelzorgers jong-dementerden Fellowshipbeurs: Sharon Ooms Slaap en alzheimer Fellowshipbeurs: dr. Rik van der Kant Slechte berichten in de hersencel stoppen Fellowshipbeurs: Maarten Rotman Gentherapie tegen schadelijk alzheimereiwit Fellowshipbeurs: Sandra Mulder Hersencellen bestrijden gevolgen alzheimer Fellowshipbeurs: Dr. Meike Vernooij Microbloedingen, vaatziekte en dementie Fellowshipbeurs: Floor Duits Biomarkers om diagnostiek te verbeteren Fellowshipbeurs: Susanne van Veluw Kleine hersenbloedingen opsporen Fellowshipbeurs: Marije Benedictusis Rol van vaatziekte 'CAA' bij alzheimer en hersenbloedingen Vervanging ruggenprik door lichttechnologie Ontstaan van dementie voorspellen Spierstijfheid bij Alzheimer Lekkage van de bloed-hersenbarrière Gen mutatie die ALS en FTD veroorzaakt Hart- en vaatziekten en dementie Effecten van stress op Alzheimer Symptomen vasculaire dementie verminderen Van hersenen naar bloed Fellowshipbeurs: dr. Tjakko van Ham, Medicijnen tegen ontstekingen bij Alzheimer Fellowshipbeurs: dr. Maartje Kester, Alzheimer eerder opsporen en het verloop beter begrijpen Fellowshipbeurs: dr. Sietske Sikkens, Problemen in het dagelijks functioneren meten
Euro Looptijd 50.000 '14-'17 50.000 '14-'17 50.000 '14-'17 50.000 '14-'17 50.000 '14-'17 37.000 '14-'15 65.000 '14-'15 7.500
'14
12.500
'14
11.460
'14
9.000 9.190 4.500
'14 '14 '14
150.000 270.000 98.550 150.000 235.300 100.000 100.000 150.000 242.550 65.000
'13-'14 '13-'18 '13-'15 '13-'17 '13-'16 '13-'15 '13-'16 '13-'17 '13-'16 '13-'15
65.000
'13-'15
62.000
'13-'15
34 oudere onderzoeken
4.290.023 ’07-‘12
Totaal
6.384.573 euro
Deelnemers voor onderzoek gezocht! Veel patiënten en mantelzorgers willen graag door deelname aan onderzoek meehelpen in de strijd tegen dementie! Misschien kunt u hen op deze mogelijkheid wijzen in uw Alzheimer Café of in een persoonlijk gesprek. Op onze website vindt u het overzicht met de meest actuele onderzoeken: http://www.alzheimer-nederland.nl/onderzoek/doe-mee-aan-onderzoek.aspx.
Onderzoek naar dementie kan vaak niet zonder de inzet van mensen met dementie, mantelzorgers of vrijwilligers. Wilt u ook op deze bijzondere wijze meehelpen in de strijd tegen dementie? Momenteel zijn onderzoekers op zoek naar: Wie Wat Waar Omschrijving Mensen met lichte tot matige ziekte van Alzheimer voor onderzoek naar een nieuw medicijn tegen Alzheimer Meer informatie en opgave Mensen met 'vasculaire cognitieve stoornissen' voor onderzoek naar een nieuwe behandeling tegen de symptomen van vasculaire cognitieve stoornissen Meer informatie en opgave Mensen met een voorstadium van de ziekte van Alzheimer (ook wel 'milde cognitieve stoornissen', of MCI genoemd) voor onderzoek naar een nieuw medicijn tegen Alzheimer Meer informatie en opgave Mantelzorgens en mensen met dementie voor deelname aan een panel voor het beoordelen van nieuwe onderzoeksvoorstellen. Meer informatie en opgave Mensen met (zeer) lichte dementie van 50 jaar en oudervoor onderzoek naar rijvaardigheid en (langere) rijbevoegdheid bij dementie Meer informatie en opgave Mensen met geheugenklachten (MCI) van 60 jaar en oudervoor een onderzoek naar valpreventie doormiddel van beweegtraining Meer informatie en opgave
Deltaplan Dementie Het Deltaplan Dementie is een baanbrekend actieprogramma dat staat voor onderzoek en zorginnovatie om dementie beter te begrijpen, beter te behandelen en te voorkomen. Het plan werpt een dam op tegen dementie. Het verbetert de zorg en de kwaliteit van het leven voor de patiënt van vandaag en zoekt naar oplossingen voor de patiënt van morgen. Urgentie Dementie is een ernstige hersenziekte die diep ingrijpt in het leven van patiënten en hun naasten. De ziektelast van dementie is groot. Op dit moment lijden meer dan 256.000 mensen in Nederland aan dementie. Prognoses laten zien dat dit aantal in 2040 bijna is verdubbeld. De explosieve groei van het aantal patiënten betekent dat de zorgkosten sterk zullen oplopen. Nu al zijn de kosten meer dan 4 miljard euro. Dementie is daarmee een van de duurste ziekten en dreigt in de toekomst onbetaalbaar te worden. Bovendien zal het sterk stijgende aantal ouderen in combinatie met een dalend aantal jongeren leiden tot een tekort aan verzorgend personeel. Dat betekent dat de zorg voor mensen met dementie anders moet worden georganiseerd. Het overheidsbeleid is erop gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Om dit mogelijk te maken zal de druk op mantelzorgers verder toenemen, terwijl nu al 46% van hen overbelast is. Een omvangrijk vraagstuk als dementie met een grote maatschappelijke urgentie vereist een nationale en meerjarige aanpak. Het Deltaplan Dementie voorziet hierin. Overtuiging Het Deltaplan Dementie legt zich er niet bij neer dat dementie onvermijdelijk is. Ook voor dementie zal er uiteindelijk een behandeling worden gevonden. Op kortere termijn kan de zorg voor mensen met dementie en hun naasten aanzienlijk verbeterd worden. Het Deltaplan Dementie komt voort uit de overtuiging dat de maatschappelijk gevolgen van dementie te keren zijn. Als partijen samenwerken, hun krachten bundelen en hun kennis en kunde inbrengen zullen noodzakelijke oplossingen worden gevonden. Ambitie Het Deltaplan Dementie is een uniek publiekprivaat samenwerkingsverband. Overheid, bedrijfsleven, patiëntenorganisaties, wetenschap, zorgaanbieders en zorgverzekeraars werken nauw samen in een meerjarig nationaal actieprogramma. Zo ontstaat focus en massa die nodig is om te komen tot betere preventie, uitstel en behandeling van dementie, goede dementiezorg en mantelzorgondersteuning, houdbare zorg tegen beheersbare kosten en een dementievriendelijker samenleving. Het Deltaplan Dementie is gebouwd op drie pijlers: 1. wetenschappelijk onderzoek 2. verbetering van de dementiezorg 3. sociale innovaties gericht op dementie en samenleving Het Deltaplan Dementie duurt acht jaar en vraagt een investering van 200 miljoen euro. De besparingen worden geschat op 3 miljard euro in 2020. Lees meer www.deltaplandementie.nl Factsheet deltaplan dementie
Vette koppen over bloedtest, 9e blog Wesley Jongbloed De wereldpers weet het ons via meerdere wegen te vertellen: 'Bloedtest kan mogelijk alzheimer voorspellen!' Zowel de media als wetenschappers wereldwijd wijden veel aandacht aan de nieuwe bevinding. Niet zo vreemd, want het werd ook nog eens in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift Nature Medicine gepubliceerd. In dit blog zal ik uitleggen wat de onderzoekers hebben gevonden, waarom dit zo speciaal is en waarom we toch nog even moeten wachten met juichen. Al jarenlang wordt gezocht naar manieren om de ziekte van Alzheimer vroeg vast te stellen. Bij dit type onderzoek is een bloedtest de heilige graal. Want een bloedtest is weinig belastend voor de patiënt en is snel en relatief goedkoop uit te voeren . Wat is er gevonden? Wetenschappers uit Washington, Amerika richtten zich op verschillende vetten in het bloed. Door 18 bloedmonsters van 'vroege alzheimer' te vergelijken met bloed van 53 'gezonde' personen, hebben zij tien bijzondere vetten gevonden. Bij de mensen met alzheimer, wijkt de hoeveelheid van deze vetten in bloed af de normale waardes. Daarna keken ze bij 40 mensen of deze tien vetten samen inderdaad goed onderscheid kunnen maken tussen mensen met alzheimer en gezonde controles. En wat bleek? Zonder dat men tijdens de meting wist van wie het bloed afkomstig was, kon met 90% nauwkeurigheid het bloed van vroege alzheimerpatiënten worden onderscheiden van gezonde bloedmonsters. Waarom is dit zo speciaal? De vinding is speciaal om een aantal redenen. Ten eerste is het onderzoek zeer secuur uitgevoerd, waardoor de kans op een toevalsbevinding of een 'valse' bevinding erg klein is. Ten tweede is het één van de eerste vroege potentiële alzheimer-indicatoren in bloed die met zo'n hoge nauwkeurigheid (maarliefst 90%!) de ziekte kan aanwijzen. Ten derde heeft een eerdere studie veel van dezelfde vetten gevonden, wat suggereert dat deze inderdaad vroeg in de ziekte een rol spelen. Waarom moeten we dan toch nog even wachten met juichen? Er zijn twee grote redenen waarom wetenschappers terughoudend zijn. Ten eerste is de studie op een zeer kleine groep patiënten getest. De uiteindelijke test bevatte namelijk slechts 10 Alzheimerpatiënten en 30 controles, terwijl zo'n studie normaliter vaak wel 200 mensen bevat. Hoe groter de groep, des te zekerder ben je dat je geen toevalstreffer te pakken hebt. Ten tweede is de studie nog niet herhaald. Voordat men in de wetenschap iets wil aannemen is er een onafhankelijke studie nodig, waarbij er een nieuwe groep patiënten en controles wordt geselecteerd en er op andere apparatuur wordt gemeten. Alleen op die manier kan de robuustheid van een nieuwe test worden ingeschat. Toekomst De bevinding is dusdanig hoopgevend dat ik verwacht dat een herhaalstudie niet lang op zich zal laten wachten. Maar er zijn ook twijfels. We kunnen namelijk nog niks doen om de ziekte te vertragen, dus waarom zouden we de ziekte zo vroeg willen opsporen? Persoonlijk denk ik dan ook niet dat men de ziekte zomaar moet willen opsporen in gezonde mensen. Waarschijnlijk zit de toepasbaarheid van dit soort testen wel meer in het bevestigen van een diagnose. Zeker bij mensen die met klachten naar een geheugenpoli komen. Daarnaast kan het helpen in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen die juist heel vroeg in het ziekteproces ingrijpen. We denken namelijk dat veel medicijnen niet helpen omdat ze te laat in het ziekteproces worden toegepast. Hoe dan ook, ik houdt u graag op de hoogte van de ontwikkelingen! Groet, Wesley
Reageer op deze blog
‘Cognitie’, wat is dat eigenlijk? Blog onderzoeker Jet Vonk In haar breedste definitie kan cognitie omschreven worden als alle kennis, ideeën en processen die er in je bovenkamer rondgaan. Maar eigenlijk is dit begrip nauwelijks in een precieze definitie af te bakenen. En dat is lastig. Want als we het hebben over hoe dingen in de hersenen werken, dan is 'cognitie' toch eigenlijk wel één van de kernbegrippen. Zo spelen 'cognitieve processen' de hoofdrol als het gaat om dementie. Ons brein Laten we beginnen met het onderscheid tussen het fysieke en het nietfysieke brein. Het fysieke brein is dat 1,3 kilo zware orgaan dat zich in uw schedel bevindt. Met het 'niet-fysieke brein' bedoel ik al uw gedachten, kennis, herinneringen, enzovoort die in dat orgaan omgaan. Die dingen zijn onderdeel van uw cognitie. Maar er is nog meer aan de hand in dat niet-fysieke brein. Zo neemt u de wereld om u heen waar, bent zich van dingen bewust en interpreteert deze op een bepaalde manier. U denkt, u onthoudt, u leert. U gebruikt taal, kunt zich op dingen concentreren en uw aandacht ergens op richten. U heeft ideeën en lost problemen op. Al deze zaken behoren ook tot het niet-fysieke brein, oftewel: de cognitie. Wetenschap Oorspronkelijk stamt het begrip 'cognitie' uit de psychologie, maar tegenwoordig komt het begrip terug in heel wat onderzoeksrichtingen, zoals bijvoorbeeld in de neurowetenschap, taalwetenschap, filosofie, informatica en communicatiewetenschap. Dit maakt het overigens ook zo'n lastig te omschrijven begrip, omdat elke wetenschap het vaak nét iets anders interpreteert en gebruikt. Niet zo heel lang geleden is er uit die samenkomst van vakgebieden rondom cognitie een nieuwe tak in de wetenschap ontstaan: de cognitiewetenschap. Deze wetenschapsrichting combineert allerlei kennis uit verschillende hoeken van de wetenschap. Het doel is om beter te begrijpen hoe wij als mensen al die ingewikkelde mentale dingen verwerken en gebruiken. Dementie Op welke manier is cognitie dan zo belangrijk voor dementie? Met al het onderzoek dat is gedaan hebben we voor elk cognitief proces testen ontwikkeld die het niveau van dat domein kunnen meten. Laten we als voorbeeld het domein 'geheugen' nemen. Met verschillende testen is bij heel veel gezonde mensen het geheugen gemeten, waardoor we kunnen zeggen wat een normale score voor geheugen is, wat een bijzonder hoge score voor geheugen is, en welke score onder die van normaal valt. Maar zo zijn er testen voor elk van onze cognitieve domeinen. Bij dementie gaan er meerdere cognitieve processen achteruit. De meest bekende is het geheugen, maar als u mijn eerdere blogs heeft gelezen dan weet u dat het taalvermogen ook afneemt, net als bijvoorbeeld het ruimtelijk inzicht. Daarom speelt cognitie een grote rol in de diagnose van dementie. Wanneer namelijk de diagnose dementie wordt gesteld, betekent dat dat er minimaal twee cognitieve domeinen onder het niveau van normaal zijn. Samengevat Om het even samen te vatten: cognitie is een omvangrijk begrip, maar betreft in brede zin het vermogen van onze hersenen. En dit vermogen kan uitgesplitst worden in bepaalde processen of domeinen, zoals denken, leren, geheugen, bewustzijn, waarnemen, aandacht, concentratie en, last but not least, taal. Maar: al die cognitieve processen hebben elkaar weer nodig om volop te functioneren. Bijvoorbeeld in het geval van taal heeft u onder andere aandacht nodig om te kunnen reageren en vormt u gedachten over wat u gaat zeggen. Wat zijn onze hersenen maar ingewikkeld bezig hè? En terwijl u nadenkt over hoe dit alles in elkaar zit, draait uw cognitieve molen overuren. Jet @JetMJVonk / Facebook,
Reageer op deze blog
Lees alle onderzoeksblogs
Wat vertellen genen over alzheimer? In de krant kunt u steeds vaker lezen over genetisch onderzoek naar de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie. Meestal is de strekking; 'nieuw gen gevonden dat de kans op Alzheimer vergroot'. Maar waarom wordt dit onderzoek eigenlijk gedaan? Veel van de ontdekte genen komen maar bij enkele families in de wereld voor, of verhogen de kans op alzeimer slechts een heel klein beetje. Om antwoord te geven op de vraag 'waarom doen we genetisch onderzoek' moeten we eerst weten wat 'genen' zijn. Kort gezegd; genen zijn korte stukjes van ons erfelijk materiaal, het 'DNA'. Het bijzondere is, dat deze stukjes de bouwtekeningen zijn voor alle eiwitten in ons lichaam. Eiwitten hebben op hun beurt weer een speciale eigenschap. Het zijn de werkpaarden van ons lichaam. Ze voeren allerlei taken uit. Een mooi voorbeeld is 'hemoglobine' (hb), wat u misschien bekend in de oren klinkt als u bloeddonor bent. Dit eiwit zit namelijk in rode bloedcellen en zorgt voor het vervoer van zuurstof door het lichaam. Als we weinig 'hb' hebben spreken we van bloedarmoede en voelen we ons vaak vermoeid door het zuurstoftekort. Complexe problemen Het belang van genetisch onderzoek voor een complexe ziekte als alzheimer, wordt duidelijker als je kijkt naar een complex probleem uit het dagelijks leven. Bijvoorbeeld het fileprobleem. Genetisch onderzoek kijkt alleen naar de genen, kortom de bouwtekeningen. We gaan nu het fileprobleem ook onderzoeken door alleen naar bouwtekeningen te kijken. Dat doen we in twee gebieden. Eén gebied met veel files en één gebied zonder files. Bij genetisch onderzoek zou je kijken naar patiënten met de ziekte van Alzheimer en mensen die gezond oud worden. Lessen uit bouwtekeningen Als we zien dat de bouwtekeningen voor asfalteermachines in het filegebied afwijken dan is een conclusie dat de kwaliteit van asfalt een effect heeft. Ook de bouwtekeningen voor verkeersborden zouden slecht kunnen zijn in het gebied met veel files. Precies hetzelfde doen onderzoekers dus bij mensen met en zonder alzheimer. Ze brengen hun DNA in kaart en kijken of ze verschillen kunnen vinden in de bouwtekeningen (genen). Als een bouwtekening vaker afwijkend is bij alzheimerpatiënten, dan is deze waarschijnlijk op een of andere manier betrokken bij de ziekte. Tot nu toe hebben onderzoekers bij alzheimerpatiënten onder ander genen gevonden die te maken hebben met de aanmaak van bepaalde eiwitten (amyloid-beta en tau), het afweersysteem en de communicatie tussen zenuwcellen. Rol van de omgeving Een onderzoeksterrein wat de laatste jaren in opkomst is, is de 'epigenetica'. Dit vakgebied onderzoekt de rol van de omgeving op onze genen. Het blijkt namelijk dat ons lichaam niet zomaar alle eiwitten maakt waarvoor het bouwtekeningen heeft. Alleen als een eiwit nodig is, wordt het aangemaakt. Hierdoor kan ons lichaam omgaan met veranderende omstandigheden. Zo maakt iemand die hoog in de bergen woont, waar weinig zuurstof is, meer hemoglobine aan dan mensen die in Nederland wonen. Zo krijgt het bloed toch voldoende zuurstof. Het epigenetisch onderzoek maakt de zoektocht naar oorzaken van Alzheimer wel extra complex. Een bepaalde genetische afwijking kan bijvoorbeeld het risico op alzheimer vergroten bij mensen die roken, maar geen effect hebben op mensen die dit niet doen. Als we weer naar het fileprobleem kijken, kunnen we dit vergelijken met een fout in de bouwtekening van de machine die winterbanden maakt. Want in landen zonder koude winters, valt zo'n fout helemaal niet op. Omdat mensen daar geen winterbanden gebruiken. Waar staan we nu? Het onderzoek naar de rol van genen is complex. Grote onderzoeken waarbij het DNA van tienduizenden patiënten en gezonde 'controle's' met elkaar worden vergeleken, moet uitsluitsel geven over de exacte rol van al deze genen. Via onze website hou ik u hiervan op de hoogte Groet,Dinant
Reageer op deze blog via ons forum of via twitter @dbekkenkamp
Wetenschappers aan het woord (Eenmalige bijdragen aan onze website)
Prof dr. Erik Scherder: Over bewegen voor lichaam en geest Bewegen is belangrijk voor je lichaam. Dat weet iedereen. Het gunstige effect op ons brein is minder bekend. Al op korte termijn verbeteren functies van je hersenen en op langere termijn verkleint het de kans op dementie. Professor Erik Scherder vertelt hier meer over in onze rubriek 'wetenschapper aan het woord'. Scherder vergaarde landelijke bekendheid in 'De Wereld Draait Door' en de 'Universiteit van Nederland'. Wereldwijd bewegen mensen steeds minder, jong en oud, over de gehele levensloop dus. Oorzaken hiervoor zijn onder andere de beschikbaarheid van de auto, waardoor mensen minder lopen en fietsen, en de sociale media waardoor men er minder 'op uit' hoeft te gaan. Ook overgewicht komt steeds meer voor en ook dat leidt tot minder bewegen. De groeiende inactiviteit is alarmerend omdat lichamelijke activiteit belangrijk is voor lichaam en geest. Door te bewegen verklein je de kans dat je hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten krijgt, maar ook suikerziekte type 2. En dat zorgt er weer voor dat je minder kans hebt op het krijgen van dementie. Beter brein Gaan onze hersenen ook beter werken als we meer bewegen? Bij mensen - jong en oud - die lui zijn geworden, blijkt dat inderdaad het geval. Als zij weer gaan bewegen, dan verbeteren vooral de 'executieve functies' van onze hersenen: het vermogen tot initiatief nemen, zaken plannen, impulsen beheersen en zelfregulatie. Allemaal functies die we nodig hebben om zelfstandig te functioneren. We weten nog niet of bewegen ook het geheugen en andere verstandelijke vermogens bij mensen met dementie verbetert. Wat we wel weten is hoe slecht het is voor mensen met een dementie om niet te bewegen, zowel voor hun lichamelijke als hun mentale fitheid. Dus: ga naar iemand toe in plaats van hem te bellen of sms-en. Pak de fiets, in plaats van de auto of de bus. Zorg dat je niet te dik wordt, dan is bewegen fijner. Zorgt u voor iemand anders die dat allemaal niet meer zelf kan? Help diegene dan om ook lichamelijk actief te blijven.
Bezoek de lezing Wilt u naar een lezing van prof. Scherder? Ga dan naar de publiekslezing 'Het Fitte Brein', met de professoren Erik Scherder en Dick Swaab en olympisch kampioen Ard Schenk. De lezing bezoekt verschillende plaatsen in Nederland. Bekijk de agenda
LeesbaarOnderzoek.nl Activiteiten die denkvermogen stimuleren helpen bij dementie Activiteiten die denkvermogen stimuleren (cognitieve stimulatie) hebben een positief effect op het geheugen en denkvermogen van mensen met dementie. Bijvoorbeeld 2 keer per week 3 kwartier samen puzzelen, bakken of tuinieren zorgt ervoor dat het denkvermogen minder snel achteruit gaat. Bovendien heeft dit mogelijk ook een positief effect op gezondheid en kwaliteit van leven. Bij cognitieve stimulatie worden activiteiten georganiseerd om het denkvermogen, geheugen en sociale interactie te stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan activiteiten als discussies, woordspellen, puzzels, muziek maken en bakken. In deze studie zijn 15 onderzoeken naar cognitieve stimulatie vergeleken. In totaal deden 718 ouderen mee. Uit deze vergelijking blijkt inderdaad dat deze vorm van 'mentale training' helpt bij milde of matige dementie. Resultaten Mensen die meedoen aan activiteiten voor cognitieve stimulatie, scoren daarna beter op testen die het denkvermogen meten. Deze verbetering was zelfs 1 tot 3 maanden na de activiteit nog zichtbaar. Daarnaast heeft cognitieve stimulatie mogelijk ook een positieve invloed op sociale interacties, communicatie met bijvoorbeeld verzorgenden, kwaliteit van leven en gezondheid. Er waren echter geen effecten op humeur, dagelijkse activiteiten, algemeen gedrag of probleemgedrag. De activiteiten werden meestal 2 keer per week, 3 kwartier in groepjes van 4 of 5 mensen uitgevoerd onder begeleiding van een verzorgende. De totale duur van de behandeling is minimaal een maand. De mensen in de controle groepen kregen doorgaans de standaard behandeling op basis van medicijnen, dagbehandeling of bezoek van een verzorgende. Sommige controle groepen kregen geen behandeling. Cognitieve stimulatie in de praktijk Activiteiten voor cognitieve stimulatie zijn eigenlijk ontstaan uit het zogenaamde 'reality orientation' uit 1950. Hierbij kregen mensen met dementie dagelijks 2 keer per dag 30 minuten 'les' om verwarring en desoriëntatie tegen te gaan. Denk bijvoorbeeld aan oefeningen zoals woordspellen, bouwen met blokken en puzzels. Daarnaast werd allerlei praktische informatie gepresenteerd zoals welke dag het is, naam van de afdeling en locatie, weer, het nieuws van vandaag etc. Hoewel 'reality orientation' een positief effect had op geheugen, kreeg het al gauw een nare bijsmaak. De lessen waren weinig flexibel, confronterend en niet op de deelnemers gericht. Bij cognitieve stimulatie wordt gebruikt gemaakt van de werkzame elementen uit reality orientation. Maar de activiteiten zijn veel meer op de deelnemers gericht. Het is veel effectiever om activiteiten te doen die de deelnemers zelf leuk vinden. Zoals praten over vroeger, tekenen, herinneringen ophalen aan de hand van foto's of het nieuws bespreken. Op de website van Alzheimer Nederland vindt u voorbeelden van cognitieve stimulatie in de dagelijkse praktijk. Of lees het commentaar van psycholoog Rob Groot Zwaaftink. Er is nog wel meer onderzoek nodig naar hoe cognitieve stimulatie het best kan worden uitgevoerd. In deze onderzoeken werden talloze verschillende manieren toegepast, waardoor onduidelijk is welke manier van stimulatie het beste is. Daarnaast willen onderzoekers weten of cognitieve stimulatie ook altijd wordt uitgevoerd zoals gepland. Goed ontwikkelde handleidingen moeten hierbij een uitkomst bieden. Wilt u ons steunen in de strijd tegen dementie? Kijk dan op Alzheimer-Nederland.nl.
Word lid van het Alzheimerpanel Nederland! Alzheimer Nederland zoekt ervaringsdeskundigen die onderzoek naar dementie willen beoordelen. Uw ervaring met dementie, als patiënt of mantelzorger, is heel waardevol voor ons én onderzoekers. Daarom horen wij graag uw mening over onderzoek. Via het 'Alzheimerpanel Nederland' heeft u invloed op onderzoek! U kunt van onderzoeksvoorstellen beoordelen of deze relevant zijn voor mensen met dementie en mantelzorgers. Uw oordeel bepaalt mede welke onderzoeksprojecten overheid, Alzheimer Nederland en bedrijfsleven financieren. U kunt onderzoekers die een onderzoeksbudget aanvragen/ontvangen, adviseren over hun projectopzet. Zo kunt u ervoor zorgen dat de belangen van mensen met dementie en mantelzorgers meer aandacht krijgen in een onderzoek. Hoe werk het Alzheimerpanel Nederland? U bepaalt hoe vaak u meedoet en op welke manier: via een online vragenlijst, een schriftelijke vragenlijst of een groepsgesprek op een locatie bij u in de buurt of bij Alzheimer Nederland (reiskosten worden vergoed). Dus ook wanneer u geen internet gebruikt, kunt u aan ons panel deelnemen. Als uw naaste met dementie of mantelzorger ook lid is van het panel, kunt u ook samen thuis de beoordeling doen of samen naar een groepsgesprek komen. Meedoen: U kunt zich aanmelden door een e-mail te sturen naar
[email protected]. Vermeld in deze mail of u dementie heeft of mantelzorger bent. Als u het inschrijfformulier schriftelijk wilt invullen, vermeld dan ook uw adres in deze e-mail. Meer informatie: Als u meer informatie wilt, kunt u contact opnemen met Erlen Bruls en mailen naar
[email protected] bellen naar 033-3032584
