Onderzoek OV-ontsluiting Hembrugterrein - nieuwe functie voor lijn 65

In opdracht van:

Gemeente Zaanstad

Onderzoek OV-ontsluiting Hembrugterrein - nieuwe functie voor lijn 65

CONCEPT 10 oktober 2014 Henk Nanninga, Ron Muller ZS-03 - OV-ontsluiting Hembrugterrein - nieuwe functie lijn 65 - HNRM - 10102014

inno-V is een adviesbureau voor slimme mobiliteit. Gespecialiseerd in multimodaal reizen, mobiliteitsmanagement en marktwerking. We maken ons sterk voor betere bereikbaarheid en klantgericht OV door mensen te bewegen en te verbinden. Met een scherp oog voor inhoud en proces, met en voor onze klanten. Ons motto is: denken, doen en laten. Voor meer informatie: [email protected] of www.inno-V.nl inno-V is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam, nr. 30177512


Inhoud 1

Inleiding .................................................................................................... 3 1.1 1.2

2

Oplossingsrichting: nieuwe functie van lijn 65 .............................. 4 2.1 2.2

3

Voorgestelde nieuwe route ..........................................................................................4 Effecten voor de huidige gebruikers van lijn 65....................................................4

Financiële/vervoerkundige beoordeling ......................................... 6 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

4

Vraagstelling .....................................................................................................................3 Achtergrond en aanleiding ...........................................................................................3

Effect op aantal reizigers van en naar het Hembrugterrein ..............................6 Reistijdverlenging voor doorgaande reizigers .......................................................6 Langere reistijd voor passagiers van en naar haltes langs De Weer...............7 Mutaties van exploitatiekosten en –opbrengsten .................................................7 Omslagpunt van meeropbrengsten en derving ......................................................7 Effect op exploitatiesaldo .............................................................................................8

Conclusies en aanbevelingen ............................................................... 9 4.1 4.2

Vervoerkundig en financieel ........................................................................................9 Procesmatig .......................................................................................................................9

Pagina

2


1

Inleiding

1.1

Vraagstelling De gemeente Zaanstad heeft inno-V gevraagd om –in aansluiting op het onderzoek dat plaatsvond in voorjaar 2014 naar de (on-)mogelijkheden van een OV-ontsluiting van het Hembrugterrein– ook te onderzoeken of stadslijn 65 een nieuwe functie kan krijgen en voortaan het Hembrugterrein kan ontsluiten in plaats van de omgeving van De Weer. Deze oplossingsrichting is –net als de eerder onderzochte oplossingsrichtingen– vervoerkundig, financieel, beleidsmatig en op maakbaarheid verkend. De verkenning is in deze notitie weergegeven.

1.2

Achtergrond en aanleiding In de nabije omgeving van het Hembrugterrein rijden diverse buslijnen die in aanmerking kunnen komen om een rol te vervullen in de ontsluiting van het terrein. In de periode januari–april 2014 zijn door inno-V al de volgende lijnen onderzocht: streeklijn 59 (paars op onderstaand kaartje), de stadslijnen 63 (geel) en 64 (groen) en de R-netlijnen 391 (groen), 392 (oranje) en 398 (rood). De bevindingen hiervan zijn in april in een rapportage en een presentatie vastgelegd. De mogelijkheid om lijn 65 (roze op het kaartje) een nieuwe functie te geven was daarbij niet onderzocht. De gemeente heeft aangegeven om deze optie alsnog te willen onderzoeken om zo een volledig beeld te krijgen van alle denkbare oplossingsrichtingen. De aanleiding van dit verzoek was een suggestie van Connexxion tijdens de presentatie van het onderzoek in april 2014. Op basis van de bezettingscijfers van lijn 65 concludeerde Connexxion dat de lijn als ‘zwak’ kan worden bestempeld. Gesuggereerd werd deze lijn alsnog in ogenschouw te nemen. De gemeente heeft deze suggestie overgenomen.

Lijnennetkaart omgeving Hembrugterrein (bron: Connexxion december 2013)

Pagina

3


2

Oplossingsrichting: nieuwe functie van lijn 65 Lijn 65 rijdt momenteel tussen station Zaandam en overstaphalte de Vlinder. De route gaat via het centrum en De Weer. Het is momenteel een weinig gebruikte buslijn met een zekere mate van parallelliteit (en dus overlap) met twee R-netcorridors.

2.1

Voorgestelde nieuwe route De route van lijn 65 kan worden verlegd zodat deze tussen station Zaandam en het Hembrugterrein kan pendelen. Hierdoor krijgt de lijn een nieuwe functie. In onderstaand kaartje is de mogelijke route bij het Hembrugterrein weergegeven. Het is dezelfde route als in de eerdere notitie al is voorgesteld voor lijn 63 of 64. Met deze route wordt de westkant van het terrein goed ontsloten. De lijn krijgt een halte bij de steiger van de Hempont naar de Westhavens. Ook de opnieuw in te leggen ferry tussen Velsen en Amsterdam zal volgens de plannen bij deze locatie aanleggen. De route is een aanvulling op de ontsluiting met buurtbus lijn 456 die ‘buitenom’ langs de Zaan en het Noordzeekanaal rijdt.

Mogelijke route van de nieuwe stadsbus lijn 65 via het Hembrugterrein

2.2

Effecten voor de huidige gebruikers van lijn 65 Als de bus langs De Weer verdwijnt,, dan worden de volgende vier haltes niet meer bediend: Zuidervaart, Schaarsven, Smitsven en De Weer/Twiskeweg. De reizigers die nu gebruik maken van één van deze vier haltes moeten dan uitwijken naar een halte langs één van de R-netcorridors.

Pagina

4


De Weer en de Wibautstraat liggen hemelsbreed 450 meter uit elkaar. De loopafstand is maximaal 800 meter langer. Het gaat om mensen die nu een halte voor de deur hebben op de Weer en moeten lopen naar een vervangende halte. Voor de meeste reizigers zal de extra loopafstand minder zijn. De genoemde 800 meter is een maximale afstand. De gemiddelde afstand is zo’n 400 meter. Dit komt bij een normale loopsnelheid overeen met 5 minuten lopen. Voor een aantal mensen kan ook een halte langs Poelenburg een optie zijn. Het gaat dan met name om reizigers uit de wijk Poelenburg die momenteel gebruik maken van lijn 65. De R-netlijnen langs Poelenburg zijn voor hen een goed alternatief. Ook voor hen zal de looptijd naar de vervangende halte gemiddeld zo’n 5 minuten bedragen.

Loopafstanden en looptijden naar vervangende bushaltes voor lijn 65

Pagina

5


3

Financiële/vervoerkundige beoordeling De onderzochte oplossingsrichting is beoordeeld op het aantal reizigers dat vervoerd wordt, de mogelijke derving die op kan treden door wegloop van een deel van de bestaande busreizigers, en op de exploitatiekosten en –opbrengsten van de oplossing.

3.1

Effect op aantal reizigers van en naar het Hembrugterrein Een marktaandeel van 3% is -overall over het jaar gezien- voor lijn 65 haalbaar. Dit komt in de eindsituatie overeen met een krappe 300 OV-reizen per dag. De reden dat het marktaandeel van lijn 65 lager ligt dan voor een omgelegde lijn 63 of 64, is omdat lijn 65 alleen in de spits een halfuurdienst heeft en tijdens de rest van de week slechts een uurdienst. Er rijden dus minder ritten. De lijn zal daarom minder aantrekkelijk zijn en dus minder worden gebruikt dan lijn 63 of 64. Het is weliswaar mogelijk om met het bestaande materieel meer ritten aan te bieden. Dit kost echter meer personeelskosten en brandstof. Een herverdeling van het OV-aanbod binnen Zaanstad is daarvoor nodig. Aantal reizigers per dag van en naar het Hembrugterrein

Verwachte reizigersaantallen voor de (bus-)oplossingsrichtingen

3.2

Reistijdverlenging voor doorgaande reizigers De doorgaande reizigers tussen De Vlinder en de halte Vermiljoenweg (en verder) hebben niet te maken met een langere reistijd, alleen met een andere route. Op de vervangende routes is de reistijd ongeveer gelijk en de frequentie hoger. Zij gaan er dus niet op achteruit. Wegloop van doorgaande reizigers door een reistijdverlenging is dus niet van toepassing.

Pagina

6


3.3

Langere reistijd voor passagiers van en naar haltes langs De Weer De mogelijke derving is (op basis van de huidige reizigersaantallen) ingeschat. Het gaat bij lijn 65 om ongeveer 90 gedupeerde reizigers per dag die gebruik maken van één van de volgende haltes: Zuidervaart, Schaarsven, Smitsven en De Weer/Twiskeweg. Per rit gaat het gemiddeld om 2 personen die een alternatief moeten zoeken. Wij gaan er op basis van een elasticiteitenberekening vanuit dat (van de 90 gedupeerde reizigers) circa 15 reizigers per dag naar een alternatief zullen uitwijken; zij zullen de bus niet meer gebruiken. De andere 75 reizigers lopen volgens deze berekening naar een vervangende bushalte. Het aantal ‘nieuwe’ reizigers van en naar het Hembrugterrein is overigens vanaf 2020 hoger dan het aantal huidige reizigers van en naar de haltes langs De Weer, zoals de grafiek in paragraaf 3.1 laat zien.

3.4

Mutaties van exploitatiekosten en –opbrengsten Onderstaande grafiek geeft voor de eindsituatie (2033) de mutaties in exploitatiekosten en –opbrengsten weer van alle (bus-)oplossingsrichtingen, inclusief die van de gewijzigde lijn 65.

Additionele kosten en opbrengsten van de (bus-)oplossingsrichtingen in de eindsituatie

3.5

Omslagpunt van meeropbrengsten en derving In onderstaande grafiek is voor de (bus-)oplossingsrichtingen zichtbaar in welk jaar de meeropbrengsten door extra reizigers van en naar het Hembrugterrein opweegt tegen de derving van weglopende reizigers. In de grafiek is geen rekening gehouden met de mutatie in de exploitatiekosten van de verlegging van routes. Te zien is dat het omleggen/doortrekken van lijn 65 meteen vanaf 2015 meer reizigers oplevert dan dat er reizigers zullen weglopen. Datzelfde geldt ook voor lijn 63 en 64.

Pagina

7


Omslagpunt van meeropbrengsten en derving in de tijd gezien

3.6

Effect op exploitatiesaldo In onderstaande grafiek zijn de mutaties van het exploitatiesaldo (per jaar) in de eindsituatie (2033) voor de diverse (bus-)oplossingsrichtingen weergegeven, waarbij ook rekening wordt gehouden met de derving door wegloop van een deel van de bestaande busreizigers zodra een lijn wordt verlegd naar het Hembrugterrein. De nieuwe functie van lijn 65 heeft een positief effect op het exploitatiesaldo, ook als de grootte van de derving hierbij wordt verdisconteerd.

Mutatie in het exploitatiesaldo van de diverse (bus-)oplossingsrichtingen Pagina

8


4

Conclusies en aanbevelingen Op basis van deze aanvullende analyse geven we de volgende conclusies en aanbevelingen. Deze zijn aanvullend op de conclusies uit het rapport van april 2014.

4.1

Vervoerkundig en financieel Het blijkt niet wenselijk om R-netlijn 392 een andere route te geven, ook al is dit voor het Hembrugterrein sec een interessante oplossing. Lijn 392 is namelijk onderdeel van één van de twee Zaancorridors. Deze corridor wordt opgewaardeerd. Ook het omleiden van lijn 63 of 64 of van streeklijn 59 zorgt voor meerkosten en/of een aanzienlijke derving door doorgaande reizigers. Kies daarom voor de periode 2015-2017 voor de volgende oplossing: •

• •

4.2

Geef lijn 65 een nieuwe functie en laat deze tussen station en Hembrugterrein pendelen. Volgens de prognose is vanaf 2017 het aantal busreizigers van en naar het Hembrugterrein groter dan het huidige aantal busreizigers van en naar de vier haltes langs De Weer. Herverdeel het vervoeraanbod binnen Zaandam om dekking te vinden voor deze vervoerkundige oplossing. Als de ontwikkeling van het terrein of de reizigersprognoses anders gaan dan verwacht, kan de frequentie van lijn 65 en de grootte van het ingezette materieel (kleine bus versus 12-meterbus) op deze lijn hierop meebewegen. Hierdoor ontstaat een organische oplossing die kan meebewegen met de werkelijke ontwikkeling van het terrein.

Procesmatig Tref in 2014 de nodige voorbereidingen om in 2015-2017 lijn 65 een nieuwe functie te kunnen geven. Treed daarvoor in overleg met de (belangenbehartigers van de) huidige gebruikers, de bewoners langs de route, opdrachtgever Stadsregio Amsterdam en vervoerder Connexxion. En zorg dat de juiste (formele) stappen tijdig worden genomen. Schrijf in de nieuwe concessie (vanaf 2018/2020) voor hoe vervoerders het Hembrugterrein moeten bedienen. Dit kan op verschillende manieren: De gemeente Zaanstad kan deze eis in het programma van eisen op laten nemen, de gemeente kan van de Stadsregio de vrijheid krijgen om een deel van de dienstregelingsuren samen met de vervoerder naar eigen inzicht in te vullen of de gemeente kan de verbinding met het Hembrugterrein als een door de vervoerder te gedogen lijn opnemen in het programma van eisen.

Pagina

9

Onderzoek OV-ontsluiting Hembrugterrein - nieuwe functie voor lijn 65

Recommend Documents