Leo Witvliet Instituut voor Interventie Management
Marktverkenning Interim Management juni 2008
dr. mr. Leo Witvliet Deskresearch:
Michaëla Wevers Sandra van Meijel
Marktdefinitie Definities Van Dale: be·drijf = onderneming = on·der·ne·ming (dev) = commerciële organisatie in·te·rim = tijdelijke werkkracht in·te·rim-ma·na·ger = manager die op tijdelijke basis orde op zaken stelt in een bedrijf on·der·ne·mer = iem. die in een tak van handel of bedrijf zelfstandig, voor eigen rekening en risico, werkt Zzp-er = iem. die als ondernemer een eenmanszaak drijft Definities CBS Om volgens de CBS-definitie als bedrijf te worden aangemerkt is vereist dat ten minste één persoon voor 15 uur per week werkzaam is. Het CBS hanteert géén definitie voor ZZP-er, interimmer of interimmanager Juridische definities De termen interim(manager) en ZZP-er komen niet voor in het BW.
Interim Wereld – de verwarring Hoe groot is de markt van interimmers? Huidige problemen: • Géén eenduidige definitie van begrip ZZP’er • Interim Managers niet alleen ZZP’ers, maar ook in loondienst • ZZP’er noemt zichzelf Interim Manager • ZZP’er kan zijn Interim Professional of Interim Manager Functionele verdeling IM versus IP:
95% versus 5%
J.Vorst 2008, J.Reijnierse 2007
Wat aantallen (o.b.v. diverse artikelen) op een rijtje:
Interim Wereld – de verwarring Artikel “Altijd en overal. Waar en wanneer maakt niet uit, als je maar werkt” • KvK:
2003:
54.000 ondernemers
2007:
100.000 ondernemers
Groei vooral veroorzaakt door ZZP’ers Artikel “De ZZP’er: de onmis” • EIM:
2000:
675.000 bedrijven, waarvan 300.000 ZZP’ers (42%)
2006:
750.000 bedrijven, waarvan 385.000 ZZP’ers (52%)
Artikel “Je eigen baas” • CBS:
2007:
1.000.000 zelfstandigen
• FNV:
2007:
500.000 ZZP’ers (schatting)
note: klopt niet volgens CBS zelf! Bedoeld is groei perspectief
Artikel “ZZP’er:kans of concurrent?” • ???:
2008:
800.000 tot 900.000 ZZP’ers
• Geen eenduidige definitie, aantal ZZP’ers varieert tussen 350.000 en 1.000.000 Artikel “Elke beetje prof wordt zelfstandige” • ???:
2008:
900.000 zzp’ers
Artikel: “Eenpitter BV” • Schattingen tussen 245.000 en 704.000 ZZP’ers • EIM:
2007:
116.000 ZZP’ers in de branche Zakelijke dienstverlening
De aantallen – volgens CBS Wat zegt het Centraal Bureau voor de Statistiek? 2004:
693.000 bedrijven, waarvan 330.000 eenmanszaak
2007:
758.000 bedrijven, waarvan 370.000 eenmanszaak
ZZP’er is niet per definitie gelijk aan een eenmanszaak: • de ZZP’er kan een andere rechtsvorm hebben (bv. BV) • de ZZP’er hoeft geen officiele rechtsvorm te hebben: een VAR volstaat Het CBS rapporteert niet over ZZP’ers.
De aantallen – volgens KvK Wat zegt de Kamer van Koophandel?
2005:
200.000 VAR’s
2007:
275.000 VAR’s
Interim Wereld Interimmers in loondienst Bron: RIM, diverse jaarverslagen en schattingen
ZZP markt Bron: Kwakman
10.000 Interim Managers
2.000 Interim Managers
190.000 Interim Professionals 38.000 Interim Professionals
800.000 ZZP lager segment
Benadering F.Kwakman
Belangrijke ontwikkelingen: aantal ZZP-ers
2000: 42% van bedrijven is ZZP-er 2006: 52% van bedrijven is ZZP-er
Verwachting komende jaren: • Stijging tot minimaal 60% • De dienstverlening van de ZZP-er verbreedt zich van alleen uitvoerende kracht tot kennisleverancier
Bron: EIM
Belangrijke ontwikkelingen: aantal ZZP-ers
Naar sector bezien wordt de grootste bijdrage aan het ZZP-schap geleverd door de zakelijke dienstverlening. Bron: EIM
De aantallen – best estimate De VAR lijkt in het “interim segment” de beste benadering, met maximaal 275.000 interimmers. Inschatting voor interim-markt in loondienst: 40.000 interimmers. Gebruik makende van de EIM cijfers 2007, met 116.000 ZZP’ers in de zakelijke dienstverlening. (gaat uit van 465.000 bedrijven, waarvan 245.000 waar maar 1 persoon in werkzaam is. Binnen die 245.000, 116.000 die in de zakelijke dienstverlening zitten) Inclusief parttime, zie cijfers van Neijenrode/Eiffel en later in presentie, waarbij 44 % onder de 100.000 euro omzet zit. Benadering van omvang klassieke interim managers via arbitraire 5% norm, 5000 tot 6000 als ZZPér en bij benadering 2000 in vaste dienst. Prognose naar de toekomst in ieder geval uitbreiding van groep interim professionals. Omvang van klassieke interim managers markt ???? Omzet bij benadering 10.900 miljoen ZZP markt, waarvan 40% zakelijke dienstverleners daarvan de 5% norm 204 miljoen
Omzet Het merendeel van de interimmers in dit onderzoek heeft een gemiddelde jaaromzet van tussen de 25.000 en 125.000 euro. Voor interimmers in doelgroep B ligt de ondergrens veelal hoger dan voor de interimmers in doelgroep A, hetgeen te maken heeft met het aantal werkzame uren.
Uurtarief Gemiddeld bedraagt het uurtarief van een zelfstandig interimmer € 103,00. Het uurtarief is sterk afhankelijk van de functie en de soort opdracht. Kijken we naar het verschil tussen doelgroep A en B dan zien we dat interimmers die zich laten bemiddelen relatief vaker lagere uurtarieven hanteren dan interimmers die zelf hun opdrachten verkrijgen.
Onderzoek ZZP-markt De ZZP-markt verdeeld naar verschillende ondernemingsvormen (2001)
Onderzoek ZZP-markt De ZZP-markt verdeeld naar verschillende ondernemingsvormen 2001:
22% werkzaam in sector Zakelijke Dienstverlening
Bron: Zzp’ers in de tijd gevolgd, EIM, september 2002
2006:
62% werkzaam in sector Zakelijke Dienstverlening
Ontwikkelingspaden Interim management
Markt van de eerste Interim Bureau’s Bijv.Custom Management
1980 1990
Detachering
Nieuwe toetreders Adviesbureau’s en Accountants
1990 2000
Uitzendwereld
Nieuwe toetreders Detacheerders Uitzenders Internet toepassing P flex bedrijven
2000 2010
Virtuele wereld, na 2000
Bron L.Witliet, 2008
??? Veranderende markten, maar alles blijft
Economische groei, ICT ontwikkeling, ervaring met veranderingsmana gement neemt toe Crisismarkt jaren 80, weinig ervaring met veranderingsmanagemen t
Fin. Sector IFRS en SOX, toenemende tekorten van deskundigen op de markt
Instrument van resource management, strategische HR partner van (grote) bedrijven en overheid, strategische voorraad vorming (inclusief opleiding)
ZZP-ers en interim-werken Een onderzoek onder ZZP-ers die werkzaam zijn als interimmer
Research en Business Analyse
ZZP-ers die interimmer zijn Doelgroep: zelfstandigen met HBO / WO opleiding die op interim basis opdrachten uitvoeren voor verschillende opdrachtgevers. Twee subdoelgroepen: A. Zelfstandigen die zelf opdrachten vinden B. Zelfstandigen die hun opdrachten verkrijgen via bemiddelingsbureau’s ‘De interimmer’ volgens dit onderzoek omschrijven als een man die thuis kostwinnaar is en opereert vanuit een eenmanszaak. Kenmerkend is ook dat hij ruim 10 jaar werkervaring heeft en woonachtig is in de Randstad.
ZZP-er die interimmer zijn De • • •
meest voorkomende functies waarin interimmers werkzaam zijn: Directie/management ICT consultancy/advies Financieel economisch
De branche waarin veel interimmers opdrachten krijgen is de consultancy/advies branche. De belangrijkste motivatie om te gaan werken als interimmer is de mate van vrijheid van opdrachten. Het werken als interimmer is een bewuste keuze die niet zo maar opgegeven zal worden. Alleen als er onzekerheid komt met betrekking tot opdrachten of inkomsten zal een aantal zelfstandigen een overstap naar een vaste baan overwegen. Het merendeel van de interimmers heeft het afgelopen jaar 1 tot 3 opdrachten aangenomen die gemiddeld 8,8 maanden duurde. Het gemiddelde uurtarief van een interimmer bedraagt 103,00 euro.
Doelgroepkenmerken - opleiding •
Interimmers hebben iets vaker een HBO-opleiding (64%) dan een WOopleiding.
•
2/3 van de interimmers in doelgroep A (zelfstandigen die zelf opdrachten vinden) heeft een HBO-opleiding en 1/3 heeft een WO-opleiding.
•
Onder doelgroep B (opdrachten via bemiddelingsbureaus) is het aandeel mensen met een WO-opleiding iets hoger (43%).
Doelgroepkenmerken - geslacht De groep interimmers is een zeer mannelijke doelgroep: 79% is man, 21% vrouw. Vergelijken we het aandeel vrouwen tussen doelgroep A en B, dan is het aandeel vrouwen onder doelgroep A aanzienlijk hoger (resp. 26% en 12%). Wanneer we kijken naar alleen de vrouwen die werkzaam zijn als zelfstandige, dan zien we dat hiervan 76% zelf haar opdrachten verkrijgt en 24% zich laat bemiddelen.
Doelgroepkenmerken - werkervaring Interimmers hebben over het algemeen al een ruime werkervaring. Het merendeel (89%) heeft meer dan 10 jaar werkervaring. Dit geldt voor zowel doelgroep A als doelgroep B. Bij de doelgroep A zien we relatief meer mensen met wat minder werkervaring.
Ruimte voor nieuwe en jonge intreders, niet direct via bureau’s
Doelgroepkenmerken - functie De functiegroepen waarin interimmers werkzaam zijn, lopen sterk uiteen. De belangrijkste functies die in deze analyse naar voren komen zijn directie/management, ICT/automatisering, consultancy/advies en financieel economisch. Deze functies komen onder beide doelgroepen als belangrijkste functiegroepen naar voren. De functies directie/management en financieel/economisch lijken bij uitstek functies voor interimmers die via bemiddelingsbureaus aan het opdrachten komen.
Doelgroepkenmerken - branche Bijna de helft van de interimmers (49%) is werkzaam in de branche advies/consultancy. Daarnaast zien we dat de branches overige zakelijke dienstverlening, ICT en financieel voor de totale doelgroep belangrijke branches zijn. Kijken we naar het verschil tussen beide subdoelgroepen dan lijkt vooral de financiële sector en de zorg overwegend interimmers vanuit doelgroep B in te huren. 33% van de interimmers in doelgroep B geeft aan in de financiële sector werkzaam te zijn tegenover 13% in doelgroep A.
Drijfveren achter interimschap De belangrijkste reden om te werken als interimmer is de mate van vrijheid van opdrachten. Deze belangrijkste motivatie geldt voor zowel doelgroep A als doelgroep B (resp. 49% en 48%). Daarnaast zien we dat doelgroep B variatie binnen werk een belangrijkere drijfveer vindt dan doelgroep A (respectievelijk 25% en 15%). Doelgroep A daarentegen vindt projectmatig werken een belangrijkere motivator om als zelfstandige te werken (respectievelijk 17% en 9%).
Eens interimmer, altijd interimmer? De reden om als interimmer te gaan werken, lijkt vooral te liggen in het verkrijgen van meer vrijheid. Over het algemeen lijken respondenten niet direct geneigd hun bestaan als zelfstandige interimmer op te geven en weer in loondienst te gaan.
Illustreert het feit dat zelfstandige interimmers niet snel weer in vaste dienst willen gaan.
Eens interimmer, altijd interimmer? Werken als interimmer is een bewuste keuze en zal voor velen de vorm zijn om in te blijven werken tot het moment dat er geen continuïteit zit in opdrachten of tot er grote veranderingen op persoonlijk vlak plaatsvinden.
Ook ziet een groot deel van de zelfstandige interimmers (60%) het werken als interimmer als een nieuwe manier van werken.
Opdrachten via… Het aantal bureaus dat bemiddelt voor zelfstandigen is enorm groot. Kenmerkend voor deze bureaus is het kleinschalige en specialistische karakter. Het aanbod van dergelijke bureaus is groot en veelal werken deze bureaus voor slechts een paar opdrachtgevers. Veel interimmers werken via deze kleine bureaus. 53% van de interimmers in doelgroep B gaf aan zijn of haar opdrachten te verkrijgen via deze specifieke bemiddelingsbureaus.
Belangrijke ontwikkelingen
Belangrijke ontwikkelingen: populatie Verschuiving in niveau interimmers: In onderstaande grafieken is de populatie van een detacheringsbedrijf gerelateerd aan salarisklassen.
2005
2006
Nu
Bron: Anoniem
Belangrijke ontwikkelingen: tarief 2001 Totaal gem. uurtarief ZZP’ers: € 41 Gem. uurtarief zakelijke dienstverlening: € 55
2006
• Totaal gem. uurtarief ZZP’ers:€ 103 • Stijging van ruim 150% t.o.v. 2001
Bron: Intelligence Group
