ROMA IMPERIALE EEN BOEIENDE TOCHT LANGS DE OVERBLIJFSELEN VAN HET ROMEINSE RIJK

ROMA IMPERIALE EEN BOEIENDE TOCHT LANGS DE OVERBLIJFSELEN VAN HET ROMEINSE RIJK

afstand: duur: moeilijkheidsgraad: scooter: bijzonderheden:

ca. 13 kilometer (of 23 km voor de uitgebreide variant incl. Via Appia) afhankelijk van tussenstops minimaal een halve dag gemiddeld (ervaren fietsers) mogelijk een tocht dwars door Rome, langs thermen, fora, paleizen en propagandakunst uit de Oudheid. De route heeft een lange en een korte variant. De kortere variant is zeker aan te raden als je onderweg nog een of meerdere musea of gebouwen van binnen wilt bekijken. De langere variant voert tot buiten de oude stadsmuren naar de Via Appia.

Hoogtepunten: Thermen van Diocletianus: het grootste en best bewaarde badhuiscomplex uit de Oudheid Piazza del Popolo: neoklasssiek plein aan de rand van het oude Rome, sterfplaats van Nero Ara Pacis: het door Augustus opgerichte vredesaltaar Mausoleum van Augustus: het praalgraf van Augustus Piazza Colonna: plein aan de Via del Corso met Zuil van Marcus Aurelius Engelenburcht: voormalig mausoleum van Hadrianus, later pauselijke burcht Sant’Andrea della Valle: plek van vroegere Senaat waar Caesar in 44 v. Chr. werd vermoord Circus Maximus: één van grootste renbanen uit de oudheid Domus Aurea: restanten van het paleis van Nero Thermen van Trajanus: restanten van het badhuiscomplex van Trajanus Forum Romanum: belangrijkste openbare plein van Rome tijdens de Republiek Forum van Trajanus: zeer goed geconserveerde restanten van forum inclusief museum Optioneel: Thermen van Caracalla: één van de best bewaarde thermencomplexen net buiten oude stad Aureliaanse Muur: Romeinse stadsmuur uit de derde eeuw na Christus Via Appia: oude Romeinse weg naar Brindisi in Zuid Italië

©2012 Fietsen door Rome.nl

Pagina 1

ETAPPE 1. THERMEN VAN DIOCLETIANUS – PIAZZA DEL POPOLO ( 2,7 km) Piazza dei Cinquecento  Viale Enrico de Nicola  Viale Luigi Einaudi  Piazza della Repubblica  Via Nazionale  Via Firenze  Via 20 Settembre  Via dei Giardini  Via del Traforo  Via dei due Macelli  Piazza di Spagna  Via del Babuino  Piazza del Popolo Onze tocht begint bij de het enorme complex van de Thermen van Diocletianus, keizer van het Romeinse Rijk van 284 tot 305 na Christus. Dit badhuiscomplex, waar meer dan 3000 mensen tegelijkertijd konden baden, was met zijn 140.000 vierkante meter het grootste van de Oudheid. Omdat veel delen in de loop der jaren een andere functie hebben gekregen, is het tevens het best bewaarde complex van de stad. Zo werd in het hoofdgebouw door Michelangelo een kerk gebouwd en construeerde één van zijn leerlingen een kartuizerklooster elders in de ruïnes van de thermen. Paus Sixtus V vestigde er een paleis voor zijn zuster en onder het bewind van een latere paus werd nog een tweede kerk toegevoegd. Via deze kerk, de San Bernardo alle Terme, kun je het complex betreden, maar misschien nog wel interessanter is het Museo Nazionale Romano, dat via het hek aan de stationszijde kan worden bereikt. Nadat je de thermen hebt bezichtigd, is het is tijd om op de fiets te stappen. Het wordt een flinke rit naar de volgende stop, de Piazza del Popolo. Let goed op, want we komen een klein aantal drukke stukken tegen. We vertrekken vanaf de zuidwestzijde van de thermen, aan de Piazza della Repubblica en nemen de Via Nazionale, de weg tussen de twee grote witte gebouwen. Dit is één van de drukste wegen waarover we zullen rijden vandaag, dus pas goed op. We blijven daarom ook niet lang op deze straat en slaan na ongeveer 100 meter rechtsaf de Via Firenze in. Deze weg volgen we omhoog tot aan de Via Venti Settembre. Daar slaan we linksaf en rijden zo’n 300 meter door. Vergeet niet om bij de kruising met de Via delle Quattro Fontane even te kijken naar de San Carlo alle Quattro Fontane, een prachtige barokke, door Borromini gebouwde kerk op het hoogste punt van de heuvel Quirinaal. De kerk is genoemd naar de vier fonteinen op de straathoeken, die in opdracht van paus Sixtus V aan het eind van de zestiende eeuw zijn gebouwd. Na de kruising met de fonteinen nemen we eerste zijstraat rechts, de Via dei Giardini. De weg buigt naar links en passeert de achterkant van de tuinen van het presidentieel paleis. Bij het einde slaan we rechtsaf en komen terecht op een groot, tamelijk onoverzichtelijk kruispunt. We steken dit rechtdoor over naar de Via dei Due Macelli. Gelukkig wordt de route nu weer wat rustiger. Eerst passeren we aan de rechterkant de Piazza di Spagna, met de Spaanse Trappen. De trappen, die vooral ’s avonds vol mensen zitten, leiden naar de zestiende-eeuwse Trinità dei Monti-kerk. De winkels aan de voet van de heuvel behoren tot de duurste van Rome. Vanaf het Piazza di Spagna gaan we rechtdoor de Via del Babuino in en deze weg blijven we volgen tot aan het Piazza del Popolo, één van de mooiste pleinen van Rome. Aan de zuidkant van het plein staan twee vrijwel identieke kerken, gescheiden door de beroemde Via del Corso. Aan de overkant van het plein staat de Santa Maria del Popolo kerk. Op deze plek zou keizer Nero (54-68 n.C.) zelfmoord hebben gepleegd. Omdat het eeuwenlang spookte op deze plek, werd door Paus Paschalis rond het jaar 1100 een kapel gebouwd. In de kerk, die overigens ook figureert in Dan Browns Bernini Mysterie, wordt het verhaal uitgebeeld in een reliëf. Maar de kerk is niet de enige herinnering aan de keizers van Rome. Naast het gebouw staat de Porta del Popolo, de noordelijke stadspoort van de Aureliaanse Muur (waar we verderop in deze tocht nog ©2012 Fietsen door Rome.nl

Pagina 2

veel meer van zullen zien). Als de poort doorloopt, is de muur aan de rechterkant nog goed te zien. De poort in de huidige vorm is gebouwd in 1561, mogelijk naar een ontwerp van Michelangelo. Ruim honderd jaar later veranderde Bernini de binnenzijde van de poort. De Egyptische obelisk in het midden van het plein is afkomstig van het Circus Maximus, de grote renbaan uit de Oudheid. Nadat het stadion in verval raakte vergat met aanvankelijk de obelisk, totdat een zestiende-eeuw paus het liet opgraven en vervoeren naar de Piazza del Popolo, waar het sindsdien staat.


Pagina 3

ETAPPE 2. PIAZZA DEL POPOLO – MAUSOLEUM VAN AUGUSTUS EN ARA PACIS (0,4 km) Piazza del Popolo  Via di Ripetta  Piazza Augusto Imperatore

We nemen de weg rechts van de tweelingkerken (de Via di Ripetta). Na zo’n 300 meter zie je voor je het helwitte gebouw opdoemen waarin de Ara Pacis te bewonderen is. Dit Altaar van de Vrede werd in het jaar 9 na Christus ingewijd door keizer Augustus, ter herinnering aan de vrede die Augustus na jaren van oorlogen had gebracht. Het monumentale altaar is uitgevoerd in het mooiste witte Carrara marmer dat destijds voorhanden was. Zoals veel overblijfselen uit de oudheid, werd het object eeuwenlang verwaarloosd. In de zestiende eeuw kwamen er wat brokstukken aan het licht en pas in de twintigste eeuw werd de opgraving voltooid in opdracht van Mussolini, die het altaar op een nieuwe plek, dichtbij het Mausoleum van Augustus liet neerzetten. Het praalgraf van Augustus ligt in het plantsoen aan de linkerkant van de weg. Het werd in 28 voor Christus hier aan de oevers van de Tiber gebouwd. Ooit sierde een groot bronzen standbeeld van de keizer het dak van het mausoleum, maar ook dit gebouw raakte uiteindelijk in verval. Het is onder meer een wijngaard en zelfs een amfitheater geweest. In de jaren dertig van de vorige eeuw liet Mussolini het monument weer opgraven, maar de restauratie ervan is nog altijd niet voltooid en het geheel staat er dan ook nogal treurig bij.


Pagina 4

ETAPPE 3. MAUSOLEUM VAN AUGUSTUS – ZUIL VAN MARCUS AURELIUS (0,8 km) Piazza Augusto Imperatore  Via dei Pontefici  Via del Corso  Piazza Colonna

Vanaf de Piazza Augusto Imperatore, met rechts het mausoleum en de Tiberoever achter je rijden we verder de stad in, tot we de Via del Corso kruisen, die evenwijdig loopt aan de weg waarover we net reden. Hier slaan we rechtsaf. Eerst komen we aan de rechterkant langs de Piazza di San Lorenzo in Lucina, de plek waar de Ara Pacis oorspronkelijk heeft gestaan. Na ongeveer een halve kilometer komt de weg uit op de Piazza Colonna. Op dit plein staat de gigantische Zuil van Aurelius, gebouwd in opdracht van keizer Marcus Aurelius. Deze aan Marcus Aurelius opgedragen triomfzuil werd gebouwd aan het einde van de 2e eeuw. Het is één van drie bekende zuilen: naast de Zuil van Trajanus, waar we tegen het einde van deze tocht voorbijkomen, stond in deze omgeving ook nog de zuil van Antoninus Pius , waarvan nu helaas alleen nog het voetstuk bewaard gebleven is in de Vaticaanse Musea. De Zuil van Marcus Aurelius is gebouwd naar het voorbeeld van de iets oudere Zuil van Trajanus. De zuil is ongeveer 30 meter hoog en staat op een 10 meter hoge voet. Doordat in de Oudheid het straatniveau enkele meters lager was, is de zuil in de loop der eeuwen als het ware gekrompen, of eigenlijk gedeeltelijk in de grond verdwenen. Op de buitenzijde zijn gebeurtenissen uit de door de keizer gevoerde oorlog tegen volken die het Romeinse Rijk binnenvielen. Net als de Zuil van Trajanus is het mogelijk deze zuil te beklimmen via een spiltrap aan de binnenzijde. Aan de bovenzijde van de zuil is een platform. De lege plek op de top waarop oorspronkelijk het beeld van de keizer stond is in de zestiende eeuw opgevuld met een beeld van de apostel Paulus.


Pagina 5

ETAPPE 4. ZUIL VAN MARCUS AURELIUS – ENGELENBURCHT (1,3 km) Piazza Colonna  Piazza di Monte Citorio  Via degli Uffici del Vicario  Via della Stelletta  Via dei Portoghesi  Via del Cancello  Via di Monte Brianzo  Lungotevere Tor di Nona  Ponte Umberto I  Piazza dei Tribunali  Lungotevere Castello

We steken de Piazza Colonna over en verlaten het plein, met de Via del Corso achter ons, rechts langs het witte gebouw met de grote klok op de daklijst. We komen nu op een ander plein uit, de Piazza di Monte Citorio. Ook dit plein steken we in een rechte lijn over en rijden de Via degli Uffici del Vicario in. Op het kleine pleintje met het wachthuisje nemen we op de tweesprong de linker van de twee straten, de Via della Stelletta. We rijden nu door één van de oudste delen van Rome. Na het oversteken van de drukkere Via della Scrofa gaat het smalle steegje over in de Via dei Portoghesi. Bij de splitsing van dit straatje, bij het huis met de prachtige, overwoekerde poort, slaan we rechtsaf. Vrijwel direct erna slaan we weer rechtsaf, de Via del Cancello in. Dit steegje rijden we uit tot aan de weg die parallel loopt aan de Tiber. Hier slaan we linksaf en bij het eerstvolgende kruispunt steken we over naar de brug die de rivier overspant. Deze brug, de Ponte Umberto I, biedt vanaf de linkerkant één van de mooiste uitzichten op de SintPieter die je je kunt voorstellen. Het is dus zeer de moeite waar hier even af te stappen. Nadat we de overkant hebben bereikt, slaan we linksaf en daar zien we direct het volgende hoogtepunt van de tocht opdoemen: De Engelenburcht. Het enorme gebouw uit ongeveer 140 na Christus werd gebouwd als Mausoleum voor keizer Hadrianus. Al heel snel kreeg het door zijn strategische legging ook verdedigende taken, onder meer voor het Vaticaan. Eind dertiende eeuw liet paus Nicolaas III de zogenaamde Passetto of Corridoio bouwen, een hoge, verstevigde gang tussen de Engelenburcht en de toenmalige Sint-Pieter. Via deze gang konden de pausen in tijden van nood, zoals bij de plundering van Rome in 1527, ongezien vanuit het Vaticaan de burcht bereiken. In het gebouw is thans een museum gevestigd en een bezoek is zeker de moeite waard.


Pagina 6

ETAPPE 5. ENGELENBURCHT – SANT’ANDREA DELLA VALLE (1,2 km) Lungotevere Castello  Ponte Sant’Angelo  Via Paola  Corso Vittorio Emanuele II  Piazza della Chiesa Nuova  Corso Vittorio Emanuele II

Voor wie gelijk al verder wil: op het volgende stuk van onze tocht doorkruisen we Rome richting het zuidoosten, langs onder meer het Circus Maximus tot op de eeuwenoude Via Appia. Die uitgebreide route is vanaf hier nog zo’n 18 kilometer, met alleen op het eind, onderweg naar Stazione Termini, nog een flinke heuvel die bedwongen moet worden. De korte variant buigt af na het Circus Maximus, waarna het nog zo’n 5 kilometer is naar de eindstreep. Recht voor de Engelburcht steken we de Ponte Sant’Angelo over, de oude brug met de Engelenbeelden. Afhankelijk van de drukte moeten we hier misschien even lopen. Aan de overkant van de Tiber stappen we weer op de fiets, steken de weg over en houden iets rechts aan de Via Paola in. Aan het einde van deze straat draaien we linksaf de Corso Vittorio Emanuele II in. Na ongeveer 900 meter stappen we even af bij de grote barokke Sant’Andrea della Valle-kerk. Dit is namelijk een bijzondere plek, niet eens zozeer om de kerk, maar om wat hier gebeurd is in het jaar 44 voor Christus. Waar nu de kerk is, bevond zich destijds namelijk de curia van het Theater van Pompeius, waar op 15 maart van dat jaar de moord op Julius Caesar plaatsvond. Bovengronds is nauwelijks meer iets te zien van het Theater, maar in diverse kelders van de gebouwen naast en direct achter deze kerk zijn nog volop restanten te vinden die herinneren aan deze gewelddadige episode uit de Romeinse geschiedenis.


Pagina 7

ETAPPE 6. SANT’ANDREA DELLA VALLE – CIRCUS MAXIMUS (1,7 km) Corso Vittorio Emanuele II  Largo di Torre Argentina  Via delle Botteghe Oscure  Via d’Aracoeli  Piazza d’Aracoeli  Via del Teatro di Marcello  Vico Jugario  Via di San Giovanni Decollato  Piazza Bocca della Verità  Via dei Cerchi  Piazza di Porta Capena

Als we klein stukje doorrijden komen we uit bij het Largo di Torre Argentina, het plein aan de rechterkant van de weg met in het midden een archeologische opgraving. Op deze plek, in de volksmond het Kattenforum genoemd om de vele zwerfkatten die hier door vrijwilligers worden opgevangen, zijn nog wat restanten van Pompeius’ Theater te zien. We slaan rechtsaf, om de opgraving heen (officieel niet toegestaan om te fietsen) en slaan dan linksaf, de Via delle Botteghe Oscure in, richting het Forum Romanum, dat we een het einde van de weg al zien opdoemen. Bijna het eind slaan we echter rechtsaf de Via d’Aracoeli. We rijden nu recht op het door Michelangelo ontworpen Capitool af. Het enorme, pompeuze witte gebouw links ervan is het Monument van Victor Emanuel, oftewel het Vittoriano of Altare della Patria. Voor het Capitool, op de Piazza d’Aracoeli, slaan we rechtsaf. (Overigens kun je ook op dit punt de route al afsnijden. Rijd dan voor het Vittoriano langs de brede Via dei Fori Imperiali op. Je kunt de route dan vervolgen vanaf etappe 10. We rijden nu af op het Teatro di Marcello, een antiek theater (dus geen arena) uit de eerste eeuw voor Christus. In de zestiende eeuw werd bovenop de tweede ring zelfs nog een woonverdieping gebouwd. Beneden aan de weg, bij de verkeerslichten, slaan we linksaf, de Vico Jugario in en vervolgens de eerste rechts. We komen uit op de Piazza Bocca della Verità, met de Santa Maria in Cosmedin. In het voorportaal van deze kerk bevindt zich de Bocca della Verità, de mond van de waarheid, een grote marmeren schijf uit de Oudheid met een menselijk gezicht erop. De legende vertelt dat de Bocca de hand zal afbijten van eenieder die zijn hand in de mond steekt en een leugen vertelt. We steken het plein schuin naar links over de Via dei Cerchi in, richting het Circus Maximus. Bij het eerstvolgende kruispunt steken we recht over en gaan daar het pad op langs de overblijfselen van het Circus Maximus. Deze enorme renbaan werd al in de zesde eeuw voor Christus aangelegd en daarna steeds verder vergroot. Onder Julius Caesar bereikte de baan zijn maximale grootte van 600 bij 225 meter en de tribunes boden toen plaats aan minimaal 150.000 toeschouwers. In de loop der eeuwen raakte het Circus Maximus in verval, de tribunes werden gesloopt of stortten in. Pas onder Mussolini, in de jaren 30 van de vorige eeuw, werd de ruimte weer helemaal vrijgemaakt en ontdaan van de latere bebouwing.


Pagina 8

ETAPPE 7. CIRCUS MAXIMUS – VIA APPIA (5,0 km) Piazza di Porta Capena  Via delle Terme di Caracalla  Via di Porta San Sebastiano  Via Appia Antica

We rijden het pad langs de oude renbaan af tot aan het drukke kruispunt. We komen nu op een punt waar je een keuze moet maken over de verdere tocht. De totale route is nog 15 kilometer, waarvan zo’n 10 kilometer (heen en terug) over een rustige weg buiten het drukke stadsverkeer van Rome. Dit is de Via Appia, de oude Romeinse weg richting het zuiden. Als je dat te ver vindt, kun je nu ook de route vervolgen naar het Domus Aurea, het voormalige paleis van Nero. Vervolg in dat geval de route vanaf etappe 8. Voor wie nog wel voldoende puf heeft om door te gaan, vervolgen we de route naar de Thermen van Caracalla. Steek, nadat we het Circus Maximus gepasseerd zijn, het drukke kruispunt rechtdoor over. Door de vele rijbanen is het tamelijk onoverzichtelijk en gevaarlijk. Kijk dus goed uit hier. Neem niet de hoofdrijbaan, maar de parallelrijbaan of het recente, goed geasfalteerde fietspad ernaast (één van de weinige afgescheiden fietspaden van Rome trouwens). Halverwege, bij de verkeerslichten, zie je aan je rechterhand de Thermen van Caracalla. Ten tijde van de bouw, rond 200 na Christus, waren dit de grootste openbare baden van Rome met een oppervlakte van 120.000 vierkante meter. Het complex bevatte naast het badhuis ook winkels en kantoren, maar liefst twee bibliotheken en had zelfs een speciaal aangelegd aquaduct voor de watervoorziening. Doordat de thermen destijds buiten de stad waren gebouwd, verkeren ze, in tegenstelling tot veel van de andere thermencomplexen die we vandaag zien, nog in relatief zeer goede staat. Niet alleen van de constructie, maar ook van decoraties, zoals de mozaïeken, is veel bewaard gebleven. Het is dan ook zeer de moeite waard deze Thermen te bezoeken. We begeven ons nu langzamerhand richting de stadsmuren die het antieke Rome omgaven. Keer terug naar de Viale delle Terme di Caracalla en vervolg de weg richting het grote kruispunt met de Via Druso. Steek hier recht over, naar de Via di Porta San Sebastiano. Neem op de splitsing de rechter van de twee wegen. Je rijdt nu op een schaduwrijke weg, omgeven door eeuwenoude muren waarachter prachtige villa’s en landhuizen schuilgaan. Na ongeveer 800 meter zie je tussen de bomen de Porta San Sebastiano, de grootste en meest indrukwekkende poort in de Aureliaanse Muur waarvan de oudste delen teruggaan tot de derde eeuw na Christus. In de toren is het Museo delle Mura gevestigd (geopend alle ochtenden behalve maandag). Nadat je de poort bent gepasseerd die eeuwenlang de belangrijkste toegang tot de stad Rome vormde, strekt zich links en rechts de Aureliaanse Muur uit, net als de poort gebouwd in opdracht van keizer Aurelianus (214/215-275 n.C.). De ruim 18 kilometer lange bakstenen muur van 6 meter hoog en 3,5 meter diep had oorspronkelijk 383 wachttorens. De Porta San Sebastiano was slechts één van 16 stadspoorten. Grote delen van de muur zijn nog altijd bewaard gebleven. Bovendien werden bij de bouw van de muur veel bestaande bouwwerken opgenomen in de constructie, zoals de Piramide van Cestius en een deel van het Aqua Claudia-viaduct. Aan de voet van de muur steken we rechtdoor over. Hoewel je de drukte van de stad nog maar net achter je hebt gelaten, bevind je je hier al echt in het buitengebied. Dit is het begin van de Via Appia, de oeroude weg van Rome naar het Zuid-Italiaanse Brindisi, waarvan de aanleg in 321 voor Christus werd begonnen. Dit is één van mooiste plekken om op een zonnige dag te fietsen. ©2012 Fietsen door Rome.nl

Pagina 9

Zo’n 800 verder kom je uit bij een tweesprong. We gaan hier dadelijk linksaf, maar eerst stoppen we bij het onopvallende witte kerkje aan de linkerkant. Dit is de Chiesa del Domine quo vadis , een negende-eeuws kapelletje dat gebouwd is op de plek waar de apostel Petrus, op de vlucht voor vervolging door keizer Nero, door Jezus zou zijn tegengehouden. Petrus zou hier aan Jezus hebben gevraagd ‘Heer, waar gaat u heen?’ (Domine, quo vadis?), waarop Jezus antwoordde dat hij naar Rome ging om zich opnieuw te laten kruisigen. Na deze ontmoeting zou Petrus op zijn schreden zijn teruggekeerd naar Rome, zijn vervolging tegemoet. In de kerk bevindt zich een plateau dat volgens de overlevering de voetafdrukken van Jezus laat zien. We gaan verder richting het zuiden, over een door bomen omzoomde weg, bestraat met kleine keitjes. Aan weerszijden van de weg kun je soms tussen de muren door een glimp opvatten van schitterende huizen en pittoreske restaurants, maar ook de toegangspoorten naar de verschillende catacomben, de ondergrondse begraafplaatsen uit de Oudheid, toen de doden niet binnen de stadsgrenzen mochten worden begraven. Ongeveer anderhalve kilometer verder passeren we aan onze rechterhand de Basilica di San Sebastiano, de in opdracht van Keizer Constantijn de Grote gebouwde basiliek, die zich bevindt recht boven de Catacomben van Sint Sebastiaan. Deze necropool dankt zijn naam aan een heilige die die tijdens de christenvervolging rond 300 na Christus onder keizer Diocletianus de marteldood stierf en hier later begraven werd. Deze en de andere catacomben zijn nog altijd toegankelijk. Als we nog een paar honderd meter rechtdoor rijden komen we uit bij de mooiste en best bewaarde renbaan uit de Keizertijd, het Circus van Maxentius. Hoewel de tribunes aan weerzijden van de baan zijn verdwenen, zijn de contouren nog zeer goed zichtbaar, net als de twee torens aan de kopzijde. Oorspronkelijk stond op deze plek ook een obelisk, die echter in de zeventiende eeuw werd overgebracht naar het Piazza Navona, waar hij tot de dag van vandaag de fontein van Bernini siert. Dit is een ideale plek voor een picknick. Via de toegangspoort van het gebouw aan de linkerkant van de weg kun je het terrein in de ochtend betreden. Na betaling van een kleine toegangsprijs krijg je toegang tot het hele gebied, waar je urenlang tussen de ruïnes kunt rondwandelen of in het hoge gras kunt genieten van een zelf meegebrachte vroege lunch. Tijd om weer op de fiets te stappen. We rijden verder richting de tombe van Caecilia Metella, een middeleeuws aandoende ronde toren met kantelen. Het praalgraf voor de dochter van een Romeinse consul, dat in de eerste eeuw voor Christus gebouwd werd, was meer dan tweeduizend jaar een opvallend baken voor reizigers die Rome vanuit het zuiden naderden. In de middeleeuwen werd de toren omgebouwd tot vesting, die fungeerde als de eerste verdedigingslinie van de stad. We komen nu steeds dichter bij het deel van de Via Appia waar auto's niet toegestaan zijn, en soms ook het fietsen heel moeilijk is door de grote, ongelijke bestrating die nog dateert uit de Romeinse tijd. Op een paar honderd meter van de tombe van Caecilia begint de autovrije zone. Omdat we zelfs op de fiets hier soms maar moeizaam vooruitkomen, is dit ook het keerpunt van deze tocht. Als je een stevige fiets hebt en niet bang bent voor een paar flinke hobbels kun je natuurlijk nog even de weg vervolgen. Het meest karakteristieke deel is de zogenaamde Quarto Miglio, het gedeelte dat 4 mijl van de stadsmuur verwijderd is. Als je verder wilt doorrijden: het wordt alleen maar mooier, maar wees er op voorbereid dat je sommige stukken zult moeten lopen.


Pagina 10

ETAPPE 8. VIA APPIA - DOMUS AUREA EN THERMEN VAN TRAJANUS (6,4 km) Via Appia Antica  Via di Porta San Sebastiano  Via delle Terme di Caracalla  Via di San Gregorio  Via Celio Vibenna  Piazza del Colosseo  Via della Domus Aurea Via Nicola Salvi  Via delle Terme di Tito  Viale del Monte Oppio

Wij keren dus terug over de Via Appia en volgen de weg die we gekomen zijn, langs Domine quo vadis, door de Porta San Sebastiano en verder langs de Thermen van Caracalla. Bij het grote kruispunt voor het Circus Maximus slaan we rechtsaf richting het Colosseum. We rijden rechts om het Colosseum heen en steken de (drukke) weg recht over. Via de poort aan de rechterkant van het parkeerplaatsje kunnen we het park van de Oppio-heuvel in. Na het eerst pad links te hebben genomen staan we voor de deur van het Domus Aurea oftewel het Gouden Huis, het paleis dus dat keizer Nero tussen 64 en 68 na Christus liet bouwen. Het was oorspronkelijk een enorm complex van zo'n 80 hectare met kunstmatig gecreëerde bossen en velden, waar wilde dieren rondliepen. Op de plek waar nu het Colosseum staat, bevond zich een reusachtig meer. Na de zelfmoord van Nero in 68 werden de herinneringen aan de gehate keizer uitgewist. Bovenop de ruïnes van het paleis werden diverse andere gebouwen neergezet, zoals de Thermen van Trajanus. Delen van het paleis van Nero zijn echter nog toegankelijk. Helaas is het gebouw in zeer slechte staat (regelmatig storten delen in) en slecht heel beperkt worden bezoekers toegelaten. Zoals gezegd probeerden diverse latere keizers de sporen van hun beruchte voorganger uit te wissen. Zo ook Trajanus (53-117), de keizer van wie nog zoveel bouwwerken bewaard gebleven zijn. Hij liet op de resten van het paleis van Nero zijn thermen oprichten, ontworpen door de beroemde architect Apollodorus van Damascus. Het uitgebreide betonnen complex omvatte voor de Romeinen nog allerlei extra voorzieningen, zoals een bibliotheek en diverse winkels. Het water voor de thermen werd van buiten de stad aangevoerd via twee aquaducten. We kunnen de thermen bereiken door het park te doorkruisen (de ruïnes liggen achter het Domus Aurea) of door de fiets te pakken, terug te rijden naar het parkeerplaatsje en rechtsom het park de weg te vervolgen. Aangekomen op de Viale del Monte Oppio zie je links en rechts de overblijfselen van het enorme complex.


Pagina 11

ETAPPE 9. THERMEN VAN TRAJANUS – KEIZERSFORA (1,3 km) Viale del Monte Oppio  Via delle Terme di Tito  Via Nicola Salvi  Via dei Fori Imperiali

Pal naast de thermen liet Trajanus door dezelfde architect ook een forum bouwen. We komen hier door terug te rijden naar het Colosseum en de drukke weg naar rechts te volgen. Het stukje langs het Colosseum is eenrichtingsverkeer, dus stap daar even af. Ongeveer 1 kilometer verder op de Via dei Fori Imperiali, vlak voor het Piazza di Venezia zie je het forum van Trajanus aan je rechterhand. Dit forum is het laatste en grootste van de keizerlijke fora van Rome en bestond uit een voorplein met een groot ruiterstandbeeld van de opdrachtgever, een basiliek die gebruikt werd voor de rechtspraak en daarachter een Griekse en Latijnse bibliotheek, waar tussenin de nog steeds bestaande Zuil van Trajanus stond. Tot slot stond er nog een tempel gewijd aan de keizer. Direct achter het forum strekten zich de markten van Trajanus uit, een groot complex dat relatief goed bewaard is gebleven. Dit is een goed moment om de fiets even neer te zetten. Je bevindt je hier pal boven de keizersfora, het hart van het Keizerrijk. Na de val van het Romeinse Rijk raakten de complexen in verval en werden de gebouwen gebruikt als bouwmaterialen voor nieuwe huizen. In de Middeleeuwen en Renaissance graasden er zelfs koeien op het terrein. Mussolini liet in de jaren 30 een brede weg aanleggen dwars door de fora. Aan de overkant van de weg zie je het vrij toegankelijke Forum Romanum, het bekendste deel van de keizersfora. Via verschillende ingangen kun je afdalen naar het oorspronkelijke maaiveldniveau van het oude Rome. Hier loop je tussen de ruïnes van eeuwenoude tempels, terwijl hoog boven je het door Michelangelo ontworpen Capitool uittorent. De groene heuvel aan de zuidkant van het Forum is de Palatijn, één van zeven heuvels waarop Rome werd gebouwd, en waar de oorsprong van de stad Rome ligt. Op deze plek zou in 753 voor Christus door Romulus de stad zijn gesticht. Vele keizers, waaronder Augustus en Domitianus, hadden op deze heuvel hun paleis. Zonder gids kost het tamelijk veel inlevingsvermogen om voor te stellen hoe het forum er destijds moet hebben bijgelegen. Daarom gaan we terug naar boven, steken de weg over en lopen rechtsom de overblijfselen van het Forum van Trajanus naar de trappen achter de Zuil van Trajanus. Bovenaan de trappen is de ingang naar het museum Mercati di Traiano/Museo dei Fori Imperiali. Dit recent geopende museum, één van de mooiste van Rome, geeft toegang tot delen van de Keizersfora die, in tegenstelling tot het tegenover geleden Forum Romanum, nog grotendeels behouden zijn gebleven. Nergens krijg je een betere voorstelling van het antieke Rome.


Pagina 12

ETAPPE 10. KEIZERSFORA – PIAZZA DEI CINQUECENTO (2,1 km) Via dei Fori Imperiali  Piazza Venezia  Via Cesare Battisti  Via 4 Novembre  Largo Magnapoli  Via Nazionale  Via Agostino Depretis  Piazza del Viminale  Via del Viminale  Largo di Villa Peretti  Piazza dei Cinquecento

We lopen terug naar de fiets. Deze laatste etappe is zo’n 2 kilometer lang, maar misschien wel de zwaarste van de dag omdat we best wel moeten klimmen. We vervolgen de Via dei Fori Imperiali tot aan het plein recht tegenover het witte monument van Victor Emanuel. Op dit plein, de Piazza Venezia, slaan we rechtsaf, vóór het Palazzo Venezia langs, vijftiende-eeuwse gebouw met het balkon waar vanaf Mussolini in de Fascistische tijd toespraken hield. Aan het eind slaan we rechts af. We volgen de weg, die hier sterk stijgt, eerst naar rechts en dan naar links. Bij het plantsoen blijven we de Via Nazionale volgen tot bijna aan de Piazza della Repubblica. Om de drukte te vermijden slaan we iets eerder naar rechts af, de Via Agostino Depretis in en nemen de eerste straat links, de Via Viminale. Deze straat rijden we uit tot aan de Piazza dei Cinquecento, waar we vanmorgen begonnen. Na een lange dag is het tijd om te gaan genieten van een welverdiend aperitivo onder de Romeinse zon.

©2012 Fietsen door Rome.nl. De informatie, tekst, afbeeldingen en foto’s op deze website en de bijbehorende sub-sites en de vormgeving daarvan, zijn beschermd onder de Auteurswet, de Databankenwet en andere toepasselijke wetgeving. Overname van informatie (tekst en afbeeldingen) is uitsluitend toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende(n). Hoewel wij de grootste zorg besteden aan het samenstellen van de fietsroutes kunnen wij fouten in de beschrijving en in de routes niet uitsluiten. Fietsen door Rome.nl is niet aansprakelijk voor (gevolg)schade, van welke aard dan ook, die een direct of indirect gevolg is van het gebruiken van de door haar aangeboden fietsroutes. De gebruiker blijft te allen tijde zelf verantwoordelijk voor zijn eigen veiligheid en die van medeweggebruikers, alsmede voor het in achtnemen van (plaatselijke) wet- en regelgeving.


Pagina 13

ROMA IMPERIALE EEN BOEIENDE TOCHT LANGS DE OVERBLIJFSELEN VAN HET ROMEINSE RIJK

Recommend Documents