Leiderschap in verandering

Leiderschap in verandering

Academie voor Talent en Leiderschap Veiligheidsregio’s Jaap Boonstra

Inhoud §  Management van verandering -  -  -  -  - 

Verbeteren – Veranderen – Vernieuwen Vormgeven aan veranderen Kracht in crisistijd Kwalificeren voor de toekomst Succesfactoren voor veranderen

§  Leiderschap in verandering -  -  -  -  - 

Transformatief leiderschap Onbevangen verkennen Waarderend zoeken Strategisch communicatief handelen Leiderschap en authenticiteit

1

Een gesprek §  Een krachtig-positieve verandering in mijn loopbaan? §  Hoe vond je de kracht om die stap te nemen? §  Wat maakt deze verandering de moeite waard?

Veranderen: een gelaagd fenomeen

Subjectief Innovatief Vernieuwen Richting, ruimte, resultaat, rekenschap

Inter-actief Veranderen Veranderen, timing, mensen, betekenis, beweging

Objectief

Actief Verbeteren Verbeteren, tijd, geld, mensen, middelen, resultaat

2

Vormgeven aan veranderen Onderzoeken Probleem en ambitie Doel en richting Criteria

Realiseren Proces

Vormgeven aan veranderen Onderzoeken Probleem en ambitie Doel en richting Criteria

Sturen voordenken

Realiseren Proces

Regelen nadenken

3

Ontwerpen en Ontwikkelen

Ontwerpen en ontwikkelen Ontwerpen

Ontwikkelen

Organisatie als tekortkoming Nieuw ontwerp met blauwdruk Top - down Oplossingsgericht Stabiele eindsituatie Eenmalig lineair proces Strakke normen en planning Economisch-technische ratio Van abstract naar concreet Scheiding ontwerp en invoering

Organisatie als bron van ervaring Verbeteren vanuit Huidige organisatie Gebruik kennis en inzicht personeel Probleemgericht Vergroting veranderingsvermogen Voortdurend iteratief proces Aandacht voor veranderingscapaciteit Sociaal-politieke ratio Van concreet naar abstract Vloeiende overgang tussen fasen

4

Ontwerpen of ontwikkelen Ontwerpen

Ontwikkelen

Beperkte tijd voor verandering Drastische veranderingen Uniforme grootschalige invoering Bewuste keuze voor beheersing Routine vraagstukken Aanwezige kennis niet nodig Overeenstemming lastig Grote weerstanden Slechte relatie Management - OR Drastische personeelsinkrimping

Voldoende tijd voor verandering Geen drastische veranderingen Gedifferentieerde doorvoering Bewuste keuze voor flexibiliteit Nieuwe complexe vraagstukken Aanwezige kennis onmisbaar Overeenstemming door participatie Weerstanden beperk Vertrouwen Management - OR Beperkte personeelsinkrimping

5

Kracht in crisistijd

Kracht in crisistijd §  §  §  §  §  §  §  §  §  §  § 

Openheid en helderheid over situatie Duiden van de situatie en ervaringen delen Verleden niet diskwalificeren - kwalificeren voor toekomst Ruimte voor het uiten van emoties Focus op de toekomst: klant en ambitie Helderheid over processtappen Betrokkenen hebben invloed tijdens het proces Besluitvormingsproces transparant Uiteindelijke beslissing helder en rechtvaardig Duidelijk van de beslissing voor individuen betekent Helder wat op basis van beslissing wordt verwacht

6

Kwaliteit in crisistijd

Trots Identiteit Betekenis Betrokkenheid

7

Veiligheidsregio’s: constructen Gemeenschappelijke regeling - Wettelijk kader en financiering - Verlengt lokaal bestuur

Fysieke Ruimte

Bestuurlijke Samenwerking

- Geografisch gebied - Gemeenten, buurten - Gemeenschappen

- Politiek-bestuurlijk platform - Bestuurlijke netwerken

Publieke Werkelijkheid - Media - Opinie

Samenwerking Crisis en Rampen

Formele Organisatie - Taakuitvoering - Beleidsuitvoering - Planvoering - Identiteiten

- Netwerkregie - Risicobeheersing - Rampenbestrijding - Crisisbeheersing - Informatieknooppunt - Advisering

Waardevolle samenwerking Wat zijn belangrijke waarden in onze samenwerking met externe partners? Verbinding

Relationeel

Betrouwbaar

Professioneel

Resultaatgericht

Vernieuwen

Gelijkwaardig Gedeelde visie: - Toekomst - Inhoud - Rolverdeling Gemeenschappelijk belang zoeken

Opbouwen van relaties Investeren in relaties Bereikbaarheid Persoonlijk betrokken Rol duidelijkheid Begrip voor elkaar Elkaar in waarde laten Niet positioneel

Transparant Open en eerlijk Integer acteren Respect voor rollen Afspraak is afspraak

Brede kennis benutten Kennis delen Redelijkheid Open over belangen Belangen respecteren Gedeelde belangen

Resultaatgericht Resultaat voor positie Inhoud voorop

Inspiraties opdoen Nieuwe inzichten Nieuwe samenwerking Nieuwsgierig Samen zoektocht Nieuwe publieke moraal

Rampenbeheersing Crisisbestrijding

8

Kwalificeren voor de toekomst

Leren van KLM

Kwalificeren voor de toekomst

9

Kwalificeren voor de toekomst

Kwalificeren voor de toekomst §  §  §  §  §  §  §  §  §  §  § 

Inzicht in omgeving, organisatie en klantprocessen Gedeelde waarden en normen: bedrijfsidentiteit Duidelijkheid over doel en aanpak veranderingen Voortrekkersrol topmanagement Leidende en vitale coalitie voor veranderen Lijnorganisatie verantwoordelijk voor resultaat Stafafdelingen ondersteunend aan de lijn Benutten van aanwezige kennis en ervaring Realiseren van actieve betrokkenheid Monitoren en bijsturen van de verandering Ervaringen delen en successen vieren

10

is There

NO

way t s e b one of

g n i g Chan s n o i t a z i organ

Veranderstrategiën

Machts strategie

Planmatige strategie

Onderhandel strategie

Stapsgewijze strategie

Leer strategie

Interactieve strategie

Doordrukken

Doorzetten

Doorgronden

Ontwikkelen

Ondervinden

Ontdekken

Gestuurd door top Doelgericht Positiemacht Rol controllers Linear proces Macht-dwang Commanderen

Initiatief door top Oplossingsgericht Expertmacht Rol consultants Linear proces Overreden Overtuigen

Meerdere actoren Resultaatgericht Positionele macht Tijdelijke coalities Iteratief process Onderhandelen Uitwisselen

Transformatief Probleemgericht Verleidingsmacht Input professionals Iteratief proces Participatie Begeleiden

Actief & reflectief Transitiegericht Informele macht Inbreng leraren Circulair proces Actiegericht leren Faciliteren

Interactief Toekomstgericht Visionaire macht Gezamenlijke rol Cyclisch proces Gezamenlijk leren Dialoog

11

Verandervizier Koers en plan

Wat

Analyse

Toekomst Aanpak Fasering Rollen Communicatie Interventies Heden

Ambities

Wie

Beleving

Verleden

§  Manus = hand §  Manèger = mennen van paarden §  Manager = op koers houden en meekrijgen

§  Lead = path, road, direction §  Leaden = travelling, wandering §  Leider = toekomst verbeelden en samen op pad

12

Kunst van balanceren Zacht

Stimuleren

Vernieuwen Verkennen

Samenbrengen Intern

Extern

Beheersen

Koersbepalen Regelen

Presteren

Hard

Manager en leiders

13

Leiderschapsdilemma’s §  §  §  §  §  §  §  §  § 

Preventie Innovatie Vernieuwe n Daadkracht Witte hemden Vanuit het vak Binnenstaander Gemeenten Uniform

– – – – – – – – –

Repressie Traditie Stabiliseren Draagvlak Blauwe en gele hemden Zij-instromer Buitenstaander Regio Pluriform

Inhoudelijke thema’s Binnen §  §  §  § 

Realiseren Brandweer Over Morgen – Brandweer Nederland Uitwerken van continuïteit als beeldend verhaal Omgaan met bezuinigingsdruk Zijnswaarde Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid

Buiten §  §  §  § 

Besturing veiligheidsregio’s – vormen, voordelen, nadelen Samenspel met politie en gezondheidsdiensten Ons verhaal en onze inbreng evaluatie veiligheidsregio’s Netwerk organiseren in rampenbestrijding en crisisbeheersing

14

Leiderschapsthema’s Transformationeel leiderschap §  §  §  §  § 

Omgaan met spanning tussen bestuur en professionals Kiezen van veranderaanpak en interventies Mensen betrekken in verandering Innovatiekracht expliciteren en leren van elkaar Verhalen vertellen als leiderschapskwaliteit

Persoonlijk leiderschap §  §  §  § 

Leiderschap: wat het is en wat we zichtbaar doen Integriteit, authenticiteit, sturen op waarden Hoe leidt je jezelf en de ander Simultaan schaken op meerdere borden

Eerste beeld over zijnswaarde Betekenis

Hierin blinken we uit

Hier gaan we voor

-  Continuïteit van het leven - Maatschappelijke veiligheid - Mensen helpen te overleven - In dienst van gemeenschap

Competenties -  Lokale kracht en verbondenheid -  Passie, betrokkenheid, vaktrots -  Kennis over veiligheid, crisis & rampen

Waarden - Gezond en brandveilig leven - Vakbekwaamheid, teamgeest - Behulpzaam, deskundig, daadkrachtig

Positionering Dit is onze externe kracht

- Kwaliteit van het leven - Vanzelfsprekende aanwezigheid -  Experimenteren en innoveren -  Samenwerken in netwerken

Hier staan we voor

15

16

17

18

19

20

21

22

Vitale slagkracht ontwikkelen Niet gerealiseerde strategie Be

oo

gd

e

str

at eg

toevall

ie Be

e

ea Ger

g trate

ie

lis

he

de

n

n

teg i

es eerd

llig

ede

stra

va

lligh

ste

n

to e

va toe

wu

ighede

Strategisch handelen

23

24

Betekenisvol leiderschap §  §  §  §  §  §  §  §  §  § 

Signaleren wat er gaande is binnen en buiten Herkennen van eigen emoties en drijfveren Aanvoelen van emoties van anderen Doelen articuleren met passie en inspiratie Expliciteren van waarden voor teamwerk Vormgeven van relaties en netwerken Waarderen van culturele waarden en normen Leiding geven aan verandering en transformatie Zingeving en verhalen vertellen Werken aan gezamenlijke solide basis

25

Zijnsvraag Betekenis Welke betekenis heb ik? Waaraan draag ik bij? Waarop kan ik trots zijn?

Identiteit Wat en wie ben ik? Wat is mijn kracht? Wat wil ik zijn?

Betrokkenheid Met wie verbind ik me? Met wie werk ik samen? Wat is mijn betrokkenheid?

To us, art is an adventure into the unknown world, Which can only be explored by those willing to take the risks

Barnett Newman, 1943

26