Lekker Fit! Organisatie: Nederlandse Hartstichting Contactpersoon: mevrouw Naomi Rosekrans-Navon Contactpersoon 2: Erkenningen: Goed onderbouwd
Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Gezond eten en genoeg bewegen is belangrijk voor iedereen. Daar kun je dus niet vroeg genoeg mee beginnen. Lekker Fit! is een lespakket met doorlopende leerlijn voor groep 1 t/m 8 op de basisschool en heeft een preventief doel. Kinderen leren alles over gezond eten en bewegen en ze worden zich bewust van de keuzes die ze hierbij maken. De Hartstichting en uitgever Arko Sports Media werken voor een landelijke inzet van Lekker Fit!. De lessen laten kinderen op een inspirerende manier kennismaken met een gezonde leefstijl. Plezier in bewegen en gezond eten staan daarbij centraal. Fit zijn is fijn! Een vierstappenplan voor gedragsverandering helpt de leerlingen hun doel te bereiken. Van IK DOE, naar IK WEET, IK GA DOEN tot IK BLIJF DOEN. Zodat kinderen op een speelse manier meekrijgen hoe ze gezond kunnen leven. Lekker Fit! is uitvoerbaar in gemiddeld tien lesuren per klas. Uren die prima aansluiten bij de bestaande lesprogramma’s en weinig voorbereiding vergen van de leerkrachten. Rondom de vaste thema’s en leerlijnen ontwikkelt Lekker Fit! twee keer per jaar nieuwe werkboekjes voor de leerlingen. Per werkboekje is er voor de leerkrachten een korte, overzichtelijke handleiding met twee beweegkaarten. Regelmatig gebruikt Lekker Fit! evenementen of feestdagen, bijvoorbeeld het EK voetbal, de Olympische Spelen of Kerstmis, als inspiratie voor de inhoud van de lessen. Zo blijven de leerlingen letterlijk bij de les. Werken met het lespakket Lekker Fit! is een goede basis om op school toe te werken naar een integrale aanpak om kinderen meer te laten bewegen en gezonder te laten eten. Lekker Fit! stimuleert scholen om een integrale aanpak te realiseren. Waarbij er naast het lespakket (educatie) voor leerlingen aandacht is voor beleid en regelgeving op school, de schoolomgeving, signaleren en het betrekken van leerkrachten en ouders rondom voeding en bewegen.
1/8
Lekker Fit! is opgenomen in de interventiedatabase van het RIVM Centrum Gezond Leven. Dit met de beoordeling ‘Goed onderbouwd’. Investeert u ook in een gezonde toekomst? Doe dan mee aan Lekker Fit!.
Doel van het sport- en beweegaanbod Lekker fit! heeft als einddoel het bevorderen van gezonde voeding en meer beweging bij leerlingen van het primair onderwijs. Hoofddoelstelling van de interventie: Leerlingen van het primair onderwijs bewust maken van en hun kennis vergroten over het belang van een gezond eet- en beweegpatroon en hen leren om hierin keuzes te maken. Subdoelstelling Het stimuleren van een gezond beleid op gemeentelijk en op schoolniveau.
Hoofddoel Subdoelen Doelgroep Einddoelgroep: kinderen uit groep 1 t/m 8 op de basisschool. Intermediaire doelgroep: Schoolondersteunende organisaties zoals GGD, Sportservice en gemeente. Zij hebben vaak het directe contact met de scholen. Belangrijk is het creëren van draagvlak in de gemeente en samenwerking met verschillende preventiepartners. Bij meerdere partners is het belangrijk in kaart te brengen welke bijdrage iedere samenwerkingspartner levert, hoe de rolverdeling is en waar verantwoordelijkheden liggen. Overigens zal de taakverdeling per gemeente en/of regio verschillen. Dit is erg afhankelijk van bijvoorbeeld de mogelijke inzet van de gemeente en van beschikbare uren. Intermediairs werven, enthousiasmeren en begeleiden scholen om aan de slag te gaan met Lekker Fit!. Zij ondersteunen de school door het geven van advies en professionele begeleiding bij de aanschaf en implementatie van het lespakket. Subdoelgroepen: Ouders/verzorgers en leerkrachten. De lesstof in Lekker Fit! is ontwikkeld voor kinderen, maar de methode houdt ook rekening met de belangrijke rol van ouders, verzorgers en leerkrachten. Ouders worden daarom zo veel mogelijk betrokken bij de lessen op school, zodat het geleerde niet alleen op school, maar ook thuis in de praktijk wordt gebracht. Daarnaast stimuleert Lekker Fit! scholen om een integrale aanpak te realiseren. Waarbij er aandacht is voor het betrekken van leerkrachten en ouders.
Intermediaire doelgroep
Probleembeschrijving Probleem
2/8
Aanpak Strategie Wanneer de basisschool kiest om met Lekker Fit! aan de slag te gaan, start de school met het geven van de lessen in de klas. De school wordt bij de implementatie van Lekker Fit! ondersteund door een intermediaire organisatie. De school ontvangt per schooljaar twee werkboekjes voor de leerlingen. De docent krijgt een minihandleiding bij de werkboekje, bijbehorende beweegkaarten en één keer per jaar een afsprakenposter. In de minihandleiding staat de werkwijze beschreven voor het inzetten van de werkboekjes en de beweegkaarten. Ook krijgen docenten een basishandleiding met meer achtergrondinformatie. Elk werkboekje is onderverdeeld in drie thema’s: - voeding; - bewegen; - maken van gezonde keuzes. In elk werkboekje wordt bij één van de drie thema’s naar een gedragsverandering toe gewerkt. Dit wordt gedaan in vier stappen en afgesloten met een groepsafspraak op de afsprakenposter. De vier stappen van gedragsverandering zijn gericht op verbetering van het eet- en beweeggedrag, op basis van persoonlijke keuzes. 1 IK DOE 2 IK WEET 3 IK GA DOEN 4 IK BLIJF DOEN De opdrachten uit de werkboekje worden aangevuld met beweegactiviteiten, die beschreven staan op de beweegkaarten. Deze worden onder leiding van de docent bewegingsonderwijs opgestart en kunnen daarna zelfstandig en overal door de leerlingen uitgevoerd worden. De bedoeling is dat de leerlingen de activiteiten met plezier uitvoeren en daadwerkelijk ervaren dat bewegen leuk is. Werken met het lespakket Lekker Fit! is een goede basis om op school toe te werken naar een integrale aanpak om kinderen meer te laten bewegen en gezonder te laten eten. Wanneer de lessen zijn ingebed in het reguliere onderwijs kan de school ervoor kiezen om ook breder aandacht te hebben voor gezonde voeding en bewegen op school. Via ondersteuning van de intermediair en informatie op www.lekkerfitopschool.nl is het voor de school mogelijk naar een integrale aanpak toe te werken. Hierbij is er naast het lespakket (educatie) voor leerlingen aandacht voor beleid en regelgeving op school, de schoolomgeving, signaleren en het betrekken van leerkrachten en ouders. Zodra de school een integrale aanpak heeft gerealiseerd komt zij in aanmerking voor het behalen van de Lekker Fit!-duim.
Samenwerking Afhankelijk van de plaats van uitvoering zijn GGD, Sportservice en gemeente betrokken als schoolondersteunende organisatie. Maar ook bijvoorbeeld een fysiotherapeut, diëtist en/of sportvereniging kunnen een rol spelen.
Duur en intensiteit Lekker Fit! hoeft geen extra tijd te kosten. Door theorielessen met een vergelijkbare inhoud uit de biologie- of wereldoriëntatiemethode op school over te slaan maakt u tijd vrij voor Lekker Fit!. Sommige doe-opdrachten kunnen gebruikt worden als handvaardigheidles of als onderwerp voor een creamiddag of gymles. Lekker Fit! biedt de mogelijkheid tot een flexibele planning en is erg geschikt om op projectbasis uit te voeren. De theorielessen (werkboekjes) zijn in zes tot twaalf uur per schooljaar per klas uit te voeren. De gymlessen in vier uur. U kunt de lessen verdelen over het schooljaar, maar ook in twee blokken van zes of eventueel drie weken geven. In twee maal drie weken In deze korte periode worden de drie tot zes lesuren voor de behandeling van het werkboekje verzorgt in het kader van een project. Per week wordt een thema behandeld, te weten: bewegen, voeding en het maken van gezonde
3/8
keuzes. Daarnaast wordt in deze weken ook één keer de fittest uitgevoerd en de vier beweegactiviteiten die op de beweegkaarten staan. Wij adviseren bij de keuze voor deze planning het maken van afspraken met de afsprakenposter langer vol te houden. Anders is de kans vrij klein dat het geleerde beklijft. In twee maal zes weken In deze periode wordt één les per week besteed aan Lekker Fit!. In twee weken wordt een thema behandeld (voeding, bewegen en het maken van gezonde keuzes) uit het werkboekje. Daarnaast wordt in deze periode ook één keer de fittest uitgevoerd en de vier beweegactiviteiten die op de beweegkaarten staan. Ook hier geldt dat de lesstof beter blijft hangen als het geleerde regelmatig besproken wordt en door wordt gegaan met het maken van afspraken. Zo wordt het nieuwe gedrag eerder een gewoonte. Verdeeld over het jaar Per maand kunnen één à twee lessen besteed worden aan het werken met het Lekker Fit!-werkboekje. het Lekker Fit!werkboekje. Daarnaast wordt in deze periode ook één keer de fittest uitgevoerd en de vier beweegactiviteiten die op de beweegkaarten staan uit. Herhaal de gemaakte afspraken regelmatig. Hoe vaker de lesstof in het jaar terugkeert, hoe beter de leerlingen zich de lesstof eigen maken.
Opzet van de interventie Locatie en uitvoerders
Overdraagbaarheid Ondersteuning Regionaal bestaat er over het algemeen vanuit de GGD, Sportservice of gemeente een contactpersoon Lekker Fit! voor de school. Vanuit Lekker Fit! is verder de volgende ondersteuning beschikbaar: - Er is een handleiding Lekker Fit! voor gemeente, GGD en Sportservice - www.lekkerfitopschool.nl en inbox
[email protected] - Product- en bestelinformatie via Projectadviseur Lekker Fit!, ook door middel van een bezoek - Digitale nieuwsbrief Lekker Fit! - Er kunnen trainingen en bijeenkomsten voor intermediairs georganiseerd worden Het lespakket bestaat uit het volgende materiaal voor de school: - werkboekjes voor de leerlingen; - minihandleiding voor docenten bij de lessen; - beweegkaarten; - afsprakenposter; - basishandleiding voor docenten; - onderbouwing. Aanvullend kan er om ouders te betrekken bij Lekker Fit! een ouderworkshop Lekker Fit! worden aangevraagd bij de Hartstichting. Ook beschikt de Hartstichting over materiaal voor een spreekbeurt. Intermediairs die nog niet bekend zijn met Lekker Fit! adviseren we contact op te nemen. Veel informatie is ook te vinden op www.lekkerfitopschool.nl. Scholen adviseren we contact op te nemen met lokale/regionale organisaties die hen kunnen ondersteunen bij het werken met Lekker Fit!, zoals gemeente, GGD en sportservice. Op de website van Lekker Fit! is per regio contactinformatie te vinden. Ook kan de school contact opnemen met Lekker Fit! voor vragen en eventuele doorverwijzing naar een regionaal contactpersoon Lekker Fit!.
Handleiding Voor intermediairs is er de handleiding Lekker Fit! voor gemeente, GGD en Sportservice.
4/8
Docenten krijgen bij het lespakket een basishandleiding en daarnaast een minihandleiding per werkboekje. Bovendien is er een ‘Onderbouwing Lekker Fit!’ geschreven.
Kwaliteitsbewaking - De Hartstichting voert onderzoek uit onder gebruikers van Lekker Fit!. - Er zijn onderbouwingsrichtlijnen beschreven die als uitgangspositie worden genomen bij de ontwikkeling van Lekker Fit!-materialen (theorieën die ten grondslag liggen aan Lekker Fit! en hoe deze naar de praktijk vertaald zijn). - Voor het inbedden van Lekker Fit! binnen een integrale aanpak is een certificaat te behalen. Dit is de Lekker Fit!-duim. Hierbij moet de school naast het structureel uitvoeren van het lespakket (educatie) voor leerlingen aandacht hebben voor beleid en regelgeving op school, de schoolomgeving, signaleren en het betrekken van leerkrachten en ouders. De school moet aan bepaalde criteria voldoen, voordat zij de duim kan behalen. - De school of schoolondersteunende organisatie kan Lekker Fit! evalueren, in de handleiding en op de website zijn evaluatie vragenlijsten beschikbaar. - M.b.v. de Lekker Fit!-fittest kunnen lichaamsmaten, uithoudingsvermogen en motorische vaardigheden worden gemeten. Door de test jaarlijks te doen, kan de de ontwikkeling van de leerlingen worden gevolgd, hierbij kan gebruik worden gemaakt van een leerlingvolgsysteem.
Materialen Implementatie
Randvoorwaarden Draagvlak De Hartstichting participeert in het Convenant Gezond Gewicht in het deelconvenant school en neemt deel aan verschillende werkgroepen. Het Centrum Gezond Leven (CGL) is het regiecentrum voor gezondheidsbevorderende professionals. CGL heeft verschillende programma’s en de Hartstichting is het meest actief in het Gezonde School programma, vanwege de raakvlakken met Lekker Fit!. De Hartstichting (mede)financiert Consortium Integrale Aanpak Overgewicht – CIAO. CIAO doet verrijkend en ondersteunend onderzoek naar de integrale aanpak van overgewicht op lokaal niveau. De Hartstichting is actief binnen de politieke landelijke lobby richting VWS en OCW. De Hartstichting adviseert lokale partijen om samen te werken en Lekker Fit! als lokaal programma samen neer te zetten en lokaal passend te maken. Ondersteuning hierbij vindt o.a. plaats d.m.v. de handleiding voor intermediairs.
Deskundigheid Uitvoerders op school moeten een lesbevoegdheid voor de basisschool hebben om les te kunnen geven. Voor schoolbegeleidende organisaties bieden we een training aan, maar deze is niet verplicht.
Bereik Tot nu toe is Lekker Fit! aangeschaft door ten minste 1400 scholen.
Locaties
5/8
Er zijn nu naar schatting ten minste 800 scholen actief aan het werk met Lekker Fit!.
Aantal deelnemers Naar schatting hebben ten minste 200.000 leerlingen met Lekker Fit! gewerkt.
Ervaringen met de uitvoering Het implementatie onderzoek Lekker Fit! geeft een overzicht van succes en faalfactoren over werken met Lekker Fit!. Er zijn veel regionale/lokale partijen die met Lekker Fit! werken. Op de website van Lekker Fit! staan een aantal evaluaties. Ook op het overzicht loket gezondleven staan een aantal Lekker Fit! projecten beschreven. www.lekkerfitopschool.nl/gemeente_ggd_sportservice/onderzoeken_lekker_fit/ www.loketgezondleven.nl/i-database/interventies/l/11955/
Referenten Referenten Naam en functie Evita Verheul- van Vliet, Groepsleerkracht groep 3 en taalcoördinator
emailadres
[email protected]
telefoonnummer 010-4127318
Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Het lespakket 2012-2013 vind ik een zeer goede verbetering ten opzichte van de eerste versie. Mijn ervaringen met het lespakket zijn zeer positief. Het niveau van het pakket sluit goed aan bij groep 3. De materialen zien er aantrekkelijk uit en de opdrachten zijn afwisselend. De kinderen doen enthousiast mee.
Naam organisatie Oscar Romeroschool
Type organisatie Basisschool
Website www.oscarromeroschool.nl
6/8
Referent 2 Naam en functie Annelijn de Ligt, provinciaal coördinator IK Lekker fit!? Noord-Holland, consulent sport
emailadres
[email protected]
telefoonnummer 023-5319475
Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod In Noord-Holland ondersteunen wij samen met GGD's en thuiszorgorganisaties gemeenten en scholen bij de implementatie van Lekker Fit!, in combinatie met extra activiteiten rond voeding en bewegen. De brede aanpak van Lekker Fit! (educatie, beleidsmaatregelen, extra activiteiten rond voeding en bewegen, ouderbetrokkenheid) werkt zeker. Voorwaarde is wel dat scholen worden ondersteund door professionals vanuit gezondheid en sport, om te zorgen voor goede verankering en verbinding met lokale sport- en beweegaanbieders.
Naam organisatie Sportservice Noord-Holland
Type organisatie Sportservice
Website www.sportservicenoordholland.nl
Kosten en uren Kosten en uren Kosten voor de aanschaf van het lesmateriaal: Prijzen Lekker Fit! 2012/2013 • Werkboekjes (2 uitgaven): € 2,40 • Mini docentenhandleiding per werkboekje (2 uitgaven inclusief 4 beweegkaarten): € 8,• Basis docentenhandleiding in verzamelmap: 50% introductiekorting bij bestelling in kwartaal 3 en/of 4 - 2012: € 38,• Afsprakenposter: € 2,* Deze prijzen zijn inclusief btw per leerjaar (en exclusief verzend- en administratiekosten). Zie www.lekkerfitopschool.nl/lekker_fit/bestel_lekker_fit/
7/8
Inzet personeel: De theorielessen (werkboekjes) zijn in zes tot twaalf uur per schooljaar per klas uit te voeren. De gymlessen in vier uur. Voor de werving van scholen zijn intermediairs ongeveer vier uur per school kwijt. Voor de begeleiding in het eerste jaar vier tot twaalf uur per school. Voor begeleiding in de daaropvolgende jaren vier tot acht uur per school (bij het toewerken naar een integrale aanpak zijn meer uren nodig, tenminste het dubbele aantal). Wanneer het om een regionale Lekker Fit! aanpak gaat besteden partijen gemiddeld acht uur per maand aan onderlinge afstemming.
Toelichting op kosten en uren Bijlage 101
8/8
