Pensioenfonds Architectenbureaus Postbus 40040, 7300 AX Apeldoorn, www.pensioenfondsarchitectenbureaus.nl
05
2 3 4 6
2012
kloppen onze gegevens?
Pensioenaangifte is puur gemak Reacties op kortings- voornemen
zelf uw pensioen regelen
“Ik wil
ontwerpen,
niet boekhouden” Allard Meine Jansen
Lees over de Pensioenaangifte op pagina 3 ››
mei 2012
Pensioen meenemen? Even niet! Waardeoverdracht kunt u nu wél aanvragen De dekkingsgraad van ons fonds ligt momenteel onder de 100%. De Pensioenwet bepaalt dat we dan niet mogen meewerken aan waardeoverdracht. Waarom eigenlijk niet? Wisselt u van baan én van pensioenfonds? Dan kúnt u uw opgebouwde pensioen meenemen naar uw nieuwe fonds. Deze zogenoemde waardeoverdracht kan handig zijn: het is vaak overzichtelijker om uw pensioenopbouw bij één pensioenfonds onder te brengen. Of het ook financieel gunstiger is, hangt af van de pensioenregeling van het nieuwe fonds. Het is dus verstandig om dit eerst goed uit te zoeken.
Opschorten waardeoverdracht Pensioenfonds Architectenbureaus mag op dit moment niet meewerken aan waardeoverdracht. Dat is zo geregeld in de wet, legt actuaris Jos Huisman uit. “Onze dekkingsgraad ligt onder de 100%. Dat betekent dat we alle waardeoverdrachten – inkomend en uitgaand – voorlopig moeten opschorten. In de eerste plaats om te voorkomen dat de financiële positie van het fonds verder achteruitgaat. Ook is
het oneerlijk. Als het fonds het pensioen van de vertrekkende deelnemer voor 100% overdraagt, terwijl de dekking minder dan 100% is, draaien de achterblijvende deelnemers op voor het verlies.” Huisman legt uit dat ook de inkomende waardeoverdrachten tijdelijk zijn opgeschort. “Dit voorkomt dat nieuwe deelnemers kort na aansluiting mogelijk met kortingsmaatregelen worden geconfronteerd. Komt de dekkingsgraad van beide fondsen weer boven de 100%, dan mogen we wél weer meewerken aan waardeoverdracht.”
Nu al aanvragen? Wilt u gebruikmaken van de mogelijkheid van waarde overdracht dan hoeft u niet te wachten met het indienen van een verzoek hiertoe. Dat verzoek richt u aan het nieuwe pensioenfonds. Dit fonds bevestigt de ontvangst. Als de dekkingsgraden weer boven de 100% liggen, worden de verzoeken automatisch weer opgepakt.
Kloppen onze gegevens? Pensioenfonds gebruikt betrouwbare bronnen Iedereen die bij Pensioenfonds Architectenbureaus pensioen opbouwt, ontving in april het jaarlijkse Uniform Pensioenoverzicht (UPO). Voor dit overzicht maken we gebruik van betrouwbare bronnen, zoals de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Toch kan het handig zijn sommige veranderingen zélf aan ons door te geven. Het pensioenoverzicht geeft praktische informatie over uw pensioenopbouw. Hoeveel u
2
tot nu toe hebt opgebouwd bijvoorbeeld. Die informatie houdt het pensioenfonds uiteraard nauwkeurig bij. Sommige zaken staan niet op het UPO. Of u een partner hebt bijvoorbeeld. Ook vermeldt het niet of u gescheiden bent. Tegen de tijd dat u met pensioen gaat, komt die informatie automatisch naar boven. Via de GBA. Uw actuele en historische persoons gegevens staan hierin namelijk geregistreerd.
Scheiding doorgeven Toch kan het handig zijn om sommige zaken rechtstreeks aan ons door te geven. Een scheiding bijvoorbeeld. Uw ex-partner heeft namelijk (tenzij u het anders hebt geregeld) standaard recht op 50% van uw pensioen. Geeft u de scheiding tijdig aan ons
door? Dan betalen wij het pensioen rechtstreeks uit aan uw ex-partner. Doet u dit niet, dan moet u tegen die tijd de uitbetaling zélf regelen met uw ex. Iets waar u misschien niet op zit te wachten.
Op www.pensioenfondsarchitectenbureaus.nl leest u meer over scheiding.
Snel, actueel en betrouwbaar
“Pensioenaangifte is
puur gemak”
Fondsmanager Patrick Bos
Eén druk op de knop en pensioen gegevens zijn verwerkt. Elke maand weer. Dat maakt de verwer king van pensioengegevens snel, actueel en betrouwbaar. Dankzij Pensioenaangifte. Pensioenfonds Architectenbureaus is volop bezig om op dit nieuwe systeem over te schakelen.
Fondsmanager Patrick Bos: “Het doorgeven van pensioengegevens is veel werk. Werkgevers zitten daar niet op te wachten. En ook leidt het voor ons fonds tot extra kosten. Daarom zijn we op zoek gegaan naar een slimmere aanpak. Dat bracht ons op het idee om direct vanuit de salarisadministratie een automatische koppeling te maken met de pensioen administratie. Werkgevers hoeven daardoor zelf niks extra’s meer te doen om pensioengegevens door te geven.” Bos legt uit dat door deze maandelijkse koppeling er altijd zicht is op de actuele pensioengegevens. Allard Meine Jansen van Allard Architecture in Amsterdam kijkt uit naar de invoering van Pensioenaangifte. “De administratie rondom pensioen is stiekem toch veel werk. Zeker nu we vaker met kortlopende contracten werken. Ik wil ontwerpen, niet boekhouden. Ik kan het werk natuurlijk ook uitbesteden aan mijn accountant maar dat loopt aardig in de papieren. Een geautomatiseerde oplossing is precies wat ik nodig heb.”
Geautomatiseerde oplossing: “Precies wat ik nodig heb.” Architect Allard Meine Jan
sen
Direct verrekenen Ook voor werknemers zijn er voordelen,
stelt fondsmanager Bos. “We kunnen nu snel inspelen op hun actuele situatie. Als iemand overstapt naar een ander architectenbureau of halverwege het jaar met pensioen gaat, zijn de gegevens direct bijgewerkt. We hoeven niet meer te wachten, we kunnen veranderingen direct verrekenen. Dat is wel zo gemakkelijk voor werknemers.” Ook verhoogt Pensioenaangifte de eenduidigheid. Verschillende inter pretaties van de verstrekte gegevens komen niet meer voor. “We hoeven werkgevers niet meer na te bellen om de gegevens te bespreken. Daar zit aan beide kanten veel werk aan. Pensioenaangifte maakt een eind aan die hand matige tijdrovende controleslagen.” “Geen dubbelwerk meer” Ramon van Uden van BUZZ Diensten B.V. in Borculo (o.a. administratie en advies voor MKB-bedrijven): ‘Wij gebruiken Pensioenaangifte sinds begin dit jaar. We zijn er content mee. Het is eenmalig inrichten en daarna heb je er geen omkijken meer naar. Pensioenaangifte draait automatisch mee met de maandelijkse loonaangifte. Puur gemak. Waarom zou je dubbelwerk doen als het niet nodig is? Handig koppelen van systemen, daar zijn wij voorstander van.”
3
mei 2012
Reacties op kortingsvoornemen
“Jammer,
pijnlijk,
logisch, noodzakelijk” Remco van Bergen Voorzitter Deelnemersraad
Deelnemer
“Pijn goed verdelen”
“Systeem is verouderd”
“De mogelijke korting is pijnlijk. Voor iedereen. Het is belangrijk dat we die pijn goed verdelen. Jong, oud; ieder z’n deel. Samen zorgen we ervoor dat we met z’n allen een fatsoenlijk pensioen hebben en houden. Dat geldt in goede én slechte tijden. Het slechtste wat we kunnen doen is de rekening doorschuiven naar de jongeren. Natuurlijk zijn we als fonds onderdeel van een groter landelijk geheel. De politiek is bezig met veranderingen. De consequenties voor ons pensioenstelsel zijn nog onzeker. Belangrijk voor mij is dat solidariteit de ruggengraat van ons pensioenfonds blijft. Dat is onze meerwaarde.”
“Ik heb er begrip voor maar ik vind het ook jammer en teleurstellend.” Dat zegt André Scheppink. Hij is hoofd Financiën en Personeel bij Jorissen en Simonetti Architecten in Rijssen. “Iets als vergrijzing zie je al zo lang aankomen, dat kan niet opeens als verklaring worden opgevoerd. Voor mij is duidelijk dat er iets met ons pensioenstelsel moet gebeuren. Op onderdelen is het verouderd. Er moet meer openheid en flexibiliteit komen. Een systeem dat meer is gericht op de zelf redzaamheid van het individu. Mensen moeten meer keuze vrijheid krijgen.”
Kritisch volgen Een panel van bijna 200 lezers van onze digitale nieuwsbrief kreeg een vragenlijst voorgelegd over de kortingsplannen. Vooral de communicatie rondom de plannen stond centraal. Maar ook konden lezers aangeven wat ze van de plannen vinden. Een grote meerderheid (74%) van de lezers beantwoordde de vragen. Hieruit blijkt dat de informatie over de mogelijke korting duidelijk is overgekomen en dat de korting als pijnlijk wordt ervaren. De meningen verschillen als het gaat om de noodzaak van de maatregelen. Uit de respons en de inhoud van de antwoorden blijkt dat u erg betrokken bent bij het onderwerp en dat u de ontwikkelingen kritisch volgt.
4
André Scheppink
Opeens is daar het bericht dat ons pensioenfonds van plan is de pensioenen te korten. Maar een complete verrassing is het niet voor velen. De kranten staan vol met berichten over pensioenfondsen die in de knel zitten. De korting gaat in per april 2013, tenzij we ons dit jaar voldoende herstellen. Wat vinden deelnemers, gepensioneerden en werkgevers van het voornemen? Op deze pagina’s leest u diverse reacties.
Martin Jacobs
Hans Goedhart
Gepensioneerde
Deelnemer
“Niet zielig doen”
“Hoeveel is de euro straks waard?”
Voormalig bouwkundig tekenaar Martin Jacobs werkte zowel bij een bureau als bij de overheid. “Ik heb dus ook een pensioen bij het ABP. Daar speelt precies hetzelfde. Ook daar zijn maatregelen aangekondigd. Vroeger riep ik altijd ‘ik zit bij het ABP. Mij kan niks gebeuren.’ Nou u ziet het. Persoonlijk verwijt ik de fondsen niks. Wel onze regeringen die net deden alsof de bomen tot de hemel groeiden. Er is op te grote voet geleefd en dat moeten we nu recht trekken. Ik kan wel zielig doen, maar er moet iets gebeuren. Het is zelfs de hoogste tijd. Volgens mij zullen er nog flinke hervormingen volgen. De kinderen van mijn kinderen zullen hun pensioen op een andere manier moeten veilig stellen.”
“De melding van de korting viel me niet koud op het dak. Ik vind het eerder logisch. Ik lees de kranten, ik zie de ontwikkelingen in de architectenbranche en als OR-lid spreek ik ook regelmatig onze financieel directeur. Dan weet je hoe de vlag er bij hangt in pensioenland”, aldus projectleider Hans Goedhart van Inbo in Rotterdam. “Persoonlijk zou ik graag zien dat we als pensioenfonds minder afhankelijk zijn van de financiële markten. Al weet ik niet hoe, want ik begrijp ook dat alleen sparen te weinig oplevert. Al met al ben ik er tamelijk gelaten onder. Ik weet nu hoeveel een euro waard is, maar hoe dat over twintig jaar is?”
Wim Heuts | Bestuurslid
“Gesprek nodig over houdbaarheid pensioenstelsel” Wim Heuts zit namens de werkgevers in het bestuur. “De voorgenomen korting raakt onmiddellijk de gepensioneerden in hun uitkering. Werknemers merken het pas later, maar zij maken zich hierdoor wel zorgen over hun toekomst. Daardoor hebben ook werkgevers er mee te maken. Ook wij zijn er niet gelukkig mee.” Als bestuurder van het fonds constateert Heuts dat de discussie in
Nederland nu vooral gaat over de kortingsmaatregelen. Volgens hem zou het accent veel meer moeten liggen op de houdbaarheid van het Nederlands pensioenstelsel. “Vandaar dat we als fondsbestuur de BNA en vakbonden gevraagd hebben om op korte termijn overleg te starten over de pensioentoekomst. Gelukkig is hierop positief gereageerd.”
5
mei 2012
GOED
PENSIOEN
Veel is onzeker Robert wil sparen, niet beleggen. Marijke laat zien dat met de huidige lage rentestand zijn spaargeld langzaam aangroeit. Zou de rente stijgen? Een verschil van één procent rente kan qua resultaat een enorm verschil opleveren. En hoe oud denkt Robert te worden? Stel dat Marijke in haar berekening uitgaat van 75 jaar, wat doet hij dan als hij 85 wordt? Kan hij het tien jaar met fors minder geld stellen?
ur du ioen ns de pe erio p
Zelfstandig architect Robert regelt zijn pensioen liever zelf. Samen met financieel adviseur Marijke zet hij alles op een rijtje. Zij stelt hem veel vragen. Hoe lang denkt hij door te werken? Wat wil hij na zijn pensionering allemaal gaan doen? Hoeveel heeft hij daarvoor nodig? En hoe gaat hij voor voldoende pensioengeld zorgen?
ij s ie pr xat e ind
n
g e no zam rk ode we eri p
Stelt u zich eens voor dat er geen pensioenregeling is. Dan moet u zelf uw pensioen regelen. Hoe doet u dat? Wat speelt er mee en wat zijn de valkuilen?
t en em nd re
Ingewikkelde puzzel!
e ks lij de an leg ma in
pensioen regelen?
ioe ns pe
Zelf uw
Risico’s spreiden Robert staat er alleen voor en moet zijn pensioen zelf regelen. Hij weet echter niet of hij later evenveel pensioen krijgt als zijn collega die bij het fonds zit en hetzelfde maandelijks premiebedrag betaalt. Hij mist de voordelen van schaalgrootte. Pensioenfondsen kunnen namelijk risico’s spreiden. Bijvoorbeeld door de premies in een mix van beleggingen te investeren. Maar ook doordat een gepensioneerde die ‘maar’ 75 wordt, de kosten compenseert van iemand die ‘pas’ op 95-jarige leeftijd overlijdt. Als iedereen gemiddeld ouder wordt, werkt die compensatie niet meer. Dan moet ook het pensioenfonds zorgen voor meer spaargeld. Net als Robert.
Het huishoudboekje van het fonds Verplichtingen liepen in 2011 verder op De bezittingen van het pensioenfonds namen in 2011 nauwelijks toe, terwijl de verplichtingen voor het derde jaar op rij sterk stegen: in 2011 met ruim 15%. De dekkingsgraad gaf het al aan: financieel is het fonds er afgelopen jaar bepaald niet op vooruitgegaan. Wat waren de belangrijkste
-100
-89
-89
29
23
toename verplichtingen
0
55
overige factoren
100
388 renteontwikkeling
200
levensverwachting
21
pensioenopbouw
uitvoeringskosten
-4
300
toename bezittingen
-6
42
vermogensontwikkeling
-50
Premies
0
waardeoverdracht
50
406
400 Pensioenuitkeringen
78
Verplichtingen (in miljoenen) pensioenuitkeringen
Bezittingen (in miljoenen) 100
€ 262 miljoen. Aan de verplichtingenkant nam de renteontwikkeling met € 388 miljoen een belangrijk deel van de toename (in totaal € 406 miljoen) voor zijn rekening. Ook de bijgestelde levensverwachting leidde tot toename van de verplichtingen.
oorzaken? Wat kwam erbij? Wat ging er af? De bezittingen namen met slechts € 21 miljoen toe. Hoewel de meeste financiële markten het jaar lager eindigden, wist het fonds een bescheiden positief rendement van € 42 miljoen te realiseren. Veel minder dan in 2010. Toen bedroeg het rendement
-100 Dit is een toelichting op de gang van zaken in 2011. De officiële cijfers zijn te vinden in het Jaarverslag 2011 dat nog niet gepubliceerd is.
6
“Spin in het web” Vast team dagelijks aan de slag voor bestuur
Wie zorgt ervoor dat beslissingen van het bestuur praktisch worden uitgevoerd? Waar komt de informatie vandaan die het bestuur nodig heeft? Wie regelt de maandelijkse vergaderingen? Dit zijn allemaal taken van de medewerkers Bestuurs ondersteuning. Ellen Bosman en Monique Prins hebben er een dagtaak aan. Zij werken onder leiding van fondsmanager Patrick Bos.
“Wij zorgen ervoor dat het bestuur zijn werk kan doen. Dat geldt ook voor de commis sies, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Hoe beter wij dat doen, des te efficiënter het bestuur en dus het fonds functioneert. Dat is weer in het voordeel van deel nemers en gepensioneerden.” Ellen noemt als voorbeeld: “Stel, het bestuur besluit tot een reglementswijziging. Wij zorgen dat die wijziging cor rect in het reglement terecht komt, naar de toezichthouder gaat en op de website komt te staan.” Linking pin Ellen en Monique hebben regel matig contact met de mensen van de Service Desk die de telefoontjes beantwoorden van deelnemers en gepensio neerden. Monique: “Zo horen
Bestuur vergadert maandelijks
wij wat er speelt bij de achter ban. Komen specifieke vragen regelmatig terug, dan informe ren wij het bestuur hierover.
We zijn de linking pin tussen de achterban en het bestuur.” Het eerste aanspreekpunt voor het bestuur is fondsmanager Patrick Bos. Denk bij zijn werk vooral aan financiëleen beleidsmatige zaken. Hij adviseert het bestuur. Ellen en Monique regelen meer de praktische zaken. “Samen vormen wij een drie-eenheid.” Digitaal vergaderen Het bestuur komt steeds vaker bij elkaar. Maandelijks wordt er vergaderd. Vroeger kwam daar een hele papierwinkel bij kijken, tegenwoordig gebeurt dat veel efficiënter. “We zijn overge stapt op digitaal vergaderen via de iPad. Daar win je veel tijd en bespaar je dus kosten mee. Het draagt bij aan kordate besluit vorming. Niemand zit te wach ten op onnodig tijdverlies.” Hebben Ellen en Monique nog een tip? “Nog te vaak maken we mee dat deelnemers niet weten waar ze aan toe zijn op pensioengebied en hun situ atie te rooskleurig inschatten. Daarom adviseren wij alle be trokkenen regelmatig een kijkje te nemen op de website en een berekening te maken met de pensioenplanner. Je wilt toch weten waar je straks van kan leven!”
7
mei 2012
Licht herstel dekkingsgraad Forse groei vermogen De laatste twee kwartalen is de dekkingsgraad gestegen. In september 2011 stond de geschatte dekkingsgraad op 89,6%, in april 2012 was deze 92,9%. Hoewel 2011 overall een financieel zwaar jaar was, was er in het laatste kwartaal van 2011 en het eerste kwartaal van 2012 sprake van een licht herstel. De dekkingsgraad blijft echter achter bij het her stelplan en het herstel is on voldoende om de voorgeno men kortingsmaatregel te voorkomen. Het ijkpunt voor deze korting is de dekkings graad van december 2012.
Dalende rekenrente De bezittingen groeiden de laatste kwartalen in totaal met 9%. Dat is een sterkere stijging dan we de afgelopen anderhalf jaar hebben gezien. De groei is te danken aan de waardeont wikkeling van de beleggingen van het fonds. De verplichtingen groeiden ook, zij het met 5%. Doordat de rekenrente daalde, wil De Nederlandsche Bank dat we meer geld opzij zetten. Ook leven we langer. Daarvoor is extra geld nodig. Vandaar dat de verplichtingen in december naar boven zijn bijgesteld.
Dekkingsgraad De belangrijkste graadmeter voor de financiële positie van het fonds is de dekkingsgraad. Om nu en in de toekomst pensioen uit te kunnen keren, bouwt het pensioenfonds ver mogen op. De dekkingsgraad geeft de verhouding tussen de bezittingen aan de ene kant en
de huidige en toekomstige pensioenuitkeringen (niet ge ïndexeerd) aan de andere kant. Als de bezittingen en verplich tingen overeenkomen, is de dekkingsgraad 100%. Voor een gezond pensioenfonds is dat niet voldoende. Daarvoor geldt een dekkingsgraad van circa 120% of meer.
Financiële positie (per kwartaal) 3.000 2.500
Bezittingen
2.000
Verplichtingen
1.500 1.000 500
maart 2012
december 2011
september 2011
juni 2011
maart 2011
december 2010
september 2010
juni 2010
maart 2010
december 2009
september 2009
0 juni 2009
Bij deze pensioenkrant vindt u een belangrijke brief. Hierin leest u welke gevolgen de reactie van De Nederlandsche Bank op ons kortingsvoornemen heeft.
Zeilen is saai als er geen wind staat Aan de telefoon met … Rob Nagtegaal, oud-werkgeversvoorzitter Hoe kijkt u naar de turbulentie in pensioenland? “In mijn tijd maakten we de overstap van een eindloonregeling naar een middenloonregeling. De mensen gingen meer betalen voor minder pensioen. Dat was al heftig. Maar nu gaat het er nog een graadje steviger aan toe. In mijn ogen zal er een ontwikkeling ontstaan die uiteindelijk leidt tot een nieuwe maatschappelijke opvatting waarbij ‘blijven werken’ als meerwaarde wordt gezien. Mensen willen straks langer
blijven meedoen in de maatschappij. Bij 65 ‘met pensioen gaan’ zoals we dat nu doen, vinden we over een tijdje ouderwets.” De huidige ingrepen zijn onvermijdelijk? “Zeker ja. Pensioenregelingen reageren vertraagd op maatschappelijke ontwikkelingen. De noodzaak tot versobering is al lang bekend. Kijk naar de vergrijzing. Die zien we al zo lang aankomen. Ingrijpen is nodig. Elk klein stapje terug voelt als een
teleurstelling. Als je wat meer afstand neemt, ziet iedereen dat het niet anders kan. Zelf zou ik er voorstander van zijn om niet steeds kleine stapjes te zetten, maar eerder één keer een grote stap. In één keer de pijn nemen.” Is het moeilijker geworden om een pensioenfonds te besturen? “Zeker, maar ook interessanter. Zeilen is saai als er geen wind staat.”
Colofon
8
Uitgave Pensioenfonds Architectenbureaus Productie 2LCD Projects en Syntrus Achmea Pensioenbeheer, Pensioencommunicatie Tekst Textuur – Tilburg Fotografie Yon Gloudemans, Amsterdam en Shutterstock Opmaak www.enof.nl Druk Roto Smeets
