Nervus Vagus Stimulatie een aanvullende behandeling bij moeilijk behandelbare epilepsie
NVS
Doel: middels elektrische stimulatie van de nervus vagus het aantal epileptische aanvallen bij patiënten met medicatieresistente epilepsie te verminderen.
Werking • Periodieke stimulatie
• Magneetstimulatie
Magneetgebruik • Stimulatie: 1 stapje hoger gedurende 1 minuut.
• Effect: – doorzetten van aanval voorkomen – verkorten duur aanval – minder heftig verloop – postictaal fitter • Wanneer: – Bij duidelijk aura (door patient zelf) – Bij aanval die al begonnen is (door omstanders) – Stimulator (tijdelijk) uitzetten
Effectiviteit • 1/3 bereikt een aanvalsreductie van > 50% • 1/3 ervaart een aanvalsreductie tussen de 25%-50% • 1/3 ervaart geen verbetering van de aanvalsreductie K. Vonck et al. 1999
Mogelijke neven-effecten • • • •
Aanvallen verlopen minder heftig Aanvallen worden door magneet afgebroken Na de aanval sneller hersteld Effect op persoonlijk functioneren / kwaliteit van leven
Bijwerkingen NVS 3-maanden Jaar 1
60%
Jaar 2 Jaar 3 38% 29% 21%
19%
2% Heesheid
8% 6% 2% Hoesten
12% 4%
Kriebel
21% 8% 0%
3% 3% Kortademig
NVS: wanneer? • • • •
Medicamenteus resistent voor anti-epileptica (tenminste 3 geprobeerd) Intacte linker nervus vagus Geen epilepsiechirurgie mogelijk/gewenst Geen ketogeen dieet mogelijk/gewenst
wanneer niet? • •
Intolerantie voor of bekende afstoting van implantaat en/of siliconen. Een eerdere bilaterale of links cervicale vagotomie.
N.B. Extra aandacht gewenst bij co-morbiditeit, zoals o.a. – Snel progressieve neurologische aandoening – Hart- of longaandoeningen
Implantatie • • • • • •
Aanmelding door verwijscentrum Wachttijd +/- 3 maanden Implantatie door neuro-chirurg Operatie onder narcose, duur ongeveer 1½ uur Opname 1-2 dagen Wondcontrole
Instellen • Start: 10-14 dagen na implantatie • Ophogen: iedere 2-4 weken, op geleide van resultaat en bijwerkingen • Verschillende instellingen mogelijk • Instelperiode ± 1 jaar (10-12 consulten) • Daarna 6-maandelijkse controle
In de spreekkamer
Conclusie • NVS kan goede aanvullende behandeling zijn bij therapieresistente epilepsie • Mogelijk minder (heftige) aanvallen en/of sneller herstel • Relatief weinig bijwerkingen • Effect op langere termijn • Maar: effect is van tevoren niet te voorspellen
Medicamenteus onbehandelbare epilepsie • Epilepsiechirurgie
• Nervus Vagus Stimulatie • Ketogeen dieet
Ketogeen dieet
• Al sinds oudheid bekend, sinds enige jaren onderzocht • Met name bij kinderen, nu ook bij volwassenen • Veel vetten, weinig koolhydraten en voldoende eiwitten
Ongebruikelijke verhoudingen
werking • Koolhydraten saneren: geen brood, pasta, rijst, meel, suiker, honing of producten die dit bevatten • Stofwisseling veranderd van glucose naar vetverbranding • Afvalstoffen ontstaan: Ketonen, het lichaam is in ketose • Werkingsmechanisme: onbekend: •
Energiebeperking (Stafstrom 2004)?
•
Anti-epileptische werking ketonen (Freeman 2007)?
•
Alternatieve brandstof (Klepper Leiendecker 2007)?
•
Prikkelbaarheid van de hersenzenuwen:? - (Onverzadigd) vet - (Freeman 2006, Papandreou 2006) - Neurotransmitters (Hartman Vining 2007, Hartman Gasior 2007)
•
Hormonaal: Bloedsuikerspiegel / insulinespiegels? (Pfeiffer 2005)
effecten • Epilepsie: – Anticonvulsief – Anti-epileptogeen • Psychisch: – Verbeterde alertheid – Verbeterde concentratie • Motorisch: – Actiever – Verbetering in bewegingspatroon
dieet …… ja / nee ??? Praktisch
Sociaal emotioneel
• • • • • •
• • •
Wennen nieuwe ideeën over voeding Wennen nieuwe eet life-style Wennen koken Kennis verzamelen Kennis delen Wel of geen effect
Doorzettingsvermogen Motivatie Begrip van omgeving
Informatief gesprek met patiënt + systeem •motivatie •realistisch beeld van de behandeling •leeftijd van de patiënt, ontwikkelingsniveau •voedingsgewoonten •beperkingen •voedingswijze
conclusie • Ketogeen dieet kan goede invloed hebben op verminderen van aanvallen en kwaliteit van leven • Grote effecten op sociaal leven
