up Check
met AZ Sint-Maarten
Informatie voor de zorgverstrekker uit de regio | juni 2015
Dienst neurologie anno 2015 Hybride operatiezaal Kwaliteitsopvolging VIP2 Het nieuwe ziekenhuis
Richtlijnen voor reanimatie
Een sterke dienst neurologie met poliklinische activiteit op de 3 campussen, hospitalisatiemogelijkheid en voltijdse aanwezigheid van de neurologen op campus Rooienberg en campus Leopoldstraat met een breed scala aan de belangrijkste neurologische subdisciplines én de aanwezigheid van een stroke unit, dat is hoe de dienst neurologie er anno 2015 uitziet in AZ Sint-Maarten.
Nieuwe organisatie dienst neurologie
Samenwerking over de 3 campussen
Uitbreiding
ceerde potentialen). De indicatie voor deze
Sinds 2015 wordt de dienst neurologie van
gespecialiseerde onderzoeken wordt tijdens
AZ Sint-Maarten verzekerd door een associ-
de consultatie door de neuroloog gesteld,
atie van 6 neurologen en heeft de dienst zich
om deze dan aansluitend tijdens de raadple-
aanzienlijk uitgebreid.
ging of op korte termijn, bij een volgende raadpleging te laten plaatsvinden.
Zo werden de activiteiten op campus Leopoldstraat in Mechelen - naast de reeds be-
Subspecialisatie
staande én groeiende activiteiten op cam-
Dankzij de uitbreiding van de dienst is er
pus Rooienberg te Duffel - verder uitgebreid.
meer ruimte voor subspecialisatie. Bovenop
Patiënten kunnen nu op beide campussen
de mogelijkheid tot een algemene neurolo-
terecht voor zowel poliklinische- en hospitali-
gie-raadpleging, hebben de neurologen zich
satie-activiteiten. Op beide locaties is er bo-
elk gespecialiseerd in een van de belangrijk-
vendien ook een voltijdse aanwezigheid zo-
ste neurologische subdisciplines. Elke neu-
dat de spoedgevallendiensten van beide
roloog tracht binnen zijn of haar deelgebied
campussen kunnen rekenen op een conti-
op de hoogte te blijven van de laatste nieuwe
nue beschikbaarheid van de neurologen en
ontwikkelingen door middel van nationale en
snelle opvang van patiënten.
internationale bijscholingen, deelname aan wetenschappelijke studies en intercollegiaal
Ook de poliklinische activiteiten op campus
of multidisciplinair overleg. Dit staat toe dat
Zwartzustersvest in Mechelen bleven behou-
we makkelijk kunnen inspelen op de snelle
den. Hierdoor heeft de patiënt een ruime
ontwikkelingen binnen bepaalde deelgebie-
keuze aan raadplegingsmogelijkheden op de
den van de neurologie, zoals bijvoorbeeld de
3 campussen, met eveneens de mogelijk-
nieuwe behandelmogelijkheden bij multiple
heid tot het laten uitvoeren van elektrofysiolo-
sclerose.
gische onderzoeken (EEG, EMG en geëvo2
Stroke unit
via de dienst spoedgevallen. In België heb-
doeltreffendheid van de behandeling vermin-
Zoals het een moderne dienst neurologie
ben gemiddeld 52 patiënten per dag een
dert reeds in de eerste uren na het optreden
betaamt, werd sinds 1 april 2013 op cam-
beroerte.
van een beroerte (“time is brain”). Dankzij een
pus Rooienberg en heel recent, sinds 13
Een groot deel hiervan heeft in de uren of
uitgekiend zorgprotocol is er voor alle TIA- en
april 2015 op campus Leopoldstraat respec-
dagen vooraf een “mini”-beroerte of TIA
CVA-patiënten die zich aanbieden in AZ Sint-
tievelijk 2 en 4 hospitalisatiebedden van de
(transiënte ischemische aanval), dit zijn voor-
Maarten, vanaf aanmelding op de dienst
dienst neurologie omgebouwd tot een ge-
bijgaande verschijnselen van een beroerte
spoedgevallen tot na ontslag, een efficiënte
specialiseerde stroke unit, ofwel een “een-
die als een voorbode voor een CVA moeten
opvang die voldoet aan de huidige stand van
heid voor beroertezorg”.
Een beroerte of
beschouwd worden. Gezien de vaak be-
de wetenschap. TIA-patiënten genieten van
CVA (=cerebrovasculair accident), zowel een
langrijke en snel onomkeerbare gevolgen
een snelle oppuntstelling en optimale pre-
herseninfarct door bloedklontervorming als
van een CVA (blijvende handicap, verlies aan
ventieve therapie, CVA-patiënten van de
een hersenbloeding, maakt een belangrijk
zelfredzaamheid, noodzaak tot opvang in
best mogelijke oppuntstelling en revalidatie-
deel uit van de neurologische aanmeldingen
een woonzorgcentrum) telt elke minuut. De
kansen. Dankzij de multidisciplinaire samenwerking
Patiënten kunnen bij al onze neurologen terecht voor een algemene neurologie-raadpleging, alsook voor onderstaande subspecialisaties.
met de dienst spoedgevallen, medische beeldvorming, cardiologie, vaaltheelkunde, geriatrie en revalidatiegeneeskunde is deze eenheid een belangrijke spil binnen ons ziekenhuis. Samenwerking met de universitaire
Afspraken kunnen gemaakt worden op tel. 015 30 30 03
ziekenhuizen van Antwerpen en Leuven zorgt voor een snelle verwijzing van patiënten met bijzondere behoeftes. In de aanloop naar de samensmelting van de
1
2
3
4
5
3 campussen van AZ Sint-Maarten tot 1
6
groot nieuwbouwziekenhuis zal de dienst neurologie gaandeweg de hospitalisatie-acti-
1 dr. Rizvana Amir neuro-oncologie, multiple sclerose en inflammatoire aandoeningen 2 dr. Nelly Govers multiple sclerose en inflammatoire aandoeningen 3 dr. Henri Hauman epilepsie en slaapstoornissen (slaapkliniek) 4 dr. Virginie Merckaert hoofdpijn en cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) 5 dr. Philippe Pals neurodegeneratieve ziekten (dementie, parkinson,..), bewegingsstoornissen (tremor, dystonie,…) en neurotoxicologie 6 dr. Bart Tillemans perifere zenuw- en spieraandoeningen en hoofdpijn
viteiten centraliseren op campus Leopoldstraat in Mechelen. Er zal in deze aanloopfase wel nog steeds poliklinische activiteit behouden blijven op de 2 overige campussen (campus Zwartzustersvest en campus Rooienberg) om patiënten zo kort mogelijk bij huis te kunnen verder helpen.
Meer info & contact
campus Rooienberg
campus Leopoldstraat
campus Zwartzustersvest
Raadpleging
x
x
x
Elektrofysiologische onderzoeken
x
x
x
Hospitalisatiemogelijkheid
x
x
Stroke unit
x
x
dr. Virginie Merckaert diensthoofd neurologie
[email protected] 3
De snelheid waarmee de technische evolutie in de geneeskunde vooruit gaat is verstommend. Dat bewijst ook de meest recente installatie van de nieuwe hoogtechnologische operatiezaal op campus Rooienberg in Duffel. Deze gedigitaliseerde ‘hybride zaal’ combineert het beste van de meest moderne technieken in de vasculaire chirurgie, waardoor ingrepen nog preciezer kunnen plaatsvinden.
Hybride operatiezaal Nieuwe hoogtechnologische operatiezaal voor dienst vasculaire en thoracale heelkunde “Wat oneerbiedig zouden we kunnen spreken van een ‘bastaardzaal’ [Latijn: hybrida: bastaardhond (Plinius)], wat een vermenging van elementen van verschillende herkomst, een ‘kruising’ van ‘ongelijksoortige’ technieken betekent. Maar zoals Darwin ons geleerd heeft is ‘kruising’ of ‘vermenging’ van cruciaal belang voor evolutie en overleving.” zegt dr. Johan Duchateau, vasculair en thoracaal chirurg. De dienst vasculaire en thoracale heelkunde neemt sinds begin dit jaar de zaal in gebruik. Vandaag wordt meer dan 80% van de aantasting van bloedvaten ‘endovasculair’ behandeld (ballondilitatie, endoprothese, stenting). De combinatie van een klassieke operatiezaal met een ultramodern cathlab (catheterisatiezaal) opent ongeziene mogelijkheden voor behandelingen van de meest uitdagende vasculaire en ook thoracale pathologie, en dit op minimaal invasieve wijze. AZ Sint-Maarten opteerde voor de installatie van de meest vooruitstrevende apparatuur, met bijzondere aandacht voor het minimaliseren van blootstelling aan straling, zowel voor de patiënt als verpleegkundige en arts. De verfijnde software staat toe om 3Dbeelden te maken op basis van eerder gemaakte beeldvorming en deze per-
4
operatief op de patiënt te projecteren (= image fusion). Hierdoor vermindert de hoeveelheid X-stralen waaraan de patient, arts en verpleegkundige worden blootgesteld. Ook zorgt deze techniek ervoor dat er tijdens de operatie minder contraststof nodig is, wat belangrijk is bij verminderde nierfunctie. Voor thoracale pathologie kan deze techniek ook grote voordelen bieden. Bv. accurate lokalisatie van kleine longletsels welke dan met een kijkoperatie kunnen gereseceerd worden. De elegante plafondophanging werd perfect geïntegreerd in de steriele structuur van de operatiezaal en voldoet aan alle Europese normen. Het systeem maximaliseert de beschikbare ruimte en verhoogt de flexibiliteit voor de verschillende toepassingen. Met deze nieuwe stap voorwaarts probeert ons ziekenhuis tegemoet te komen aan de meest optimale zorg voor zijn patiënten. We weten dat in de financiering en organisatie van de gezondheidszorg belangrijke hervormingen op til staan. Zowel de vasculaire als de thoracale aandoeningen zullen zonder twijfel als ‘hoog variabele’ pathologie beschouwd worden. Een hybride zaal zal dan onontbeerlijk zijn om aan de nieuwe normen in deze domeinen te voldoen. Wij zijn er klaar voor!
Meer info & contact Vasculaire en thoracale heelkunde
dr. Johan Duchateau tel. 015 30 44 84
dr. Johan Buttiens tel. 015 40 96 66
dr. Yves Tielemans tel. 015 29 60 29
dr. Frank Hofman tel. 015 40 64 39
5
Ruim 30.000 patiënten per jaar, zo veel patiënten melden zich vandaag aan op de dienst spoedgevallen. Op campus Leopoldstraat behandelen we gemiddeld 55 patiënten per dag, op campus Rooienberg is dat iets minder. Beide diensten zijn permanent bemand. Campus Leopoldstraat beschikt over 2 ziekenwagens en 1 MUG, campus Rooienberg telt 1 ziekenwagen. In totaal zijn we met een team van 14 artsen en 45 verpleegkundigen. Alles wijst erop dat het aantal patiënten dat binnenkomt via spoed, de volgende jaren fors zal toenemen. Hoe pakken we dit aan en hoe ziet de spoeddienst van de toekomst eruit?
Welkom in het nieuwe ziekenhuis van AZ Sint-Maarten
Spoedgevallen: vlug kennismaken
sneller een oplossing. In de toekomst zullen we een grotere dienstverlening aan de dag moeten leggen. We zullen ook inspanningen moeten doen om onze zorg steeds beter af te stemmen op de individuele patiënt. Meer geïndividualiseerde zorg, dat is de toekomst.
Laagdrempelig zijn en toch efficiënte urgente zorg bieden
Toekomstige ontwikkelingen en trends
In de grotere toestroom van patiënten zal ook
Het aantal patiënten op spoed zal toenemen.
men.
Dat is een trend waar we niet omheen kun-
Omdat zij vaak verschillende pathologieën
nen. De bevolking veroudert, mensen kun-
combineren en een uitgebreide medicatie-
nen minder terugvallen op familie of mantel-
voorgeschiedenis hebben, vragen ze vaak
zorgers en zullen meer een beroep doen op
om aangepaste zorg. Een andere trend is
zorgverleners van buitenaf. Daarnaast neemt
dat de gemiddelde patiënt vandaag beter, of
het aantal huisartsen in stadsgebieden af. Dit
toch alleszins meer, geïnformeerd is dan
zal ertoe leiden dat mensen vaker en sneller
vroeger. De verwachtingen van patiënten en
rechtstreeks naar spoed zullen gaan.
hun familie zijn geëvolueerd. Ze verwachten
6
het aandeel geriatrische patiënten toene-
Vandaag belandt 75% van de patiënten op spoed zonder doorverwijsbrief. Vaak gaat het om een acute pathologie maar blijkt dat de behandeling niet perse via een dienst spoedgevallen hoeft te gebeuren. Die tendens is er echter in alle ziekenhuizen en ze is onomkeerbaar. Mensen zullen blijven langskomen met een pathologie waarvan zij menen dat die acuut is. Doordat het nieuwe ziekenhuis wat minder centraal ligt in de stad, zal het misschien iets minder voor de hand liggen om bij spoed binnen te wandelen. In ieder geval staat de dienst spoedgevallen klaar voor álle patiënten die zich aanmelden. Elke patiënt verdient de beste zorg. Een soepele werking, met een efficiënt triagesysteem, is cruciaal om dit voor elkaar te krijgen. Ondanks de hectiek die een spoeddienst kenmerkt, is het voor de patiënt belangrijk om een oase van rust en controle te creëren.
Fiche spoedgevallen 8 onderzoeksboxen 4 reanimatiezalen/kleine heelkunde 1 hechtingsbox 1 gipskamer 1 hygiëne isolatiebox 1 prikkelarme kamer (psychiatrische patiënten) 11 bedden nachthospitaal 6 kamers voor inslapende wacht, ontspanningsruimte decontaminatieruimte doorrijgarage met standplaats voor 4 ziekenwagens garage voor MUG en ziekenwagen binnen en buiten wachtzone, onthaal centrale desk voor artsen en verpleging diverse dienstruimtes zoals perso- neelsruimte, berging, apotheek, ...
Hoe gaat de spoedafdeling van de toekomst er nu écht uitzien? De toekomstige spoedafdeling is een grote ruimte. Qua oppervlakte alleen al gaan we er sterk op vooruit. Er is ruimte om 4 ziekenwagens tegelijk binnen te laten. Na inschrijving worden patiënten binnen de 10 minuten gezien door een triageverpleegkundige die een aantal parameters opneemt en aan de hand van de symptomen de urgentiegraad bepaalt. Zo worden mensen die het dringendst zorg nodig hebben, eerst geholpen. Snel de juiste behandeling opstarten is het doel. ‘Time is brain’ en ‘time is muscle’, op spoed. De triage heeft ook een belangrijke sluisfunctie. Je zal niet zomaar meer de spoedafdeling kunnen binnenwandelen.” Na de triage worden patiënten naar de juiste wachtzaal of onderzoeksruimte begeleid. Patiënten die via de ambulance binnenkomen en acute zorg nodig hebben, kunnen
we rechtstreeks naar één van de 4 reanimatieboxen brengen. We zullen ook over 2 pediatrische boxen beschikken. Kinderen komen dus in een aangepaste kindvriendelijke omgeving terecht. Daarnaast zijn er nog 8 gewone onderzoeksboxen, 1 box voor patiënten met infectieuze ziekten, een aangepaste box voor psychiatrische patiënten, een hechtingsbox en een gespreksruimte. Ondanks de grotere toestroom van patiënten zullen we toch een meer individuele aanpak kunnen bieden. Het nieuwe nachthospitaal is ook ruimer. Het telt 11 bedden, verdeeld over aparte kamers.
Bekijk de 3D-animatie van de dienst spoedgevallen rechtstreeks door deze QR-code te scannen via smartphone/ tablet.
of door te surfen naar www.azsintmaarten.be/nieuwbouw > 3D animatie In de editie van oktober lichten we graag een tipje van de sluier van de toekomstige polikliniek. 7
De mortaliteit ten gevolge van hart- en vaatziekten bij
laatste jaren lijkt deze daling echter af te vlakken. Moge-
zowel mannen als vrouwen, bereikte een piek begin ja-
lijke verklaringen hiervoor zijn: vergrijzing, obesitas, dia-
ren ‘70. De incidentie ervan steeg nog wel o.a. door
betes mellitus en arteriële hypertensie. Bij mensen die
progressieve vergrijzing, maar wegens verbeterde diag-
overlijden ten gevolge van hart- en vaatziekten, is een
nostische (coronarografie) en therapeutische technie-
acuut myocardinfarct in ongeveer 25% van de gevallen
ken (medicatie, percutane coronaire interventie of PCI
de oorzaak. Overige hartziekten, waaronder hartfalen &
en coronaire bypass-operaties), nam de mortaliteit ten
ventrikelfibrillatie en cerebrovasculaire accidenten zijn in
gevolge van hart- en vaatziekten af. Primaire preventie
respectievelijk 34% en 22% de oorzaak van het overlij-
en een betere kennis van de risicofactoren bij de bevol-
den.
king werken deze dalende trend verder in de hand. De
Richtlijnen voor reanimatie
Basic Life Support (BLS), Automatische Externe Defibrillatoren(AED) en Advanced Life Support (ALS)
Overlevingskansen
BLS-richtlijnen
De overlevingskans na circulatiestilstand buiten het ziekenhuis ligt tussen de 5 en 10%. In ongeveer 1 tot 5 per 1000 ziekenhuisopnames, treedt een intra-hospitaal circulatiestilstand op. De kans op overleving stijgt dan tot 25%.
Om de periode te overbruggen tot aankomst van hoog gespecialiseerde hulp (MUGteams), is adequate reanimatie volgens de BLS-richtlijnen essentieel. Ingeval van een niet-reagerende patiënt, dient eerst kortstondig de omgeving alsook de patiënt te worden geïnspecteerd om de veiligheid van de hulpverlener(s) te garanderen. Het bewustzijn wordt vervolgens gecontroleerd door simultaan op beide schouders te tikken en de persoon aan te spreken. Indien geen reactie, dient hulp gevraagd te worden aan omstaanders. De hulpverlener vraagt een omstaander om de 112-centrale te verwittigen en een AED te halen. Is de hulpverlener alleen bij het slachtoffer, zal hij eerst de 112-centrale contacteren. Daarna zal de hulpverlener de luchtweg van de patiënt vrijwaren door toepassen van de volgende manoevers: hoofdkantel-kinlift methode (head tilt en chin lift). Indien mogelijk letsel van de cervicale wervelkolom wordt vermoed, verdient de jaw thrust-methode de voorkeur. Terwijl de luchtweg wordt opengehouden, controleert de hulpverlener de ademhaling gedurende maximaal 10 seconden, waarbij de hulpver-
Indien het eerste hartritme na een circulatiestilstand een ventrikeltachycardie (VT) of ventrikelfibrillatie (VF) is, is de kans op overleving veel groter dan een circulatiestilstand gepaard gaande met asystolie of polsloze elektrische activiteit (PEA). Vroegtijdige defibrillatie bij VT/VF verhoogt sterk de kans op een terugkeer naar een perfunderend hartritme. Wijd verspreide en toegankelijke automatische elektrische defibrillatoren (AED’s) hebben hun meerwaarde reeds bewezen en hebben geleid tot een betere uitkomst van patiënten met een circulatiestilstand. Bij een snelle en efficiënte defibrillatie kort na een circulatiestilstand, kan de overleving stijgen tot boven de 60%.
8
lener naast het hoofd van het slachtoffer knielt en hij het oor boven de mond van het slachtoffer plaatst met de ogen gericht op de thorax. Luchtcirculatie wordt gevoeld en gehoord indien aanwezig en eventuele bewegingen van de thorax kan de hulpverlener dan zien. De palpatie van carotispulsaties kan tegelijkertijd worden uitgevoerd, maar blijkt in de praktijk weinig betrouwbaar, zelfs in ervaren handen. De beslissing om een reanimatie te starten mag hier bijgevolg niet van afhangen. Wanneer er geen ademhaling is, wordt zonder tijdverlies gestart met thoraxcompressies. Zonder op zoek te gaan naar anatomische landmarks om te bepalen waar hartmassage dient uitgevoerd te worden, plaatst de hulpverlener de basis van één hand centraal op de thorax met de vingers licht gespreid in volledige extensie. De basis van de andere hand wordt op de rug van de eerste hand geplaatst met de vingers eveneens in extensie tussen de vingers van de onderste hand. Met de schouders loodrecht boven de eigen handen en met volledig gestrekte ellebogen worden thoraxcompressies uitgevoerd aan een frequentie van 100 tot 120 compressies per minuut. De
plaatst te worden. Een veilige luchtweg zal voorzien worden met een minimaal tijdverlies.
ABCDE-principe Indien de reanimatie lopende is volgens de richtlijnen en er is tijd beschikbaar, dient het slachtoffer geëvalueerd te worden gebruik makend van het “ABCDE-principe”. Dit bestaat uit controleren van achtereenvolgens Airway (luchtweg), Breathing (ademhaling), Circulation (circulatie), Disability (neurologische status) en Exposure (ontbloten van patiënt) om de mogelijke reversibele oorzaak van de circulatiestilstand te achterhalen en te behandelen.
Continue bijsturing
diepte van elke compressie dient 5 cm te zijn. Men moet er wel op letten de thorax volledig op te laten komen na elke compressie. Reanimeren is fysiek vermoeiend en indien mogelijk dient elke hulpverlener die 2 minuten thoraxcompressies heeft uitgevoerd, te wisselen met een andere hulpverlener. Na elke 30 thoraxcompressies worden 2 beademingen gegeven. Zonder hulpmiddelen is mond-op-mondbeademing aangewezen. Beademingsdoekjes faciliteren de mond-opmondbeademing doordat het gezicht van het slachtoffer bedekt wordt en er ter hoogte van de mond een filter voorzien is voor beademingen. Indien een pocket-mask aanwezig is, verdient dit de voorkeur. Tijdens een reanimatie dient zowel hypoventilatie als hyperventilatie te worden vermeden. Bij de ventilatie dient een normale ademteug te worden toegediend aan het slachtoffer wat voor een volwassene overeenkomt met 400 à 700 ml. De cylcus van 30 thoraxcompressies en 2 beademingen dient te worden herhaald tot gespecialiseerde hulp (MUG-team) de reanimatie kan overnemen. Indien intussen een AED ter beschikking is, dient een hulpverlener de zelfklevende elektroden aan te brengen zonder het uitvoeren van de thoraxcompressies te onderbreken zo mogelijk. Een
AED geeft zelf gesproken instructies wat betreft de plaatsing van elektroden en werking van het toestel. Veel AED’s zijn autonoom functionerend en anaylseren automatisch het hartritme alsook de beslissing tot al dan niet defibrilleren. Het is zeer belangrijk om de tijdsintervallen tussen de verschillende handelingen tot een minimum te beperken. Zo zal per 5 seconden tussen stoppen van de thoraxcompressies en het uitvoeren van een defibrillatie, de slaagkans op een succesvolle defibrillatie met 50% afnemen.
ALS-richtlijnen Bij aankomst van een gespecialiseerd team, zal de reanimatie door hen worden overgenomen en kunnen de Advanced Life Support (ALS) richtlijnen worden toegepast. Naast het verder uitvoeren van thoraxcompressies en defibrilleren zoals bovenstaand beschreven, zal medicatie worden toegediend. Adrenaline voor zowel de schokbare (VT/VF) als niet-schokbare ritmen (asystolie en PEA) en amiodarone na de derde defibrillatie bij de schokbare ritmes (VT en VF) hebben een plaats in het ALS-algoritme. Weinig tijd mag worden besteed aan het plaatsen van een intraveneuze toegangsweg. Indien na een kort tijdsinterval, bijvoorbeeld 30 seconden tot een minuut, geen geschikte vene kan worden aangeprikt, dient een botnaald ge-
Hoewel er talrijke handelingen worden verricht bij een reanimatieprocedure, zijn er slechts 2 handelingen waarvan effectief bewezen is dat ze de uitkomst van een reanimatie gunstig beïnvloeden, namelijk correct uitgevoerde thoraxcompressies en vroegtijdige defibrillatie. Van overige handelingen waaronder medicatie en intubatie, kan dit niet aangetoond worden. Richtlijnen voor reanimaties zijn onderhevig aan continue evaluatie en bijsturingen op basis van studies. Daarom zullen op het einde van 2015 de nieuwste richtlijnen, opgesteld door de European Resuscitation Council (ERC), worden gepubliceerd. Op hun website www.erc.edu staan ook de huidige richtlijnen en gebruikte algoritmen en diagrammen.
Meer info & contact
dr. Jos van der Schoot urgentiearts en diensthoofd spoedgevallen tel. 015 40 96 69
9
Op 4 juni 2015 lanceerde de Vlaamse overheid de nieuwe website www.zorgkwaliteit.be. Op deze publiek toegankelijke website wenst de Vlaamse overheid een beeld te schetsen van de kwaliteit in de Vlaamse ziekenhuizen. Een set van ongeveer 30 indicatoren werd de voorbije jaren ontwikkeld in samenwerking met de ziekenhuizen en hun experten. De resultaten van de eerste 3 indicatoren staan online. Na de zomer volgen de resultaten van de volgende 3 indicatoren.
Kwaliteit Vlaamse ziekenhuizen wordt aantoonbaar en transparant Vlaams Indicatorenproject (VIP2) Vlaams Indicatorenproject (VIP2) Om een zicht te krijgen op de resultaten en de kwaliteit van de zorg in de Vlaamse ziekenhuizen, is er het Vlaams Indicatorenproject (afgekort VIP²). In dit project zijn er een aantal “kwaliteitsindicatoren” afgebakend. Met zo’n indicator kan een ziekenhuis een welbepaald onderdeel van zijn kwaliteit meten en uitdrukken in een cijfer en dat ook vergelijken met de resultaten van andere ziekenhuizen.
Welke indicatoren? Het gaat om een basisset van indicatoren die klinische processen en resultaten meten. Ze zijn ingedeeld in 5 domeinen: • Moeder en kind: indicatoren over keizersneden, borstvoeding, opname van zuigelingen, heropnames en aanpak van kindermishandeling. • Orthopedie (heup- en knieprothesen): indicatoren over verblijfsduur en tijdigheid van zorg. • Cardiologie (hartinfarct): indicatoren over sterfte (mortaliteit), gebruik van ACEI-inhibitoren of ARB-therapie, gebruik van aspirine, gebruik van bètablokkers. • Borstkanker (oncologie): indicatoren over overleving na 5 jaar, diagnose, behandeling en preventie. • Een ziekenhuisbreed domein met een aantal ziekte-overkoepelende kwaliteits10
criteria zoals heropnames, handhygiëne en de ervaring van patiënten. • Beroertezorg: indicatoren over trombolyse, door-to-needle-tijd, antibioticagebruik en anticoagulantie. De indicatoren werden geselecteerd door ontwikkelingsgroepen. Deze zijn samengesteld uit onder meer klinisch experten van de betrokken disciplines, vertegenwoordigers van beroepsorganisaties en wetenschappers.
Waarom? Met de indicatoren willen we niet alleen de kwaliteit van de zorg verbeteren, maar ook de informatie beschikbaar stellen voor ziekenhuizen, zorgverstrekkers en patiënten. • Ziekenhuizen kunnen de informatie intern gebruiken (naar hun professionals), maar ze worden ook gestimuleerd om hun resultaten extern bekend te maken, bijvoorbeeld via hun website, om het brede publiek te informeren. • Ziekenhuizen kunnen hun cijfers vergelijken: het besef dat anderen soms tot betere resultaten komen met dezelfde middelen, stimuleert zorgverlener(s) vaak om beter te doen. • Ook de Vlaamse overheid zal toegang hebben tot de geregistreerde gegevens. De overheid zal de informatie gebruiken bij de aansturing van de sector en bij de evaluatie van het beleid. Bovendien zal
de overheid de gegevens van het Vlaams Indicatorenproject kunnen gebruiken bij beslissingen over programmatie van ziekenhuisdiensten, bij inspectie en erkenning. • Bij een internationale vergelijking over de toegankelijkheid van zorg en het zorgaanbod staat België bovenaan. België scoort echter onder het Europese gemiddelde wanneer het gaat om resultaten van zorg (bijvoorbeeld in de European Health Consumer Index). Volgens onderzoekers ligt de oorzaak aan te weinig transparantie van de resultaten. • Meer transparantie over de kwaliteit van de geleverde zorg is noodzakelijk als Vlaanderen zich wil positioneren binnen Europa en patiëntenverkeer over de grenzen heen mogelijk wil maken en onder controle wil houden. Dit zou kunnen leiden tot meer export van expertise in geneeskunde (de witte economie).
Wie werken eraan mee? Het Vlaams Indicatorenproject (VIP²) is een samenwerking van de Vlaamse overheid, de Vlaamse Vereniging van Hoofdgeneesheren en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro. Op 1 juni 2011 ondertekende minister Vandeurzen, het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, Zorginspectie, Zorgnet Vlaanderen en ICURO, de mutualiteiten en de Vlaamse vereniging van Hoofdgeneesheren
een protocol dat de visie en de samenwerking bepaalt. Het project heeft een groot draagvlak bij de betrokken actoren in de gezondheidszorg. Vertegenwoordigers ervan worden nauw betrokken in een forum. Naast initiatiefnemers zijn onder meer het Vlaams Patiëntenplatform, de Vlaamse Verpleegunie, het Vlaams Ziekenhuisnetwerk van de KU Leuven, het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid WIV, het Kankerregister, het IMA, beroepsverenigingen, de federale overheidsdienst Volksgezondheid, de universiteit Gent vertegenwoordigd in het Forum. De artsensyndicaten zijn geïnformeerd over het project en in het forum zijn veel artsen aanwezig.
Zuivere handen… veilige zorg! Naar aanleiding van de zesde federale campagne ‘handhygiëne’ en om het belang van zuivere handen in de strijd tegen zorginfecties te benadrukken, organiseerde AZ Sint-Maarten samen met PZ Duffel op 11 maart een avondsymposium. Dit symposium maakte deel uit van een bredere sensibiliseringscampagne in beide ziekenhuizen. Alle zorgverstrekkers, en heel in het bijzonder de artsen-specialisten en de huisartsen uit de regio, waren uitgenodigd. Gastspreker was prof. dr. Anette Schuermans, arts-ziekenhuishygiënist van UZ Gasthuisberg te Leuven. In haar referaat schetste zij de evolutie van de isolatiemaatregelen doorheen de geschiedenis en benadrukte zij het belang van de toepassing van de standaardvoorzorgsmaatregelen. Binnen deze maatregelen is de compliance van de handhygiëne de belangrijkste en goedkoopste maatregel in de strijd tegen zorginfecties, ook in de thuisgezondheidszorg.
AZ Sint-Maarten en VIP2 Kwaliteitsvolle zorg vraagt voortdurende opvolging. Dit realiseren we door middel van verschillende kwaliteitsmetingen zoals interne en externe audits, opvolging van kwaliteitsindicatoren, benchmarking, zelfevaluatie, enz... De vraag naar transparantie van de kwaliteit van zorg en naar toegankelijke informatie over de kwaliteit van de individuele ziekenhuizen ter beschikking van het grote publiek, neemt toe. In dit kader neemt AZ Sint-Maarten deel aan verschillende vergelijkingsstudies tussen ziekenhuizen waaronder deze van VIP². Ook publiceert AZ Sint-Maarten zijn resultaten op de eigen website.
De indicaties voor het wassen van de handen maken integraal deel uit van een goede persoonlijke hygiëne. Een correcte techniek betekent dat men gedurende zestig seconden de zeep over de handen uitwrijft, en er hierbij op let dat men alle delen van de hand bereikt. Nadien is grondig spoelen aangewezen, en mag een mechanisch bedienbare kraan nooit met de handen gesloten worden, maar steeds met het handdoekje waarmee de handen gedroogd worden. Handen ontsmetten blijft echter de boodschap! De Wereld Gezondheidsorganisatie heeft vijf indicaties weerhouden om handen te ontsmetten: 1. Voor elk patiëntencontact. 2. Na elk patiëntencontact. 3. Voor het uitvoeren van een aseptische zorg. 4. Na contact met lichaamsvochten. 5. Na contact met materiaal uit de directe omgeving van de patiënt. Om handen goed te ontsmetten neemt men drie ml handalcohol en wrijft deze gedurende dertig seconden uit over alle delen van handen. Met andere woorden, de zorgverstrekker let erop dat alle delen van de handen gedurende dertig seconden vochtig blijven.
Meer info & contact
dr. Erwin Schroyens hoofdarts tel. 015 29 61 72
Om te voorkomen dat handen tijdens de zorg besmet worden, zullen voor elk contact met lichaamsvocht onsteriele handschoenen gedragen worden. Na dit contact worden deze onmiddellijk verwijderd, zonder de handen te besmetten aan de buitenzijde van de handschoenen, en worden de handen nadien ontsmet.
11
Kort nieuws
Colofon
Introductie kiosk zelfinschrijving Vanaf dit voorjaar bestaat op campus Rooienberg in Duffel de mogelijkheid om via een standaardproces zelfstandig de inschrijving voor een ambulante afspraak te maken. Wanneer kan een patiënt zich inschrijven aan de kiosk? - Heeft e-ID bij. - Is gekend in het ziekenhuis. - Persoonlijke gegevens zijn niet gewijzigd. Na de inschrijving kan de patiënt zijn parkingticket valideren aan de kiosk, onderaan elk etiket staat het uur van de afspraak en de routebeschrijving binnen de campus. Wanneer kan een patiënt zich niet inschrijven aan de kiosk? - Heeft e-ID niet bij. - 1ste maal in ziekenhuis. - Persoonlijke gegevens zijn gewijzigd. - Afspraak tgv een arbeidsongeval. - Patiënt is elders verblijvend. In dit geval krijgt de patiënt de boodschap dat de inschrijving via de inschrijvingsdesk dient te gebeuren. In een later stadium zullen ook campus Leopoldstraat en campus Zwartzustervest in Mechelen een kiosk voor zelfinschrijving introduceren.
Ontvangt u deze Check-up graag per mail, laat het ons dan weten:
[email protected]
Eindredactie: dr. Erwin Schroyens
Vragen bij deze nieuwsbrief? communicatiedienst Leopoldstraat 2 - 2800 Mechelen 015 40 96 61
[email protected] Vragen-opmerkingen-suggesties over de zorgverlening of diensten: mail naar
[email protected] Vragen over elektronische berichtenstroom: mail naar
[email protected]
EVEN VOORSTELLEN Annelies Thielemans Urgentiearts Werkzaam op campus Leopoldstraat
AZ Sint-Maarten overkoepelt 3 campussen Campus Leopoldstraat Leopoldstraat 2, 2800 Mechelen
Teamleden: dr. Katrien Baggerman, dr. Morad Choukry, dr. Ine Degol, dr. Thomas Golinvaux, dr. Birger Jespers, dr. Mehdi Laroussi, dr. Walter Lauwers, dr. Robert Oonk, dr. Erik Sinjan, dr. Carsten Steinkamm, dr. Lieven Tack, dr. Jos van der Schoot, dr. Hilde Van Kerckhoven,dr. Roel Vanderwegen en dr. Robin Vanhoudt
Campus Rooienberg Rooienberg 25, 2570 Duffel Campus Zwartzustersvest
AGENDA Zwangerschapsbeurzen Campus Zwartzustersvest, Rode vergaderzaal (gelijkvloers) Maandag 7 september 2015 doorlopend van 19u tot 21u Campus Rooienberg, afdeling Materniteit (4de verdieping) Zaterdag 26 september 2015 doorlopend van 13u30 tot 16u
Avondsymposium n.a.v. Dag tegen kanker Donderdag 15 oktober 2015 Congrescentrum De kleiput, Duffel (meer info volgt)
Symposium orthopedie Zaterdag 28 november 2015 Elewijt Center (meer info volgt) 12
Wetenschappelijke publicaties Stress reaction of the femoral neck complicating contralateral transient synovitis, {Online}. Vermaelen M, Vanhoenacker FM, Mulier E. www.eurorad.org/case.php?id=12652 DOI: 10.1594/EURORAD/CASE.12652 Leiomyosarcoma of the inferior vena cava. {Online} Peters B, Vanhoenacker FM, Van Dijck H www.eurorad.org/case.php?id=12591
De volledige en meest recente publicatiegegevens zijn terug te vinden op onze website www.azsintmaarten.be onder de rubriek professionals > publicaties
Zwartzustersvest 47, 2800 Mechelen Centrale inlichtingen: 015 29 66 66
AZ Sint-Maarten maakt deel uit van de vzw Emmaüs.
Deze nieuwsbrief zenden wij u toe op basis van uw persoonlijke gegevens zoals opgenomen in onze bestanden. Het AZ Sint-Maarten respecteert uw privacy en we behandelen uw persoonsgegevens dan ook strikt vertrouwelijk en met de grootste omzichtigheid. Overeenkomstig de wet van 8 december 1992 betreffende de verwerking van persoonsgegevens kan u uw gegevens inkijken, verbeteren of verwijderen.
ALG
CMYK Grijs = 0 - 0 - 0 - 45 Groen = 100 - 0 - 30 - 7
