MAGAZINE 15 JAAR HEIFER
NEDERLAND
BEHIND THE SCENES
VEEL MEER DAN EEN DIER TEAM HEIFER NEDERLAND
UIT HET VELD
INTERVIEWS
FAMILIE HAM ANNIEK PHEIFER JOS VROLIJK
DE NIEUWSTE TECHNIEKEN OP HET KENIAANSE PLATTELAND
INHOUDSOPGAVE
BEHIND THE SCENES 6
Veel meer dan een dier
INTERVIEWS UIT HET VELD 10
Een hechte groep in het extreme noorden van Kameroen
ALTIJD ANDERS
11
De nieuwste technieken op het Keniaanse platteland
19
5
Team Heifer Nederland
Familie Ham
FACTS & FIGURES
Vijftien jaar is Heifer nu. Vijftien jaar waarin we vaak groeiden, soms krompen. Waarin we vernieuwden en veranderden, maar altijd onze identiteit behielden. Omdat we het, net als in het begin, belangrijk vinden dat iedereen voldoende te eten heeft. En we ervan overtuigd zijn dat juist boeren een belangrijke rol kunnen spelen om honger en armoede te overwinnen.
4
Facts & figures #1
14
Facts & figures #2
& VERDER
12
3
Anniek Pheifer 12
Jos Vrolijk
15
Peter Oostenbach
16
Altijd anders en toch hetzelfde…
13
Succesvolle boerinnen in Oeganda
Getrud Wagemans
18
Edwin Crombags
15
Groeten uit Zimbabwe
17
De trots uit Ghana
8
Keukentafelgesprek 2
Onze identiteit, onze doelen staan vast. Maar onze manier van werken veranderde mee met veranderende omstandigheden. Zo moesten we vier jaar geleden behoorlijk bezuinigen om de economische crisis het hoofd te bieden. Toen de Oost-Europese economieën snel groeiden besloten we ons alleen nog op Afrika te richten. Omdat we denken samen meer te kunnen bereiken, werken we steeds nauwer samen met onze grote Amerikaanse zusterorganisatie Heifer Project International. Maar ook met andere organisaties die ons met hun expertise aanvullen, zoals waterorganisatie Aqua4All. Nieuwe middelen gaven nieuwe mogelijkheden. Wie had vijftien jaar geleden kunnen bedenken dat we rechtstreeks met de boeren uit onze projecten zouden kunnen sms-sen? Of dat u op YouTube een Burkinese journaaluitzending zou
kunnen zien over de boeren die u met kippen gesteund heeft? De ontwikkelingen in de social media gaan zo snel dat het moeilijk te voorspellen is hoe we over vijf jaar zullen werken. Het liefst zouden we de boerinnen uit onze projecten een smartphone geven, zodat u via Facebook rechtstreeks met hen kunt communiceren. En misschien komt het daar ook nog wel eens van, en bent u de eerste die hoort dat er een kalf is geboren bij Emma uit Oeganda. Dat we zullen blijven veranderen staat vast. Een aantal Afrikaanse landen ontwikkelt zich snel. De vraag naar voedsel neemt snel toe, en vooral de boeren rond de steden zullen op die groeiende vraag in kunnen springen. Zij hebben behoefte aan nieuwe kennis,
nieuwe technologieën, kredieten, hoogwaardige grondstoffen en coöperaties. Om hen te ondersteunen zal Heifer steeds meer samenwerken met andere organisaties en bedrijven – zoals het verhaal over bodemanalyses (pagina 11) laat zien. Tegelijkertijd zal Heifer zich blijven inzetten voor die boeren en boerinnen die het meest kwetsbaar zijn. Vrouwen die in hun eentje een gezin moeten voeden. Mannen en vrouwen die HIVbesmet zijn. Mensen die tekort hebben aan voedsel, aan inkomen en behoefte hebben aan een sociaal vangnet. Hen willen we een steuntje in de rug geven. De trainingen die we ze geven, de paar geiten die ze krijgen kunnen voor hen een wereld van verschil maken. En dat is wat we altijd willen: op onze eigenwijze manier een wereld van verschil maken.
3
Een goede melkkoe kan wel Juli 1999
oprichting Heifer Nederland
Sinds de oprichting zijn er
60.801 DIEREN geplaatst
Het eerste kantoor van Heifer was een OUD KIPPENHOK 4
30 LITER
MELK per dag geven!
In 15 jaar zijn
40.665 GEZINNEN betrokken geweest bij onze projecten
GEMIDDELD WORDT DE ‘LEVENDE LENING’ DOORGEGEVEN
9X
DE EERSTE DONATIES WERDEN BESTEED AAN PROJECTEN IN ALBANIË, KAMEROEN, POLEN EN OEGANDA IEDER PROJECT START MET EEN NUL-METING. ZO KUNNEN WE DE IMPACT JAARLIJKS GOED METEN
IN 2004
CBF-Keur voor goede doelen!
Familie Ham “De indrukken overtroffen onze verwachting”
Meneer en mevrouw Ham hebben een aantal jaren geleden allebei hun eigen bedrijf verkocht. Sindsdien genieten ze van het leven en wonen ze een aantal maanden per jaar in Zuid-Afrika. Omdat ze ook wat terug wilden doen aan de maatschappij steunen zij sinds 2012 ons project in Oeganda
Waarom is jullie keuze gevallen op ons project in Oeganda?
“Allereerst waren wij op zoek naar een organisatie die de vinger aan de pols houdt en met zo min mogelijk kosten een zo goed mogelijk resultaat wil bereiken. Anders gezegd: dat van een euro donatie zoveel mogelijk ten goede komt aan het project. Via de Charity afdeling van Rabobank Nederland kwamen wij bij jullie terecht. Het project in Oeganda sprak ons aan, omdat je weet waaraan je donatie daadwerkelijk besteed wordt. Het is duidelijk geen vrijblijvende
aangelegenheid voor de vrouwelijke ontvangers; ze moeten zelf hard werken. Wat ons aansprak was dat ze 3 jaar lang worden begeleid en gecontroleerd en dat ze zelf tussendoor hulp in kunnen roepen.”
Jullie hebben onze partner in Oeganda en de betrokken boeren en boerinnen zelf bezocht. Wat was jullie indruk van het project? “Een bezoek aan het project was een voorwaarde bij onze donatie. Het bezoek was goed voorbereid en we zijn op diverse locaties hartelijk ontvangen. Jammer dat het was aangekondigd, want wij waren het liefst incognito gegaan. De indrukken overtroffen onze verwachtingen. Verschillende vrouwen vertelden ons hoe hun leven veranderd was sinds de komst van de koe en de trainingen. Met de verkoop van o.a. melk kunnen een aantal zelfs hun kinderen laten studeren, ook vertelden zij ons dat ze meer structuur in hun leven hebben gekregen en dat hun man nu daadwerkelijk mee werkt.“
Jullie maakten ook kennis met biogas. Kunnen jullie daar iets meer over vertellen? “Wij hadden er niet bij stilgestaan dat de boeren de koeienmest op het land gebruiken en zo meer rijst, aardappelen en bananen oogsten. En dat ze van de mest ook nog eens biogas produceren overtrof onze verwachtingen! We hebben biogas installaties in aanbouw gezien maar ook een boerderij bezocht waar het systeem al werkte en men kookte op biogas en ´s avonds in het donker kon lezen onder een lampje in de woonkamer!”
Wat is het meest bijgebleven van deze reis? “Dat is te veel om op te noemen: de vriendelijkheid van de mensen, de hartelijke ontvangst met zang en dans, kinderen die kilometers moeten lopen om water te halen, de inventiviteit van de mensen. We hebben gezien dat onze donatie op een juiste manier wordt besteed aan wat wij voor ogen hadden. Om die reden blijven we de projecten van Heifer ondersteunen.”
5
BEHIND THE SCENES
VEEL MEER DAN EEN DIER… Voor wie niet genoeg vee of kapitaal heeft voor een biovergister kan een hout besparende oven een uitkomst zijn. Gebouwd met lokaal beschikbaar materiaal kan deze tot 80% hout besparen. Dit voorkomt ontbossing, en bespaart met name vrouwen uren werk per dag. In onze projecten komen diverse modellen voorbij, van een simpele draagbare tot een ‘luxe’ model met 4 pitten, oven, schoorsteen en warmhoudplaat.
Wat doe je als boer wanneer je middelen en grondstoffen schaars zijn, je omgeving uiterst kwetsbaar is en de markt en infrastructuur nog onvoldoende ontwikkeld of toegankelijk zijn? Dan moet je optimaal gebruik maken van de middelen die je hebt. En niets verspillen. Geïntegreerde landbouw (ook wel kringlooplandbouw) doet precies dat. Het gezin, het vee, het land en de omgeving vormen samen een geheel, waarin de onderdelen elkaar versterken. Vee levert trekkracht en voedingsstoffen aan het land, en ontvangt weer voeding van datzelfde land. Dat betekent dus meer groente, maar ook meer melk, vlees en eieren voor het gezin. Omdat er niets wordt verspild profiteert ook het milieu. En daarvan profiteren mens, dier en land weer. Maar zo’n kringloop ontstaat niet vanzelf. Zonder te investeren in de benodigde kennis zouden we niet meer geven dan een dier. Maar met die kennis….
Veel boerengezinnen hebben een strikte taakverdeling tussen man en vrouw. De vrouw werkt op het land, terwijl de man het vee beheert en handel drijft. Vee en land zijn grotendeels in bezit van de man, en hij beslist over het geld. Dit is niet alleen nadelig voor vrouwen, maar voor het hele gezin. Voor een succesvol geïntegreerd bedrijf is gelijkwaardige samenwerking binnen het gezin essentieel . In onze projecten besteden we hier dan ook veel aandacht aan.
Voor de meeste arme boeren is vee een belangrijk bestaansmiddel. Het levert hoogwaardige voeding en producten waar een snel stijgende vraag naar is. Veehouderij is minder seizoensgebonden dan landbouw en kan in drogere gebieden worden toegepast. Bovendien levert het met mest en trekkracht een onmisbare bijdrage aan de landbouw. Met een biogas installatie levert het bovendien ook nog energie. Vee is bij uitstek een sector waarin kleine investeringen grote impact kunnen hebben. Beter voer (van eigen land), betere gezondheidszorg en verbeterde kwaliteit vee kunnen leiden tot enorme productiestijging, minder vee sterfte, minder overbegrazing en minder uitstoot van broeikasgas.
Met een handsschep en een jerrycan kan een gezin maar een klein stukje grond bewerken en irrigeren. Dankzij de trekkracht van vee en verbeterde watertoegang kunnen boeren in onze projecten vaak een veel groter stuk van hun land benutten. Als er niet meer grond beschikbaar is zorgt de mest van het vee nog altijd voor een veel hogere opbrengst. Betere opslagmethoden en natuurlijke technieken voor pestbestrijding voorkomen oogstverlies.
6
Als boer ben je afhankelijk van het milieu. Veel kleine boeren kampen met droogte, overstromingen, erosie en ontbossing, vaak door een combinatie van natuur en mens. Klimaatverandering treft bovendien juist deze gebieden het hardst. In onze projecten leren boeren de natuur te benutten door haar te versterken. Boeren kunnen veel doen om zelf het milieu te verbeteren en hun kwetsbaarheid te verminderen: verbouw van veevoer tegen overbegrazing, hout besparende fornuizen en boomaanplant tegen ontbossing, gebruik van mest en compost tegen bodemuitputting, en landschapsbeheer tegen erosie en overstroming. Met alternatieve technieken voor waterwinning en -opslag kan men de droge periodes overbruggen. Diversificatie en markttoegang helpen gezinnen een economische buffer te creëren voor als het toch nog mis gaat.
Bodemuitputting is een van de grootste problemen van Afrikaanse boeren. Dierlijke mest, met name verwerkt tot compost, is daarom van levensbelang. We zien de oogst in een paar jaar tijd vaak meer dan verdubbelen. Bovendien zorgt het voor gezonde bodems die minder gevoelig zijn voor erosie, meer water en voedingsstoffen vasthouden en zelfs meer broeikasgassen uit de lucht halen.
7
KEUKENTAFEL GESPREK EEN DUBBELINTERVIEW MET OPRICHTER JOEP VAN MIERLO EN HUIDIGE DIRECTEUR RIAN FOKKER Hoe zijn jullie in deze branche terecht gekomen? Waar komt de passie voor dit vak vandaan? Rian: “Als klein meisje zag ik beelden op televisie van de hongersnood in West Afrika en dacht: dit mag niet. Later ben ik tropische plantenteelt gaan studeren en altijd bezig geweest met landbouw, milieu en ontwikkeling. Deze 3 thema´s kwamen bij Heifer perfect bij elkaar, dus het was een logische stap om hier te komen werken.” Joep: “Ik woonde op het platteland en wilde als jongetje eigenlijk veearts worden, maar ik had ook veel interesse in landbouw. Bovendien wilde ik later ontzettend graag naar de tropen. Daar kon je nog aan echte landbouw doen. Met dat in het achterhoofd koos ik voor tropische veehouderij en natuurbeheer. Ik doe dit voornamelijk omdat ik dit leuk vind. En dat ik daarmee mensen help is natuurlijk nog leuker. Mijn passie voor Afrika, de zogenaamde Afrikaanse Koorts, heb ik bij Heifer Kameroen gekregen. Ik liep daar stage en ben er uiteindelijk 5 jaar gebleven.”
Joep, waarom heb jij Heifer Nederland opgericht? En Rian, wat was jouw motivatie om het stokje van Joep over te nemen?
Joep: “Na 5 jaar als vrijwilliger bij Heifer Kameroen te hebben gewerkt, ging ik met mijn gezin terug naar Nederland. Omdat ik van dichtbij had gezien dat de Heifer methode werkt, wilde ik graag wat blijven fondsenwerven voor Kameroen. Al snel werd dit serieuzer en twee jaar later heb ik Heifer Nederland opgericht. Na 17 jaar voor en met Heifer gewerkt te hebben, waaronder 10 jaar als directeur van Heifer NL, was het tijd om iets anders te gaan doen.”
8
Rian: “In mijn vorige baan was ik alleen nog bezig met leiding geven en stond ik te ver af van de thema´s die ik belangrijk vind en waarvan mijn hart sneller gaat kloppen. Ik wilde terug naar de landbouw en toen kwam Heifer op mijn pad. Ik zit hier op mijn plek.”
Wat waarderen jullie in elkaar? Joep: “Ik kon me vinden in Rians toekomstvisie voor Heifer en heb het daardoor met een gerust hart achter kunnen laten. Ik denk dat ze het goed gedaan heeft als ik nu, na 5 jaar, terug kijk. Jullie zijn door de economische crisis heen gegaan, maar misschien is dit ook goed geweest om opnieuw te ijken.” Rian: “Ik vind het geweldig dat Joep met niets is begonnen en dit heeft opgezet. Met een visie en enthousiasme, en heel veel inhoudelijke kennis.”
Wat is jullie mooiste ervaring bij Heifer? Joep: “Ik ben onlangs met het hele gezin terug geweest naar Kameroen en vond het mooi om te zien dat de boeren het 20 jaar later nog steeds goed doen en zich verder ontwikkeld hebben. En zelfs activiteiten ondernemen die wij toen nog niet aandurfden, zoals biogas. Ik weet daarom zeker dat het blijft doorgaan, wat er ook gebeurt. Maar het allerleukste is toch wel om te zien dat mijn kinderen met veel plezier mee gingen en veel hebben meegekregen van mijn werk. Ik denk dat ze een stuk bewuster zijn dan de gemiddelde jongere. Uiteindelijk doe je het niet voor jezelf, maar voor de volgende generatie.”
Rian: “Mijn mooiste ervaringen maak ik mee als ik het veld in ga en met boeren praat. Als ik vrouwen tegen kom die afhankelijk waren van voedselhulp en nu een eigen bedrijfje hebben en naar de markt gaan en groenten verkopen. Christine uit Kenia is zo´n dame die me diep in mijn hart heeft geraakt. Ze woont als weduwe in een gebied waar veel hiv/aids heerst en was afhankelijk van voedselhulp. Tot ze een strohalm zag en die vastgreep om haar leven op orde te brengen. Ik heb daar enorme bewondering voor. Als ze in Nederland was geboren had ze alles kunnen worden wat ze wilde.”
Waar zijn jullie het meest trots op? Joep: “Ik ben trots op het feit dat ik heb bijgedragen aan het melkvee project in Kameroen, dat nu nog steeds door gaat. De teams én de boeren hebben veel geleerd en bouwen nog steeds voort op de goede dingen. Ik ben ook trots op de verandering die de organisatie heeft doorgemaakt: van een focus op puur voedselzekerheid naar het idee dat mensen een stap verder kunnen komen en
marktgericht gaan denken. Daar zit mijn drive, om die verandering te bereiken.”
netwerk, waaronder onze Amerikaanse ´grote zus´.”
Rian: “Het maakt me trots dat ik bij een organisatie werk die echt verandering bij mensen teweeg brengt. En ik ben trots op het team. Toen ik hier begon hadden we het financieel zwaar. We hebben dit met z´n allen rechtgetrokken door te bezuinigen en door heel hard te werken. Het is een heel hecht team waarin goed wordt samengewerkt.”
Wat is volgens jullie de belangrijkste uitdaging voor Heifer de komende jaren?
Joep, wat is er gedurende jouw 10 jaar bij Heifer veranderd? En Rian, wat is er veranderd sinds jij bij Heifer werkzaam bent? Joep: “Ik ben alleen begonnen en toen ik na 10 jaar stopte was er een team aan wie ik het kon overdragen. Heel bijzonder. Verder zijn wij altijd heel inhoudelijk blijven werken en daardoor een gespecialiseerde organisatie geworden.” Rian: “Wat ik in de afgelopen 5 jaar heb zien veranderen is dat we steeds meer samenwerken binnen ons internationale
Rian: “We zijn een kleine club en daardoor kwetsbaar. De uitdaging is om steviger te worden met meer jaarinkomen en meer zekerheid. We concurreren met grote clubs die een enorm marketingbudget hebben. We moeten mensen blijven betrekken bij wat wij kunnen bereiken en ze de mogelijkheid geven om daaraan bij te dragen.” Joep: “Heifer is specialist op het gebied van veehouderij en landbouw en zal daarom altijd een meerwaarde hebben. Ik denk dat er kansen liggen bij institutionele donoren en in synergie door samen te werken met die grote clubs.”
Hoe ziet Heifer er anno 2030 uit? Rian: “Dat is een lastige, want dan ziet de wereld er zo anders uit! Ik denk dat de rol van een non profit organisatie als de onze meer gericht zal zijn op het
stimuleren van lokaal initiatief, daar waar overheden het laten liggen. In 2030 is Heifer nog steeds de organisatie die wereldwijd leidend is als het gaat om veehouderij en duurzame ontwikkeling.” Joep: “Mee eens. Er zijn veel (economische en politieke) veranderingen dus ontwikkelingssamenwerking gaat er anders uitzien. Ik geloof wel in een value chain aanpak waarin non profits een rol hebben, naast bedrijven en overheden.” Rian: “Joep mag ik jou nog een vraag stellen? Wat is een les die je bij je huidige werkgever (red: Vétérinaires Sans Frontières ) geleerd hebt en die je aan ons wilt meegeven?” Joep: “Ik heb vooral lessen van hier naar daar meegenomen: niet te idealistisch zijn, met beide voeten op de grond blijven. Het geloof in je visie vasthouden. Ik denk dat Heifer daar goed in is. Wat ik Heifer wil meegeven: leg de lat hoog, dan schiet je er misschien iets onder, maar uiteindelijk kom je verder. En vooral: blijf bij je specialisme.”
9
DE NIEUWSTE TECHNIEKEN OP HET KENIAANSE PLATTELAND Boeren in Kenia gebruiken nauwelijks mest op hun land. En als ze kunstmest gebruiken is dat altijd dezelfde formule, die maar zelden geschikt is. Het gevolg: veel Keniaanse bodems bevatten nauwelijks organische stof, zijn te zuur en bevatten nauwelijks voedingsstoffen. Opbrengsten worden daardoor steeds lager. Inmiddels wordt de noodklok geluid, door boeren, onderzoekers, voorlichters, tot aan de minister van landbouw zelf toe.
EEN HECHTE GROEP IN HET EXTREME NOORDEN VAN KAMEROEN Het noorden van Kameroen, ook wel Far North genoemd, staat bekend als extreem droog. Daar valt toch niets te verbouwen zou je denken? Niets is minder waar. Met de juiste middelen, kennis en samenwerking kunnen successen worden behaald. Dat bewijst de boerengroep ‘GIC AJESKO des Jeunes Solidaires’ maar weer eens. Deze groep maakt met zijn 32 leden deel uit van de tweede fase van het Far North project in Kameroen. Met als doel: ‘het structureel verbeteren van de leefomstandigheden van zo’n 1.438 kansarme boerengezinnen’. Vrijwel alle leden van deze enthousiaste groep waren afhankelijk van de landbouw en worstelden dagelijks met het tekort aan voeding. In 2012 kwam de groep in contact met Heifer. Dit was voor de groep de ommekeer in hun leven. Het traject ging van start met een aantal praktijkgerichte trainingen, gevolgd door het bouwen van stallen. Vervolgens ontvingen de groepsleden samen 96 schapen, 16 ezels, 16 ploegen, 16 handkarren, en een zadenpakket.
10
Dankzij de verbeterde landbouwkennis, het gebruik van mest en gebruik van kwalitatief goede zaden zagen de groepsleden een flinke stijging in de productie van hun gewassen.
”IK HEB ERG VEEL PROFIJT VAN HET GEBRUIK VAN MEST OP HET LAND. KUNSTMEST WAS VOOR MIJ ONBETAALBAAR. DOOR GEBRUIK VAN DIERLIJKE MEST IS DE GIERST OOGST BIJNA VERDRIEDUBBELD.” Aldus Koda Teri, een van de groepsleden. Kodji Pauline en Koda Thomas voegen hier aan toe: “Dit jaar hebben we de beste oogst ooit behaald. En dankzij de training in oogstverlies is het verlies gedaald van 300 kg naar 100kg”. “De ezels en ploegen gebruiken we om een groter stuk land te bewerken. Zo kon ik voorheen maximaal 1ha bewerken. Dat is nu maar liefst 3ha. Dit
heeft vanzelfsprekend ook een flinke verdubbeling van de oogst opgeleverd. Ook verdienen we extra geld door de karren en ezels te verhuren”. zegt Koda Abraham.
In Nederland laten boeren regelmatig hun bodems analyseren. Ze sturen hun bodemmonsters naar een laboratorium in Wageningen en ontvangen vervolgens een persoonlijk bemestingsadvies. Een dochter van dit Wageningse bedrijf, Soil Cares, bedacht een manier om dit systeem geschikt te maken voor de heel wat lastigere Keniaanse omstandigheden. Ze ontwikkelden mobiele laboratoria, pick-up truckjes die bij coöperaties langsgaan en daar ter plekke bodemanalyses uitvoeren. Daar komt geen reageerbuis aan te pas: de analyse wordt uitgevoerd op basis van infra-rood foto’s. Met deze innovatieve techniek kunnen ze binnen een paar uur een betrouwbaar bemestingsadvies geven. Heifer Kenya voert een groot project uit, gericht op het versterken van de zuivelsector in dit land. Zo’n 100.000 kleinschalige melkveehouders zijn georgani-
seerd rond 20 ‘zuivel hubs’: kleine centra met gezamenlijke koeltanks, een bank, een winkeltje voor veevoer en medicijnen, en eigen voorlichters.
Heifer en SNV werken beide aan manieren om de productie te verbeteren. Daarbij is de lage bodemvruchtbaarheid een groot probleem. Tegelijkertijd was Soil Cares op zoek naar een netwerk van boeren die hun bodems willen verbeteren. En zo ontstond een interessant partnerschap. Een samenwerking waarbinnen Soil Cares met mobiele labjes bodemanalyses toegankelijk maakt voor boeren. Heifer en SNV trainen de boeren om van die technologie gebruik te kunnen maken. De Nederlandse overheid draagt
de helft van de kosten van dit project bij, vanuit een budget dat publiek private partnerschappen op het gebied van voedselzekerheid stimuleert. Inmiddels zijn er al heel wat voorlichters en voorbeeldboeren getraind over bodemkunde, compostering en bemesting. In de komende tijd zullen zij hun kennis aan zeker 10.000 andere boeren doorgeven. De eerste mobiele laboratoria zijn ook al bij de zuivel hubs langs geweest. De belangstelling van boeren is groot. Sara Peeters, projectcoördinator van Heifer, zegt: “We vinden dit project zo interessant omdat het aan de ene kant de kennis van boeren vergroot, en hen aan de andere kant toegang geeft tot nieuwe technologie. Zelfs boeren met weinig middelen kunnen nu hun bodems laten analyseren en zo hun productie verbeteren. Op deze manier levert samenwerking met bedrijven echt een win-win situatie op.”
De stijging van de oogstopbrengst is van directe invloed geweest op het inkomen van de boeren en boerinnen. Het gestegen inkomen wordt besteed aan overige benodigde voeding en andere basisbehoeften, maar een deel wordt geïnvesteerd in het boerenbedrijfje. Zo wordt er landbouwmateriaal aangeschaft, maar ook huizen krijgen een opknapbeurt, er wordt elektriciteit aangelegd, nieuwe kleding wordt aangeschaft en de veestapel breidt langzaam uit. Binnen het jaar was deze al verdubbeld!
Aldus Vachala David.
11
SUCCESVOLLE BOERINNEN IN OEGANDA
ANNIEK PHEIFER AMBASSADRICE SINDS 2010
Actrice Anniek Pheifer is bekend van toneel, film en televisie. Sinds 2010 zet ze zich vrijwillig in om Heifer meer bekendheid te geven. Anniek is bijvoorbeeld te zien en te horen in onze tven radiospot en waar mogelijk noemt ze Heifer in interviews voor bladen en televisie. Vorig jaar bezocht ze onze projecten in Ghana en maakte ze kennis met verschillende boeren en boerinnen. We praten met Anniek na over deze reis en de impact die het op haar gehad heeft.
Je bent zeer betrokken bij ons werk. Het was je eigen idee om in je vrije tijd een project te bezoeken en je betaalde het ticket naar Ghana zelf. Waar komt deze passie vandaan? “Dat ik mee mocht op projectbezoek vond ik de uitgelezen manier om Heifer beter te leren kennen. Ik kende Heifer van de vele succes verhalen, maar alleen van de site en de nieuwsbrieven. Ik was zeer nieuwsgierig en wilde met eigen ogen zien hoe en waarom de methode werkt. Wie zijn de mensen naar wie de hulp gaat en wat is hun verhaal? Dat ik mijn ticket zelf betaalde is vanzelfsprekend. Geld van donateurs is voor geiten, niet voor vliegtickets van ambassadrices.”
Heeft de reis naar Ghana je kijk op ontwikkelingssamenwerking veranderd? “Ik heb ontwikkelingssamenwerking altijd belangrijk gevonden, het heeft mijn kijk erop niet veranderd, maar wel mijn mening versterkt. Waar hulp nodig is, moet hij als het kan geboden worden.”
Heeft de reis ook je kijk op Heifer veranderd? Kwamen de projecten overeen met de verwachting die je had? “De praktische hulp die Heifer biedt is zeer effectief. Dat kwam zeer overeen met de verwachtingen die ik had. Wat mij heel erg heeft geraakt is de kracht van de boeren en boerinnen. Heifer schept de mogelijkheden, maar de boeren doen al het werk. Zij hebben de wilskracht, het doorzettingsvermogen, de spierballen. Ik heb zeer veel bewondering voor hen.”
12
JOS VROLIJK
AMBASSADEUR SINDS 2012
Jos, je bent al sinds lange tijd actief als vrijwilliger van goede doelen, ook naast je werk. Wat zijn de beweegredenen om dit in je vrije tijd op te pakken? “Ik heb mij altijd al maatschappelijk betrokken gevoeld, maar tijdens mijn loopbaan kon ik daar geen invulling aan geven. Tegenwoordig heb ik hier meer tijd voor. Het besef dat ik een bescheiden steentje kan bijdragen aan de gestelde doelen van Heifer, maakt dat ik daar graag tijd voor vrij plan.”
Waarom ben je in 2012 ambassadeur van Heifer geworden? “Na me een kleine 6 jaar met bijzonder veel plezier als vrijwilliger/spreker voor SOS-Kinderdorpen te hebben ingezet ben ik op zoek gegaan naar een wat kleinschaliger goede doelen organisatie. Bij toeval kwam ik in contact met een medewerkster van Heifer en na een kennismakingsgesprek op het kantoor in Roosendaal ben ik direct door jullie enthousiasme over Heifer aangestoken. Ik voelde mij gelijk thuis bij de missie en doelstellingen van Heifer.“
Waarom is het zo belangrijk dat vrijwilligers zich inzetten voor Heifer? “Heifer heeft in de afgelopen 15 jaar vele projecten met succes gerealiseerd. Maar na ieder afrond project gaat er weer een nieuwe van start. Voor de nieuwe projecten zijn vrijwilligers hard nodig. Zowel voor fondsenwervende activiteiten als voor de vergroting van de naamsbekendheid. De vrijwilligers zullen zien dat hun inspanningen een goed gevoel en een geweldig mooi resultaat opleveren.”
Wat voor activiteiten pak jij als vrijwilliger op? “Ik geef voorlichting aan bedrijven, scholen en verenigingen; daarnaast onderhoud ik contacten met lokale en regionale media.”
Wat zou jij de donateurs van Heifer, die zelf overwegen om als donateurs iets voor ons te betekenen, willen meegeven? “In veel Afrikaanse landen heerst onder de bevolking nog veel armoede. Als vrijwilliger van Heifer helpt u mee om de leefsituatie van arme boeren te verbeteren.”
Eind 2013 kwam het vijfjarige project Duurzame Landbouw in Oeganda ten einde. In samenwerking met Send a Cow Uganda heeft Heifer Nederland gewerkt aan het verhogen van de inkomens van 78 vrouwen en hun gezinnen en het verbeteren van voedselzekerheid en voedingssituatie. Zoals bij elk project is ook in Oeganda een eindevaluatie gedaan, zodat we hieruit kunnen leren voor toekomstige projecten. De vrouwen kregen koeien waarvan de eerste kalfjes werden doorgegeven aan andere families. Daarnaast zijn ze getraind in duurzame landbouw, veehouderij, spaarsystemen, man-vrouw verhoudingen en kregen ze voorlichting over voedingsaspecten voor het gezin. Met inbreng van groenten- en tuinzaden en bijbehorende trainingen streef men naar een gevarieerde maaltijd voor gezinnen. Naast alle positieve resultaten zijn er in ieder project ook aspecten die minder voortvarend gaan. Hiervoor zijn aanbevelingen gemaakt die meegenomen worden in toekomstige projecten. Denk hierbij aan het identificeren van beschikbare markten waar de vrouwen hun producten kunnen verkopen en het creëren van ruimte binnen het project voor de echtgenoten van de vrouwen.
Beatrice is één van de vrouwen die het succes van het project kan onderschrijven. Voor deelname aan het project moest ze elke dag de eindjes aan elkaar knopen, want sinds de pensionering van haar man Bulanga was er geen stabiel inkomen meer en wel vele monden te voeden. Dit bracht veel stress met zich mee en ook hun huwelijk stond onder grote spanning.
POSITIEVE RESULTATEN: Vrouwen hebben meer zelfvertrouwen gekregen
68% van de vrouwen heeft nu een leiderschapsfunctie in de gemeenschap 76% heeft een hoger inkomen 50% heeft een verbeterd voedingspatroon met meer eiwitten, fruit en groenten 68% eet nu 3 maaltijden per dag (dit was 32% voor aanvang van het project)
Nu vijf jaar later straalt Beatrice van het zelfvertrouwen. Haar koe zorgt voor melk voor de hele familie en het overschot verkoopt ze. Het gehele jaar hebben ze nu genoeg en gevarieerd eten: graan, pinda’s, zoete aardappelen, bonen en cassave. Net als de melk verkoopt Beatrice ook een deel van de oogst, waardoor haar inkomen aanzienlijk is gestegen. Ook voor haar man Bulanga is het leven positief veranderd. In Oeganda is het niet vanzelfsprekend dat de vrouw een voortrekkersrol speelt in het gezin. En na zijn pensionering viel hij in een diep gat door de slechte vooruitzichten. De komst van het project heeft zijn gezin een nieuw toekomstperspectief geboden en daar ziet Bulanga ook de voordelen van in. Als zijn gezondheid het toe laat helpt hij Beatrice op het land en bij de verzorging van de koe. Met een grote glimlach op zijn gezicht zegt hij dat hij nu weer een doel in zijn leven heeft. Inmiddels is een tweede project gestart met een nieuwe groep vrouwen met dezelfde opzet en de geleerde lessen uit het eerste project. Zo krijgen nog meer families dezelfde kans als Beatrice en Bulanga!
13
Samen met onze partners hebben we WERELDWIJD AL 50 MILJOEN INDIVIDUEN GESTEUND
Gebruik van mest
= 50%
STIJGING
van de productie
WIST U DAT IN DE EERSTE JAREN VAN HEIFER Heifer Nederland ER KOEIEN EN GEITEN is gestart als VANUIT NEDERLAND STICHTING ZIJN VERSCHEEPT NAAR SOLID . DE PROJECTLANDEN? In 1999 is SOLID NU WORDT AL HET VEE overgegaan in Heifer. ZO LOKAAL MOGELIJK AANGEKOCHT. GEITENMELK IS VOOR IEDEREEN GEZOND, maar vooral voor mensen met HIV omdat het zeer licht verteerbaar is
WIST U DAT DE MANNEN IN ONZE PROJECTEN DE GENDER TRAINING ALS MEEST WAARDEVOL BESCHOUWEN?
PETER OOSTENBACH MSD ANIMAL HEALTH, SPONSOR SINDS 2004 MSD Animal Health Nederland ontwikkelt en produceert hoogwaardige diergeneesmiddelen. Vanuit hun filosofie van verantwoord ondernemen ondersteunen zij maatschappelijke projecten waaronder sinds 2004 ook projecten van Heifer. Het huidige project is het Bamboutos-Menoua varkensproject in Kameroen.
In 2004 heeft MSD Heifer voor het eerst gesteund. Hoe is die eerste samenwerking tot stand is gekomen? “In 2004 nam een groep Nederlandse rundvee-dierenartsen deel aan de alternatieve Elfstedentocht op de Weissensee in Oostenrijk. Om deze sportieve prestatie te onderstrepen hebben wij toen besloten voor elke dierenarts die de finish bereikte een bedrag te sponsoren voor een goed doel. In gezamenlijk overleg is toen voor Heifer gekozen omdat de positieve bijdrage die een gezonde veestapel kan leveren voor een familie zowel voor de dierenartsen als voor ons een uitgangspunt is.”
Wat in de Heifer aanpak was doorslaggevend voor jullie om de steun aan onze projecten voort te zetten? “De goede ervaringen, maar ook het robuuste en internationale concept van Heifer leiden ertoe dat Heifer regelmatig in beeld komt wanneer we invulling proberen te geven aan onze maatschappelijke verantwoordelijkheid.”
Hoe vindt de selectie van projecten plaats: “We kiezen meestal voor een duidelijk verband tussen een project en de betreffende business activiteit. In overleg met de collega’s die verantwoordelijk zijn voor de betreffende activiteit wordt uiteindelijk de keuze gemaakt. Daarnaast sluit het internationale karakter van Heifer goed aan bij onze eigen internationale structuur, m.a.w. verschillende landenorganisaties kunnen gezamenlijk aan één project deelnemen. Belangrijk is natuurlijk ook dat Heifer een nationaal en internationaal geregistreerd goed doel is.”
Wat vinden jullie medewerkers van het werk van Heifer?
In 15 jaar hebben we al
36
DE EERSTE KOEIEN WERDEN AL GEPLAATST PROJECTEN IN 1997 IN ALBANIË, SUCCESVOL AFGEROND 14 14
dit was voordat Heifer Nederland officieel was opgericht.
“Wij hebben afspraken m.b.t. regelmatige voortgangsrapportages vanuit Heifer en kunnen zo ook feedback geven naar onze medewerkers en klanten over de projecten die we steunen. Collega’s zijn altijd enthousiast en trots dat we als bedrijf deze activiteiten ontplooien. Onze klanten appreciëren dit ook. Als bedrijf bundelen wij als het ware hun steun, waardoor er effectief vooruitgang geboekt kan worden voor een betere verdeling van welvaart.”
Waarom zou MSD andere bedrijven aanraden Heifer te steunen? “Weten dat je effectief een positieve bijdrage kunt leveren aan het leven van families die met veel minder moeten zien rond te komen is heel stimulerend. De trots en creativiteit die dat bij de medewerkers oplevert, zijn op hun beurt weer positieve factoren voor het bedrijf.”
GROETEN UIT ZIMBABWE Dit is onze collega Thomas Zinyoro. Thomas werkt sinds 2006 voor Heifer Zimbabwe. Vroeger trainde hij de boeren over landbouw en veehouderij. Tegenwoordig coördineert hij de projecten. Thomas is onze contactpersoon voor het grote voedselveiligheid project dat deels door de Europese Unie gefinancierd wordt. Thomas is een gedreven en hard werkende man die vol passie over Heifer praat. Hij begeleidt de veldwerkers die het project samen met de boeren uitvoeren, maar is zelf ook nog steeds vaak tussen de boeren te vinden. Zo geeft hij nog altijd de evaluatie trainingen. Tijdens deze trainingen worden successen en knelpunten van het project in kaart gebracht. Thomas leidt de discussies en stimuleert de boeren om zelf praktische oplossingen aan te dragen. Zo onderhoudt hij goed contact met de boeren en weet hij precies wat er in het veld speelt. Thomas is erg trots op het voedselveiligheid project. Hij is vanaf het begin betrokken geweest en heeft vele levens positief zien veranderen. De maaltijd van de gezinnen is bijvoorbeeld uitgebreid met melk en eieren en de gezinnen eten nu driemaal per dag. Iets wat voor het project ondenkbaar was en waardoor de gezondheid enorm is verbeterd. Ook heeft Thomas steeds meer kinderen uit het project naar school zien gaan, omdat hun ouders wat extra inkomen verdienen met de verkoop van melk en eieren. Niet alleen de betrokken gezinnen hebben hun levens zien veranderen. De hele gemeenschap profiteert van het project. Zo zijn er binnen het project dierengezondheidswerkers opgeleid die dorpsgenoten assisteren met het vaccineren van hun vee en het signaleren van ziektes. De vee sterfte is mede hierdoor gedaald van 10-12% naar 3%. Net als Thomas zijn wij trots op het werk van Heifer in Zimbabwe en hopen we dat hij nog lang onze collega blijft!
15
We vinden het ontzettend leuk dat we in dit jubileum magazine boer Samuel nog eens aan het woord kunnen laten. Samuel Yaw Ofori is een Ghanese boer die keihard heeft gewerkt en een succesvol bestaan heeft opgebouwd.
DE TROTS UIT GHANA
We spraken Samuel in 2010 in Nederland:
“Ik woon in Ghana en ben getrouwd met mijn prachtige vrouw Nancy Ofori. Samen hebben wij drie kinderen: twee zoons en een dochter. In 1995 begon ik mijn eigen boerderijtje. Ik droomde er altijd al van om onafhankelijk te zijn. Helaas had ik veel pech; mijn boerderij werd eerst getroffen door varkenspest en later door vogelgriep. Mijn toekomst zag er niet goed uit. Op dat moment kwam ik in contact met Heifer Ghana en in 2006 met Heifer Nederland. Ik sloot mij aan bij het melkveeproject en na een lange periode van training en voorbereidingen ontving ik in 2007 een drachtige koe.
Gertrud Wagemans Verschillende projecten van Heifer worden gesteund door vermogensfondsen. Het Anton Jurgens Fonds is zo’n vermogensfonds en steunt sinds 2012 ons landbouwproject in Burkina Faso. De ondernemende geschiedenis van de familie Jurgens gaat terug tot de 17e eeuw. De familie was actief in de handel van zuivelproducten, met name margarine. Anton Jurgens maakt van het familiebedrijf een multinationale onderneming waaruit het huidige Unilever is ontstaan. Het kapitaal dat hij nalaat is in 1925 ondergebracht in het Anton Jurgens Fonds. Het fonds steunt initiatieven gericht op kwetsbare groepen binnen de samenleving. We spreken met Gertrud Wagemans, werkzaam bij het fonds, over onze samenwerking.
16
Wat was de reden om Heifer te steunen? Heeft jullie geschiedenis in zuivel hier iets mee te maken?
Jullie focussen net als wij op voedselzekerheid. Wat is jullie visie hierachter?
“Toen het AJF koos voor voedselzekerheid als focusthema is wel degelijk rekening gehouden met de Unilever achtergrond, maar nog meer met de lokale behoefte die er in ons focusgebied is (West-Afrika en Indonesië). Het AJF geeft de voorkeur aan initiatieven die zich richten op het platteland, waarbij lokale producenten (kleine boeren of coöperaties) vaak de motor van de ontwikkeling zijn. Heifer’s aanpak past goed bij de visie van het AJF, de producenten en hun gemeenschap staan centraal.”
“Wij zien voedsel (de toegang, de aanwezigheid en het gebruik ervan) als absolute basisbehoefte voor verdere ontwikkeling. Goede voeding in bijv. de eerste 1000 dagen van het leven van een mens bepaalt de gehele verdere ontwikkeling. Goed en voldoende voedsel (en water) moet vanzelfsprekender worden, zodat er ruimte is voor onderwijs en ondernemerschap. Juist binnen de landbouwsector kan ondernemerschap goed worden geïntegreerd.”
Wat vind je het meest aansprekend aan onze werkwijze? “Gefocust, betrokken, jullie geven de kleine boer(in) een gezicht en een stem, luisteren naar die stem en handelen in samenspraak met de lokale partijen. In het gebied dat ikzelf heb bezocht waren geen andere partijen actief, dus Heifer maakte daar een erg groot verschil.”
Je hebt het project dat jullie steunen zelf bezocht. Wat was je indruk? “Ik heb trotse boeren gezien, heel veel kippen en eieren, een groene oase in een zeer warm en woestijnachtig gebied en gevulde klaslokalen met vooral vrouwen die enthousiast en gedreven waren. Ik was onder de indruk van de begeleiding van jullie lokale partner (ASUDEC), die de boeren leert zich beter te organiseren maar hen ook begeleidt in het werken vanuit hun eigen kracht, waarbij altijd rekening gehouden wordt met de totale gemeenschap. Je ziet dat de trots en het enthousiasme heel aanstekelijk werkt binnen de gemeenschap en dat de verschillende initiatieven een positieve invloed hebben op de lokale sociale cohesie.”
Iets wat een tijd lang was verdwenen kwam langzaamaan weer terug: een glimlach op mijn gezicht. In eerste instantie dacht ik dat deze koe zou gaan zorgen voor een vast inkomen en een verbeterd voedingspatroon. Ik kon toen nog niet indenken dat die ene koe het opstapje was naar een geheel nieuw leven. Ik heb namelijk de kans gekregen om deel te nemen aan een internationaal programma waarin boeren kennis konden uitwisselen in Kameroen (2007) en Nederland (2008). In Nederland maakte ik kennis met een internationale studie in melkveehouderij en melkverwerking. Omdat dit een unieke kans was heb ik mijzelf aangemeld en een jaar later kreeg ik een studiebeurs toegewezen. Gedurende mijn tijd in Nederland (2010) heb ik ongelofelijk veel geleerd. Heifer heeft de afgelopen jaren zoveel betekend voor mij en mijn gezin dat ik mijn enorme dank wil uitspreken. Niet alleen aan Heifer, maar ook aan de donateurs en de Nederlandse overheid die dit project mede hebben mogelijk gemaakt. Uw bijdrage heeft een grote invloed gehad op vele levens!”
In 2013 zochten wij Samuel weer op in Ghana. We werden met open armen ontvangen, en het gaat nog steeds erg goed met hem en zijn innemende gezin. Samen met een paar andere kartrekkers zet hij het reeds afgeronde melkveeproject voort. Nieuwe
boerengroepen worden gevormd en getraind, ook door Samuel zelf, en ze ontvangen melkkoeien. We hebben Samuel leren kennen als een ietwat verlegen jongen, maar nu staat er een trotse man voor je die zich dagelijks inzet voor de gemeenschap.
17
Edwin Crombags
BEHIND THE SCENES
Team Heifer Nederland Veerle Hemerik
Sara Peeters
De handen ineen slaan voor het goede doel, dat is wat Veerle leuk vindt. Ze maakt bedrijven en vermogensfondsen enthousiast om samen met Heifer de projecten mogelijk te maken.
Sara woonde een aantal jaar in Afrika waar ze onze werkwijze met eigen ogen heeft gezien. Ze coördineert de projecten en onderhoudt het contact met onze Afrikaanse partners.
Marius van der Veeken
Marius houdt de financiële vinger aan de pols en vindt het een uitdaging om Heifer te blijven professionaliseren.
Willy Mureau
Bij Willy zijn alle donaties in goede handen. Ze zorgt voor de financiële administratie en is meestal de eerste die u aan de telefoon krijgt.
Zuiver Zuivel is sinds 1980 het merk voor biologische dagverse zuivel, boter en kaas in de biologische speciaalzaak. Sinds 2009 heeft Heifer een samenwerking met Zuiver Zuivel in de vorm van een spaaractie, die inmiddels al vier keer heeft plaatsgevonden.
De samenwerking tussen Heifer en Zuiver Zuivel bestaat inmiddels al ruim 5 jaar. Hoe is deze samenwerking tot stand gekomen? Uit onderzoek weten we dat onze consument betrokken is bij internationale vraagstukken op het gebied van natuur, milieu en ontwikkelingssamenwerking. Ieder jaar organiseert Zuiver Zuivel een spaaractie voor een goed doel. Koeien schenken aan Afrikaanse boerinnen sprak ons direct aan, ook door de link met ons product. Uiteindelijk heeft dit geleid tot verschillende spaaracties voor de projecten van Heifer.
18
Zuiver Zuivel. Door samen te werken, kunnen we elkaar versterken.
Wat was voor jullie de reden om Heifer te steunen via de spaaracties, in plaats van ‘gewoon’ geld te doneren? Door op onze verpakkingen en in advertenties aandacht te besteden aan de projecten van Heifer, en door onze consument op te roepen bij te dragen aan een oplossing, activeren we de consument, en maken we de consument bewust van de problematiek. We denken dat dat meer impact heeft dan alleen maar geld doneren.
Waarom sluit Heifer zo goed aan bij jullie werkzaamheden?
Hoe reageren de klanten van Zuiver Zuivel op de spaaracties?
De afgelopen jaren is gebleken dat onze consument het liefst niet spaart voor zichzelf, maar graag een bijdrage levert aan bijvoorbeeld armoedebestrijding. De relatief kleine organisatie Heifer sluit goed aan bij het relatief kleine merk
Iedere spaaractie hebben we veel steunbetuigingen ontvangen van consumenten. En heel veel enthousiaste spaarders. Van consumenten tot schoolklassen die massaal gingen meesparen.
Gijs Paaimans
Sinds zijn studie houdt Gijs zich bezig met kleinschalige plattelandsontwikkeling. Bij Heifer zoekt hij naar samenwerkingen met grote institutionele donoren, zoals de EU.
Wat voor effect hebben de spaaracties gehad op de verkoop van jullie producten? Deze spaaracties doen we niet om meer biologische zuivel te verkopen. We willen met deze spaaracties laten zien dat Zuiver Zuivel niet alleen een biologisch zuivelmerk is, maar midden in de maatschappij staat, en aandacht besteed aan duurzaamheid in bredere zin. Uiteraard hopen we wel dat consumenten door dit soort spaaracties trouwe klanten worden of blijven.
Is bij Zuiver Zuivel een samenwerking met een goed doel alleen naar buiten gericht, of worden er intern ook activiteiten opgericht ter ondersteuning van een bepaalde actie? Uiteraard worden de medewerkers van onze fabriek, maar ook de biologische veehouders die aan ons leveren, volop geïnformeerd over de spaaracties die we organiseren. Ook zij zijn consument, maar bovenal ook ambassadeur die het verhaal als geen ander verder kunnen vertellen.
Rian Fokker
Eva van Ierssel
Anne-Marije in ’t Veld
Anne-Marije organiseert de offline campagnes naar particuliere donateurs en koppelt doelstellingen van vermogensfondsen aan Heifer projecten.
Eva brengt het werk van Heifer onder de aandacht bij het Nederlands publiek en zet hiervoor een mix van online middelen in.
Rian is directeur van Heifer en heeft een grote liefde voor landbouw. Ze is ervan overtuigd dat kleinschalige boeren de motor voor ontwikkeling zijn.
Foto gemaakt door Wilco Smith 19 19
COLOFON Dit magazine is een uitgave van Heifer Nederland.
Tekstbijdragen Gijs Paaimans, Sara Peeters, Anne-Marije in ’t Veld, Eva van Ierssel, Veerle Hemerik, Rian Fokker.
Vormgeving Buro Geus creatie & communicatie
Drukwerk Altorffer Drukkerij b.v. Heifer Nederland Kade 23, 4703 GA Roosendaal Tel. 0165-520123 E:
[email protected] W: www.heifer.nl IBAN: NL60 INGB 0000 0046 63
20
