Masterproject M2 herbestemming postkantoor maastricht Bouwtechnische uitwerking

Masterproject M2 herbestemming postkantoor maastricht Bouwtechnische uitwerking

Begeleiders: Dhr. A.J.M. Walraven arch.AvB

Building Concepts & Components Faculty of Architecture Building & Planning TU/e

Inleiding

Voor u ligt de Bouwtechnische uitwerking van het M2 project, Studie naar de herbestemmingsmogelijkheden van het postkantoor aan het Vrijthof te Maastricht. Sinds juli 2010 is het postkantoor gesloten. Het sluiten van het postkantoor in de Maastrichtse binnenstad past in het beleid van TNT-post om vóór 2012 alle postkantoren in Nederland te sluiten. Binnen deze opdracht zal gezocht worden naar een functioneel werkende herbestemming, rekening houdend met de vooraanstaande positie van het gebouw in de stad en rekening houdend met de cultuurhistorie, architectuur en de bouwtechniek van het gebouw. Tevens is de buitengevel van het gebouw van monumentale waarde. Met behulp van de Bouwtechnische analyse uit de eerste fase van het project zijn de belangrijkste kwaliteiten en knelpunten van het huidige gebouw meegenomen en uitgewerkt in dit verslag. Verder zijn er bouwtechnische oplossingen gezocht voor uitwerking van het architectonisch ontwerp. Op de volgende pagina’s ziet u het resultaat van de bevindingen. Deze bevinden worden verduidelijkt met behulp van tekeningen en 3D modellen gemaakt met AutoCad en SketchUp.

Inhoudsopgave

Opgave

4

Bestaande situatie

6

6 8

Gebouw en locatie Knelpunten en kwaliteiten

9

Visie Architectonisch Ontwerp

10

11 12 13

Nieuw volume Interieur nieuw volume Glasdak

Bouwtechniek

14

14 15 19 20

Focus Verantwoording keuzes Tekeningenlijst Tekeningen

Nawoord

43

Bronvermelding

44

opgave

De opgave betreft een ontwerp in opdracht van de Technische Universiteit Eindhoven voor een herbestemming van het voormalig postkantoor aan het Vrijthof te Maastricht. De ontwerpopgave omvat een herbestemming gericht op een nieuw hedendaags gebruik van een historisch gebouw. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de monumentaliteit van het gebouw.

4

Masterproject M2 | Architectuurfase | Herbestemming Postkantoor Maastricht

Morfologische kaart Maastricht + positie voormalig postkantoor aan het Vrijthof (blauw)

7TS25 | Herbestemming | Bertold van der Meijden | 0716795

5

Gebouw en locatie

Bestaande situatie

3D model voorzijde huidige situatie postkantoor

3D model achterzijde huidige situatie postkantoor

Vrijthof Maastricht, met rechts op de hoek van het plein het voormalig postkantoor

6


Plattegrond huidige situatie 1ste verdiepingsvloer

Plattegrond huidige situatie 2de verdiepingsvloer


Bestaande situatie

Plattegrond huidige situatie begane grondvloer

Gebouw en locatie

Plattegrond huidige situatie kelder

7

Kwaliteiten en knelpunten

Bestaande situatie 8

Kwaliteiten: Het gebouw ligt centraal gelegen in het centrum van de Maastricht aan het Vrijthof, waar vele culturele gebouwen, zoals de Sint Servaasbasiliek, de Sint Janskerk, het Spaans Gouvernement en het Generaalshuis, zijn gevestigd. Deze gebouwen zijn al eeuwen oud en trekken veel publiek naar dit gedeelte van het Vrijthof. Ook omdat er op het Vrijthof jaarlijks grote evenementen worden georganiseerd. Het voormalig postkantoor zelf heeft ook en rijke historie en een monumentale waarde, die tijdens een herbestemming tot nieuwe functie gerespecteerd zal moeten worden. Kijkend naar de morfologie van het centrum van de stad, wordt men vanuit het centrum altijd naar een plein geleid, waarvan het Vrijthof het belangrijkste plein in de stad is. De identiteit van het gebouw wordt vooral gevormd door de gevel van de twee monumentale vleugels, de hoofdentree en de centrale hal. De dakconstructie bestaat uit historische Vernieuwde Hollandse kapspanten, die ook van monumentale waarde zijn. Verder zijn er in het gebouw nog een aantal historische elementen te vinden zoals het trappenhuis. Het gebouw kent verschillende ingangen, die gebruikt werden door verschillende gebruikers in het gebouw. De constructie van de begane grond bestaat veelal uit kolommen en geeft veel flexibiliteit aan de ruimten. Knelpunten: De buitenruimte aan de achterzijde van het gebouw bestaat uit smalle ruimtes met veel donkere hoeken. Dit is het gevolg van de lagere volumes aan de achterzijde van het gebouw. Deze lagere volumes geven ook een verstoring aan de organisatie van de begane grond van het gebouw. Er is rondom het gebouw dus ook weinig mogelijkheid voor het parkeren van auto´s. Verder is er te weinig daglicht in de centrale hal van het gebouw, doordat het glazen dak in het originele ontwerp is vervangen voor een gesloten dak. De kelder heeft een beperkte verdiepingshoogte, waardoor het voor de meeste functies niet geschikt is om te gebruiken. Op de eerste verdieping staan veel dragende wanden voor het ondersteunen van de tweede verdeiping. Hierdoor is de flexibiliteit op de eerste verdieping besperkt.


Cultuurhistorisch bezoekerscentrum “Het presenteren van de geschiedenis van de stad” Het voormalige postkantoor van Maastricht is gevestigd op de hoek van het Vrijthof aan de Statenstraat en het Keizer Karel Plein. Het gebouw heeft sinds zijn bestaan in 1919 een publieke functie gehad als postkantoor voor de stad Maastricht. Veel mensen herkennen het postkantoor vooral aan de monumentale buitengevel van de twee vleugels, de monumentale entree en de centrale hal in het gebouw. Deze elementen bepalen grotendeels de monumentaliteit van dit gebouw, hebben een emotionele waarde en zullen in ere bewaard worden. Mensen, die Maastricht bezoeken, zullen dit doen om te gaan winkelen of omdat ze geïnteresseerd zijn in de cultuur van Maastricht. Het winkelend publiek zal zich vooral richten het gebied tussen het centraal station en het Vrijthof( rode looplijn), waar het grootste gedeelte van de winkels is gevestigd. Aan de andere kant van het Vrijthof, waar vooral culturele gebouwen zijn gevestigd en ook het voormalig postkantoor, zullen deze mensen niet of nauwelijks komen. De mensen, die Maastricht bezoeken om meer over de cultuur te weten te komen zullen zich wel verplaatsen naar de andere kant van het Vrijthof (roze looplijn). Het voormalig postkantoor wordt omringd door culturele gebouwen, waarvan een groot aantal aan het Vrijthof staan, zoals de Sint Servaas kerk, de Sint Janskerk, het Spaans Gouvernement, het Generaalshuis en het Du Casque. Belangrijk bij de herbestemming van het voormalige postkantoor is dat de publieke functie, die het gebouw als sinds zijn oprichting heeft, behouden blijft. Het gebouw kan door zijn ligging een functionele schakel worden met de culturele gebouwen aan het Vrijthof, maar ook met de culturele gebouwen in de rest van Maastricht. In het beleidsplan van de Gemeente Maastricht staat de culturele infrastructuur van de stad versterkt moet worden, omdat de stad zich kandidaat wil stellen om Culturele Hoofdstad van Europa in 2018 te worden. Eén van de vier prioriteiten op het gebied van cultureel klimaat van de Gemeente Maastricht is het beheer en de presentatie van cultureel erfgoed. Cultuur draagt namelijk bij aan het versterken van de identiteit van een stad. Identiteit is altijd geworteld in de geschiedenis, dus is het belangrijk dat de geschiedenis van de stad op een vernieuwende manier wordt gepresenteerd. Op dit moment gebeurt dit door een website, die speciaal hiervoor is opgezet, waarbij de thema’s; Romeinse vestingstad, Middeleeuws Religieus centrum, Garnizoen stad en Industriële stad centraal staan. Op dit moment wordt het Centre Céramique voorlopig gebruikt als cultuurhistorisch informatiecentrum, maar de gemeente is nog op zoek naar een definitieve locatie. Het voormalig postkantoor aan het Vrijthof, geeft Maastricht de kans om op een centraal punt in de stad een cultuur historisch bezoekerscentrum te realiseren, waarin de culturele biografie van de stad met de 4 thema’s centraal staat. In dit informatie/expositie centrum zullen presentaties, tentoonstellingen en exposities met betrekking tot de culturele biografie van de stad, met zijn 4 thema´s, worden gehouden. Ook zal er in dit centrum doorverwezen worden, doormiddel van stadswandelingen, naar de belangrijke culturele activiteiten en gebouwen in de stad. Om het gebouw meer faciliteiten te geven voor de bezoekers zal het ook voorzien worden van een winkel en een eetcafé.

Vrijthof, Maastricht

Visie Plattegrond stadscentrum met functies gebouwen


9

Architectonisch ontwerp 10

In het nieuwe ontwerp voor het Cultuur Historisch bezoekerscentrum zijn de lagere volumes aan de achterzijde van het gebouw verwijderd en vervangen door een nieuw volume. Hierdoor krijgt het gebouw een duidelijke organisatie op de begane grondvloer en de eerste verdieping, maar ook een overzichtelijke buitenruimte. De centrale hal, die een nieuw glazen dak krijgt, vormt het middelpunt van het gebouw, waar de bezoeker een duidelijk overzicht krijgt van de activiteiten, die zich in het gebouw plaatsvinden. Het glazen dak zal worden ondersteund door houten balken referent naar de houten kapconstructie van de monumentale vleugels. Deze twee monumentale vleugels van het gebouw worden in het ontwerp ook benadrukt. Dit wordt gedaan door de tweede verdiepingsvloer weg te halen, waardoor de historische kapspanten in het zicht komen en een hoge ruimte met veel lichtinval wordt gecreëerd. Een ander belangrijk punt in het ontwerp is de routing van de bezoekers door het gebouw, waarbij de twee originele trappenhuizen een belangrijk onderdeel van de routing vormen. Het nieuwe volume aan de achterzijde van het gebouw, waarin op de begane grond een gedeelte van het restaurant is geplaatst en op de eerste verdieping een expositieruimte zal een eenheid gaan vormen met het originele gebouw. Deze eenheid wordt versterkt door de openheid, die is gecreeerd in de plattegrond en de glazen gevels, die voor meer connectie zorgen tussen binnen en buiten en tussen de expositieruimte en de centrale hal. Aan de achterzijde zal een nieuwe glazen lift worden geplaats, omdat dit nodig is voor een openbare functie. Door het volume van de glazen lift krijgt het gebouw ook een logischere vorm aan de achterzijde. De buitenruimte aan de achterzijde van het gebouw zal een openbare ruimte worden, waarbij een gedeelte tot peil wordt opgehoogd en dienst zal doen als terras voor het restaurant. De rest van de buitenruimte zal een passage worden van de Grote Gracht naar de Statenstraat en vormt een rustig binnenhofje aan de rand van het drukke Vrijthof.


Nieuw volume:

Deze glazen gevel op de begane grond is een structurele glazen gevel, waardoor geen profielen benodigd zijn tussen de glasplaten en dus meer openheid ontstaat. Door de grote hoogte van de eerste verdieping is het niet mogelijk om de glasplaten te laten overspannen van vloer tot vloer. Daarom is een hulpconstructie toegepast in de vorm van gelamineerde glazen kolommen, die de glasplaten doormiddel van een spyderprofiel ondersteunen. De buitendeur zit geïntegreerd in de glazen gevel, waardoor alleen een profiel aan de bovenkant een onderkant benodigd is voor tochtdichting.


Nieuw volume

De gevel op de eerste verdieping bestaat uit een metselwerkgevel, die een eenheid moet vormen met metselwerkgevel van het originele gebouw. Er is gekozen voor een bonte kleur metselwerk, die een contrast vormt met de originele baksteen, maar ook gelijkenissen heeft. Het metselwerk zal worden gemetseld in een Vlaams verband refererend naar het metselwerk van de monumentale vleugels. Tussen het metselwerk van het oude en nieuwe gebouw is een glasstrook geplaatst, waardoor geen directe verbinding ontstaat tussen het metselwerk. Verder zal in het nieuwe volume dezelfde ramen worden gebruikt als het originele gebouw. De ramen uit het verwijderde gedeelte kunnen hiervoor worden gebruikt. In het nieuwe volume zal een eenzelfde dakrand worden gebruikt als in het huidige gebouw, waardoor meer eenheid wordt gecreëerd.

Architectonisch ontwerp

Het nieuwe volume aan de achterzijde van het gebouw is opgebouwd uit een staalconstructie door de grote overspanning, die gewenst is boven de glazen gevel op de begane grond. De staalconstructie van het nieuwe volume is gedeeltelijk geplaatst op de bestaande fundering en metselwerkbuitenmuren en gedeeltelijk op een nieuwe fundering.

11

De eerste verdieping van het nieuwe volume is een nieuwe verbinding tussen de twee historische vleugels van het gebouw, waardoor ook een duidelijke routing voor de bezoekers wordt gecreeerd. Door de glazen pui van constructief glas aan de atriumzijde komt er meer daglicht in deze ruimte en ontstaat er een interactie tussen de foyer op de begane grond en de expositieruimte.

interieur nieuw volume


De begane grond van het nieuwe volume zal gebruikt worden voor een gedeelte van het restaurant en de keuken. Door de glazen gevel in het restaurant ontstaat veel openheid en connectie met de buitenruimte, die gebruikt zal worden als binnentuin en terras.

Beeld vanuit het restaurant in het nieuwe volume

Beeld vanuit de expositieruimte op de eerste verdiepingvan het nieuwe volume

12

Beeld vanuit de expositieruimte op de eerste verdiepingvan het nieuwe volume vanaf de andere zijde


Optillen glazen dak

Glasdak

Glazen dak vanuit het atrium

Bovenaanzicht op het glazen dak


Boven de centrale hal zal een nieuw glazen dak worden geplaatst, welke refereert naar het originele ontwerp. Het glazen dak in het originele ontwerp is vervangen door een gesloten dak, waardoor er te weinig daglicht in de centrale hal komt. Uit de analyses is gebleken dat dit daglichtprobleem opgelost dient te worden. Het nieuwe glazen dak zal worden opgetild tot aan het plafond van de eerste verdieping van het nieuwe volume. Op de eerste verdieping van het nieuwe volume zal een glazen pui worden geplaatst. Hierdoor wordt de eerste verdieping meer geïntegreerd met de centrale hal, doordat bezoekers vanuit de centrale hal naar de expositieruimte kunnen kijken. Hierdoor zal de bezoeker gemakkelijker de expositieruimten op de eerste verdieping bezoeken en zorgt het dus voor een positieve invloed op de routing in het gebouw. Het opgetilde glazen dak zorgt, naast meer daglicht in het gebouw, ook voor natuurlijke ventilatie voor de expositieruimte via de bestaande ramen. Om zoveel mogelijk daglicht in de centrale hal te krijgen zal de constructie zo slank mogelijk moeten worden ontworpen.

Aan de linkerkant de houtconstructie van het glasdak welke refereert naar de houten dakconstrcutie van de bestaande vleugels (rechts)


13

Na het afsluiten van de architectonische fase is gereflecteerd naar het resultaat hiervan. Om ervoor te zorgen dat het architectonisch ontwerp ook in werkelijkheid ook tot uiting komt zoals in beeld is geschetst, is het belangrijk dat het bouwtechnisch goed gedetailleerd wordt. In deze fase is ervoor gekozen om het gebouw gedeeltelijk bouwtechnisch uit te werken, omdat anders de omvang te groot is. Het gedeelte waar mijn aandacht naar uit zal gaan tijdens deze fase is het nieuwe volume aan de achterzijde en de connectie met het monumentale pand. Hierbij hoort ook het glasdak boven de centrale hal. Belangrijk is dus dat er naar oplossingen wordt gezocht voor:

Focus

Bouwtechniek

Focus:

-

De glazen gevels, die zo transparant mogelijk moeten worden uitgevoerd.

-

De constructie van het nieuwe volume en de verbinding met het monumentale gebouw.

-

De overgang van het oude met het nieuwe metselwerk.

-

Het glasdag met de bijbehorende constructie boven het atrium, die ook zo transparant mogelijk moet worden uitgevoerd.

-

De glazen lift aan de achterzijde

-

De bouwfysische aanpassingen aan het monumentale gebouw.

Focusgebied in de doorsnede

Focusgebied in de plattegrond

14


Glazen buitengevel:

Gelamineerd glazen kolommen

Glazen binnengevel: Voor de glazen binnengevel tussen de expositieruimte en de foyer is ook een maximale transparantie gewenst, zodat de connectie tussen deze ruimtes zo groot mogelijk dient te zijn. Ook voor deze wand wordt het contraflam structure glas van Saint Gobain gebruikt, omdat deze brandwerend is en veiligheidsklasse A behaald, die benodigd is.

Structurele glazen gevel, Cultureel Centrum Lamot Mechelen


Bouwtechniek

Gelamineerde glazen kolommen

Verantwoording keuzes

De glasgevel, die het restaurant in het nieuwe gedeelte scheidt met de buitenruimte dient zo transparant mogelijk uitgevoerd te worden. Hierdoor is gekozen voor een constructief glazen gevel. Kenmerkend voor constructieve beglazingen is dat er zich tussen de glaspanelen geen kozijnconstructie bevindt. Het glas is zelfdragend of een slanke stalen constructie is achter het glas geplaatst om de overspanning te maken. De sterkte en stijfheid van het totale glasvlak worden ontleend aan een puntvormige koppeling van de glaspanelen aan elkaar en aan de achterliggende constructie. Gewoonlijk wordt voor dit beglazingstype volledig voorgespannen glas gebruikt, dat tot vijfmaal hogere spanningen op kan nemen dan gewoon floatglas. In dit project is gekozen voor structureel geïsoleerd glas van Saint Gobain, het het zogenaamde SGG Point beglazingssysteem, waarbij het bevestigingssysteem alleen door de binnenbeglazing wordt doorboord. Hierbij wordt het zogenaamde Contraflam Structure glas gebruikt, dat brandwerend is. Hierbij geldt een maximale afmeting van 3,50 m, dus zal een extra constructie geplaatst moeten worden achter de gevel om de overspanning van vloer tot vloer te kunnen maken. Voor de achterliggende constructie is gekozen om gebruik te maken van gelamineerde glazen kolommen, omdat stalen kolommen te veel transparantie in de gevel wegnemen. Bij gelamineerde glazen kolommen wordt gebruik gemaakt van 3 laags glas met tussen elk glas een translucente folie, waardoor de overspanning van ruim 4,5 meter gehaald kan worden. De volledig glazen deur, die in deze gevel wordt geplaatst bestaat uit het Pyroswiss systeem van Saint Gobain.

Volledig glazen buitendeur

15

Vernatwoording keuzes

Bouwtechniek

Glasdak:

Lift:

Voor de constructie van het glasdak boven het atrium is gekozen voor een houtconstructie. Deze houtconstructie refereert naar de originele houtconstructie, die is toegepast in de monumentale vleugels van het gebouw. De houtconstructie overspant van de monumentale vleugel tot het nieuwe volume. Er is gekozen om het glasdak met een afschot naar het platte dak van het nieuwe volume te plaatsen, zodat het al het regenwater via het platte dak kan worden afgevoerd. Om de houtconstructie te bevestigen tussen volumes zijn verschillende mogelijkheden toepasbaar. Er kan bijvoorbeeld gekozen worden voor een oplegschoen, die aan het metselwerk wordt bevestigd. Dit is echter niet de mooiste oplossing, omdat de stalen oplegschoen hierbij duidelijk in het zicht komt te hangen. Uiteindelijk is gekozen om een ingelaten stalen T-profiel toe te passen, waarbij het staalprofiel met een pen- en gatverbinding aan de balk wordt bevestigd. Dit is een mooiere oplossing, omdat het staalprofiel uit het zicht valt. Voor het glas is net als bij de transparante gevel in het nieuwe volume gekozen voor een beglazingssysteem bestaande uit constructief glas. Hierbij worden de glasplaten opgevangen door zogenaamd spyderprofiel, die wordt bevestigd op de onderliggende constructie. De glasplaten hebben een bepaalde maximale afmeting, die kleiner is dan de gewenste afstand tussen de houten balken van de onderconstructie. Daarom is het noodzakelijk om een constructie tussen de houten balken te maken, waar de glasplaten kunnen worden opgevangen. Hierbij is gekozen voor een stalen buisprofiel, dat tussen de houten balken wordt bevestigd. Om inspiratie op te doen voor oplossing voor

Om aan de eisen voor een openbaar gebouw te voldoen is het noodzakelijk om een lift in het gebouw te hebben voor minder valide personen. De lift zal aan de achterzijde van het gebouw worden geplaatst, aan de buitenzijde tussen het nieuwe volume en het bestaande gebouw. Om dit volume zo min mogelijk te laten opvallen is gekozen om een glazen lift toe te passen. Dit glazen volume zal ook bestaan uit constructief glas dat doormiddel van spyderprofielen wordt afgedragen op een slanke staalconstructie, bestaande uit vierkante kokers. Het glazen volume om de glazen lift sluit hierdoor mooi aan op de glazen gevel op de begane grond van het nieuwe volume. Glasdak Steinfeld verzorgingstehuis het glazen dak is bijvoorbeeld gekeken naar het glazen dak dat is toegepast in het Muzerije te Den Bosch. Dit is een renovatieproject van Hans van Heeswijk, waarbij een aantal monumentale gebouwen zijn herbestemd tot cultureel centrum. In dit project is tussen 4 monumentale gebouwen een glazen dak geplaatst. Het glazen dak is een constructief glazen dak, waarbij geen profielen zijn toegepast en het glas wordt afgedragen doormiddel van spyderpunten, die weer afdragen op een zo licht mogelijke staalconstructie. Hierbij moest ook rekeningen gehouden worden met de hoogteverschillen tussen de daken van de monumentale gebouwen. Een ander referentieproject is het verzorgingstehuis Steinfeld, die ook een glasdak hebben toegepast met een houten onderconstructie, bestaande uit gelamineerde houten liggers.

Glasdak Cultureel centrum Muzerije, Den Bosch

16

Referentieprojecten glazen liften


Bouwfysica eisen: Conclusie Bouwtechnische analyse:

Ventileren kan doormiddel van het atrium dat is gecreëerd. In het glazen dak boven de centrale hal wordt een RWA geplaatst. Luchtvochtigheid Isolatie: Gevelisolatie: Doordat het monument niet geïsoleerd is en kieren heeft, is er veel warmteverlies en de koudestraling en tocht door de kieren wordt als niet prettig ervaren. Kijkend naar de Bouwtechnische analyse, die is gedaan in de onderzoeksfase, heeft de buitengevel een R-waarde van 0,47 m2K/W. De huidige bouwregelgeving geeft aan dat een buitengevel een waarde van 2,5 m2K/W dient te hebben. Dit is echter voor monumenten niet strikt noodzakelijk, maar er dient wel gekeken te worden in hoeverre het mogelijk is. Hierdoor kan bijvoorbeeld gekeken worden naar een mogelijkheid voor het na-isoleren van de buitengevel. Voor de isolatie van de buitengevel van het monument kan onderscheid worden gemaakt tussen binnenisolatie, buitenisolatie en spouwisolatie. Buitenisolatie komt in het voormalig postkantoor niet in aanmerking, omdat de buitengevel van de vleugels van het gebouw van monumentale waarde zijn en het buitenaanzicht niet aangetast mag worden. De buitengevel bestaat uit een anderhalfsteens muur zonder luchtspouw, dus ook spouwisolatie is niet

Energiebesparingen ten opzichte van ‘normaal’ enkel glas zonder kierdichting:

- Kierafdichting; Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de natuurlijke ventilatie. De monumentale gevel, bestaande uit een anderhalf steens muur ademt uit zichzelf, dus door deze kieren te dichten moet de ruimte nog wel geventileerd kunnen worden. Dit is in het voormalig postkantoor echter geen probleem, omdat de meeste ramen geopend kunnen worden en voorzien zijn van een kiepraam.

Dubbel glas zonder kierdichting Kierdichting zonder isolerende beglazing Kierdichting met enkel isolerend glas Kierdichting met dubbele beglazing Achterzetraam

(De percentages zijn indicatief en afhankelijk van de omvang van het raam, de aangrenzende ruimte en de ventilatievoorziening. Bron: Cauberg-Huygens) Uit onderzoek is dus gebleken dat een achterzetraam voor de meeste energiebesparing zorgt. Hierbij moet echter wel goed naar de detaillering gekeken worden, omdat het originele kozijn diep in de buitengevel is geplaatst.

Aansluiting houtconstructie – buitengevel: Tussen de buitengevel en de houten balken van de dakconstructie dient voldoende ruimte te zitten om het te isoleren en te ventileren. Wanneer de balken aan de kopse kanten in de buitenmuur zijn opgelegd kan de isolatie aan de binnenzijde van de gevel niet worden doorgezet. Hierdoor is de balk aan de binnenzijde van het gebouw warm en in de muur koud, wat leidt tot een vochtprobleem. Bij het voormalig postkantoor zijn de balken van de kapspanten aan de uiteinden in de dragende buitenmuren gemetseld en bevestigd, doormiddel van een anker. Dit houdt in dat er geen ruimte is tussen de stenen buitenmuur en het kapspant. Wanneer men binnenisolatie gaat toepassen kan deze niet worden doorgezet ter plaatse van de opleggingen van de houten balken. Hierdoor zal er een groot temperatuurverschil ontstaan tussen het hout binnen en buiten de isolatielijn, waardoor inwendige condensatie kan ontstaan. Deze inwendige condensatie kan niet weg, waardoor de balk zal gaan rotten. Het is dus niet verstandig om de binnenmuren te isoleren.

10% 12% 20% 28% 30%

Later aangebracht kierdichting - U-waarde van het raam verlagen; dit kan op verschillende manieren worden gedaan: o Kierdichting tussen raam en kozijn; Doordat de meeste ramen draaiende ramen zijn, kunnen ze gemakkelijk worden voorzien van tochtstrips. Hierdoor moet wel extra worden geventileerd om vochtproblemen te voorkomen. o Glasisolatie; Hierbij kan een keuze worden gemaakt tussen het toepassen van dubbel glas of geïsoleerd enkel glas. Doordat het kozijn niet aangepast mag worden is het niet mogelijk om dubbel glas te gebruiken, omdat dit te zwaar en te dik is. Geïsoleerd glas (bijvoorbeeld; van Ruysdael 4,1mm en 8mm) is daarom een goed alternatief door de geringe dikte en geeft een aanzienlijke verbetering t.o.v. normaal enkel glas.

- Dakisolatie; Hierbij kan de isolatie aan de buitenzijde van het dakbeschot worden aangebracht (warm dak) of aan de binnenzijde (koud dak). Een warm dak geniet de voorkeur, maar hiervoor moeten wel alle dakpannen verwijderd worden en later weer aangebracht. Ook kan dit problemen opleveren t.p.v. het gootdetail. Een koud dak is gemakkelijker aan te brengen, alleen moet hierbij wel rekening gehouden worden dat er genoeg ruimte tussen de isolatie en het dakbeschot zit voor ventilatie. Bronnen: Bureau Monumenten en Archeologie Monumenten.nl(Nationaal Restauratiefonds, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Artikelen duurzame monumentenblad Herenhuis 2009: Ervaringen met energiebesparing in het Blauwlakenblok, Han van der Zanden, Herenhuis januari/februari 2009

Bouwtechniek

- Mogelijkheid is om alleen de kap en de vensters te isoleren. Deze zorgen namelijk voor het grootste rendement voor het reduceren van het energieverbruik. Dit omdat de warmte naar de kap stijgt en de vensters voor grote openingen in de gevel zorgen, waardoor veel warmte verloren gaat. Door de vensters aan te pakken lost men ook de kieren en de koudeval op, waardoor het pand een stuk behaaglijker wordt. Ventilatie

Andere voorzieningen kunnen wel worden getroffen om een comfortabeler binnenklimaat te creëren:


- Verbeteren van de thermische weerstand van de buitengevel en de vloeren - Tegengaan van condensatie - Reduceren van de U-waarde van het glas: Toepassen van dunne isolerende monumenten beglazing (van Ruysdael 4,1mm en 8mm) of vacuümglas (SPACIA) Achterzetraam bij voorkeur met buitenventilatie. De absolute hoeveelheid vocht van deze buitenlucht is laag. De warme spouwlucht kan meer vocht bevatten, waardoor geen condensatie ontstaat.

mogelijk. De enige mogelijkheid voor het isoleren van de buitengevel is dus het aanbrengen van binnenisolatie. Dit kan echter niet zomaar gedaan worden, want het verkeerd aanbrengen kan tot ernstige schade aan het monument leiden. Isolatie aan de binnenzijde van de gevel kan leiden tot condensvorming en inwendige condensatie. Dit kan bijvoorbeeld bij dakopleggingen, spanten en gevelankers leiden tot houtrot of roest. Ook dienen er aanpassingen aan het raam te worden gedaan, zodat deze niet als koudebrug gaat werken. Doordat de ramen ook een onderdeel zijn van de monumentale buitengevel is het niet toegestaan de ramen te vervangen. Er zal dus een aanpassing gedaan moeten worden aan de huidige ramen om deze te laten voldoen aan de huidige normen.

Raamisolatie; Han van der Zanden, Herenhuis, maart/ april 2009

o Achterzetraam bij voorkeur met buitenventilatie. De absolute hoeveelheid vocht van deze buitenlucht is laag. De warme spouwlucht kan meer vocht bevatten, waardoor geen condensatie ontstaat. Bruinrot veroorzaakt door geisoleerde voorzetwand


17

Constructie


Bouwtechniek

Constructie originele gebouw: De constructie van het huidige gebouw bestaat uit een metselwerk, beton en hout. De fundering op staal is opgebouwd uit metselwerk poeren, die trapsgewijs zijn opgebouwd. De fundering loopt over tot 2 steens metselwerk draagmuren. De begane grondvloer bestaande zogenaamde bimsbetonplaten wordt gedeeltelijk gedragen door de dragende metselwerk muren en door betonnen liggers, wanneer de overspanning groter is dan 4 meter. De eerste verdieping is hetzelfde opgebouwd als de begane grondvloer en wordt ook ondersteund door de dragende metselwerk muren en betonnen liggers. De tweede verdieping, die in het nieuwe ontwerp is verwijderd, bestaat uit een houten balklaag, die ondersteund wordt door de dragende wanden op de eerste verdieping. Door de tweede verdieping te verwijderen zijn de dragende wanden op de eerste verdieping niet meer nodig, zodat er een open ruimte op kan worden gecreëerd. De constructie van de zadeldaken van de twee vleugels van het gebouw bestaan uit zogenaamde Vernieuwde Hollandse kapspanten van hout. Constructie nieuwe gedeelte: Het nieuwe volume aan de achterzijde van het gebouw heeft een transparante gevel op de begane grond en op de eerste verdieping. In deze gevel is zo min mogelijk zichtbelemmering gewenst, zodat de connectie tussen binnen- en buitenruimte zo groot mogelijk wordt. Door de lengte van de transparante gevel van 18 meter is het een logische keuze om een staalconstructie te gebruiken, omdat deze constructie slanker kan worden uitgevoerd. De constructie zal één extra ondersteuning krijgen, zodat de stalen ligger slanker kan worden uitgevoerd. De betonnen verdiepingsvloer van het nieuwe volume zal dus gedeeltelijk worden ondersteund door de nieuwe staalconstructie en gedeeltelijk op de bestaande kolommen en liggers aan de rand van de centrale hal. Om de staalconstructie aan de benodigde brandwerendheid te laten voldoen zijn de stalen HEA liggers geintegreerd in de betonnen vloer en de kolommen volgestort met beton.

Constructie nieuwe volume

18


Schaal

Formaat

Situatie

1:250

A3

Plattegrond Kelder 1:200 Plattegrond Begane grond 1:200 Plattegrond Eerste verdieping 1:200

A3 A3 A3

Doorsnede A Doorsnede B Doorsnede C

1:100 1:100 1:100

A3 A3 A3

Aanzicht

1:100

A3

Detail V.01 Detail V.02 Detail V.02.2 Detail V.03 Detail V.03.2 Detail V.04 Detail V.05 Detail V.06 Detail V.07 Detail V.08 Detail V.09 Detail H.01 Detail H.02 Detail H.03 Detail H.04 Detail H.05

1:5 1:5 1:5 1:5 1:5 1:5 1:5 1:10 1:5 1:5 1:10 1:5 1:5 1:5 1:5 1:5

A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3 A3


Tekeningenlijst

Onderdeel

19

Situatie

Technische tekeningen 20

Project:

M2 Herbestemming Postkantoor Maastrischt

Opdrachtgever: Onderdeel: Gemeente: Schaal: Formaat: Datum:

TU/e, Eindhoven Situatie Maastricht 1:250 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Plattegrond Kelder Maastricht 1:200 A3 21-06-2011


Technische tekeningen

Plattegronden

Project:

21

Plattegronden


Project:



TU/e, Eindhoven Plattegrond Begane grond Maastricht 1:200 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Plattegrond Eerste verdieping Maastricht 1:200 A3 21-06-2011



Plattegronden

Project:

23

Doorsneden


Project:



TU/e, Eindhoven Doorsnede A Maastricht 1:100 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Doorsnede B Maastricht 1:100 A3 21-06-2011



Doorsneden

Project:

25

Doorsneden


Project:



TU/e, Eindhoven Doorsnede C Maastricht 1:100 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Aanzicht achterzijde Maastricht 1:100 A3 21-06-2011



Aanzicht

Project:

27



TU/e, Eindhoven Detail V.01 Onder- en bovendorpel glazen deur Maastricht 1:5 A3 21-06-2011

Details


Project:




TU/e, Eindhoven Detail V.02.1 Aansluiting metselwerk met glazen gevel Maastricht 1:5 A3 21-06-2011

Details



Project:

29

Details


Project:



TU/e, Eindhoven Detail V.03.1 Dakrand nieuwe volume Maastricht 1:5 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Detail V.02.2 Vloeraansluiting glazen strook tussen bestaand en nieuw Maastricht 1:5 A3 21-06-2011



Details

Project:

31

Details


Project:



TU/e, Eindhoven Detail V.03.2 Dakrand boven glazen strook bestaand en nieuw Maastricht 1:5 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Detail V.04 Glazen gevel tussen expositieruimte en foyer Maastricht 1:5 A3 21-06-2011



Details

Project:

33

Details


Project:



TU/e, Eindhoven Detail V.05 Aansluiting glasdak met nieuw volume Maastricht 1:5 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Detail V.06 Aansluiting glasdak met bestaand Maastricht 1:10 A3 21-06-2011



Details

Project:

35

Details


Project:



TU/e, Eindhoven Detail V.07 Aansluiting glasdak met bestaand Maastricht 1:5 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Detail V.08 Aansluiting glasdak met glas- -gevel lift Maastricht 1:5 A3 21-06-2011



Details

Project:

37

Details


Project:



TU/e, Eindhoven Detail V.09 Aansluiting glasdak lift met bestaand Maastricht 1:10 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Detail H.01 Hoekdetail glasgevel Maastricht 1:5 A3 21-06-2011



Details

Project:

39

Details


Project:



TU/e, Eindhoven Detail H.02 Aansluiting glazen deur met glasgevel Maastricht 1:5 A3 21-06-2011




TU/e, Eindhoven Detail H.03 & H.04 Aansluiting glasgevel met metselwerk nieuwe volume Maastricht 1:5 A3 21-06-2011



Details

Project:

41

Details


Project:



TU/e, Eindhoven Detail H.05 Aansluiting bestaand met nieuw Maastricht 1:5 A3 21-06-2011


De ambitie van Maastricht om Cultuurhoofdstad 2018 te worden staat aan de basis van het ontwerp voorde herbestemming van het postkantoor aan het Vrijthof in Maastricht. Gezocht is naar vernieuwende, moderne materialisering die aansluit bij het bestaande gebouw. Dit bouwtechnisch ontwerp is het resultaat van weloverwogen beslissingen. Hierbij heb ik telkens het gewenste eindresultaat van het architectonisch ontwerp voor ogen proberen te houden. Het gebruik van referenties heeft mij hier goed bij geholpen. Persoonlijk ben ik van mening dat dit document een goed beeld geeft van het architectonisch ontwerp en de bijbehorende bouwtechnische uitvoering van het voormalig postkantoor te Maastricht. Bertold van der Meijden Student Building Technology TU/e

Nawoord


43

- Bouwtechnische analyse voormalig postkantoor Maastricht; Bertold van der Meijden, Jacco van de Sandt, Rick van Veghel, Boaz van der Wal; Februari 2011 - Bureau Monumenten en Archeologie

Bronvermelding

- Monumenten.nl(Nationaal Restauratiefonds, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

44

- Artikelen duurzame monumentenblad Herenhuis 2009: Ervaringen met energiebesparing in het Blauwlakenblok, Han van der Zanden, Herenhuis januari/februari 2009 Raamisolatie; Han van der Zanden, Herenhuis, maart/ april 2009


Masterproject M2 herbestemming postkantoor maastricht Bouwtechnische uitwerking

Recommend Documents