Nota Richtlijnen voor de CGG inzake attestering

Nota ‘Richtlijnen voor de CGG inzake attestering’ April 2012

www.csz-vlaanderen.be (portaalsite werking cultuursensitieve zorg CAW-CGG in Vlaanderen)

Situering Onze samenleving is de laatste decennia diverser en kleurrijker geworden. Dit heeft ook zijn weerslag op de zorgverlening in het algemeen en op de instroom van mensen met een precair verblijfsstatuut binnen de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) in het bijzonder. Steeds meer asielzoekers en mensen zonder wettig verblijf melden zich aan bij CGG, meestal op verwijzing van een eerstelijnsvoorziening: huisarts, Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW), Lokaal opvanginitiatief (LOI), opvangcentra voor asielzoekers van het Rode Kruis of Fedasil,… Wat is de aangewezen werkwijze als mensen met een precair verblijfsstatuut een (medisch) attest vragen dat mogelijks als juridische bewijsvoering gebruikt wordt? In dergelijk attest verklaart de psychiater of psycholoog (als het een “Psycho-medisch attest voor de asielprocedure” betreft) van het CGG dat de cliënt therapie volgt omwille van psychische/psychiatrische problemen. Vanuit onduidelijkheden uit de praktijk werd gevraagd aan de werking ‘Cultuursensitieve zorg CAW-CGG’ om te komen tot een welomschreven handelingsadvies bij het attesteringsbeleid voor de CGG. Op welke vragen naar attesten dienen psychiaters en psychologen binnen een CGG al dan niet in te gaan en waarom. Een ad hoc werkgroep boog zich hierover en kwam tot de nota ‘Richtlijnen voor de CGG inzake attestering’. Met deze nota geven we praktische antwoorden op veelgestelde vragen m.b.t. het opmaken van attesten voor mensen met een precair verblijfsstatuut. Deze nota werd onderschreven door beide koepels CGG (FDGG en Zorgnet Vlaanderen) en deze richtlijnen gelden voor de CGG in Vlaanderen en Brussel. Zo bieden we vanuit de ambulante GGZ duidelijke handvatten aan inzake attestering. De richtlijnen in deze nota zijn geldig onder voorbehoud van wijzigingen in de huidige wetgeving. Op het einde van deze nota vindt u een lijst met afkortingen, evenals een oplijsting van alle hyperlinks en nuttige websites.

Soorten attesten In verschillende situaties wordt er van de zorgverstrekker verwacht dat hij een attest opmaakt, soms om de ernst van de gezondheidssituatie weer te geven, soms om aan te tonen dat de betrokkene in goede gezondheid verkeert. Deze medische attesten worden gebruikt om beslissingen te nemen over bijvoorbeeld het verblijf, OCMW-tussenkomsten, het recht op gezinshereniging, verlengde opvang, ... Voor een oplijsting van alle bestaande attesten m.b.t. vreemdelingen, zie URL: http://www.vreemdelingenrecht.be/ > Gezondheid > Medisch attest > Richtlijnen bij het medisch attest > http://www.kruispuntmi.be/vreemdelingenrecht/wegwijs.aspx?id=7228 In deze nota wordt ingegaan op 5 soorten attesten, met name: 1. Medisch attest voor medische regularisatie (art. 9ter) 2. Psycho-medisch attest voor de asielprocedure 3. Dringende Medische Hulp (DMH) 4. Aanwezigheidsattest in het kader van een inburgeringstraject 5. Afwezigheidsattest

2

1. Medisch attest voor medische regularisatie (art. 9ter) Doel van het attest Dit is de zogenaamde 9ter procedure. Hiervoor moet de betrokkene aan de hand van een medisch attest aantonen dat hij/zij lijdt aan een ernstige ziekte, waarvoor de vereiste behandeling niet beschikbaar of toegankelijk is in het land van herkomst. Daarnaast kan het medisch attest als hulpmiddel gebruikt worden bij de oriëntatie naar een realistisch verblijf. Op basis van het medisch attest kunnen advocaten of juristen – in overleg met de geneesheer – evalueren of er ‘kans op een verblijf’ bestaat om medische redenen. Moet dit attest afgeleverd worden? “De Nationale Raad van de Orde van Geneesheren is van mening dat de behandelend geneesheer een waarheidsgetrouw en gewetensvol medisch attest moet afleveren aan de patiënt, als hij hierom vraagt voor zijn procedure 9ter. Dit is belangrijk omdat er in deze regularisatieprocedure een definitieve beslissing wordt genomen op basis van het advies van de daartoe aangestelde arts.” Slechts als hij gegronde redenen heeft, die hij kenbaar maakt aan de patiënt, kan hij afzien van deze verplichting om dit attest af te leveren. (bron: het advies van 21 maart 2009 van de Nationale Orde van Geneesheren). Wie krijgt het attest? Het attest wordt meegegeven aan de cliënt die aftekent voor ontvangst. Wie levert het attest af? Dit standaardattest kan enkel afgeleverd worden door een huisarts of bij voorkeur een geneesheer-specialist zoals een psychiater. Voor het CGG is het de psychiater die het attest aflevert. Normaliter wordt dit attest in de loop van de behandeling afgeleverd, niet tijdens een eerste consult. De psychiater dient eerst tot een diagnose te komen, er is dus wat marge in de tijd om te komen tot het afleveren van een attest. De arts dient objectief te oordelen en de correcte diagnose te noteren zonder zich daarbij te verplaatsen in de positie van de advocaat. De beschikbaarheid en de toegankelijkheid van medische zorgen in het land van herkomst dient opgezocht te worden door de aanvrager/advocaat. Verplicht model van medisch attest: Medisch getuigschrift De Dienst Vreemdelingenzaken ontwikkelde een model medisch attest voor de 9ter dat verplicht te gebruiken is. Dit document ‘MEDISCH GETUIGSCHRIFT’ wordt bijgevoegd in bijlage en/of kan gedownload worden via http://www.vreemdelingenrecht.be/ > Gezondheid > Medisch attest De arts dient het formulier ‘Medisch getuigschrift’ correct in te vullen, zo niet wordt de 9ter-aanvraag onontvankelijk verklaard. ● Dit verplicht model van medisch attest dient onderstaande 3 gegevens te bevatten, zo niet is de aanvraag onontvankelijk: - de ziekte - de graad van ernst - de noodzakelijk geachte behandeling ● De graad van ernst dient zo nauwkeurig mogelijk omschreven te worden in begrijpbare taal. Hierbij mag niet uitgegaan worden dat dit uit de diagnose of onderzoeksresultaten blijkt. Dit dient rechtstreeks gekoppeld te worden aan het functioneren of disfunctioneren van de cliënt zoals bijvoorbeeld: - de cliënt kan (geen) sociaal contact aangaan - de cliënt is (niet) in staat om te werken - de cliënt kan (niet) instaan voor persoonlijke hygiëne - de cliënt kan (geen) administratieve taken uitvoeren - al dan niet suïcidedreiging -…

3

De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) verstaat onder “graad van ernst” van de ziekte: duidelijke info over hoe de ziekte en de nodige behandeling reële gevolgen/risico’s inhouden voor de aantasting van zijn leven of integriteit of op een onmenselijke of vernederende behandeling in het geval de patiënt zou terugkeren naar zijn/haar land en daar geen toegang tot adequate behandeling of (mantel)zorg zou hebben in zijn/haar land. Kortom: info over het verband tussen 1) ziekte en behandeling en 2) het risico bij terugkeer naar zijn land. ● De noodzakelijke behandeling wordt vermeld maar ook dat de cliënt de behandeling effectief ontvangt. Voorbeeld: de cliënt volgt psychotherapie 1 keer per week en neemt de volgende medicatie. ● Tenslotte moet ook de datum, handtekening en stempel van de arts (met vermelding van het RIZIVnummer) in het medisch getuigschrift vermeld zijn. Het attest mag max. 3 maand oud zijn bij regularisatieaanvraag.

Bijkomende richtlijnen: ● Wanneer de vreemdeling arbeidsongeschikt is, wordt dit best uitdrukkelijk vermeld (ook als de vreemdeling niet werkt), evenals de duur van deze arbeidsongeschiktheid. Als dit niet is opgenomen, gaat de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ)-arts er vanuit dat hij in staat is om te werken, wat bepalend kan zijn bij de financiële toegankelijkheid van de zorg in zijn land van herkomst. ● Als de vreemdeling niet kan reizen of geen lange reis aankan, kan dit best ook expliciet vermeld worden. ● Verwijzen naar meer uitvoerige medische rapporten in bijlage (genummerd) De ruimte op het standaard medisch attest is zeer beperkt, waardoor het niet evident is om al de vereiste medische gegevens hierin op te nemen. Er wordt aangeraden om essentiële gegevens toch op het standaard medisch attest in te vullen (ziekte, graad van ernst, noodzakelijke behandeling, risico op leven of fysieke integriteit bij niet-behandeling...). Voor meer gedetailleerde medische gegevens kan verwezen worden naar bijlagen. ● Opgelet! DVZ aanvaardt een verwijzing naar bijlagen NIET als die bijlage door een andere geneesheer is ingevuld. DVZ beschouwt het standaard medisch attest dan als een dixit-attest en verklaart in dat geval de 9ter aanvraag onontvankelijk. Wanneer geneesheer X het model medisch attest invult en wil verwijzen naar een medisch attest in bijlage van geneesheer Y, dan moet geneesheer X in zijn standaard medisch attest zelf ook alle essentiële informatie in het standaard medisch attest vermelden. Kortom: wanneer de huisarts in het standaard medisch attest enkel zou schrijven ‘zie medisch rapport van specialist in bijlage’ zou dit niet volstaan. Neemt deze huisarts essentiële info over en verwijst hij voor meer info naar het rapport van de specialist, dan is er wel aan de voorwaarden voldaan. Een alternatief is om het volledige model medisch getuigschrift te laten invullen door de specialist. ● Als de bijlagen van een niet-arts zijn, worden ze wel gelezen, maar moet de DVZ-arts niet motiveren waarom hij er geen rekening mee houdt in zijn advies. ● Als de bijlage tegenstrijdige informatie bevatten, kan dit in het nadeel van de betrokkene gebruikt worden. ● Situatie bij kinderen en jongeren Voor kinderen kunnen de ouders van het kind een 9ter indienen. Voor jongeren (< 18 jarigen) dient rekening gehouden te worden met de bepalingen in het Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Integrale Jeugdhulp (DRM) http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie/. Bij alleenstaande minderjarige vreemdelingen verschilt de wijze van attesteren niet van de attestering voor volwassenen.

4

Richtlijn voor het CGG De psychiater van een CGG dient een attest voor medische regularisatie af te leveren als dit waarheidsgetrouw en gewetensvol kan worden opgemaakt in het kader van een behandeling. Dit gebeurt in de loop van de behandeling, niet tijdens het eerste consult. Hiervoor moet het formulier ‘Medisch getuigschrift’ verplicht gebruikt worden. Dit moet de ziekte, haar graad van ernst en de noodzakelijk geachte behandeling vermelden om ontvankelijk te zijn.

2. Psycho-medisch attest voor de asielprocedure Doel van het attest De wet stelt dat elke asielzoeker op een zelfstandige en autonome wijze zijn asielaanvraag dient te motiveren (door middel van een interview, het ‘gehoor’). Hierbij is het brengen van een consistent en coherent asielrelaas essentieel, gezien er meestal weinig andere elementen zijn die individuele vervolging illustreren. Het is duidelijk dat er een lacune in deze wetgeving zit. Een bepaald percentage van de asielzoekers blijkt immers niet in staat om een coherent verhaal te brengen tijdens het ‘gehoor’ omwille van hun mentale/psychologische/psychiatrische toestand. Doel van het psycho-medisch attest is: 1ste: om een verklaring te geven voor het feit dat iemand mogelijk niet in staat is om een coherent verhaal te vertellen of tegenstrijdigheden in zijn verhaal heeft. Een medisch attest is niet noodzakelijk vereist, het attest kan een advies geven over gezondheidsklachten die van invloed kunnen zijn op het kunnen horen van een asielzoeker en het kunnen nemen van een beslissing. M.a.w. het kan een indicatie zijn die mogelijke tegenstrijdigheden en inconsistenties kunnen verklaren, maar is niet noodzakelijk vereist. 2de: als ondersteunend bewijs van marteling. Een medisch attest an sich zal niet zo snel als bewijs worden geaccepteerd. Vaak wordt door het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS)/Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) als reactie gegeven dat alhoewel het attest de verwondingen bevestigt het attest nooit kan bewijzen wat de oorzaak is geweest. Het attest zal enkel bewijswaarde krijgen als het vergezeld wordt door consistente en coherente verklaringen. Een medisch attest kan dienen als ondersteuning bij het bewijzen van mishandeling/foltering. Cfr. UNHCR (The UN Refugee Agency)-handbook: “Paragraph 207: It frequently happens that an examiner is confronted with an applicant having mental or emotional disturbances that impede a normal examination of his case. A mentally disturbed person may, however, be a refugee, and while his claim cannot therefore be disregarded, it will call for different techniques of examination. Paragraph 208. The examiner should, in such cases, whenever possible, obtain expert medical advice. The medical report should provide information on the nature and degree of mental illness and should assess the applicant's ability to fulfil the requirements normally expected of an applicant in presenting his case (see paragraph 205(a) above). The conclusions of the medical report will determine the examiner's further approach.”

Ter info: de vzw Constats (http://www.constats.be/doc/fr_accueil.php) heeft zich hier op toegelegd. 3de: als verklaring waarom de asielzoeker niet gehoord kan worden (uitzonderlijk). In de praktijk blijkt dat er ook attesten worden opgesteld waarin wordt verklaard dat de asielzoeker zelfs helemaal niet kan gehoord worden op het CGVS. We raden aan om dit niet al te snel neer te schrijven, maar een dergelijk attest goed af te wegen. Het is immers ook in het belang van de asielzoeker dat op het CGVS de dossierbehandelaar zelf kan vaststellen dat er psychische/medische problemen zijn. Wie kan het attest opvragen? Dit attest kan opgevraagd worden door: 1. een asielinstantie in het kader van: 5

- het interview bij de DVZ en het CGVS - het beroep voor de RvV 2. het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen (BCHV) Het BCHV is een organisatie waar men zich kan melden ter ondersteuning van de (nieuwe) asielaanvraag, BCHV kan een advies schrijven voor het CGVS/RvV en om dat advies meer kracht bij te zetten kunnen ze vragen om een psycho-medisch attest. Maar BCHV staat dus los van DVZ/CGVS/RvV. Wie krijgt het attest? Het attest wordt meegegeven aan de cliënt die tekent voor ontvangst. Een medisch attest kan ingediend worden bij DVZ, CGVS of RvV – de instanties zullen er zelf niet zo snel om vragen. Als het duidelijk wordt dat er medisch – psychische problemen een rol spelen bij de manier waarop iemand zijn verhaal zal kunnen doen, is het belangrijk om zo snel mogelijk een attest voor te leggen aan de asielinstanties. Vaak wordt er niet expliciet naar gevraagd tot op het moment dat in beroepsprocedures naar voren wordt gebracht dat er vanwege problemen geen goede verklaring kon worden afgelegd. De Raad van State (RvS) stelt dat men dan maar een attest had moeten overmaken. Kortom het is aan te bevelen niet te wachten tot ze er om vragen, maar zo snel mogelijk zelf neer te leggen, eventueel als nieuw element bij de RvV. Wie levert het attest af? Dit attest kan afgeleverd worden door een geneesheer-specialist zoals een psychiater of door een psycholoog. Model van attest Er bestaat geen model van attest dat verplicht te gebruiken is. Functioneel is het belangrijk dat een medisch-psychologisch attest dat: - zich houdt aan vastgestelde feiten (bvb. éénmalig consult /datum van eerste consult en aantal consulten); - info geeft over de eventuele doorverwijzer; - een diagnose vermeldt (minimaal elementen van “oriënterende diagnostiek” indien de problematiek nog niet volledig kan omschreven worden), eventueel met DSM-aanduiding; - aangeeft wie om het attest verzoekt: Kandidaat Vluchteling (KV) zelf / advocaat / familie / op initiatief van de opsteller / …); - elementen van behandeling/follow-up/voorziene duur/frequentie aangeeft, met inbegrip van de voorgeschreven medicatie; - eventueel vergezeld is van relevante bijkomende medisch-psychologische verslagen indien beschikbaar (bvb hospitalisatieverslagen); - niet stelt dat betrokkene moet erkend worden als vluchteling op basis van het attest of verslag; - referenties van de voorschrijver: functie/contactgegevens. Het Istanbul Protocol (zie onderstaande weblink) is een nuttig instrument voor het vastleggen van mishandeling/foltering (ook psychische). http://www.ohchr.org/Documents/Publications/training8Rev1en.pdf Voor asiel is het ook van belang dat er over het zieke kind wordt geattesteerd. Voor jongeren (< 18 jarigen) dient rekening gehouden te worden met de bepalingen in het Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Integrale Jeugdhulp (DRM). Ook als het een alleenstaande minderjarige asielzoeker is, is het medisch attest van belang voor deze persoon. Er bestaat geen verschil in het medisch attesteren voor kinderen of volwassenen. Deze attesten worden door dezelfde medische bril bekeken. Timing attest, in welke situaties: Het attest wordt afgeleverd in die situaties waar iemand zo getraumatiseerd is dat hij omzichtig geïnterviewd moet worden (bv. enkel door sexegenoot, geen druk, …) of wanneer het belangrijk is dat de interviewer op de hoogte is dat de betrokkene, gezien zijn psychische situatie, niet in staat is een consistent en coherent verhaal te brengen. Dit wordt best zo snel mogelijk gesignaleerd én geattesteerd, zodat onterechte asielweigeringen

6

(met beroepsprocedures en ander leed tot gevolg) vermeden kunnen worden. In deze situatie is het belangrijk dat de asielinstanties tijdig op de hoogte worden gesteld. De zorgverstrekker kan dan een attest afleveren waarin enkel wordt vermeld dat de betrokkene wordt gezien en opgevolgd, maar dat er nog bijkomende tijd nodig is (einddatum vermelden) om tot een volledige diagnose te komen. Daarna kan, indien nodig, een uitvoerig of concreter medisch attest afgeleverd worden. Richtlijn voor het CGG Een psycho-medisch attest voor de asielprocedure kan afgeleverd worden door een arts, geneesheerspecialist zoals een psychiater of door een psycholoog als dit kadert binnen een behandeling. Hiervoor bestaat geen model dat verplicht gebruikt dient te worden. Er worden richtlijnen aangereikt om het attest functioneel op te maken zodat het waardevol is.

3. Dringende Medische Hulp (DMH) Definitie: wat is DMH? Vreemdelingen zonder wettig verblijf hebben recht op Dringende Medische Hulp (artikel 57§2 van de OCMWwet). Het Koninklijk Besluit betreffende de DMH van 12/12/1996 bepaalt dat: - medische zorgen van zowel preventieve als curatieve aard kunnen onder "dringende medische hulp" vallen; ook nazorg kan hieronder worden opgenomen - deze medische hulp zowel ambulant (bijvoorbeeld door een huisarts of kinesist) als in een verplegingsinstelling (bijvoorbeeld een ziekenhuis) mag worden gegeven - kosten van voeding, kleding en huisvesting kunnen niet onder dringende medisch hulp vallen Dringende medische hulp kan dus verstrekt worden door bijvoorbeeld: huisartsen, artsen-specialisten, tandartsen, apothekers, vroedvrouwen, para-medici, orthopedisten, bandagisten, logopedisten, ziekenhuizen, revalidatiecentra, dagcentra voor behandeling van toxicomanie, rust- en verzorgingstehuizen,… Sinds 1 juli 2006 kan dringende medische hulp ook verstrekt worden in psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische verzorgingstehuizen. Indien een medisch getuigschrift wordt opgemaakt waaruit de dringende noodzakelijkheid van de verstrekkingen blijkt, kunnen onder andere volgende situaties onder dringende medische hulp vallen: - revalidatie na een (zware) ingreep (bijvoorbeeld kinesitherapie) - onderzoeken die noodzakelijk zijn om tot een juiste diagnose te komen (echografie, RX, Scanner) - behandelingen (bijvoorbeeld chemotherapie bij kanker) - medicatie Het begrip dringende medische hulp kan niet beperkt worden tot 'alles wat via de spoedgevallen-dienst van het ziekenhuis binnenkomt'. Wie moet een attest van 'dringende medische hulp' voorleggen? Het attest DMH moet voorgelegd worden voor iedereen die hier onwettig verblijft en een OCMW-tussenkomst vraagt in zijn medische kosten.

Wie heeft er recht op dringende medische hulp? Het OCMW moet de kosten van deze dringende medische hulp betalen als aan drie voorwaarden is voldaan: - de persoon verblijft onwettig in België (ook EU-burgers kunnen onwettig in België verblijven) - de persoon zonder papieren is behoeftig, dit blijkt uit sociaal onderzoek - er wordt een medisch getuigschrift voorgelegd waarin de dringende noodzakelijkheid van de verstrekkingen wordt vastgesteld. Zo'n medisch getuigschrift moet opgemaakt worden door een (door het riziv) erkende medische zorgverstrekker. 7

Wat is de rol van het OCMW? Het OCMW moet de kosten voor DMH terugbetalen aan de medische zorgverstrekker. Het OCMW krijgt op haar beurt deze kosten terugbetaald door de federale overheid. Algemene regel: het OCMW van de gewone verblijfplaats is bevoegd Normaal is het OCMW van de plaats waar de persoon zonder wettig verblijf gewoonlijk verblijft, bevoegd. De zorgvrager gaat naar de huisarts en krijgt een attest DMH mee voor een consultatie bij een specialist, een verder onderzoek, een opname in het ziekenhuis, enz. Met dit attest DMH gaat de zorgvrager naar het OCMW van de plaats waar hij gewoonlijk verblijft. Het OCMW zal dan, na controle van de behoeftigheid en het illegaal verblijf, een betalingsverbintenis meegeven voor de zorgverstrekker. De meeste OCMW’s noemen dit “medische kaart”, “betalingsbewijs”, “requisitorium”. Doordat het OCMW dit document aflevert aan hun cliënt, verbindt het OCMW zich er t.a.v. de zorgvertrekker toe om de kosten van bepaalde medische prestaties gedurende een bepaalde termijn ten laste te nemen. Wie krijgt het attest? Het attest wordt meegegeven aan de cliënt. Wie levert het attest af? Enkel een erkend geneesheer en tandarts kan een attest van DMH schrijven. Model van attest Momenteel bestaat er nog geen verplicht model. De omzendbrief van 1 maart 2005 stelt dat dit attest minimum de volgende informatie moet bevatten: - datum zorgverstrekking - verzoek tot tussenkomst omwille van ‘dringende medische hulp’ - het OCMW naar wie men zich richt (= bevoegd OCMW) - de naam van de patiënt (maar best ook adres, al dan niet in ander document) - naam en handtekening van de geneesheer De POD-Maatschappelijke integratie werkt aan een standaardattest ‘dringende medische hulp’. Richtlijn voor het CGG De psychiater van een CGG dient een attest van Dringende Medische Hulp te schrijven indien de cliënt hier onwettig verblijft en een OCMW-tussenkomst vraagt voor medische kosten. Momenteel bestaat er geen verplicht model maar het attest dient minimale informatie te bevatten.

4. Aanwezigheidsattest in het kader van een inburgeringstraject Een deel van de inburgeraars is verplicht een inburgeringstraject te volgen: vrijwel alle nieuwkomers en bepaalde oudkomers. Voor andere inburgeraars is het een recht en geen plicht. In principe kan elke hulpverlener van een CAW of CGG een aanwezigheidsattest schrijven waarin staat dat de cliënt in begeleiding/behandeling is om een tijdelijke opschorting of vrijstelling te bekomen tot het volgen van een inburgeringstraject.

5. Afwezigheidsattest Cliënten in een CGG waaronder ook vluchtelingen en asielzoekers kunnen steeds een afwezigheidsattest voor werk en opleiding bekomen. Dit kan enkel afgeleverd worden door een arts. 8

Lijst met afkortingen BCHV = Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen CAW = Centrum voor Algemeen Welzijnswerk CGG = Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg CGVS = Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen CSZ = Cultuursensitieve zorg DMH = Dringende Medische Hulp DRM = Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Integrale Jeugdhulp DVZ = Dienst Vreemdelingenzaken KV = Kandidaat Vluchteling LOI = Lokaal opvanginitiatiefOCMW = Openbaar Centrum voor Maatschappelijk WelzijnRvS = Raad van StateRvV = Raad voor Vreemdelingenbetwistingen UNHCR = The UN Refugee Agency (Het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties) Bronnen - tekst “Het medisch-psychologisch attest in de dossierbehandeling van kandidaat-vluchtelingen”, voor het CGVS in de asieldossiers - Infofiche Medisch attesteren voor een medische regularisatie (Kruispunt Migratie-Integratie) - diverse websites (zie oplijsting hyperlinks en nuttige websites) Bijlage - medisch getuigschrift (voor de medische regularisatie 9ter) Oplijsting hyperlinks en nuttige websites http://www.kruispuntmi.be/vreemdelingenrecht/wegwijs.aspx?id=7228 http://www.kruispuntmi.be/uploadedFiles/Vreemdelingenrecht/Wegwijs/gezondheid/Medisch_attest_9ter_NL.pdf http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie http://www.constats.be/doc/fr_accueil.php http://www.ohchr.org/Documents/Publications/training8Rev1en.pdf http://www.vreemdelingenrecht.be/ > Gezondheid > Medisch attest > Richtlijnen bij het medisch attest http://www.vreemdelingenrecht.be/ > Per medische situatie > Psychische problemen http://www.vreemdelingrecht.be/> Per betalingsregeling > OCMW-dringende medische hulp http://www.unhcr.org/refworld/publisher,OHCHR,HANDBOOK,,4638aca62,0.html%20>%20Istanbul%20protocol http://www.maladiesdusejour.be/index.php http://www.constats.be/doc/fr_accueil.php http://vdab.be/inwerking/inburgering.shtml http://www.inburgering.be/inburgering/nl/regelgeving-beleidsdocumenten http://www.pharos.nl/uploads/_site_1/Pdf/protect_Folder.pdf Deze nota kwam tot stand door de ad hoc werkgroep ‘Attesteringsbeleid’ met als leden: - Dr. Winny Ang, kinder- en jeugdpsychiater CGG VAGGA - Ellen Druyts, stafmedewerker afdeling rechtspositie Kruispunt Migratie-Integratie - Ben Engelen, directeur CGG Waas en Dender (voorzitter) - Michèle Hernaert, stafmedewerker FDGG (redactie) - Elke Thiers, netwerkcoördinator Antwerps Netwerk Cultuursensitieve zorg - Vanessa Vannijvel, stafmedewerker CGG Vlaams-Brabant Oost

9