Onderwerp
Registratienummer
Ontwerp Legger Wateren 2013
13.18688
Voorstel
Infocentrum
1. De ontwerp Legger Wateren 2013 vast te stellen en in procedure te brengen; 2. Akkoord te gaan met de voorgestelde lijn voor de onderhoudsverdeling voor secundaire en tertiaire waterlopen breder dan zes meter; 3. Akkoord te gaan met de voorgestelde lijn voor de onderhoudsverdeling bij kunstwerken.
Nee
Routing
Besluit
Paraaf
Besluitvormingstraject
Steller
Datum vergadering D&H
M.W. Poort
11 juni 2013 Agendapunt
Afdeling
Commissie Water & Wegen
Watersystemen Hoofd afdeling
Commissie Bestuur, Middelen & Waterketen
A.E.M. van Oostrum Secretaris-directeur
Ter kennisname
M.J. Kuipers
Water & Wegen
Portefeuillehouder
Datum vergadering CHI
C. Mantel Afdoening
Retour steller na D&H Voorstel leidt tot begrotingswijziging
Nee
Codering:
Voorstel leidt tot investeringsbesluit
Nee
Codering:
Subsidie
Nee
Codering:
* In dat geval dient de steller een kopie van het voorstel en dit begeleidingsformulier te zenden aan de afdeling Financiën: financië
[email protected]. Opmerkingen
Voorstel D&H (college van dijkgraaf en hoogheemraden)
Registratienummer
Steller
13.18688
M.W. Poort
Datum voorstel
Afdeling
22 april 2013
Watersystemen
Datum vergadering D&H
Doorkiesnummer
11 juni 2013
072-582 7251
Agendapunt
Portefeuillehouder
C. Mantel
Onderwerp
Ontwerp Legger Wateren 2013
Voorstel 1. De ontwerp Legger Wateren 2013 vast te stellen en in procedure te brengen; 2. Akkoord te gaan met de voorgestelde lijn voor de onderhoudsverdeling voor secundaire en tertiaire waterlopen breder dan zes meter; 3. Akkoord te gaan met de voorgestelde lijn voor de onderhoudsverdeling bij kunstwerken. Kern van de zaak In 2012 is de Legger Wateren vastgesteld. Besloten is dat de Legger Wateren vanaf 1 januari 2013 van kracht is en dat de Legger Wateren voortaan ieder jaar opnieuw wordt vastgesteld. De bedoeling daarmee is dat het hoogheemraadschap jaarlijks mutaties in de legger verwerkt en vaststelt, zodat de leggerinformatie actueel blijft en voor de organisatie en de buitenwereld een steeds betere bron van informatie wordt. Tijdens de leggerprocedure van 2012 bleef een aantal discussiepunten over, die in de procedure van 2013 moeten worden opgepakt. In 2012 is geen beslissing genomen over de onderhoudsplicht bij kunstwerken in 2012 is wel besloten om vanwege het grote belang van het functioneren van het primaire stelsel van waterlopen, het onderhoud daarvan bij het hoogheemraadschap te beleggen. In lijn met het bovenbeschreven belang van het functioneren van de belangrijkste onderdelen van het watersysteem is in de toelichting van de Legger Wateren bij de duikers en de bruggen in het primaire stelsel het volgende aangegeven: “In algemene zin wordt het regulier nat onderhoud van de oppervlaktewaterlichamen in het primaire stelsel uitgevoerd door het hoogheemraadschap. Bij de uitvoering daarvan verzorgt het hoogheemraadschap indien mogelijk ook het natte onderhoud van de aansluitende kunstwerken in het primaire watersysteem. Dit onderhoud wordt vrijblijvend verricht om de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk te houden en ontslaat de eigenaar/vergunninghouder niet van zijn verantwoordelijkheid ten aanzien van het onderhoud.” In 2012 is de overhoudverdeling bij brede waterlopen in het secundaire en tertiaire stelsel ongewijzigd gebleven. De grens tussen het droge en het natte onderhoud bleef daarmee variëren Hoogheemraadschap
T 072-582 8282
Hollands Noorderkwartier
F 072-582 7010
Postbus 250, 1700 AG Heerhugowaard
[email protected]
Bevelandseweg 1, 1703 AZ Heerhugowaard
www.hhnk.nl
Datum voorstel
22 april 2013
Pagina
2
Registratienummer
13.18688
tussen de 0 en de 3 meter in het natte profiel van de waterloop, met soms wel en soms geen onderhoudsrol voor het hoogheemraadschap van het middengedeelte van het natte profiel. In 2013 wordt voor het secundaire stelsel bij waterlopen breder dan zes meter overal een zone aangehouden van 3 meter behorende bij het droge onderhoud van de waterloop door de aanliggende eigenaar en een onderhoud van het middendeel door het hoogheemraadschap. In het tertiaire stelsel wordt het onderhoud van de gehele waterloop belegd bij de aanliggende eigenaar. In de Notitie van overwegingen (bijlage 1) zijn de discussiepunten nader uitgewerkt. De voorgestelde lijnen zijn verwerkt in de nieuwe toelichting op de legger wateren. Eerdere besluiten 18 juni 2008, CHI: Vaststelling kadernotitie als uitgangspunt voor de nieuwe integrale legger voor de Waterlopen (08.10350). 10 november 2009, D&H: Instemming met het voorstel om de verdeling van de onderhoudsverplichtingen voor waterlopen te wijzigen (09.21908). 22 februari 2011, D&H: Vaststelling ontwerp legger Waterlopen 2012 en start procedure (11.4161). 6 maart 2012, D&H: Opnieuw vaststelling ontwerp legger Waterlopen 2012 en start procedure (12.5089). 10 juli 2012, D&H: Discussiepunten legger wateren 2012 (12.25985). 17 oktober 2012, CHI: Vaststelling legger wateren 2012 (12.25908). Risico’s De Legger Wateren is gebaseerd op gegevens uit de waterschapsdatabase (IRIS). Deze database bevat de gegevens uit onder andere de oude leggers. Gebleken is dat daarbij niet altijd de juiste gegevens, of zelfs geen gegevens, zijn overgenomen. Het risico van het opnemen van onjuiste gegevens in de legger is dat er na vaststelling rechten aan kunnen worden ontleend. Vanwege de robuustheid van het watersysteem is de verwachting dat de gevolgen van dit risico klein zijn. Vanaf 2013 wordt ingezet op verdere verbetering en actualisatie van de leggergegevens via gebiedsprocessen. Daarmee wordt de informatie in de legger per jaar verder verbeterd en wordt het aantal onjuistheden in de legger steeds kleiner. De consequenties van de keuzes in de discussiepunten die dit jaar worden gemaakt, leiden tot een onderhoudsverzwaring voor onderhoudsplichtigen van brede tertiaire waterlopen. Dit treft hoofdzakelijk eigenaren van grotere aaneengesloten natuurgebieden. Tegenover de onderhoudsverzwaring staat een mogelijkheid voor een extensiever onderhoud en beheer in die gebieden, waaraan het hoogheemraadschap actief wil meewerken. De natuurbeherende instanties (SBB, LNH en MN) zijn hierover benaderd. Zij reageren in eerste instantie positief. De verwachting is daarmee dat zij hierop geen zienswijzen zullen indienen. Geen besluit over de onderhoudsplicht bij de kunstwerken. Daarmee zou opnieuw een discussiepunt overblijven en de legger onvolledig zijn op dit punt. In 2012 kwamen relatief veel zienswijzen uit het Oosterdelgebied, gemeente Langedijk. De resultaten van de overname stedelijk water Langedijk zijn verwerkt in de legger 2013. Met de Belangenvereniging Groot Oosterdel is dit afgestemd. Daarmee wordt het belangrijkste bezwaar van bewoners van het Oosterdelgebied weggenomen. Financiële consequenties Geen. De jaarlijkse kosten voor onderhoud blijven naar verwachting ongeveer gelijk bij de voorgestelde onderhoudsverdeling bij brede waterlopen in secundair en tertiair stelsel en kunstwerken.
Datum voorstel
22 april 2013
Pagina
3
Registratienummer
13.18688
De uitvoering van het nat onderhoud bij de primaire duikers en bruggen in het primaire stelsel leidt niet tot extra onderhoudskosten omdat dit in de praktijk sinds 2003 al wordt meegenomen. Bij de brede waterlopen in het secundaire en tertiaire stelsel treden weliswaar verschuivingen op in onderhoud maar per saldo blijft voor het hoogheemraadschap de lengte te onderhouden waterloop vrijwel gelijk. Communicatieaspecten Vanaf begin juni tot half juli 2013 wordt de ontwerp Legger opnieuw ter inzage gelegd. Dit wordt kenbaar gemaakt op onze website en via een advertentie in de weekbladen. Daarnaast worden de gemeenten en de belangenorganisaties schriftelijk in kennis gesteld van de procedure en inzage termijn. De stukken worden ter kennisname toegezonden aan de commissie Water & Wegen. Volgens de planning wordt op 10 september 2013 de legger inclusief de nota van zienswijzen opnieuw in het D&H gebracht en doorgeleid ter vaststelling in het CHI van 16 oktober 2013. Na een beroepstermijn is de legger dan van kracht vanaf 1 januari 2014.
Bijlagen 1. Notitie van overwegingen. 2. De Legger oppervlaktewaterlichamen op www.hhnk.nl onder, “De kortste weg naar…”: Legger Wateren. (per 1 juni staat hier de Legger Wateren 2013) 3. Toelichting op de Legger wateren, mei 2013 (13.18687).
Hoofd afdeling Watersystemen A.E.M. van Oostrum
Datum voorstel
Pagina
22 april 2013
4
Registratienummer
13.18688
Bijlage 1: Notitie van overwegingen In voorliggende notitie wordt een tweetal onderwerpen nader toegelicht: 1. Discussiepunten na besluitvorming legger wateren 2012 2. Grootste aanpassingen leggerinformatie 2013 1: Discussiepunten na besluitvorming Legger Wateren 2012 Bij de besluitvorming over de Legger Wateren in 2012 bleven discussiepunten over met betrekking tot de kunstwerken en oeverzones van brede waterlopen in secundair en tertiair stelsel. In voorliggende notitie zijn deze onderwerpen nader uitgewerkt en is aangegeven op welke wijze hiermee wordt omgegaan in de Legger Wateren 2013. Onderhoudsplicht van brede waterlopen in secundair en tertiair stelsel In de leggerbehandeling van 2012 kwam naar voren dat de rechtsvoorgangers verschillend omgingen met de onderhoudsverplichtingen aan waterlopen die breder zijn dan zes meter. Bij sommige waterschappen lag het onderhoud van het middengedeelte van dergelijke brede waterlopen bij de waterbeheerder en werden de oeverzones door de aanliggende eigenaren onderhouden. Daarbij varieerde de breedte van de oeverzone die door de aanliggende eigenaar moest worden onderhouden per waterschap. In 2012 was ook de constatering dat de waterschappen die een dergelijk regeling hadden hier niet consequent mee om gingen en niet alle waterlopen op die manier hadden ingedeeld. Daarnaast was de constatering dat andere rechtsvoorgangers het hoogheemraadschap een dergelijke verdeling niet kenden. Daardoor kon het voorkomen dat in het beheergebied op de ene locatie een brede waterloop in het secundaire of tertiaire stelsel volledig door aanliggende eigenaren moest worden onderhouden en in andere gebiedsdelen het hoogheemraadschap het middendeel in onderhoud had. In 2012 is geconstateerd dat dit een rechtsongelijkheid betekent die voortkomt uit de oude leggers. In 2012 is besloten dat, voordat een richting kan worden bepaald die deze rechtsongelijkheid opheft een nadere analyse noodzakelijk is. In 2013 is opnieuw een analyse uitgevoerd naar het aantal waterlopen breder van zes meter in het secundaire en tertiaire stelsel, op basis van de meest recente topografische gegevens. In totaal betreft dit ruim 2.650 kilometer waterloop die verdeeld zijn over verschillende type waterlopen volgens onderstaande tabel. Type waterloop
70
Categorie indeling legger 2013 Secundair
Waterlopen langs wegen van provincie, gemeenten en hoogheemraadschap Waterlopen langs spoorwegen
196
Secundair
37
Secundair
Waterlopen langs rijkswegen Waterlopen binnen de bebouwde omgeving, niet langs (spoor)weg of waterkering Waterlopen in aaneengesloten natuurgebieden en onderbemalingen Waterlopen verspreid in het landelijk gebied
18 506
Secundair Secundair
834
Tertiair
993
Secundair / tertiair afhankelijk van belang
Waterlopen langs waterkeringen
Aantal kilometer
Datum voorstel
Pagina
22 april 2013
5
Registratienummer
13.18688
Voorgestelde lijn onderhoudsplicht brede waterlopen in secundair en tertiair stelsel: Bij de toewijzing van de onderhoudsplicht aan de waterlopen breder dan zes meter in het secundaire en tertiaire stelsel hanteert het hoogheemraadschap als algemeen uitgangspunt dat een aanliggende eigenaar in wateren met een beperkte publieke functie (secundair stelsel) verantwoordelijk is voor de eerste drie meter van het onderhoud van het natte profiel. Waterlopen smaller dan 6 meter in het secundaire stelsel worden immers ook door de aanliggende eigenaren onderhouden. Het uitgangspunt bij wateren met een voornamelijk privaat belang (tertiair stelsel) is, dat het onderhoud, ook bij waterlopen breder dan zes meter, volledig bij de aanliggende eigenaar ligt. Bij de secundaire en tertiaire waterlopen langs de wegen, spoorwegen en waterkeringen, breder dan zes meter wordt de lijn gehanteerd zoals die in 2012 is vastgesteld. Deze waterlopen blijven buiten de verdere uitwerking van dit onderdeel. Ook de waterlopen gelegen binnen de bebouwde kom, breder dan zes meter, worden bij de uitwerking van dit onderdeel buiten beschouwing gelaten, omdat daarover in het kader van de trajecten voor overname van stedelijk water afzonderlijke afspraken worden gemaakt. Daarmee resteert 1.827 kilometer aan waterlopen uit bovenstaande tabel, deze Waterlopen liggen in onderbemalingen, in aaneengesloten natuurgebieden en verspreid in het landelijk gebied. Met name in deze groep waterlopen vinden verschuivingen plaats in onderhoudsverdeling, op basis van de bovenstaande uitgangspunten. In onderstaande tabel staan de verschuivingen weergegeven in onderhoudsplicht voor het hoogheemraadschap. In onderhoud HHNK Middengedeelte waterloop exclusief oeverzone Gehele natte profiel Totaal / saldo
Legger 2012 (km) 748
Legger 2013 (km) 829
Verschuiving voor HHNK (km) +81
337
233
-104
1.085
1.062
-23
Bovenstaande verschuiving in onderhoud betekent voor het hoogheemraadschap nauwelijks wijziging in onderhoudskosten. Er moeten deels andere waterlopen onderhouden worden, maar qua kilometers neemt het areaal licht af (2%). De verschuiving voor individuele grondeigenaren is groter. De waterlopen, waarvan het middengedeelte of het gehele natte profiel in onderhoud komt bij derden, liggen hoofdzakelijk in aaneengesloten natuurgebieden in het tertiaire stelsel. Met de natuurbeherende instanties worden afspraken vastgelegd over de wijze en intensiteit van onderhoud. Gericht op een juiste balans tussen behoud van bergingsvermogen (garantie daarvan) en natuurontwikkeling. In het secundaire stelsel, verspreid in het gehele beheergebied wordt het middengedeelte van brede waterlopen voortaan door het hoogheemraadschap uitgevoerd. De oeverzone tot 3 meter in het water blijft daarbij in onderhoud bij de aanliggende eigenaren. Kunstwerken In de leggerbehandeling van 2012 zijn de kunstwerken buiten beschouwing gebleven. Wel is de ligging van peilregulerende kunstwerken aangegeven, maar afmetingen en onderhoudsplichtigen
Datum voorstel
22 april 2013
Pagina
6
Registratienummer
13.18688
werden niet vastgelegd. De provincie maakt in de provinciale verordening onderscheid tussen waterlopen op basis van het belang voor de waterhuishouding. Voor bepaalde categorieën van waterstaatswerken heeft de provincie Noord-Holland vrijstelling verleend van een deel van de leggerverplichting. Alleen voor de zogenoemde primaire wateren is het hoogheemraadschap verplicht naast de ligging informatie op te nemen over de vorm, afmeting en constructie. In het secundaire en tertiaire stelsel wordt van de kunstwerken alleen de ligging opgenomen in de Legger Wateren. Kunstwerken krijgen dezelfde categorisering als de wateren waar deze onderdeel vanuit maken. De onderhoudsplichtigen worden niet weergegeven per kunstwerk, maar is als algemene beschrijving vastgesteld en opgenomen in de toelichting bij de legger. In paragraaf 3.4.2 van de toelichting bij de legger is de onderhoudsplicht van de kunstwerken nader uitgewerkt. Net als voor de wateren wordt bij het onderhoud van de kunstwerken onderscheid gemaakt in het primaire stelsel aan de ene kant en het secundaire en tertiaire stelsel aan de andere kant. Daarnaast wordt het onderhoud van kunstwerken bepaald door de peilregelende en peilscheidende functie van het kunstwerk. De onderhoudsplicht bij de kunstwerken is uitgesplitst in 4 soorten onderhoud: Onderhoud constructie; Gewoon onderhoud nat; Gewoon onderhoud droog; Afval verwijderen. Voorgestelde lijn onderhoudsplicht bij kunstwerken: In algemene zin wordt het regulier nat onderhoud van de oppervlaktewaterlichamen in het primaire stelsel uitgevoerd door het hoogheemraadschap. Bij de uitvoering daarvan verzorgt het hoogheemraadschap indien mogelijk ook het natte onderhoud van de aansluitende kunstwerken in het primaire watersysteem. Dit onderhoud wordt vrijblijvend verricht om de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk te houden en ontslaat de eigenaar/vergunninghouder niet van zijn verantwoordelijkheid ten aanzien van het onderhoud. In het secundaire en tertiaire stelsel gebeurt het gewoon onderhoud nat door de aanliggende eigenaren. Het onderhoud van de constructie van peilregelende en peilscheidende kunstwerken met een algemeen belang is voor het hoogheemraadschap. Het onderhoud van de constructie van andere kunstwerken ligt bij de aanliggende eigenaar. Hierbij is geredeneerd vanuit het uitgangspunt dat het hoogheemraadschap het onderhoud uitvoert aan wateren met een belangrijke publieke functie, het zogenoemde primaire stelsel van wateren, en dat het hoogheemraadschap de peilregulerende werken die dienen voor het peilbeheer in de polder in eigen hand heeft. Het hoogheemraadschap doet dit om zelf te kunnen zorgen dat de belangrijkste onderdelen van het watersysteem functioneren, zonder afhankelijkheid van aangewezen onderhoudsplichtigen. 2: Grootste aanpassingen leggerinformatie 2013 In het kader van de Legger Wateren 2013 zijn de resultaten van diverse projecten verwerkt. Hieronder volgt een opsomming: Afdelingen AB en NMR Zijpe- en Hazepolder: In de Legger Water 2012 waren deze afdelingen buiten beschouwing gelaten omdat in beide gebieden een waterhuishoudingsplan in uitvoering was in het kader van het programma wateropgave.
Datum voorstel
22 april 2013
Pagina
7
Registratienummer
13.18688
Inmiddels zijn deze projecten uitgevoerd en is de nieuwe waterstructuur opgenomen in de legger; Overname stedelijk water Langedijk: Met de gemeente Langelijk is overeenstemming bereikt over de overname van het stedelijk water. De resultaten uit dit project zijn verwerkt in de legger. Met name kan hier genoemd worden het Oosterdelgebied. In de behandeling van de legger in 2012 kwamen uit dit gebied veel zienswijzen. De belangenvereniging Groot Oosterdel (BGO) heeft ook ingesproken bij de bestuurlijke behandeling in 2012. Met de verwerking van de gegevens uit dit overnametraject zijn de geuite zienswijzen ondervangen. De BGO is hierbij betrokken; Overname stedelijk water Hoorn: Met de gemeente Hoorn is overeenstemming bereikt over de overname van het stedelijk water. De resultaten uit dit project zijn verwerkt in de legger. Wegsloten: In de legger van 2012 is aangegeven hoe de onderhoudsverdeling bij de wegsloten moet zijn. Voor de wegen die in beheer zijn van het hoogheemraadschap is deze lijn toen direct verwerkt. Voor de gemeentelijk wegen buiten de bebouwde kom moest dit nog worden verwerkt. De onderhoudsverdeling die in 2012 is aangegeven, heeft alleen een wijziging in het baggeronderhoud tot gevolg. Het baggeronderhoud wordt volledig bij de wegeigenaar neergelegd. Voor het eerstvolgende gebied voor de baggerschouw is deze lijn doorgevoerd. In 2014 en 2015 zal voor de rest van het beheergebied de onderhoudsverdeling bij de wegsloten worden doorgevoerd. Dijksloten: In de legger van 2012 is aangegeven hoe de onderhoudsverdeling bij de dijksloten moet zijn. Bij de dijksloten langs de regionale en primaire waterkeringen is deze lijn grotendeels verwerkt in de legger van 2013. In 2014 wordt dit voltooid, dan wordt ook bepaald in hoeverre deze lijn bij de niet genormeerde keringen doorgevoerd zou moeten worden. Spoorsloten en rijkssloten: in de legger van 2012 is aangegeven hoe de onderhoudsverdeling bij de spoorsloten en sloten langs de rijkswegen moet zijn. Deze lijn is verwerkt in de legger van 2013. Natuurvriendelijke oevers: In de Legger Wateren 2013 zijn de natuurvriendelijke oevers aangegeven. Nieuwe natuurvriendelijke oevers zullen na realisatie in de eerstvolgende leggerwijziging worden meegenomen.
