scheepsprofiel
Blik op de toekomst Namen we begin van dit jaar al een kijkje aan boord van Royal Huismans duurzame superjacht Ethereal, nu is het 58 meter lange zeiljacht af. Vol trots leidden de Amerikanen Bill en Sharon Joy ons rond op hun nieuwe aanwinst, nog even in Barcelona. Naast de groene snufjes is ook Pieter Beeldsnijders ontwerp indrukwekkend. Tekst Robbert-Jan Metselaar Fotografie Franco Pace
D
oor de patrijspoorten zien we de zeehaven van Barcelona voorbij schuiven. Verder verraadt alleen een lichte rolbeweging dat we varen. Ethereal vaart nu enkel op elektriciteit de haven uit. In de eigenaarshut is het fluisterstil. We zitten aan tafel met de eigenaar van Ethereal, computerentrepreneur Bill Joy. In tegenstelling tot de meeste superjachteigenaren vindt de medeoprichter van Sun Microsystems het helemaal niet erg dat zijn naam in verband wordt gebracht met dit project. Sterker nog, hij praat ronduit over zijn jacht. Bill Joy vertelt trots hoe hij als niet-zeiler op het idee kwam om een boot te bouwen. ‘Een goede vriend van ons liet in 1993 bij de Huisman-werf het zeiljacht Juliet bouwen. Ik ben samen met mijn vrouw Shannon en onze vier kinderen vaak op vakantie geweest met dat schip. Die reisjes bevielen zo goed, dat we op een bepaald moment besloten dat het tijd was voor een eigen jacht.’ Bill en Shannon Joy waren het meteen over één ding eens: hun nieuwe boot moest op Juliet lijken. ‘We waren onder de indruk van de zeileigenschappen, prachtige vormen en bijzondere interieurindeling,’ vervolgt Bill. ‘Daarom vond ik het belangrijk om samen
4
te werken met het zelfde ontwerpteam dat ook verantwoordelijk was voor Juliet. Ron Holland heeft zich beziggehouden met het onderwaterschip en de tuigage. Pieter Beeldsnijder heeft zowel de buiten- als binnenkant van Ethereal ontworpen.’ Scheepsarchitect Ron Holland is ook aanwezig. Het was het een speciaal project voor hem: ‘Doorgaans ontwerp ik een boot met mijn laatst getekende ontwerp in het achterhoofd. Maar nu moest ik de in 1996 opgeleverde Juliet als voorbeeld gebruiken. Hoewel Ethereal qua vaareigenschappen op Juliet moest lijken, kreeg ik van Bill wel een vrijbrief om iets nieuws te ontwerpen. Het is normaal dat eigenaren zich bemoeien met het ontwerp van hun schip, maar Bill is een bijzonder geval. Hij stapte vrij onervaren in dit project, maar na een jaar wist hij al bijna meer van scheepsconstructie af dan ik.’ Holland was verantwoordelijk voor het onderwaterschip, de kiel, het roer en de tuigage. Kosten nog moeite zijn gespaard om Ethereal efficiënter door het water te laten glijden. ‘Deze boot kun je eigenlijk zien als een soort testproject als gaat om de toekomst van superjachten. Op dit moment zullen we deze technieken niet direct toepassen op onze andere ontwerpen, gewoon omdat het nog veel
te duur is. Mijn klanten zijn zich terdege bewust van het milieuvraagstuk, maar zijn nog niet bereid om er zoveel voor te betalen. Toch ben ik er van overtuigd dat dit de toekomst wordt. We zullen proberen onze klanten in deze milieuvriendelijke richting te sturen.’ Als we plaatsnemen achter de overdekte stuurstand trekt de wind aan tot 13 knopen. Schipper Andrew Barry staat in het gangboord naast de stuurstand, waar hij makkelijk de zeilen in de gaten kan houden en tegelijkertijd kan trimmen. Beeldsnijder heeft beide stuurstanden voorzien van een soort overhangend balkon, die je ook wel bij grote zeeschepen ziet. Zo kan je als stuurman alle zeilen in de gaten houden. Andrew geeft aan dat de ideale windhoek tussen de 50 en 60 graden ligt. Tot mijn grote verbazing zit er ontzettend veel gevoel in het immense stuurwiel. Ethereal reageert al op de kleinste roercorrecties. Je kunt sturen met je vingertoppen. Stuur je 10 graden te hoog, dan loopt de snelheid direct terug. Even afvallen, en je voelt het 58 meter lange zeiljacht weer accelereren. Op een gegeven moment varen we net zo hard als de wind. We geven het roer weer over aan de schipper en lopen een rondje over het dek. Net achter 4 5
v.l.n.r.: De overdekte stuurstand, Bill’s hightech kantoor, en de muziekkamer
‘Het enige wat rond mag zijn, is het kompas’
de stuurstand heeft Beeldsnijder een zonnebed bedacht, dat eventueel met een buiskap is af te dekken. Onder het ruime achterdek bevindt zich de lazarette, en in de spiegel zit een zwemplatform verstopt, dat eenmaal uitgeklapt via een trap vanaf het achterdek te bereiken is. De lazarette betreed je via een deur in de spiegel of een groot luik op het achterdek. Opvallend zijn ook de twee davits waar een van de twee tenders op staat. De tender kan dan via de giek van de bezaanmast in het water getakeld worden. Verder is Ethereal voorzien van allerlei handige bakskisten voor verfspullen, gereedschap, schoenen en beschikt zelfs over een speciale locker voor kreeften. Inmiddels heeft Pluvius de hemelkraan opengedraaid. Met bakken valt de regen uit de lucht. Tijd om af te dalen naar de deksalon. Wat direct opvalt, is de rust die het interieur uitstraalt. Nergens zie je opzichtige meubels of kunstwerken. Op de grond ligt een zijden tapijt. Aan bakboord bevindt zich een kleine rondzit, aan stuurboord staat een vierkante eettafel die eventueel is uit te schuiven om plaats te bieden aan twaalf personen. ‘Onze eerste afspraak met de Joys was in het Amstel Hotel,’ zegt ontwerper Pieter Beeldsnijder. ‘Ik had toen al een schets 6
gemaakt met uitgeknipte foto’s van Juliet. Over de styling van de buitenkant waren we het snel eens, het interieur echter heeft flink wat tijd gekost. Omdat Bill en Shannon het interieur van Juliet te klassiek vonden, ben ik helemaal opnieuw begonnen en heb ik een hele moderne styling getekend. Maar dat vonden ze toch te flitsend. Ik heb het toen afgezwakt door gebruik te maken van ronde hoeken en het donkere swietenia-mahonie.’ Overal ademt het interieur ruimte. Tussen elk paneel, tafelpoot, armatuur of plafonddeel heeft Beeldsnijder ruimte gelaten. ‘Ik heb alles een beetje laten zweven, anders wordt het zo klonterig. Nu leeft alles. Iets moet een begin en een eind hebben,’ zegt Beeldsnijder terwijl hij naar een tafelpoot wijst die inderdaad lijkt te zweven. ‘Ik heb het onderste deel van de poot een stuk smaller gemaakt.’ We lopen naar voren om via een brede trap af te zakken naar de voorste salon. Onder aan de trap staat een enorm schaalmodel van een motorjacht. Beeldsnijder: ‘Dit is Bill en Shannons nieuwe project. Hiermee willen ze de wereldzeeën gaan verkennen. Ik heb het model ontworpen en laten maken bij Otter en De Roos. Het heeft de bouwer 2500 uur gekost. De Royal Huisman-werf heeft al een bouwnummer aan het project
gegeven, en ik denk dat ze hem in de toekomst ook gaan laten bouwen.’ Links van het model heeft Beeldsnijder een mediaruimte bedacht. Hier hangt één van de twee televisies die in Ethereal te vinden zijn. Aan stuurboord staan een elektrische piano en een kast met muziekinstrumenten. Beeldsnijder heeft alles zelf ontworpen en laten maken. ‘Vrijwel niets kun je in de winkel kopen. Van de sofa tot de beugels voor de boekenkast. Ik heb geprobeerd alles symmetrisch te houden. Ik werk graag met zogenaamde zichtlijnen. Bill en Shannon hebben zich ook intensief bemoeid met de stijl van het interieur. Zo wilden ze per se ronde speakers, maar daar heb ik een stokje voor gestoken. Ik heb alles vierkant gemaakt. Het enige wat rond mag zijn, is het kompas.’ We lopen terug via de deksalon en betreden via een trap de gastenverblijven. Beeldsnijder: ‘Deze hal het eerste wat gasten zien als ze naar hun hut afdalen. Het moet daarom lekker ruim zijn en er chique uit zien.’ In totaal heeft Ethereal drie volwaardige gastenhutten. Ook hier zwevende plafonds met LEDs erin. Elke hut heeft zijn eigen touchscreen waarmee alle techniek, zoals airco, radio, verlichting, blindeerpanelen zijn te 4 7
bedienen. ‘Hier heeft Bill zich mee vooral bezig gehouden. Hij heeft zich laten inspireren door de iPhone.’ De bedden kunnen naar wens uit elkaar of in een tweepersoons variant geschakeld worden. In de wand zit nog een uitklapbaar bed verstopt. Ook hier zijn de armaturen voor de LEDs in het plafond, de plafonddelen, de deurgrepen, de lichtschakelaars, de knoppen om laden en kasten mee open en dicht te doen vierkant. En tussen al die herkenbare elementen heeft Beeldsnijder net zoals in de rest van het interieur een klein beetje ruimte gelaten om het ruimtelijk gevoel te creëren. Op weg naar de eigenaarshut zien we wat Beeldsnijder bedoelt met zichtlijnen. Hier verspringt de gang, omdat de mast in de weg staat. Toch lijkt het alsof je in het midden van het schip loopt. We kijken nog snel even in gastenhut nummer één. Deze kamer is identiek aan de twee andere hutten, met uitzondering van een kantoortje. Er staat een sofa en bureau. In het midden van de boekenkast hangt de tweede flatscreen met daarboven een inklapbare webcam. Deze ruimte kan ook ingericht worden als slaapkamer. Gasten moeten dan de dagbadkamer op de gang gebruiken. Aan het einde van de gang zit de deur naar de master cabin. Bill en Shannon hebben zich 8
‘Ik liep al vanaf het begin met het idee om een groen schip te bouwen’ bij ons gevoegd en gaan ons voor. Bij binnenkomst heb je links een soort halve rondzit met tafel. Even verderop het bureau van Bill Joy. In het bureaublad zijn twee ingenieuze lades gemaakt voor zijn MacBook. Vanachter zijn bureau kan hij via twee grote lcd-schermen alle techniek en energieverbruik van Ethereal in de gaten houden. Verderop een groot tweepersoonsbed. De luxe badkamer ensuite is uitgerust met een riant ligbad, een stortdouche en een sauna. Via een steile trap heb je vanuit deze hut direct toegang tot het achterdek. Tegenover het bed had Beeldsnijder een grote flatscreen bedacht, maar dat wilden zijn opdrachtgevers pertinent niet. Shannon Joy: ‘Ik heb mijn hele leven geen televisie gehad. Ik lees liever de krant of een goed boek. Voorin hebben we besloten wel een televisie te plaatsen, maar dan uitsluitend voor films. Het nieuws bekijk ik wel op mijn iPhone. Hier wil ik rust hebben, lezen en muziek luisteren. Op deze lege plek komt straks een mooi antiek schilderij te hangen. Ik heb geprobeerd om zoveel mogelijk organische producten te
gebruiken, waar geen giftige stoffen in zitten of kinderarbeid voor gebruikt is.’ Als de zeilen gestreken zijn en Ethereal elektrisch terug naar Barcelona vaart, kruipt Bill Joy weer op zijn praatstoel. Hij heeft zich achter zijn bureau in de eigenaarshut genesteld. ‘Vanaf het begin liep ik al met het idee rond om een “groen” schip te bouwen. Ons doel was om het energieverbruik dat een schip van deze afmetingen normaal verbruikt, met vijftig procent terug te brengen. Samen met een vriend ben ik toen gaan nadenken over hoe en met welke technieken we dit doel zouden kunnen bereiken.’ Bill wijst op de twee lcd-schermen.’Kijk, dit zijn alle verbruikers, zoals airco, lieren, watermakers en de dieselmotoren. De getallen bij de plusjes staan voor stroom, die geladen wordt in de accu’s. De cijfers bij de minnetjes staan voor de hoeveelheid energie die we verbruiken. Kijk, nu consumeren we in totaal maar 77 kW. Op Juliet zouden we het dubbele verbruiken.’ Een voorbeeld is de LED-verlichting aan 4 9
boord. Elke lampje gebruikt slechts 1 Watt, waarmee bijna de helft minder stroom verbruikt wordt dan bij halogeenverlichting. Daarbij geven de lampen minder warmte af aan het interieur, zodat de airco een stuk minder hard hoeft te werken. Ethereal beschikt over een hybride aandrijving, die bestaat uit twee conventionele Caterpillar-dieselmotoren van elk 533 kW (714 pk). Beide motoren zijn gekoppeld aan een asgenerator van 300 kW, die ook als elektromotor kan dienen. De generator is gebouwd door het Nederlandse bedrijf Combimac, dat ook elektromotoren bouwt voor marineschepen en onderzeeërs. Verder heeft Ethereal twee gewone Northern Lightsgeneratoren van 90 kW, en liefst 240 lithiumaccu’s verdeeld over 8 gescheiden blokken. Bill Joy: ‘Normaal moeten er op een groot zeiljacht tijdens het zeilen één of twee generatoren draaien om bijvoorbeeld de airco of de hydrauliek van de lieren van energie te voorzien. Bij ons draait er geen een, doordat we tijdens het zeilen alle energiebehoefte uit de accu’s kunnen halen. In principe kan het hele schip ongeveer een nacht op alleen de accu’s draaien. Tevens zijn de batterijen toereikend om een uur lang de elektromotoren aan te drijven.’ Op dit moment is Joy tevreden. ‘Het is niet realistisch om te denken dat we het nog beter kunnen doen. We hebben ook nog gedacht aan zonnepanelen in de bimini of in het zeil. Helaas bestaat deze techniek nog niet. Het leger heeft al wel iets soortgelijks ontwikkeld, maar dat is nog niet efficiënt genoeg. Maar ik denk dat we over tien jaar het verbruik nog eens met een factor van twee kunnen terugschroeven. Dan gebruiken we in plaats van dieselmotoren brandstofcellen en zal er ook wel een efficiëntere airco te krijgen zijn. Het is nu nog gewoon te duur om een kleinere, handzame brandstofcel te bouwen. Ik gok dat het nog tien jaar duurt voordat deze techniek geschikt is voor de transportsector.’ Als we Shannon Joy vragen wat ze het mooiste vindt aan boord, zegt ze: ‘Als ik heel eerlijk ben, vind ik de crew het mooiste van Ethereal. Zonder deze fantastische mensen kan het schip niet varen. Bill en ik zijn dan ook vaak in de bemanningsruimte te vinden.’ In tegenstelling tot de rest van het interieur zijn de bemanningsruimtes bijna helemaal wit gehouden. ‘In eerste instantie wilden Bill en Shannon het hier ook inrichten met mahonie, maar dat heb ik ze afgeraden,’ zegt Beeldsnijder. De bemanning moet in deze ruimtes 10
‘Het mooiste aan boord vind ik toch wel onze fantastische bemanning’ leven en werken, en met al dat donkere mahonie word je gek.’ Naast de kombuis – die eerder op een professionele restaurantkeuken lijkt – heeft de bemanning een gezamenlijke ruimte waar ze kunnen eten en ontspannen. Ook hier heeft Beeldsnijder de zwevende en vierkante designkenmerken doorgevoerd. Vanuit de kombuis loopt een trap waarmee de crew toegang heeft tot de wijnkast, extra koel- en vrieskasten en de motorkamer, zonder ze daarvoor door de gastenruimte te hoeven lopen. In de motorkamer is het een georganiseerde wirwar van slangen, buizen en apparaten. Maar wat het meeste opvalt, is het geluidniveau. Gehoorbescherming is niet nodig en we kunnen elkaar gewoon verstaan zonder te schreeuwen. We horen enkel het gezoem van de schroefas en de watermaker. Wat moet dat straks fijn zijn voor gasten die wat langer willen blijven slapen, terwijl Ethereal al koers zet naar de volgende ankerlocatie. Terug aan dek merken we dat de regen heeft plaatsgemaakt voor een zwoele zeewind. Op het voordek staat op de plek van de tender
nu een Marokkaanse tent met loungekussens. De kaki korte broek en witte polo van de crew is vervangen door een nette zwarte broek en bijpassend overhemd. We worden getrakteerd op overheerlijke tapas met bijpassende wijnen, terwijl we nog wat napraten over dit mooie schip. ‘Het is iets idealistisch,’ zegt Bill. ‘Enerzijds willen we ons schip zo groen mogelijk maken, anderzijds loop je tegen allerlei praktische zaken aan die je hierin beperken. Zo kun je voor de verf wel een natuurproduct gebruiken, maar dan loop je het risico dat je om het jaar de boel weer moet schilderen. En zolang er nog geen kleine en efficiëntie brandstofcellen op de markt zijn, zijn we genoodzaakt dieselmotoren te gebruiken. Bill en Shannon Joy hopen dat Ethereal een voorbeeldfunctie krijgt voor schepen die in de toekomst gebouwd gaan worden. ‘We hebben nu aangetoond dat het kan.’
Kijk voor de technische specificaties achter in deze editie. 11
