OV-BALANS 2008 De stand van zaken van het openbaar vervoer in Gelderland De Gelderse Milieufederatie streeft naar duurzame mobiliteit. Schoon en aantrekkelijk openbaar vervoer (OV) maakt daar wezenlijk deel van uit. Willen we automobilisten op de wat langere afstanden (meer dan de fietsbare 8 á 10 km) een wervend alternatief bieden, dan moet OV schoon en aantrekkelijk zijn. Ofwel: milieuvriendelijk, zuinig en stil materieel aan de ene kant; en betrouwbaar, snel, frequent, betaalbaar en comfortabel aan de andere kant. In Gelderland werken Provincie, Stadsregio, vervoerders en andere betrokkenen al jaren hard aan de verbetering van het openbaar vervoer. Maar hoe is het daar anno 2008 mee gesteld? Is het voldoende schoon en aantrekkelijk en dus klaar om een bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving? Klaar om de automobilisten die de files beu zijn op te vangen? In de media wisselen successen en dompers elkaar in rap tempo af. De Gelderse Milieufederatie (GMF) maakte een rondje door de provincie, sprak overheden en het Rocov (de reizigersorganisatie waarin ook de GMF zitting heeft) en stelde een overzicht op van de vele positieve, maar ook negatieve ontwikkelingen die het OV in Gelderland kenmerken.
De balans: ondanks reizigersgroei, graag tandje d’rbij Zonder te pretenderen volledig te zijn laat dit overzicht zien dat er veel gaande is. Het wordt in ieder geval steeds drukker in veel treinen, bussen, buurtbussen en zelfs Regiotaxi. Een goeie zaak. Daarbij laten we in het midden of die groei komt door het aantrekkelijker OV, of dat de auto eenvoudigweg geen waardig alternatief meer is door alsmaar toenemende files, vertragingen, parkeerproblematiek of dure benzine. Een mix van beide oorzaken lijkt voor de hand te liggen. Goed OV trekt reizigers Goed OV trekt ontegenzeggelijk meer reizigers. Dat zien we op de Valleilijn tussen Wageningen en Amersfoort, waar zowel een hypermoderne aardgasbus als een nieuwe comfortabele trein in 2007 hun intrede hebben gedaan. Dat zien we bij de Waalsprinter in Nijmegen, de RegioRail in de Stedendriehoek, waar station Twello een succes is. Maar ook bij de Seventies, drie buslijnen in de Achterhoek die fraai gepimpt zijn en bij de talrijke nieuwe OV-fietslocaties in Gelderland. Gefragmenteerd Helaas zijn die talrijke vernieuwingen te gefragmenteerd en kan niet iedere reiziger de zoete vruchten van de OV-innovaties proeven. Sommige kortingen zijn alleen geldig in een beperkte periode, of voor een selecte doelgroep, de aardgasbus rijdt alleen tussen Wageningen en Ede, maar rijdt niet door naar Arnhem, de hogere frequentie van bepaalde bussen geldt alleen voor die trajecten waar veel potentie in zit en de fraaie bushaltes zijn nog lang niet overal in de provincie doorgedrongen. OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 1/12
Goede OV-infrastructuur noodzakelijk Bovendien worden veel OV-successen geheel of gedeeltelijk overschaduwd door de vele OVdompers die Gelderland tarten: vertraagde bussen, wachten bij tochtige, nare bushaltes of stations, uitstel van de komst van een station Westervoort, niet weten of en wanneer de bus nog komt en overvolle of vertraagde treinen door capaciteitsgebrek op het regionale spoor. Al deze dompers blijven aan de orde van de dag, alle goede bedoelingen van Provincie, Stadsregio en vervoerders ten spijt. Dat is jammer, want één negatief verhaal heeft meer effect dan drie successen. De dompers voorkom je voor een belangrijk deel door de basis van het OV goed te laten zijn: de infrastructuur. Dit betreft zowel de weg als het spoor. Wanneer de bus meer gebruik kan maken van vrije busbanen, eerder groen licht krijgt bij verkeerslichten en geen hinder heeft van verkeersdrempels en rotondes, dan kan er sneller en op tijd gereden worden, worden aansluitingen gehaald en kan er beter geconcurreerd worden met de auto. Wanneer de trein minder hinder ondervindt van sein-, wissel-, overwegstoringen, voorrang moet geven aan goederentreinen, sneller mag rijden én gebruik kan maken van inhaalsporen, dan kan de vervoerder vaker en betrouwbaarder rijden. Dan hoef je als reiziger minder vaak te verkleumen op tochtige stations, sta je minder vaak als sardientje in een blik, laat je vaker de auto staan en vertel je op het eerstvolgende verjaardagsfeestje niet meer zo gauw van die negatieve OV-ervaringen. Dat wil niet zeggen dat we OV-innovaties of paradepaardjes niet toejuichen. Integendeel, de Valleilijnbussen, Bikedispensers, wervende bushaltes en de eerste locaties met dynamische, actuele reisinformatie zijn nodig om op termijn het gehele Gelderse OV naar een dergelijk hoger plan te tillen.
Onze aanbevelingen 1.
2.
3. 4. 5. 6. 7.
8.
Maak de infrastructuur op het Gelderse spoor robuuster, betrouwbaarder door o.a. inhaalsporen, een fly-over ten oosten van Arnhem, beter onderhoud en hogere snelheden. Start lobby voor versnelling van nieuwe stations zoals Westervoort, Barneveld Zuid, Nijmegen Goffert, maar ook Waardenburg en Hedel en zet de reactivering van de spoorlijn naar Kleef weer op de kaart. Zet als regio gezamenlijk in op de Nijmeegse tramplannen. Een tram die kan doorrijden tot Arnhem en Kleef. Maak de infrastructuur op de weg busvriendelijker door minder drempels en rotondes, prioriteit bij verkeerslichten of vrije busbanen. Maak alle haltes en stations tot visitekaartjes van het OV en van de plek waar je uitstapt. Betrek het bedrijfsleven meer bij het OV zodat de Medelbus in Tiel meer navolging krijgt. Stel de aanbestedingen van het OV in Rivierenland, Achterhoek en Stadsregio niet te lang uit. Ga voor een wervend, multimodaal OV-systeem inclusief buurtbus, fiets en auto. Laat de Valleilijnbussen van Ede naar Wageningen doorrijden naar Arnhem.
Gelderse Milieufederatie 22 februari 2008
OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 2/12
ALGEMEEN GOED / OV-successen •
Het wordt drukker in het OV: Veel bus- en treinverbindingen puilen zelfs uit.
•
Nieuwe stations zijn succesvol, zoals Tiel Passewaaij, Gaanderen, Barneveld-Noord en Twello.
•
Nieuw materieel trekt nieuwe reizigers: De Veoliatreinen op de Maaslijn, de Connexxiontreinen en milieuvriendelijke aardgasbussen van Veolia op de Valleilijn zijn een lust voor het oog, bieden veel meer comfort (waaronder actuele reisinformatie) en ook nog eens veel stiller dan hun voorgangers. De Connexxiontreinen zijn zelfs geprezen omdat ze de stilste treinen van Nederland zouden zijn.
•
Er wordt hard en met succes gewerkt aan de relatie fiets – OV: er zijn Bikedispensers geopend bij station Arnhem Zuid en Nijmegen Lent en op tal van plaatsen kan gebruik gemaakt worden van OV-fiets.
•
Er zijn veel positieve geluiden te horen van de haarvaten van het OV: de buurtbussen. Met name de buurtbussen, in handen van vrijwilligers, maar gefaciliteerd door de vervoerder zijn op tal van plekken in de provincie een succes en vormen een welkome en noodzakelijke aanvulling op het reguliere OV. Over de Regiotaxi variëren de berichten overigens: de ene keer himmelhochjauchzend, de andere keer zum Tode betrübt.
•
De talrijke proeven met gratis of ‘prettig geprijsd’ OV lijken de nodige automobilisten over de streep te trekken om het OV te pakken (modal shift). GMF is voorstander van prettig geprijsd OV, aantrekkelijke tarieven die keuzereizigers wellicht sneller doen verleiden om vaker de bus te pakken. Bij gratis OV plaatsen we de nodige vraagtekens, omdat de hoge kosten die overheid en vervoerder hiervoor maakt niet in andere, noodzakelijker verbeteringen kunnen worden gestoken. Ook zou het eerder fietsers dan automobilisten verleiden om het OV te nemen, dat hebben we gezien bij de OV-studentenkaart gezien. Als de overheid specifieke doelgroepen zoals ouderen en minder bedeelden gratis OV wil bieden, dan vindt de GMF dat prima, maar het zou niet uit mobiliteitsgelden gefinancierd moeten worden. Het dient immers niet de bereikbaarheid, maar sociale doelen.
NIET GOED / OV-dompers •
Station Arnhem springt er uit qua negatieve OV-beleving, ondanks de kleine verbeteringen her en der. De bereikbaarheid voor mindervalide reizigers is ondermaats, en de fietsenstalling staat haast onbereikbaar op het dak. De roltrap werkt vaker niet dan wel en ook de vele perronwijzigingen dragen niet bij aan een optimale reisbeleving. Reden voor Rocov om aan de bel te trekken en de verantwoordelijken aan de tand te voelen (ProRail, NS, gemeente Arnhem). Met succes heeft zij de nodige toezeggingen weten te ontlokken.
•
Er heerst capaciteitsgebrek op het spoor. De ambitie van vervoerders én overheden is groei, groei, groei, maar de staat van het spoor maakt dat onmogelijk: verouderde wissels, geen elektrificatie (spoorlijn naar Doetinchem, Winterswijk, Maasspoorlijn, etc), geen passeerspoor, enkelsporigheid, het goederenvervoer dat voorrang heeft, etc. OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 3/12
•
Stroperige contacten Provincie en Stadsregio met ProRail. Deze semi-overheidsorganisatie is duidelijk nog niet gewend aan meerdere opdrachtgevers en doet vervoerders, overheden, maar ook bij reizigers zeer regelmatig de handen ten hemel rijzen. Her en der kruipt men bij ProRail weliswaar wat vaker uit de ivoren toren, maar te vaak blijft men navelstaren op richtlijnen en keiharde eisen uit de spoorwegwet in plaats van denken vanuit de reiziger.
•
Veel 30 km- en 60 km-zones werken vertragend op bussen. Routes en dienstregelingen moeten daar op worden aangepast. En waar geen vrijliggende busbanen zijn, sluit de bus steeds vaker achter aan in de file.
•
De noodzakelijke reisinformatie aan de reiziger is nog steeds onvoldoende; er treden hier en daar wel verbeteringen op (o.a. in steeds meer bussen), maar van een integrale, provinciale aanpak is nog lang geen sprake. Als reiziger word je – zowel op bushaltes en stations als in de trein en bus - nog te veel in het ongewisse gelaten: Op welk perron moet ik zijn, is die bus al geweest, wanneer vertrekt de volgende reisgelegenheid naar …., waar kan ik een fiets huren?
•
De gemeentelijke bushaltes vormen nog lang niet de visitekaartjes van het OV die wij voor ogen hebben, uitzonderingen daargelaten. Bij de gemiddelde bushalte zijn weliswaar een prullenbak en een haltebord aanwezig en liggen de tegels recht, maar valt er veel aan te merken op zaken als reisinformatie, de verlichting, het bushokje en de aanwezigheid van fietsenstalling. Om het in rapportcijfers uit te drukken, wij zouden de Gelderse bushaltes graag een dikke 8 willen geven in plaats van het schamele zesje dat ze nu waard zijn.
•
Er is geen nachtnet in Gelderland, wel in Noord-Brabant. Hebben Provincie en Stadsregio liggen slapen toen de NS deze cadeautjes aan het uitdelen was? Nee, zeggen de betrokkenen, nachtvervoer heeft niet de prioriteit in deze regionen.
•
Het zoveelste uitstel van de OV-aanbestedingen in Rivierenland, Achterhoek én Stadsregio tot (mogelijk) 2012. Dit maakt het moeilijker om het OV schoner en aantrekkelijker te krijgen. Want uit zichzelf gaan vervoerders logischerwijs hun materieel niet vroegtijdig vervangen.
•
OV-innovaties uit de sector blijven achter bij de verwachtingen. Vervoerders willen hun innovatiekruit niet verschieten buiten de aanbestedingen om en houden zodoende hun hemelbestormende OV-ideeën achter de hand.
•
Toename van het chauffeurstekort. Dit is een landelijk probleem en wordt ook in Gelderland steeds nijpender. Een gebrekkig salaris, slecht imago, toenemend vandalisme en bedreigingen enerzijds en uitbreiding van het aantal dienstregelingsuren zijn mede debet hieraan.
OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 4/12
VELUWE GOED / OV-successen •
Het gebruik van transferium Barneveld-Noord en de overstap op de Valleilijn. Automobilisten beginnen het transferium Barneveld Noord te ontdekken. Dat belooft wat als straks vanaf de snelweg A1 de actuele reistijden naar Amersfoort per trein en auto worden vermeld en wanneer in 2015 (nog 7 jaar!) ook de intercity uit Apeldoorn er stopt. Eerder is de NS immers niet genegen dit ‘stationnetje’ aan te doen… Wat ons betreft stopt de intercity er liever vandaag dan morgen.
•
Groei van reizigers op de Valleilijn met 20%, ondanks opstartperikelen en de hectische periode in het najaar met uitvallende treinen en een NS die haar eigen uitgeleende treinen terugvorderde. We hebben begrepen dat de treinen momenteel redelijk betrouwbaar rijden. Deze bus- en treinverbinding tussen Amersfoort en Wageningen mag nu dan ook gerust het paradepaardje van de Provincie en de beide vervoerders (Connexxion en Veolia) worden genoemd. Wat een fraaie en stille treinen en wat een schone, comfortabele aardgasbussen. Tal van succesfactoren zijn hier gebundeld: hypermodern materieel, hoge frequenties, zeer fraaie bushaltes, gedeeltelijk vrije businfrastructuur, betrokkenheid van het bedrijfsleven (zoals de sauna van Lunteren die jouw treinkaartje betaalt!) en dynamische reisinformatie in trein en bus. Zo komen de reizigers bijna vanzelf.
•
Buurtbussen in het algemeen, maar op de Veluwe in het bijzonder: Opmerkelijke reizigersgroei, her en der spectaculair (in een jaar tijd van 80.000 naar 140.000 op de Veluwe) van dit ‘bijproduct’ van het OV. Vervoerders hebben een nog wat ambivalente houding ten opzichte van de buurtbus, maar zien gelukkig steeds meer in dat hier het OV in zijn gehéél absoluut mee gediend is. Het voedt het reguliere OV en maakt het OV ook in het landelijke gebied zichtbaar. Wanneer deze vorm van OV nóg meer gepromoot wordt, kan het een nóg groter succes worden. Een kritische noot is echter wel op zijn plaats: rijden de buurtbussen wel voldoende frequent en de juiste route?
NIET GOED / OV-dompers •
De slechte communicatie over de dientregelingswijziging van de buslijnen 101 en 104. Dit heeft veel ophef veroorzaakt. De uiteindelijke handhaving en zelfs uitbreiding van 104 is echter een stap vooruit, vooral voor scholieren.
•
Onduidelijke bewegwijzering op station Ede-Wageningen naar de Valleilijnbussen richting Wageningen. Een kwestie van enkele bordjes aanbrengen op de perrons en de stationshal. Kritiek op de fraaie Valleilijn-bussen is er ook voor wat betreft de geringe bediening in de avonduren alsmede de aansluiting vanuit Arnhem. OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 5/12
•
Trage instroom Valleilijn-treinen van Connexxion, wat gepaard ging met veel uitval van treinen. Connexxion kon niet terugvallen op de oude (gehuurde) treinen omdat deze waren teruggevorderd door NS.
•
Stadsdienst Apeldoorn komt steeds meer onder druk; 30 km-zones en toenemende drukte op straat zijn hier deels debet aan. Meer vrije busbanen en sneller voorrang bij kruisingen liggen voor de hand. Ook onorthodoxe oplossingen moeten niet langer worden geschuwd: hogere parkeertarieven, transferia aan de randen van de stad (zoals in ’s-Hertogenbosch), het simpelweg weren van autoverkeer of het instellen van eenrichtingsverkeer.
•
Veel omleidingen door wegwerkzaamheden leiden tot veel reizigersongemak, zoals langere reistijden, vertragingen, missen van aansluitingen. De Provincie denkt overigens na over het tegemoetkomen van reizigers hierin. Het Rocov adviseert hierover.
•
Er zijn veel aanloopproblemen met ICT: zowel DRIS als KAR (verkeerslichtbeïnvloeding), waar veel energie in moet worden gestoken en wat nog niet altijd goed werkt.
•
Lijn 86 van Arnhem naar Wageningen. Sinds de teloorgang van de Interliner zijn de vele reizigers er flink op achteruit gegaan: eenvoudiger materieel, geen 40% korting met de voordeelurenkaart, een langere reistijd (drempels in de kernen, stoppen bij iedere halte en onvoldoende gebruikmaking van de aanwezige busbanen). Laat de fraaie Valleilijn-bussen tussen Ede en Wageningen doorrijden naar Arnhem en onderweg niet al te veel stoppen.
•
De Veluwe Reispas schijnt nog wel te bestaan, maar ze wordt nauwelijks gepromoot.
•
Station Harderwijk blijft voorlopig een stoptreinhalte, de InterCity raast langs, maar haltert niet. Redenen om de IC’s Harderwijk wel te laten aandoen zijn er genoeg: de toeristische trekpleisters (zoals het Dolfinarium), als op- en overstapplek naar de polder, Veluwe en Randstad, en omwille van de regionale werkgelegenheid. De NS houdt de boot af en zegt dat Harderwijk nog maar eens terug moet komen als er 10.000 reizigers per dag meer opstappen… Ook zou er te weinig ruimte op en om het station zijn voor een keervoorziening, noodzakelijk voor een IC-status. Zouden ze bij de NS niet weten dat een trein niet hoeft om te draaien, maar dat hij ook achteruit kan rijden? Waarschijnlijk moet Harderwijk wachten tot na 2013, als de Hanzelijn tussen Randstad en het noorden is geopend en er meer ruimte op het spoor rond Harderwijk is.
STEDENDRIEHOEK GOED / OV-successen •
Station Twello loopt erg goed, net als RegioRail Stedendriehoek in het algemeen!
•
Buslijn Deventer-Zutphen: vrije busbaan bij de A1, inclusief het transferium.
NIET GOED / OV-dompers •
Minder reizigers op Apeldoorn-Zutphen, voornamelijk vanwege de waardeloze overstap in Zutphen en in Apeldoorn als gevolg van de nieuwe dienstregeling sinds december 2006.
•
Reizigers die nu met de trein in plaats van de bus reizen zijn duurder uit. De strippenkaart is goedkoper dan een voltarief NS-kaartje. OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 6/12
ACHTERHOEK GOED / OV-successen •
Kwaliteitsimpuls Snelnetlijn Doetinchem-Enschede (lijn 74) en de andere ‘70s (lijn 72 en 73): 20 minuten sneller, retro-look van de bussen, en bediening extra woonwijk in Lichtenvoorde.
•
Overeenstemming met betrokkenen op de dramalijn Arnhem-Winterswijk over een investeringspakket van € 10 miljoen voor werkzaamheden, welke dit jaar starten en uiterlijk juni 2009 klaar moeten zijn: o De vervanging van wissels bij Wehl en Doetinchem waar treinen sneller overheen kunnen rijden; o De aanleg van zogeheten assentellers tussen Didam en Terborg, waardoor spoorbomen sneller open en dicht gaan; o De aanleg van een tweede spoor bij station Doetinchem De Huet, zodat treinen elkaar daar kunnen passeren; o De plaatsing van hekwerken langs het spoor om te voorkomen dat mensen op de rails komen. De GMF plaatst overigens grote vraagtekens bij deze laatste maatregel. De toenemende verhekking rond het spoor is in lijn met een schrijnende, landelijke tendens om meer schijnveiligheid te creëren. Dit heeft echter mede tot gevolg dat leefgebieden van (groot) wild van elkaar worden afgescheiden. Een kwalijke zaak.
•
(Sociaal) Veiligheidsconvenant in het OV Achterhoek (zou verbreed moeten worden naar aantrekkelijker haltes en stations).
NIET GOED / OV-dompers •
De aansluiting van Syntus op de treinen in Arnhem is beroerd. Rocov heeft zich ook in de strijd gemengd en mogelijk dat er iets ten positieve kan veranderen. Het eerste succes is er inmiddels: in de avonduren kunnen veel reizigers op hetzelfde perron overstappen op de treinen richting Doetinchem en Winterswijk in plaats van de hoge trappen te moeten nemen.
•
Uitstel aanbesteding OV Achterhoek. Mogelijk zelfs tot 2012. Dit maakt het moeilijker om een verdere kwaliteitsverbetering door te voeren.
•
Aansluitingsproblemen tussen het snelnet en het kernnet.
•
Onbetrouwbare dienstregeling Arnhem-Winterswijk. Mede het gevolg van verkeerde prioriteitstelling op het spoor: regionale treindiensten (Arnhem-Winterswijk) achteraan, dus na het goederenvervoer. Tip van een Rocov-lid: koop op dit traject een ongedateerd kaartje en stempel pas af op het moment dat je de trein ziet aankomen. Het gaat immers te vaak mis. Tijd voor een landelijke lobby!
OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 7/12
RIVIERENLAND GOED / OV-successen •
De Medelbus, niet officieel OV, maar een gezamenlijk initiatief van bedrijfsleven (Industrieschap), Arriva, gemeente Tiel en Provincie voor een bediening van bedrijventerrein Medel. Deze busvoorziening maakt deel uit van een mobiliteitsmanagementsysteem voor Medel. De chauffeurs van deze busjes zijn geworven onder werklozen. De busjes kennen een hoge bezettingsgraad en mogen gerust een succes worden genoemd. Mogelijk dat op termijn de lijn weer een structurele OV-lijn kan worden. Ook Zaltbommel is geïnteresseerd in een dergelijk concept.
•
Opening station Tiel Passewaaij. Loopt goed, veel nieuwe reizigers.
•
Station Geldermalsen krijgt een belangrijke functie als poort naar de Randstad (via de spoorlijn naar Utrecht en die naar Dordrecht). Het station wordt gepimpt en er komt een transferium. Om automobilisten vanuit het rivierengebied en ver daar buiten nog meer de trein in te lokken, heeft de GMF wel meer interessante ideeën: twee nieuwe stations op de spoorlijn tussen ‘s-Hertogenbosch en Utrecht, te weten Hedel en Waardenburg (bekend van de dagelijkse filemeldingen!). Hedel zou daarbij ook erg interessant kunnen zijn voor de bereikbaarheid van ‘s-Hertogenbosch. Wellicht lukt de lobby van regio en Provincie richting NS anno 2008 wel om ze te overtuigen.
•
Opknap van alle stations op de lijn Tiel-Elst: ondermeer nieuwe fietsenstallingen, P&R uitgebreid, verlichting, reisinformatie, kunstuitingen en binnenkort ook dynamische reisinformatie;
•
Reizigersgroei op de spoorlijn Tiel-Arnhem, welke sinds 2004 toen Syntus op de lijn ging rijden uit een dal is geklommen, met in 2006 een groei van 27%!
•
Toename reizigersopbrengsten in het hele gebied bij Arriva én Syntus.
NIET GOED / OV-dompers •
Het Buxy-concept, ofwel het vervoer van deur tot deur: voor €3,- naar de dichtstbijzijnde bushalte. Het komt niet van de grond, terwijl het idealiter ketenmobiliteit ten voeten uit is. Oorzaken: onvoldoende gecommuniceerd, men weet de OV-reisinfo nog steeds niet te vinden;
•
Uitstel aanbesteding Rivierenland, waardoor een verdere verbeteringsslag pas later in gang kan worden gezet, waaronder de integratie van bus en trein, maar ook met fiets én auto (deelautosysteem), milieuvriendelijker treinen en bussen, hogere frequentie, en verbetering van de betrouwbaarheid. Belangrijk onderdeel in deze uitstelperikelen vormt station Elst. Moet de verbinding Tiel-Arnhem nu wel of niet hier geknipt worden? Er zijn vele voors (onder andere een betrouwbaarder verbinding op de belangrijke lijn ArnhemNijmegen), maar ook vele tegens (mogelijk verlies van reizigers door de extra overstap). Syntus heeft een fraai uitgewerkt plan ontwikkeld waarbij aan deze voors en tegens tegemoet wordt gekomen. Belangrijke onderdelen van dat plan zijn de realisering van een middenperron in Elst waar de trein uit Tiel zijn eindhalte heeft, en die daar middels een tunnel (dus ongelijkvloers de treinen Arnhem-Nijmegen kruist) aankomt, een frequentieOV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 8/12
verhoging van de trein tussen Tiel en Elst en een ongelijkvloerse kruising met de Stationsstraat waaronder de bussen (o.a. die uit Bemmel) halteren; •
Lijn 165 Druten-Den Bosch. Sterke lijn, maar liefst 300.000 reizigers per jaar, met name forensen. Plan was om op deze verbinding de frequentie te verhogen en de lijn te strekken, dus uit de kernen en over provinciale wegen teneinde de snelheid te verhogen. Problemen in de kernen vormen de 30 km-zones en de verkeersdrempels. Tegen deze plannen is veel verzet gerezen, ook vanuit het Rocov. Dit heeft er toe geleid dat de oude situatie is gehandhaafd en waarmee veel reizigers de lijn de rug hebben toegekeerd. Met man en macht wordt momenteel geprobeerd een second best oplossing te realiseren, met her en der wat strekken, en een beperkte frequentieverhoging. Onze oplossing: Busvriendelijk duurzaam Veilig. Dat betekent géén of busvriendelijke drempels, zo weinig mogelijk rotondes, prioriteit bij verkeerslichten en het handhaven van 50- en 80-km zones.
STADSREGIO GOED / OV-successen •
Het wordt drukker in trein en bus, zo verneemt men van vervoerders en reizigers, met name in de spits. Zo druk dat bussen en treinen soms uitpuilen. Van belang is om deze groei op te vangen, zodat dit luxeprobleem zich niet tegen het OV gaat keren.
•
De Heijendaal-shuttle tussen station Nijmegen en de campus: uitpuilende bussen die om de paar minuten rijden en welke de introductie van dubbelgelede bussen en zelfs een tram meer dan rechtvaardigen. Ook elders op de campus vinden goede ontwikkelingen plaats: er komt (dynamische) OV-reisinformatie op belangrijke plekken op de campus, klinkerwegen worden vervangen door asfalt, haltes worden aantrekkelijker gemaakt en voorzien van dynamische reisinformatie;
•
Mede door het succes van de Heijendaal-shuttle zijn de Nijmeegse tramplannen weer van stal gehaald en op de gemeentelijke en zelfs landelijke agenda gezet. De herintroductie zou in meerdere fasen worden opgedeeld, waarbij in de eerste fase de tram van de campus naar het Nijmeegse stadscentrum zou rijden en in een latere fase de Waal over richting Bemmel en via Huissen zelfs richting Arnhem. Een dergelijke verbinding zou een mooie by-pass zijn voor de drukke spoorverbinding tussen beide steden. Daartoe is echter medewerking van de gehele regio gewenst, ook van trolleyminded Arnhem. Dit jaar moet hier definitieve besluitvorming over plaatsvinden. De GMF juicht de tramplannen van harte toe, Nijmegen én de gehele regio verdienen een tram, Arnhem doe mee!
•
De verbinding Elst-Bemmel (lijn 35) is een succes (met co-financiering van de gemeenten) en wordt voortgezet. Gelukkig maar, want het gebied tussen Arnhem en Nijmegen zal de komende jaren verder verstedelijken en dringend behoefte hebben aan goede OVvoorzieningen, waaronder deze oost-westverbinding.
•
Vrijwel alle bussen in de Stadsregio zijn voorzien van roetfilters, waarmee het ongezonde fijnstof aanzienlijk wordt gereduceerd. De GMF ziet roetfilters als zogenaamde second bestmaatregel. Het inbouwen ervan op bestaande bussen is prima, al verbruikt deze daardoor wel meer energie. Liever zien wij echter dat er gebruik gemaakt wordt van zuiniger voertuigen en schonere brandstoffen zoals aardgas. Aardgas is een erg schone brandstof OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 9/12
met nauwelijks emissies en is de voorloper van duurzaam biogas en –op termijn– duurzaam waterstof. Omdat ook de productie van roetfilters nogal wat negatieve milieu-effecten kent, zijn we enigszins terughoudend in het stimuleren ervan. •
Eind 2007 zijn de eerste moderne en fraaie treinen (Stadler) binnengestroomd op de Maaslijn tussen Nijmegen en Roermond. Deze vervangen de ‘vooroorlogse’ Wadlopers die reizigersonwaardig waren, olie lekten en vaak uitvielen. In februari moet deze vervanging afgerond zijn. Reizigers hebben de Maaslijn herontdekt en maken er massaal gebruik van. Deze toenemende reizigersaantallen op voorheen NS-lijnen vormen het zoveelste bewijs dat zogenaamd ‘onrendabele’ lijnen (zoals Amersfoort– Ede-Wageningen, ApeldoornZutphen en Arnhem-Winterswijk) juist veelbelovende, dikke vervoersaders en de drager van het OV in het landelijk gebied zijn als deze in handen komen van een vervoerder die er wél in wil investeren.
•
Vrijwel alle bussen in de Stadsregio zijn nu voorzien van - in het algemeen goed werkende dynamische reisinformatie met automatische halteafroep. Een voorziening die met name voor niet frequente OV-reizigers drempelverlagend werkt. Ook wordt momenteel hard gewerkt om dynamische reisinformatie op de haltes te krijgen. In de loop van 2008 moet dit te zien zijn op de belangrijke haltes in de Stadsregio. Exact weten waneer je bus komt werkt zeer drempelverlagend voor het OV. Want (bijna) niets is vervelender dan in onwetendheid verkeren of je bus nou al is langs geweest of niet.
•
De Waalsprinter tussen transferium Ressen en Nijmegen is één van de antwoorden op de nog steeds toenemende filedruk voor de Waalbrug. Vooral in de ochtendspits is de Waalsprinter sneller dan de auto en daarmee een geduchte concurrent. Op de terugweg staat ie evengoed stil in de avondspits, maar goed, daar wordt aan enkele versnellingsmaatregelen gewerkt. Het aantal parkeerplaatsen op het P&Rterrein neemt toe en ook het aantal locaties in de stad die de Waalsprinter aandoet wordt mogelijk nog dit jaar uitgebreid. Met de fiets kun je er helaas voorlopig nog niet komen; daarvoor zou de huidige lijn 3 (vanuit Bemmel) een volwaardig alternatief zijn.
•
In Arnhem zullen dit jaar de dubbelgelede trolleybussen hun intrede doen. Dit om aan de toenemende vervoersvraag op de zeer drukke lijnen te voldoen. Een volgende stap lijkt ons de herintroductie van de tram.
•
Bussen hebben na een herinrichting alle ruimte gekregen op de centrumring van Arnhem. Vrije busbanen met goede busstations zorgen voor snelle verbindingen rondom het stadscentrum en richting populaire bestemmingen als het Gelredome (met transferium).
•
Met gemeenten in de Stadsregio zijn goede afspraken gemaakt over het bushalteimplementatieplan. Een plan om de meeste bushaltes in de Stadsregio goed toegankelijk te maken voor mindervaliden. Groot voordeel daarbij is dat íedere reiziger gebaat is bij een makkelijke in- en uitstap. Dit verkort het moment van halteren bij een bushalte en daarmee de totale reisduur. Toch ziet de GMF liever dat het implementatieplan meer zou behelzen OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 10/12
dan sec de toegankelijkheid. De gehele uitstraling van de bushalte zou ‘gepimpt’ moeten worden teneinde een wervend visitekaartje te vormen voor vervoerder én gemeente. •
Concessieverleners hebben geleerd van de fout buslijnen op concessiegrenzen te knippen. In het verleden zijn hierdoor reizigers afgehaakt zoals tussen Tiel-Nijmegen en UdenNijmegen. De tijd lijkt daarmee rijp om deze concessiegrensoverschrijdende lijnen te optimaliseren. De contacten tussen de concessieverleners (provincies en Stadsregio) zijn goed genoeg om structurele oplossingen te bieden in plaats van verplichte overstappen op de concessiegrenzen, zoals in Grave of Druten.
NIET GOED / OV-dompers •
Het dramastation Arnhem, een belediging voor reizigers: lange omlooptijden, te hoge trappen, roltrappen die het meer niet dan wel doen, perronwijzigingen en een onbereikbare (want veel te hoge) bewaakte fietsenstalling.
•
De toegenomen reisduur naar de Randstad. Met de nieuwe dienstregeling sinds december 2006 duurt het langer voor je vanuit Nijmegen in Utrecht bent. Dat komt hoofdzakelijk omdat de IC standaard in Veenendaal De Klomp óf in Driebergen-Zeist stopt, waar dat voordien niet het geval was. Ook op andere verbindingen zijn de reistijden toegenomen. Toch raar, in tijden waar afstanden er niet meer toe lijken te doen en treinen sneller worden, duren treinreizen langer. Het wordt tijd dat ook in Gelderland de maximum snelheid voor treinen omhoog gaat om het reistijdverlies door het aandoen van extra stations te niet te doen.
•
De al jaren slechte wachtvoorzieningen bij busstation Nijmegen CS: Donker, koud, tochtig, niet functionerende en slecht leesbare dynamische reisinformatie, chauffeurs die je niets over de dienstregeling van de concurrent kunnen vertellen; kortom niet bepaald de ideale overstapplek.
•
Het getouwtrek om nieuwe stations in de Stadsregio, met name Westervoort en Nijmegen De Goffert. Deze hadden er al lang moeten zijn. Westervoort komt mogelijk pas na 2012 weer in zicht. De capaciteit op het spoor zou het ineens niet meer toelaten. We mogen ondertussen blij zijn dat er tenminste in Molenhoek een station aan zit te komen, al zou het een klein wonder zijn wanneer deze nog voor het eind van dit jaar wordt geopend, aldus ProRail. De procedures zoals het verleggen van een seinpaal kosten nou eenmaal minstens een jaar!
•
Waarom wil het maar niet lukken om de ‘vergeten’ grensoverschrijdende spoorlijn Nijmegen-Kleef weer op het netvlies te krijgen? Omdat de gemeente Groesbeek met succes ageert als moderne Asterix en Obelix vanuit hun (onterechte) angst van voorbij denderende goederentreinen en hogesnelheidstreinen? Er ligt een schone taak voor Stadsregio en Provincie om dit beeld eens recht te zetten. De spoorlijn vormt een juweel voor Groesbeek en de gehele (EU)regio en zou in navolging van Enschede-Gronau een regelrechte hit worden. OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 11/12
•
Beperkter aantal buslijnen door Centrum Nijmegen (Burchtstraat); terwijl dit naast Centraal Station toch de belangrijkste bestemming is voor buspassagiers in de regio Nijmegen.
•
Een verdergaande verjonging van de busvloot in Nijmegen blijft achterwege: Heel oude bussen zijn vervangen door iets minder oude bussen. Een gevolg van het uitstel van de aanbestedingen.
•
Het nog steeds niet stoppen van de Syntus-trein in Arnhem Zuid. ProRail geeft aan dat de capaciteit op het spoor tussen Arnhem en Elst het niet toelaat, maar dat als Syntus en NS er samen uitkomen, het wel zou moeten kunnen... Dus hier een wake up-call voor degenen die het aangaat: denk aan de reizigers op station Arnhem-Zuid; die willen meer treinen, dus zorg er voor dat de Syntus-trein er kan stoppen!
OV-BALANS 2008 Gelderse Milieufederatie, februari 2008 / blz 12/12
