Mythes in beleid (en toezicht) Henriette Prast (Universiteit van Tilburg,, WRR, Monitoring Cie Corp Governance, RvT AFM)
Mythes in beleid en toezicht Rotterdam 11 november 2010
Gedragseconomie • Combineert inzichten uit economie en sociale psychologie • Richt zich op het verklaren van individueel (economisch) gedrag • Is niet “soft”
Belangrijkste conclusie • Mensen zijn voorspelbaar en systematisch niet-rationeel als het gaat om > Preferenties > Omgaan met informatie > Maken van keuzes
Mythe in beleid • Gaat veelal uit van rationele mens (bij gebrek aan beter) • Is dus sterk gericht op > Informeren en waarschuwen > Financiele prikkels > Geboden/verboden • Werkt soms/vaak niet • Is soms contraproductief
Preferenties: intertemporeel Choose among 24 movie videos • Some are “low brow”: Four Weddings and a Funeral • Some are “high brow”: Schindler’s List
• Picking for tonight: 66% choose low brow. • Picking for next Wednesday: 37% choose low brow • Picking for second Wednesday: 29% choose low brow. “Tonight I want to have fun….. next week I want things that are good for me”
Preferenties: sociaal • Externe norm > Wat anderen doen (descriptief) > Wat anderen goedkeuren (normatief) Heeft grote invloed op gedrag Heett gevolgen voor handhaving
Sociale preferenties: normen
$$$
Environment
Citizenship
Neighbors
Turn off AC & Turn on Fan
Turn off AC & Turn on Fan
Turn off AC & Turn on Fan
Turn off AC & Turn on Fan
Zero Impact on Consumption Date of study: 2003
6% Drop
Vertaling naar andere terreinen • VK: “ontduiking belasting kost de gemiddelde inwoner …pond” > “Laat ik dat dan ook maar snel doen nu het nog kan”
Intrinsieke norm en toezicht • Disciplinering kan intrinsieke norm verdringen > Crèche: boete op te laat komen (Gneezy en Rustichini) > Transparantie-eis financiële dienstverlening (Loewenstein en anderen)
Omgaan met informatie (1) • Self-serving bias: mensen interpreteren informatie op een manier die in hun kraam te pas komt > Horen wat je wilt horen (dan voel je je prettig) > Bevestiging zoeken voor wat je toch al dacht (goed voor ego)
Omgaan met informatie (2) • Biased self attribution > Mensen kennen zichzelf een te mooie rol toe > “Succes kent vele vaders” > Onbewust en ook zonder externe reward
Omgaan met informatie (3) • Bounded ethicality > Je onethisch gedragen zonder dat je het zelf door hebt > Oprecht denken dat je in situatie x ethisch zal handelen, en als je in die situatie bent toch iets anders doen (en dat rationaliseren) > Geldt zelfs voor interpretatie van feiten (getallen!)
Toezichtvoorbeelden • Regulatory capture (Stiglitz, 1971): toezichthouder vereenzelvigt zich met onder toezicht staanden • “Boundedly ethical” regulation: toezichthouder neemt sub-optimale besluiten met het oog op eigen reputatie • “Why good accountants do bad audits” (Bazerman en anderen, HBS 2002)
Vraag (1) • Wat is dan de waarde van een moreelethische verklaring (zoals in Code Banken)? • Wat is waarde van traditionele integriteitscursussen? > = praten over ethische dilemma’s: wat zou je doen als…..
Vraag (2) • Hoe kan inrichting van toezicht rekening houden met regulatory capture, self interested regulation, en bounded ethicality? > Onafhankelijkheid > Financieel: wie betaalt bepaalt? > Rapportage (aan wie) > Intensiteit contact met onder toezicht staanden • Bankenteams vs expertteams
Geld lenen kost geld Market neutral / wants to overcome consumer fallibility
Consumten onderschatten rente-op-rente → Banken informeren wel hierover als het gaat om sparen
Market happy to exploit consumer fallibility
Consumenten onderschatten rente-op-rente → Banken informeren niet hierover als het gaat om lenen
Consumenten stellen Consumenten stellen openen rekening uit opzeggen kredietfaciliteit uit → Banken maken drempel → Banks maken drempel laag hoog
Conclusies • Als niet gebrek aan informatie, maar gebrek aan wilskracht het probleem is, zijn informatiecampagnes zinloos (en ethisch moeilijk te verdedigen) • Extrinsieke prikkel (financieel, toezicht) kan intrinsieke norm verdringen • Handhaving kan meer gebruiken maken van kracht sociale norm
