Verenigingen en welzijnswerk voor ouderen Organisatie: NOC*NSF Contactpersoon: Diederik Meijntjes Contactpersoon 2: Diederik Meijntjes Erkenningen:
Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Samenwerking tussen ouderenorganisaties en (een collectief van) verenigingen leidt tot zeer succesvol buitensportaanbod voor senioren. Sportaanbod voor ouderen wordt veelal binnen georganiseerd, er is niet veel buitensportaanbod voor deze doelgroep. Sportverenigingen kunnen met gericht buitensportaanbod in dit gat springen en trachten nieuwe leden en/of vrijwilligers te werven. Zeer belangrijke succesfactor in dezen is dat dit in nauwe samenwerking gebeurt met ouderen- en welzijnsorganisaties die de seniorendoelgroep kennen en weten te bereiken. Vijf sportverenigingen (verenigd in Stichting Samenwerkende Sportverenigingen De Pelikaan) in Zwolle werken nauw samen met WijZ (voorheen Stichting Welzijn Ouderen Zwolle) om meer senioren aan het sporten te krijgen. Gezamenlijk hebben zij een concept ontwikkeld en uitgevoerd. De betrokken hockey-, voetbal-, korfbal-, tennis- en volleybalverenigingen verzorgen het buitensportaanbod, te weten: fithockey, 45+ voetbal, korfbalfit, seniorentennis en beachvolleybal. WijZ verzorgt in grote mate de werving van de deelnemers. In totaal namen tijdens het eerste jaar 250 senioren deel aan de activiteiten. Samenwerking met WijZ is essentieel voor het succes. Met en door hen wordt de doelgroep bereikt en geleid naar de "seniorensportdag" waarmee het traject is gestart. Belangrijk is ook om de follow-up na zo'n sportdag te organiseren binnen de verenigingen. Bij de verenigingen van De Pelikaan en WijZis dat als volgt geregeld: iedere woensdagochtend en donderdagmiddag kunnen senioren deelnemen aan speciaal en wekelijks afwisselend aanbod. Wanneer dit wisselend aanbod bevalt blijft men op deze wijze met een flexibel lidmaatschap sporten. Iemand die plezier beleeft in tennis of fithockey of korfbal kan doorstromen naar de betreffende sportvereniging. Essentieel zijn enthousiasme en kwaliteit bij de verzorging van het sportaanbod; de doelgroep werft zelf nieuwe deelnemers en leden. Quotes Bestuurslid vereniging:
1/7
"De samenwerking met Welzijn in de stad en de samenwerking met de verenigingen is essentieel voor het succes. Als vereniging individueel ga je dit niet op deze wijze van de grond krijgen." Medewerker WijZ Zwolle: "Fietsen en wandelen waren de enige buitensporten die senioren via Welzijn beoefenen. De rest concentreert zich binnen in zalen. Een prachtige kans, deze doelgroep voor de sportverenigingen."
Doel van het sport- en beweegaanbod De doelstelling van het sport- en beweegaanbod is om senioren (45+) meer te laten bewegen. Deze interventie leidt senioren na doorverwijziging door de ouderenorganisatie middels deelname aan een jaarlijkse seniorensportdag via wisselend sportaanbod bij meerdere verenigingen naar een flexibel lidmaatschap van sportverenigingen. Uiteindelijk stroomt een deel van de seniore sporters door naar het reguliere seniorensportaanbod binnen de vereniging. De rest blijft flexibel actief. Het is leuk en makkelijk voor 45-plussers om kennis te maken met sportvereniging(en) wanneer ze aan een open dag of sportdag kunnen deelnemen. Zo kunnen zij de verschillende sportvarianten binnen de club(s) eens uitproberen. Daarbij komt dat deze doelgroep in potentie ook uitermate geschikt is om het hoofd te bieden aan de kaderproblematiek binnen de verenigingen. Zo zijn er naar aanleiding van de samenwerking tussen de sportverenigingen en WijZ senioren uit deze groep die zich inzetten bij toernooien/sportdagen of gewoon het glaasje ranja vullen op de woensdagmiddag voor de jeugd.
Hoofddoel Subdoelen Doelgroep De einddoelgroep is Senioren (45+) die nog niet bekend zijn met/bij de sportvereniging. De eerste intermediair doelgroep is medewerkers (met name leefstijlcoaches) van ouderen- en welzijnsorganisaties. Via ouderen- en welzijnsorganisatie worden actieve ouderen doorverwezen naar sportvereniging(en). De tweede is de trainers van sportverenigingen en de betrokken sportdocenten. Sportvereniging(en) bieden een aantrekkelijk laagdrempelig sportaanbod, overdag. De eerste subdoelgroep is bestuurders van de betrokken sportverenigingen vanwege het feit dat de sportverenigingen hun bestaande seniorensportaanbod eventueel aanpassen op de behoefte van de (nieuwe) doelgroep en vanwege het feit dat de nieuwe senior leden betrokken kunnen worden bij het vrijwilligerswerk binnen de verenigingen. De tweede subdoelgroep is de verenigingsondersteuners van de sportbonden, die de sportverenigingen ondersteunen met kennis over reeds ontwikkeld seniorensportaanbod. De laatste subdoelgroep is de gemeente (politiek en ambtenaren). Zij maken het mede mogelijk dat voor dit initiatief inmiddels breed draagvlak is in Zwolle. Ook stimuleert de gemeente andere partijen om aan te haken.
Intermediaire doelgroep
Probleembeschrijving 2/7
Probleem
Aanpak Strategie Om meer senioren aan het sporten te krijgen heeft een vijftal sportverenigingen (verenigd in Stichting Samenwerkende Sportverenigingen De Pelikaan) in Zwolle de samenwerking gezocht met WijZ (voorheen Stichting Welzijn Ouderen Zwolle). Allereerst hebben zij gezamenlijk een 'seniorensportdag' georganiseerd. WijZ verzorgde in grote mate de werving van de deelnemers via de leefstijlcoach, flyers, artikelen, lokale media maar vooral ook in de persoonlijke gesprekken die zij organiseren met de doelgroep. In totaal namen 250 senioren deel aan de activiteiten. De betrokken hockey-, voetbal-, korfbal-, tennis- en volleybalverenigingen verzorgden het buitensportaanbod, te weten: fithockey, 45+ voetbal, korfbalfit, seniorentennis en beachvolleybal. Ook waren Olga en Duco van Nederland in Beweging aanwezig om de warming-up te verzorgen. Belangrijk is ook om de follow-up na zo'n sportdag te organiseren binnen de verenigingen. De sportvereniging moeten een aantrekkelijk laagdrempelig sportaanbod bieden, bij voorkeur overdag Zo maken de senioren die nog niet bekend zijn met de verschillende sportverenigingen op een voor hen prettige manier kennis met de verenigingen en de betrokken trainers en vrijwilligers. Dit laatste is een belangrijk aspect omdat bij senioren het sociale aspect van belang is om ze uiteindelijk aan de sportvereniging te binden en ze in beweging te krijgen en houden. Een voordeel van een aanbod overdag, is dat de sportparken overdag vaak voldoende ruimte hebben om trainingen aan te bieden. De bonden hebben bijna allemaal programma's en specifiek afgestemd sportmateriaal dat in samenspraak met WijZ onder de aandacht is gebracht bij de verenigingen. Door zelf in en aan de verenigingen te laten zien in demo’s wat de sporten inhouden en bestaande al sportende mensen uit de doelgroep uit te nodigen en vooral gewoon te laten zien dat deze doelgroep ook kan fithockeyen, voetballen of korfballen. Bij de betrokken sportverenigingen is de follow-up in samenspraak met WijZ als volgt geregeld: Iedere woensdagochtend en donderdagmiddag kunnen senioren op meerdere plaatsen deelnemen aan speciaal en wekelijks afwisselend aanbod. Wanneer dit wisselend aanbod bevalt blijft men op deze wijze met een flexibel lidmaatschap sporten en beoefent allerlei soorten sporten. Iemand die plezier beleeft in tennis of fithockey of korfbal kan doorstromen naar de betreffende sportvereniging. Essentieel zijn enthousiasme en kwaliteit bij de verzorging van het sportaanbod; de doelgroep werft zelf nieuwe deelnemers en leden. Hierin blijft WijZ een belangrijke rol spelen door te motiveren en te activeren. Van de 250 deelnemers aan de eerste sportdag zijn na 3 jaar zo'n 80 senioren vanuit de hele stad die incidenteel of structureel deelnemen aan het flexibele sportaanbod op woensdag en donderdag bij De Pelikaan flexibel of elders. Een vaste groep van 12 nieuwe sporters sport het gehele jaar door met elkaar. Deze groep van 12 is ook beschikbaar als vrijwilliger voor de verenigingen. De Pelikaan; "Door samen te werken met de plaatselijke stichting welzijn ouderen, kwamen we meteen bij de doelgroep terecht. Zij deden al veel indooractiviteiten. Wij sluiten daarbij aan met een steeds wisselend aanbod van buitenactiviteiten, ook als een soort carrousel, met onze sporten en het populaire wandelen en fietsen. In 2011 hebben we op basis van de vraag van de seniore sporters een outdoor-fitnesstuin aan kunnen leggen, een moderne variant op de trimbaan." Anno 2012 verwijst WijZ nog steeds door naar het sport- en beweegaanbod. Dit netwerk is inmiddels uitgebreid in een lokaal Gezamelijke Leefstijl Interventie netwerk waarin naast WijZ en Pelikaan o.a. ook de zorg, sport en wijk/buurt zijn vertegenwoordigd zodat doorverwijzing nu en in de toekomst nog beter tot stand komt. De gemeente Zwolle heeft op basis van de huidige werkwijze met WijZ prestatie-afspraken gemaakt over de sportstimulering van deze doelgroep in alle wijken van Zwolle, heel nadrukkelijk in samenwerking met de Zwolse sportverenigingen. Hierdoor raken meer sportverenigingen en sportparken betrokken en doen meer sportverenigingen een soortgelijk aanbod.
3/7
Vooral dat hierdoor een nog betere spreiding over de gehele stad komt waardoor sport dichterbij de doelgroep in de wijk komt maakt het interessant of dit gegeven leidt tot meer sportende senioren. Naast welzijn en sport is de zorg en het wijk/buurt bureau dus nu met het GLI netwerk betrokken alsook de beleidsambtenaren bij de gemeente vanuit dit perspectief. Hierdoor is goede kruisbestuiving tussen sport en andere beleidsterreinen op gang gekomen.
Samenwerking Samenwerking met WijZ (voorheen Stichting Welzijn Ouderen Zwolle) is essentieel voor het succes. Met en door hen wordt de doelgroep bereikt. Daarnaast hebben de sportverenigingen (in samenspraak met de sportbonden) zich door specifiek zich met deze doelgroep bezig te houden ook zitting in het GLI netwerk Zwolle. Door het principe van de BeweegKuur is dit op gang gekomen.
Duur en intensiteit Object
Opzet van de interventie Locatie en uitvoerders
Overdraagbaarheid Ondersteuning Object
Handleiding Aanwezig bij de Pelikaan
Kwaliteitsbewaking Ja er is een interne stuurgroep die maandelijks bij elkaar komt en daarnaast is er het maandelijks GLI netwerk overleg om de verbinding/doorstroming/bekendheid te vergroten. Voor bewaken van de kwaliteit zet men alleen docenten/trainers in met diploma’s en dragen de sportverenigingen en WijZ begin 2012 i.s.m. Sportservice Overijssel deze kennis over in praktijkdagen aan andere geïnteresseerde sportdocenten uit de provincie Overijssel.
Materialen Implementatie
Randvoorwaarden Draagvlak Gemeente; initiatief nemen door ambtenaren van verschillende beleidsterreinen bij te praten en op de hoogte te houden.
4/7
Politiek; uitnodigen van raadsleden/wethouders Senioren; betrekken bij activiteiten voor werving en behoud van leden Verenigingen; continu wijzen op de mogelijkheden die zich voordoen
Deskundigheid De begeleiders vanuit WijZ en de betrokken sportverenigingen hebben de cursus Meer Bewegen voor Ouderen gevolgd en kennen de doelgroep. Daarnaast heeft 1 sportdocent nu de cursus BeweegKuur docent succesvol afgerond.
Bereik 2 gemeenten/stadsdelen 4 wijken 5 sportverenigingen
Locaties 2 gemeenten/stadsdelen 6 wijken 6 sportverenigingen
Aantal deelnemers Object
Ervaringen met de uitvoering 1. Er is meer kans op succes als het initiatief voor dit soort projecten vanuit de verenigingen zelf komt. 2. Pas het aanbod aan als je ziet dat er voor een bepaald onderdeel van je aanbod geen belangstelling bestaat. 3. Door samenwerking kunnen sportverenigingen meer bereiken bij de lokale partners. Kijk dus goed om je heen en zoek de andere clubs op als je iets nieuws wilt. Voorbeelden van partijen die naar aanleiding van het 'Zwolse model' ook op een soortgelijke manier seniorensport zijn gaan aanbieden; Sportbank Den Haag, Kampong Utrecht, gemeente Kampen.
Referenten Referenten Naam en functie emailadres telefoonnummer
5/7
Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod
Naam organisatie Type organisatie Website Referent 2 Naam en functie emailadres telefoonnummer Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod
Naam organisatie Type organisatie Website
Kosten en uren Kosten en uren Toelichting op kosten en uren Bijlage 101
6/7
7/7
