onderwerp datum afdeling onsl<enmerl<
Concept begroting 2013 juli 2012 Directie GGD/DIR/143/2012/BK
"
/"Xj •
lllillMilliiiliiililiiilMi D12.251867
GOD
Regio Nijmegen
postadres D e R a d e n v a n d e g e m e e n t e n d i e participeren in d e G e m e e n s c h a p p e l i j l ^ e R e g e l i n g G e z o n d h e i d s z o r g regio N i j m e g e n , met uitzondering v a n M o o k e n M i d d e l a a r
B.°o?Bc^Nnm 6501 BG Nijmegen lelefoon: teiefoon: fax: I 1 S h r "x) Ky^y L/vJ
(024) 3329 72 97 (024) 322 69 80
[email protected] j www.ggd-nljmegen.nl contactpersoon Directie B. Kuljf Telefoon (024) 329 7279
[email protected]
Geachte Raad, O v e r e e n k o m s t i g artikel 26, lid 1, v a n d e g e m e e n s c h a p p e l i j k e regfeling G e z o n d h e i d s z o r g R e g i o N i j m e g e n z e n d t d e B e s t u u r s c o m m i s s i e u d e c o n c e p t begroting 2 0 1 3 v a n G G D R e g i o N i j m e g e n . D e c o n c e p t begroting 2 0 1 3 is, v o o r wat d e wettelijke t a k e n betreft, g e b a s e e r d o p d e m e e r j a r e n b e z u i n i g i n g e n z o a l s d i e d o o r het A l g e m e e n B e s t u u r o p 2 0 april 2 0 1 1 b e s l o t e n zijn. In v e r b a n d m e t d e uittreding v a n d e g e m e e n t e M o o k e n M i d d e l a a r z a l a a n het A l g e m e e n B e s t u u r w o r d e n v o o r g e s t e l d o m a a n M o o k e n M i d d e l a a r frictiekosten in r e k e n i n g te b r e n g e n e n o m dit budget te b e s t e m m e n n a a r e e n b e s t e m d e r e s e r v e frictiekosten M o o k e n M i d d e l a a r . M e t dit b u d g e t k a n het tekort dat d o o r d e uittreding ontstaat in 2 0 1 3 v o o r 1 0 0 % , in 2 0 1 4 v o o r 7 5 % , in 2 0 1 5 v o o r 5 0 % e n in 2016 voor 2 5 % worden afgedekt M e t het v o o r g a a n d e a l s u i t g a n g s p u n t ontstaat er v o o r 2 0 1 3 e e n bijdrage v a n u i t d e b e s t e m d e r e s e r v e M o o k e n M i d d e l a a r ^ € 1 4 9 . 0 0 0 , - e n is er e e n g e p l a n d e bijdrage vanuit d e b e s t e m d e r e s e r v e D D J G Z a € 8 3 . 0 0 0 , - e n e e n bijdrage uit d e b e s t e m d e r e s e r v e b e z u i n i g i n g e n a € 7 5 . 0 0 0 , - b e s c h i k b a a r in 2 0 1 3 . R e k e n i n g h o u d e n d met d e bijdrage uit d e hiervoor g e n o e m d e bijdrage uit b e s t e m d e r e s e r v e s sluit d e begroting 2 0 1 3 op nihil. In d e j a r e n d a a r n a ( w e d e r o m g e s c h o o n d v o o r b e s c h i k b a r e p o s t e n vanuit b e s t e m d e r e s e r v e s ) is er s p r a k e v a n e e n tekort v a n g e m i d d e l d € 5 8 3 . 0 0 0 , - structureel. D e belangrijkste o o r z a k e n v o o r dit structurele tekort zijn; •
D e o n v e r w a c h t e t o e n a m e v a n d e I C T - k o s t e n m e t € 3 3 0 . 0 0 0 , - per j a a r v a n a f j a n u a r i 2 0 1 4 . V e r w a c h t wordt dat d e i n v e s t e r i n g e n hiervoor a a n het e i n d v a n 2 0 1 3 m o e t e n w o r d e n g e d a a n , w a a r n a d e l a s t e n v a n a f 2 0 1 4 jaarlijks t o e n e m e n met € 3 3 0 . 0 0 0 , - . O v e r dit o n d e r w e r p z a l op e e n later m o m e n t e e n u i t g e b r e i d e notitie a a n het A l g e m e e n B e s t u u r worden voorgelegd.
•
In d e begroting e n m e e r j a r e n r a m i n g is r e k e n i n g g e h o u d e n met v o l l e d i g e uittreding v a n M o o k e n M i d d e l a a r v a n a f 1 j a n u a r i 2 0 1 3 . Kijkend n a a r d e k o s t e n b e t e k e n t d e z e uittreding dat a l l e e n d e directe inzet v a n J G Z - p e r s o n e e l k a n w o r d e n t e r u g g e b r a c h t . V o o r alle o v e r i g e t a k e n k a n g e e n directe relatie w o r d e n g e l e g d t u s s e n uittreding v a n M & M e n a a n w i j s b a r e t a a k v e r m i n d e r i n g . In d e m e e r j a r e n r a m i n g is er r e k e n i n g m e e g e h o u d e n dat g e m e e n t e M o o k e n M i d d e l a a r e e n frictiekosten budget ter b e s c h i k k i n g z a l stellen v a n 1 e j a a r 1 0 0 % , 2 e j a a r 7 5 % , 3 e j a a r 5 0 % e n 4 e j a a r 2 5 % . V a n u i t dit b u d g e t wordt d a n e e n b e s t e m d e r e s e n / e g e v o r m d dat g e d u r e n d e vier j a a r het frictiekostenverlies k a n d e k k e n v o o r 1 0 0 % , 75% etc. Z o d o e n d e k o m t het tekort t r a p s g e w i j s in d e m e e r j a r e n r a m i n g tot uitdrukking. D e k r u i s s u b s i d i e r i n g - het venA/erven e n b e h o u d e n v a n positief r e n d e r e n d e projecten e n s u b s i d i e s o m d e u n i f o r m e t a k e n te k u n n e n uitvoeren t e g e n l a g e r e bijdrage v a n g e m e e n t e n d a a r v o o r - wordt v a n w e g e d e e c o n o m i s c h e c r i s i s s t e e d s lastiger uit te v o e r e n . D e verplichting o m v a n a f 1 januari 2 0 1 3 structureel te g a a n s c h a t k i s t b a n k i e r e n bij het Rijk z a l d e structurele r e n t e b a a t v a n d e G G D r e d u c e r e n .
•
•
De GGD Regio Nijmegen werkt voor de gemeenten Beuningen, Druten, Groesbeeli, Heumen, Millingen aan de Rijn, Mook en Middelaar. Nijmegen, Ubbergen, West Maas en Waal en Wijchen.
q
§ Q (3 (3
datum ons kenmerk pagina
juli 2012 GGD/DIR/143/2012/BK 2 van 2
D e tekorten v a n a f 2 0 1 4 zijn zictitbaar in de cijfers v e r w e r k t als nog te b e z u i n i g e n . Het structurele tekort is genneld in d e v e r g a d e r i n g v a n het A l g e m e e n B e s t u u r v a n 2 8 juni 2 0 1 2 ; d e G G D bereidt dit o n d e r w e r p v e r d e r v o o r g e d u r e n d e d e z o m e r p e r i o d e , w a a r n a v e r d e r e b e s p r e k i n g e n o v e r dit ondenwerp met het A l g e m e e n B e s t u u r w o r d e n g e p l a n d v a n a f September 2 0 1 2 . In d e m e e r j a r e n r a m i n g is r e k e n i n g g e h o u d e n met venwerving v a n extra o p d r a c h t e n . D e daarbij b e h o r e n d e extra p e r s o n e e l s k o s t e n zijn o o k in d e cijfers venwerkt. A l s d e z e a c q u i s i t i e d o e l s t e l l i n g in d e j a r e n 2 0 1 4 tot e n met 2 0 1 6 niet wordt g e r e a l i s e e r d n e e m t het verlies met g e m i d d e l d € 2 2 5 . 0 0 0 , - p e r j a a r toe. Wij z i e n o n s g e n o o d z a a k t o m u er o p te w i j z e n dat het risicoprofiel v a n d e G G D t o e n e e m t . V o o r e e n toelichting d a a r o p v e r w i j z e n wij u n a a r d e p a g i n a ' s 24 e n 2 5 . D e inventarisatie v a n d e risico's vindt u o p p a g i n a 4 1 , als o n d e r d e e l v a n bijlage 1. Bij brief d.d. 2 0 juni jl. bent u r e e d s g e i n f o r m e e r d o v e r d e vertraging in het f u s i e p r o c e s o m te k o m e n tot e 6 n G G D In G e l d e r l a n d - Z u i d . Z o d r a e e n n i e u w e s t r e e f d a t u m v o o r d e f u s i e is v a s t g e s t e l d , z u l l e n d e v o o r b e r e i d i n g e n b e g i n n e n v o o r het o p s t e l l e n v a n e e n begroting v o o r G G D G e l d e r l a n d - Z u i d . D e z e z a l in s a m e n h a n g met het c o n c e p t - o r g a n i s a t i e p l a n e n d e c o n c e p t g e m e e n s c h a p p e l i j k e regeling v o o r G G D G e l d e r l a n d - Z u i d a a n u w o r d e n v o o r g e l e g d v o o r u w z i e n s w i j z e , respectievelijk uw a k k o o r d (met betrekking tot d e G R ) . Wij l e g g e n d e begroting 2 0 1 3 v o o r G G D R e g l o N i j m e g e n nu a a n u v o o r e n v e r z o e k e n u o m uw z i e n s w i j z e k e n b a a r te m a k e n v o o r 15 n o v e m b e r 2 0 1 2 z o d a t d e begroting o p 13 d e c e m b e r 2 0 1 2 d o o r het A l g e m e e n B e s t u u r k a n w o r d e n v a s t g e s t e l d . D e A d v i e s f u n c t i e V e r b o n d e n Partijen z a l h a a r a d v i e s v o o r 1 September 2 0 1 1 a a n u k e n b a a r m a k e n . V o o r e v e n t u e l e informatie o v e r d e c o n c e p t begroting 2 0 1 2 kunt u c o n t a c t o p n e m e n met d e J ^ e S r B. Kuijf, directeur G G D R e g i o N i j m e g e n . M ^ r l f hdelijke groet, n a m d h s | e B e s t u u r s c o m m s s i e G G D Regio Nijmegen
-Voorzitter
Bijlage: 1
onderwerp datum afdeling ons kenmerk
Concept begroting 2013 juli 2012 Directie GGD/DIR/143/2012/BK
iiililllliliiliiiililli D l 2.251867 De Raden van de gemeenten die participeren in de Gemeenschappelijke Regeling Gezondheidszorg regio Nijmegen, met uitzondering van Mook en Middelaar
GGD Regio Nijmegen postadres postbus 1120 6501 BC Nijmegen telefoon: (024) 329 72 97 fax: (024) 322 69 80
[email protected] www.ggd-nijmegen.nl contactpersoon Directie B. Kuijf Telefoon (024) 329 7279
[email protected]
Geachte Raad, Overeenkomstig artikel 26, lid 1, van de gemeenschappelijke regeling Gezondheidszorg Regio Nijmegen zendt de Bestuurscommissie u de concept begroting 2013 van GGD Regio Nijmegen. De concept begroting 2013 is, voor wat de wettelijke taken betreft, gebaseerd op de meerjarenbezuinigingen zoals die door het Algemeen Bestuur op 20 april 2011 besloten zijn. in verband met de uittreding van de gemeente Mook en Middelaar zal aan het Algemeen Bestuur worden voorgesteld om aan Mook en Middelaar frictiekosten in rekening te brengen en om dit budget te bestemmen naar een bestemde reserve frictiekosten Mook en Middelaar. Met dit budget kan het tekort dat door de uittreding ontstaat in 2013 voor 100%, in 2014 voor 75%, in 2015 voor 50% en in 2016 voor 25% worden afgedekt. Met het voorgaande als uitgangspunt ontstaat er voor 2013 een bijdrage vanuit de bestemde reserve Mook en Middelaar a € 149.000,- en is er een geplande bijdrage vanuit de bestemde reserve DDJGZ a € 83.000,- en een bijdrage uit de bestemde reserve bezuinigingen a € 75.000,- beschikbaar in 2013. Rekening houdend met de bijdrage uit de hiervoor genoemde bijdrage uit bestemde reserves sluit de begroting 2013 op nihil. In de jaren daarna (wederom geschoond voor beschikbare posten vanuit bestemde reserves) is er sprake van een tekort van gemiddeld € 583.000,- structureel. De belangrijkste oorzaken voor dit structurele tekort zijn: • De onverwachte toename van de ICT-kosten met€ 330.000,- per jaar vanaf januari 2014. Verwacht wordt dat de investeringen hiervoor aan het eind van 2013 moeten worden gedaan, waarna de lasten vanaf 2014 jaarlijks toenemen met € 330.000,-. Over dit onderwerp zal op een later moment een uitgebreide notitie aan het Algemeen Bestuur worden voorgelegd. • In de begroting en meerjarenraming is rekening gehouden met volledige uittreding van Mook en Middelaar vanaf 1 januari 2013. Kijkend naar de kosten betekent deze uittreding dat alleen de directe inzet van JGZ-personeel kan worden teruggebracht. Voor alle overige taken kan geen directe relatie worden gelegd tussen uittreding van M&M en aanwijsbare taakvermindering. In de meerjarenraming is er rekening mee gehouden dat gemeente Mook en Middelaar een frictiekostenbudget ter beschikking zal stellen van Ie jaar 100%, 2e jaar 75%, 3e jaar 50% en 4e jaar 25%. Vanuit dit budget wordt dan een bestemde reserve gevormd dat gedurende vier jaar het frictiekostenverlies kan dekken voor 100%, 75% etc. Zodoende komt het tekort trapsgewijs in de meerjarenraming tot uitdrukking. • De kruissubsidiëring - het verwerven en behouden van positief renderende projecten en subsidies om de uniforme taken te kunnen uitvoeren tegen lagere bijdrage van gemeenten daarvoor - wordt vanwege de economische crisis steeds lastiger uit te voeren. • De verplichting om vanaf 1 januari 2013 structureel te gaan schatkistbankieren bij het Rijk zal de structurele rentebaat van de GGD reduceren. De GGD Regio Nijmegen werl^t voor de gemeenten Beuningen, Druten. Groesbeek, Heumen, IVIilIingen aan de Rijn, Mook en Middelaar, Nijmegen, Ubbergen, West Maas en Waal en Wijchen.
datum ons kenmerk pagina
juli 2012 GGD/DIR/143/2012/BK 2 van 2
De tekorten vanaf 2014 zijn zichtbaar in de cijfers verwerkt als nog te bezuinigen. Het structurele tekort is gemeld in de vergadering van het Algemeen Bestuur van 28 juni 2012; de GGD bereidt dit onderwerp verder voor gedurende de zomerperiode, waarna verdere besprekingen over dit onderwerp met het Algemeen Bestuur worden gepland vanaf september 2012. In de meerjarenraming is rekening gehouden met verwerving van extra opdrachten. De daarbij behorende extra personeelskosten zijn ook in de cijfers verwerkt. Als deze acquisitiedoelstelling in de jaren 2014 tot en met 2016 niet wordt gerealiseerd neemt het verlies met gemiddeld € 225.000,- per jaar toe. Wij zien ons genoodzaakt om u er op te wijzen dat het risicoprofiel van de GGD toeneemt. Voor een toelichting daarop verwijzen wij u naar de pagina's 24 en 25. De inventarisatie van de risico's vindt u op pagina 41, als onderdeel van bijlage 1. Bij brief d.d. 20 juni jl. bent u reeds geïnformeerd over de vertraging in het fusieproces om te komen tot één GGD in Gelderland-Zuid. Zodra een nieuwe streefdatum voor de fusie is vastgesteld, zullen de voorbereidingen beginnen voor het opstellen van een begroting voor GGD Gelderland-Zuid. Deze zal in samenhang met het concept-organisatieplan en de concept gemeenschappelijke regeling voor GGD Gelderland-Zuid aan u worden voorgelegd voor uw zienswijze, respectievelijk uw akkoord (met betrekking tot de GR). Wij leggen de begroting 2013 voor GGD Regio Nijmegen nu aan u voor en verzoeken u om uw zienswijze kenbaar te maken vóór 15 november 2012 zodat de begroting op 13 december 2012 door het Algemeen Bestuur kan worden vastgesteld. De Adviesfunctie Verbonden Partijen zal haar advies voor 1 september 2011 aan u kenbaar maken. Voor eventuele informatie over de concept begroting 2012 kunt u contact opnemen met de,heer B. Kuijf, directeur GGD Regio Nijmegen. vfif^ndelijke groet, s de Bestuurscomrfi'issie GGD Regio Nijmegen
M. Hendriks MBA 'oorzitter
Bijlage: 1
ri
GGD Regio Nijmegen
GGD Regio Nijmegen postadres postbus 1120 6501 BC Nijmegen
P r o g r a m m a b e g r o t i n g 2 0 1 3 S» S»
bezoekadres Groenewoudseweg 275 6524 TV Nijmegen telefoon: (024) 329 72 97 fax: (024) 322 69 80
[email protected] www.ggd-nijmegen.nl
colofon uitgave afdeling versie
GGD Regio Nijmegen Directie 5
GGD Regio Nijmegen
Programmabegroting 2013
GGD Regio Nijmegen
Inhoudsopgave 1 2 2.1 2.2 2.2.1 3 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.5.1 4.5.2 5 5.1 5.2 5.2.7 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.2.7 5.2.8 5.2.9 5.2.10 5.3 5.3.7 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.4 5.4.7 5.4.2 5.4.3 5.4.4 5.4.5 5.4.6 5.4.7 5.5 5.6 5.7
Inleiding Volksgezondheid regio Nijmegen Gezond leven Lokaal gezondheidsbeleid gemeenten regio Nijmegen Gezondtieidssituatie regio Nijmegen Missie Ontwikkelingen in productgroepen Jeugdgezondheidszorg (JGZ) Preventie en Bestrijding Infectieziekten Sluitende Zorg (OGGZ) Gezondheidsbevordering en epidemiologie Overige Medische Milieukunde (MMK) Forensische geneeskunde Paragrafen Algemene reserve Risico's Risicoprofiel van de GGD Kruissubidiëring Overige korting op de gemeentelijke bijdrage wettelijke taken Uittreding Mook en Middelaar Territoriale congruentie binnengrenzen Economische chsis, ven/verving extra opdrachten en MBZ Grieppandemiën of andere calamiteiten Groenewoudseweg 275 Verzekerbare risico's Kapitaalgoederen Treasury Risicobeheer Kasgeldlimiet Renterisiconorm Financiehngslimiet Bedrijfsvoering Personeelsbeleid Kwaliteitsbeleid 2013 FZ en ICT Algemeen ICT Huisvesting Post en Archiefzaken (PAZ) Communicatie Verbonden partijen Btw-compensatiefonds 1 nvesteringsbeg roti ng
Programmabegroting 2013
5 7 7 7 7 9 10 10 13 15 17 20 20 21 23 23 24 24 24 24 24 25 25 25 25 25 25 26 26 26 26 27 27 27 27 28 28 28 28 28 29 29 29
GGD Regio Nijmegen
Bijlagen Bijlage 1:
Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
2 3 4 5
30 Programmarekening Balans Grondslagen van waardering Toelichting bij de programmarekening Investeringsbegroting Inventarisatie risico's Gemeentelijke bijdrage uniform deel Gemeentelijke bijdrage maatwerk Gemeentelijke bijdrage facultatieve taken Gemeentelijke bijdrage 2013 Totaal gemeentelijke bijdrage 2013 per gemeente Indicatie huur/services JGZ locaties 2012 - 2013 Overzicht GGD-organisatie Meerjarig overzicht gemeentelijke bijdrage wettelijke taken Meerjarig overzicht Digitaal Dossier-JGZ per gemeente
Programmabegroting 2013
33 34 35 36 40 41 43 45 47 49 51 52 53 54 55
GGD Regio Nijmegen
1
Inleiding
Voor u ligt de concept Programmabegroting 2013 van GGD Regio Nijmegen. De concept begroting 2013 is, voor wat de wettelijke taken betreft, gebaseerd op de begrotingsrichtlijnen Regio Nijmegen 2013; welke door de Adviesfunctie Verbonden Partijen zijn opgesteld.
Fusie GGD Gelderland-Zuid De besturen van GGD Regio Nijmegen en GGD Rivierenland hebben samen met het bestuur van Veiligheidsregio Gelderland-Zuid de bestuursopdracht gegeven om te komen tot een fusie van beide GGD'en en om daarbij de positionering van GHOR Gelderland-Zuid te onderzoeken. De besluitvorming over de positie van de GHOR is uitgesteld tot het najaar 2012, waardoor er vooralsnog geen besluiten zullen worden genomen over een eventuele wijziging van de positie van de GHOR. De fusie beperkt zich derhalve vooralsnog tot beide GGD'en. Conform de fusieopdracht zal het gaan om een volledige fusie, waarbij de veiligheidsgerelateerde taken (met name AGZ) vergaand geïntegreerd worden en de taken jeugdgezondheidszorg, meldpunt bijzondere zorg, gezondheidsbeleid en gezondheidsbevordering zoveel als mogelijk lokaal verankerd zullen blijven. In het najaar van 2012 zal het organisatieplan voor de fusie in concept gereed zijn en voor zienswijze aan de gemeenten en voor advisering aan de OR'en worden voorgelegd. Eind 2012 wordt het definitieve organisatieplan ter vaststelling voorgelegd aan de huidige besturen en wordt de GR van GGD Gelderland-Zuid ter instemming voorgelegd aan de gemeenteraden van de 18 deelnemende gemeenten. Onderhavige begroting beperkt zich tot GGD Regio Nijmegen. In de begroting wordt er van uit gegaan dat gemeente Mook en Middelaar in 2013 niet meer deelneemt en dat deze gemeente de diensten vanaf dat jaar afneemt bij GGD Limburg-Noord (conform de wettelijke verplichting daartoe). Bij het opstellen van deze begroting was reeds bekend dat een fusie van beide GGD'en per 1-1-2013 niet haalbaar is. Medio 2012 zal de streefdatum voor de fusie door beide GGD-besturen worden bepaald. Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat de fusie uiterlijk per 1 juli 2013 in zal gaan. Zo spoedig als mogelijk zal in aansluiting op het organisatieplan voor GGD Gelderland-Zuid ook een begroting voor GGD Gelderland-Zuid worden opgesteld; zodat besluitvorming over de fusie en de GR voor GGD Gelderland-Zuid parallel aan de besluitvorming over de begroting van deze GGD kan plaatsvinden. Indien de fusiedatum wordt bepaald op 1 juli 2013, dan zal dit een begroting zijn voor de tweede helft van 2013.
Bezuinigingen In deze begroting is de bezuiniging voor 2013 op de wettelijk verplichte taken verwerkt, conform het besluit van het Algemeen Bestuur van de GGD d.d. 20 april 2011. Additioneel voor 2013 gaat het om een extra bezuiniging van € 200.000, - door flexibilisering Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg, € 25.000, - op OGGZ/MBZ en € 25.000, - vermindering kosten Inspectie Kinderopvang. In de meerjarenraming zijn de voor 2014 en 2015 geplande bezuinigingen daaraan toegevoegd (voor een compleet overzicht zie bijlage 4). Tevens zijn in de begroting de facultatieve- en maatwerktaken 2013 verwerkt, conform de besluiten van de individuele gemeenten en de berichtgeving hierover aan de GGD. Er is een zo realistisch mogelijke inschatting gemaakt van de inkomsten voor projecten en maatwerkproducten in 2013. Logischerwijs zijn ook de hieraan gerelateerde kosten meegenomen. Geschoond voor de bijdrage vanuit de bestemde reserve DD-JGZ a € 83.000, -, voor de bijdrage uit de bestemde reserve bezuinigingen è € 75.000, - en voor de bijdrage uit de bestemde reserve frictiekosten Mook en Middelaar ö € 149.000, - sluit de begroting 2013 op nihil. Dit tekort wordt in de jaren daarna € 514.000, - in 2014, € 653.000,- in 2015 en € 581.000, - in 2016. Vanaf 2014 zijn de tekorten zichtbaar verwerkt in de cijfers alsnog te bezuinigen.
Programmabegroting 2013
GGD Regio Nijmegen
In de vergadering van het Algemeen Bestuur van 28 juni 2012 is melding gemaakt van het structurele tekort vanaf 2014; de GGD bereidt dit onderwerp verder voor gedurende de zomerperiode, waarna verdere besprekingen over dit onderwerp met het Algemeen Bestuur worden gepland vanaf september 2012. De belangrijkste oorzaken voor het structurele tekort dat ontstaat zijn: • De onverwachte toename van de ICT-kosten met € 330.000, - per jaar vanaf januari 2014. Verwacht wordt dat de investeringen hiervoor aan het eind van 2013 moeten worden gedaan, waarna de lasten vanaf 2014 jaarlijks toenemen met € 330.000, -. Over dit onderwerp zal op een later moment een uitgebreide notitie aan het Algemeen Bestuur worden voorgelegd. • In de begroting/ meerjarenraming is rekening gehouden met volledige uittreding van Mook en Middelaar vanaf 1 januari 2013. Kijkend naar de kosten betekent deze uittreding dat alleen de directe inzet van JGZ-personeel kan worden teruggebracht. Voor alle overige taken kan geen directe relatie worden gelegd tussen uittreding van Mook en Middelaar en aanwijsbare taakvermindering. In de meerjarenraming is er rekening mee gehouden dat gemeente Mook en Middelaar een frictiekostenbudget ter beschikking zal stellen van: Ie jaar 100%, 2e jaar 75%, 3e jaar 50% en 4e jaar 25%. Vanuit dit budget wordt dan een bestemde reserve gevormd dat gedurende vier jaar het frictiekostenverlies kan dekken voor 100%, 75%, etc. Zodoende komt het tekort trapsgewijs in de meerjarenraming tot uitdrukking. • De kruissubsidiëring - het verwerven en behouden van positief renderende projecten en subsidies om de uniforme taken te kunnen uitvoeren tegen lagere bijdrage van gemeenten daan/oor - wordt vanwege de economische crisis steeds lastiger uit te voeren. • De verplichting om vanaf 1 januari 2013 structureel te gaan schatkistbankieren bij het Rijk zal de structurele rentebaat van de GGD reduceren.
Procedure Conform de Gemeenschappelijke Regeling gezondheidszorg regio Nijmegen wordt de concept begroting 2013 voorgelegd aan de deelnemende gemeenten voor hun zienswijze. Opzet begroting In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de belangrijkste ontwikkelingen op het terrein van de volksgezondheid. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de missie van de GGD. In hoofdstuk 4 worden de ontwikkelingen en speerpunten beschreven van de zes productgroepen die de GGD onderscheidt. Hoofdstuk 5 bevat paragrafen voor de financiële begroting, waaronder de bedrijfsvoering. In tegenstelling tot eerdere jaren is er voor 2013 geen productenboek opgesteld. Hier is voor gekozen, omdat de producten in het kader van de fusie met GGD Rivierenland opnieuw beschreven zullen moeten worden.
Programmabegroting 2013
GGD Regio Nijmegen
2 2.1
Volksgezondheid regio Nijmegen Gezond leven
De overheid streeft een gezonde samenleving na. Om levensbedreigende of chronische ziekten te voorkomen en vroegtijdig op te sporen, zijn er vaccinatieprogramma's en bevolkingsonderzoeken. Maar het voorkomen van ziekten is één. Ook het bevorderen van een gezonde leefstijl is van cruciaal belang. In de Volksgezondheidstoekomstverkenningen (VTV), die in 2010 door het RIVM zijn uitgebracht, wordt geconstateerd dat de trends zich op veel leefstijlgebieden gunstig ontwikkelen. De gezondheid van Nederlanders is in ruim anderhalve eeuw enorm verbeterd. De stagnatie in de jaren negentig in de groei van de gezondheid van de bevolking is weer omgebogen naar een bescheiden groei. Toch zijn wij al lang geen koploper meer in Europa, maar doen wij het in vergelijking met de ons omringende landen gemiddeld. Wij leven wel langer, maar hebben ook meer ziekten; vooral veel chronische ziekten. Belangrijk is dat wij daar steeds beter mee om leren gaan. Het RIVM constateert tegelijkertijd dat er zeer grote verschillen in gezondheid zijn. Laagopgeleiden leven 6 a 7 jaar korter en het verschil in het leven zonder beperkingen is zelfs 14 jaar. Binnen het overheidsbeleid staan vijf speerpunten centraal: overgewicht, roken, overmatig alcoholgebruik, diabetes en depressie. Dit zijn tevens de determinanten van de meeste chronische ziekten. In het huidige landelijke preventiebeleid van de Minister van VWS ligt de nadruk sterk op de eigen verantwoordelijkheid van de burger, het geloof in publiek-private samenwerking; terwijl de verantwoordelijkheid voor gezondheidsbeleid met name bij de lokale overheden wordt neergelegd, zonder dat daar extra middelen bij komen. De regering Rutte (stand van zaken eind mei 2012) gelooft niet in veel landelijke voorlichtingsprogramma's en heeft veel van deze programma's afgeschaft of wegbezuinigd. Met name de rookpreventie is daar fors door getroffen; terwijl ook effectieve maatregelen om in de horeca niet meer te roken fors in omvang zijn teruggebracht. Het enige waar deze regering wel in investeert is het stimuleren van sport en bewegen in de buurt. Ook gelooft de minister sterk in het aanpassen van de omgeving, maar dat zal door de stakeholders vooral zelf gedaan moeten worden. Zij is daarom enthousiast over vormen van publiek-private samenwerking om lokaal gezondheidsinterventies op te pakken.
2.2
Lokaal gezondheidsbeleid gemeenten regio Nijmegen
Door de GGD worden iedere vier jaar gezondheidsprofielen opgesteld, om iedere gemeente in de regio Nijmegen te voorzien van een zo compleet mogelijk beeld van de gezondheid (en samenhangende factoren) van de bevolking. In 2012 zijn de gezondheidsprofielen 2011 uitgekomen, waarbij voor iedere gemeente ook nog een korte factsheet is uitgetiracht met de belangrijkste gegevens voor de betreffende gemeente. De meeste gemeenten zullen het Gezondheidsprofiel 2011 gebruiken bij het opstellen, onderbouwen c.q. actualiseren van het eigen lokaal gezondheidsbeleid; dat, al dan niet in samenhang met de WMO-nota, het komende jaar opgesteld gaat worden. De gemeente Wijchen heeft dit jaar al een gecombineerde nota WMO met een onderdeel Gezondheidsbeleid uitgegeven.
2.2.1
Gezondheidssituatie regio Nijmegen
(Gezonde) levensven/vachting De levensverwachting voor kinderen die tussen 2005 en 2008 in de regio Nijmegen geboren zijn, is 80,1 jaar (mannen 78 en vrouwen 82). Dit is hetzelfde als het gemiddelde van heel Nederland. Ook de sterfte in regio Nijmegen is vergelijkbaar met landelijke cijfers. De levensverwachting is in deze regio sterker toegenomen dan landelijk, want tot 2005 scoorde regio Nijmegen lager dan het landelijk gemiddelde wat betreft levensverwachting en sterfte. De levensjaren worden niet allemaal in gezondheid doorgebracht. De levensverwachting zonder beperkingen is voor inwoners uit de regio Nijmegen 69,5 jaar (NL: 69,0 jaar) en de levensverwachting in goede geestelijke gezondheid is 74,1 jaar (NL: 72,6 jaar).
Programmabegroting 2013
GGD Regio Nijmegen
Sociaal economische gezondheidsverschillen De sociaal economische status (SES) van mensen is ongelijk verdeeld. De gezondheid van mensen blijkt duidelijk samen te hangen met de sociaal economische status. Op basis van landelijk onderzoek blijkt, dat mensen met een lage opleiding gemiddeld zes tot zeven jaar korter leven en dat de levensverwachting zonder beperkingen veertien jaar korter is dan bij mensen met een hoge opleiding. De oorzaak van dergelijke gezondheidsverschillen is complex. Moeilijker leefomstandigheden, minder gezonde leefgewoonten en slechtere woon- en werksituatie spelen een elkaar versterkende rol. Preventie Preventie kan, naast de zorg, een aanzienlijke bijdrage leveren aan een goede gezondheid in Nederland. Ongezonde leefgewoonten vormen een groot risico voor bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, kanker, chronische luchtwegaandoeningen en diabetes (type 2). Ongezond gedrag staat niet op zichzelf, maar hangt sterk samen met de sociale en fysieke omgeving waarin mensen opgroeien, naar school gaan, wonen, werken en recreëren. Het gaat erom dat wij niet alleen langer gezond blijven, maar dat wij als wij chronische aandoeningen hebben daar ook beter mee om kunnen gaan. Een gezondere leefstijl kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren. De 1* lijn en met name de huisartsen zien veel chronisch zieken. Vandaar dat in de Gezondheidsprofielen 2011 ook is geadviseerd om samen met de 1* lijn meer in te zetten op het gezamenlijk vinden van collectieve oplossingen voor individueel ervaren gezondheidsklachten. Leefstijl De leefstijl in de regio Nijmegen lijkt, rekening houdend met vergelijkbare SES-gebieden, niet veel af te wijken van het Nederlands gemiddelde. De gunstige trends, die in de Gezondheidsprofielen met betrekking tot veel leefstijl-factoren wordt gesignaleerd, zet zich ook voort in de nieuwste cijfers uit het EMOVO-onderzoek, dat in het najaar van 2011 is gehouden onder alle leerlingen van alle 2^ en 4^ klassen van het voortgezet onderwijs in de regio. Daaruit blijkt dat er over de jaren een gunstige trend te zien is wat betreft spijbelen, roken, alcoholgebruik, drugsgebruik en tolerantie ten opzichte van homoseksualiteit. Op de eveneens belangrijke thema's psychische gezondheid, voeding, bewegen, overgewicht en seksuele gezondheid zien we een gelijkblijvende trend. Alles bij elkaar zien wij veel goede ontwikkelingen, maar dit betekent ook weer niet dat wij er al zijn. Op al deze factoren is nog aanzienlijke winst te behalen. Specifieke risicogroepen Groepen waaraan in het regionale gezondheidsprofiel extra aandacht wordt besteed^ zijn: • jongeren: aandacht voor ongezonde leefgewoonten en psychosociale ontwikkeling (opvoedingsproblemen, gezinsproblemen, (huiselijk) geweld, etc); • ouderen: aandacht voor preventie van valincidenten; lichamelijke en psychosociale problemen; depressiviteit en eenzaamheid; stijgend beroep op de zorg door de vergrijzing; de draagkracht van mantelzorgers en vrijwilligers in relatie tot het groeiende beroep dat op hen wordt gedaan; kwetsbare groepen: dit betreft vooral het werkterrein van de OGGZ (dak- en thuislozen, alcoholisten, drugsverslaafden, (ex)-psychiatrische patiënten, straatprostituees, verkommerden/ huisvervuilers, zorgmijders, vereenzaamde ouderen, multiprobleem-gezinnen en illegalen); maar ook kwetsbare groepen buiten de directe OGGZ-doelgroep (mensen met een lage sociaaleconomische status (SES), allochtonen, mensen met een handicap en slachtoffers van huiselijk geweld).
Programmabegroting 2013
GGD Regio Nijmegen
Missie GGD Regio Nijmegen is de gezamenlijke gemeentelijke gezondheidsdienst voor de bescherming van de gezondheid van de inwoners van de gemeenten die samenwerken in de Gemeenschappelijke Regeling regio Nijmegen. Als verlengde arm van het lokaal bestuur voert de GGD een aantal wettelijk verankerde taken uit. Daarnaast kunnen gemeenten en derde partijen de GGD verzoeken bepaalde taken en projecten in uitvoering te nemen. Gemeenten mogen er op vertrouwen dat, daar waar de gezondheid van de inwoners van de gemeenten wordt bedreigd, de GGD dit proactief zal signaleren en de gemeentebesturen zal adviseren en ondersteunen bij het treffen van noodzakelijke dan wel gewenste maatregelen. Om deze taken naar behoren te kunnen uitvoeren, draagt de GGD er zorg voor dat zij als het gezamenlijke expertisecentrum voor gezondheidsbescherming kan optreden. Deze expertise betreft niet alleen de beschikbaarheid van kennis, maar ook de vaardigheid om deze kennis praktisch toe te passen in activiteiten en programma's. De volgende thema's staan daarbij centraal. 1.
Integrale aanpak zorg voor kinderen en jongeren Speerpunten liggen onder andere op het terrein van de ontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin (CJG), vroegsignalering, zorgcoördinatie en sluitende zorg voor risicojongeren. Tevens krijgt de invoering van het digitaal dossier Jeugdgezondheidszorg (DD-JGZ) prioriteit, als belangrijk instrument binnen de JGZ en de CJG's.
2.
Voorkomen en bestrijden van maatschappelijke uitval Ten behoeve van het voorkomen en bestrijden van maatschappelijke uitval houden de gemeenten het Meldpunt Bijzondere Zorg in stand. Gelet op de gemeentelijke WMO-visie op OGGZ en de centrale positie die op basis daarvan aan het MBZ is toegekend (inclusief de bijbehorende financiering), zal het MBZ verder worden ontwikkeld op het grensgebied van'zorg en veiligheid, in effectieve aansluiting op de lokale netwerken en wijkstructuren.
3.
Effectieve monitoring en bevordering van gezondheid De GGD zorgt voor gemeenten voor een effectieve organisatie van activiteiten op het terrein van gezondheidsbevordering (GB), die gericht zijn op beleidsadvisering, onderzoek en ontwikkeling, preventiestructuur, uitvoering en ondersteuning. Hierbij wordt gekozen voor settings, die worden gevormd door bestaande organisaties en natuurlijke verbanden: gezonde school, gezonde wijk en gemeente en gezonde kennis. De ambitie is om interventies te (helpen) ontwikkelen, die duurzaam effectief bijdragen aan gezondheid.
4.
Bescherming en veiligheid Bescherming en veiligheid omvat een breed terrein van Infectieziektebestrijding, Reizigerszorg Medische milieukunde en Forensische geneeskunde. Op deze terreinen heeft intensivering van de samenwerking met relevante partijen prioriteit. Het gaat hierbij zowel om gemeenten, andere GGD'en en de GHOR, als ook om zorgverleners en -instellingen. Bij het bieden van toegankelijke en professioneel georganiseerde infectieziektebestrijding wordt door de GGD prioriteit gegeven aan risicogroepen, omdat hier collectief gezien de meeste gezondheidswinst kan worden behaald. De GGD doet dit niet alleen preventief en proactief, maar soms ook in een inspecterende rol; zoals bij de groeiende taak op het gebied van technische hygiënezorg (THZ).
Programmabegroting 2013
GGD Regio Nijmegen
4
Ontwikkelingen in productgroepen
Naast de productgroepen Jeugdgezondheidszorg (4.1), Preventie en bestrijding infectieziekten (4.2), Sluitende zorg (4.3) en Gezondheidsbevordering (4.4) is er een productgroep Overige (4.5) opgenomen. Deze productgroep omvat de producten Medische Milieukunde en Forensische geneeskunde.
4.1
Jeugdgezondheidszorg (JGZ)
De Jeugdgezondheidszorg GGD Regio Nijmegen heeft tot doel bij te dragen aan een gezonde ontwikkeling van de jeugd. Zij doet dit vanuit de visie dat dit doel alleen bereikt kan worden binnen een samenhangend professioneel systeem van zorg voor jeugdigen. Haar inzet richt zich op een zo vroeg mogelijk preventief signaleren en interveniëren ten aanzien van de ontwikkeling van de jeugd, waarbij laagdrempeligheid voorop staat. Deze professionele activiteiten worden zoveel mogelijk 'evidence en/of practice based' efficiënt en effectief uitgevoerd. De Jeugdgezondheidszorg geeft uitvoering aan het basistakenpakket (BTP) JGZ voor de doelgroep 0-19 jaar, preventieve logopedie, deelname aan zorgadviesteams (ZAT), schoolgezondheidsbeleid, vertrouwensarts voor het onderwijs en gezondheidsbevordering. In overleg met gemeenten wordt uitvoering gegeven aan maatwerk. Ontwikkelingen Op het terrein van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) spelen vele ontwikkelingen; deze dragen alle bij aan het in beeld krijgen en houden van de (ontwikkeling van) kinderen/jeugdigen: de flexibilisering van de JGZ, de vorming van Centra voor Jeugd en Gezin (CJG), het Digitaal Dossier JGZ (DDJGZ), de transitie jeugdzorg, de bezuinigingen en de mogelijkheid om te flexibiliseren in het Basistakenpakket (BTP) en allerlei vormen van samenwerking. Al deze ontwikkelingen hebben een grote impact op de organisatie, uitvoering en inhoud van de Jeugdgezondheidszorg; zij hebben een sterke onderlinge samenhang en worden ook als zodanig benaderd. •
Zowel gemotiveerd vanuit de inhoud als ook door de bezuinigingen is eind 2011 gestart met het project FLINKI (Flexibilisering Innovatie Kwaliteit Jeugdgezondheidszorg). De uitvoering en invulling van het Basistakenpakket (BTP) zijn tegen het licht gehouden ,met het doel het BTP flexibeler te maken en meer aan te passen aan de zorgbehoefte van de ouder en het kind. Er is een minimum aanbod geformuleerd en zorg op indicatie is omschreven. Daarnaast is een aantal experimenten uitgevoerd om te komen tot nieuwe producten, bijvoorbeeld verzuimpreventie en terugdringen overgewicht. Nadrukkelijk is de samenwerking gezocht en verder gestalte gegeven met onder andere scholen, huisartsen en NIM Maatschappelijk werk. Ouders, samenwerkingspartners en gemeenten zijn betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe pakket. Bij het vormgeven van het nieuwe pakket is ervan uitgegaan dat doeltreffende zorg voor de jeugd is gebaseerd op drie pijlers, die goed op elkaar moeten aansluiten: a. problemen moeten worden voorkomen door gezonde jeugd gezond en veilig te houden (dit geldt globaal gezien voor 80% van de jeugdigen); b. problemen moeten vroegtijdig worden gesignaleerd en zorg moet snel en laagdrempelig (dichtbij) worden aangeboden (globaal 15%); c. indien noodzakelijk, moet er directe toegang en beschikbaarheid zijn van gespecialiseerde zorg (globaal 5%). Belangrijke uitgangspunten voor de JGZ zijn: - Zorg die aansluit bij de behoefte en de vraag van de ouders/jeugdigen en hun eigen kracht versterkt. - Aandacht voor collectieve en individuele preventie en vroege ondersteuning blijft de basis van de JGZ en is ook haar kracht. Daarnaast is extra aandacht nodig voor risicosituaties, risicogroepen en risicogedrag. De JGZ zet evidence en practice based instrumenten in.
Programmabegroting 2013
10
GGD Regio Nijmegen
- Goede aansluiting en samenwerking tussen de partijen werkzaam op het terrein van de jeugd. - Passend binnen de criteria, die de Inspectie voor de Gezondheidszorg stelt. • Het Rijk heeft met de gemeenten afgesproken dat er in 2012 in elke gemeente een Centrum voor Jeugd en Gezin is. Ouders, jongeren en professionals kunnen bij het CJG terecht voor vragen over opvoeden en opgroeien. Daarnaast is het CJG een netwerkorganisatie waar de lokale organisaties, die zich bezighouden met opvoeden en opgroeien, samenwerken. In alle gemeenten van regio Nijmegen is een CJG. leder CJG beschikt over een website, waar ouders informatie en advies kunnen krijgen en tevens de mogelijkheid hebben om contact te leggen met het CJG. Om de samenwerking te bevorderen, is in de meeste gemeenten gekozen voor gezamenlijke huisvesting. JGZ-medewerkers van GGD Regio Nijmegen en medewerkers van NIM Maatschappelijk Werk verlenen informatie en advies en zo nodig lichte hulp. In de regio zijn afspraken gemaakt over coördinatie van zorg en de invoering van casusregie. In 2012 is, mede op aangeven van de regionaal werkende instellingen, verder gewerkt aan regionale afspraken met behoud van de eigen identiteit van de CJG's in de diverse gemeenten. In Nijmegen zijn in 2012 de Sociale Netwerken gestart; de CJG's zullen hier onderdeel van uitmaken. • In 2011 heeft het Kabinet besloten dat de geïndiceerde jeugdzorg (provinciale jeugdzorg, JeugdGGZ, Jeugdreclassering, Jeugdbescherming en de Licht Verstandelijk Gehandicaptenzorg) overgaat naar de gemeenten. Rijk, VNG en Provincies hebben afgesproken dat de transitie van de jeugdzorg in 2016 een feit moet zijn. Hoe één en ander gaat verlopen zal in 2012 nader worden uitgewerkt. In 2011 is, als aanloop naar de transitie, het Experiment Jeugdzorg Dichtbij van start gegaan. Dit is een project tussen gemeenten. Provincie, Bureau Jeugdzorg, jeugdzorgaanbieder Entréa en NIM. De projectleiding is in handen van de GGD. De C J G samenwerkingsverbanden experimenteren met de inzet van ambulante jeugdzorg van Entréa, zonder dat hiervoor een indicatietraject van Bureau Jeugdzorg (BJZ) nodig is. In 2012 is dit gecontinueerd. In 2012 is door de gemeenten het rapport Transformeren en Integreren gemaakt, een visie van de samenwerkende gemeenten in de Regio Nijmegen voor de decentralisatie functie begeleiding en de transitie Jeugdzorg. De GGD heeft in 2012 een interne conferentie georganiseerd, om zich te bezinnen op de rol en positie van de GGD bij de verschillende transities. • Digitaal Dossier JGZ De invoering en het gebruik van een digitaal dossier Jeugdgezondheidszorg (DD JGZ) is wettelijk verplicht. De invoering ervan bij GGD Regio Nijmegen vindt plaats op basis van een plan van aanpak en met behulp van rijks- en gemeentelijke financiering. In 2012 zijn alle consulten digitaal uitgevoerd en is doorgegaan met de conversie van historische gegevens. In 2012 is gestart met het invoeren van een centrale digitale afsprakenplanning. Uiteindelijk doel is het DD JGZ te koppelen aan onder andere Landelijk Schakelpunt (LSP), het RIVM en de verloskundigen om digitale overdracht van gegevens mogelijk te maken bij verhuizing van kinderen en ook kinderen beter in beeld te houden. Het LSP is landelijk nog niet van de grond gekomen. • De GGD heeft samen met het UMC St Radboud, het CWZ, de Coöperatieve Verloskundigen Nijmegen en Zorggroep Zuid-Gelderland het Consortium Nijmegen bevalt Goed opgericht Aanleiding hiervoor was het advies van de landelijke Stuurgroep Zwangerschap en geboorte en de daarin aangegeven noodzaak om maatregelen te nemen tegen perinatale en maternale sterfte en morbiditeit in Nederland door middel van multidisciplinaire en lijnoverstijgende samenwerking. Voor de financiering van het consortium is subsidie aangevraagd bij ZonMw. Het Consortium is in 2012 uitgebreid met de regio's Arnhem, Doetinchem en Boxmeer. In samenwerking is een aantal trajecten gestart. Voor de GGD/JGZ zijn de belangrijkste: Vroegsignalering met verloskundigen, kraamzorg en gynaecologen en het landelijk project Healthy Pregnancy 4AI1, mede begeleid vanuit het Erasmus MC Rotterdam, met een regionale invulling. Speerpunten • In 2013 wordt het project FLINK! geïmplementeerd en verder doorontwikkeld. Veel aandacht wordt besteed aan samenwerking met partners in het veld; zoals scholen, huisartsen, kinderopvang en maatschappelijk werk en welzijn. Belangrijk is dat met het nieuwe pakket de kwaliteit, laagdrempeligheid, het bereik en de effectiviteit worden verhoogd of in ieder geval niet omlaag gaan. En dit alles binnen de taakstelling van de bezuiniging. • Versterken van de positie van de CJG's blijft een speerpunt. Voor zowel ouders als ook professionals moet duidelijk zijn waar het CJG voor staat en wat het CJG ouders en jongeren te bieden
Programmabegroting 2013
1^
GGD Regio Nijmegen
heeft. Dit vraagt om een duidelijk visie op samenwerking en resultaatgerichtheid van de zowel de partners als ook van de financiers. Wanneer de CJG-partners er in slagen om een stevig samenwerkingsverband op te zetten, maakt dit de megaoperatie van de transitie van de jeugdzorg naar gemeenten een stuk eenvoudiger. • De transitie van geïndiceerde jeugdzorg naar gemeenten: de GGD heeft een belangrijke rol als verlengde arm van de gemeente in het beschermen van de gezondheid en het versterken van preventie. • Vroegsignalering: een zo vroeg mogelijke signalering van (opvoedings)problemen bij de ontwikkeling van kinderen is van groot belang. De samenwerking binnen het Consortium Nijmegen bevalt goed wordt gecontinueerd en uitgebreid. • DD JGZ: verdere ontwikkeling van het DD JGZ en de centrale planning. • Huisvesting: goede en goed bereikbare, laagdrempelige huisvesting van de JGZ blijft een speerpunt. Doelen • Binnen het kader van de flexibilisering van de JGZ: implementatie van de nieuwe werkwijze en doorgaande ontwikkeling nieuwe producten, versterking van samenwerking met in- en externe partners. • Het leveren van een bijdrage aan het realiseren van de CJG's in de verschillende gemeenten in de regio. Enerzijds door een actieve bijdrage te leveren in werkgroepen en aan het tot stand komen van notities. Anderzijds door de interne aanpassingen voor de uitvoering van taken in het kader van het CJG: informatie- en adviesfunctie, casusregie, bieden van lichte hulp. • Bijdragen aan het tot stand komen van een sluitende keten in de zorg en vroegsignalering rond jeugdigen. • Verdergaande invoering van het DD JGZ volgens het plan van aanpak; uitbouwen van de koppelingen aan het DD JGZ. • Gemeenten ondersteunen bij de voorbereiding transitie jeugdzorg door het ter beschikking stellen van kennis, expertise en de preventieve taken van de GGD.
Programmabegroting 2013
12
GGD Regio Nijmegen
4.2
Preventie en Bestrijding Infectieziekten
De productgroep Preventie en Bestrijding Infectieziekten bestaat uit de producten Infectieziekten, Tuberculose (TBC), Seksueel overdraagbare aandoeningen (Soa), Aanvullende seksualiteitshulpverlening (Sense), Reizigersadvisering- en vaccinatie en Technische Hygiënezorg (THZ). Deze productgroep heeft tot doel het vroegtijdig signaleren, voorkomen en bestrijden van infectieziekten en richt zich op de voor de samenleving risicovolle infectieziekten. Daarnaast staat de rol in de rampenbestrijding door voorbereiding en bestrijding van outbreaks hoog op de agenda. De doelgroep bestaat uit de totale bevolking met de nadruk op risicogroepen en instellingen waar deze risicogroepen verblijven. Ontwikkelingen • Door sterk toegenomen internationaal verkeer kunnen infectieziekten zich snel over de wereld verspreiden. • De steeds intensievere contacten tussen mens en dier maken de kans op verspreiding van zoönosen (van dier op mens overdraagbare infectieziekten) groter. • Door toenemende antibioticaresistentie zullen infecties steeds vaker en moeilijk te behandelen zijn (bijvoorbeeld. TBC, MRSA en ESBL). • Bovendien neemt door klimaatverandering de kans op (her)introductie van bepaalde infectieziekten toe, zoals dengue en malaria; beide overdraagbaar door muggen, die normaal in tropische gebieden leven. • Infectieziekten is door de WVR en de 2e tranche W P G mede een zaak van openbare orde en veiligheid geworden. Er wordt van de GGD verwacht dat de GGD zich adequaat op rampen en crises voorbereidt. De fusie met GGD Rivierenland is conform deze wetgeving in gang gezet • De aanvullende curatieve Soa-zorg en de aanvullende seksualiteitshulpverlening (Sense) worden op basis van landelijke subsidieregelingen kosteloos aangeboden. VWS heeft de aanvullende curatieve Soa-zorg en de Sense voor jongeren met ingang van 1-1-2012 geïntegreerd tot de regeling Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg. Daarnaast zijn de criteria voor de doelgroepen om toegelaten te mogen worden tot de Soa-poli aangescherpt. Mensen die enkel aan het criterium "anoniem" voldoen worden niet meer toegelaten. Jongeren die enkel aan het criterium "jonger dan 25 jaar" voldoen worden alleen op chlamydia getest. De verwachting is dat de financiering door VWS in 2013 niet substantieel zal veranderen. • Voor de Reizigersvaccinatie en -advisering zijn de gevolgen van de economische crisis nog steeds duidelijk voelbaar. Het afsluiten van contracten met meerdere landelijke zorgverzekeraars is een van de landelijke (en regionale) ontwikkelingen die het product beter in de markt zetten. Ook wordt er ingezet op samenwerking met collega GGD'en om kosten te besparen (onder andere gericht op het gebruik maken van een gemeenschappelijk afsprakenbureau). Daarnaast wordt contact gezocht met opleidingen en beroepsgroepen ten behoeve van het vaccineren van hun studenten/personeel tegen bijvoorbeeld hepatitis. • Door de vergrijzing neemt het risico op zorggerelateerde infectieziekten bij ouderen toe; het is de verwachting dat artikel 26-meldingen (meldingen van instellingen) daardoor zullen gaan stijgen. Regionaal: • De implementatie van het regionale samenwerkingsplan voor TBC krijgt steeds duidelijker vorm. • De academische werkplaats AMPHI breidt diens onderzoek op het gebied van infectieziekten steeds meer uit en zoekt daarin samenwerking met partners zowel in Nijmegen (UMC St Radboud, & CWZ) als ook landelijk (RIVM). In overleg met de GGD'en wordt een strategie uitgezet voor verankering van deze werkplaats na 2014, als er geen externe subsidie meer is. • Niet alle infectieziekten, waarop actie ondernomen moet worden in het kader van de volksgezondheid, zijn meldingsplichtig. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om infectieziekten zoals scabies, chronische hepatitis C, meldingen van legionella in waterleidingen en prik- en seksaccidenten. Het werk rondom niet-meldingsplichtige infectieziekten is de laatste jaren stijgende, conform de landelijke trend. • Naar aanleiding van de Q-koorts uitbraak is het bewustzijn rondom het risico van zoönosen voor de volksgezondheid gegroeid. • GGD Regio Nijmegen heeft de laatste jaren het aantal Soa-consulten verder uitgebreid en meer outreachend gewerkt, waardoor meer risicogroepen bereikt worden.
Programmabegroting 2013
GGD Regio Nijmegen
Speerpunten • Fusie met GGD Rivierenland. • Voorbereiding op crises en rampen. • Infectieziekten: - Focus op zoönosen in de regio. - Goed informeren van bestuurders vanuit het oogpunt van openbare orde en veiligheid. • Soa-Sense: - Geïntegreerd Soa-Sense-aanbod en wijzigingen in de criteria. - Focus op de grootste risicogroepen. • Technische Hygiënezorg en Inspectie Kinderopvang - Effectueren van de bezuiniging op de Inspectie Kindercentra. - Integratie Technische Hygiënezorg en Inspectie Kindercentra. • TBC: - Samenwerking in regio Oost-Nederland. • Reizigersadvisering- en vaccinatie: - Positionering en marktwerking. • Academische werkplaats: - Onderzoek naar infectieziekten. - Aandacht voor verankering van de Academische werkplaats binnen het samenwerkingsverband van 7 GGD'en en het UMC St Radboud. Doelen • Fusie met GGD Rivierenland: Het fusietraject wordt vorm gegeven conform de fusiebesluitvorming in 2012. • Voorbereiding op crises en rampen: Om goed voorbereid te zijn wordt het GGD-rampen opvangplan (GROP) van beide GGD'en samengevoegd en verder afgestemd met GHOR Gelderland-Zuid en het Regionaal Crisisplan van Veiligheidsregio Gelderland-Zuid. • Infectieziekten: Samenwerking met veterinaire professionals wordt verstevigd en waar nodig opgezet. • Soa-sense Vorm geven aan het geïntegreerde Soa-Sense-aanbod en implementatie van wijzigingen in de criteria. • Technische hygiënezorg en Inspectie Kinderopvang Effectueren van de bezuiniging op de Inspectie Kinderopvang, waarbij met gemeenten passende afspraken gemaakt worden over structurele afname van dit product en over het niveau en de frequentie van het toezicht. • TBC De samenwerking in regio Oost-Nederland verder vorm geven ten behoeve van een efficiënte bedrijfsvoering en toekomstige bezuinigingen, met behoud van kwaliteit en lokale verankering. • Reizigersadvisering- en vaccinatie: Contracten met ziektekostenverzekeraars, instellingen, bedrijven en scholen verder uitbreiden. • Academische werkplaats: - Onderzoek naar infectieziekten wordt verder uitgebouwd naar zoönosen, welke mogelijk een belangrijke rol gaan spelen in de toekomst in Nederland en mogelijk in ons werkgebied. - Aandacht voor verankering van de Academische werkplaats binnen het samenwerkingsverband van 7 GGD-en en het UMC St Radboud is nodig, omdat er vanaf 2014 geen externe subsidie meer is voor dit programma.
Programmabegroting 2013
14
GGD Regio Nijmegen
4.3
Sluitende Zorg (OGGZ)
Volgens de WMO zijn gemeenten verantwoordelijk voor de regie op de openbare geestelijke gezondheidszorg. De productgroep Sluitende Zorg omvat activiteiten op dit terrein. De doelgroep bestaat uit sociaal kwetsbare groepen in multiprobleemsituaties, die overlast veroorzaken of waar de omgeving zich zorgen over maakt én die zelf niet om hulp vragen. Doelstelling van Sluitende Zorg is het voorkomen van overlast en verkommering van individuen of groepen in de samenleving die geen, of te laat, toegang krijgen tot de reguliere zorg. GGD Regio Nijmegen doet dit door ongevraagde contactlegging en door toe te leiden naar de reguliere zorg. Vaak ontbreekt namelijk de zorgvraag, of het aanbod van de reguliere zorg sluit niet aan bij de behoefte. GGD Regio Nijmegen opereert in deze productgroep op het snijvlak van zorg, openbare orde en veiligheid. Sluitende Zorg bestaat in 2013 uit de volgende producten: • MBZ-Trajectregie (waaronder vervuiling, dak- en thuislozen, intensieve trajectregie en Huiselijk Geweld (HG) in gemeente Nijmegen; Wet Tijdelijk Huisverbod) • Begeleide Herkansing (wordt door de woningbouwcorporaties gefinancierd) • Eerstehulppost • Nazorg Veelplegers • Trajectindicering ZSM (Zo Snel, Slim, Selectief, Simpel, Samen en Samenlevingsgericht Mogelijk) (Veiligheidshuis) • Huiselijk Geweld in de regiogemeenten • Scenarioteam • Psychosociale hulpverlening bij kleinschalige incidenten - PSHi • (Ondersteuning) Veiligheidshuis Huiselijk Geweld. Ontwikkelingen • In 2012 zijn door het Algemeen Bestuur van de GGD besluiten genomen over bezuinigingsmaatregelen op de Sluitende Zorg in de jaren 2013-2015. Dit mede als gevolg van omvangrijke rijksbezuinigingen, onder andere op gemeentelijke financiën. Er is besloten tot budgetkortingen op de kosten van opleidingen en het secretariaat van het Meldpunt Bijzondere Zorg. Mogelijke verdere bezuinigingen in 2013 zijn nog onzeker. • Centrumgemeente Nijmegen heeft in 2012 een fundamentele kanteling doorgevoerd in de toegang tot zorg, waaronder ook de Sluitende Zorg. Uitgangspunten bij deze herbezinning zijn: meer samenhang in welzijnsvoorzieningen, gemeentelijke regie op hoofdlijnen, optimale zelfredzaamheid van de burger, een meer laagdrempelige toegang tot ondersteuning vanuit de eigen leefomgeving van de burger en een focusverlegging van curatie naar preventie. • De effecten van deze kanteling heeft de GGD / Meldpunt Bijzondere Zorg in 2012 geconcretiseerd in diverse keten-Zwerkafspraken, waaronder het opstellen van criteria over het opschalen van 'zorg' naar 'sluitende zorg' en visa versa, beschikbaarheid van expertise van het Meldpunt Bijzondere Zorg voor de regieteams, netwerkondersteuning ten behoeve van de samenwerking rondom de meest complexe OGGZ-doelgroep. Ook in 2013 blijven leidende principes: houd het zo simpel en zo regulier mogelijk; doe alleen wat echt niet simpel en regulier kan; communiceer dit ook met de opdrachtgevers. • Het MBZ ziet vanwege de scherpere afbakening van de toegang tot sluitende zorg, haar doelgroep krimpen en verzwaren. 2013 Is een jaar waarin de borging van expertise (en veiligheid voor medewerkers) in het werken met deze zwaardere doelgroep (waarbij criminaliteit toeneemt) aandacht zal krijgen. • De duurzame aanpak van complexe OGGZ-problemen krijgt mogelijk concreet gestalte door het bundelen van krachten en expertise in een directe samenwerking van het Meldpunt Bijzondere Zorg met Pro Persona en Iriszorg. Er wordt over gesproken een 'eerste hulppost' te vormen; waarbij wordt gewerkt volgens de CTI-methode, waarvan het effect wetenschappelijk is aangetoond. Bedoeld wordt om de meest complexe doelgroep in zorg te krijgen (GGD) (de bovenste 1% van de piramide) en te houden (Iriszorg en Pro Persona) en ook snel af te schalen naar lokale voorzieningen als specialistische zorg niet nodig blijkt. • In samenwerking met het Veiligheidshuis Nijmegen is in 2012 de nieuwe ketenaanpak Huiselijk Geweld geïmplementeerd. 2013 Is een jaar waarin de multidisciplinaire samenwerking tussen Programmabegroting 2013
1^
GGD Regio Nijmegen
• •
•
• •
Politie, Justitie en Zorgpartners wordt verfijnd en ook verbreed naar meerdere doelgroepen (bijv. nieuwe OM-maatregel ZSM, veelplegers Jeugd). Vanwege deze toenemende samenwerking liggen er plannen voor gezamenlijke huisvesting met het Veiligheidshuis en Reclassering Nederland. Als één van de OGGZ-ketenpartners in regio Gelderland-Zuid geeft de GGD invulling aan de functie van Steunpunt Huiselijk Geweld. In 2013 zal de GGD (Nijmegen/Rivierenland) in de samenwerking tussen de Hera, het AMK en het MBZ nadere invulling gaan geven aan haar taken in het kader van de nieuwe wetgeving Meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Naar aanleiding van een evaluatie in 2012 is gebleken dat een diversiteit van functionaliteit en inrichting van Lokale Zorgnetwerken bij de verschillende gemeenten nog steeds aanwezig is. Als gevolg hiervan heeft de vraag naar trajectregie aan het Meldpunt Bijzondere Zorg gevarieerd van (licht) complexe naar hoogcomplexe OGGZ-problematiek. In 2013 zal het Meldpunt Bijzondere Zorg daarin nog meer kaderstellend zijn en breidt het opdrachtgeverschap door Lokale Zorgnetwerken zich uit van Huiselijk Geweld cases naar ook de Bijzondere Zorg cases (BZcases). Het LZN of de beleidsambtenaar zal vanaf dan ook voor BZ-cases afwegen wat te doen met de melding: direct doorzetten naar reguliere zorg, zelf interveniëren of, in geval van hoogcomplexe problematiek, het MBZ verzoeken deze melding op te nemen. Bovengenoemde afspraken over opdrachtgever- en opdrachtnemerschap rondom HG-cases en BZ- cases worden ook ingevoerd in centrumgemeente Nijmegen. Naar aanleiding van het afgeronde fusietraject in 2012 van GGD Regio Nijmegen en GGD Rivierenland, zullen de Meldpunten Bijzondere Zorg uit beide regio's per 1 januari 2013 tezamen één afdeling MBZ vormen. In 2013 zal een integratie van de producten WTH en PSHi plaatsvinden. Dit vraagt om eenduidige werkafspraken met de externe samenwerkingspartners, zoals de Politie en Pro Persona. De overige producten die vallen onder Sluitende Zorg blijven (vooralsnog) regionaal ingebed en aangestuurd.
Speerpunten Versterken expertise met betrekking tot meest complexe 1% OGGZ-doelgroep. Verdere afstemming met regieteams. Optimalisering van de multidisciplinaire samenwerking van de diverse partners in het Veiligheidshuis. Uitbreiding van taken in het Veiligheidshuis naar overige doelgroepen Veiligheidshuis (VHH). Nadere invulling van taken en samenwerking MBZ-Hera-AMK in de uitvoering van de functies Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) en de meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Optimalisering van het signaleringsysteem voor lacunes in het aanbod van voorzieningen, waaronder regionale verstrekking van informatie over HG- en Bijzondere Zorgsignalen. Ondersteunen van gemeenten bij het uitwerken van de monitorfunctie. Invulling van een samenwerking tussen Iriszorg/ProPersona en MBZ aan een 'schotloze' OGGZketen: Ie hulppost OGGZ volgens methodiek CTI (Critical Time Intervention). Samenwerking bij de producten WTH en PSHi/PSHOR door MBZ Rivierenland / MBZ Nijmegen. Doelen Netwerk en regiefunctie verder versterken. Geen overschrijding van de prestatieafspraken met betrekking tot het aantal meldingen. Optimalisering van de opdrachtgever-opdrachtnemer-relatie voor zowel HG- als BZ-cases tussen Lokale Zorgnetwerken, regieteams en het MBZ. Meer kwaliteit in de HG-keten door middel van samenwerking in het Veiligheidshuis. Eén borging van de SHG-functies voor Gelderland-Zuid door het MBZ. Consequente en snelle adressering van signalen over lacunes in het voorzieningenaanbod. Verwezenlijken van een schotloze OGGZ/GGZ-keten. Ontwikkelen en implementeren van de monitorfunctie. Integratie van de producten WTH en PSHi/PSHOR door MBZ Rivierenland / MBZ Nijmegen. Implementatie van de mantelovereenkomst door middel van het maken van nadere overeenkomsten met alle betrokken ketenpartners. Gezamenlijke huisvesting van het MBZ met het Veiligheidshuis en Reclassering Nederland.
Programmabegroting 2013
16
GGD Regio Nijmegen
4.4
Gezondheidsbevordering en epidemiologie
Het bevorderen van de gezondheid van de bewoners van de regio is één van de speerpunten van het beleid van GGD Regio Nijmegen. Daarvoor is het nodig om te werken aan een gezonde leefomgeving, een gezonde leefstijl en gelijke kansen op een goede gezondheid van de inwoners van de gemeenten in de regio Nijmegen. De GGD zet daar een aantal instrumenten voor in. Periodiek wordt de gezondheid van de bevolking gemeten. Deze epidemiologische gegevens vormen de basis voor het gezondheidsbevorderingsbeleid. De GGD heeft ervoor gekozen om te werken vanuit belangrijke leefgebieden, waarin bewoners georganiseerd en te bereiken zijn: de settingbenadering, gericht op een gezonde school en een gezonde wijk/gemeente. De ambitie is om samen met de school, de wijk/gemeente en de belangrijke partners daarbij interventies te (helpen) ontwikkelen, die duurzaam effectief bijdragen aan gezondheid. Sleutelbegrippen zijn: een brede en integrale aanpak; een grote variatie in interventies, waaronder het realiseren van voor gezondheid verstandige regels en beleid; vormen van voorlichting en training om mensen kennis en vaardigheden bij te brengen, die bijdragen aan zelfmanagement en die de zelfredzaamheid verhogen; creëren van (nieuwe) voorzieningen om gezondheid beter mogelijk te maken; ontwikkeling van netwerken en draagvlak met partijen binnen en buiten de zorg. Om dit te realiseren, bouwen en onderhouden wij preventiestructuren; om het hierboven geschetste brede scala aan activiteiten ook te kunnen waarmaken. De GGD biedt ondersteuning bij gezondheidsbevordering, het verbinden en stimuleren van initiatieven aan elkaar en voert zelf ook in beperkte mate programma's uit. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de beste voorbeelden, die er binnen het vakgebied voorhanden zijn, en van de beste (voorlichtings)materialen en -programma's. Via Gezonde School en Gezonde Wijk zijn deze materialen beschikbaar. Ontwikkelingen De afdeling Gezondheidsbevordering en Epidemiologie blijft sterk in ontwikkeling. Het beleidsplan, dat in het najaar 2008 is vastgesteld, wordt sindsdien geoperationaliseerd in concrete projectplannen binnen drie productlijnen: gezonde school, gezonde wijk/gemeente en gezonde kennis. Binnen deze productlijnen worden de actuele gezondheidsthema's uitgewerkt en geconcretiseerd. Het gaat hierbij vooral om overgewicht - inclusief voeding en bewegen -, roken en alcohol, seksuele gezondheid, psychische gezondheid en hygiëne/veiligheid. De belangrijkste ontwikkeling voor 2013 is de fusie met GGD Rivierenland en het in elkaar schuiven van de beide afdelingen die gezondheidsbevordering en epidemiologie in hun takenpakket hebben. Op het terrein van de epidemiologie was al langer sprake van samenwerking rondom de monitoronderzoeken. Deze samenwerking zal versterkt worden en gaan plaatsvinden, zoals heter nu naar uitziet, vanuit een aandachtsveld Innovatie en Onderzoek vanuit de nieuwe afdeling. De belangrijkste uitdaging is om in de grotere organisatie van Gelderland-Zuid de nabijheid met de gemeenten vast te houden. Dichtbij iedere lokale context zal de gezondheidsbevordering georganiseerd worden. De beide GGD'en hebben dit tot nu toe op een verschillende manier vormgegeven. In 2013 zal gezocht worden naar manieren om het beste van beide aanpakken in de nieuwe afdeling in te passen. Daarnaast zullen er geen activiteiten meer worden uitgevoerd in de gemeente Mook en Middelaar. Een belangrijk thema voor 2013 is de manier waarop de GGD, en daarbinnen GB&E, inspelen op en bijdragen aan de grote transities die gaande zijn: de kanteling in de WMO, de nieuwe AWBZ-taken en de decentralisatie Jeugdzorg. Voor gemeenten staat een beleid voorop waarin het stimuleren van zelf/samenredzaamheid, een collectieve aanpak, versterking van de aandacht voor preventie voorop staat. Voor de gemeente Nijmegen is de ontwikkeling van sociale wijkteams belangrijk. Samen met partners als Sportservice wordt gezocht naar manieren om het preventieve en collectieve aanbod in aansluiting op de sociale wijkteams vorm te geven. Voor de WMO en de AWBZ zijn ouderen een belangrijke doelgroep. Uitstellen van kwetsbaarheid en stimuleren van een preventieve aanpak van ouderengezondheidstieleid is een beleidsterrein waar de GGD een zinvolle bijdrage kan leveren. Met name de activiteiten die wij samen met de ZZG en de huisartsen uitvoeren en de activiteiten in het kader van het ouderennetwerk ZOWEL NN zijn
Programmabegroting 2013
1^
GGD Regio Nijmegen
voorbeelden waarin die preventieve en collectieve aanpak naar voren komt Hierin werken wij ook samen met de zorgverzekeraars, omdat ook zij belang hebben bij een preventievere aanpak. Op het terrein van de jeugdzorg is - vanuit het perspectief van GB&E - de samenwerking met de JGZ van belang om samen met de JGZ na te gaan hoe de GGD een beter product kan bieden aan en met de scholen. Wij zijn ervan overtuigd dat wij samen met de scholen meer kunnen bereiken om Gezonde scholen te krijgen door een betere koppeling te maken tussen de individuele preventie en signalering vanuit de JGZ en de collectieve preventie vanuit GB&E. Wij kunnen daarbij voortbouwen op de goede samenwerking die met alle gemeenten en met veel scholen is opgebouwd op het terrein van de Gezonde School. De Gezonde Wijk/Gemeente aanpak heeft tot medio 2011 vooral vorm gekregen binnen een aantal Nijmeegse achterstandswijken met de inzet van gezondheidsmakelaars; via experimenten met kennisateliers in de Ie lijn en met het Alcoholmatigingsproject, dat in vrijwel alle gemeenten in de regio wordt uitgevoerd. De voortgang van dit laatste thema is voor 2013 overigens nog niet duidelijk. In 2012 is het werk van de gezondheidsmakelaars als voorbeeldwerkwijze genomen voor de andere gezondheidsbevorderaars binnen Gezonde Wijk/Gemeente. Voor zover de formatie het toelaat zijn nu ook in de andere gemeenten gezondheidsbevorderaars als gezondheidsmakelaar actief De samenwerking met de eerste lijn (huisarts, wijkverpleegkundige, diëtist, fysiotherapeut, etc.) is binnen Gezonde Wijk/Gemeente een belangrijk speerpunt, omdat het mogelijkheden voor de verbinding tussen preventie en curatie mogelijk maakt en zo het preventieve potentieel van de Ie lijn kan versterken. De samenwerking met de ZZG, Zowel NN, de huisartsen, het Koploperprogramma van Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) van UMC St Radboud en participatie in de Regionale ZorgAgenda en de Coöperatie voor Wijkkennis is hierin belangrijk. Beschikken over, en toepassen van, de best beschikbare kennis over gezondheidsbevordering is een uitgangspunt; evenals het streven om het resultaat van gezondheidsbevordering zichtbaar te maken middels monitoring- en evaluatieonderzoek. In dit kader is het verder ontwikkelen van wijkanalyses en wijkprofielen en andere gegevens over gezondheid van de bevolking en gebruik van zorg belangrijk om met elkaar de juiste prioriteiten in het beleid te stellen. De GGD participeert daarvoor in de op te richten Coöperatie voor Wijkkennis; waarin gemeente Nijmegen, Eerstelijnsgeneeskunde, zorgverzekeraar en een groot aantal lokale en regionale partners gaan samenwerken om kennis en expertise te bundelen, om de best mogelijke integrale aanpak van gezondheidsproblemen te gaan realiseren. Het onderdeel Integraal Gezondheidsbeleid (IGB) van de Academische Werkplaats AMPHI speelt hierin een belangrijke aanvullende rol. AMPHI-IGB wordt vanuit GB&E getrokken en is een samenwerkingsverband tussen de GGD'en in de regio, de vakgroep ELG van het UMC St Radboud en het Behavioural Science Instituut van de Radboud Universiteit (sociale wetenschappen. Pedagogiek en Psychologie). Speerpunten • Versterken van de individuele en de collectieve preventie in de samenwerking tussen GB&E en JGZ richting scholen en met de Soa- en Sense-zorg vanuit AGZ. • Uitbouwen van het aanbod voor de Gezonde School. • Starten met een regiobrede aanpak voor gezonde voeding op de scholen (gezonde kantines, gezonde overblijfmogelijkheden, fruitbeleid, gezonde traktaties, etc.) • Versterken van het traject Homoseksualiteit en het onderwijs (SchoolsOut); zodat, naast het VO en ROC, de samenwerking met het Basisonderwijs vorm gaat krijgen. • Ontwikkelen en implementeren van een integraal gezondheidsbeleid, onder andere door gezondheid een vast onderdeel te laten zijn van de wijkaanpak in Nijmegen en door vormen van integraal gezondheidsbeleid te realiseren met alle gemeenten in de regio. Gezamenlijk met partners een werkwijze vinden voor collectieve en preventieve aanpak van gezondheidsthema's welke aansluit bij de werkwijze van de sociale wijkteams in Nijmegen. • Extern bijdragen aan een versterking van de samenwerking tussen de openbare gezondheidszorg en de curatieve zorg, met name de eerstelijnsgezondheidszorg; onder andere via de kennisateliers 1e lijn, ZOWEL NN en deelname aan het koplopersprogramma van ELG van het UMC St Radboud.
Programmabegroting 2013
18
GGD Regio Nijmegen
•
•
Uitbrengen van de rapportage over de Volwassenen- en ouderenmonitor, die gezamenlijk met alle GGD'en in het land in het kader van de Nationale-Lokale Monitor is afgenomen in het najaar van 2012. Opzetten en afnemen van de Kindermonitor in het najaar van 2013. Uitbouwen van AMPHI-IGB en het via deze academische werkplaats realiseren van 3 projecten, waarin concrete GGD-vragen met het UMC worden beantwoord.
Doelen • Operationeel zijn en up-to-date zijn van de Gezonde School als werkmethode; waarbinnen programma's voor overgewicht, roken en alcohol, seksuele gezondheid en psychische gezondheid en geluk worden toegepast. In 2013 zullen voeding en psychische gezondheid extra aandachtsterreinen zijn. • Advisering van gemeenten bij het opstellen van het lokaal gezondheidsbeleid en ondersteunen bij de uitvoering daarvan. • Doorontwikkelen van een wijkaanpak in de Nijmeegse aandachtswijken, aansluitend op de sociale wijkteams. • Voor de andere gemeenten de aanpak van integraal gezondheidsbeleid vormgeven, met inzet van gezondheidsbevorderaars als gezondheidsmakelaars. • Rapportage Volwassenen- en ouderenmonitor en uitvoeren van de Kindermonitor. • Realiseren van een vervolg op het alcoholmatigingsbeleid "Geen alcohol onder de 16" voor de regio Nijmegen. • Bijdrage leveren aan sociale veiligheid binnen het onderwijs via SchoolsOut, het traject onderwijs en homoseksualiteit, dat naast het VO is uitgebreid naar het ROC en het BO. • Inhoud geven aan een programma voor preventieve ouderenzorg, middels de samenwerking met de ZZG-zorggroep en als vervolg op het project Preventiekracht Thuiszorg. • Ondersteuning bieden aan de afdelingen AGZ en JGZ bij de primaire processen op het gebied van epidemiologisch onderzoek en gezondheidsbevordering, waarbij rechtstreeks wordt aangesloten bij de behoeften die er op de diverse werkterreinen van beide afdelingen bestaan. • Uitbouwen van AMPHI-IGB, waaronder de samenwerking preventie-curatie en gezondheidsbevorderingZ-beleid. Uitvoeren van een drietal kortlopende onderzoeksprojecten, versterken van de band tussen gemeenten en AMPHI en het opstarten van een nieuw promotietraject. • Participeren in het ClAO-netwerk en van daaruit realiseren van een door ZonMw gefinancierd onderzoeksprogramma met RU, UMC St Radboud en HAN; gericht op het versterken van opvoedkundige aspecten in overgewichtinterventies.
Programmabegroting 2013
19
GGD Regio Nijmegen
4.5
Overige
De productgroep 'overige' bestaat uit de producten Medische Milieukunde en Forensische geneeskunde.
4.5.1
Medische Milieukunde (MMK)
Het doel van MMK is het beperken en zoveel mogelijk voorkomen van gezondheidsschade ten gevolge van blootstelling aan voor de gezondheid schadelijke milieufactoren, maar ook het voorkomen van secundaire gezondheidsschade door ongerustheid. De bemoeienis van MMK leidt tot gevraagd en ongevraagd advies gericht op gemeenten, haar inwoners (individueel of groepsgericht) en instellingen. Ontwikkelingen • Het blijft een belangrijk aandachtspunt voor de GGD om gemeenten te stimuleren het thema milieu & gezondheid integraal op te pakken in het gemeentelijke beleid en om gezondheid beter te gaan verankeren in beslissingstrajecten. Gezondheid is niet automatisch ingebed in bestuurlijke procedures en wordt onvoldoende gewaarborgd door de milieuwetgeving. De commissie Milieueffectrapportage (M.e.r). adviseert daarom om een gezondheidsparagraaf op te nemen in milieueffectrapportages en zo gezondheid een plek te geven in de besluitvorming. Maar ook bij niet Mer-plichtige projecten kan het goed zijn om over gezondheid na te denken. Het team Milieu en gezondheid heeft hiervoor verschillende instrumenten. • Geluid is een wijdverbreid milieuprobleem en zorgt voor een aanzienlijke ziektelast. Vooral langs drukke verkeersaders ondervinden omwonenden vaak geluidshinder. Geluidshinder gaat dan ook vaak samen met klachten van en/of ongerustheid over luchtverontreiniging. Langs de A50 in Beuningen strijden bewoners en gemeente al jaren voor een verbetering van de leefbaarheid. De GGD ondersteunt door mee te denken over manieren om de gezondheidseffecten van geluid en luchtverontreiniging in kaart te brengen en te kijken naar aanknopingspunten voor beleid. • In 2012 is onder andere in Nijmegen door GGD en gemeente samen een onderzoek gedaan naar de uitstoot van roet door de scheepvaart op de Waal. Roet en ultrafijn stof zijn gezondheidskundig gezien belangrijke componenten van luchtverontreiniging. De uitstoot van roet en ultrafijn stof van wegverkeer is de laatste jaren in kaart gebracht, maar de uitstoot van andere lokale bronnen nog niet. In Utrecht, Nieuwegein en Nijmegen wordt gemeten bij drukke scheepvaartroutes langs woonwijken. In Arnhem en Zutphen wordt gemeten bij dieseltreinroutes langs woonwijken. Het project zal inzicht geven in de bijdrage van vrachtscheepvaart en dieseltreinen op lokale concentraties ultrafijn stof en roet in de leefomgeving. • Hoewel de productie van asbest al jaren verboden is, is asbest nog alom aanwezig in gebouwen. Regelmatig stuiten particulieren tijdens het klussen op asbestverdacht materiaal. Maar ook in publieke gebouwen, zoals scholen, restaurants of zwembaden, wordt soms onverwacht asbest aangetroffen. De aanwezigheid van asbest kan meestal geen kwaad; maar soms heeft, bijvoorbeeld tijdens renovatiewerkzaamheden, beschadiging en verspreiding van asbest plaatsgevonden. Dit leidt vaak tot grote ongerustheid onder de mogelijk blootgestelde mensen. De GGD ondersteunt in deze situaties door het maken van een risicoschatting en advisering over de risicocommunicatie. Speerpunten • Inhoudelijke speerpunten zijn: crisisbeheersing, een gezonde leefomgeving (ruimtelijke ordening, lucht en geluid) en een gezond binnenmilieu. • Versterken van de relatie met de gemeenten, het inbedden van milieu en gezondheid in beleid en bestuurlijke beslissingen. • Intensieve samenwerking met de GGD'en in Gelderland en Overijssel op het gebied van MMK, waardoor onderwerpen efficiënter kunnen worden opgepakt en uitwisseling van specialistische kennis plaatsvindt met kwaliteitsverbetering als resultaat.
Programmabegroting 2013
20
GGD Regio Nijmegen
Doelen • Afhandelen van vragen en meldingen over milieu en gezondheid. • Gemeenten bewust maken van MMK-zaken, onder andere door aan te dringen op opname van MMK in de gezondheidsnotities en door te wijzen op nut en noodzaak van het vragen van advies aan de GGD bij bouwplannen op milieubelaste locaties, etc. • Verbeteren van het binnenmilieu van woonhuizen door nader onderzoek op aanvraag en, waar nodig, bewoners van advies voorzien; aanvullend woningbouwcorporaties hierover informeren. • Uitvoeren van collectieve voorlichting over de gezondheidseffecten van de eikenprocessierups en zo nodig over gezondheidseffecten van hitte. • Uitvoeren van voorlichting aan huisartsen aan het begin van het stookseizoen, om huisartsen alert te maken op de symptomen van koolmonoxidevergiftiging. • Publieksvoorlichting over actuele onderwerpen door minimaal vier publicaties in lokale media over seizoensgebonden MMK-onden/verpen (eikenprocessierups; hittegolf; teken; etc). • Informatievoorziening over medisch milieukundige onderwerpen versterken door het uitbrengen van een nieuwsbrief MMK voor gemeenten en woningbouwverenigingen (tweemaal per jaar).
4.5.2
Forensische geneeskunde
GGD Regio Nijmegen draagt er zorg voor dat 24 uur per dag een forensisch geneeskundige beschikbaar is voor het uitvoeren van forensische taken ten tiehoeve van gemeenten, politie en justitie. Het gaat om de volgende forensische taken: het verrichten van lijkschouwen bij vermoeden van nietnatuurlijke dood en bij euthanasie/hulp bij zelfdoding, het verrichten van het onderzoek van sporen aan het lichaam na een zedendelict in het kader van de opsporing, het vastleggen en interpreteren van letsels in een letselrapportage voor politie/justitie, het verrichten van proeven (bloedproef, urineproef, dna-proef) in opdracht van politie/justitie en het adviseren van politie/justitie in het kader van forensisch geneeskundige vragen. Ook kan de forensisch geneeskundige gebeld worden door medisch beroepsbeoefenaren, die een forensisch geneeskundige willen consulteren. Omdat hiermee een 24-uurs bereikbaarheid van GGD Regio Nijmegen gegarandeerd is, is de forensisch geneeskundige ook bereikbaar voor het aannemen van meldingen van meldingsplichtige infectieziekten of outbreaks daarvan. Tevens is de forensisch geneeskundige buiten kantooruren het eerste aanspreekpunt voor medisch beroepsbeoefenaren of burgers die een dringende vraag hebben over infectieziekten. Ontwikkelingen • De kwaliteitseisen van forensische taken zijn wettelijk vastgelegd in de Wet op de lijkbezorging: de uitvoerder moet een geregistreerd forensisch geneeskundige zijn. Deze eis gaat vanaf 1 januari 2013 gelden, de tussenliggende tijd is een overgangsperiode. GGD Regio Nijmegen heeft op 1 januari 2013 acht van de elf artsen geregistreerd, de laatste drie registreren zich volgens het huidige opleidingsplan in februari 2013, in november 2013 en in november 2014. • In de nieuwe wet op de lijkbezorging is de NODO-procedure vastgelegd (Nader Onderzoek Doodsoorzaken minderjarigen). Hierin is vastgelegd dat bij elk overlijden van een minderjarige de behandelend arts de gemeentelijk lijkschouwer op zijn minst telefonisch dient te consulteren. In de toekomst zullen ook NODO-teams met NODO-forensisch geneeskundigen worden opgericht. GGD Nederland heeft de implementatie van deze NODO-teams op zich genomen en wil de forensisch arts van de GGD laten optreden als NODO-forensisch geneeskundige. De ontwikkelingen hierin worden afgewacht. • Er is mondelinge overeenstemming met Politie Gelderland-Zuid over een te actualiseren contract. Deze overeenstemming dient nog geformaliseerd te worden. Vanwege de fusie met GGD Rivierenland zal er een aangepast contract aan de politie worden voorgelegd. • Een aantal artsen wordt mogelijk geschooid en kundig gemaakt in het opstellen van letselrapportages. Hiermee kunnen zij door de Rechter-commissaris benoemd worden als deskundige in strafzaken, waarmee hun rapportage als bewijs in een rechtszaak gebruikt kan worden. De kans wordt daarmee groter dat artsen worden opgeroepen te getuigen in een rechtszaak. De juridische risico's voor artsen en voor de GGD worden in kaart gebracht en daarna wordt besloten of wij dit als GGD (met een aantal artsen) willen aanbieden. • De fusie met GGD Rivierenland wordt voorbereid en geïmplementeerd. • De afdeling forensische geneeskunde van de nieuwe organisatie is HKZ-gecertificeerd. Programmabegroting 2013
21
GGD Regio Nijmegen
•
AMPHI heeft ruimte voor wetenschappelijk onderzoek in de forensische geneeskunde.
Speerpunten • Fusie met GGD Rivierenland wordt geïmplementeerd. • Er komt een nieuw team forensische artsen, die vrijwillig en gemotiveerd forensische diensten doen met goede en duidelijke voorwaarden. • In de nieuwe organisatie ligt een nieuwe regeling wachtdienstartsen voor de artsen die hierin opereren. • Toewerken naar de situatie dat alle artsen die forensische diensten draaien gaan voldoen aan registratie-eisen. In dit kader vindt bij GGD Regio Nijmegen de opleiding plaats volgens het opleidingsplan. In de nieuwe GGD-organisatie wordt duidelijk welke artsen forensische diensten doen en wie daarvoor nog opgeleid moet en worden. Er wordt geïnvesteerd in (her)registratie en in de verplichte bij- en nascholing van de forensisch artsen. • Er is contact met de belangrijkste samenwerkingspartners: ziekenhuizen. Politie, Justitie, etc. • GGD Regio Nijmegen neemt actief deel aan wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de forensische geneeskunde. Doelen • Zorgdragen dat alle artsen gaan voldoen aan registratie-eisen. • Implementatie van de fusie met GGD Rivierenland. • Implementatie van NODO. • Ondertekening van een nieuwe versie van het contract, in samenspraak met GGD Rivierenland, met de Politie Gelderland-Zuid door de Veiligheidsregio. • GGD Regio Nijmegen neemt actief deel aan wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de forensische geneeskunde.
Programmabegroting 2013
22
GGD Regio Nijmegen
5
5.1
Paragrafen
Algemene reserve
In haar vergadering van 7 juli 2011 heeft het Algemeen Bestuur een nieuwe norm voor de omvang van de algemene reserve van de GGD vastgesteld. Het bestuur besloot: • om een algemene reserve aan te houden van 5% van de omzet wettelijke taken, plus 12,5% van de omzet voor overige taken; • tweemaal per jaar - in de jaarrekening en in de begroting - wordt een beschrijving gegeven van de risico's, waarmee de organisatie te maken heeft, en worden de risico's, zo mogelijk, financieel vertaald; • de financieel gekwantificeerde risico's worden getoetst aan de algemene reserve in de jaarrekening en de begroting; • als daar aanleiding voor is, worden gemeenten ook tussentijds over risico's geïnformeerd; • de GGD vormt zo nodig bestemde reserves, nadat het Algemeen Bestuur daartoe heeft besloten; • de GGD volgt de regelgeving uit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) voor het treffen van voorzieningen.
Norm algemene reserve Verwachte algemene reserve Algemene reserve in % van de gestelde norm
Begroting 2013 1.602 1.824 114
Verw. Realisatie 2012 2011 1.714 1.873 1.824 1.872 106 100
Omdat er voor het structureel sluitend maken van de begroting forse bezuinigingen nodig zullen zijn, wordt het niet zinvol geacht om een meerjarig perspectief van de algemene reserve te schetsen. Daarom wordt hier volstaan met een weergave van de algemene reserve tot en met het jaar 2013. Na besluitvorming door het Algemeen Bestuur over oplossingsrichtingen om het tekort structureel terug te dringen, zal bekend zijn of en voor welke omvang voorzieningen getroffen moeten worden. Omdat de voorzieningen ten laste van de algemene reserve getroffen moeten worden, zal dit het beeld op korte termijn sterk beïnvloeden.
Programmabegroting 2013
23
GGD Regio Nijmegen
5.2
Risico's
In deze paragraaf wordt een opsomming gegeven van de belangrijkste geïnventariseerde risico's en eventuele maatregelen die mogelijk zijn (en soms ook niet), om de risico's te reduceren. Indien mogelijk is in de bijlage "inventarisatie van risico's" becijferd wat de financiële last zal zijn als het risico optreedt. Als alle geïdentificeerde risico's zich zouden voordoen, zou daarmee ruim 8,3 miljoen Euro gemoeid zijn. De Algemene reserve kan 20% van deze risico's afdekken. Hieronder wordt volstaan met een beschrijving van de belangrijkste risico's; een compleet overzicht is opgenomen in de bijlage met inventarisatie van risico's.
5.2.1
Risicoprofiel van de GGD
Het risicoprofiel van de GGD is in een paar jaar fors veranderd. De verhouding van vaste (wettelijke) en tijdelijke opdrachten was in 2004 70%:30%. In 2011 was de verhouding veranderd naar 56%:44%. Omdat de lagere bijdrage van gemeenten op wettelijk verplichte taken (zie paragraaf 5.2.2.) deels niet is ingevuld met kostenreductie, maar door inzet van positieve resultaten op facultatief werk en diensten voor derden, zal een teruglopende opdrachtportefeuille hiervoor een dubbel effect hebben op het financieel resultaat van de GGD. Dit is ook wel kruissubsidiëring genoemd.
5.2.2
Kruissubidiëring
Gemeenten hebben in de afgelopen jaren reeds meerdere malen gekort op de gemeentelijke bijdrage. In 2006 werd € 190.000, - gekort en dit bedrag werd in 2010 opgehoogd met € 228.000, tot € 398.000, -. Voor deze doorgevoerde kortingen op de uitvoering van wettelijke taken kreeg de GGD als opdracht om dit geld te verdienen met facultatieve taken. Vanwege de economische recessie lukt dit niet meer.
5.2.3
Overige korting op de gemeentelijke bijdrage wettelijke taken
De korting op de gemeentelijke bijdrage wettelijke taken van € 250.000, - per jaar vanaf 2012, oplopend naar€ 1.000.000, - in 2015 is vertaald naar kostenreductie op de uitvoering in de nu voorliggende begroting en meerjarenraming voor een bedrag van € 800.000, -; € 200.000,- van de korting op de gemeentelijke bijdrage wordt gefinancierd met een overschot op de SOA-subsidie. Als de subsidieregeling in de toekomst naar beneden wordt bijgesteld, kan dit betekenen dat alsnog naar € 200.000, - bezuinigingen moet worden gezocht.
5.2.4
Uittreding Mook en Middelaar
In deze begroting/meerjarenraming is de volledige uittreding van Mook en Middelaar verwerkt. Deze uittreding betekent dat de inkomsten voor de GGD afnemen, terwijl aan de kostenkant nauwelijks sprake van afname is. In de begroting is als uitgangspunt genomen dat de verliezen, die daardoor ontstaan, door Mook en Middelaar worden vergoed in een frictiekostenbudget êi 100% voor 2013, 75% voor 2014, 50% voor 2015 en 25% voor 2016. Als deze vergoeding voor frictiekosten niet beschikbaar komt, betekent dit een extra verlies van ca. € 375.000, -.
Programmabegroting 2013
24
GGD Regio Nijmegen
5.2.5
Territoriale congruentie binnengrenzen
De fusie van GGD Regio Nijmegen met GGD Rivierenland is in deze begroting niet verwerkt. Dit kan naar schatting € 900.000, - aan kosten met zich meebrengen.
5.2.6
Economische crisis, verwerving extra opdrachten en MBZ
In de meerjarenraming is rekening gehouden met verwerving van extra opdrachten. De daarbij behorende extra personeelskosten zijn ook in de cijfers verwerkt. Als deze acquisitiedoelstelling in de jaren 2014 tot en met 2016 niet wordt gerealiseerd neemt het verlies met € 675.000,- toe. De economische crisis duurt voort. In de begroting en meerjarenraming is geen rekening gehouden met nog extra bezuinigingen bovenop hetgeen er al als doelstelling in de cijfers is zichtbaar gemaakt. Het Meldpunt bijzondere zorg verkeert al geruime tijd in onzekerheid over eventuele wijzigingen die mogelijk zullen worden doorgevoerd. De datum waarop duidelijkheid zal worden verschaft is al meerdere malen verschoven. Ondanks deze onzekerheid zijn de begroting en meerjarenraming grotendeels gebaseerd op voorgaande jaren (met uitzondering van enkele projecten die zijn stopgezet).
5.2.7
Grieppandemiën of andere calamiteiten
Als zich een grootschalige grieppandemie of andere calamiteit zal voordoen, zal dit het normale werk van de GGD - langdurig - kunnen ontwrichten.
5.2.8
Groenewoudseweg 275
De GGD is hoofdhuurder van het pand Groenewoudseweg 275. Dit betekent dat het leegstandsrisico voor rekening van de GGD komt.
5.2.9
Verzekerbare risico's
De algemene risico's van wettelijke aansprakelijkheid en de inboedel zijn verzekerd. Dit geldt niet voor ziekteverzuim en werkeloosheid van personeel.
5.2.10
Kapitaalgoederen
De kapitaalgoederen van de GGD worden normaal onderhouden en vervangen na afloop van de economische levensduur. Voor het huurderonderhoud aan de Groenewoudseweg 275 is een voorziening getroffen, op basis van een meerjarenonderhoudsplan.
Programmabegroting 2013
25
GGD Regio Nijmegen
5.3
Treasury
5.3.7
Risicobeheer
Het verstrekken van leningen en garanderen van rente en aflossing van leningen is de GGD niet toegestaan.
5.3.2
Kasgeldlimiet
Jaarlijks wordt door het ministerie aangegeven welk bedrag mag worden gefinancierd met kortlopende geldleningen; het kasgeldlimiet. Het betreft een percentage van 8,2% van het totaal van de begroting. Als het kasgeldlimiet structureel wordt overschreden, moet de kortlopende schuld worden omgezet in een langlopende schuld. In 2013 blijft de GGD binnen de norm van de wet Fido. De kasgeldlimiet (In euro's) Omvang begroting per 01-01-2013 (= grondslag) In procenten van de grondslag Toegestane kasgeldlimiet
19.067.299 8,2% 1.563.519
Totaal netto vlottende schuld Toegestane kasgeldlimiet Ruimte (+) / Overschrijding (-)
2e 3e 4e kwartaal 1 e kwartaal kwartaal kwartaal -417.957 -2.510.724 609.578 -2.394.840 1.563.519 1.563.519 1.563.519 1.563.519 -831.322 1.145.562 -947.205 2.173.096
5.3.3
Renterisiconorm
Om ongewenste financiële gevolgen van rentewijzigingen te beperken, wordt door het ministerie ook jaarlijks een renterisiconorm aangegeven. In 2013 is dit een percentage van 20% van het begrotingstotaal van de GGD. De uitkomst hiervan mag niet overschreden worden; zodat een spreiding van de opgenomen leningen, looptijden en rente-aanpassingsdata en een eventueel hieruit voortvloeiende rentewijziging ontstaat. In 2013 blijft de GGD binnen de norm van de wet FIDO, de GGD heeft geen leningen. Renterisico vaste schuld in relatie tot renterisiconorm * € 1.000,2016 2015 1. Renteherziening 2. Aflossingen 3. Renterisico (1+2)
2014
2013
4. Renterisiconorm
3.813
3.813
3.813
3.813
5a. Ruimte onder renterisiconorm 5b. Ruimte boven renterisiconorm
3.813
3.813
3.813
3.813
Berekening renterisiconorm 4a. Begrotingstotaal begroting 2013 4b. Percentage regeling Renterisiconorm (4a x 4b)
19.067 20% 3.813
Programmabegroting 2013
26
GGD Regio Nijmegen
5.3.4
Financieringslimiet
Financieringslimiet
Verwachte omvang materiële vaste activa aan het eind van het jaar Af/bij saldo reserves en voorzieningen (af als pos. bij als neg) Totaal Bij: noodzakelijk werkkapitaal (meest negatieve stand) Totaal verwachte kredietlimiet voor 2013 bij normale omstandigheden Bij: eventuele bijzondere omstandigheden 2 maal de maandlast
Fin. met lang vermogen 1.444.355 2.526.584Financiering met liquide middelen 1.082.229-
Totaal verwachte (tijdelijke) financieringslimiet bij bijzondere omstandigheden
5.4 5.4.7
3.578.636 2.496.407 3.240.160 5.736.567
Bedrijfsvoering Personeelsbeleid
Vooruitlopend op de fusie van de GGD'en is een sociaal plan opgesteld, evenals overgangsmaatregelen voor personele regelingen. 5.4.2
Kwaliteitsbeleid 2013
Het jaar 2012 heeft in het teken gestaan van de voorbereidingen op de fusie met GGD Rivierenland, Als voorbereiding hierop zijn van beide organisaties de kwaliteitsmanagementsystemen (KMS) bekeken en de infrastructuur die ervoor nodig is om het KMS te onderhouden. Deze voorbereidingen hebben geresulteerd in een bruikbaar kader voor een KMS van de nieuwe GGD-organisatie. De nadere invulling zal plaatsvinden in de loop van 2013. Op de kwaliteitsagenda van 2013 staan de volgende punten: - het nader uitwerken en invullen van een KMS voor de nieuwe organisatie, in lijn met de normen van het nieuwe HKZ-schema Publieke Gezondheidszorg (rubriek 1 t/m 3) 2011 en Openbare Gezondheidszorg (rubriek 4 t/m 9) 2009; - het werken aan draagvlak voor een dynamisch KMS, dat ondersteunend werkt aan de verdere inrichting van de primaire en ondersteunende processen van de nieuwe organisatie; - het voorbereiden en succesvol doorstaan van de HKZ-audits op alle onderdelen van de GGD; - het doorontwikkelen van het digitale kwaliteitshandboek GGD; waarin alle documenten, die betrekking hebben op het KMS, worden beheerd; - het KMS inzetten als continu verbetersysteem op het gebied van veiligheid en risico; - het verzorgen van interne publicaties over kwaliteitsontwikkelingen. De permanente uitdaging van het kwaliteitstraject GGD zal tevens zijn: hoe worden alle ontwikkelingen en verbetercyclussen zo goed mogelijk gemonitord, op GGD-niveau en op team- c.q. afdelingsniveau? Uitgangspunt hierbij is dat het gezamenlijk werken aan kwaliteitsverbetering voor een ieder ondersteunend en inspirerend is en blijft. In 2013 zal specifieke aandacht worden gegeven aan de vraag in hoeverre er een efficiëntieslag te maken is op het gebied van kwaliteit door als GGD nauwer te gaan samenwerken met de VRGZ.
Programmabegroting 2013
27
GGD Regio Nijmegen
5.4.3
FZ en ICT Algemeen
Per 1 januari 2012 zijn alle ondersteunende afdelingen van de GGD ondergebracht bij de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid. Voor de uitvoering van de werkzaamheden heeft dit vooralsnog - ook voor Facilitaire Zaken en ICT - géén consequenties. Het enige verschil is dat voorheen de GGD "ondersteunende diensten" verleende aan de VRGZ en dat thans diezelfde diensten vanuit de VRGZ aan de GGD worden verleend. De verwachting is dat de fusie tussen GGD Regio Nijmegen en GGD Rivierenland en de voortschrijdende regionalisering van de Brandweer binnen de Veiligheidsregio in de loop van 2013 wel voor bijstelling van de dienstverlening zullen gaan zorgen. 5.4.4
/C7
2013 Wordt een jaar met grote veranderingen. De regionalisering binnen de Veiligheidsregio en de fusie van de GGD Regio Nijmegen en GGD Rivierenland maken het noodzakelijk de inmiddels afgeschreven ICT-infrastructuur te vervangen en uit te breiden. Door de genoemde ontwikkelingen groeit het aantal te beheren werkplekken van 470 naar ruim 800. Hier zijn grote investeringen mee gemoeid, die Europees zullen worden aanbesteed. Het voornemen is om servercapaciteit "in te huren" bij een professionele aanbieder. Het systeembeheer wordt daarmee uitbesteed; helpdesk en netwerkbeheer worden in eigen huis gehouden. 5.4.5
Huisvesting
Voor de afdeling Jeugdgezondheidszorg zal de GGD in regio Nijmegen in de loop van 2013 nog 17 JGZ-locaties (consultatiebureaus) in gebruik hebben, uitgaande van de uittreding van Mook en Middelaar. In Druten zijn er concrete plannen om de twee huidige locaties voor respectievelijk 0-4jarigen en voor 4-19 jarigen te integreren en onder te brengen in één pand. Verwacht wordt dat - als de plannen doorgaan - de verhuizing naar de nieuwe locatie in Druten eind 2012 begin 2013 kan plaatsvinden. Na realisatie van de plannen in Druten hebben wij - naar het zich nu laat aanzien - de totale JGZ-huisvesting in Nijmegen en regio voor de middellange termijn afgerond. Voor de GGD-hoofdlocatie worden op dit moment plannen uitgewerkt om goede huisvesting te realiseren voor de (nieuwe) medewerkers, die als gevolg van de fusie (GGD Regio Nijmegen en GGD-Rivierenland/Tiel) en de regionalisering van de Brandweer (Veiligheidsregio Gelderland-Zuid) een plek zullen moeten krijgen. Hierbij wordt onder andere gekeken naar het mogelijkerwijs samenvoegen van het naastliggende Brandweergebouw met het GGD-gebouw in Nijmegen. In 2012 is met betrekking tot de hoofdlocatie besloten om het Meldpunt Bijzondere Zorg (MBZ) medio 2013 te huisvesten in het Politiebureau aan de Stieltjesstraat te Nijmegen. Medewerkers van het MBZ komen hier samen met het Veiligheidshuis en de dienst Reclassering onder één dak, met als doel intensiever samen te werken. 5.4.6
Posf en Archiefzaken (PAZ)
Begin 2013 zullen de eerste delen van het digitale beleidsarchief van de GGD en de VRGZ operationeel worden. In de loop van 2013 zal volledige digitalisering plaatsvinden. 5.4.7
Communicatie
•
Fusie - De fusie met GGD Rivierenland brengt veel extra inspanningen met zich mee, ook op het gebied van communicatie; denk aan de invoering van een nieuwe huisstijl, het (extern) zichtbaar maken van de nieuwe organisatie en het (interne) cultuurveranderingsproces voor medewerkers. - Concrete stappen voor 2013 staan benoemd in de communicatiestrategie voor GGD Gelderland-Zuid; dit plan wordt naar verwachting eind 2012 opgeleverd.
•
Website - In 2012 is veel tijd geïnvesteerd in het aankopen van een nieuw web systeem voor GGD Regio Nijmegen, dat tevens behouden kan worden voor de fusieorganisatie vanaf 2013.
Programmabegroting 2013
28
GGD Regio Nijmegen
-
Gekozen is voor een technisch platform (Sitecore), waarop meer (project)websites en ook de twee websites van de fusiepartners gelijktijdig kunnen draaien. In 2013 zal het samenvoegen van de twee websites tot één website voor GGD Gelderland-Zuid veel aandacht vragen. De transitie naar een nieuwe website brengt naar verwachting aanverwante discussies met zich mee over het aanbod van GGD Gelderland-Zuid (o.a. producten en diensten). Communicatie neemt natuurlijkerwijs het voortouw in het uitzetten van deze discussies binnen de organisatie.
•
Crisiscommunicatie - De komst van het GGD Rampen Opvang Plan (GROP) en de steeds verdergaande samenwerking binnen de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid en Oost-Nederland op het gebied van rampenbestrijding vragen om afstemming op het niveau van communicatie. De communicatieafdeling van de GGD moet opgeleid worden in de rampenorganisatie, die doorlopend wordt aangescherpt. Denk daarbij aan rampenoefeningen, maar ook aan training op onderdelen, zoals: crisiscommunicatiestrategie (betekenisgeving), perswoordvoering, mediawatching, berichtgeving via social media, etc. - Training en opleiding in crisiscommunicatie worden verzorgd in samenwerking met de OTOfunctionaris van de GGD, maar ook aangeboden vanuit andere hoeken; zoals de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid en Oost-Nederland.
•
Extra inzet voor GB&E - GGD Regio Nijmegen heeft een ambitieuze afdeling Gezondheidsbevordering & Epidemiologie (GB&E) die een voortrekkersrol wil spelen op het gebied van gezondheidsbevordering, zeker ook in de nieuwe organisatie. Dit vraagt veel van de afdeling Communicatie; de samenwerking met de academische wereld (academische werkplaats) wordt steeds belangrijker, het aantal projecten en projectmedewerkers van GB&E groeit en daarmee ook de behoefte aan communicatie ondersteuning. - De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) is bezig met een 'flexibiliseringsslag' en heeft dringend de behoefte om efficiënter te gaan werken en meer maatwerk te kunnen leveren. De afdeling Communicatie is nodig voor het bedenken en ontwikkelen van nieuwe concepten en middelen, o.a. voor het vergroten van de zichtbaarheid van JGZ op scholen. Daarnaast gaat er toch al veel veranderen in de communicatie bij JGZ in de komende jaren; de communicatie is nu nog veel te zendergericht en moet meer tweerichtingsverkeer worden (zorg 2.0).
5.5
Verbonden partijen
De GGD is geen deelnemer in andere bedrijven, die als verbonden partij zouden moeten worden aangemerkt.
5.6
Btw-compensatiefonds
Voor 2013 wordt aan deelnemende gemeenten geadviseerd om rekening te houden met € 0,61 per inwoner aan compensabele btw. Omdat alleen de deelnemende gemeenten deze btw kunnen compenseren en dit voordeel niet op enigerlei wijze met de GGD wordt verrekend, heeft het uitbesteden van werk voor de GGD een kostenverhogend effect.
5.7
Investeringsbegroting
Een overzicht van de geplande investeringen is opgenomen in de bijlagen bij deze begroting.
Programmabegroting 2013
29
GGD Regio Nijmegen
Programmabegroting 2013
30
GGD Regio Nijmegen
Bijlagen
Programmabegroting 2013
31
GGD Regio Nijmegen
Programmabegroting 2013
32
Bijlage 1: Financiële bijlagen Bijgestelde
PROGRAIWMAREKENING
Raming 2016 Raming 2015 Raming 2014 Begr. 2013 Verw. 2012 begr. 2012 •€1.000,* €1.000,* €1.000,•€1.000,•€1.000,•€1.000,-
Jrk. 2011 •€1.000,-
Bijdrage gemeenten uniforme taken Bijdrage gemeenten uniforme taken o.b.v. facturen Subsidies rijk *** Doorstorting subsidie rijk SOA-Sense *** Subsidies gemeenten Overige opbrengsten Te acquireren opbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten
8.762 421 1.737 2.800 2.206 1.904 750 18.580
8.762 421 1.737 2.800 2.206 1.926 500 18,351
9.165 421 1.737 2.800 2.206 1.985 250 18.564
9.494 421 1.737 2.800 2.252 2.055 0 18.759
9.779 355 1.848 2.794 2.723 2.319 0 19.818
9.784 355 1.657 2.700 2.589 2.383 0 19.469
9.787 389 1.710 2.745 3.115 3.331 0 21.076
Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoormiddelen Medische zaken Communicatieapparatuur Autokosten Afschrijvingen Algemene kosten Onvoorzien Inkoop ondersteunende diensten VRGZ **** Doorstorting GGD'en * " Voorlichting Nog te bezuinigen
10.824 1.422 208 597 700 5 332 594 118 1.544 2.800 67 -581
10.819 1.422 208 597 700 5 321 594 118 1.544 2.800 67 -653
10.927 1.438 208 597 700 5 347 690 118 1.544 2.800 67 -514
10.934 1.483 208 597 358 5 285 641 118 1.584 2.800 67 0
11.562 1.399 213 645 188 5 276 1.103 121 1.739 2.794 126 0
11.583 1.399 204 733 182 5 233 885 121 1.739 2.700 97 0
13.991 1.379 337 729 528 4 377 1.134 0 0 2.745 72 0
Rente Som der bedrijfskosten
-14 18.617
-14 18.529
-14 18.913
-14 19.067
-21 20.150
-81 19.800
-77 21.219
-37
-178
-349
-308
-332
-331
-142
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0
0 0 0
0 147 -147
Resultaat voor resultaatt)estemming Af: Resultaatbestemming DD-JGZ
-37 0
-178 0
-349 0
-308 0
-332 0
-331 0
-289 -131
Resultaat na resultaatbestemming
-37
-178
-349
-308
-332
-331
-158
0 0
-103 0
-237 0
-83 -75
-56 -275
-56 -275
0 0
-37 0
-75 0
-112 0
-149 0
0 -1
0 0
0 -158
0
0
0
0
0
0
0
Resulaat uit gewone bedrijfsvoering Incidentele baten Incidentele lasten Incidenteel resultaat
Voorstel voor resultaatsbestemming ** Onttrekking/dotatie bestemde reserve DD-JGZ Onttrekking/dotatie bestemde reserve bezuinigingen Onttrekking/dotatie bestemde reserve frictiekosten Mook & Middelaar Onttrekking/dotatie algemene resen/e Resultaat na bestemming
* + is dotatie - is onttrekking *• Voorgesteld wordt om het resultaat 2011 € 158.000,- te onttrekken aan de algemene reserve. Kijkend naar de nonnstelling voor de algemene reserve, zoals op 7 juli 2011 vastgesteld door het Algemeen Bestuur, worxlt daarnaast voorgesteld om ruim € 76.000,- terug te betalen aan de deelnemende gemeenten. • " Ter vergelijking is bij de venwachting 2012, bijgestelde begroting 2012 en de realisatie 2011 de doorstorting subsidierijkvoor SOA-Sense en de doorstorting GGD'en apart weergegeven. *••• Vanaf 2012 worden de ondersteunenden diensten ingekocht bij de VRGZ. Ter vergelijking zijn bij de bijgestelde begroting 2012 en de verwachting 2012 deze kosten apart weergegeven.
Programmabegroting 2013
33
Verw. 2012 •€1.000,-
Bijgestelde begr. 2012 •€1.000,-
BALANS Raming 2016 Raming 2015 * € 1.000,* €1.000,ACTIVA Vasts Activa Materiele vaste activa
Raming 2014 •€1.000,-
Begr. 2013 •€1.000,-
Jrk. 2011 •€1.000,-
1.241
1.342
1.460
1.444
1.071
1.458
1.086
28
28
28
28
26
22
26
129 552 0 414 1.095
129 552 0 414 1.095
129 552 0 414 1.095
129 552 0 414 1.095
129 552 0 414 1.095
259 358 0 653 1.270
129 552 0 414 1.095
3.706 0 3.706
3.706 0 3.706
3.706 0 3.706
3.706 0 3.706
3.706 0 3.706
3.990 0 3.990
3.708 0 3.706
Totaal
6.070
6.171
6.286
6.273
5.900
6.740
5.915
PASSIVA Eigen varmogen * Algemene reserve (na bestemming Jaarresultaat) Bestemmingsreserve D D - J G Z (na bestemming jaan-esultaat) Bestemmingsreserve bezuinigingen (na bestemming jaan-esultaat) Bestemmingsresente uittreding Mook & Middelaar
1.824 0 0 0
1.824 0 0 37
1.824 103 0 112
1.824 339 0 224
1.824 423 75 373
2.114 434 75 0
1.872 490 350 0
Totaal Eigen vermogen
1.624
1.861
2.038
2.387
2.695
2.623
2.711
214
44
116
139
275
166
336
654 0 682 853 1.843 4.032
654 0 682 853 2.077 4.266
654 0 682 853 1.946 4.135
654 0 682 853 1.558 3.747
654 0 682 853 741 2.930
903 31 698 827 1.493 3.951
654 124 682 1.406 0 2.866
6.070
6.171
6.289
6.274
5.900
6.740
5.915
Vlottende activa Voorraden Uitzettingen met rvntetypische looptijd < 1 Jaar Debiteuren Debiteuren openbare lichamen Ven'ekening deelnemende gemeenten Overige vorderingen
Liquide middelen Liquide middelen Sluitpost
Voorzieningen Vlottende passiva Netto vlottende schuld met rentetyplsche looptijd < 1 Jaar Crediteuren Ven-ekening deelnemende gemeenten Belastingen en sociale premies Overige schulden en overiopende passiva Sluitpost
ToUal
* uitgangspunt is dat het Algemeen Bestuur het voorstel voor resultaatbestemming 2011 zal goedkeuren (incl. terugbetaling € 76.000,- aan deelnemende gemeenten) en dat deze lijn voor toekomstige jaren wordt gecontinueerd. Vanaf de kolom verwachting 2012 zijn de cijfers bijgewerkt op basis van de jaarrekening 2011. Eind 2012 wordt een bestemde reserve gevormd voor de uittreding van gemeente Mook en Middelaar vanaf 1 Januari 2013. De reserve bestaat uit frictiekosten € 373.000,(excluslef de direct terug te dringen kosten JGZ) en verrekening van de algemene reserve en de bestemmingsreserve DD-JGZ € 57.000,-. Voor de frictiekosten wordt uitgegaan van een afbouw van 2013-2016 van 100%, 75%, 50% en 25%.
PregrammabagroUno 2013
34
Grondslagen van waardering De begroting is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften, die het Besluit begroting en verantwoording (BBV) provincies en gemeenten daarvoor geeft. De programmarekening van GGD Regio Nijmegen omvat het totaal van alle activiteiten, die de GGD in 2013 en latere jaren venwacht uit te voeren. Alle activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. De belangrijkste posten worden hieronder nader toegelicht. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschaffings- of vervaardigingskosten, verminderd met een lineaire afschrijving of tegen lagere bedrijfswaarde. Veelal worden kleinere investeringen gebundeld en start de afschrijving halvenvege het jaar. De ervaring leert dat investeringen, in de tijd gezien, worden doorgeschoven. Op basis hiervan wordt rekening gehouden met een conrectie op de afschrijvingslasten. De afschrijvingspercentages van de belangrijkste materiële vaste activa zijn als volgt: Inventarissen, stoffering, aanpassing gebouw, meubilair en bekabeling 10% Hardware en algemene software 20% Specifieke softwareapplicaties 20% Overige bedrijfsmiddelen 20% Tot en met 2012 wordt er op hardware en algemene software afgeschreven tegen 25% (in 4 jaar), vanaf 1 januari 2013 wordt tegen 20% (in 5 jaar) afgeschreven. Voorraden Voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd op nominale waarde, voor zover nodig rekening houdend met mogelijke oninbaarheid. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit een algemene reserve, een bestemde reserve DD-JGZ, een bestemde reserve bezuinigingen en een bestemde reserve frictiekosten Mook & Middelaar. De bestemde reserve DD-JGZ is bedoeld voor financiering van de aanloopkosten van het Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg (DD-JGZ). De bestemde reserve bezuinigingen is bedoeld voor financiering van de incidentele kosten, die noodzakelijk zijn om de geplande bezuinigingen voor de jaren 2012-2015, te realiseren. De bestemde reserve frictiekosten Mook & Middelaar is nodig, omdat er sprake is van 100% afname opbrengst tenwijl de kosten nauwelijks verminderen. Voorzieningen Er is een voorziening gevormd voor afdekking van kosten huurdersonderhoud aan het pand Groenewoudseweg 275. Omdat het geplande onderhoud jaarlijks qua omvang fluctueert, is een voorziening getroffen om de kosten gelijkmatig over een aantal jaren te verdelen. Er is een voorziening gevormd voor jaarlijks terugkerende aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen, in verband met de Flexibele Pensioen Uittreding (FPU), die jaarlijks qua omvang fluctueren. Er is in 2011 een voorziening getroffen voor re-integratie en ww-verplichtingen. De voorzieningen zijn nominaal gewaardeerd. Er wordt geen rente toegerekend aan de voorzieningen.
Programmabegroti ng 2013
35
TOELICHTING BIJ DE PROGRAMMAREKENING 2013 In deze toelichting wordt (in z'n algemeenheid) alleen ingegaan op verschillen tussen de begroting 2013 en de bijgestelde begroting 2012. Bijdrage gemeenten uniforme taken Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr. 2012 De gemeentelijke bijdrage unifonne taken volgens begroting 2012 was: 9.784 Af: bezuiniging confomri besluit Algemeen Bestuur 20 april 2011 -225 Af: lagere bijdrage voor voormalig personeel -5 Af: uittreding gemeente Mook & Middelaar ** -248 Bij: nominale mutatie incidentele bijdrage DD-JGZ; verschil in bijdrage 2013 t.o.v. 2012 € 233.000,- minus € 231.000,-. 2 Gecorrigeerd bedrag 9.308 Bij: indexering conform BRN-index* 2% 186 Bijdrage uniforme taken 2013 9.494
-290
Bovenstaande bijdrage is inclusief de bijdrage voor incidentele implementatiekosten DD-JGZ. Deze bijdrage loopt nog door tot 2014 en bedraagt geïndexeerd met 2%: 2014 154
Incidentele implementatiekosten DD-JGZ
2013 233
• De indexering Is gebaseerd op de richtlijnen van de adviesfunctie Gemeenschappelijke Regelingen van februari 2012. •• Het bedrag voor de uittreding van gemeente Mook & Middelaar is gebasseerd op de bijdrage uit begroting 2012.
Bijdrage uniforme taken o.b.v. facturen Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr. 2012 De gemeentelijke bijdrage volgens begroting 2012 was 355 Bij: verandering door andere aantallen inspecties kindercentra en gastouderbureaus 91 Af: bezuiniging conform besluit Algemeen Bestuur 20 april 2011 -25 Gemeentelijke bijdrage 2013
65
421
De bezuiniging op inspecties kindercentra en gastouderbureaus is gerealiseerd door een vermindering van het aantal uren per inspectie en een verlaging van het uurtarief Er wordt een toename verwacht in het aantal inspecties kindercentra en gastouderbureaus.
Subsdies
rijk
Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr. 2012
80
Voor SOA-zorg, labdiagnostiek en seksualiteitshulpverlening blijft de bijdrage nagenoeg gelijk € 3.000,-. Voor de coördinatie in de regio Oost zal de subsidie naar venwachting € 46.000,- hoger zijn. Er wordt extra subsidie venwacht voor vaccinaties JGZ € 64.000,-. Er komt geen bijdrage meer van de provincie voor het project alcoholmatiging € 33.000,-.
Doorstorting subsidie rijk SOA-Sense Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr. 2012 Voor SOA-zorg, labdiagnostiek en seksualiteitshulpverlening wordt € 100.000,- meer doorgestort naar andere GGD'en in Gelderland en Overijssel. Zie ook onder kosten doorstorting GGD'en.
S u b s i d i e s gemeenten
Mutatiebegr. 2013 tov bijgestelde begr. 2012
100
-337
Naar venwachting zal de GGD in 2012 per saldo € 337.000,- minder subsidie van gemeenten ontvangen. Voor huisvesting van de JGZ dependances € 18.000,- (deels gemeente Mook en Middelaar), Centrum Jeugd en Gezin € 18.000,-en gezondheidsmakelaar €64.000,-wordt minder bijdrage ontvangen. De projecten logopedie plus € 6.000,-, alcholmatiging € 144.000,-, RAAK € 40.000,- en ketenregisseur € 72.000,- stoppen. Voor diverse kleine projecten JGZ wordt € 25.000,- meer subsidie venwacht.
Programmabegroting 2013
36
Overige opbrengsten Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr. 2012 De overige opbrengsten dalen ook ten opzichte van de begroting 2012. Het gaat om minder bijdrage gezondheidsmakelaar € 30.000,-, geen bijdrage meer voor preventiekracht dicht bij huis € 30.000,- (het project stopt), minder bijdrage vanuit andere GGD'en voor coördinatie SOA-sense € 26.000,- (hier staat een hogere bijdrage van het Rijk tegenover), minder trajecten voor begeleide herkansing € 41.000,- en minder opbrengsten gezonde school € 96.000,-. Ook wordt rekening gehouden met lagere opbrengsten reizigersadvies en -vaccinaties è € 130.000,- in verband met dalende vraag. Tot slot is de opbrengst van diverse kleine projecten € 17.000,- minder en zijn de opbrengsten in verband met detachering van personeel fors lager (€ 80.000,-). Voor de opleiden, trainen en oefenen (oto) wordt € 17.000,- meer bijdrage venwacht en voor het Centrum Jeugd en Gezin € 45.000,- meer. Voor het Meldpunt bijzondere zorg wordt huisvesting voorzien in het politiebureau, tesamen met het Veiligheidshuis en de reclassering. De GGD krijgt dan te maken met tijdelijke leegstand, omdat de huur van de Annastraat doorloopt tot begin 2014. Gemeente Nijmegen heeft toegezegd dat zij financieel zullen bijdragen aan de a-structurele kosten van leegstand. Hiervoor is rekening gehouden met een opbrengst d € 60.000,-.
Personeelskosten
Mutatiebegr. 2013 tov bijgestelde begr 2012
-328
-648
Bij de doorrekening van personeelskosten is rekening gehouden met het in 2012 gesloten CAO-akkoord en voorts met de nullijn voor ambtenaren vanaf 2013. Er is rekening gehouden met de opslag in de pensioenpremie zoals die voor 2013 zal gelden en met de stijging van de inkomensafhankelijke premies zorgverzekeringswet. Uit het CAO-akkoord volgt een individueel loopbaanbudget è € 500,- per medewerker en dit betekent ook een kostenstijging. Deze drie elementen samen hebben een stijging van de personeelskosten tot gevolg van ongeveer 2,6% ten opzichte van de begroting 2012. Omdat de omzet daalt (bezuiniging, uittreding Mook en Middelaar en aflopende contracten), is uiteraard ook rekening gehouden met vermindering van de personele inzet. De kosten voor arbo, ziektevervanging en dergelijke zijn proportioneel verlaagd vanwege de lagere personeelsomvang.
Huisvestingskosten
Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr 2012
84
De huisvestingskosten van de Groenewoudseweg stijgen met € 84.000,- ten opzichte van de bijgestelde begroting 2012. De huurlasten zijn hoger door de huur van ruimte op het politiebureau voor het MBZ (Veiligheidshuis); hier staan extra opbrengsten van gemeente Nijmegen tegenover. De dotatie aan de voorziening onderhoud en het geplande onderhoud is hoger. Voor de huisvestingskosten van dependances wordt rekening gehouden met het daarvoor met gemeenten afgesproken budget, dat geïndexeerd € 440.167,- bedraagt (excl. gemeente Mook & Middelaar). Op dit moment is de venwachting dat de werkelijke huisvestingskosten voor JGZ-dependances in 2013 het budget met € 168.000,- zullen overschrijden. Dit verschil zal met de gemeenten worden afgerekend en is opgenomen onder de opbrengsten (zie bijlage indicatie huur/service JGZ-locaties).
Kantoormiddelen
Mutatie begr 2013 tov bijgestelde begr 2012
4
Mutatie begr 2013 tov bijgestelde begr 2012
-136
Voor kantoormiddelen is € 4.000,- meer begroot.
Medische zaken
De begroting voor medische zaken is met € 136.000,- naar beneden bijgesteld. Door een nieuwe aanbesteding van de labkosten zal er naar venwachting € 56.000,- minder nodig zijn voor labonderzoeken SOA en door de lagere omzet bij reizigersadvies en -vaccinaties, wordt naar venwachting € 80.000,minder uitgegeven voor inkoop van entstoffen.
Programmabegroting 2013
37
Communicatieapparatuur Mutatie begr 2013 tov bijgestelde begr 2012 De begroting voor communicatieapparatuur is met€ 176.000,- naar boven bijgesteld. Het betreft extra kosten voor diverse software € 30.000,-. De kosten voor telefonie bedragen € 90.000,- (in begroting 2012 via inkoop ondersteunende diensten). De kosten voor ICT stijgen door inhuur van ICT-diensten € 56.000,(zie inkoop ondersteunende diensten).
Algemene kosten
Mutatie begr 2013 tov bijgestelde begr. 2012
176
-244
De algemene kosten nemen af met € 244.000,-, omdat in 2013 ca. € 110.000,- minder wordt uitgegeven aan het project FLINK om de bezuinigingen JGZ mogelijk te maken. Voor diverse (aflopende) projecten is er minder geld nodig voor inhuur van derden en extern advies.
Onvoorzien
Mutatie begr 2013 tov bijgestelde begr 2012
-3
Voor onvoorzien wordt 0,6% van het begrotingstotaal geraamd.
Inkoop ondersteunende diensten VRGZ Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr 2012 Vanaf 1 januari 2012 worden de ondersteunende diensten ingekocht bij de Veiligheidsregio GelderlandZuid. De kosten voor telefonie dalen met € 90.000,- en de kosten voor inhuur van ICT diensten dalen met € 50.000,-; deze worden rechtstreeks in rekening gebracht bij de GGD (zie onder communicatieapparatuur).
-155
Doorstorting GGD'en
100
Mutatie begr. 2013 tov bijgestelde begr 2012
Voor SOA-zorg, labdiagnostiek en seksualiteitshulpverlening wordt € 100.000,- meer doorgestort naar andere GGD'en in Gelderland en Overijssel. Zie doorstorting subsidies rijk SOA-Sense onder de opbrengsten.
Vooriichting
Mutatie begr 2013 tov bljgestelde begr 2012
-30
Voor voorlichting is € 30.000,- minder begroot. Vooral voor de coördinatie van SOA-Sense zijn er dalende uitgaven voor voorlichting.
Rente, autokosten en afschrijvingen Mutatie begr 2013 tov bijgestelde begr. 2012 De renteopbrengsten dalen naar venwachting met € 67.000,- vanwege de verplichte deelname voor decentrale overheden vanaf 2013 aan het schatkistbankieren. Dit houdt in dat tegoeden van decentrale overheden worden aangehouden in de Nederlandse schatkist. De rentevergoeding is lager dan in de vrije markt. Voor afschrijvingen nemen de uitgaven toe met € 52.000,-. De autokosten blijven gelijk.
Programmabegroting 2013
119
38
Meerjarenraming De jaren 2014 tot en met 2016 zijn gebaseerd op het prijspeil van 2013. De exploitatiecijfers 2014-2016 zijn gemuteerd voor tijdelijke (maatwerk en facultatieve) opdrachten van gemeenten, subsidies rijk en overige opbrengsten, die in deze periode aflopen. Daannee samenhangend zijn ook de directe personeelskosten en materiële kosten aangepast. In de bijdrage voor unifonne taken is rekening gehouden met de besluitvorming van het Algemeen Bestuur om hierop jaariijks € 250.000,-(tot en met 2015) te bezuinigen (in totaal € 1.000.000,-2012-2015. De eenmalige extra uitgaven, die nodig zijn om deze bezuinigingen mogelijk te maken, zijn begroot voor de jaren 2012 en 2013. Deze worden ten laste van de daartoe bestemde reserve bezuinigingen gebracht. De gemeentelijke bijdrage muteert op basis van het meerjarenplan 2e aanbesteding DD-JGZ. De verwachte kosten voor het DD-JGZ zijn hier op afgestemd. De toe te kennen periodieken aan het personeel zijn venwerict. De ICT-voorziening wordt verbeterd en aangepast. De venwachting is dat vanaf 1 januari 2014 deze aanpassingen gerealiseerd zullen zijn. Qua kosten is hier vanaf 1 januari 2014 rekening mee gehouden. Omdat de GGD in de afgelopen jaren in staat bleek om extra omzet te acquireren, is aangenomen dat de GGD vanaf 2014 jaariijks € 250.000,- extra omzet genereert oplopend naar € 750.000,- in 2016. Onder personeelskosten is rekening gehouden met de directe personeelskosten, die nodig zullen zijn om het extra wert< uit te voeren. Naast de te acquireren omzet zal de GGD in meerjarig perspectief moeten bezuinigen om de begroting sluitend te krijgen. Het gaat om € 514.000,- in 2014, € 653.000 in 2015 en € 581.000,- in 2016. Kijkend naar de balanscijfers 2014-2016 veranderen de cijfers materiële vaste activa met afschrijvingen en investeringen en wordt het verioop van de voorziening onderhoud, re-integratie en ww zichtbaar evenals het verioop van de voorziening voor FPU-verplichtingen aan oud-personeelsleden. Bij overige schulden en overlopende passiva vallen de gereserveerde bedragen die op projecten gerealiseerd gaan worden vrij (Schoolsout, Kijk op Kleintjes, RAAK e.d.). Tot slot wordt het verioop van het weerstandsvemriogen gepresenteerd.
Programmabegroting 2013
39
Investeringsbegroting 2013
Investeringsbegroting 2014
AanschafOmschrijving waarde Aanoassinaen aebouwen Herinrichting en verbouwing gezamenlijk € 100.000 Herinrichting en verbouwing GGD € 123.500 Verbouwing SOA en TBC € 30.000
Omschrijving Automatiserina Basisnetwerk Vervanging werkplekken Laptops DD-JGZ
€ €
57.000 85.000
Afdelinassoecials Afdelingsspecials
€
60.000
Inventaris Meubilair Koelkasten Othoscopen Diverse inventaris
€ € € €
70.000 50.000 7.500 15.000
€ €
18.000 362.500
Automatiserina Basisnetwerk ICT Infrastructuur MS Office licenties Vervanging werkplekken Ipads Inventaris Meubilair Diverse inventaris
€ € € €
120.000 120.000 57.000 8.500
€ € €
85.000 15.000 659.000
Investeringsbegroting 2015
Investeringsbegroting 2016 Aanschafwaarde
Omschrijving Automatiserina Basisnetwerk Vervanging werkplekken
€
57.000
Afdelinassoecials Afdelingsspecials
€
60.000
Inventaris Meubilair Diverse inventaris
Waaenoark Auto
Aanschafwaarde
€ € €
70.000 15.000 202.000
Omschrijving Automatiserina Basisnetwerk Vervanging werkplekken ipads Afdelinassoecials Afdelingsspecials Telefonie Telefonie JGZ-dependances Inventaris Meubilair Diverse inventaris
Programmabegroting 2013
Aanschafwaarde
€ €
57.000 8.500
€
60.000
€
20.000
€ € €
70.000 15.000 230.500
40
Inventarisatie risico's Ornschrijying van het risico èn dë^ maatregelen die genomen zijn, danwel genpirien worden, om het risico të' Soort rédücereri(allefaédragiii jt'fe'llOÖOi-V ^ - - ' t risico: Nog te bezuinigen Zonder overieg met het Algemeen Bestuur kunnen de GGD-begroting en de meenarenraming niet sluitend worden gemaakt. Daarom is er voor gekozen om de nog te bezuinigen bedragen voor de jaren 2014-20152016 als opdracht in de programmarekening te venwerken. De belangrijkste redenen dat de begroting niet sluit zijn: de wettelijke taken moeten door een reeks van in het verieden genomen besluiten door het Algemeen Bestuur deels worden betaald door verdiensten op overige taken, deze overige taken nemen als gevolg van de economische crisis af; de uittreding van Mook en Middelaar; de onverwacht hogere kosten voor ICT; het schatkistbankieren vanaf 2013, waardoor de renteopbrengst daalt. In deze risico-inventarisatie wordt gerekend met het gemiddelde veriies over de jaren 2014-2016 a € 580.000,-. in deze risicoinventarisatie wordt aangenomen dat de bezuinigingen minimaal met één jaar vertraging kunnen worden gerealiseerd, en maximaal met vier Jaar vertraging. Uittraden Mook en Middelaar In deze begroting-meeriarenraming is rekening gehouden met volledige uittreding van Mook en Middelaar Als uitgangspunt is genomen dat de frictiekosten volgens een afbouwschema van 100% In het eerste jaar, 75% in het tweede Jaar 50% in het derde Jaar en 25% in het vierde jaar vergoed zullen worden. Als de frictiekosten niet worden vergoed, betekent dit een toename van het reeds in de begroting verweri(te veriies van bijna € 375.000,-
Classificatie . Fis %..OS^. •.ïS.RSs
SS
10
minimaal
Risico • verwacht.
580
- :, maximaal -
2.320
IR
373
373
Intsgratle GGD'en Als gevolg van de Wet Publieke Gezondheid moeten GGD Regio Nijmegen en GGD Rivierenland fuseren tot een GGD Gelderiand-Zuid, waarvan de directeur Publieke Gezondheid ook leiding geeft aan bureau GHOR. De directeur Publieke Gezondheid zal deels ook verantwoording moeten afleggen aan het bestuur van de Veiligheidsregio Gelderiand-Zuid. In deze begroting is geen rekening gehouden met extra kosten als gevolg van de fusie. Hoewel er In de tussentijdse cijfers over 2012 wel rekening is gehouden met extra kosten vanwege de fusie, is de omvang van het risico niet naar beneden bijgesteld; omdat er op basis van de laatste inzichten nu rekening wordt gehouden met een fusiedatum haivenwege het jaar 2013. Een fusiedatum die afwijkt van 1 Januari zal extra kosten met zich meebrengen.
IR
900
900
Inzat van positieve resultaat SOA voor verlaging gemeentelijke bijdragen Bij de invulling van de bezuinigingsopdracht gemeentelijke bijdrage 2012-2015 is het positieve resultaat op dit product ingezet om de gemeentelijke bijdrage met € 200.000,- te veriagen zonder daadweritelijk bezuinigingen door te voeren, inmiddels is de subsidieregeling deels aangepast, waardoor de Inkomsten vanaf 2012 dalen. Mogelijk volgen nog meer aanpassingen binnen de subsidieregeling. In deze risicoinventarisatie wordt er van uitgegaan dat het volledige bedrag bezuinigd zal worden binnen de subsidieregeling en dat de GGD maximaal vier jaar nodig heeft voor de uitwerking van altematieve bezuinigingen volgens een afbouwschema van 0%, 25%, 50% en 75%. Het venwachte risico is op 50% daarvan gesteld en het minimale risico op 25%.
SS
250
500
Calamiteiten Gelet op de primaire taak van de GGD kan de organisatie te maken krijgen met de uitbraak van een grieppandemie of andere grote calamiteit. In deze situatie kan de normale taakuitvoering geheel stil komen te liggen, omdat alle beschikbare menskracht zal moeten worden ingezet om een dergelijke uitbraak of ramp te bestrijden en om te voorkomen dat deze zich verder uitbreidt. Iets dergelijks kan grote financiöle consequenties hebben, waarbij de dooriooptijd langer zal zijn dan de duur van het Incident. Dit risico is lastig te kwantifceren. Het is geschat op € 500.000,-. Onderverhuur Groenewoudseweg 276 De GGD is hoofdhuurder van het pand Groenewoudseweg 275. Dit betekent dat de GGD tussenpersoon is en ook financieel risico draagt als de onderhuurders het gebouw veriaten. In deze inventarisatie van risico's is aangenomen dat bij opzegging van de huur door onderhuurders er een periode van leegstand kan volgen van minimaal 1/2 jaar en maximaal twee jaar
125
SS
SS
Programmabegroting 2013
500
223
892
41
pmschrijyihg van het risico én dé maatrëgêlen die gériomen zijn, danwel géhomën Wördenrom h^^^^ reduceren (alle bedragen X € 1.000,-)
Soort risico
FS
"• •• •• Risico";' .minimaal . ^ yow/acht
ClasslfiMtie: OS RS
:.maximaaliv
Meldpunt bijzondere zorg Het Meldpunt bijzondere zorg verkeert al gemime tijd in onzekerheid over eventuele wijzigingen die mogelijk zullen worden doorgevoerd. De datum waarop duidelijkheid zal worden verschaft is al enkele malen verschoven. De begroting is grotendeels (met uitzondering van beëindigde projecten) gelijk aan de begroting 2012. Het risico is lastig te kwantificeren; dit wordt PM maximaal geraamd op € 500.000,-
ss
1
5
5
500
Economlschs crisis
ss
2
5
10
1.000
SS
2
5
10
De economische crisis heeft er toe geleid dat de GGD gedurende de jaren 2012-2015 met een oplopende korting op de gemeentelijke bijdrage te maken krijgt. Hiervoor zijn bezuinigingsvoorstellen uitgewerid en er is In 2011 voorzover nodig een voorziening getroffen voor kosten van re-integratie en ww. In 2012 moet worden geconstateerd dat het rijk wellicht opnieuw flink moet bezuinigen. Of dit ook gevolgen zal hebben voor de GGD is niet bekend. In deze risico-inventarisatie wordt rekening gehouden met nogmaals eenzelfde effect voor de GGD als In de vorige bezuinigingsronde. Dit betekent dan dat er wederom in vier jaar tijd ongeveer € 1.000.000,- bezuinigd moet worden. De kans dat verdere bezuinigingen gerealiseerd kunnen worden zonder dat er medewericers gedwongen met ontslag moeten gaan wordt dan aanmerkelijk kleiner Het beëindigen van tijdelijke contracten met personeel gebeurt grotendeels al in de bezuinigingsronde 20122015. Voor deze risico-inventarisatie wordt rekening gehouden met een maximaal risico d € 1.000.000,-. Verwerving extra opdrachten / mate van bezuinigingen in de meerjarenraming 2014-2016 Is rekening gehouden met venwerving van extra opdrachten door de GGD. Als deze acquisitie-opdracht niet gerealiseerd wordt, moet er structureel extra bezuinigd worden. Het bedrag loopt op van € 112.000,- in 2014 naar € 337.000,- in 2016. De omvang van dit risico is lastig in te schatten. Vanwege de aanhoudende economische crisis wordt in deze risico-inventarisatie rekening gehouden met maximaal twee jaar dooriopende kosten, en minimaal 1 jaar dooriopende kosten. Totaar -S:-:
675
,
Maximaal risico stand weerstandsvermogen (excl. bestemde reserves DD-JGZ, bezuinigingen en frictie M&M) eind 2013 Dekkingspercentage maximale risico's in % van de weerstandscapaciteit
A B A/B
Legenda Frequentiescore (FS) 1 Minder dan één keer per vijf Jaar 2 Eén keer per vijf jaar 3 Eén keer per twee jaar 4 Eén keer per jaar 5 Meerdere malen per jaar
Omvangscors (OS) 1 € - tot €25.000 2 € 25.000 tot €75.000 3 €75.0000 tot €150.000 4 €150.000 tot €250.0000 5 € 250.000 en hoger
1.350
-::i;603. i .
;i,:,lS23
.
.8.335 8.335 1.824 22%
Soorten ris/co IR Incidenteel risico SS Semi structureel risico SR structureel risico Risicoscore (RS) = FS x OS
Gemeentelijke bijdrage 2013: Uniform deel Incl. korting op wettelijke taken Totaal 326.261 326.261 318.314 215.649 318.314 153.314
Inwoners per 1/1/2012 Uniform Uniform excl. Mook & Middelaar Uniforme logopedie Scenarioteam HuiseliJlt geweld regiogemeenten Productgroep 1: Jaugdgszondhaidszorg 620 Preventieve logopedie 652 Vertrouwensarts onderwijs 655 Zorgadviesteams (ZAT) 661 JGZ algemeen 0-19 jarigen incl. DD-JGZ * 662 Kijk op Kleintjes 666 Kipppi 667 Attentiewijken 668 2,5 jarigen consult 672 Toets op sociaal medische indicatie kinderopvang 676 Centmm Jeugd en Gezin (CJG) 676 Virtueel CJG en vsrwijsindex risicojongeren (VIR) 679 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) JGZ uctgroep 2: Preventie Infectieziekten 709 TBC 710 infectieziekten 711 SOA-Sense 712 Coördinatie SOA-zorg regio Oost 715 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) A G Z 720 Reizigersadvies en -vaccinaties 751 Hygienebegeleiding en -inspectie jeugdinstellingen 752 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, facultatieve taak 753 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, WCPV-taak 754 Toezicht gastouderisureaus
0 6.688 923 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 535.994 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 381.397 0 0 0 0 0 0 0 0
10.487 0 0 396.106 0 0 0 0 0 0 0 0
9.180 0 0 346.724 0 0 0 0 0 0 0 0
3.290 0 0 124.274 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
91.795 0 0 3.467.244 0 0 0 0 0 0 0 0
5.221 0 0 197.213 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 384.570 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 855.401 0 0 0 0 0 0 0 0
331.698 630.574 139.008 0 0 0 295.276 0 19.817 52.495
26.579 50.529 11.139 0 0 0 22.482 0 1.588 3.843
18.913 35.955 7.926 0 0 0 15.401 0 1.130 1.094
19.643 37.341 8.232 0 0 0 14.339 0 1.174 4.625
17.194 32.666 7.206 0 0 0 16.994 0 1.027 3.687
6.163 11.716 2.583 0 0 0 4.248 0 368 156
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
171.938 326.862 72.056 0 0 0 157.198 0 10272 22.560
9.780 18.592 4.098 0 0 0 12.745 0 584 1.719
19.070 36.254 7.992 0 0 0 16.109 0 1.139 6.593
42.419 80.640 17.777 0 0 0 35.759 0 2.534 8.218
119.973
ü
factuurbasis
factuurbasis
Millingen Middelaar Nijmegen Beuningen Druten Groesbeek Heumen 25.507 18.850 16.500 5914 7.947 165.000 18.150 16.500 7.947 165.000 25.507 18.150 18.850 5.914 16.500 5914 165.000 25.507 18.150 18.850 18.850 16.500 5.914 0 165.000 165.000 18.150 18.850 16.500 5.914 25.507 18.150 18.850 16.500 5914 25.507
West Maas en Wijchen Ubbergen Waal 9.385 18.301 40.707 40.707 9.385 18.301 18.301 40.707 9.385 9.385 9.385 18.301 40.707 9.385 18.301 40.707
* Vardeling op basis van gemeentelijke bijdrage.
Programmabegroting 2013
43
Totaal
Beuningen
Druten
Groesbeek
Heumen
Millingen
Mook en Middelaar
Nijmegen
Ubbergen
Waat Maas en Waal
Wijchen
Productgroep 3: Sluitende zorg 861 Scenarioteam 867 Nazorg Veelplegers 868 Begeleide herkansing 875 Teamconsultatie huiselijk geweld Veiligheidshuis 880 Meldpunt Bijzondere Zorg 883 Huiselijk geweld regiogemeenten
0 0 0 0 370811 0
0 0 0 0 29.714 0
0 0 0 0 21.143 0
0 0 0 0 21.959 0
0 0 0 0 19.221 0
0 0 0 0 6.689 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 192.212 0
0 0 0 0 10933 0
0 0 0 0 21.319 0
0 0 0 0 47.420 0
Productgroep 4: Gezondheidsbevordering 520 Gezonde school 521 Gezonde wijk/gemeente 523 Gezonde kennis 525 Gezondheidsmakelaar 528 Gezonde schooi maatwerk 530 Gezonde slagkracht 654 Schoolsout 854 Bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker
324.905 371.512 265.504 0 0 0 0 0
26.035 29.770 21.275 0 0 0 0 0
18.526 21.183 15.139 0 0 0 0 0
19.240 22.000 15.723 0 0 0 0 0
16.842 19.258 13.763 0 0 0 0 0
6.036 6.902 4.933 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
168.416 192.576 137.626 0 0 0 0 0
9.579 10.953 7.828 0 0 0 0 0
18.680 21.360 15.265 0 0 0 0 0
41.550 47.510 33.953 0 0 0 0 0
45.784 73.100 170.641
3.669 5.750 13.674
2.611 2.100 9.730
2.711 4.000 10105
2.373 3.000 8.845
851 1.000 3.170
0 0
23.732 46.000 88.453
1.350 2.750 5.031
2.632 3.500 9.811
5.855 5.000 21.822
9.900.021
782.041
552.248
587.685
518.000
182.580
0
5.168.940
298376
Productgroep 5: Overige 504 Forensische geneeskunde 810 Medische Milieukunde
voorschot factuurbasis
Programmabegroting 2013
564.294 1.245.858
44
Gemeentelijke bijdrage 2012: maatwerlc
Totaal
Middelaar NiJ negen Beuningen Druten Groesbeek Heumen Millingen 25.507 18.150 18.850 16.500 5.914 7.947 165000 25.507 18.150 18.850 16.500 5914 7.947 165.000 5914 165.000 25.507 18.150 18.850 16.500 16.500 5914 7.947 165.000 18.850 25.507 18.150 18.850 16.500 5.914 165.000 25.507 18.150 16.850 16.500 5914
Wast Maas en Ubbergen Waal Wijchen 9.385 18.301 40.707 40.707 9.385 18.301 9.385 18.301 40707 9.385 9.385 18.301 40707 40.707 9.385 18.301
Inwoners per 1/1/2012 Uniform Uniform excl. Mook & Middelaar Uniforme logopedie Scenarioteam Huiselijk geweld regiogemeenten
326.261 326.261 318.314 223.596 318.314 153.314
Productgroep 1: Jeugdgezondheidszorg 620 Preventieve logopedie 652 Vertrouwensarts onderwijs 655 Zorgadviesteams (ZAT) 661 JGZ algemeen 0-19 jarigen incl. DD-JGZ * 662 Kijk op Kleintjes 666 Kipppi 667 Attentiewijken 668 2,5 jarigen consult 672 Toets op sociaal medische indicatie kinderopvang 676 Centmm Jeugd en Gezin (CJG) 678 Virtueel CJG en veiwijsindex risicojongeren (VIR) 679 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) JGZ
0 0 31.878 0 0 31.901 137.364 11.842 0 0 0 0
0 0 2556 0 0 8.108 0 0 0 0 0 0
0 0 1.619 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 1.889 0 0 5.992 0 6.344 0 0 0 0
0 0 1.653 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 593 0 0 1.880 0 2381 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 16.515 0 0 0 137.364 0 0 0 0 0
0 0 940 0 0 2.983 0 3.117 0 0 0 0
0 0 1.834 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 4.079 0 0 12.939 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
Productgroep 2: Preventie Infectieziekten 709 TBC 710 Infectieziekten 711 SOA-Sense 712 Coördinetie SOA-zorg regio Oost 715 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) A G Z 720 Reizigersadvies en -vaccinaties 751 Hygienebegeleiding en -inspectie jeugdinstellingen 752 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, facultatieve taak 753 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, WCPV-taak 754 Toezicht gastouderbureaus
Programmabegroting 2013
45
Totaal
Beuningen
Druten
Groesbeek
Millinge
Heumen
Mook en Middelaar
Nijmegen
Ubbergen
Maas en Waal
Wijchen
Productgroep 3: Sluitende zorg 861 Scenarioteam 867 Nazorg Veelplegers 668 Begeleide herltansing 675 Teamconsultatie huiselijk geweld Veiligheidshuis 680 Meldpunt Bijzondere Zorg 883 Huiselijk geweld regiogamaentsn Productgroep 4: Gezondheidsbevordering 520 Gezonde school 521 Gezonde wijk/gemeente 523 Gezonde kennis 525 Gezondheidsmakelaar 528 Gezonde schooi maatwerit 530 Gezonde slagkracht 654 Schoolsout 854 Bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker
O O O O 33.849 O O O
O O O O 9.595 O O O
O O O O 8.269 O O O
11.414
22.494
O O O O 2.839 O O O
O O O O 4.279 O O O
O O O O 8.867 O O O
11.319
1O701
Productgroep 5; Overige 504 Forensische geneeskunde 810 Medische Milieukunde 246.834
10664
Programmabegroting 2013
1.653
153.879
17.018
46
Gemeentelijke bijdrage 2012: Facultatieve taken
Totaal Inwoners per 1/1/2012 Uniform Uniform excl. Mook & Middelaar Uniforme logopedie Scenarioteam Huiselijk gewald regiogemeenten
326.261 326.261 318.314 223.596 318.314 153.314
Productgroep 1: Jeugdgezondheidszorg 620 Preventieve logopedie 652 Vertrouwensarts ondenwijs 655 Zorgadviesteams (ZAT) 661 JGZ algemeen 0-19 jarigen incl. DD-JGZ * 662 Kijk op Kleintjes 666 Kipppi 667 Attentiewijken 666 2,5 jarigen consult 672 Toets op sociaal medische indicatie kinderopvang 676 Centrum Jeugd en Gezin (CJG) 678 Virtueel CJG en verwijsindex risicojongeren (VIR) * 679 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) JGZ
O O O 27.393 183.882 O O O 22.500 40.940 143.142 O
Beuningen Druten Groesbeek Heumen 18.150 16.500 25.507 18.650 18.850 16.500 25.507 18.150 25507 18.150 18850 16.500 18.850 16.500 25.507 18.150 18.850 16.500 25.507 18.150 18.850 16.500
O O O 9.700 O O O O O O O O
O O O 6.700 O O O O O O O O
West Mook en Maas en Ubbergen Waal Wijchen Millingen Middelaar Nijmegen 5.914 18.301 40.707 7.947 165.000 9.385 5914 7.947 9.365 16.301 40.707 165.000 5914 165.000 9.385 18.301 40.707 5914 7.947 9.385 165.000 5914 165.000 9.385 18301 40707 5914 9.385 18.301 40.707
O O O 7214 183.882 O O O 22.500 O 143.142 O
O O O O O O O O O 40.940 O O
O O O 3.778 O O O O O O O O
Productgroep 2: Preventie Infectlezielcten 709 TBC 710 Infectieziekten 711 SOA-Sense 712 Coördinatie SOA-zorg regio Oost 715 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) A G Z 720 Reizigersadvies en -vaccinaties 751 Hygiënebegeietding en -inspectie jeugdinstellingen 752 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, facultatieve taak 753 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, WCPV-taak 754 Toezicht gastouderbureaus * Inclusief € 40.275 middelen voorgaande jaren.
Programmabegroting 2013
47
Mook en Totaal
Beuningen
Druten
Groesbeek
Heumen
Millingen
Maas en
Middelaar
Nijmegen
Ubbergen
Wijchen
Waal
Productgroep 3: Sluitende zorg 861 Scenarioteam 867 Nazorg Veelplegers 868 Begeleide herkansing 675 Teamconsultatie huiselijk geweld Veiligheidshuis 880 Meldpunt Bijzondere Zorg 883 Huiselijk geweid regiogemeenten
29.187 75.060 0 40.337 931.392 81.649
2339 0 0 0 0 13.584
1.664 0 0 0 0 9.666
1.728 0 0 0 0 10039
1.513 0 0 0 0 8.787
542 0 0 0 0 3.150
0 0 0 0 0 0
15.129 75.060 0 40.337 931.392 0
861 0 0 0 0 4.998
1.678 0 0 0 0 9.746
3.733 0 0 0 0 21.679
Productgroep 4: Gezondheidsbevordering 520 Gezonde schooi 521 Gezonde wijk/gemeente 523 Gezonde kennis 525 Gezondheidsmakelaar 528 Gezonde school maatwerk 530 Gezonde slagkracht 654 Schoolout 854 Bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker
0 0 0 100.000 0 46.187 116.000 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 100.000 0 46.187 116.000 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
1.837.669
25.623
18.030
11.767
10.300
3.692
0
1.680843
46.799
11.424
29.189
167.574
-19.204
13.855
19.145
15.640
8.996
0
88.638
1.342
8.390
30.772
2.005.243
6.419
31.865
30912
25.940
12.688
0
1.769.481
48.141
19.814
59.961
Productgroep 5: Overige 504 Forensische geneeskunde 810 Medische Milieukunde
Totaal facultatieve taken Te verrekenen huisvesting JGZ-dependances, verwachting
Programmabegroting 2013
48
Gemeentelijke bijdrage 2013: uniform deel, maatwerk en facultatieve taken
Totaal inwoners per 1/1/2012 Unifonn Uniform excl. Mook & Middelaar Uniforme logopedie Scenarioteam Huiselijk geweld regiogemeenten Productgroep 1: Jeugdgezondheidszorg 620 Preventieve logopedie 652 Vertrouwensarts onderwijs 655 Zorgadviesteams (ZAT) 661 JGZ algemeen 0-19 jarigen incl. DD-JGZ * 662 Kijk op Kleintjes 666 Kipppi 667 Attentiewijken 668 2,5 jarigen consult 672 Toets op sociaal medische indicatie kinderopvang 676 Centrum Jeugd en Gezin (CJG) 678 Virtueel CJG en venivijsindex risicojongeren (VIR) 679 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) JGZ Productgroep 2: Preventie Infectieziekten 709 TBC 710 Infectieziekten 711 SOA-Sense 712 Coördinatie SOA-zorg regio Oost 715 Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) AGZ 720 Reizigersadvies en -vaccinaties 751 Hygienebegeleiding en -inspectie jeugdinstellingen 752 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, facultatieve taak 753 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, WCPV-taak 754 Toezicht gastouderbureaus
326.261 326.261 318.314 223.596 318.314 153.314
Beuningen Druten Groesbeek Heumen 25.507 18.850 16.500 18.150 16.500 25.507 18.150 18.850 16.650 16.500 25.507 18150 18.850 16.500 25.507 18.650 16.150 16.500 25.507 18.150 18.850 16.500
West Mook en Maas en Wijchen Millingen Middelaar Nijmegen Ubbergen Waal 5.914 7.947 165.000 9.365 16.301 40.707 16.301 5.914 7.947 165.000 9.365 40.707 165.000 9.365 16.301 40.707 5914 165.000 9.365 5914 7.947 165.000 9.365 16.301 40.707 5914 5914 9.385 18.301 40.707
119.973 0 31.878 6.716.315 183.882 31.902 137.364 11.842 22.500 40.940 143.142 0
0 0 2.556 545.694 0 6.108 0 0 0 0 0 0
0 0 1.819 388.097 0 0 0 0 0 0 0 0
10487 0 1.889 396.106 0 5.992 0 6.344 0 0 0 0
9.160 0 1.653 346.724 0 0 0 0 0 0 0 0
3.290 0 593 124.274 0 1.660 0 2.381 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
91.795 0 16.515 3.474.458 183.882 0 137.364 0 22.500 0 143.142 0
5221 0 940 197.213 0 2.983 0 3.117 0 40.940 0 0
0 0 1.834 364.570 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 4.079 859.179 0 12.939 0 0 0 0 0 0
331.698 630.574 139.008 0 0 0 295.276 0 19.817 52.495
26.579 50529 11.139 0 0 0 22.482 0 1.588 3.643
18.913 35.955 7.926 0 0 0 15401 0 1.130 1.094
19.643 37.341 8.232 0 0 0 14.339 0 1.174 4.625
17194 32.686 7.206 0 0 0 16.994 0 1.027 3.687
6.163 11.716 2.563 0 0 0 4.248 0 368 156
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
171.938 326.862 72.056 0 0 0 157.198 0 10.272 22.560
9.780 18.592 4.098 0 0 0 12.745 0 584 1.719
19.070 36.254 7.992 0 0 0 16.109 0 1.139 6.593
42.419 80.640 17.777 0 0 0 35.759 0 2.534 8.218
Programmabegroting 2013
49
Totaal Productgroep 3; Sluitende zorg 861 Scenarioteam 867 Nazorg Veelplegers 875 Teamconsultatie huiselijk geweld Veiiigheidshuis 880 Meldpunt Bijzondere Zorg 883 Huiselijk geweld regiogemeenten
Beuningen
Groesbeek
Druten
Middelaar
Millingen
Heumen
Nijmegen
Ubbergen
Maas en Wijchen Waal
29.167 75.060 40.337 1.302.203 81.649
2.339 0 0 29.714 13.584
1.664 0 0 21.143 9.666
1.728 0 0 21.959 1O039
1.513 0 0 19.221 8.787
542 0 0 6.889 3.150
0 0 0 0 0
15.129 75.060 40.337 1.123.604 0
861 0 0 10.933 4.996
1.678 0 0 21.319 9.746
3.733 0 0 47.420 21.679
Productgroep 4: Gezondheidsbevordering 520 Gezonde school 521 Gezonde wijk/gemeente 523 Gezonde kennis 525 Gezondhsidsmakelaar 528 Gezonde school maatwerk 530 Gezonde slagkracht 654 Schoolsout 654 Bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker
324.905 371.512 265.504 100.000 33.849 46.187 116.000 0
26.035 29.770 21.275 0 0 0 0 0
16.526 21.183 15.139 0 9.595 0 0 0
19.240 22.000 15.723 0 8.269 0 0 0
16.842 19.258 13.763 0 0 0 0 0
6.036 6.902 4.933 0 2.839 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
168.416 192.576 137.626 100.000 0 46.187 116.000 0
9.579 10953 7.828 0 4.279 0 0 0
18.660 21.360 15265 0 8.867 0 0 0
41.550 47.510 33.953 0 0 0 0 0
Productgroep 5: Overige 504 Forensische geneeskunde 610 Medische Milieukunde
116.884 170641
9.419 13.674
4.711 9.730
6.711 10105
5.373 8.845
1.851 3.170
0 0
69.732 88.453
4.100 5.031
6.132 9811
10655 21.822
11.984524
818.328
581.692
621.946
529.953
193.965
0
7.003.662
356.494
15.030
1.204
857
890
779
279
0
7.791
443
664
1.922
167.574
-19.204
13.855
19.145
15.640
8.996
0
88.638
1.342
8.390
30.772
12.167.12S
800.328
596.404
641.981
546.372
203.240
0
7.100.091
358.279
37,29
31,38
32,86
34,06
33,11
34,37
0,00
43,03
38,18
Kosten voormalig personeel Ta verrekenen huisvesting JGZ-dependances (venArachting)
Totale bijdrage per gemeente Totaal per Inwoner
Programmabegroting 2013
586.419 1.292.066
595.673 1.324.760 32,55
32,54
50
Totale gemeentelijke bijdrage 2013 per gemeente Unifonn (incl. korting op Kosten wettelijke voormalig taken) personeel
Maatwerk
Facultatief
Totaal
Beuningen Druten Groesbeek Heumen Millingen aan de Rijn Mook en Middelaar Nijmegen Ubbergen
782.041 552.248 587.685 518000 182.580 0 5.166.940 296.376
1.204 857 890 779 279 0 7.791 443
10664 11.414 22.494 1.653 7.693 0 153.879 11.319
6.419 31.685 30912 25.940 12.688 0 1.769.481 48.141
600.328 596.404 641.981 546.372 203.240 0 7.10O091 358.279
Wast Maas en Waai Wijchen
564.294 1.245.858
864 1.922
1O701 17018
19.814 59.961
595.673 1.324.760
Totale bijdrage 2013 deelnemende gemeenten
9.900.021
15.030
246 835
2.005242
12.167.128
Programmabegroting 2013
51
Bijlage 2: Indicatie huur/service JGZ-locaties 2012-2013
Budget 2012
Verwachting 2012
Budget 2013
Verwachting 2013
Beuningen
43.901
24.227
44.779
25.575
Druten
35.763
47.921
36.479
50334
Groesbeek
24.758
38.451
25.253
44.398
Heumen
30.067
46.258
30.669
46.309
Millingen aan de Rijn
6.706
15.595
6.840
15.836
Mook en Middelaar
6.706
13.406
0
0
Nijmegen
195.360
279.014
199.267
287.905
Ubbergen
20.117
21.380
20.519
21.861
West Maas en Waal
26.822
34.956
27.359
35.749
Wijchen *
48.041
75.083
49.002
79.774
438.242
596.291
440.167
607.741
Gemeenten
De huisvestingskosten zijn inclusief huur, gebouwgebonden servicekosten, huur koelkasten en facilitaire meerkosten GGD. Het budget voor 2013 is inclusief index conform de BRN-rlchtlijnen. De venwachting 2012 is indicatief en gebaseerd op hetgeen in mei 2012 bekend is. * Inclusief extra huisvestingskosten € 14.427. Dit is exclusief rente.
Programmabegroting 2013
52
Bijlage 3: Overzicht GGD-organisatie Overzicht van de GGD Organisatie Directie Ondersteunende afdelingen: Huisvesting doorbeiasting Huisvesting JGZ-dependances Huisvesting GGD Kosten voormalig personeel GGD Algemeen
Jeugdgezondheidszorg (Jü^J Management & ondersteuning JGZ uivoering
Algemene Gezondheidszorg (AGZ) AGZ
GB4E*en" Gezondheidsbevordering & Epidemiologie
PRODUCTGROEPEN Productgroep 1 Jeugdgezondheidszorg ProductenT 620 Preventieve logopedie 652 Vertrouwensarts onderwijs 655 Zorgadviesteam (ZAT) 661 J G Z Algemeen 0-9 662 Kijk op kleintjes 666 KIPPPI 667 Attentiewijken 668 2,5 jarigen consult 672 Toets op sociaal medische indicatie kinderopvang 674 Hielprik 675 Digitaal Dossier J G Z 676 Centrum Jeugd en Gezin (GJG) -informatie en advies 678 Virtueel C J G en Verwijsindex Risico Jongeren (VIR) 679 Publieke Gezonheidszorg aan Asielzoekers (PGA) J G Z
Productgroep 2 Preventie infectieziekten ProductenT 709 T B C 710 Infectieziekten 711 SOA-Sense 712 Coördinatie SOA-zorg regio Oost 715 Publieke Gezondheidszorg aan Asielzoekers (PGA) A G Z 720 Relzigersadvies en -vaccinaties 751 IHyglënebegeleidlng en -Inspectie jeugdinstellingen 752 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, facultatieve taak 753 Hygienebegeleiding en -inspectie overigen, W P G taak 754 Toezicht Gastouderbureaus
Productgroep 3 Sluitende zorg ProducteiïT 861 Scenarioteam 867 Nazorg Veelplegers 868 Begeleide herkansing 875 Teamconsultatie HG Veiiigheidshuis 880 Meldpunt Bijzondere Zorg 883 Huiselijk geweld regiogemeenten
Productgroep 4 Gezondheidsbevordering Producteiïï 520 Gezonde school 521 Gezonde wijk / gemeente 523 Gezonde kennis 525 Gezondheidsmakelaar 528 Gezonde school maatwerk 530 Gezonde slagkracht 654 Schoolout 854 Bevolkingsonderzoek BMHK
Productgroep 5 Overige Productetïr 504 Forensische geneeskunde 810 Medische Milieukunde
* De kosten worden op basis van contractuele afspraken verrekend met ondemuurders. Het GGD-aandeel wordt versleuteld naar de afdelingen JGZ, AGZ en GB&E door middel van het aantal fte. " De organisatorische eenheden schrijven hun gewerkte uren op producten. Voor zover mogelijk worden overige kosten direct aan producten toegekend.
Programmabegroting 2013
53
Bijlage 4: Meerjarig overzicht gemeentelijlte bijdrage wettelijke taken Bijgestelde Raming 2016* * €1.000,-
Raming 2015* * €1.000,-
Raming 2014* * €1.000,-
Begroting 2013 * €1.000,-
begroting 2012 * €1.000,-
8.760 421 0 0 0 0 0 9.182
9.164 421 0 -154 0 0 0 9.432
9.493 421 0 -79 0 0 0 9.838
9.784 355 185 2 -5 91 -248 10.165
9.999 390 0 0 0 0 0 10.390
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 -75 0 0 -50 -50 -75 -250
0 0 -225 0 -25 0 0 0 -250
0 -25 -200 -25 0 0 0 0 -250
-200 -15 0 -35 0 0 0 0 -250
Totaal bijdrage gemeenten na bezuinigingstaakstelling
9.182
9.182
9.586
9.915
10.140
Bijdrage gemeenten uniforme taken Bijdrage gemeenten uniforme taken o.b.v. facturen Totaal bijdrage gemeenten
8.760 421 9.182
8.760 421 9.182
9.164 421 9.586
9.493 421 9.915
9.784 355 10.140
Bijdrage gemeenten uniforme taken voor bezuiniging Bijdrage gemeenten uniforme taken o.b.v. facturen voor bezuiniging Indexering Mutaties incidentele bijdrage DD-JGZ Mutaties bijdrage voormalig personeel Mutaties inspecties kindercentra en gastouderbureaus (andere aantallen) Mutaties uittreding Mook & Middelaar Totaal bijdrage gemeenten Bezuinigingstaakstelling: SOA-zorg Meldpunt Bijzondere Zorg Basistakenpakket JGZ Inspecties kindercentra Gezonde kennis Gezonde school Gezonde wijk/gemeente TBC Totaal bezuinigingstaakstelling
-200 -40 -500 -60 -25 -50 -50 -75 -1.000
'Prijspeil 2013
Programmabegroting 2013
54
Bijlage 5: Meerjarig overzicht Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg (DD-JGZ) per gemeente
Totaal
Beuningen Druten
Mook en Millingen Middelaar
Groesbeek Heumen
West Maas en Waal
Ubbergen
Nijmegen
Wijchen
318.314
25.507
18.150
18.850
16.500
5.914
0
165.000
9.385
18.301
40.707
498.650
39.958
28.433
29.529
25.848
9.264
0
258.478
14.702
28.669
63.769
DD-JGZ 2013
232.632
18.641
13.264
13.776
12.059
4.322
0
120.586
6.859
13.375
29.750
DD-JGZ 2014
153.461
12.297
8.750
9.088
7.955
2.851
0
79.547
4.525
8.823
19.625
DD-JGZ 2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
DD-JGZ 2013
731.282
58.599
41.697
43.305
37.906
13.587
0
379.064
21.561
42.044
93.519
DD-JGZ 2014
652.111
52.255
37.183
38.617
33.803
12.116
0
338.026
19.226
37.492
83.394
DD-JGZ 2015
498.650
39.958
28.433
29.529
25.848
9.264
0
258.478
14.702
28.669
63.769
Inwoners per 1/1/2012
Structurele biidraae DD-JGZ 2013 t/m 2015
Incidentele biidraae
Totale biidraae
Programmabegroting 2013
55
GGD Regio Nijmegen
Programmabegroting 2013
56