Praktisch contracteren: Handelsgeschillen passend oplossen
Kristina Adam & Erik Hollander Advocaten contracten, proces en aansprakelijkheidsrecht 31 maart 2015
Welkom! Wie zijn wij? Erik Hollander 053 – 480 43 12
[email protected] Kristina Adam 053 – 480 42 69
[email protected]
Uitleg (om op te warmen) (…) Het is [partij] verboden om 12 maanden na beëindiging van de arbeidsovereenkomst de navolgende activiteiten te verrichten: (…)
Casus Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren De werkzaamheden starten in maart 2014 A factureert bij aanvang van de opdracht € 25.000,00 en nog een keer in april 2014 voor een bedrag van € 25.000,00. B betaalt deze bedragen B klaagt in mei tweemaal over de voortgang van de werkzaamheden A verricht nog werkzaamheden in mei 2014 maar geen oplevering (nog niet gereed)
A verstuurt in juni een factuur voor voornoemde werkzaamheden ad € 15.000,00
Casus B constateert in juli 2014 beschadigingen aan het dak Vraag 1A: wat moet B doen? Klagen! Vraag 1B: B klaagt in augustus 2014. Is dit tijdig?
Dat hangt ervan af
Klachtplicht Ons recht kent een zogenaamde klachtplicht
Deze klachtplicht is verankerd in de wet , in het bijzonder in artikel 6:89 BW en 7:23 lid 1 BW Artikel 6:89 BW: De schuldeiser kan op een gebrek in de prestatie geen beroep meer doen, indien hij niet binnen bekwame tijd nadat hij het gebrek heeft ontdekt of redelijkerwijze had moeten ontdekken, bij de schuldenaar ter zake heeft geprotesteerd Wat is binnen bekwame tijd? Hangt af van omstandigheden van het geval Redelijkerwijs had moeten ontdekken? Hangt af van omstandigheden van het geval Gevolgen niet of niet tijdig klagen? Verval van alle rechten! (en onnodige discussies)
Klachtplicht tips Check / controleer de verrichte prestatie op gebreken (NB: algemene voorwaarden)
Klaag tijdig Klaag schriftelijk (of klaag mondeling en bevestig de klacht direct schriftelijk) Specificeer de klacht en het geconstateerde gebrek
Klachtplicht tips Bij twijfel gebrek of niet: verricht onderzoek en bevestig dat onderzoek is gestart Nieuwe gebreken? Klaag opnieuw! Verzamel bewijs van het gebrek: foto’s e.d.
Casus vervolg (I) Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren De werkzaamheden starten in maart 2014 A factureert bij aanvang van de opdracht € 25.000,00 en nog een keer in april 2014 voor een bedrag van € 25.000,00. B betaalt deze bedragen B klaagt in mei tweemaal over de voortgang van de werkzaamheden A verricht nog werkzaamheden in mei 2014 maar geen oplevering (nog niet gereed) A verstuurt in juni een factuur voor voornoemde werkzaamheden ad € 15.000,00 B constateert in juli 2014 beschadigingen aan het dak
Casus vervolg (I) B klaagt tijdig Vraag 2a: Wat kan B nu vragen? Herstel (deugdelijke nakoming) Vraag 2b: Moet A de mogelijkheid krijgen om te herstellen? Ja, ingebrekestelling!
Ingebrekestelling / Verzuim Reden ingebrekestelling: voorwaarde voor verzuim Waarom is verzuim belangrijk? Verzuim is vaak de toegangspoort tot juridische vervolgacties In geval van verzuim: • Mogelijkheid tot (vervangende) schadevergoeding • Mogelijk tot ontbinding NB: voor verzuim is niet altijd een ingebrekestelling vereist
Ingebrekestelling (…)
Geachte heer/mevrouw, Wij hebben een aantal gebreken geconstateerd aan het dak. Bij deze verzoek ik u zo spoedig mogelijk over te gaan tot herstel. Met vriendelijke groet (…) Goede ingebrekestelling? Nee
Ingebrekestelling Vuistregel: in beginsel is een ingebrekestelling vereist als jouw contractspartij niet voldoet aan zijn verplichtingen Artikel 6:82 BW: een schriftelijke aanmaning waarbij de schuldenaar een redelijke termijn wordt gegund voor de nakoming Schriftelijke aanmaning: aansporen tot nakoming van een gespecificeerde verbintenis Termijnstelling: een redelijke concrete termijn Aansprakelijkstelling: aansprakelijk stellen voor bij gebreke van nakoming Reden: doet het verzuim intreden
Ingebrekestelling: tips Schriftelijke vorm (is een vereiste!) Houd het simpel maar: - Benoem de overeenkomst - Benoem de specifieke verbintenis: wat verlangt u concreet? - Geen een concrete termijn (vuistregel: 2 weken) - Stel uw contractspartij aansprakelijk
Ingebrekestelling: voorbeeld Voorbeeld nav casus: Op [datum] hebben wij met u een overeenkomst gesloten inhoudende dat [u de renovatie van het dak van onze fabriekshal zou verzorgen.] Op [datum] is ons gebleken dat u de overeenkomst niet naar behoren heeft uitgevoerd [;het dak is op diverse plekken zichtbaar beschadigd. Bijgaand zend ik u een aantal foto’s waarop het gebrek duidelijk zichtbaar is]. Wij hebben hierover al eerder geklaagd op [datum] .
Ingebrekestelling: voorbeeld Bij deze verzoek ik en indien nodig sommeer ik u om binnen een termijn van twee weken na dagtekening van deze brief over te gaan tot herstel [door de thans bestaande beschadigingen aan het dak te herstellen] zodanig dat na deze termijn van een deugdelijke nakoming van de overeenkomst kan worden gesproken. Indien deugdelijk herstel binnen deze termijn van twee weken uitblijft, verkeert u vanaf dat moment in verzuim en houden wij u aansprakelijk voor de door ons geleden schade. Voor het overige behouden wij ons al onze rechten voor.
Casus vervolg (II) Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren
De werkzaamheden starten in maart 2014 A factureert bij aanvang van de opdracht € 25.000,00 en nog een keer in april 2014 voor een bedrag van € 25.000,00. B betaalt deze bedragen B klaagt in mei tweemaal over de voortgang van de werkzaamheden A verricht nog werkzaamheden in mei 2014 maar geen oplevering (nog niet gereed)
Casus vervolg (II) A verstuurt in juni een factuur voor voornoemde werkzaamheden ad € 15.000,00
B constateert in juli 2014 beschadigingen aan het dak B klaagt en wil herstel / deugdelijke nakoming B weigert te betalen (want hij wil immers herstel) Vraag 3: Kan B betaling van de factuur weigeren? Ja, indien B een opschortingsrecht heeft
Opschorting De mogelijkheid bestaat om je verplichtingen op te schorten (artikel 6:52 BW e.v. en 6:262 BW e.v.)
Hoofdregel (artikel 6:52 BW): een schuldenaar die een opeisbare vordering heeft op zijn schuldeiser, is bevoegd de nakoming van zijn verbintenis op te schorten tot voldoening van zijn vordering plaatsvindt, indien tussen vordering en verbintenis voldoende samenhang bestaat om deze opschorting te rechtvaardigen Opeisbare vordering: verzuim vereist? Nee
Opschorting
Voldoende samenhang? In ieder geval als het dezelfde rechtsverhouding is Rechtvaardiging? Omvang tegenvordering moet voldoende zijn: redelijkheid en billijkheid Schriftelijk? In beginsel niet maar redelijkheid en billijkheid
Opschorting Het is een verweermiddel waarop een beroep moet worden gedaan ‘Slechts’ uitstel van presteren en geen bevrijding Gevolgen? Geen verzuim bij niet-nakoming eigen verplichting! NB: er bestaan uitzonderingen en denk aan de redelijkheid en billijkheid Onterechte opschorting: zelf in verzuim
Opschorting: tips Beroep je schriftelijk op opschorting Specificeer de verplichting op basis waarvan je de opschorting inroept en specificeer de verplichting die je wenst op te schorten Geef aan waarom je opschort Combineer de opschorting met een ingebrekestelling van de verplichting op basis waarvan je de opschorting inroept
Casus vervolg (III) Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren
De werkzaamheden starten in maart 2014 A factureert bij aanvang van de opdracht € 25.000,00 en nog een keer in april 2014 voor een bedrag van €25.000,00. B betaalt deze bedragen A klaagt in mei tweemaal over de voortgang van de werkzaamheden B verricht nog werkzaamheden in mei 2014 maar geen oplevering (nog niet gereed) A verstuurt in juni een factuur voor voornoemde werkzaamheden ad € 15.000,00 B constateert in juli 2014 beschadigingen aan het dak B klaagt en wil herstel / deugdelijke nakoming
Casus vervolg (III) B weigert te betalen (want hij wil immers herstel) B beroept zich op opschorting en stuurt een ingebrekestelling A stelt voor om te herstellen mits B eerst een bedrag betaalt van € 10.000,00 Vraag 4: Moet B het voorstel van A accepteren? Nee, in beginsel niet Vraag 5: Wat kan A doen? Verzuim zuiveren
Zuivering van verzuim Een schuldenaar heeft de mogelijkheid om zijn verzuim te zuiveren
Artikel 6:86 BW: de schuldeiser kan een na het intreden van het verzuim aangeboden nakoming weigeren, zolang niet tevens betaling wordt aangeboden van de inmiddels tevens verschuldigd geworden schadevergoeding en van de kosten Aanbod tot nakoming en betaling van de schade en kosten Onterechte weigering? Zelf in verzuim!
Casus vervolg (IV) Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren De werkzaamheden starten in maart 2014 A factureert bij aanvang van de opdracht € 25.000,00 en nog een keer in april 2014 voor een bedrag van € 25.000,00. B betaalt deze bedragen A klaagt in mei tweemaal over de voortgang van de werkzaamheden A verricht nog werkzaamheden in mei 2014 maar geen oplevering (nog niet gereed) A verstuurt in juni een factuur voor voornoemde werkzaamheden ad € 15.000,00 B constateert in juli 2014 beschadigingen aan het dak B klaagt en wil herstel / deugdelijke nakoming
Casus vervolg (IV) B weigert te betalen (want hij wil immers herstel) B beroept zich op opschorting en stuurt een ingebrekestelling A stelt voor om te herstellen mits B eerst een bedrag betaalt van € 10.000,00 B weigert en verzoekt een andere aannemer C om het herstel uit te voeren De kosten van aannemer C zijn € 10.000,00 B heeft een vordering op de bestuurder van A van € 15.000,00 Vraag 6A: wat kan A doen?
Verrekenen Vraag 6B: de overige € 5.000.00? Dit moet worden betaald; geen opschorting meer
Verrekening De mogelijkheid bestaat om je op verrekening te beroepen (artikel 6:127 BW e.v.)
Hoofdregel (artikel 6:127 lid 2): “Een schuldenaar heeft de bevoegdheid tot verrekening, wanneer hij een prestatie te vorderen heeft die beantwoordt aan zijn schuld jegens dezelfde wederpartij en hij bevoegd is zowel tot betaling van de schuld als tot het afdwingen van de betaling van de vordering.” Wederkering schuldenaarschap: dezelfde partijen die opeisbare vorderingen hebben over en weer die aan elkaar beantwoorden Gevolgen? Vorderingen gaan teniet NB: uitzonderingen bestaan
Verrekening tips Beroep je schriftelijk op verrekening Specificeer de verplichtingen die je met elkaar wilt verrekenen. Denk aan dezelfde partijen!
Vragen?
10
PAUZE
Vervolg casus
- Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren - A verricht werkzaamheden in mei 2014 - B klaagt over gebreken, stuurt een ingebrekestelling - A doet verder niets - En nu? Kan B de overeenkomst beëindigen?
32
Ontbinding Artikel 6:265 BW Vereisten: • Wederkerige overeenkomst • Tekortkoming • Verzuim (tenzij nakoming tijdelijk of blijvend onmogelijk) • Tekortkoming niet te gering
• Gedeeltelijke ontbinding is mogelijk • Ontbinding kan contractueel worden uitgesloten 10
Ontbinding Gevolgen van ontbinding: • Bevrijding van verbintenissen (verplichtingen) • Ongedaanmaking • Evtl. Schadevergoeding/waardevergoeding
10
Ontbinding Tip: Ontbind en overeenkomst niet te snel (is er sprake van verzuim?)
Denk na over gedeeltelijke ontbinding
10
Casus - Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren - A verricht werkzaamheden in mei 2014 - In één nacht valt 1 meter sneeuw, A kan niet werken, de sneeuw blijft naar verwachting nog weken liggen - Wat kan B doen? 10
Overmacht Wat is overmacht? • Geen definitie in de wet (vgl. artikel 6:75 BW) • Maakt een tekortkoming “niet toerekenbaar” • Bijv. onweer, storm, brand, blikseminslag, oorlog • Partijen kunnen overmacht in het contract zelf definiëren (aan te raden), bijv. staking, tekort aan grondstoffen, tekortkoming toeleverancier
10
Overmacht Gevolgen van overmacht • Tekortkoming is “niet toerekenbaar” • Geen nakoming • Geen schadevergoeding • Geen opschorting • Ontbinding mogelijk
Tip: stel een eigen, op je situatie toegesneden, definitie van overmacht op. Bepaal gevolgen van overmacht in de overeenkomst 10
Casus - Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht 2 jaar lang 1x per maand onderhoud aan het dak uit te voeren - Na een half jaar vind B een andere aannemer die het voor de helft van de prijs kan doen - Kan B de overeenkomst beëindigen?
10
Opzegging Wat is opzegging? Opzegging is het beëindigen van duurovereenkomsten, bijv. • Arbeid • Huur • Dienstverlening • Agentuur/distrubutie
10
Opzegging Verschil overeenkomst voor bepaalde tijd en voor onbepaalde tijd • Overeenkomst voor bepaalde tijd, bijv. duur van 2 jaar: niet tussentijds opzegbaar, partijen moeten dit uitdrukkelijk in de overeenkomst bepalen • Overeenkomst voor onbepaalde tijd in beginsel tussentijds opzegbaar • Ontbinding blijft mogelijk (tekortkoming vereist) • Opzegtermijn afhankelijk van vele factoren, tenzij vastgelegd in overeenkomst • Bijzonderheid bij opdracht: opdrachtgever kan te allen tijde opzeggen 10
Opzegging Gevolgen opzegging • Einde van de overeenkomst ex nunc, voor de toekomst • Geen ongedaanmakingsverplichting • Bij opdacht: eventueel vergoeding van reeds gemaakte kosten/redelijk loon Tip: neem een tussentijdse opzegmogelijkheid op in het contract, met een redelijke opzegtermijn. Als je opzegt, hanteer dan een redelijke opzegtermijn
10
Casus - Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren - A verricht werkzaamheden in mei 2014, werkzaamheden ok - B klaagt, stelt A in gebreke, dan gebeurd 5,5 jaar niets meer - Plots vordert A betaling van het restant van de aanneemsom - Kan dat?
10
Verjaring Wanneer begint de verjaringstermijn te lopen? • Bij koop: op het moment dat koper over gebrek klaagt - Klagen bij B2B: op moment dat gebrek redelijkerwijs had moeten worden ontdekt - Klagen bij B2C: nadat het gebrek daadwerkelijk is ontdekt • Bij onrechtmatige daad: moment bekend worden met schade + dader • Bij ontbinding: moment bekendwording met tekortkoming
44
Verjaring Gevolgen van verjaring • Vordering is in rechte niet meer afdwingbaar Stuiting van verjaring • •
10
Het onderbreken van de verjaring, er begint een nieuwe verjaringstermijn Door middel van een schriftelijke aanmaning of een mededeling waarin schuldeiser zich ondubbelzinnig zij recht tot nakoming voorbehoudt
Verjaring Tip: Wees duidelijk in de stuitingsbrief Durf een beroep op verjaring te doen Maar, wees je bewust van je eigen handelen dat ertoe kan leiden dat de verjaring van de vordering van je wederpartij kan worden gestuit
10
Verjaring Wat is verjaring? • Verjaring betekent dat een vordering in rechte niet meer afdwingbaar is Verjaringstermijnen • Koop: 2 jaar na klagen over gebrek, betaling 5 jaar • Onrechtmatige daad: 5 jaar na bekendheid dader + schade • Dwaling/bedrog: 3 jaar na ontdekking
10
Casus - Aannemer A ontvangt van ondernemer B de opdracht om het dak van zijn bedrijfshal te renoveren - A verricht werkzaamheden in mei 2014 - B klaagt, stelt A in gebreke, maar A doet niets - B wil een andere aannemer inschakelen voor rekening van A. Mag dat? - De gebrekkige werkzaamheden leiden tot schade aan de bedrijfshal. B wil hiervoor schadevergoeding van A. Kan dat?
10
Schadevergoeding Wat is schadevergoeding? • Vervangende schadevergoeding – sv in plaats van nakoming • Aanvullende schadevergoeding – sv naast nakoming • Directe en indirecte schade (“gevolgschade”), geen duidelijke wettelijke definities van indirecte schade • Schade in de zin van de wet: kosten, geleden verlies, gederfde winst (artikel 6:96 BW)
10
Schadevergoeding Vereisten voor schadevergoeding • Iedere tekortkoming in de nakoming van een verbintenis • Tenzij deze tekortkoming niet toerekenbaar is (bijv. overmacht) • Schade • Verzuim (Artikel 6:74 BW)
10
Schadevergoeding • In de wet in beginsel niet gelimiteerd (“causaal verband”) • Beperking/uitsluiting aansprakelijkheid in contact mogelijk (“exoneratie”) • Bijv. slechts aansprakelijk voor schade aan het verkochte, of beperkt tot bepaalt bedrag, of bepekt tot het bedrag dat door de verzekeraar wordt uitbetaald etc. • Beperking/uitsluiting niet mogelijk bij opzet en grove nalatigheid van bestuur en met de leiding belaste personen • Beperking/uitsluiting voor personenschade is mogelijk (tenzij productaansprakelijkheid)
10
Schadevergoeding • Partij die schade claimt moet deze bewijzen (concreet) Tip: Neem een deugdelijke exoneratie op in het contract. Wees bij het vorderen van schadevergoeding realistisch.
Casus Wie draagt de bewijslast? 1. Aannemer betwist dat zijn werk gebrekkig is 2. Klant beweert dat hij heeft geklaagd, dakdekker zegt dat was niet tijdig 3. Klant beweert dat hij reeds volledig heeft betaald
10
Bewijslast Hoofdregel: • “wie stelt moet bewijzen” (artikel 150 Rechtsvordering) • Partij die zich beroept op rechtsgevolgen van door haar gestelde feiten of rechten, draagt de bewijslast van die feiten of rechten • Omkering bewijslast: uitzondering, bijv. medische aansprakelijkheid, consumentenkoop
10
Bewijslast Hoe kan men zijn standpunt bewijzen? • Schriftelijk bewijs • Foto´s, geluidsopnamen, video • (Partij)Getuigen • Bezichtiging • Deskundige • De rechter is vrij in de waardering van bewijs Tip: bewaar alle relevante correspondentie, voer gesprekken niet alleen, bevestig de inhoud van (telefoon)gesprekken
10
Vragen?
10
HARTELIJK DANK VOOR JULLIE AANDACHT EN GRAAG TOT ZIENS! Wil je deze presentatie downloaden vanaf onze site, laat dan je visitekaartje/e-mail adres achter
10
BORREL
10
