1
MIJN LEVENSBOEK
Handleiding 2010
Ontwikkeld door: Hilde Buelens
2
INLEIDING
Een levensboek is een unieke kans voor ernstig zieke mensen en bejaarden om een sfeerbeeld van hun leven door te geven aan kinderen en kleinkinderen. Het idee is oorspronkelijk door Hilde Buelens uitgedacht in de context van Zuid-Afrika waar ze werkt met mensen die besmet zijn met HIV/AIDS. Ze zag de nood bij ouders en grootouders om hun geschiedenis en andere aspecten van hun leven door te geven aan kinderen en kleinkinderen. Daarom begon ze vrijwilligers op te leiden om met grootouders en ouders levensboeken en herinneringsdozen te maken. De context van Zuid-Afrika is niet de onze. Toch kan het zinvol zijn om met mensen in de laatste fase van hun leven te werken aan een herinnering voor anderen. Niet alleen draagt het bij tot een ‘Life- review’ maar ook tot de identiteitsvorming van komende generaties. Werken aan een levensboek kan moeilijk zijn voor mensen in een laatste levensfase omwille van lichamelijke en mobiliteitsbeperkingen. Zorgverleners en vrijwilligers kunnen hieraan tegemoetkomen en de ruimte scheppen waarin mensen kunnen nadenken en toetsen wat ze willen doorgeven aan de komende generaties. Onderstaande handleiding voor het levensboek is bedoeld voor zorgverleners en vrijwilligers (pastorale werkers, ergotherapeuten, mantelzorgers, …) Het introduceert de idee van een levensboek en voorziet aandachtspunten om een persoonlijk levensboek te starten. Rond het werken met het levensboek kan ook een workshop worden opgezet waarbij de deelnemers zelf beginnen aan hun levensboek. Een workshop zou de onderstaande 4 sessies kunnen bevatten. De eerste sessie gaat over het doel en het belang van een LEVENSBOEK
De deelnemers uitleggen wat het doel en de inhoud van een levensboek is De deelnemers voorbereiden met het starten van een persoonlijk levensboek en hen helpen zoeken naar ondersteunende bronnen De deelnemers laten opschrijven wat zijzelf en eventueel hun kinderen zouden willen zien verschijnen in een levensboek Inleiding van de idee van een herinneringsdoos.
De tweede sessie geeft de verschillende stappen weer die men onderneemt alvorens te starten met ‘MIJN LEVENSBOEK’
De deelnemers helpen om ‘mijn levensboek’ te starten: het ondernemen van de verschillende stappen. Starten met een herinneringsdoos (eventueel met de kinderen).
De derde sessie begint met ‘ONS LEVENSBOEK, wandelen doorheen de tijd’
3
De deelnemers helpen om een levensboek te starten met hun kinderen
Aanvullende informatie voor de mensen die een workshop leiden
Voorbereidingen Voordelen van een levensboek Uitdagingen Het maken van het levensboek
Het doel, het belang en de inhoud van een LEVENSBOEK
Wat is een levensboek en waarom zouden we er een maken? Een levensboek is een geschreven getuigenis over:
Historische familiefeiten Geloof en traditie De hoop om je leven een stukje mee uit te dragen naar anderen Warme herinneringen en boodschappen voor je kinderen, familie en vrienden Een levensboek kan je kinderen en kleinkinderen helpen :
Het verleden beter te begrijpen Sterker te staan in de toekomst Beginnen te commmuniceren over gevoelige onderwerpen
Een levensboek is een goede gelegenheid om terug te blikken op je hele leven met zowel de gelukkige als de droevige momenten. Een levensboek is een boek over je leven; over belangrijke gebeurtenissen, afgewisseld met het alledaagse. Zo gaan je verhalen in ieder geval niet verloren. Dat is niet alleen bijzonder voor jezelf maar ook voor je kinderen of kleinkinderen of voor andere mensen die jou in hun hart verder dragen. Je levensboek is geen complete autobiografie, maar meer een sfeertekening. Een levensboek kan de volgende inhoud hebben:
Informatie over jezelf en het leven van je kinderen Jouw geloof, overtuigingen, ideeën en hoop voor een mooie toekomst van je kinderen Tradities, godsdienst en speciale gebeurtenissen Herinneringen aan leuke en minder leuke momenten Lievelingsliedjes en gedichten Favoriete gerechten en hobbies
4
Een stamboom ........................................
Voorbereiding op de start van ‘Mijn levensboek’ Zorgverleners of vrijwilligers kunnen het maken van een levensboek voorbereiden met patiënten of bewoners door met hen stil te staan bij de volgende vragen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Hoe voel je je als je denkt aan het creëren van je eigen levensboek? Wanneer zou je willen starten aan je levensboek? Wat kan je doen met moeilijke en gevoelige informatie? Kan je je voorstellen alleen aan je levensboek te werken? Zou je samen met je kind(eren) kunnen werken aan je levensboek? Op welke moeilijkheden zou je stuiten? Wie kan je helpen bij elementen van de familiegeschiedenis?
Probeer te denken hoe elk kind zou reageren op moeilijke en gevoelige onderwerpen. Het is ook belangrijk om je kinderen emotioneel te ondersteunen wanneer je je levensboek schrijft. Als je informatie vrijgeeft dat een negatief effect op je kinderen kan hebben, wees dan voorbereid om ondersteuning te zoeken voor jezelf en voor je kinderen (dierbare vrienden, pastorale werkers, zelfhulpgroep...) Het idee van een herinneringendoos In een herinneringendoos kan je waardevolle en dierbare voorwerpen bewaren alsook je levensboek. De herinneringendoos kan gemaakt worden met kinderen of kleinkinderen.
Extra informatie voor zorgverleners en vrijwilligers
Een levensboek zal nooit een oplossing zijn voor de problemen van mensen. Het is enkel een instrument om mensen te helpen met een belangrijk werk voor hen en voor de toekomst van hun kinderen. 1. Voorbereiding
Als je over het maken van een levensboek een workshop wil geven, maak dan eerst een eigen levensboek. Doe dan een levensboek met je kinderen of laat je jongere kinderen een collage maken van jou en van zichzelf. Schrijf dan op hoe je dit alles hebt ervaren. Het neemt een hele tijd in beslag maar je inspanningen zullen zeker de moeite lonen wanneer je zelf een workshop
5
organiseert. Je kan dan veel beter inspelen op de vragen en gevoelens van anderen en je kan je eigen persoonlijke informatie delen met anderen. Je kan ook je eigen voorbeeld tonen en vertellen hoe jij het levensboekproject voor jezelf ervaren hebt. Dit geeft de anderen ook meer zelfvertrouwen om zelf met een levensboek te starten. Verzeker patiënten of bewoners dat je hen zal ondersteunen bij het maken van een levensboek wanneer nodig. 1. Voordelen van een levensboek
Het helpt de patiënten en bewoners om te denken over hun leven, zowel over gelukkige als droevige momenten. Een levensboek is ook een kans om informatie door te geven die kinderen of kleinkinderen graag zouden willen weten of nodig hebben. Communicatie tussen kinderen en patiënten of bewoners wordt meer open en rijker. Vele kinderen of kleinkinderen worden nieuwsgierig wanneer ze patiënten of bewoners bezig zien met hun levensboek. Ze zijn geïnteresseerd en willen soms ook een levensboek starten. ‘MIJNLEVENSBOEK’ is een eerste stap in de richting van ‘ONSLEVENSBOEK’ dat ze samen met de kinderen maken. Patiënten en bewoners krijgen meer vertrouwen en worden bewust van de belangrijkheid van het maken van een levensboek met de kinderen. Kinderen of kleinkinderen kunnen patiënten of bewoners die moeilijk zelf kunnen schrijven ondersteunen zodat mensen van buitenaf minder nodig zijn en dan wordt vb ‘ONS LEVENSBOEK’ pas echt een familieboek. De stamboom invullen is een manier om de kinderen en kleinkinderen inzicht te geven in hun afkomst en geschiedenis en om het eigen netwerk te verstaan. Vele patiënten en bewoners zijn dankbaar dat het boek een gelegenheid creeërt om te praten of te schrijven over die dingen waar niet veel over gepraat wordt: hun hoop voor de toekomst van kinderen en kleinkinderen, hun geloof en de traditie waaruit ze komen. Het maken van een levensboek creëert ook een verbondenheid met zorgverleners of vrijwiiligers. Mensen zijn dan alvast iets minder geïsoleerd. Een levensboek maken heeft meestal een therapeutisch effect. Samen het boek maken loont de moeite omdat iedereen dan betrokken is bij het proces en het uiteindelijke resultaat iets is om trots op te zijn. Iedereen is beter voorbereid op veranderingen die er zullen komen door alles eens neer te schrijven. 2. Uitdagingen
6
Men dient rekening te houden met verborgen en gevoelige familieonderwerpen die aan bod kunnen komen en die de patiënten of bewoners moeilijk kunnen uitleggen. De ziekte en de dood van een ander familieled uitleggen en praten over de eigen ziekte of het oud worden, kan krachtige emoties zoals angst of droefheid of geluk oproepen. Patiënten of bewoners met veel kinderen of kleinkinderen hebben soms niet de mogelijkheid om een boek met elk kind te maken.. Velen zijn heel enthousiast om een levensboek te beginnen, maar het kan moeilijk zijn om er blijven aan te werken zonder ondersteuning. Soms willen mensen weten wanneer hun kinderen of kleinkinderen rijp genoeg zijn om bepaalde dingen te weten (familiegeheimen, gevoelige onderwerpen). Elk kind en elke situatie is verschillend en er zijn niet echt regels rond. Probeer de patiënten en bewoners te ondersteunen wanneer ze moeilijke onderwerpen aankaarten. Soms kunnen patiënten en bewoners teleurgesteld zijn in de interesse voor hun levensboek of denken ze dat ze niets waardevols te vertellen hebben. Het werk aan een levensboek kan hun ook ontmoedigen. 3. Decoratie van het levensboek
Voorzie enkele tijdschriften of kranten die kunnen worden gebruikt wanneer de mensen geen geschikte foto’s hebben om te illustreren. Moedig de mensen aan wanneer ze hun levensboek maken om kleine voorwerpen, favoriete boeken, foto’s en andere kleine bezittingen die tot de familie behoren te verzamelen. Dit zijn voorwerpen die helpen de herinneringen levend te houden en die kunnen bewaard blijven in de herinneringsdoos voor de kinderen en kleinkinderen.
Een levensboek maken 1. Zorgverleners of vrijwilligers kunnen samen met de patiënt of bewoner een lijst maken van de onderwerpen die in het levensboek aan bod kunnen komen. Hieronder enkele suggesties:
Mijn geboorteplaats Mijn ouders
7
Mijn grootouders De naam van mijn lagere school Mijn eerste schooldag De naam van mijn secundaire school Mijn vrienden op school Leuke herinneringen op school Mijn eerste verliefdheid Mijn oudste kind Naam: troetelnaam: leeftijd: Hoe ziet hij/zij eruit karakter Mijn tweede kind, derde..... Mijn lievelingseten, lievelingssport, lievelingsliedje, lievelingsverhaal, lievelings............ Mijn levensverhaal Mijn relatie met God Mijn lievelingsgebed of kerklied: Een boodschap voor mijn kinderen,vrienden,….
De inhoud van’MIJN LEVENSBOEK ‘is heel flexibel. Patiënten of deelnemers kunnen weglaten of aanvullen wat ze willen. Het is hun persoonlijke boek. Kinderen of kleinkinderen kunnen het boek helpen versieren.
8
2. De appelboom In een appelboom schrijven de deelnemers de belangrijkste mensen in hun leven die hen kunnen helpen om ‘MIJN LEVENSBOEK’ samen te stellen indien nodig.
Gertrude Pumlele Frank de Ntombifuti vader van mijn Kwakuhle kinderen
Amina Tomas Michael Marijn Yanti umfowethu Mijn kinderen
umama
Lea mijn mama
abatwana
Cyril Ndlovu upapa
Peter Miriam Els upastor Lieve Mijn zussen
H I L D E
Mbali mijn vriendin
Belangrijkste mensen in mijn leven
9 3. De stamboom. Ook een kleine of uitgebreide stamboom kan een plaats krijgen in een levensboom. Voorbeeld van een kleine stamboom (enkel van het gezin)
Ikzelf (als een ouder)
Hilde Buelens (30-4-1965 Gelukkig getrouwd met
Frank Vermeulen (22-5-1963
Amina (19-11-1991)
Tomas(Kanin) (1-2-1993) Adoptiezoon uit Thailand
KINDEREN
Marijn (16-5-1994)
Yanti (2-8-1998)
10 Voorbeeld van een uitgebreide stamboom
Kamiel Thomas(1900-1979) Maria Van den Bossche(1900-1994)
Jan Buelens(1907-1963) Maria Van Keer (1908-2006) Nicht
tantes -nonkels
Emily
Firmin Aldegonda Paula Paul Rita Marcelinne Frieda Godelieve Reinhilde Beatrice Marie-Jeanne
grootouders
Willem Buelens(1933
nicht-kozijn
tante -nonkel
Lea Thomas (1934-
-2000)
ac
Andre( 19361936)
Emilienne (1940Getrouwd met Frans Leroy
Ouders
aunts
Geert getrouwd met Anneke
PieterJan Frauke
An getrouwd met
Mieke Ellen
Hans unc
zussen
Miriam Buelens(1960Getrouwd met Hein Van Renterghem(1960-
Hilde Buelens (1965Getrouwd met
Frank Vermeulen (1963Ikzelf
Karen(1987-
Els Buelens(1961Getrouwd met Paul De Baere(1960-
Willem(1989-
Lieve Buelens(1962Weduwe van Hans Segers(1959-2008) Samenwonend met Jos Vanden Bossche
Tine(1990-
Sam(1988-
Lou(1992Vik(1994neven nichten
Amina(1991-
Tomas(Kanin)(1993-
Marijn(1994-
Yanti(1998-
Adoptiezoon uit Thailand
Kinderen Patiënten of bewoners kunnen zelf een stamboom opstellen of indien nodig anderen raadplegen (zie appelboom)
11 Voorbeeld van een kleine stamboom voor de grootouders LEA (als een grootouder)
LEA THOMAS(1934Weduwe van
Willem Buelens(1933-2000)
KINDEREN
Miriam(1960Getrouwd met Hein van Renterghem(1960-
Els (1961Getrouwd met Paul De Baere (1960-
Lieve(1962Weduwe van Hans Segers(19592008) Samenwonend met Jos Vanden Bossche(1962-
Hilde(1965Getrouwd met Frank Vermeulen(1963-
Amina (1991Karen (1987-
Willem (1989-
Sam (1988-
Tine T (1990-
Lou (1992--
-
KLEINKINDEREN
Vik (1994-
Tomas
(1993-
Marijn( 1994-
Yanti (1998-
12 4. Handafdruk De patiënten of bewoners tekenen de handafdruk van de rechterhand en schrijven in de vingers 5 ervaringen waar ze fier op zijn en in de handafdruk van hun linkerhand schrijven ze 5 droevige ervaringen.
Dit kan eventueel gebruikt worden als kaft van MIJN LEVENSBOEK’.
13 Andere voorbeelden van kaften:
Collage Probeer voor je aan de collage begint eerst even na te denken over hetvolgende: Wat wil ik in mijn collage uitdrukken?
Verf door een rietje blazen
Afdrukken maken van bladeren met een tandenborstel
5. Aandachtspunten bij een levensboek
‘MIJN LEVENSBOEK’ is geen wettig document. Het is geschreven voor mezelf en het nageslacht. Het is belangrijk ‘MIJN LEVENSBOEK’alleen te beginnen en pas later eventueel de kinderen of kleinkinderen erbij te betrekken of een ander boek met hen te beginnen (zie annex). Door foto’s te gebruiken wordt het boek aantrekkelijker en moedig je de kinderen en kleinkinderen aan het te lezen of er samen aan te werken.Foto’s kunnen ook gebruikt worden om een verhaal te beschrijven.
14
Patiënten of bewoners die niet gemakkelijk kunnen schrijven kunnen hulp vragen aan vrienden of familie. Als zorgverlener of vrijwilliger kan je regelmatig peilen hoe de patiënt of bewoner zich voelt bij het maken van zijn of haar levensboek De suggestie kan gemaakt worden dat het levenboek, samen met andere waardevolle dingen, kan bewaard worden in de herinneringsdoos; . 6. Het maken van een herinneringsdoos
De creativiteit van een bewoner of patiënt krijgt veel ruimte bij het maken van een herinneringsdoos. De zorgverlener kan daarbij ondersteunen of aanmoedigen. Materiaal: Je kan allerlei material gebruiken. Recycleren is altijd heel leuk. Hieronder vind je alvast enkele idéetjes om je doos te versieren. 1. Teken een symbool of ontwerp op een vak van de doos dat jouw verleden uitdrukt of waar je van komt. Je kan een geografisch of cultureel symbool tekenen. Je kan ook foto’s van je verleden op de doos plakken. Schrijf er dan enkele woorden bij. 2. Teken een symbool of ontwerp op een vak dat je hoop en dromen voor de toekomst voorstellen. 3. Teken een symbool of ontwerp in een vak over het heden. Je kan ook foto’s gebruiken of een tekening. 4. Je kan ook vensters maken in je doos die elk een deel van je leven vertegenwoordigen. Je leven is een heel verhaal maar je doos is klein. Je kan er niet je hele levensverhaal in kwijt maar wel belangrijke delen. Je kan een titel maken en in elke venster een kleine tekening zetten. Deze oefening laat mensen toe te denken over de belangrijke momenten in hun leven. De verschillende vakken van de doos kunnen ook gezien worden als een wit scherm waarop je de eigen innerlijke wereld en gedachten op projecteert en uittekent. Sommige mensen vertellen alleen over het heden. Anderen verbeelden hun hoop of drukken hun zorgen uit naar de toekomst. Het belangrijkste is dat het mensen een start geeft om verschillende delen van hun leven voor te stellen. 5. Je kan een gedicht schriijven op je doos. 6. Je kan voor elk kind of een special iemand in je leven een ruimte gebruiken 7. Je kan een slogan of boodschap voor de kinderen opschrijven.
‘ONS LEVENSBOEK’: Een levensboek samen met kinderen of kleinkinderen maken
Indien patiënten of bewoners dit willen kunnen ze samen met kinderen of kleinkinderen een levensboek maken. Het is dan goed op voorhand even na te denken over de volgende vragen:
Hoe kan je het idee van ‘ONS LEVENSBOEK’ uitleggen aan de kinderen of kleinkinderen?
15
Hoe zullen ze reageren op samen ‘ONS LEVENSBOEK’ te maken? Is het een goede manier om ook over gevoelige onderwerpen te praten?
De volgende aandachtspunten zijn belangrijk:
Patiënten of bewoners kunnen ervoor kiezen om moeilijke of gevoelige informatie (zoals de omstandigheden rond een overlijden, scheiding, erfenis…) niet in een levensboek op te nemen, maar dit – indien gewenst – in een brief achterlaten voor kinderen of kleinkinderen. Deze kan door familie of vrienden bewaard worden tot de kleinkinderen of kinderen oud genoeg zijn. Het maken ‘mijn levensboek’ hoeft het maken van ‘ons levensboek’ niet uit te sluiten. Beide kunnen een andere inhoud en structuur hebben. Het is belangrijk dat patiënten of bewoners ‘ONS LEVENSBOEK’ maken als ze lichamelijk nog sterk genoeg zijn en hun kinderen of kleinkinderen nog emotioneel kunnen bijstaan indien nodig. ‘ONS LEVENSBOEK’ is geen officieel document maar gemaakt voor en met de kinderen. Inspiratie kan ook gehaald worden uit onderstaand voorbeeld
16
Ons levensboek Samen wandelen doorheen de tijd
Naam van mijn mama(papa): Ik hou van je omdat.........
Mijn naam:
Ik hou van je omdat.......
17
INLEIDING Mijn mama heeft al veel gezien en ervaren in haar leven. Ze heeft een ‘rijk’ hart. Ik ben er zeker van dat ze haar hart altijd opent voor mij. Er zijn veel mama’s in deze wereld.Maar ik heb er maar 1. Er is geen enkele andere mama die de mijne kan zijn. Ik heb haar zelf nooit gekozen maar het is mijn mama. Ik kan vele dingen doen met mijn mama maar wat ik nu wil doen met haar is samen een boek schrijven over haar en mij. Ik hou van mijn mama en zij houdt van mij. Met dit boek wil ik mijn mama nog beter leren kennen en ik ga dit boek koesteren en later aan mijn kinderen doorgeven. Door dit boek zal mijn mama altijd deel van de familie blijven. . Mama, ik hou van je omdat ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………….
Kind, ik hou van je omdat ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………….
(Mijn mama is ziek. We kunnen enkel een boek schrijven wanneer ze zich goed voelt.Mijn mama en ik zullen aan dit boek werken wanneer ze zich goed voelt. Als we moe zijn, stoppen we en doen later wel verder.)
18
Mijn mama aan de buitenkant Foto of tekening
Ik aan de buitenkant Foto of tekening
Hoe goed ken ik mijn mama? Hieronder vind je enkele vragen. Je kan er natuurlijk nog meer vragen aan toevoegen indien je wil.Dan schrijf jij eerst op wat je denkt dat ze zal antwoorden. Wanneer je dit hebt gedaan, stel je dezelfde vraag aan je mama. Tik(V) als je antwoord juist is. Als je eindscore minder dan 5/10 is, dan kende je je mama nog niet goed genoeg maar heb je wel veel bijgeleerd over haar. Vraag Mijn lievelingseten? Het dier dat ik graag zou zijn Wat maakt me boos? Het liedje dat ik graag zing Het verhaal dat ik graag vertel
Wat ik dacht
Wat mama zei
Juist?
19
Mijn mama en ik samen in de stamboom Mensen behoren tot families. Als ik beneden sta, zie ik veel familieleden boven mij in de boom en de boom blijft groeien.Dit is een stamboom. Probeer een stamboom te maken samen met je mama. Begin met een kleine stamboom van de naaste familie en probeer zo veel mogelijk uit te breiden. Vul namen, geboortejaren in. En als er een familielid is gestorven kan je dat aanduiden met een kruisje.
20
Mijn mama, haar ouders en grootouders De ouders van mijn mama (grootouders) Vraag jouw mama wat het allerbelangrijkste is dat zij heeft geleerd van haar ouders over het leven. 1. Opa Willem: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 2. Oma Lea: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………
Ik vraag me af of ik op mijn grootouders gelijk qua karakter, gedrag, manieren en uiterlijk. Je mama zal dat wel weten. Vraag het haar eens. 3. Wat heb ik van opa Willem: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 4. Wat heb ik van oma Lea: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………
De grootouders van mijn mama (mijn overgrootouders) Vraag jouw mama om 1 herinnering op te schrijven van haar grootvaders en grootmoeders
21
5. Opa en pepe: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 6. Oma(grootoma) en meme ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………
22
Ik als een baby Vraag je mama om jou te vertellen over de eerste dagen en maanden van je leven. De omstandigheden van mijn aanwezig.....)
geboorte (plaats,tijdstip,weer,mensen
……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Wie heeft me de naam................. gegeven en waarom? ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Ben ik gedoopt? Wie heeft me gedoopt en in welke kerk? ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Mijn uiterlijk (haar, huid, handjes, voetjes....), mijn gedrag(wenen, eten...)en ontwikkeling(stappen, tanden....) ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… In welke zin was ik uniek of verschillend van mijn broer(s) en zus(sen)? ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………
23
Ik als kind (0 to 10) Vul deze lijst in met je mama. Je kan er nog altijd vragen aan toevoegen. Vragen
Antwoorden
Mijn koosnaampje Mijn lievelingsspel Mijn lievelingseten Mijn beste vriend Waar was ik bang van
Ik weet zeker dat ik zoet en lief was maar soms ook eens stout. Laten we samen een lijst maken onder de lieve en boze gezichten.
………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ……………………………………………….. ………………………………………………..
24
Vraag je mama om 1 onvergetelijk moment op te noemen dat ze nooit zal vergeten. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Mama,veronderstel dat ik 10 jaar ben. Laat ons een tekening maken met mij en mijn broer(s) en zus(sen) in volgorde van leeftijd en grootte.
Mijn mama op school Kan je me de namen van de verschillende scholen opnoemen waar je naartoe ging? Lagere school:................................................................................. Secundaire school:............................................................................. Hogeschool/Universiteit:..................................................................... Hoe waren je resultaten?............................................................ Ging je graag naar school?.................................................... Wie waren je beste vrienden?........................................................... Wat was je lievelingsvak?............................................... Welke vakken deed je niet graag?......................................... Hoe heette je lievelingsleerkracht?................................ Welke sporten vond je leuk?...................................... Welk gedicht of lied dat je op school leerde, kan je je nog herinneren?........................................................................... Wat was je droomjob wanneer je jong was?............................... Denk je dat ik mijn uiterste best moet doen op school? ....................................................................................................... ...............................................................................................
Mijn mama en haar droomprins Eens heb je mijn papa ontmoet. Kan je in dit hart eens alle redenen en goede kwaliteiten opschrijven waarom jij hem leuk vond en van hem hield.
25
Hoe heb je mijn papa leren kennen?
……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Heb je andere liefjes gehad voordat je papa ontmoette? ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Hoe ben je getrouwd? …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Vertel me eens wat meer over de huwelijksdag: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………
Mijn mama als een moeder Wanneer ik geboren ben gaf je me de naam.............................Waarom?
26 ....................................................................................................... ....................................................................................................... Welk soort moeder denk je dat je bent?(speels,zorgend, hulpvaardig, ernstig........) ....................................................................................................... .......................................................................................................
Volgens mij ben jij een......................mama Welke jobs heb jij al allemaal gedaan? Welke vond je de leukste en welke de minst leuke?
............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ...............................................................................................
De trots van mijn mama Als je tot nu toe terugkijkt op je leven, dan zijn er zeker wel dingen waarop je trots bent. Mama, ik wil en handafdruk van je maken en schrijf in je vingers de dingen waar je trots op bent.
ELKE DAG IS EEN GEWONNEN DAG Ben je bang om dood te gaan? Geloof je in God en denk je dat er leven is na de dood?
27
Laat ons samen een gebedje maken: .......................................................................................................
............................................................................................... ............................................................................................... ...............................................................................................
.......................................................................................................
............................................................................................... ............................................................................................... ...............................................................................................
DE DIERBARE VOORWERPEN VAN MIJN MAMA Voorwerpen van jou die ik wil verzamelen in mijn doos. .......................................................................................................
............................................................................................... ............................................................................................... ...............................................................................................
.......................................................................................................
............................................................................................... ............................................................................................... ...............................................................................................
ONS GEHEIM PLAN Ik zou graag met jou nog vele dingen doen en misschien wil jij ook nog veel met me doen. Laten we dit als een geheim voor ons tweetjes houden, dit alles opschrijven en bewaren in deze omslag. Wanneer we het geheim hebben volbracht dan open ik de omslag met het geheim en plak het in ons boek naast de lege omslag maar dan onderste boven. We gaan aan niemand ons geheim verklappen. Zo zal nooit iemand ons geheim te weten komen. Ik zou graag nog een foto van ons beiden willen maken en het de volgende titel geven:...........................................
28
Foto van de 2 geheime plannenmakers
HET EINDE VAN ONS BOEK Vooraleer we ons boek beëindigen zou ik je graag nog enkele vragen willen stellen. Ik weet dat je al veel ervaren hebt in je leven. Ik zou daarom nog graag van jou een ‘eeuwige wijsheid’ willen horen. Kortom iets dat ik altijd in mijn hart kan blijven bewaren.
Wat zou je willen dat ik van jou blijf herinneren zelfs als ik 100 word. ....................................................................................................... ....................................................................................................... .......................................................................................................
29 Kun je me ook verklappen wat jij met je zal meenemen van mij, een mooie herinnering. ....................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... Welke karaktertrek vind je de belangrijkste in je leven, mama? ....................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... Hoe word ik een goede mama/papa later in mijn leven? ....................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... Ik ben zo dankbaar en gelukkig dat door ‘ONS LEVENSBOEK’: We lang met elkaar hebben kunnen praten. Het waren voor mij dierbare momenten. We hebben mekaar veel aandacht kunnen geven. We hebben mekaar nog beter leren kennen. . Ik zal dit boek blijven koesteren en de lege bladzijden zeker en vast later nog aanvullen met mijn eigen bedenkingen en gedachten. Ik vind ‘ONS LEVENSBOEK’ een mooi geschenk om te lezen en te herlezen. Het is een boek met een ‘rijk hart’, omdat we van mekaar houden. ‘ONS LEVENSBOEK’ zal me gelukkig houden, zelfs al ben je er later niet meer. Jouw geest is in ‘ONS LEVENSBOEK’. Je zal altijd dicht bij mij blijven, voor altijd. Ik zal er kracht uit halen, later wanneer ik zelf groot ben, wetende dat het leven niet altijd eenvoudig zal zijn. Dit is nu het moment om mekaar te knuffelen, een knuffel die eeuwig zal zijn. Ik hoop dat Iemand nu van ons een foto zal nemen. De laatste woorden in ‘ONS LEVENSBOEK’ zijn voor jou. Ik geef hen als een geschenk,als een ‘dank je wel’, houd het vast in dat ‘rijk’ hart van je, mama.
Ik hou van je
30
omdat..................... ................................. IK
Dit dierbaar boek werd beëindigd op............................in.................
Voor meer info over levensboeken of over het geven van workshops rond levensboeken :
[email protected]
