ODYSSEUS zoekt jong talent met goed geheugen, lef en uitstraling Leer de bijgevoegde tekst op uit het hoofd, maak een opname van je vertolking en stuur die naar
[email protected] AANBOD "Je wordt de eerste in een lijst van 24 acteurs die de ganse Odyssee vertolken. Als jongste open jij de reeks." Repetities: Periode September 2016 - Januari 2017 (af te spreken, afhankelijk van persoon tot persoon) Speeldata: 02/02/17: 09/02/17: 16/02/17: 25/02/17: 16/03/17: 24/03/17:
Première @ KVS BOL Voorstelling @ Schouwburg Groningen Voorstelling @ Schouwburg Rotterdam Voorstelling @ Toneelhuis Antwerpen Voorstelling @ NTGent Voorstelling @ KVS BOL
DEADLINE: We ontvangen jouw twee minuten graag zo snel mogelijk en delen die graag met jouw toestemming op onze website. Insturen kan tot 30/09/2016.
CONTEXT Homeros’ Odyssee is het verhaal van de Griekse held Odysseus, die na tien jaar oorlog voor Troje ook nog eens tien jaar moet zwerven vooraleer hij thuiskomt en er opnieuw zijn plaats kan innemen als vorst van Ithaka, vader van Telemachos en man van Penelope. In de eerste van de vierentwintig zangen komt de godin Athena incognito naar Ithaka. Zij spoort de jonge Telemachos aan zijn verantwoordelijkheid op te nemen en op zoek te gaan naar zijn vader. Hij moet zijn moeder Penelope duidelijk maken dat hij het heft voortaan in handen neemt. En Telemachos moet dat ook laten voelen bij de meer dan honderd vrijers, die onder leiding van Antinoös het bezit van Odysseus verbrassen en dingen naar de hand van de vorstin.
TIPS Homeros’ epos is vertaald in blanke verzen, d.w.z. elke regel heeft vijf jambische versvoeten waarbij de tweede lettergreep telkens beklemtoond is. Vaak komt er nog een elfde onbeklemtoonde lettergreep bij. Athena met de fonkelende ogen Voor het lezen en declameren van de verzen moet men niet drammen en dus de vijf woordaccenten niet nadrukkelijk laten horen. Men laat zich het best meedrijven op het jambisch ritme, dat dicht bij de spreektaal ligt. Eén klein probleem: het woordaccent van de Griekse eigennamen. Het woordaccent valt in de vertaling telkens samen met een versaccent, en dat maakt de uitspraak van die eigennamen met enige oefening eigenlijk vrij makkelijk, als men rekening blijft houden met het jambisch metrum. Dus in deze tekst: Athena, Telemachos, Troje, Danaërs, Pallas, Ikarios, Penelope, Femios, Hellas, Argos, Odysseus, Antinoös, Eupeithes, Kronos, Ithaka, Achaiërs. Als materiaal bieden we je een langer fragment uit de vertaling door Patrick Lateur. We hebben minimum twee minuten video nodig om je prestatie goed te kunnen inschatten. Voor het hele fragment heb je ongeveer 5,5 minuten nodig. Homeros, Odyssee. Een zwerver komt thuis. Vertaling Patrick Lateur. Athenaeum, Amsterdam, 2016. Het boek verschijnt in juni.
JOUW UITDAGING Homeros, Odyssee 1.319-398 Penelope
Athena met de fonkelende ogen ging na die woorden weg en als een vogel vloog zij omhoog doorheen het open dak. Zij had zijn hart weer kracht en durf gegeven, hem weer doen denken aan zijn vader, méér dan vroeger. Toen zijn geest dat ging beseffen, was hij verbaasd vanbinnen, hij vermoedde dat het een god was. En de godgelijke Telemachos ging aanstonds bij de vrijers. Voor hen zong de vermaarde bard zijn lied, zij zaten allen stil te luisteren. Hij zong van de ellendige terugkeer uit Troje, die de Danaërs door Pallas, godin Athena, te verduren kregen. Vanuit haar kamer boven hoorde hem de dochter van Ikarios. De wijze Penelope, verstond zijn wonder lied. Zij liep de hoge trap af van haar huis, maar niet alleen, twee dienaressen volgden. De goddelijke vrouw kwam naar de vrijers, haar fonkelende hoofddoek vóór de wangen, en bij een pijler, drager van de stevig gebouwde zoldering, stond zij toen stil, een trouwe dienares aan beide zijden. Zij sprak de goddelijke zanger aan terwijl haar tranen stroomden: ‘Femios, jij kent toch vele andere gezangen om stervelingen te bekoren, daden van goden en van mensen, door de zangers verheerlijkt. Zing voor hen nu daaruit iets gezeten in hun kring en laten zij in stilte verder drinken van de wijn. Maar houd toch op met dit verdrietig lied dat telkens weer mijn hart vanbinnen kwelt, vervloekt verdriet trof mij het meest van al. Voortdurend hunker ik en gaan al mijn gedachten naar het dierbare gelaat van hem wiens roem en glorie wijd verspreid zijn in heel Hellas en het hart van Argos.’ En de verstandige Telemachos gaf haar op zijn beurt antwoord: ‘Ach, mijn moeder, waarom misgun jij onze trouwe zanger vermaak te brengen naargelang zijn geest hem ingeeft? Niet de zangers dragen schuld maar, naar ik meen, is Zeus de schuldige die naar believen onheil zendt naar mensen, het ras dat granen eet, naar iedereen. Hem mogen wij het dus niet kwalijk nemen dat hij het droevig noodlot der Achaiërs
320
330
340
350
bezingt. Want mensen roemen toch het meest het lied dat hun heel nieuw klinkt in de oren. Laat dus je hart en geest erin berusten te luisteren naar zo’n gezang. In Troje verloor niet enkel Odysseus de dag van de terugkeer, tal van anderen verloren daar al evenzeer het leven. Kom, ga nu naar je kamer, hou je bezig met eigen werk, je weefraam en je spinrok. Beveel je dienaressen weer te werken. Het woord te voeren past de mannen, allen die Troje voortbracht, maar het meest nog mij. Want mij komt het gezag toe in dit huis.’ Toen ging zij vol verbazing weer naar boven, zij nam Telemachos’ verstandig woord ter harte. Met haar dienaressen trok zij naar haar kamer en daar weende zij om Odysseus, haar lieve echtgenoot, tot de godin met fonkelende ogen over haar oogleden een zoete slaap wierp. Telemachos verbaast de vrijers Maar in de schaduwrijke mannenzaal lawaaiden alle vrijers, elkeen wenste het bed te delen met Penelope. En de verstandige Telemachos begon als volgt te spreken in hun kring: ‘Toch grof de arrogantie waarmee jullie nu dingen naar mijn moeders hand. Maar laat ons eerst genoegen scheppen in het maal, en zonder dat geschreeuw! Dit is pas mooi: een bard als deze te beluisteren, een zanger met een stem als die van goden. Wij komen morgen in de vroegte allen bijeen in een vergadering en daar wil ik je onomwonden en met nadruk verzoeken mijn paleiszaal te verlaten. Maak ergens anders werk van je festijnen verteer maar jullie eigen eigendom en wissel daarbij steeds opnieuw van huis. Maar lijkt het beter en voordeliger het geld en goed van één man ongestraft te ruïneren, maak het dan maar op! Ik zal de goden die onsterflijk zijn aanroepen tot getuigen in de hoop dat Zeus vergelding voor die daden brengt. Ik wens dat jullie zonder enig zoengeld daarna het leven laten in mijn huis.’ Zo sprak Telemachos en allen beten
360
370
380
zich op de lippen uit verbijstering omdat hij onverschrokken had gesproken. Antinoös, Eupeithes’ zoon, sprak hem op zijn beurt aan: ‘Het zijn de goden zelf, Telemachos, die jou warempel zo doen spreken uit de hoogte, onverschrokken. Ik hoop dat Kronos’ zoon jou niet tot vorst maakt van Ithaka omgeven door de zee, terwijl het wel je vaders erfstuk is.’ En de verstandige Telemachos gaf antwoord op zijn beurt: ‘Antinoös, zal jij echt boos zijn om wat ik zal zeggen? Dus ja, ik ben bereid dat koningschap op mij te nemen, wanneer Zeus het schenkt. Of denk je echt dat dit het slechtste is wat mensen overkomt? Neen, koning zijn: geen slechte zaak. Zijn huis wordt spoedig rijk en zelf krijgt hij meer aanzien. Maar akkoord, op Ithaka, omgeven door de zee, zijn er nog vele andere vooraanstaanden bij de Achaiërs, jonge en ook oude, van wie er wellicht iemand vorst zal zijn, nu Odysseus, de goddelijke, dood is. Maar ík zal meester zijn van mijn paleis en van de dienaren die Odysseus, de goddelijke held, me gaf als buit.’
390
REGIEMichael De Cock TEKST Homeros VERTALING Patrick Lateur MET jou?, Bartel Jespers, Lukas De Wolf, Rashif El Kaoui, Oscar Van Rompay, Stef Aerts, Servé Hermans, Ruud Gielens, Valentijn Dhaenens, Bruno Vanden Broecke, Jurgen Delnaet, Junior Mthombeni, Steven Van Watermeulen, Frank Dierens, Kris Cuppens, Frank Focketyn, Lucas Vandervost, Bert Luppes, Tom Jansen, Lisbeth Gruwez… PROD. KVS COPROD. NTGent
