Opleiding GIMLO De Nationale Geo-informatie Infrastructuur (NGII) in de keten Chris Stiggelbout
Plaats in de opleiding
Hoofdonderwerpen vandaag
• • • •
“Open …” NGII Inhoudelijke achtergronden GII Werken in de keten (procesmanagement)
Onderwerpen
1. “Open” • • •
Open Source Open Standaarden Open Data
2. Opbouw NGII
Basisregistraties Landelijke voorzieningen (PDOK, Geo-registers) Standaarden Relatie met de gemeentelijke architectuur (F/B/B-office) Het Referentiemodel Stelsel Gemeentelijke Basisregistraties (RSGB) 5
Onderwerpen (vervolg)
3. Inhoudelijke achtergronden GII
Geo-services (OGC) Publish-find-bind Relatie met W3C/berichten
4. Ketenprocessen
Spelers Wat zijn ketenprocessen Waar treffen we deze aan Hoe beheers je de afhankelijkheden in deze processen Het belang van koppelvlakken
6
1. Open… … Source … Standaarden … Data
Terminologie
• • • • • • • • •
Open Source Free software Public Domain Freeware /Shareware Open Standaarden Open Data Open hardware Crowdsourcing Open …..
8
Voorbeeld: Sqlite
• “Anyone is free to copy, modify, publish, use,
•
compile, sell, or distribute the original SQLite code, either in source code form or as a compiled binary, for any purpose, commercial or non-commercial, and by any means.“ All of the deliverable code in SQLite has been dedicated to the public domain by the authors
• (public domain is afzien van alle copyrights. Niet van toepassing in de EU)
9
Voorbeeld: NOiV (ICTU)
• De broncode van de software is vrij beschikbaar; • In het licentiemodel is het intellectueel eigendom en
•
het (her)gebruik van de software en bijbehorende broncode dusdanig geregeld dat de licentienemer de broncode mag inzien, gebruiken, verbeteren, aanvullen en distribueren. Voldoet aan definitie Open Source Definition “OSI”
10
Open Source Initiative (OSI)
• • • • •
Opgericht 1998 Opstellen “Open Source Definition” Certificeren van licenties als Open Source Voorlichting Belangenbehartiging “non-proprietary software”
11
OSI: Open Source Definition • 1. Free Redistribution • 2. Source Code The program must include source code, and must allow distribution in source code as well as compiled form….
• 3. Derived Works The license must allow modifications and derived works…..
• 4. Integrity of The Author's Source Code • 5. No Discrimination Against Persons or Groups • 6. No Discrimination Against Fields of Endeavor <…> “For example, it may not restrict the program from being used in a business, or from being used for genetic research.”
• • • •
7. Distribution of License 8. License Must Not Be Specific to a Product 9. License Must Not Restrict Other Software 10. License Must Be Technology-Neutral
12
Free Software Foundation • Historisch belangrijk (Gnu-project) • The Free Software Definition, 4 freedoms: Freedom 0: The freedom to run the program for any purpose Freedom 1: The freedom to study how the program works, and change it to make it do what you wish Freedom 2: The freedom to redistribute copies so you can help your neighbor Freedom 3: The freedom to improve the program, and release your improvements (and modified versions in general) to the public, so that the whole community benefits
• "Open source is a development methodology; free software is a social movement."
13
Licenties
• • • •
Vele soorten Veilig: goedgekeurd door OSI (maar er zijn er veeeeeeeel meer) Onderverdeling: Copy-left licence • Afgeleide distributies vallen onder dezelfde licentie • GNU-licenties permissive free software licence • Distributies combineren met andere licenties • Nadere restricties mogelijk • MIT en BSD
14
Discussie Open Source
• Juridisch gedefinieerd Nieuw gebruik van copyright mechanisme
• Niet benoemd: Economische aspecten (‘gratis’); Organisatie (‘Community’); Release management; Beheer; Kwaliteit; Stabiliteit; Concurrentie
15
Open Source Software in de geo-ict
16
Componenten Geo Informatie Infrastructuur
• • • •
OPSLAAN van geo-informatie ZOEKEN van geo-informatie DELEN van geo-informatie GEBRUIKEN van geo-informatie
17
Voorbeeld: WebGIS architectuur
• Geo-Informatie-Infrastructuur (GII) Ontsluiting van geo-informatie via het internet onafhankelijk van het gebruikte apparaat of software
• Alleen realiseerbaar als: Er gebruik wordt gemaakt van Open Standaarden OGC standaarden Applicaties OGC compliant zijn
18
19
20
21
Open Standaarden • De standaard is goedgekeurd en wordt gehandhaafd door een
•
•
•
not-for-profitorganisatie, en de continue ontwikkeling gebeurt op basis van een open besluitvormingsprocedure die toegankelijk is voor alle belanghebbende partijen; De standaard is gepubliceerd en over het specificatiedocument van de standaard kan vrijelijk worden beschikt of het is te verkrijgen tegen een nominale bijdrage. Het moet voor een ieder mogelijk zijn om het te kopiëren, beschikbaar te stellen en te gebruiken om niet of tegen een nominale prijs; Het intellectuele eigendom – met betrekking tot mogelijk aanwezige patenten - van (delen van) de standaard is onherroepelijk ter beschikking gesteld op een royalty-free basis; Er zijn geen beperkingen over het hergebruik van de standaard. 22
Open Standaarden in Nederland
• Forum en College van Standaarden • “Comply of explain” • Invoering INSPIRE (Europa)
23
Open standaarden in de geo-ict Open Source Geospatial Foundation
• “OSGeo was created to support the collaborative development of open source geospatial software, and promote its widespread use”
• ca 30 projecten op het gebied van: Web Mapping Desktop Applicaties Geo-Libraries Metadata 24
Open Geospatial Consortium (OGC)
• http://www.opengeospatial.org • NotNot-forfor-profit, international standards development consortium
• 365+ leden (industrie, overheden en onderwijsinstellingen)
• Missie: To advance the development and market adoption of open standards for geospatial interoperability.
25
OGC Standaarden • • • • • • • • • •
WMS: Web Mapping Services WFS: Web Feature Services SLD/SE: Styled Layer Descriptor/ Symbology Encoding WCS: Web Coverage Services WMC: Web Map Context WPS: Web Processing Service CSW: Catalog Services for the Web SFS: Simple Features Specification (Spatial Databases) …. .
26
Situatie in Nederland
• Principe voor standaarden: aanbevolen ('gangbare') verplichte ('pas toe of leg uit')
• Wat betekent dit voor Open Source? • Plan Heemskerk (2007): Open Source oplossingen onder “pas toe of leg uit”
27
Open Data • De data is openbaar • Er berust geen auteursrecht of andere rechten van derden op
• De data zijn bekostigd uit publieke middelen, beschikbaar gesteld voor de uitvoering van die taak;
• De data voldoen bij voorkeur aan ‘open standaarden’ (geen barrières voor het gebruik door ICT-gebruikers of door ICT-aanbieders) • Open Data is bij voorkeur computer-leesbaar, zodat zoekmachines informatie in documenten kunnen vinden
28
Open Data
• https://data.overheid.nl/ • http://www.nationaalgeoregister.nl/ • Bevorderen gebruik burger en bedrijf
29
Publieke Dienstverlening op de Kaart: PDOK
30
31
PDOK: de motor
Bron: RWS, 2011
32
PDOK: beschikbare services (juni 2012)
Bron: http://www.geonovum.nl/sites/default/files/product_en_dienstencatalogus_pdok_basis_0612.pdf
33
Links
• Open Source • Open Source en Geo http://www.osgeo.org/
• “Open Source Inside” van B3partners http://tinyurl.com/brqn9pq
• Open Standaarden https://lijsten.forumstandaardisatie.nl/ https://lijsten.forumstandaardisatie.nl/lijsten/standaarden -in-wet-en-regelgeving
• Open Source in Nederland • https://joinup.ec.europa.eu/ 34
Links http://www.opensource.nl/
• Branche en belangen organisaties http://osslo.nl/
• Metadata http://geonetwork-opensource.org
• Open data https://data.overheid.nl/
35
2. Opbouw NGII
Belangrijke eigenschappen van een GII zijn: • enkele opslag bij de bron en meervoudig gebruik; • scheiding applicaties, services en data; • uitwisseling via open standaarden (ISO/OGC/W3C). 37
a. Basisregistraties
38
Wat zijn Basisregistraties?
• Een afgebakende set gegevens die binnen de overheid gemeenschappelijk worden gebruikt.
• Voor elk gegeven is 1 bron / beheerder en zijn er verschillende afnemers
39
Bronhouders in het stelsel
Bron: VNG, 2009
40
Waarom basisregistraties? Een krachtige overheid, die de samenleving centraal stelt én slagvaardig is: 1. dienstverlening verbeteren 2. bureaucratie verminderen 3. beter organiseren 4. Samenwerking tussen overheden en 5. Luisteren naar burgers
41
Wat vinden burgers belangrijk?
• Dienstverlening • Effectief beleid • Efficiënte bedrijfsvoering (bezuiniging) • Voorbeelden?
42
Het Stelsel is een katalysator:
• Gegevens komen digitaal beschikbaar voor • •
internetdienst (e-formulieren, voor invullen, persoonlijke websites) -> dienstverlening Effect van beleid kan worden gemeten en in samenhang worden gevisualiseerd -> beleidseffectiviteit Gegevens worden eenmalig vastgelegd en meervoudig gebruikt -> efficiënt werken
43
Kenmerken van basisregistraties:
• Inhoud en bereik van de registratie zijn helder • Verplicht gebruik binnen de overheid (eenmalige • • • •
inwinning en meervoudig gebruik); Kwaliteitswaarborging, door brondocumenten en verplichte terugmelding van ‘fouten’ Duidelijkheid over aansprakelijkheid; Bij wet geregeld Exploitatie tegen redelijke kosten
44
Kenmerken van basisregistraties:
• Afnemers zijn betrokken bij de besluitvorming over strategisch beheer
• Afdelings- of procesoverstijgend karakter • In samenhang tot elkaar (stelsel)
45
Overzicht basisregistraties Er zijn 13 basisregistraties: 1. De Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA) met gegevens over alle ingezetenen Het Handelsregister (NHR)van de Kamer van Koophandel met alle bedrijven en instellingen. 2. De Basisregistraties voor Adressen en Gebouwen (BAG). 5. De Basisregistraties Kadaster (BRK) met alle percelen, de kadastrale kaart waarop perceelsgrenzen staan en topografische kaarten. 6. De Basisregistratie (kleinschalige) Topografie (BRT), TOP10NL 7. De Basisregistratie Voertuigen (Kentekenregister RDW, BRV) 8. De Basisregistratie Inkomen (BRI). 9. De Basisregistratie Lonen, Arbeidsverhoudingen en Uitkeringsverhoudingen (BLAU). 10. De Basisregistratie Waardering Onroerende Zaken (WOZ). 11. Grootschalige Basiskaart Nederland (BGT vooralsnog GBKN) 12. Basisregistratie Ondergrond Nederland (BRO voorheen DINO) 13. De Registratie van Niet-Ingezetenen (RNI). Samen met de GBA gaat de Registratie van Niet-Ingezetenen de Basisregistratie Personen (BRP) vormen. => 12 basisregistraties
46
Geometrie in het stelsel
47
Basisregistraties met een geo-component
• • • • • •
Basisregistratie Topografie (BRT) Basisregistratie Percelen (BRP) Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) Basisregistratie Ondergrond (BRO) Basisregistratie WOZ Andere registraties met een geocomponent: WKPB, WION, WABO en WRO
48
Groeiend stelsel van basisregistraties • Aandachtspunten voor het implementeren van het stelsel van basisregistraties binnen gemeenten zijn: DIV als onderdeel van het stelsel a.g.v. de eis van brondocumenten; Rechtstreeks afnemen aan de bron (via unieke identificaties); Meer coördinatie en afstemming van stelselaspecten Meer aandacht voor het gebruik van koppelingen; De relatie tussen administratieve en geometrische gegevens; Relaties tussen gemeentelijke basisregistraties en de AO (inbedding en borging in werkprocessen) (VNG, 2009) → ZAAKGERICHT WERKEN
Vraag: Komen hiervan duidelijk aanwijsbare elementen terug in de eigen organisatie? 49
Standaarden
50
Logius
51
Framework voor Standaarden
INSPIRE Geonovum e.a.
B asismo d el Geo-in fo rmatie
Generiek (algemeen geldend)
O
A
IM R
IM W
IM KIC H
T OP10 NL
Uitwisseling Sector specifiek
Organisatie specifiek
Metadata
Informatiemodellen
Network services
Relatie met de (gemeentelijke) architectuur
Bron: Geonovum
54
Functionele architectuur eGemeente Versie 2.0 FrontOffice
MidOffice
BackOffice
Klant Contact Centrum Burgerzaken Overheids portaal
burger
Gemeente portaal
Loket
Middelen
Zakenmagazijn Relatie Management Authenticatie
Onderwijs
Zaak afhandeling
Belasting & Kadaster
Workflow management
Personalisatie
Vergunningen & Handhaven
Document management
Betaling
Werk & Inkomen & Zorg
Output management Formulieren
Routering
Synchronisatie
Management informatie
bedrijf Digitale Kaart
Overig
bg ts geo
Gegevensmagazijn
Vraaggeleiding
Kennis management
Orkestratie
Adressen & Gebouwen
Landelijke basisregistraties
BPM
instellingen
Personen
Adressen
Gebouwen
Topografie
Kadaster
Bedrijven ...
WOZ
55 Bron: Getronics
Voorbeeld van een generieke applicatie-architectuur
Landelijke voorziening basisregistraties
GBKN GBKN++LKI LKI
BeperBeperkingen kingen AKR
Kadaster Kadaster Topografie Topografie
Beheer Beheer Groen Groen
WKPB WKPB
Adressen Adressen Gebouwen Adressen Gebouwen Gebouwen
BestemmingsBestemmingsplannen plannen
BAG BAG
DURP DURP
Tekeningen/ Tekeningen/ plannen plannen
CAD-functies CAD-functies
BeheerBeheerplannen plannen
Beperkingen
RO-Online
Geografisch Geografisch basissysteem basissysteem
Beheerinformatie
GeoGeoviewer viewer
InternetInternetviewer viewer
OOV OOV
AanvalsAanvalsplannen, plannen, aanrijroutes aanrijroutes
Google Google Maps Maps
Bron: GEON
Het Referentiemodel Stelsel Gemeentelijke Basisgegevens (RSGB)
57
Drie niveau van basisgegevens
3
2
1
1.
de bij wet vastgestelde set basisgegevens waarvan ook gemeentelijke organisatie-onderdelen verplicht gebruik moeten maken.
2.
basisgegevens uit andere basisregistraties, waarvan gemeentelijke organisatieonderdelen verplicht gebruik moeten maken
3.
niet-authentieke gegevens waarvan de opname in de basisregistratie noch het gebruik bij wet is voorgeschreven…Het RSGB is hierbij voor gemeenten leidend.
58
Referentiemodel Stelsel van gemeentelijke Basisgegevens (RSGB)
RSGB
59
Referentiemodel Stelsel van gemeentelijke Basisgegevens (RSGB) • Ontwikkeld door EGEM in 2007; • Ter ondersteuning van gemeenten bij de invoering van het landelijk stelsel van basisregistraties;
• Dit model ondersteunt gemeenten en ketenpartners bij het
• •
stroomlijnen van hun gegevenshuishouding en de daarop gerichte processen voor beheer en gebruik binnen de gemeentelijke werkprocessen; Het model voorziet ook in standaarden voor gegevensuitwisseling (STUF), zodat gemeenten een samenhangende informatievoorziening kunnen opzetten; Huidige versie: 2.2 uit 2011 in beheer bij King. 60
Referentiemodel Stelsel van Gemeentelijke Basisgegevens (RSGB)
Bron: King, versie 2.01, 2010
61
RSGB • Voor het RSGB is uitgegaan van de basisregistraties: BAG, Personen (GBA en RNI), Bedrijven (NHR), Kadaster (BRK), BRWOZ en van de Grootschalige topografie (GBK) die in het informatiemodel Geografie (IMGeo) is gedefinieerd.
• Enkele gegevens uit het GFO BasisGegevens 1998 (VNG). • Alle koppelingen al in het RSGB geïntegreerd (ook waar landelijk nog onduidelijkheid bestond)
• Geometrie in GML-formaat • Dankzij vertaling in STUF-BG kan ook geometrie uitgewisseld worden in StUF
• Geonovum en King zorgen voor afstemming RSGB, StUF, NEN3610 en IM-modellen.
• Het RSGB verschaft de eisen die aan leveranciers gesteld kunnen worden in combinatie met StUF-BG 3.10. 62
Oefening • Groep: Bedenk wat de meerwaarde kan zijn van het stelsel? • Wanneer is er voor gebruikers meerwaarde? • Bedenk toepassingen voor een gebruikersproces waarin die meerwaarde tot uitdrukking komt?
• Twee of drie groepjes: • Kies 1 van de voorbeelden uit de lijst en bedenk een manier om samen met de gebruiker tot een aanpak te komen. Hoe krijgen we het van de grond? (Denk niet in activiteiten, maar meer in vormen: pilot, businesscase, communicatieplan etc.)
63
Het speelveld
64
3. Inhoudelijke achtergronden GII
Geo-informatie Infrastructuur (1) • Systeem waarmee Geo-informatie wordt ontsloten: Voor een ieder die er belang bij heeft; In een formaat dat de gebruiker wenst (meerdere kanalen); Waarbij gebruik wordt gemaakt van internet technologie;
66
Voordelen
• Geodata van meerdere bronnen combineren in…. Desktop GIS CAD WebGIS CMS / DMS PDA’s etc.
67
Geo-informatie infrastructuur
• Belangrijkste componenten 1. Metadata applicaties (zoeken) 2. Geoservices (ontsluiten) 3. Gebruikersinterfaces (toepassen)
68
eenvoudige gebruiker
CATALOG SERVICES (METADATA) lekkere geo-data postcode s bodemsoorten
mjammie geo-data heerlijke geo-data
landgebruik
69
Geoservices (OGC)
• Geoservices: Open standaarden voor ontsluiten en combineren van geo-informatie van verschillende organisaties
Kaarten (WMS, WFS) Kaartbeelden (SLD) Sensorweb (SWE) Zoeken naar lokatie Metadata opslag en uitwisseling Etc etc
70
Geoportaal Metadata catalogus
Vrager
Aanbieder
71
Geoportaal Metadata catalogus
Publiceren (metadata)
Vrager
Aanbieder Aanbieder - Ontsluit Geo-informatie middels services. - Voert Metadata in m.b.t. data en services 72
Geoportaal Metadata catalogus
Publiceren (metadata)
Vinden
Vrager
Aanbieder
Vrager - Zoekt in metadata - Na vinden => Binden!! 73
Geoportaal Metadata catalogus
Publiceren (metadata)
Vinden
Binden Vrager
Aanbieder
74
Harvesten Rijk etc
Geoportaal
Harvesten
Provincie etc
Metadata catalogus
Publiceren (metadata)
Vinden
Binden Vrager
Aanbieder
76
77
Architectuur principes GDI
• • • • •
Eenmalige opslag, meervoudig gebruik Open standaarden tenzij….. Beperking leveranciersafhankelijkheid Diversiteit beperken… Etc etc
78
Technische standaarden scheiding tussen de geo en de administratieve wereld
• OGC -> GEO: INSPIRE Web Services voor ruimtelijke interoperabiliteit OGC standaarden voor Geoservices (WMS etc) OGC standaarden voor Catalogi (CSW-2) OGC standaarden voor Geodatabases (SFS)
• W3C/OASIS -> Administratief (en GEO): NORA Webservices (SOAP/WSDL/UDDI) Orchestratie (BPEL)
• INSPIRE/NUP slaat de brug tussen OGC en W3C
Technische standaarden OGC: Open Geospatial Consortium • ‘interoperability’: systemen van verschillende leveranciers • •
moeten volgens open specificaties met elkaar kunnen samenwerken. Consortium van bedrijven, overheidsinstellingen en universiteiten, stelt de OpenGIS specificaties op, op basis van consensus. Google is ook lid (KML)
27-1-2013
OGC standaarden • OGC standaarden voor Geoservices (WMS etc) • OGC standaarden voor Catalogi (CSW-2) • OGC standaarden voor Geodatabases (SFS)
27-1-2013
OGC Standaarden • • • • • • • •
WMS: Web Mapping Services WFS: Web Feature Services SLD/SE: Styled Layer Descriptor/ Symbology Encoding WCS: Web Coverage Services WMC: Web Map Context WPS: Web Processing Service CSW: Catalog Services for the Web SFS: Simple Features Specification (Spatial Databases)
27-1-2013
Voorbeeld WMS in Google Earth
27-1-2013
84
27-1-2013
OGC standaarden • Problemen Schoonheidsfoutjes / Complexiteit Degree of freedom (nederlandse profielen) Onenigheid tussen specs (Metadata) Voldoen niet allemaal aan W3C standaarden (SOAP/WDSL)
27-1-2013
4. Ketenprocessen
