LEDENMAGAZINE - JAARGANG 9
nummer 1-2011
Richard van de Vrie:
‘We leggen de lat hoog en LUXeXceL gaat voor alles’ Bart de Boer: ‘Midden-Brabant verdient meer aandacht’ BZW wil focus en verdieping Helmond moet haar kansen benutten Bossche Energieconvenant: ‘Samenwerking is de sleutel naar een duurzame stad’ Interactie_nr1_2011.indd 1 1540334.indd 1
02-03-2011 11:19:25 2-3-2011 11:48:02
Wezenlijk
anders
“Wat ons definieert is het perfecte samenspel tussen aanbod, zorgvuldigheid van werken en advies. En ook de samenhang van ambities en transparantie tussen ons en onze klanten. Dit alles in combinatie met onze persoonlijke gastvrijheid.”
Wesselman. Wezenlijk anders. Joop Kuijpers is Vennoot binnen Wesselman.
Eindhoven | Helmond | Weert | Willemstad Curaçao www.wesselman-info.nl
WESS_Adv_Interactie_230x280.indd 1
1540313.indd 2
3/1/11 9:58 AM
2-3-2011 8:53:10
Rijk slacht de kip met de gouden eieren
Al in februari zou minister Donner met het kabinetsvoorstel komen voor de herverdeling van het provinciefonds. In een brief aan de Tweede Kamer liet hij weten vanwege de complexiteit van de materie meer tijd nodig te hebben. Op zich stemt dat tot hoop, want - ik bespaar u de details – tot nu toe lijkt het er op dat Brabant keihard door het Rijk wordt gepakt. Ik zal het nog duidelijker stellen: we worden ronduit bestolen. Jaarlijks keert het Rijk via het provinciefonds in totaal zo’n 1,2 mil-
jard euro uit aan de provincies. Daar moet met ingang van dit jaar 300 miljoen op worden bezuinigd. Geen probleem, wij begrijpen dat ook de provincies moeten inleveren. Vanaf volgend jaar komt er echter een herverdeling van de gelden, en daar gaat het faliekant mis. Dan speelt ook het vermogen van elke provincie mee. En omdat Brabant een goede boekhouding voert en een gezond vermogen heeft, worden we nu op een schandelijke manier extra gekort. In 2010 kreeg Brabant 125 miljoen uit het provinciefonds. Door
LUXeXceL is klaar voor de markt Verkiezingsdebat BZW en BOM druk bezocht Bossche Energieconvenant: duurzaamheid heeft de toekomst BZW werkt aan toekomststrategie Ledenpanel geeft BZW dikke voldoende ‘De Efteling is geen veredelde speeltuin’ Helmond staat voor belangrijke beslissingen
10 14 20 25 28 31 34
de bezuinigingsronde houden we daar dit jaar nog 71 miljoen van over. Hiermee moest Brabant al het meest van alle provincies inleveren. Als de plannen voor de herverdeling doorgaan, gaan daar nog eens tientallen miljoenen van af. Dit is onacceptabel. Brabant draagt als industriële motor van Nederland 15% bij aan het bruto binnenlands product. Daar staat tegenover dat we dit jaar slechts een schamele 7,5% uit het provinciefonds krijgen en vanaf 2012 waarschijnlijk nog maar 5%. De verhoudingen zijn compleet zoek.
van Brabant in gevaar, en daarmee de Nederlandse economie.
Dit staat helaas niet op zichzelf. Ook uit andere rijksgelden krijgt Brabant per inwoner al veruit het minst: 1200 euro tegenover 1900 euro per inwoner in de Randstadprovincies. Deze onevenredige verdeling van rijksgelden brengt de economische ontwikkeling
Peter Swinkels, voorzitter BZW.
Dat we het in ons land moeten hebben van alleen de diensteneconomie en de financiële sector is achterhaald. Het draait primair om de sectoren die iets maken of ontwikkelen. En dat gebeurt vooral in Brabant. Hier wordt het geld verdiend. En hier moeten dus ook op een evenredige manier de rijksinvesteringen naartoe. Dat hebben wij als BZW in een brandbrief duidelijk gemaakt aan minister Donner. Wij rekenen op zijn begrip.
10
RUBRIEKEN Nieuws > Onze partners > Nieuws van de leden > Uitgelijnd > Werkkostenregeling BZW-lid in het nieuws > Sjoerd van het Erve Partner aan het woord > Peter Boerma Column > Bernard Wientjes Column > Peter van den Besselaar De Ontmoeting Hoe is het nou met…? > Peter Noordanus Nieuwe leden > Column > Lucien Claessens Activiteitenkalender > Insider en colofon >
4 4 5 17 19 23 24 24 38 41 42 43 44 50
15
31 3
Interactie_nr1_2011.indd 3 1540335.indd 3
02-03-2011 11:19:26 2-3-2011 11:48:41
Stabat Mater concertweekend: 8-10 april Voor meer informatie en kaartverkoop: www.stabatmater.nl of de VVV in Oirschot (T 0499 - 550599).
at Mater
Stichting Stab
Zuid-Europese verklankingen 17e en 18e eeuw Stabat Mater 2011 In 2011, als altijd twee weken voor Pasen, vindt voor
en van stamt uit het midd Stabat Mater definitief vast De tekst van het s identiteit niet e De auteur, wien het leed van Maria de 13 eeuw. bespiegeling over een in daar ziet. Aan deze staat, geeft kruis genageld Zoon aan het r ook de die haar enige dering kan echte pireerde bena lijdende mens religieus geïns eleven met de med van kenis universele bete d. worden toegeken componisten, en honderden en heen hebb muziek voorzien. Door de eeuw het gedicht van Locatie en aanvangstijden allergrootsten, onder wie de De Sint Petruskerk in het pittoreske Brabantse Oirschot beschikt
de 13e maal het concertweekeinde van de Stichting Stabat
over een prachtige akoestiek. Deze monumentale kerk vormt al
Mater plaats. Dat de drie uitvoeringen steeds zo’n 1500 tot 2000
sinds 2000 het vertrouwde decor voor de Stabat Materconcerten.
foto’s door Marco
Traditie
Postbus 118 el 5280 AC Boxt 84 T (0411) 64 30 90 F (0411) 63 29 l
[email protected] E secretariaa ter.nl I www.stabatma
bezoekers weten te trekken, bewijst dat het evenement inmiddels is uitgegroeid tot een gewaardeerde traditie. De programmering wisselt
Na afloop kunnen bezoekers desgewenst deelnemen aan een
ieder jaar. En hetzelfde geldt voor de optredende musici.
ontvangst in de historische Hof van Solms, in de directe omgeving
k Tijdloos klassie
van de kerk. Ook elders in het centrum van Oirschot lenen zich tal Dit keer is gekozen voor het thema ‘Zuid-Europese verklankingen uit
van gezellige horecagelegenheden voor interessante ontmoetingen.
de 17e en 18e eeuw’. Solisten, koor en orkest van de gerenommeerde Nederlandse Bachvereniging presenteren onder leiding van Jos van
Concerten 2011
Veldhoven twee versies van het Stabat Mater. De één gecomponeerd
• Vrijdagavond 8 april, 20.30 uur
door de Portugees Joao Rodrigues Esteves, de ander door de Italiaan Agostino Steffani. Daarnaast klinkt een parafrase op de Stabat Matertekst (Lamentatio Virginis in dispositione Filii de cruce) van de hand van de eveneens uit Italië afkomstige Alessandro Della Ciaia. Als gebruikelijk worden de concerten geopend
se Zuid-Europe n verklankinge e w 17e en 18 eeu
Oirschot Sint Petruskerk 2011 8, 9 en 10 april
9) 55 05 99 Oirschot (049 verkoop: VVV 1) 64 30 84. Particuliere kaart stichting: (041 tariaat van de of via het secre tariaat. n via ons secre allee soren Spon
2011
k
Tijdloos klassie 25-11-2010
16:13:14
De kerk is vanaf 19.45 uur geopend. • Zaterdagavond 9 april, 20.30 uur
T folder - 2011 De kerk is vanaf 19.45 uur4 STABA geopend. 10-187
g.indd 1
- bachverenigin
• Zondagmiddag 10 april, 14.30 uur De kerk is vanaf 13.30 uur geopend.
met het Gregoriaanse Stabat Mater.
De concerten beginnen stipt op tijd! Parkeren kan in de buurt van de kerk, soms op 5-7 minuten loopafstand.
10-1874 STABAT folder - 2011 - bachvereniging.indd 2
De partners van de BZW
Borggreve
concerten zeker niet alleen voor de echte muziekliefhebber zijn. Het gaat mensen juist ook om de jaarlijkse ontmoeting en het plezier van samenkomen in het typisch Brabantse Oirschot.
Jos van Veldhoven, dirigent
Elk jaar, 14 dagen voor Pasen, wordt in Oirschot het Stabat Mater concertweekend georganiseerd. Dit jaar worden drie Stabat Materwerken uitgevoerd door De Nederlandsche Bachvereniging (vocale en instrumentale solisten). Onder leiding van dirigent Jos van Veldhoven kunt u luisteren naar composities van Agostino Steffani, João Rodrigues Esteves en Alessandro Della Ciaia. De traditie van het Stabat Mater kwam mede tot stand door de BZW die dit voor Brabant belangrijke initiatief nog steeds van harte steunt. Tijdens dit driedaags evenement ontmoeten duizenden bezoekers elkaar in een muzikale ambiance op topniveau. Naast particuliere bezoekers zijn er veel gasten van sponsoren. De praktijk wijst uit dat de Stabat Mater
25-11-2010 16:13:16
Krachten bundelen rondom aanpak A58 Vlissingen – Eindhoven De BZW roept ondernemers, regionale en provinciale overheden en andere betrokken partijen op tot samenwerking om de A58 hoog op de landelijke agenda te krijgen. Nu wordt nog te veel onafhankelijk van elkaar gewerkt, waardoor de lobbykracht versnippert. De werkgeversvereniging wil met haar oproep voorkomen dat de regio aan het kortste eind trekt doordat het Ministerie geconfronteerd wordt met verdeeld
advies. De BZW wordt hierin gesteund door de Kamers van Koophandel en organisaties als EVO en TLN. Om de krachten en belangen te bundelen worden ook andere partijen als de ZLTO benaderd voor het beoogde partnership tussen overheid en bedrijfsleven. De BZW heeft de A58 in beide provincies in 2011 tot topprioriteit verheven. De wens is dat het gehele traject uiteindelijk verbreed wordt tot een
verbinding met 2 maal 3 rijstroken. Dit is nodig om het verkeer in de tweede economie van het land voldoende kwaliteit te bieden. Als het aan de BZW ligt, leidt de krachtenbundeling eind 2011 tot een plan van aanpak voor het gehele traject Vlissingen – Eindhoven en alle knelpunten op die verbinding, zoals bij Bergen op Zoom, rond Roosendaal, Etten-Leur, onder Breda, langs Tilburg en het traject naar Eindhoven.
Bij uitgeverij Business Contact verscheen in februari:
Het Ondernemersgen: heb jij het ook in je? Josette Dijkhuizen schreef hier een boek over dat in februari is verschenen. Je leest vaak over ‘een rasondernemer’ of ‘een ondernemersfamilie’. Maar bestaat er zoiets als aangeboren ondernemerschap? Is het de bereidheid om risico’s te nemen, of de kunde om op kansen in de omgeving te reageren? Staat een ondernemer open voor zijn mede-
Interactie_nr1_2011.indd 4 1540336.indd 4
werkers of heeft hij juist een sterke persoonlijke visie? Dijkhuizen deed hier uitgebreid literatuuronderzoek naar en interviewde twintig succesvolle ondernemers, waar onder ook Peter Swinkels over Bavaria. Ze kwam tot de conclusie dat je belangrijke aspecten van het ondernemerschap kunt ontwikkelen, en beschrijft hoe je dat zelf doet.
02-03-2011 11:19:31 2-3-2011 11:48:42
Plan wegenvignet België nadelig voor bedrijven Mogelijk zal België in 2013 een wegenvignet gaan invoeren, te beginnen voor vrachtauto’s en later ook voor personenauto’s. Voor Nederlandse vervoerders die gebruikmaken van het Belgische wegennet betekent dit een extra kostenpost. Bijzonder is dat Zeeuws-Vlaanderen dan niet meer ‘kosteloos’ bereikbaar zal zijn: vanuit het Noorden is tol verschuldigd (Westerscheldetunnel) en vanuit het Zuiden is een wegenvignet (België) nodig. Dit is een extra kostenpost en daarmee een rechtstreeks concurrentienadeel voor het bedrijfsleven. BZW-secretaris Wies Saman heeft hierop zijn reactie in de media gegeven. Hij stelt dat dit voornemen van België en de nadelige gevolgen voor het bedrijfsleven dringend vragen om harmonisering van het beleid
van de afzonderlijke lidstaten van de EU. Het onderwerp is door de BZW onder de aandacht gebracht bij VNO-NCW en ook door de provincie Zeeland is er aandacht voor gevraagd bij het kabinet.
nieuws van de leden Versteijnen Logistics (specialist op het gebied van (inter)nationaal transport van hoogwaardige, lengte alsmede ADR ‘gevaarlijke’ goederen) heeft onlangs groen licht gegeven voor de bouw van een uiterst modern magazijn om gevaarlijke stoffen op te mogen slaan. Concreet betekent dit dat de doelstelling er is om in Tilburg nog dit jaar te starten met de bouw van een hal van 5.000 m2 die zal worden voorzien van de modernste veiligheidsmiddelen. De samenwerking tussen de ontwikkelingsmaatschappijen Economische Impuls Zeeland en REWIN WestBrabant wordt met 3 jaar verlengd. Sinds de oprichting van Impuls in 2007 werken beide organisaties samen bij de (inter-)nationale acquisitie van nieuwe bedrijven voor Zeeland. Onder meer in het Verre Oosten, waaronder China, profileren Zeeland en West-Brabant zich onder het label Zuidwest-Nederland.
Files sluizencomplex Terneuzen Ondernemersorganisaties BZW en MKB Zeeland en de KvK ZuidwestNederland hebben bij de betrokken wegenbeheerders aangedrongen op maatregelen tegen de filevorming tijdens de spitsuren bij het sluizencomplex in Terneuzen. Zowel in de ochtend- als in de avondspits ontstaan files als gevolg van het afsluiten van een calamiteitenweg ten noorden van de Braakman. Deze
files op de locale toegangsweg naar het industriecomplex van Terneuzen West kunnen leiden tot vertragingen van 15 tot 30 minuten voor het plaatselijke woon-werkverkeer. Ze brengen economische schade, veiligheidsrisico’s en uiteraard de nodige ergernis met zich mee. Inmiddels hebben de gezamenlijke wegenbeheerders laten weten voortvarend naar oplossingen te zoeken.
Gezocht: eerste ervaringen met Wabo De nieuwe Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is sinds vorig jaar van kracht en bundelt vergunningen op het gebied van milieu, veiligheid, bouwen en slopen. De Wabo voorziet in één loket en vaste proceduretijden. Dat moet voor bedrijven leiden tot een vermindering van de regel- en lastendruk. In opdracht van de beide Kamers van Koophandel in Brabant en Zeeland en de BZW onderzoekt TOP Consultants
hoe de vergunningverlening onder de nieuwe Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) verloopt. De BZW is daarom op zoek naar de eerste ervaringen met deze nieuwe wet om eventuele knelpunten in een zo vroeg mogelijk stadium te verhelpen. Bedrijven, die betrokken zijn bij vergunningverlening volgens deze nieuwe Wabo, kunnen zich voor deelname aan het onderzoek melden bij Jan van Mourik,
[email protected].
Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) heeft een overeenkomst bereikt met de Franse sodafabriek Resolest voor de afvoer van indampzout. De slibverwerker zet daarmee een nieuwe stap in het streven naar een nuttig hergebruik van haar reststoffen. Resolest gaat de helft van het indampzout dat SNB produceert verwerken en inzetten als grondstof voor de productie van soda. Zeeland Seaports sloot 2010 af met prima overslagcijfers, zo maakte algemeen directeur Hans van der Hart bekend. Op de eindejaarsbijeenkomst die het havenbedrijf traditioneel samen met de Zeeland Port Promotion Council organiseert voor het havenbedrijfsleven kon hij melden dat de Zeeuwse havens met een
zeeoverslag van ruim 33 miljoen ton weer op hetzelfde niveau zitten als in recordjaar 2008. Deze 33 miljoen ton betekent een groei ten opzichte van 2009 met 15 procent. Voor de productie van haar dranken maakt Coca-Cola Enterprises gebruik van lokale waterbronnen. Inmiddels hebben Provinciale Staten het voorstel tot bescherming van de natuurlijke mineraalwaterbronnen De Wildert van Coca-Cola in Dongen goedgekeurd. Met deze goedkeuring behoort Coca-Cola Enterprises tot de eerste groep Brabantse bedrijven die deze bescherming krijgt voor industriële grondwaterwinningen voor menselijke consumptie. Ondanks de signalen van een terugvallende markt in het begin van 2010 kijkt Istimewa Elektro tevreden terug op het afgelopen jaar. Vooral het laatste kwartaal gaf een extra impuls aan de stijgende lijn in de orderportefeuille met een aantal grote opdrachten in de offshore en infrastructuur en daarmee ziet zij het komende jaar zeer positief tegemoet. Met momenteel 150 vaste medewerkers en 22 miljoen euro omzet op jaarbasis behoort Istimewa Elektro tot één van de grootste elektro technische bedrijven in Zuidwest-Nederland. Sinds 2011 is www.uwpand.nl on-line, een initiatief van NV REWIN WestBrabant en NV Economische Impuls Zeeland. Uwpand.nl is een website met daaraan gekoppeld een databestand waarin het totale aanbod aan zowel kantoor- en/of bedrijfsruimte als bouwkavels in de regio ZuidwestNederland is gebundeld. Cehave Landbouwbelang/Agrifirm in Veghel heeft afscheid genomen van Ad Hectors. Hij was lid van de hoofddirectie en gaat met pensioen. Per 1 januari 2011 is Gijs Hoefnagels benoemd tot commercieel directeur van Hoefnagels Brand- en Bedrijfsdeuren BV. Hij is sinds 2006 werkzaam binnen het familiebedrijf
5
Interactie_nr1_2011.indd 5 1540337.indd 5
02-03-2011 11:19:32 2-3-2011 11:48:49
‘Probeer een E-bike’ gaat Brabant breed In navolging op een succesvolle proef in Eindhoven wordt het project ‘Probeer een E-bike’ van april tot en met oktober 2011 ook in andere grote Brabantse steden uitgerold. Na de proef, die vorig jaar op initiatief van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE), de provincie Noord-Brabant en BRAMM (Brabant MobiliteitsManagement) werd uitgevoerd, dacht maar liefst 70% van de deelnemers de dagelijkse woonwerkreis prima met dit vervoermiddel
te kunnen invullen. Reden genoeg voor een Brabantbreed vervolg. Organisaties binnen een straal van 20 kilometer rondom ’s-Hertogenbosch, Eindhoven, Tilburg, Breda of Helmond kunnen zich bij BRAMM aanmelden voor ‘Probeer een E-bike’. Zij ontvangen dan twee weken lang tien E-bikes (fietsen met elektrische trapondersteuning) en dankzij provinciale subsidie kost dit niets. Meer informatie en aanmelding: www.probeereene-bike.nl.
Onderzoek BZW: regionale aanbesteding Defensie kansrijk Defensie kan veel meer een beroep doen op het regionale bedrijfsleven bij het leveren van diensten en producten. Europese regels verzetten zich daar niet tegen. Het huidige vooral nationaal georiënteerde aanbestedingsbeleid van Defensie dient aangepast te worden. Dit concludeert de BZW uit een onderzoek dat de BZW naar het aanbestedingsbeleid van Defensie heeft laten uitvoeren. Het onderzoek is op 15 februari 2011 aangeboden aan drs. Rob F. de Jong, directeur beleid Defensie Materieel Organisatie. Defensie is met ongeveer 15.000 werknemers de grootste werkgever in de provincie Noord-Brabant en werkt op en vanaf kazernes en vliegbases. Volgens de BZW biedt samenwerken met het regionale bedrijfsleven wederzijds veel voordelen. De lijnen zijn korter en er kan ‘dichter op de job’ geopereerd
worden, met alle efficiency en financiele voordelen van dien. De BZW heeft het onderzoek in samenwerking met het Platform Defensie-Bedrijfsleven Zuid-Nederland laten uitvoeren door de Juridische Hogeschool Tilburg. Het onderzoek werd toegespitst op de juridische aspecten en mogelijkheden van regionalisering van het beleid dat wil zeggen op meer vrijheid op het punt van aanbesteden door de regionale commandanten. De onderzoeksleider, Mr. Tamara Wielders, concludeert dat Defensie het beleid, ten behoeve van zelfstandige eenheden met een eigen budget en voor eigen behoefte, meer regionaal kan richten. Met de onderzoeksresultaten in de hand opent de BZW overleg met de top van het ministerie van Defensie, in de hoop dat het ministerie bereid blijkt de aanbestedingsregels aan te passen.
nieuws van de leden het bedrijf marktleider is geworden en die soms ook de standaard voor de hele bedrijfstak zijn geworden. Bij Air Products werken wereldwijd ruim 18.900 medewerkers verdeeld over 40 landen.
Hoefnagels en is de 4e generatie Hoefnagels die werkzaam is binnen het bedrijf. Hij heeft in de afgelopen jaren de Salesafdeling van Brand- en Bedrijfsdeuren op een professionele wijze geleid en blijft verantwoordelijk voor de commerciële activiteiten.
Holla Advocaten heeft dit jaar ‘De Gouden Bef’, de publieksprijs voor beste arbeidscommunicatie, gewonnen. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door het juristenmagazine Mr. Met ruim 30% van de 1.100 stemmen won Holla Advocaten van de acht overige genomineerden. In de winnende advertentie staat de pay-off van Holla ‘Hoogst Persoonlijk’ centraal hetgeen duidt op de betrokkenheid van Holla Advocaten bij de zaken die zij behandelen.
Van Rijsingen Diepvries bv in Helmond en Rombouts Food International bv in Waalwijk gaan samenwerken in een nieuw vennootschap Froster bv. De twee bedrijven achten samenwerking noodzakelijk om te komen tot concentratie van logistieke en commerciële operaties om de markt in de toekomst efficiënter en beter te kunnen bedienen met gespecialiseerde diepvriesproducten. Het hoofdkantoor van Froster bv komt in Waalwijk. Zevij - een inkooporganisatie voor de technische groothandel en de ijzerwarenvakhandel - boekte in 2010 een omzet van € 212 miljoen, een stijging van 5% ten opzichte van het jaar ervoor. Directeur Marc de Dobbelaere is trots op dit behaalde resultaat. “In 2005 was de omzet nog € 120 mln. Wij zetten, ondanks de slechte economische omstandigheden, de groei voort.” Air Products vierde onlangs het 70-jarig bestaan. Met innovatie als de kern van de bedrijfsactiviteiten heeft het bedrijf een belangrijke stempel op de ontwikkeling van de markt voor industriële gassen gedrukt. De R&D-afdelingen van Air Products hebben in de afgelopen 70 jaar een groot aantal innovatieve producten en oplossingen ontwikkeld, waarmee
In januari stond Eco-Point uit Halsteren in de spotlights in het televisieprogramma Bedrijf in Beeld bij RTL Z. Eco-Point produceert ecologisch schoonmaakmiddel voor de zakelijk markt. Presentatrice Tamara Brinkman voerde onder meer gesprekken met directeur Ferry Samuels en technical engineer Stefan Lambrechts. Ook was de ontmoeting te zien tussen Ferry Samuels en Michael Braungart (grondlegger van het Cradle to Cradle principe) op het Cradle to Cradle Festival in Berlijn. Bij AVANS Hogeschool Breda gaat het Centre of Expertise Biobased Economy van start. De biobased economy is een niet te negeren
Peter Swinkels overhandigt het rapport aan Rob de Jong
6
Interactie_nr1_2011.indd 6 1540338.indd 6
02-03-2011 11:19:33 2-3-2011 11:48:51
Voorzitterswissel DIC Het Deurne’s Industrieel Contact (DIC) heeft een nieuwe voorzitter. Martien Bots (Bots Bouwgroep Liessel) was niet meer herkiesbaar en is tijdens de jaarvergadering eind 2010 opgevolgd door Ton Bierhoff (links) van Xella
Kalkzandsteenfabriek Hoogdonk. Ook bestuurslid Jan van den Heuvel (Van den Heuvel Afbouwgroep) trad terug en werd opgevolgd door Bart Megens van Attero Zuid. De BZW voert al sinds de oprichting in 1964 het secretariaat van het DIC,
nieuws van de leden ontwikkeling die in West-Brabant en Zeeland in gang is gezet door bedrijfsleven, onderwijs en overheden. Ook de provincie Noord-Brabant gelooft in deze plannen. In december is in Provinciale Staten besloten 13,5 miljoen euro beschikbaar te stellen voor het businessplan Biobased WestBrabant. Uit dit bedrag is 500.000 gereserveerd voor het Centre of Expertise. De totale omvang van het business plan bedraagt tot 2020 ruim 300 miljoen euro. Joep Fassaert (61) uit Hulst is benoemd tot lid in de Orde van Oranje Nassau tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Mixed Hockeyclub Rapide, waarvoor hij zich al sinds 1969 bestuurlijk voor inzet. Fassaert is in het dagelijks leven directeur van Fassaert Beton BV te Westdorpe.
Vijftig procent korting op financiële begeleiding In 2011 kunnen nog eens zeventig ondernemers uit Noord-Brabant begeleiding krijgen in het verkrijgen van financiering. Dat heeft de provincie Noord-Brabant eind januari bekend gemaakt. Via het project Brabant Financial Matching (Brabant FM) kunnen startende en groeiende ondernemers met korting een financieel specialist inschakelen en zo hun kans op financiering vergroten. In 2010 zijn tweeëntwintig ondernemers gestart met een financieringstraject vanuit de pilot Brabant FM. Inmiddels is een aantal trajecten afgerond, waarmee honderd arbeidsplaatsen zijn gecreëerd en zes miljoen aan financiering
is gerealiseerd. Brabant FM biedt vijftig procent korting op financieel advies, met een maximum van 2.500 euro. De regeling is bedoeld voor Brabantse innovatieve startende ondernemers die hun product, dienst of bedrijfsprocessen willen vernieuwen in het mkb (tot 250 medewerkers). Meer informatie: regio West-Brabant: N.V. REWIN (Michael Bakker:
[email protected]) / regio Zuidoost-Brabant: Brainport Development (Jeroen Cremers: j.cremers@brainportdevelopment. nl) / regio Noordoost-Brabant: N.V. Bossche Investeringsmaatschappij (Harrie Schoenmakers:
[email protected])
DELTA Infra verzorgt vanaf dit jaar het onderhoud, beheer en plaatsing van meetinrichtingen voor gas, water en elektriciteit op het Schiphol terrein. Een terrein van meer dan 2.500 hectare waar dagelijks ongeveer 60.000 mensen werken. Voor de meetdiensten heeft Schiphol Nederland B.V. zes partijen gevraagd een aanbieding te doen. DELTA scoorde het beste van alle partijen op de combinatie prijs en kwaliteit. Dit betekent dat DELTA de komende vijf jaar de meetdiensten voor Schiphol verzorgt. Bouwbedrijf Olijslagers B.V. te Veghel heeft als eerste bouwbedrijf in Nederland het certificaat MVOPrestatieladder (niveau 3) behaald. Het bouwbedrijf wil hiermee laten zien dat ook de bouwsector verder moet gaan in zich maatschappelijk actiever te positioneren. Cargill heeft het voornemen aangekondigd om de alcoholactiviteiten van Nedalco over te nemen van moederbedrijf Koninklijke Cosun. Cargill en Nedalco werken al geruime tijd samen en hebben nabijgelegen productievestigingen in zowel Nederland als het Verenigd Koninkrijk. De overeenkomst omvat Nedalco’s hoofdkan-
toor in Bergen op Zoom (Nederland), de Nedalco faciliteiten in Manchester (Verenigd Koninkrijk), Sas van Gent (Nederland) en Heilbronn (Duitsland). Aannemersbedrijf P. Hoedemakers en Zn. uit Rosmalen is voor de derde keer uitgeroepen tot Beste Klantgerichte Bouwer van Nederland in de categorie tot 50 woningen. De prijs wordt ieder jaar door de Stichting Klantgericht Bouwen (SKB) toegekend aan de bouwer die het beste scoort op opleveringskeuringen en klanttevredenheidsonderzoeken in de woningbouw. In februari van dit jaar is de Miel Bogaerts Prijs 2010 (een geldbedrag van € 2.500) uitgereikt aan Alexandra van Loon (Radboud Universiteit te Nijmegen) en Daan de Vries (Universiteit van Tilburg). De prijs werd ingesteld in 2003 bij het afscheid van Miel Bogaerts van advocatenkantoor Bogaerts & Groenen. De prijs wordt toegekend aan de universiteitsstudent die de meest belangwekkende scriptie op het gebied van het faillissementsrecht heeft geschreven.
La Promesse en The Farm Inc (bureau voor marketing en communicatieconcepten) zijn gefuseerd na een tijd van intensieve samenwerking. De beide bedrijven gaan samen verder onder de naam La Promesse, Connective Concepts & Events, vanuit de locatie in Oisterwijk. Smals Beheer B.V. te Herten mag voortaan het predicaat ‘Koninklijk’ voeren in verband met het 125-jarig bestaan van deze onderneming. De
7
Interactie_nr1_2011.indd 7 1540339.indd 7
02-03-2011 11:19:34 2-3-2011 11:49:02
Nieuwe voorzitter BORT Begin dit jaar heeft Jean Pierre van der Meijs (Onze Zaak Uitzendbureau BV) de voorzittershamer overgenomen van Rob Koster (Inatura BV) van Bedrijven Overleg Regio Tilburg (BORT). Koster sloot een periode af
van bijna acht jaar als voorzitter. BORT viert dit jaar zijn 25-jarig bestaan en telt inmiddels 450 aangesloten bedrijven. Het secretariaat van BORT wordt uitgevoerd door de BZW (Jeroen de Lange). Meer informatie: www.bort.nl
Broedplaats voor innovatieve technostarters Zeeland Vlissingen krijgt een broedplaats, een zogeheten ‘incubator’ voor de innovatieve en technologische starters. Deze wordt gerealiseerd op de Kenniswerf. Dit heeft als voordeel dat deze startende bedrijven snel en makkelijk toegang hebben tot aanwezige kennis en faciliteiten van onder andere het Technum van het ROC Zeeland, de Hogeschool Zeeland en het arbeidsintegratiebedrijf LétÉ. Er kunnen 30 tot 60 bedrijven gehuisvest en gefaciliteerd worden over een periode van vier jaar. Starters die na
1 à 2 jaar doorgroeien en op eigen benen kunnen staan, moeten weer plaats maken voor nieuwe starters. Om samenwerking tussen de starters en bestaande bedrijven en intermediairs te stimuleren worden diverse netwerkbijeenkomsten georganiseerd. De Zeeuwse Incubator wordt mede gefinancierd door de tien betrokken initiatiefnemers en door een bijdrage uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling in het kader van OP-Zuid. Voor meer informatie: www.impulszeeland.nl.
nieuws van de leden richtlijnen om in aanmerking te komen voor het mogen voeren van het Predicaat ‘Koninklijk’ vereisen onder meer dat de onderneming minimaal 100 jaar bestaat en in de branche of bedrijfstak landelijk een eerste of vooraanstaande plaats inneemt. Kinderen van een basisschool uit Udenhout wonnen met hun idee van een ‘Anti Boef-Woef’ (een robot waakhond) de zogenaamde BrainTrigger Challenge van Hoppenbrouwers Elektrotechniek. Dit bedrijf vroeg kinderen van basisscholen in Udenhout, Goirle en Oisterwijk na te denken over een beveiligingsoplossing voor hun school. Hoppenbrouwers zocht een innovatief ontwerp dat slim omgaat met energie. BrainTrigger is een project van Brainport Development en zet kinderen aan de slag met uit-
dagingen vanuit de bedrijfspraktijk. Ze bedenken innovatieve oplossingen op het gebied van duurzaamheid, mobiliteit, veiligheid en gezondheid.
Het platform van de provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland heeft per brief drie Vlaamse ministers, minister Verhagen en drie parlementaire commissies opgeroepen tot meer samenwerking en afstemming tussen verschillende onderzoeksinitiatieven rond de ‘biobased economy’. Zij hopen hiermee te voorkomen dat regionale initiatieven zich richten op dezelfde onderzoeksvragen, bedrijvendoelgroepen en onderdelen in de innovatieketen. Bovendien willen Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland samenwerking tussen de initiatieven en de daarin betrokken kennisinstellingen en bedrijven stimuleren. Dow Benelux en ARCADIS AQUMEN Facility Management (AAFM) zijn een partnerschap overeengekomen op het gebied van facility management. Het contract houdt in dat AAFM als partner voor facility management het beheer en de coördinatie van alle facility managementdiensten op zich gaat nemen voor de Dowlocaties in de Benelux. Onder deze dienstverlening valt onder meer het onderhoud van gebouwen, laboratoria en wegen, als ook de catering en schoonmaak.
Winnaar iPad bekend BZW-ledenpanel In december ontvingen alle BZWleden een uitnodiging om deel te nemen aan het BZW-ledenpanel. De eerste aanmelders maakten kans op iPad. Aaik Rodenburg van Rodenburg BV Biopolymers uit Oosterhout is de gelukkige winnaar en hij nam in januari een van de meest begeerde gadgets van dit moment in ontvangst van Cees van Gelderen (voorzitter BZW Oosterhout). Rodenburg BV
Biopolymers vervangt onder meer conventionele plastics door bioplastics onder de merknaam Solanyl. Onder het motto ‘van groen naar groen’ zoekt het bedrijf daarbij naar toepassingen van bioplastics die een duurzaam voordeel opleveren en die private bedrijven en publieke instellingen helpen bij het realiseren van hun duurzaamheiddoelstellingen.
Cees van Gelderen en Aaik Rodenburg.
8
Interactie_nr1_2011.indd 8 1540340.indd 8
02-03-2011 11:19:35 2-3-2011 11:49:00
25 miljoen voor dé regio van Sociale Innovatie: Midpoint Brabant Tilburg en negen omliggende gemeenten manifesteren zich voortaan als Midpoint Brabant. Het Hart van Brabant neemt daarmee afscheid van de Ideale Connectie die als wegbereider heeft gefungeerd. Met een aanjaagbudget van 25 miljoen euro profileert Midpoint Brabant zich als de eerste regio voor Social Innovation in de Benelux. Burgemeester Noordanus van Tilburg is voorzitter van de kersverse themaregio, die het nieuwe samenwerken tussen ondernemers, onderwijs en overheden voor duurzame economische groei nu centraal stelt. Midpoint Brabant concentreert
zich vooralsnog op de sectoren logistiek, toerisme/recreatie, luchtvaart/onderhoud en zorgwetenschappen. ‘From the heart’ is de wijze waarop: integer, vitaal en gericht op versterking van de regionale werkgelegenheid. Dat alles op basis van de drijvende kracht van sociale innovatie die bedrijven, beroepsonderwijs- en kennisinstellingen en de betrokken gemeentebesturen verenigt. De BZW is ook vertegenwoordigd in de Regional Development Board. BZW-penningmeester Jan Bikker is directeur van Midpoint Brabants. Informatie: www.midpointbrabant.nl
BZW, MKB Brabant en KvK Brabant bundelen krachten
v.l.n.r.: KvK-voorzitter Ton Nelissen, BZW-voorzitter Peter Swinkels en MKB-voorzitter Peter Feijtel. (Foto: Toin Damen). De BZW, MKB Brabant en de Kamer van Koophandel Brabant tekenden op dinsdag 1 maart een samenwerkingsovereenkomst. Deze is getiteld: ‘gebundelde daadkracht’ en bedoeld om de agenda’s voor lobby en belangenbehartiging beter op elkaar af te stemmen. De drie partijen verbinden op deze wijze de expertise en financiële mogelijkheden van Kamer van Koophandel Brabant met het netwerk en de middelen van de beide Brabantse werkgeverskoepels: BZW en MKB. De nieuwe Wet op de Kamers van Koophandel heeft de afgelopen jaren bijgedragen aan de intensivering van de samenwerking tussen de KvK en de werkgeverskoepels. Die wet wordt nu geëvalueerd, waarbij een verdere modernisering van de Kamers in de lucht hangt. Voor de drie samenwerkings-
partners is essentieel dat het taakveld regiostimulering van de Kamer van Koophandel in tact blijft en dat de regio zelf over de bijbehorende gelden blijft beslissen. Het samenwerkingsconvenant onderstreept die noodzaak. Tenminste twee keer per jaar komen BZW, MKB en de KvK Brabant bijeen om een gemeenschappelijk uitvoeringsprogramma vast te stellen en de voortgang te bewaken. Het uitvoeringsprogramma gaat zich richten op majeure projecten en activiteiten (waaronder op korte termijn een plan van aanpak voor de opwaardering van de A58 en het project ‘ondernemend aanbesteden’). Afhankelijk van het onderwerp kunnen ook andere partijen worden betrokken, zoals: brancheorganisaties, de Kamer van Koophandel Zuidwest Nederland, de ZLTO en overheden.
Koninklijke onderscheiding voor BZW-secretaris Wies Saman Op dinsdag 1 maart is de heer drs. A.A.D Saman benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. De burgemeester van Terneuzen, de heer J.A.H. Lonink reikte hem deze onderscheiding uit bij gelegenheid van het dertigjarig jubileum van de heer Saman als secretaris Zeeland van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging BZW. De heer Saman ontving de onderscheiding voor zijn verdiensten voor het Zeeuwse bedrijfsleven, zijn activiteiten in de politiek onder meer als lid van Provinciale Staten van Zeeland maar ook voor andere maatschappelijke activiteiten zoals voor de kerk.
9
Interactie_nr1_2011.indd 9 1540341.indd 9
02-03-2011 11:19:37 2-3-2011 11:49:10
Foto: Robert van den Berge
Richard van de Vrie: ‘LUXeXceL streeft naar de marktleiderspositie in LED-optics’
10
Interactie_nr1_2011.indd 10 1540342.indd 10
02-03-2011 11:19:40 2-3-2011 11:49:12
LUXeXceL is klaar voor de markt
‘We willen een globale speler worden’ Dat LUXeXceL wereldwijd verschillende markten gaat veroveren is wel duidelijk volgens CEO Richard van de Vrie en COO Jan Willem Schlösser. De vraag is hoe snel de ontwikkelaar van deze nieuwe 3D basistechnologie daarin slaagt. ‘De ontwikkeling van onze onderneming kan sneller, maar het bancaire klimaat in Nederland helpt niet mee. En de overheid zegt bij de top van de Europese kenniseconomieën te willen horen, maar daar merken wij weinig van.’
In Goes huist een veelbelovende nieuwe Original Equipment Manufacturer (OEM): LUXeXceL. De basis van het bedrijf wordt gevormd door printoptical technologie, een term die net zo nieuw is als de onderneming. LUXeXceL ontwikkelt, fabriceert en vermarkt optische producten door middel van een innovatief 3D-printproces. Het print digitaal pixels met heldere inkt, kan die stapelen en daarmee driedimensionale structuren zoals multi-focale lenzen met één druk op de knop creëren. Daarmee biedt deze technologie niet alleen een aantrekkelijk alternatief voor bestaande markten, maar ook geheel nieuwe toepassingen.
het printen van optische structuren te zien. We hebben een internationaal team van deskundigen uit Duitsland, België en Silicon Valley bij elkaar gezocht en zijn meteen gestart. In 2009 stond LUXeXceL als bedrijf en we begonnen met de opbouw van een patentcirkel. De LUXeXceL Group heeft de potentie om uit te groeien tot een nieuwe OEM van wereldformaat. We hebben een team samengesteld dat dat kan waar maken en met het voortschrijden van de technologie nemen de mogelijkheden en toepassingen in
‘Er zit een rem op de groei terwijl de wereld voortraast’
Foto: Robert van den Berge
Intellectueel De basis voor de Printoptical Technologie ontstond door facetten uit de digitale print, optische- en verlichtingstechnologie samen te voegen. De Vrie: ‘Deze technologie is in eerste instantie gebaseerd op een idee van onze CTO Kurt Blessing, een bekende Duitse LEDspecialist. Nadat wij onze ledverlichtingsonderneming verkocht hadden, belde Kurt me en zei ‘nu je de tijd hebt wil ik je een nieuw idee voorleggen...’. Ik werd direct enthousiast. Je hoeft geen genie te zijn om de revolutionaire mogelijkheden van
verschillende marktsegmenten toe. We zijn bereid samen te werken met ondernemingen en om onze IP toegankelijk te maken. Over een paar jaar kunnen hier zomaar honderden mensen werken.’
Bottleneck LUXeXceL legt de lat hoog. Er wordt hard gewerkt om uit de startblokken te komen. Inmiddels is de technologie klaar voor de introductie in een aantal markten. De focus ligt daarbij momenteel op optieken voor LED
industrie en nieuwe producten in het grafische segment. De eerste opdrachten zijn inmiddels binnen. Schlösser: ‘Ledverlichting bestaat uit de behuizing, een printplaat met led-diode en een lens. Voor iedere verlichting moet een lens en een werktuig voor injection molding ontwikkeld worden. Dit tijdrovende en dure proces is de bottleneck in de time-to-market van de LED industrie. In logistiek opzicht zijn lenzen een drama voor de verlichtingsproducent. Hoge productieaantallen, verschillende lichtbundels en verschillende lichtkleuren van ledjes zorgen voor grijze haren van supply chain managers. De Printoptical Technologie van LUXeXceL zal de werkwijze in deze markt volledig op zijn kop zetten. Vroeg of laat kiest de industrie voor snelle ontwikkeling van prototypes en voor ons ondemand digitaal productieproces. Al deze voordelen van de printoptical technology voor de verlichtingsmarkt bieden LUXeXceL de mogelijkheid om haar plaats stevig in te gaan nemen en te streven naar de marktleiderspositie in LED optics.’
Hoogtepunt LUXeXceL heeft diverse markten gedefinieerd waarop het zich richt. Zo wordt er gewerkt aan toepassingen voor de kassenbouw. Door
11
Interactie_nr1_2011.indd 11 1540343.indd 11
02-03-2011 11:19:40 2-3-2011 11:49:18
110315
MAATWERK MAAKT HET VERSCHIL
De Zeeuwse zeehavens vormen dé verbinding met alle continenten. Zij garanderen een snelle goederenstroom dankzij hun goede toegankelijkheid, hun ligging aan diep zeewater en hun prima voorzieningen. De twee moderne havens zijn strategisch gelegen tussen Rotterdam en Antwerpen, aan de monding van de Westerschelde. Samen met een uitgebreid filevrij netwerk van auto-, spoor- en waterwegen garandeert dit uitstekende verbindingen met het achterland. Kenmerkend is de klantvriendelijkheid, de oplossingen op maat en de grote verscheidenheid aan mogelijkheden voor logistieke en industriële bedrijvigheid. Havenautoriteit Zeeland Seaports helpt al deze voordelen in stand te houden.
driven by dedication
Rotterdam Vlissingen
schelpenpad 2
postbus 132
www.zeelandseaports.com
1540314.indd 12
4530 AC terneuzen t 0031 (0)115 647400
[email protected] f 0031 (0)115 647500
Terneuzen Antwerpen
2-3-2011 11:48:01
‘Er worden hier elke dag nieuwe ideeën ontwikkeld’
het glas of een folie te bedrukken met microprisma’s kan zonlicht gedurende de dag beter gedistribueerd worden zodat de opbrengst in het zwakke ochtendlicht optimaal is en, wanneer de zon op zijn hoogtepunt staat, de gewassen niet wegbranden. Een andere toekomstige markt is de brillenglazen. Deze zullen in de toekomst worden geprint terwijl de klant erop wacht. Schlösser: ‘Ook verwachten we interessante mogelijkheden voor de solar-branche door optische lagen te ontwikkelen die de lichtdistributie in de cel vergroten. Nu richten we ons naast de LED industrie op de grafische industrie, met name op het vlak van design en nieuwe productideeën. Denk bijvoorbeeld aan visitekaartjes en boekenleggers met optische elementen, of geprinte 3D-brillen.’
Ridicuul LUXeXceL is momenteel gedwongen tot het maken van keuzes. Van de Vrie: ‘Er worden hier elke dag nieuwe ideeën ontwikkeld. We kunnen op termijn glas nieuwe functies geven; zorgen dat een klein raam een grote ruimte verlicht, dat het energie bespaart in gebouwen, de
optiek voor camera’s printen, noem maar op. Maar we kunnen het ons niet veroorloven op al deze gebieden een team in te zetten. En dat betekent een rem op de groei terwijl de wereld om ons heen voortraast. We hebben behoefte aan structurele financiële backing om kwalitatief de onderneming professioneel uit te bouwen, tegelijkertijd willen we het bedrijf niet uit handen geven aan venture capital investeerders. En dan heb je een probleem in Nederland. Er zijn seedfondsen zoals TechnoStars, maar die willen er binnen een paar jaar weer uit met rendement en dan moet er geconcentreerd worden op een exit in plaats van op een kwalitatieve opbouw. En wat er aan zogenaamde innovatiesubsidies en garantiegelden beschikbaar is, blijkt voor ons nauwelijks toegankelijk. We hebben via Agentschap NL een innovatiekrediet proberen te krijgen en op papier ziet de regeling er goed uit. Maar in de praktijk zijn voorwaarden van banken ridicuul voor een bedrijf dat juist door Agentschap NL ingeschaald wordt in de hoogste innovatiegraad. Banken gaan geen enkel risico aan en vragen dubbele zekerheden. En ook in Zeeland zijn de mo-
gelijkheden vooralsnog nihil. Zo ontbreekt het bij het Zeeuws Participatiefonds aan de nodige kennis en middelen. Dat betekent dus dat we aangewezen zijn op onszelf en eventuele partners, maar ook dat we ons de vraag moeten blijven stellen of Nederland wel de juiste standplaats voor dit bedrijf is. We worden wel gezien; Provinciale Staten kwam hier op bezoek en we werden uitgenodigd op de nieuwjaarsreceptie van de Koningin. Maar als je bijvoorbeeld ziet hoe er in Californië of Duitsland omgegaan wordt met ons soort bedrijven, welke steun daar wordt gegeven, dan zou er heel wat te winnen kunnen zijn met een verplaatsing naar het buitenland. Let wel: we willen niet weg uit Nederland, ik ben een Zeeuw in hart en nieren en we zitten hier in principe goed, maar dit is per definitie een internationale onderneming en de opbouw van dit bedrijf gaat voor alles. De thuisbasis doet er uiteindelijk weinig toe.’
INTER
net
www.luxexcel.com
13
Interactie_nr1_2011.indd 13 1540344.indd 13
02-03-2011 11:19:43 2-3-2011 11:49:23
Foto’s: Olaf Smit Interactie_nr1_2011.indd 14 1540345.indd 14
02-03-2011 11:19:47 2-3-2011 11:49:29
Verkiezingsdebat BZW en BOM druk bezocht Zowel in Brabant als in Zeeland organiseerde de BZW een verkiezingsdebat voor ondernemers in het kader van de provinciale verkiezingen op 2 maart. Bij het ter perse gaan van deze Interactie had het debat in Zeeland nog niet plaatsgevonden. In Brabant gaven zo’n 250 ondernemers en de politieke lijsttrekkers acte de présence op het debat dat de BZW daar samen met de BOM organiseerde. Dat maakte de discussie- en netwerkbijeenkomst tot een succes. De agenda van ondernemend Brabant werd helder op de politieke kaart gezet. Tegelijkertijd gaven weinigen van de aanwezigen aan hun stemgedrag te laten beïnvloeden door het debat, het onderscheiden vermogen van de lijsttrekkers was niet groot. De belangrijke stakeholders in de Brabantse economie zaten ‘om de tafel’ en gaven aan dat zij het de komende vier jaar samen moeten doen. Jan Pelle, directeur van de BOM, en penningmeester van de BZW Jan Bikker sloten het debat af met een reflectie. Ze constateerden dat het lastig was in een kort debat de verschillen tussen de partijen te doorgronden als het gaat om provinciaal economisch beleid. Tegelijkertijd werd uitdaging nog helder op tafel gelegd. De provincie Noord-Brabant wordt waarschijnlijk onevenredig gekort door het Rijk en dat betekent snoeien op middelen en mensen terwijl de uitdagingen groter dan ooit zijn. Het bedrijfsleven wil investeringen in innovatie en clustering, de maakindustrie, het vestigingsklimaat, valorisatie van kennis, onderwijs en talent, bereikbaarheid en de reductie van regels.
Fotografie: Olaf Smit
Verschuiving Het debat was, ondanks de weinig scherpe politieke standpunten, geen moment saai. Verschillende thema’s werden door filmpjes waarin ondernemers hun mening gaven ingeleid en ‘live’ verdiept door Peter Struik van Fuji, Marc Hendrikse van de NTS Group en Harry Denis van Nyrstar. Zand & Zink leidden een levendige discussie met de zaal en lijsttrekkers van D66, SP, VVD, PvdA, PVV, CDA en GroenLinks die werd gelardeerd door een lopende weetjesquiz over de provincie en Brabantse economie. Wist de zaal dat het Rijk per hoofd van de bevolking zestig procent meer besteedt aan de Randstad dan aan Brabant? Of dat de Brabantse opbrengsten uit de verkoop van Essent 2,2 miljard euro zijn? Of dat 15 procent van het BNP in Brabant wordt verdiend?
Kogel Het mag geen wonder heten dat alle lijsttrekkers aangaven het beste voor te hebben met ondernemend Brabant. Of het nu innovatie, de industrie of onderwijs betrof, het werd allemaal geduid als belangrijke thema’s waar de provin-
‘De gezamenlijke uitdaging is groot’ cie in moet investeren. Het woord wat daarbij vaak viel was ‘regierol’. Binnen de provincie valt een duidelijke verschuiving te constateren van het denken in middelen en mensen naar verbinden en coördineren. ‘De tijd dat we hier geld
teveel hadden en maar weer eens een extra blik ambtenaren opentrokken ligt definitief achter ons’, aldus Nico Heijmans van de SP. Ook Mieke Geeraedts, lijsttrekker van de VVD verwoordde het helder: ‘Laten we nu niet met z’n allen doen of we geen probleem hebben. De kogel is dan nog niet door de kerk, maar de kans dat fors gekort wordt op het provinciefonds is bijzonder groot. We moeten ons hier dan ook niet rijk rekenen en inzien dat het allemaal minder wordt. En dat heeft interne en externe consequenties.’ De discussie werd afgesloten met een gedicht van cabaretier Frank van Pamelen en voortgezet tijdens de borrel. Daarbij grepen diverse ondernemers de kans persoonlijk de diepte in te gaan met de provinciale politici.
15
Interactie_nr1_2011.indd 15 1540346.indd 15
02-03-2011 11:19:49 2-3-2011 11:49:33
CASINO • DINER • BITES
VERGADER, SPEEL EN ERVAAR!
HOLLAND CASINO KLOOSTERPLEIN 20, 4811 GP BREDA
BRE_adv_210x258mm_vergader_speel_1.01.indd 1 1540315.indd 16
12/9/102-3-2011 11:06:59 AM 12:48:34
Sinds januari 2011 is er een nieuwe wet die de (onkosten)vergoedingen aan werknemers regelt; de werkkostenregeling. Tot en met 2013 kunnen bedrijven kiezen tussen de nieuwe regeling of de oude regelingen van belastingvrije vergoedingen en verstrekkingen. De werkkostenregeling houdt kort gezegd in dat een werkgever maximaal 1,4% van het totale (fiscale) loon binnen zijn bedrijf belastingvrij aan vergoedingen aan haar werknemers mag
besteden. Dit geldt onder andere voor kerstpakketten, maaltijden, producten uit het eigen bedrijf en een thuiswerkplek. Over de uitkeringen aan werknemers boven de 1,4% dient 80% eindheffing door de werkgever te worden betaald. Bedrijven die niet anticiperen op de werkkostenregeling zullen over het algemeen te maken krijgen met hogere kosten. De oplossing? Bedrijven hebben drie jaar de tijd om hun arbeidsvoorwaarden te her-
BZW
Werkkostenregeling
zien en nieuwe afspraken te maken met hun werknemers. Holla Advocaten kan u adviseren op het gebied van het wijzigen van de arbeidsvoorwaarden en het maken van nieuwe afspraken met werknemers om deze kostenstijging te voorkomen.
Met de vriendelijke groeten van Holla Advocaten (partner BZW)
17
Interactie_nr1_2011.indd 17 1540347.indd 17
02-03-2011 11:19:51 2-3-2011 11:49:38
Advertorial
Personeelsbeleid: het werk van specialisten Uw personeel draagt in hoge mate bij aan het succes van uw organisatie. Ongeacht
in welke sector u werkzaam bent, is het voeren van een
doordacht personeelsbeleid een belangrijke taak. Tege-
lijkertijd is het ook een professie, waarbij gebrek aan
de juiste expertise vervelende gevolgen kan hebben.
Om met het omvangrijke taken- en regelpakket dat van invloed is op uw personeelsbeleid efficiënt om te kunnen gaan, is het vaak raadzaam u hierbij te laten ondersteunen door een specialist op dit terrein. U voorkomt nare verrassingen en u zorgt met een zorgvuldig personeelsbeleid bovendien voor een betere werkmotivatie van uw personeel. Verschil in generatie vraagt om een passende cultuur, waarbinnen eenieder maximaal kan excelleren. Een goede
voorbereiding op de volgende generatie hoort hier ook bij. Drijfveren van generaties zijn verschillend. Het Nieuwe Werken is hier een voorbeeld van. Dit alles dient ingebed te zijn in uw personeelsbeleid. Brede expertise ABAB Salaris- en Personeelsdiensten heeft de expertise beschikbaar om u als werkgever in alle fases van uw personeelsbeleid te ondersteunen. Dat begint bij de werving en selectie van de juiste kandidaat, het opstellen van een juridisch goed geborgd arbeidscontract, het voeren van de salarisadministratie met bijbehorende cao-regelgeving, tot (al dan niet vrijwillige) uitdiensttreding uit het bedrijf. Daarnaast zijn verlof, ziekteverzuimregistratie en opleidingen eveneens aspecten, waarmee ABAB Salaris- en Personeelsdiensten u als werkgever verder kan helpen.
ABAB GROEP B.V. T 0499 - 33 98 21 I www.abab.nl E
[email protected]
ABAB Salaris- en Personeelsdiensten heeft ook specialisten beschikbaar op het gebied van strategisch personeelsmanagement. Deze specialisten begeleiden ondernemers onder andere bij het voeren van effectieve functioneringsen beoordelingsgesprekken. Een goede feedback op het functioneren van medewerkers zorgt ervoor, dat u talent de kans biedt om zich te ontplooien. U behoudt
drs. J.V. (Hans) Scholten RA Lid Hoofddirectie ABAB Groep B.V. deze bekwame medewerkers zodoende voor uw organisatie. Efficiency betekent in deze tijd uiteraard het toepassen van gebruiksvriendelijke geautomatiseerde oplossingen. U heeft bij ABAB Salaris- en Personeelsdiensten de keuze of u zelf alle mutaties wilt verwerken of dit door ons wilt laten doen. Maar altijd door gebruikmaking van de laatste voorschriften en de meest actuele cao. Invulling van uw wensen Samengevat is het implementeren van een goede personeelsstrategie een belangrijke taak. Een partner die u op alle facetten kan faciliteren, ondersteunen en begeleiden, kan u erg veel opleveren. U motiveert uw personeel en reduceert de werkzaamheden van uw personeelsafdeling door medewerkers een gedeelte van de taken uit te laten voeren. Bij ABAB Salaris- en Personeelsdiensten werkt u met een vast team van specialisten. Het team is te allen tijde voor u beschikbaar en levert u diverse managementrapportages.
Het resultaat is grip op uw personeelsen salariswerkzaamheden. Bovendien beschikt u over de juiste gegevens en krijgt u de ruimte om vooruit te kijken. ABAB Salaris- en Personeelsdiensten is onderdeel van de ABAB Groep. ABAB onderscheidt zich door de breedte van zijn dienstenportfolio. Naast salarisen personeelsdiensten verleent ABAB diensten op het vlak van samenstellen van jaarrekeningen, wettelijke controles, (internationale) fiscale en juridische advisering, subsidieadvisering, corporate finance, administratieve automatisering, ruimtelijke ordening en vastgoedadvisering, inkomens- en estateplanning, mediation en administratieve dienstverlening. Dit doet ABAB dagelijks met ongeveer 750 medewerkers verspreid over 19 vestigingen in Zeeland, Noord-Brabant, Limburg en Gelderland. Doe er uw voordeel mee!
Advertorial
Interactie_nr1_2011.indd 18 1540316.indd 18
02-03-2011 11:19:53 2-3-2011 11:48:09
Directeur Sjoerd van het Erve van Weener Groep in ‘s-Hertogenbosch is trots op de prijs voor de beste werkgeversbenadering, die hij onlangs van zijn branchevereniging van SW-bedrijven en MKB Nederland
BZW-lid
Beste werkgeversbenadering door Weener Groep
ontving. ‘Het convenant zoals wij dat met woningbouwcorporatie Zayaz hebben gesloten wordt gezien als een innovatieve wijze om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te krijgen.’ Wat houdt het convenant exact in? ‘Een woningbouwcorporatie als Zayaz zet jaarlijks voor meer dan 100 miljoen euro in de markt weg; bouw, schoonmaak, onderhoud, noem maar op. Wij zijn overeengekomen de komende vijf jaar honderd van onze mensen structureel te detacheren bij hun toeleveranciers, in ruil daarvoor krijgen zij opdrachten van Zayaz.’
Kan je bedrijven daartoe verplichten? ‘Het unieke van de constructie is dat die uitgaat van draagvlak. We hebben hier een aantal sessies met toeleveranciers gehouden en gezamenlijk het plan gepresenteerd. Je ziet dan dat bedrijven open staan voor het aan het werk helpen van mensen met een beperking, ze voelen hun verantwoordelijkheid. Dat heeft tot nu toe al geleid tot 16 werkplekken.’
Stond Zayaz open voor het idee? ‘De verhouding tussen wonen en werken is een elementaire zaak in het leven. Woon je fijn dan werkt dat positief door in je werk, omgekeerd geldt hetzelfde. Zayaz ziet dat ook zo en voelt dezelfde maatschappelijke betrokkenheid als wij. Bovendien woont tachtig procent van onze werknemers in huizen van corporaties. De klik is een natuurlijke.’
En toen volgde de prijs voor de beste werkgeversbenadering… ‘Het is een eenvoudig model waar geen zware organisatie aan hangt. We kunnen er een significant aantal mensen mee helpen en het vliegwieleffect is groot. Bovendien past het in het denken van ketenverantwoordelijkheid, we voegen daar een mooie dimensie aan toe. Voor SW-bedrijven is het een inspirerend model voor de toekomst. Alle reden voor ons dus om er trots op te zijn.’ 19
Interactie_nr1_2011.indd 19 1540348.indd 19
02-03-2011 11:19:58 2-3-2011 11:49:44
BZW en gemeente initiatiefnemers van het Bossche Energieconvenant
‘De hoogste tijd om in actie te komen!’ ’s-Hertogenbosch wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Om die ambitie te kunnen verwezenlijken, is het nodig de handen nú ineen te slaan. Op 19 november 2010 ondertekenden 24 bedrijven en organisaties uit ’sHertogenbosch het Bossche Energieconvenant. Het convenant is het initiatief van de BZW en de gemeente ’s-Hertogenbosch. De gezamenlijke doelstelling is om de komende drie jaar minimaal 10 procent energie te
Met het convenant kunnen bedrijven elkaar inspireren en ondersteunen bij de omschakeling naar een duurzame energievoorziening. ‘Het doel is een win-winsituatie te creeren met je buren’, aldus Bert van der Els, vicevoorzitter van de Raad van Bestuur van Heijmans en voorzitter van de stuurgroep van het convenant. ‘Je moet verder kijken dan je eigen perceel. Samenwerking is de sleutel naar een duurzame stad.’
gaat kiezen.’ Ten tweede neemt Heijmans zelf ook meer energieneutrale initiatieven. ‘Denk aan het plaatsen van zonnecellen op onze daken of misschien maken we de overstap naar elektrische auto’s. Met deze initiatieven kunnen we uiteindelijk op kosten besparen. De terugverdientijd van de investering in zonnecellen is zes jaar, terwijl ik twaalf jaar had verwacht. De prijzen zijn dus nu al dalende.’
De ondertekenaars van het convenant zetten zich actief in voor de vermindering van de CO2-uitstoot in ’s-Hertogenbosch. Van der Els: ‘Iedere onderneming heeft daarbij een persoonlijk streven. Voor de één is het haalbaar om 30 procent aan energie te besparen, voor de ander is 3 procent reëel. Samen verwachten wij de komende jaren 10 procent te kunnen besparen en/of op te wekken. Het zou mooi zijn als nog meer bedrijven en organisaties zich de komende tijd aansluiten bij het convenant.’
Inspireren Heijmans heeft haar duurzame karakter in het verleden ook al ruimschoots bewezen. ‘Vorig jaar hebben we het Christiaan Huygens College in Eindhoven gebouwd, geïnstalleerd en opgeleverd. Dit is een van de meest duurzame en klimaatneutrale scholen van Nederland.’ Van der Els hoopt ook andere bedrijven te kunnen inspireren. ‘Met onze kennis kunnen wij grote energieprocessen verbeteren. Asfaltcentrale Heijmans Den Bosch verbruikt nu aanzienlijk minder energie dan een aantal jaren
terug, enkel en alleen door het toepassen van nieuwe technieken. Daarnaast heeft Burgers Ergon, onderdeel van Heijmans, ruime expertise op het gebied van zonnecellen. Wellicht dat we daarmee andere bedrijven op weg kunnen helpen. Binnenkort organiseren wij een excursie ‘Energiezuinig Bouwen’. Iedereen is welkom! Maar wij leren ook graag van andere ondernemingen. Heineken verdiept zich momenteel in de toepassing van een warmtepomp. De techniek die daarachter ligt kunnen wij mogelijk weer gebruiken bij de ontwikkeling van nieuwe producten.’
Organiserende kracht ‘Prachtig dat door het convenant nieuwe manieren van werken ontstaan’, vindt Bart Eigeman, wethouder ’s-Hertogenbosch (GroenLinks). ‘Verduurzaming en opwekking van schone energie levert dus ook weer nieuwe economische activiteiten op. Op een groene manier geld verdienen, het kan niet beter. Als we van ’s-Hertogenbosch een
Strategieën Ook Heijmans heeft haar strategieën bepaald. ‘Duurzaamheid heeft de toekomst. Daarom zullen we milieuvriendelijke producten blijven ontwikkelen voor onze klanten. Daarmee spelen we in op de groeiende vraag van de consument naar duurzame leveranciers. Zo gebruiken we duurzaam hout voor onze kozijnen. Het is prijzig, maar we verwachten dat de consument er vaker voor
De ondertekenaars van het Bossche Energieconvenant zijn tot nu toe: Avans Hogeschool, Rabobank ’s-Hertogenbosch e.o., Heineken Brouwerijen Midden-Brabant, SAP Nederland, Koning Willem I College, Haskoning, Essent, Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging, Waterschap Aa en Maas, Heijmans, F. van Lanschot Bankiers, Omron Manufacturing of the Netherlands, Dong Energy Sales, Ricoh, Afvalstoffendienst ’s-Hertogenbosch, Brabant Water, Enexis, GEA Grenco, gemeente ’s-Hertogenbosch, HAS Den Bosch, Jeroen Bosch Ziekenhuis, FrieslandCampina Boter Den Bosch, woningcorporatie Brabant Wonen, Tribal Internet Solutions.
20
Interactie_nr1_2011.indd 20 1540349.indd 20
02-03-2011 11:19:59 2-3-2011 11:49:45
Foto’s: Henk van Esch
besparen en/of op te wekken ten opzichte van 2009.
Foto’s: Henk van Esch
!’
De ondertekenaars van het convenant
klimaatneutrale stad willen maken, moeten we nu in actie komen. Het convenant geeft ruimte aan organiserende kracht. Samen realiseren we een wereld waarin toekomst bestaat.’
Energieverbruik Volgens Eigeman is het van cruciaal belang dat de ondernemers het convenant zelf dragen. ‘De helft van alle energie die we in ’s-Hertogenbosch gebruiken, gaat op aan bedrijfsprocessen. De bedrijven en organisaties die het convenant tot nu toe hebben ondertekend, gebruiken samen evenveel energie als 35.000 woningen. Het bedrijfsleven heeft dus grote invloed. Vanzelfsprekend denkt de gemeente op de achtergrond mee met de ondernemers. Wij duwen de kar, maar trekken ’m niet.’ De deelnemers kunnen gebruikmaken van het energieprogramma voor bedrijven van de gemeente ’s-Hertogenbosch. De gemeente heeft twee miljoen euro
beschikbaar gesteld. 1,5 miljoen euro is gereserveerd voor medefinanciering van grootschalige, innovatieve duurzame energieopwekking of energiebesparing. 0,5 miljoen euro wordt besteed aan communicatie, advies, handhaving en het realiseren van voorbeeldprojecten.
Besef Van der Els waardeert de support van de gemeente. ‘De overheid treedt katalyserend op, zorgt ervoor dat de juiste mensen bij elkaar komen en geeft een extra duwtje in de rug. De gemeente staat achter het convenant, maar geeft het bedrijfsleven vooral de kans het zelf te doen.’ Eigeman: ‘De doelstelling om van ’s-Hertogenbosch een klimaatneutrale stad te maken is niet van de gemeente, maar van de gemeenschap zelf. Het besef dat het anders moet, is aanwezig bij ondernemers. Nu moeten we alleen nog een bruggetje slaan van vandaag naar morgen. Hopelijk kan het convenant dat bruggetje bewerkstelligen.’
Energiebesparende maatregelen Duurzame energie is afkomstig uit zon, wind, water, grondwater, aardwarmte en/of biomassa. Er liggen de komende jaren volop kansen voor duurzame energieopwekking en -besparing. Denk aan het benutten van daken voor het opwekken van zonneenergie of het verbranden van snoeihout uit de stad voor het opwekken van warmte. Initiatieven die klimaatvriendelijk én ook vaak winstgevend zijn. Steeds meer bedrijven nemen daarom energiebesparende maatregelen. Voorbeelden zijn: • Energiezuinig bouwen (kartrekker Heijmans) • Het terugdringen van energie op kantoorlocaties (kartrekker Ricoh) • Elektrisch rijden (kartrekker Brabant Water) • Het oppompen van warmte uit diepere aardlagen (kartrekker Heineken).
21
Interactie_nr1_2011.indd 21 1540350.indd 21
02-03-2011 11:20:01 2-3-2011 11:49:56
Advertorial
Internetterreur: ook tegen uw bedrijf mogelijk? Internet is een wapen, dat in de verkeerde handen tot aanzienlijke schade kan leiden. Dat ondervond kortgeleden het Academisch Ziekenhuis in Nijmegen. Toen in dat ziekenhuis een tweeling werd geboren, waarvan één van de kinderen een ernstige aangeboren afwijking bleek te hebben, waaraan het later ook is overleden, kreeg het ziekenhuis te maken met de vader van het overleden kind. De voornaamste klacht, luidend dat het kind nodeloos zou zijn overleden als gevolg van een aantal fouten en onzorgvuldigheden tijdens zijn behandeling in het ziekenhuis,
werd door een Klachtencommissie ongegrond verklaard. De vader bleek zich daarbij echter niet neer te leggen. Hij opende onder andere een website en plaatste daarop tal van beschuldigende passages. Zo ging de vader over tot het plaatsen op de website van een “zwarte lijst” van artsen, die direct of indirect te maken zouden hebben gehad met het overlijden van zijn kind. Toen er ook bedreigingen werden geuit, was de maat voor het Nijmeegse ziekenhuis vol.
Het ziekenhuis wilde niet langer toestaan dat op de betreffende website veelvuldig werd vermeld dat het kind in kwestie door de behandelende artsen opzettelijk zou zijn mishandeld (zelfs in het kader van een “medisch experiment” en door de artsen van het leven was beroofd). Het ziekenhuis stapte naar de Rechter om aan de digitale belaging door de vader een einde te maken, met een beroep op onrechtmatig handelen ex artikel 6:162 BW. De vader verweerde zich met de stelling, dat hij niet achter de website en de berichtgeving zat en daarvoor dus ook niet verantwoordelijk was. Dit verweer werd door de Rechter echter gepasseerd. Ook vond de Rechter dat het recht van de vader op vrijheid van meningsuiting
(zoals neergelegd in artikel 7 Grondwet) hier moest wijken. De Rechter stelde het ziekenhuis in het gelijk en beval de vader – op straffe van een dwangsom – om alle belastende tekstfragmenten van zijn website te verwijderen. Daarnaast werd de vader veroordeeld tot het plaatsen en gedurende 4 jaar geplaatst houden van een uitdrukkelijke rectificatie. Het bovenstaande voorbeeld maakt duidelijk dat het loont om met behulp van gespecialiseerde juridische hulp op te treden tegen internetterreur, die een onrechtmatige inbreuk maakt op uw belangen, ook op bedrijfsmatig vlak, bijvoorbeeld door boze ex-werknemers, ontevreden opdrachtgevers of ingeval van misbruik van uw bedrijfsnaam of logo.
Eindhoven / Deurne / www.ambagsadvocaten.nl
Aan de digitale schandpaal? Internetterreur!
ambagsadvocaten biedt de oplossing www.ambagsadvocaten.nl
Interactie_nr1_2011.indd 22 1540317.indd 22
02-03-2011 11:20:02 2-3-2011 11:48:14
‘DELTA is van ons allemaal’ Peter Boerma is naast algemeen directeur van DELTA ook bestuurlid van BZW Zeeland. Daarnaast is zijn bedrijf partner van de BZW, en niet zonder reden. ‘We zien beiden het belang van een krachtig MKB en ondernemersklimaat als fundament van de welvaart van deze provincie en het welzijn van de Zeeuwen. En daar willen we in investeren.’
aan het woord
Peter Boerma ziet de BZW als natuurlijke partner
ook door de ingebruikname van de nieuwe gasgestookte centrale eind 2009. En nu ligt er het plan voor een nieuwe kernenergiecentrale naast Borssele. Inmiddels zijn we bezig met de noodzakelijke Milieu Effect Rapportage en hebben we in het Franse energiebedrijf EDF een goede partner voor de verdere ontwikkeling gevonden. Uiteindelijk zullen we kiezen wat we exact gaan neerzetten en een goed veiligheidsrapport inleveren als onderdeel van de vergunningaanvraag. Ons doel is dat die in 2014 wordt verleend en de centrale in 2018 operationeel is. Daarmee zetten we ook een belangrijke stap in onze duurzaamheidsdoelstellingen; in 2025 willen wij neutraal zijn wat betreft CO2-uitstoot.’ Peter Boerma (l): ‘Zeeland is natuur en toerisme, maar daar kunnen we niet met z’n allen van leven’
Krimp DELTA is meer dan een energiebedrijf, het is een multi-utility company met drie hoofdactiviteiten: energie, netwerkdiensten en afvalverwerking. Het levert een veelheid aan diensten en is bijvoorbeeld hoofdaandeelhouder van de Indaver Group, de nummer twee in NoordwestEuropa op het gebied van industriële afvalverwerking. En ook kabelbedrijf ZeelandNet en waterbedrijf Evides maken onderdeel uit van DELTA. Boerma: ‘ Voor DELTA is het van groot belang dat het doorvoeren van de wet - die splitsing van netwerk- en energiebedrijven vanaf 2011 verplicht stelde - met succes is aangevochten. Diensten op het gebied van water, gas, licht en kabel vormen een integraal onderdeel van ons bedrijfsmodel. Of het nu om tv, internet of energie gaat, een consument hoeft maar één nummer te bellen en het wordt geregeld. De
klanten weten zo waar ze aan toe zijn en wij kennen ze door en door. Dat betekent binding en een hoge kwaliteit dienstverlening. Geen wonder dat we negentig procent van onze klanten hebben behouden na de liberalisering van de energiemarkt, hoewel dat ook zal liggen aan de saamhorigheid van de Zeeuwen. Het gevoel van ‘DELTA is van ons allemaal’ heerst hier ook.’
Kernenergie Op de zakelijke markt is de positie van DELTA anders. Zo’n vijftig procent van de klanten bevindt zich buiten Zeeland. ‘Daar leveren we via de netwerken van anderen, wat prima werkt en de onzin van de splitsingswet nog eens onderstreept’, vertelt Boerma die een groei van zijn bedrijf op alle fronten voorstaat. Het meest in het oog springend zijn daarbij de plannen op het gebied van energie. ‘We hebben onze productiecapaciteit de afgelopen jaren vergroot,
Boerma ziet de belangrijke positie die DELTA binnen de Zeeuwse samenleving heeft als een verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de provinciale sociaal-economische ontwikkeling. ‘Als het goed gaat met Zeeland, dan gaat het ook goed met ons, maar het belang is groter. Zeeland is natuur en toerisme, maar daar kunnen we niet met z’n allen van leven. We streven naar een optimaal leefklimaat, welvaart en werkgelegenheid en daarbij hebben we een sterk MKB en vitale bedrijvigheid nodig. Het is geen onmogelijke taak krimp te voorkomen als we er met zijn allen aan werken. Daar vinden de BZW en wij elkaar. Als de BZW groeit in maatschappelijke betekenis is dat goed voor Zeeland en wij willen iets teruggeven aan onze omgeving.’ INTER
net
www.delta.nl
23
Interactie_nr1_2011.indd 23 1540351.indd 23
02-03-2011 11:20:03 2-3-2011 11:49:54
Kiezen is verliezen
column
“Als ik geen voorzitter meer ben, blijf ik actief lid en dan ga ik lekker tegen het bestuur zemelen.” Dat zegt de afscheid nemend voorzitter bij een bijeenkomst om actieve leden te bedanken. Ik heb een dubbel gevoel. Goed dat die man zich eens uitspreekt, dat hij emotie laat zien. Maar het is niet leuk te worden vereenzelvigd met ‘moeilijke’ leden, die vernieuwing ophouden. De woordkeuze van de voorzitter is briljant. Zemelen klinkt milder dan
gesteld dat mensen die hoog op de sociale ladder staan, bovendien minder goed emoties van andermans gezicht kunnen lezen. Ze geven als verklaring dat mensen met een hogere sociaal-economische status minder zijn aangewezen op anderen in het dagelijks leven.
zaniken. In werkelijkheid denkt hij waarschijnlijk over die zeurpiet-leden: “Zakken jullie allemaal maar door je kruis.” Het is ook een lastige klus om verantwoordelijkheid te dragen. Directeuren, bestuursleden, leiders, ze komen vanzelf bovendrijven. Besluitvaardige mensen met geldingsdrang. Vermengd met een snuf maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef. Vaak iets meer taakgericht dan mensgericht. Wetenschappers hebben vast-
Bestuurders houden er niet van controle te verliezen. Toch kan één individu tegenwoordig veel mensen aan zich binden en een factor van belang worden, simpelweg door een goed idee te uiten op twitter, in blogs, op fora. Sneller dan ooit. Effectiever dan ooit. Wie op een ‘oude manier’ denkt, ziet dat als een bedreiging. BZW heeft een internet-ledenpanel ingesteld: meer dan 1.000 leden kunnen hun mening geven. Da’s dus slim. De bestuursleden en be-
gegaan, zo blijkt uit een enquête van VNO-NCW. Eind 2007 klaagden ondernemers nog steen en been over de besluiteloosheid van de CDA-PvdA-CU-coalitie en kreeg het kabinet niet meer dan een 5,4 als eerste rapportcijfer. Eind 2010 krijgt het nieuwe minderheidskabinet van VVD en CDA heel wat meer krediet van ondernemers met een 6,7 gemiddeld.
Gezonde overheidsfinanciën, de Nederlandse economie sterker uit de crisis laten komen, veiligheid, een kleinere overheid. De focuspunten van Rutte spreken ondernemers duidelijk aan. Duidelijke taal, lef en weten wat je wil ook. “Een premier die antwoord geeft op vragen, niet altijd wat ik wil, maar wel duidelijk”, zo stelt een ondernemer. Niet alleen de premier maar de hele ploeg maakt een sterke indruk op ondernemers. Geen enkele minister scoort lager dan een zes, wat volgens mij een unicum mag heten in de historie van deze enquête. Ministers als Maxime Verhagen en Piet Hein Donner, die ook in het vorige kabinet al tot de meest populaire bewindslieden behoorden, scoren in de nieuwe constellatie nog beter. Minister van Financiën Jan Kees de Jager is zelfs even popu-
leidsmakers kunnen in luttele dagen de mening van de leden polsen. De eerste meting ging over de BZW zelf, dat is teleurstellend (want tikje navelstaren). Maar er komen vast ook metingen over innovatieen industriebeleid. De keuzes die de minister maakt op dat vlak krijgen kritiek in de pers: hij kiest niet, hij schiet met hagel. Een bedrijf dat inzet op negen speerpuntmarkten, krijgt vermoedelijk óók kritiek van medewerkers. Geld investeren heeft vooral rendement in de meest kansrijke markten. En er moet méér geld en aandacht naar kennisvalorisatie. In het omzetten van wetenschappelijke kennis naar succesvolle diensten en producten is Nederland niet goed. Peter van den Besselaar, directeur Bex*communicatie
Boter bij de vis
column Het kabinet-Rutte-Verhagen heeft zijn eerste honderd dagen erop zitten. U weet wel, de periode waarin het vorige kabinet ervoor koos die te gebruiken om eerst eens ‘in gesprek te gaan met burgers en maatschappelijke organisaties’ en een toer te maken door het land. Tot grote vreugde van veel ondernemers is het huidige kabinet heel wat voortvarender van start
Interactie_nr1_2011.indd 24 1540352.indd 24
lair als de nieuwe premier. Het enthousiasme van ondernemers moet het nieuwe kabinet als muziek in de oren klinken. Maar zoals de bewindslieden ongetwijfeld weten, zijn ondernemers ook lieden die graag boter bij de vis willen. De bedrijfslevenbrief van minister Verhagen, waarin wordt gekozen voor een sterk bedrijfsleven dat op tal van gebieden kan excelleren, is door mij met enthousiasme ontvangen. Het stuk geeft een heldere lijn over de manier waarop we onze boterham de komende decennia kunnen blijven verdienen. Zoals elk kabinet zal ook RutteVerhagen op zijn daden beoordeeld worden. Net als veel ondernemers, kijk ik daar met vertrouwen naar uit. Bernard Wientjes Voorzitter VNO-NCW
02-03-2011 11:20:04 2-3-2011 11:50:02
BZW werkt aan strategie voor de toekomst
‘We moeten keuzes maken en de diepte in’ Met het vaststellen van de prioriteiten voor 2011 maakte het bestuur van de BZW, zowel wat betreft de ontmoetingsfunctie als de belangenbehartiging, belangrijke keuzes voor het komende jaar. Tegelijkertijd wordt hard gewerkt aan een strategische langetermijnvisie die de koers van de komende jaren gaat bepalen. De BZW wil meer focus aanbrengen om de leden te kunnen blijven bieden waar zij om vragen.
‘En dat proces is nog niet ten einde’, vertelt BZW-directeur Henk Oderkerk. ‘Onze achterban verandert van karakter. De leden worden jonger en verdelen hun tijd heel anders. Toch willen ze zich wel degelijk inzetten voor de BZW. Het moet dan wel doelgericht zijn; projectmatig, concreet, zonder eindeloos overleg. Daarnaast hebben we steeds meer leden waarvan de moederorganisaties zich buiten de provincies Zeeland en Noord-Brabant bevinden. Zij moeten de meerwaarde van hun lidmaatschap kunnen verantwoorden aan het hoofdkantoor. Al met al betekent dit een verzakelijking van de relatie met onze leden.’
Behoeftes
Henk Oderkerk: ‘We moeten exact kunnen aangeven hoe we het willen hebben’
De tijd van de BZW als bestuurdersclub van eigenaren van familiebedrijven met diepe wortels in de regio ligt reeds lang in het verleden. Met de opkomst van een nieuw type bedrijven verschoof het zwaartepunt van het ledenbestand. Het waren niet langer alleen gearriveerde ondernemers die na hun actieve carrière geroepen werden tot het werkgeversbestuur, maar er klopte een hele nieuwe generatie op de deur.
De BZW wordt omgeven door een dynamisch speelveld. Dat betreft niet alleen de leden, maar ook hun bedrijven. Organisaties worden platter; de tijdsdruk op het management en de directie neemt toe. Ondernemingen richten zich op hun core-business; besteden meer en meer uit, richten zich op hun positie in de keten en markten in het buitenland. Ondertussen verandert de arbeidsmarkt in rap tempo. Door vergrijzing en ontgroening worden thema’s als flexibiliteit en het boeien van werknemers steeds belangrijker. Oderkerk: ‘Deels beweegt de BZW in al haar activiteiten op een natuurlijke wijze mee in al deze ontwikkelingen. Tegelijkertijd is het van groot belang bewust strategische keuzes te maken. Wie zijn we, wat willen we, wat verwachten onze leden van ons, waar liggen de behoeftes, nu en in de toekomst?
Dit zijn vragen waarop we de komende tijd een antwoord moeten formuleren. We gaan er echter niet op wachten en hebben voor 2011 een aantal prioriteiten benoemd, bijvoorbeeld het faciliteren van inspirerende bijeenkomsten en onderwerpen als bereikbaarheid & milieu, industriebeleid, arbeidsmarkt en de politieke lobby. Ondertussen werken we aan een visie voor de lange termijn, onder andere door het houden van diepte-interviews met leden, benchmarking met succesvolle brancheverenigingen en gesprekken met stakeholders als de provincie. En we vergeten de leden niet. Ons ledenpanel vertelt ons dat de belangrijkste reden voor het lidmaatschap ons unieke netwerk is. We scoren een hele dikke voldoende voor onze bijeenkomsten en dat moet zo blijven. Ik kan nog niet vooruit lopen op de exacte lijn die we gaan bewandelen. Maar ik kan me voorstellen dat die bijeenkomsten geleidelijk een ander karakter krijgen, zo ook de lobby. We zullen ons meer moeten focussen; keuzes maken en de diepte in gaan. Het is bijvoorbeeld niet meer voldoende om te roepen dat er aandacht moet zijn voor de aansluiting van bedrijfsleven en arbeidsmarkt, we moeten exact kunnen aangeven hoe we het willen hebben en wat er moet gebeuren. De uitgangspositie blijft het streven naar enthousiaste leden, maar de insteek zal met de jaren veranderen, net zoals de markt.’ INTER
net
www.bzw.nl
25
Interactie_nr1_2011.indd 25 1540353.indd 25
02-03-2011 11:20:05 2-3-2011 11:50:05
Interactie_nr1_2011.indd 26 1540354.indd 26
02-03-2011 11:20:08 2-3-2011 11:50:13
27
Interactie_nr1_2011.indd 27 1540355.indd 27
02-03-2011 11:20:10 2-3-2011 11:50:18
Resultaten eerste BZW-Ledenpanel januari 2011
‘Goed dat de BZW de leden vraagt om input!’ In januari ontving het BZW-ledenpanel de eerste enquête waarin gevraagd werd hoe de leden hun lidmaatschap waarderen. Dat leverde interessante inzichten op waardoor de BZW beter in staat is aan te sluiten op de verwachtingen van haar leden. Ook de deelnemers aan het ledenpanel lieten weten dat zij het op prijs stellen om input te kunnen leveren aan hun vereniging. Een win-win situatie dus!
Het ledenpanel is een nieuw fenomeen binnen de BZW. Peter Swinkels: ‘We krijgen meer te maken met een nieuwe generatie leden. Dan is het niet verstandig om alleen te vertrouwen op wat je in het veld opvangt en op wat vanuit het verleden ‘altijd al zo gedaan’ werd.’ Op de oproep om deel te nemen aan het ledenpanel werd in december massaal gehoor gegeven. ‘Alleen dat al was voor ons een teken dat de leden erg betrokken zijn bij onze vereniging’, aldus Swinkels. ‘Maar liefst 1.000 leden meldden zich aan en dat betekent een score van 33%. Aan de eerste enquête in januari namen vervolgens 660 leden deel, hetgeen neerkomt om 2/3 van het ledenpanel en ¼ van het hele ledenbestand. Responscijfers waar menig marketeer van smult!’
Representatief De opbouw van het ledenpanel laat een goede dwarsdoorsnede zien van het ledenbestand. Niet alleen als je kijkt naar de vertegenwoordiging per branche, maar ook als je kijkt naar andere variabelen zoals: bedrijfsomvang, BZW-kring, geslacht, aantal jaren lidmaatschap en leeftijd van de leden. De resultaten van het ledenpanel bieden dan ook de mogelijkheid tot gedetailleerde analyses. Zo is na te gaan of er significante verschillen zijn tussen bijvoorbeeld de zienswijze van de ondernemers in een bepaald deel van Brabant en Zeeland of van een bepaalde branche ten opzichte van een andere regio of branche. Na elke enquête plaatst de BZW een verslag van de resultaten op de website: www.bzw. nl/ledenpanel. Het gaat dan om een weergave van de gemiddelden over het hele
Responsaandeel BZW bestand
365
Alle BZW-leden
660
1730 BZW-Ledenpanel Deelnemers aan 1e enquête in januari
werkgebied Brabant en Zeeland. Resultaten per kring worden via de secretarissen beschikbaar gesteld aan de kringbesturen.
Enkele conclusies: Op de vraag ‘Voldoet het lidmaatschap aan de verwachtingen?’ antwoordde 91% bevestigend. Op een vervolgvraag over de wijze waarop het lidmaatschap van de BZW nog waardevoller zou zijn werd uitgebreid geantwoord. Alle suggesties worden nauwkeurig op haalbaarheid beoordeeld. Dit geldt uiteraard ook voor het relatief kleine percentage leden dat aangaf en toelichtte waarom het lidmaatschap niet voldoet aan de verwachtingen. De BZW is blij met de hoge scores die leden toekennen aan de kenmerken die zij vinden passen bij de BZW (zie tabel pagina 29). Dat ‘Ambtelijk en afstandelijk’ zeer laag scoort stemt ook tot tevredenheid. Nadere analyse levert een aantal opvallende afwijkingen op ten opzichte van de gemiddelde scores, bijvoorbeeld: Oudere leden zijn het meer dan hun jongere collega’s eens met de toepasselijkheid van het kenmerk ‘Bereidheid tot samenwerking en onderlinge hulp’. Ondernemers in de bouw kennen hogere scores dan gemiddeld toe aan de kenmerken ‘Het platform voor ondernemers’, ‘Vertrouwelijke sfeer’ en ‘Dicht bij de ondernemer’.
28
Interactie_nr1_2011.indd 28 1540356.indd 28
02-03-2011 11:20:11 2-3-2011 11:50:20
Foto: Robert van den Berge
In welke mate zijn deze kenmerken van toepassing op de BZW? 100 80 onbekend
60
helemaal mee oneens 40
oneens eens noch oneens
20
mee eens helemaal mee eens
Planning In februari ontving het BZW-ledenpanel een tweede enquête waarbij vooral ingezoomd wordt op de factoren die de afgelopen twee jaren van invloed zijn geweest op de ontwikkeling van het bedrijf. Over het hele jaar zal het ledenpanel ongeveer 6 keer per jaar uitgenodigd worden om deel te nemen aan een enquête die maximaal 5 minuten tijd kost om in te vullen. De resultaten worden teruggekoppeld aan de deelnemers en via de diverse communicatiemiddelen van de BZW. Wilt u ook deelnemen aan het BZWledenpanel? Stuur dan een mail naar:
[email protected].
Dicht bij de ondernemer
RAPP
BZW-
leden
ORT
pane
Belan
l janu
genb
Orga
nisat
Lede n
ari 20
ehart
iging
ie bij
eenk
maga
ale n
zine I
100
7,2
omst en
ntera ctie ieuw sbrie f www .bzw.n l Forum (via V NO-N CW ) Digit
11
7,4 7,1 7,1 7,0 6,9
85% 80
INTER
net
Lobby en belangenbehartiging
Vertrouwelijk sfeer
Waar voor m'n geld
Netwerkorganisatie
Ambtelijk en afstandelijk
Zorgvuldig en degelijk
Alert
Een toonaangevende vereniging
Het platform voor ondernemers
Bereidheid tot samenwerking en onderlinge hulp
Verbetering ondernemersklimaat
0
www.bzw.nl/ledenpanel
58%
60 45%
Om welke reden(en) bent u lid van de BZW? Leden gaven op deze vraag gemiddeld 2,4 antwoorden. De industrie week in haar antwoorden af van het gemiddelde: binnen die branche scoorden ‘Belangenbehartiging’ 61% en ‘Interessant netwerk’ 69%. Bedrijven die korter dan 2 jaar lid zijn van de BZW kenden aan ‘Interessant netwerk’ een score toe van 92%.
40 28% 21%
20
4%
2% 0
Belangenbehartiging
Interessant netwerk
Info en voorlichting
Informatie via BZW media
Collectieve inkoop energie
Special interest groepen
Anders
29
Interactie_nr1_2011.indd 29 1540357.indd 29
02-03-2011 11:20:12 2-3-2011 11:50:26
Bdonk_advertentieDWE_2010.pdf 08-12-2010 13:29:07
1540318.indd 30
2-3-2011 9:17:41
Bart de Boer wil dat Midden-Brabant DreamPort wordt
‘De Efteling is geen veredelde speeltuin maar een echt bedrijf’ Bart de Boer, directeur van De Efteling, windt er geen doekjes om en vindt dat hij het als Hollander mag zeggen. ‘Brabanders zijn te bescheiden. Dat gold ook voor De Efteling toen ik hier aan de slag ging. Het was een professionele organisatie, goed neergezet door mijn voorganger. Maar om er het maximale uit te halen moesten we dat ook uit gaan stralen. En nu we dat steeds meer doen, vertaalt dat zich direct in resultaten.’
Efteling was en is een droombedrijf. De beslissing was uiteindelijk niet moeilijk en, dat kan ik na tweeënhalf jaar absoluut stellen, een goede.’ Wie de parkeerplaats van De Efteling oprijdt, stuit op grootschalige werkzaamheden. Hier wordt gebouwd aan de “stad” Raveleijn, het decor voor een nieuwe parkshow en tegelijkertijd kantoor. Na dertig jaar werken in nood-
gebouwen en investeren in het park waren directie en kantoorpersoneel toe aan een nieuw bedrijfsgebouw. ‘Met regelmaat lekte het dak en waaiden de papieren van je bureau’, vertelt De Boer. ‘Het werd tijd voor wat nieuws. En dan gebeurt er iets dat alleen bij De Efteling kan. We besloten het te combineren met een nieuwe attractie. Raveleijn is in feite een stad met een verhaal
Fotografie: Olaf Smit
Toen De Boer het telefoontje kreeg, had hij bedenktijd nodig. Hij was al eerder kandidaat voor het directeurschap van De Efteling en had ernaast gegrepen. Maar zijn vliegveld in de steek laten terwijl het werk nog niet af was, dat was eigenlijk geen optie. ‘Tegelijkertijd was het de tijd van Balkenende 4, de tickettax, verdeeldheid binnen de luchtvaartwereld… Ik was 57 jaar, had behoefte aan verandering en De
Bart de Boer: ‘Je moet je mannetje staan om er het maximale uit te halen’
Interactie_nr1_2011.indd 31 1540358.indd 31
31
02-03-2011 11:20:14 2-3-2011 11:50:29
dat we samen met Nederlands kinderboekenschrijver en zanger Paul van Loon ontwikkelden. Ons kantoor gaat erin verscholen, maar het is tegelijkertijd een openluchttheater, er zijn vergaderfaciliteiten en horeca. Vanaf april zullen hier dagelijks voorstellingen worden gegeven voor twaalfhonderd bezoekers, compleet met acteurs, muziek, paarden, uilen en raven. Daarnaast komt er onder andere een tv-serie en een boek. Daarmee zetten we weer iets nieuws neer en laten aan de wereld zien dat we bij de absolute leisure-top horen.’
Schreeuwen De Efteling is na Disneyland in Parijs en Europark in Zuid-Duitsland het grootste attractiepark van Europa en winnaar van belangrijke prijzen binnen de mondiale branche. De Boer ziet weinig nut dit onder stoelen en banken te schuiven. ‘We hoeven niet arrogant te zijn of te schreeuwen, maar er is een verschil tussen fluisteren en roepen. En dat laatste helpt vaak bijzonder goed. Als Brainport en de provincie dat de afgelopen jaren niet hadden gedaan,
dan was het echt niet goed gekomen met die verbreding van de A2, de capaciteitsuitbreiding van Eindhoven Airport en de subsidies voor Brainport. En als Brabant niet blijft roepen dan is het dadelijk terug bij af – onbekend en ongewenst – en worden we in het kader van de bezuinigingen weer een poot uitgedraaid door Den Haag. Je moet je mannetje staan om er het maximale uit te halen en dat geldt ook voor De Efteling. Wij concurreren immers niet alleen met andere parken, maar ook met uitslapen, gamen, op vakantie gaan en alles wat er aan leisure is. En die markt is groeiende. De afgelopen jaren hebben we dan ook gewerkt aan meer zelfbewustzijn. Dat heeft zich vertaald in nieuwe producten zoals Raveleijn en vakantiepark Bosrijk dat zelfs buiten de vakanties in de winter goed volzit. En we zijn sinds 1 april 2010 iedere dag geopend. De bezoekersaantallen zijn in 2009 met twintig procent gestegen, naar vier miljoen. Maar ook voor de uitstraling binnen Nederland is dat zelfbewustzijn van belang. Er wordt toch nog vaak naar ons gekeken als een veredelde speeltuin. Maar dit is een
32
Interactie_nr1_2011.indd 32 1540359.indd 32
02-03-2011 11:20:16 2-3-2011 11:50:37
complex en serieus bedrijf. We zijn één van de grootste werkgevers van Midden-Brabant, innovatief en bijzonder ondernemend.’
onze huidige activiteiten en niet op een buitenlands avontuur.’
Dromen Snoepjes De Efteling steunt op vier zakelijke poten. Allereerst is er het park, de parel. ‘Die hebben we de afgelopen jaren opgepoetst’, stelt De Boer. ‘En volgend jaar, wanneer we zestig jaar bestaan, zullen we nog eens uitpakken met een jubileumattractie.’ De tweede wordt gevormd door De Wereld van De Efteling; alle activiteiten om het park zoals de golfbaan, het hotel en het Loonse Land dat momenteel in de oude luister van 1850 wordt hersteld. Imagineering is de afdeling waarin de virtuele zaken zijn ondergebracht, bijvoorbeeld tv-producties, on-line producties en merchandise. De Boer: ‘De vierde is vooralsnog slapende. In 2020 willen we zo’n vijf miljoen bezoekers per jaar trekken. Dan is het tijd om buiten onze regio te gaan kijken. Nu komen er ook soms snoepjes voorbij, maar die wijzen we vooralsnog af. De primaire focus ligt nu op
De Boer beseft dat De Efteling geen eiland is maar deel van het sociaal-economische ecosysteem van Midden-Brabant. En het steekt hem dat de regio nauwelijks in beeld is bij de politiek en beleidsmakers. ‘Ook op recente provinciale beleidskaarten prijkt Midden-Brabant in de regel als een witte vlek. Ongelofelijk als je beseft dat we hier als
‘Als Brabant niet oppast, is het dadelijk weer onbekend en ongewenst.’ regio, samen met bijvoorbeeld De Beekse Bergen, de Tilburgse kermis en de Loonse- en Drunense duinen, goed zijn voor meer dan tien miljoen dagtoeristen per jaar. Dat is dus ruim twee keer zo veel als Amsterdam en je
moet ver Europa in om een vergelijkbare regio te vinden. Maar Midden-Brabant is meer dan leisure; het is de thuisbasis van de Universiteit van Tilburg, aansprekende bedrijven als Fuji, het kloppend hart van sociale innovatie, noem maar op. We verdienen dan ook meer aandacht, maar dat moeten we ook afdwingen met een eenduidig marketingconcept waar we alle zaken onder kunnen schuiven. En wat mij betreft is dat DreamPort, een regio waar dromen worden waargemaakt. De innovatieve Brabantse inslag doet hier niet onder voor die in Brainport. Daar gaat het om techniek als economische kans, hier om het hard maken van zachte zaken. Daarmee leveren we nu al een wezenlijke bijdrage aan Brabants’ welzijn en welvaart. En die bijdrage kan alleen maar groter worden als we de krachten bundelen. Roepen dus, en niet fluisteren.’
INTER
net
www.efteling.nl
33
Interactie_nr1_2011.indd 33 1540360.indd 33
02-03-2011 11:20:19 2-3-2011 11:50:38
‘Helmond zal de kansen die ze krijgt ook moeten benutten’ De gemeente Helmond groeit en bloeit. Zowel in 2007 als in 2010 werd Helmond gekozen tot gemeente met het beste ondernemersklimaat van Nederland. Desondanks mag Helmond niet op haar lauweren gaan rusten, stellen de Helmondse ondernemers Jan van Hout, directeur van de Van Hout Groep, en Jacques Janssen, directeur van Janssen-Fritsen.
Helmond is van oudsher bekend om haar textiel- en metaalindustrie. Juist deze bedrijfstakken liepen in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw zware klappen op. Een hoge werkloosheid en allerlei sociaal-maatschappelijke problemen, zoals hoge criminaliteitscijfers en vandalisme bezorgden de stad een negatief imago. Hoe anders is dat nu. Helmond wordt tegenwoordig geroemd om haar ondernemersklimaat en is een voorbeeld voor andere gemeenten.
Positieve impuls De basis voor het huidige positieve imago werd volgens Jan van Hout gelegd in de crisisjaren van de vorige eeuw. ‘Enerzijds zorgde de invoering van de zogeheten WIR-regeling en de speciale IPR-regeling in deze regio voor een stimulering van het ondernemersklimaat en anderzijds droeg ook het toenmalig gemeentebestuur onder leiding van burgemeester Wim van Elk haar steentje bij. Van Elk stond tussen de ondernemers en de burgers in. Daarnaast zorgde ook de benoeming van Helmond tot groeistad en de ontwikkeling van de nieuwe wijken Dierdonk en Brandevoort voor een positieve impuls. Later werd dit voortgezet met de renovatie van een aantal oude wijken in en rond de binnenstad van Helmond.’ Hij geeft aan dat het negatieve imago ook zorgde voor een sterke verbondenheid onder Helmondse ondernemers. ‘Er ontstond in die tijd een hecht netwerk. Dat maakte
het voor buitenstaanders moeilijk om ertussen te komen.’ Jacques Janssen beaamt dat. ‘Ik ben in 1999 toegetreden tot de directie van ons familiebedrijf en het heeft mij enkele jaren gekost om goede contacten op te bouwen. Vooral betrokkenheid is daarbij belangrijk en je moet er natuurlijk tijd en energie voor vrijmaken.’
Industriële bedrijven De ondernemers geven aan dat de gemeente Helmond op korte termijn opnieuw voor een aantal belangrijke beslissingen staat. ‘Er wordt in Helmond op dit moment sterk ingezet op Food en Automotive. Dat is een positieve ontwikkeling, maar ook industriële bedrijven verdienen goede ondersteuning’, stelt Van Hout. ‘Er zit in deze regio een groot aantal mkb-bedrijven met enorm veel potentie. De begeleiding van kleine bedrijven
met goede ideeën laat nu vaak nog te wensen over. Wanneer zij bijvoorbeeld toegang tot nieuwe technologie en voorlichting over het aanvragen van patenten of het ontwikkelen van een marketingstrategie krijgen, biedt dat hen enorme mogelijkheden. De oprichting van een kenniscentrum voor talentvolle bedrijven zou in Helmond zeker zijn vruchten kunnen afwerpen. Daarnaast werd de Brainport-regio onlangs opnieuw uitgeroepen tot één van de zeven slimste regio’s ter wereld. Ook dat biedt volop perspectief om talentvolle jongeren aan te trekken en deze regio naar een hoger niveau te tillen.’ Janssen vult aan: ‘Helmond zal de kansen die ze krijgt in de komende jaren, ook moeten benutten. Daarom is het belangrijk dat werknemers behouden blijven voor de stad en dat slagvaardig wordt opgetreden bij het
‘Zoek samenwerking met Zuidoost-Brabant’ Volgens Antoine Driessen, directievoorzitter Rabobank Helmond, heeft Helmond lef getoond door zich te profileren als Groeistad. ‘Met de ontwikkeling van Dierdonk en Brandevoort heeft de gemeente een grotere sociale middenklasse gekregen en is tegelijkertijd het voorzieningenniveau toegenomen. Daarbij kun je onder meer denken aan voorzieningen op het gebied van onderwijs, zorg en werkgelegenheid.’ Driessen benadrukt dat binnen de gemeente nog stappen moeten worden gezet om de verbinding met de wijken verder te verbeteren. ‘Het draait niet enkel om economische groei. Sociaal-maatschappelijke groei is minstens zo belangrijk om de leefbaarheid en participatie in wijken te bevorderen.’ Tot slot roept hij Helmondse ondernemers op om meer de samenwerking te zoeken met het bedrijfsleven in Zuidoost-Brabant. ‘Helmondse ondernemers leggen makkelijk contacten. Die eigenschap moeten ze benutten om de samenwerking te zoeken met andere ondernemers in Zuidoost-Brabant. ‘
34
Interactie_nr1_2011.indd 34 1540361.indd 34
02-03-2011 11:20:20 2-3-2011 11:50:46
Foto: Vincent Knoops
Onderwijs belangrijk speerpunt voor toekomst Jan van Hout en Jaques Janssen
aantrekken van nieuwe bedrijvigheid. Helmond kampt nog altijd met hoge werkloosheidscijfers. Op dit moment ligt het werkloosheidspercentage rond de negen procent. Een chronisch probleem, dat weer voor vele andere problemen zorgt. Het is een belangrijke taak van het gemeentebestuur om hiermee aan de slag te gaan.’
Meer ruimte Daarnaast moet aan groeiende ondernemingen de ruimte geboden worden om hun activiteiten verder uit te breiden. ‘Veel bedrijven hebben door de toegenomen automatisering steeds meer ruimte nodig per medewerker. Wij hebben bijvoorbeeld een magazijn van 1.500 m2, waar maar twee mensen in werken. Dat verklaart ook het succes van veel ondernemingen.’
Janssen vindt het jammer dat er in Helmond op korte termijn geen nieuw bedrijventerrein kan worden gerealiseerd. ‘De gemeente geeft aan dat er binnen nu en tien jaar, behalve het BZOB-terrein, geen nieuw bedrijventerrein beschikbaar komt. Voor ondernemers duurt dat te lang. Overheden kijken twintig jaar vooruit, ondernemers hooguit twee jaar. Die kunnen geen tien jaar wachten. Daarom moet er snel een oplossing worden gevonden voor dit probleem.’
INTER
net
‘We leggen ons oor zoveel mogelijk te luister bij ondernemers om te weten wat er leeft. Vervolgens proberen wij hen maximaal te faciliteren zodat zij hun ambities kunnen realiseren’, zegt Yvonne van Mierlo, wethouder Economische Zaken van de gemeente Helmond. Zij is trots op de benoeming tot gemeente met het beste ondernemersklimaat van Nederland, maar wijst erop dat het fundament voor deze successen al in het verleden is gelegd. ‘Het is aan ons om hier een passend vervolg aan te geven. Op het gemeentehuis is iedereen zich bewust van het belang om werkgevers te behouden voor de stad. Afdelingen werken nauw samen om de belangen van ondernemers zo goed mogelijk te behartigen.’ Een belangrijk speerpunt voor de komende jaren is de verbinding tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. ‘In samenwerking met Rabobank Helmond en de ondernemers houden we momenteel workshops over toekomstige ontwikkelingen op de regionale arbeidsmarkt en welke schoolopleidingen daar bij horen. Door hier nu reeds op in te spelen, hopen we straks over voldoende goed opgeleid personeel te kunnen beschikken.’
www.bzw.nl/helmond
35
Interactie_nr1_2011.indd 35 1540362.indd 35
02-03-2011 11:20:23 2-3-2011 11:50:47
1540319.indd 36
2-3-2011 8:53:12
Advertorial Taxibedrijf de Groen:
‘Deze twee WVS’ers zijn waardevolle collega’s’ Taxibedrijf de Groen is sinds
jaar en dag een begrip in Roosendaal. Met zo’n 85 auto’s
verzorgen ze 24 uur per dag, zeven dagen in de week allerlei taxiritten. Eigenaar
Tonny de Groen nam jaren
geleden twee medewerkers
met een beperking aan. Dat
gaf nog heel wat mogelijkheden, want het zijn echte blij-
vers gebleken. Tonny vertelt:
‘Bijna niemand binnen ons bedrijf weet het, maar Charles en Tieneke staan niet op de loonlijst bij òns, maar bij de WVSgroep. Ze doen hun werk net als ieder ander, maar omdat ze een (arbeids) handicap hebben, worden ze betaald vanuit de WVS-groep.’
WVS-GROEP Bosstraat 81 4704 RL Roosendaal T 0165-596500 I www.wvsgroep.nl
Maatschappelijk Tonny denkt terug: ‘Vijftien jaar geleden kwam Tieneke als eerste vrouw ons taxibedrijf binnen. Ik nam haar aan, niet wetend dat ze zich op dat moment had aangemeld bij de WVS-groep voor een indicatie.’ Inmiddels werkt ze al 15 jaar voor Tonny. ‘Ook Charles werkt hier al 11,5 jaar vanuit de WVS-groep. Ik vind het belangrijk deze groep mensen aan het werk te krijgen en voel me als bedrijf met 185 personeelsleden geroepen om iets voor deze groep te betekenen. Het is een vorm van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor Charles en Tieneke is dit ook een uitstekende constructie, want stel dat hun klachten erger worden en ze hier
niet meer mee zouden kunnen, zoekt de WVS-groep een andere passende plek. Al dan niet voorafgaand aan een opleiding of coaching.’ Volwaardige collega’s Als het aan Charles en Tieneke ligt, blijven ze nog wel even ‘op de taxi’ bij Tonny. Tieneke: ‘Het is prima werken hier. Lekker je eigen tijd indelen.’ Charles vult aan: ‘We worden absoluut gezien als volwaardige collega’s en draaien ook gewoon mee met de interne opleidingen die iedereen hier krijgt. Of we nu een langere airportrit rijden met de nodige service zoals het in- en uitladen van koffers of naar een ziekenhuis rijden en een rolstoel moeten duwen… ik vind het prachtig. Waarom zou ik weggaan?’ Snel aangepast Tonny: ‘Hier is het verloop sowieso niet groot, maar Charles en Tieneke horen wel bij de oude garde. Vaak wordt er gezegd dat mensen die vanuit de WVS-
Advertorial
Interactie_nr1_2011.indd 37 1540320.indd 37
groep komen net diesels zijn. Ze moeten op stoom komen. Hebben ze eenmaal hun plek gevonden, dan gaat het gas erop en zijn ze gemotiveerder dan ieder ander. Tieneke en Charles voelden zich vanaf dag één thuis en hebben zich snel aan de omgeving aangepast. Ook al dacht ik in het begin dat het voor een kortere tijd zou zijn, ik ben blij dat ik jaren geleden de keuze maakte om mensen vanuit de WVS-groep binnen te halen. Ik zou het zo weer doen.’
WVS-groep WVS-groep uit Roosendaal biedt 3.000 mensen in West-Brabant met een (arbeids)handicap de kans om zich te ontwikkelen tot een volwaardige deelnemer aan de arbeidsmarkt. Beperkingen worden vertaald naar mogelijkheden waardoor ze op brede functies inzetbaar zijn.
37
02-03-2011 11:20:24 2-3-2011 11:48:17
foto’s: Edwin Wiekens
Henriëtte Timmermans
Doevendans ontmoet Timmermans
It’s a man’s woman’s world Noord-Brabant en Zeeland kennen veel door de wol geverfde ondernemers en managers die hun sporen in de loop der jaren hebben verdiend. De basis die zij gelegd hebben, vormt een uitstekend fundament voor de economie van de komende decennia. Dit gebouw wordt vervaardigd door ambitieuze mannen én vrouwen. In deze rubriek ontmoeten en inspireren topvrouwen elkaar. Zij delen hun enthousiasme voor het bedrijf en leren van elkaar.
Doevendans (51) staat als directeur aan het hoofd van Bouwbedrijf André Doevendans, dat haar sporen in de regio Tilburg ruimschoots heeft verdiend. Het bedrijf is hoofdzakelijk actief op de woningmarkt, waarbij zoveel mogelijk de focus ligt op eigen ontwikkeling. Hanneke staat als vierde generatie aan het roer van het in 1903 opgerichte bedrijf. Er zijn twintig mensen werkzaam bij André Doevendans. Timmermans (57) is directeur van Timmermans Transport & Logistics in Diessen. Het bedrijf werd in 1933 opgericht door haar schoonvader en heeft sindsdien grote ontwikkelingen doorge-
maakt. In Nederland groeide het uit tot een professioneel logistiek bedrijf dat binnen de gehele Benelux opereert. De onderneming beschikt over negentig medewerkers en 65.000 vierkante meter opslagruimte in moderne warehouses. Sinds 1996 bedient het bedrijf vanuit Polen ook de Oost-Europese markt, onder de naam Ponetex Transport & Logistics (40.000 m2 warehouse, dagelijks 180-200 trucks op de weg en 130 vaste medewerkers). In 1999 werd Axell in Tilburg door Timmermans opgericht, een uitzendbureau dat bemiddelt in Poolse arbeidskrachten voor logistiek en productie. In totaal zijn er ruim 1.000 uitzendkrachten via
Axell werkzaam in Nederland en Polen. Doevendans: ‘Het is niet de eerste keer dat wij elkaar ontmoeten. We zitten in dezelfde studieclub van de BZW en zien elkaar daardoor ongeveer één keer per maand. Ik heb Henriëtte uitgenodigd omdat zij een échte ondernemer is. Bovendien werkt ze net als ik in een mannenwereld.’ Timmermans: ‘Er wordt inderdaad altijd even gekeken als ik als vrouwelijke directeur binnenkom. Die zijn er in de transportwereld nu eenmaal niet zo veel. Ook in mijn vroegere functie als commissaris bij de Rabobank werden vergaderingen standaard ge-
opend met ‘goedemorgen heren’. Niet dat er een punt van wordt gemaakt dat ik een vrouw ben, het komt gewoon minder vaak voor.’ Doevendans: ‘Ik ervaar het niet als een nadeel om als vrouw directeur te zijn in een mannenbranche. Toen ik net in de bouw werkte, keken mensen nog wel eens vreemd op: ‘wat komt dat meisje hier doen?’, maar inmiddels is iedereen er aan gewend.’ Timmermans: ‘Er heerst binnen ons bedrijf grote betrokkenheid. Niet doordat er een vrouw aan het hoofd staat, maar eerder door het type bedrijf. De meeste mensen zijn al jarenlang bij ons in dienst. Daardoor bouw je een band met elkaar op en ben je sowieso betrokken. Als iemand een aantal keer te laat komt, hou je dat in de gaten. Misschien speelt er thuis wel iets.’ Doevendans: ‘Dat is bij ons hetzelfde. Het is vooral de bedrijfscultuur die bepaalt hoe met mensen wordt omgegaan. Die cultuur is wel echt kenmerkend voor een familiebedrijf.’
38
Interactie_nr1_2011.indd 38 1540363.indd 38
02-03-2011 11:20:26 2-3-2011 11:50:57
ontmoeting
Hanneke Doevendans
Doevendans: ‘Als kind had ik nooit gedacht dat ik het bedrijf zou overnemen. Sterker nog, ik vond het vervelend dat het in de familie zo vaak over de bouw ging en dat we vaak ‘even’ langs de bouwplaats moesten. Ik begon aan een studie Biologie, maar uiteindelijk bleek mijn interesse toch in de bouw te liggen. Daarom ben ik Bouwtechnische Bedrijfskunde gaan studeren. Dat ik toch voor de bouw koos, was voor mijn vader dubbel. Het is een wereld vol ups en downs, dus wist hij dat ik geen relaxed leventje zou krijgen. Tegelijkertijd vond hij het ook erg bijzonder dat hij het bedrijf aan mij kon overdragen. Ik voel ook wel de verantwoordelijkheid om het goed te leiden.’ Timmermans: ‘Wij hebben ook een familiebedrijf, maar het is niet zo dat de hele familie zich erin mengt. Mijn man heeft altijd gezegd: als ik het overneem, wil ik het wel alleen doen, los van de familie. En zo gebeurde het. Toen mijn man in 2004 plotseling overleed, nam ik het stokje over. Dat was een moeilijke en spannende beslissing. Maar mede dankzij de enorme commitment van de medewerkers, durfde ik het aan. Ik heb de hulp van externe ad-
viseurs ingeschakeld en ben de uitdaging aangegaan.’ Doevendans: ‘Wat een inspirerend verhaal. Belangrijk is dat je de juiste mensen om je heen hebt die je ondersteunen. Mijn broer, die ook actief is binnen het bedrijf, is mijn sparringpartner. Maar het is vooral ook nuttig om met mensen buiten het bedrijf en ook buiten de branche te praten.’ Timmermans: ‘Absoluut. Wanneer je dat niet doet krijg je een tunnelvisie. Het is soms goed om helemaal buiten je eigen wereldje te denken. Ik heb samen met een vriendin een yogacentrum (Silentio) opgericht. Daar gaat vergaderen er heel anders aan toe dan ik gewend ben. Dat hadden we in een half uur kunnen afwerken, denk ik soms. Maar ik leer daar wel op een andere manier te kijken. Een beslissing hoeft niet altijd per se vandaag genomen te worden, vaak kan het ook een dag later.’ Doevendans: ‘Soms even loslaten is belangrijk. Wanneer ik een boek lees voel ik me ontspannen. Ik duik dan helemaal in dat verhaal en kan de zaak even van me afzetten. Vooral ’s avonds is dat fijn.’ Timmermans: ‘Voordat ik ga sla-
pen moet ik inderdaad even wat anders doen. Yoga, een boek lezen of een goed gesprek voeren. Vrije tijd moet je sowieso inplannen. Zo pas ik eens in de veertien dagen op mijn kleinkinderen.’ Doevendans: ‘Die momenten zijn waardevol, vooral als het hectisch is op de zaak. Ons bedrijf is tot nu toe goed door de crisis gerold, maar de problemen in de bouw spelen nog steeds. Hoe ga jij daarmee om?’ Timmermans: ‘Het is een gegeven dat de crisis speelt en daar moet je doorheen. Ons bedrijf heeft eind 2008 en in 2009 de grootste problemen gekend. We hebben ervoor gekozen om te blijven investeren en we proberen zo efficiënt mogelijk te werken. De kosten moeten naar beneden. Als het slecht gaat, moet je ook het lef hebben om in te krimpen. En je moet vooral duidelijk blijven communiceren. In goede tijden roep je ‘halleluja’, dan moet je nu ook durven zeggen waar het op staat. ’ Doevendans: ‘De crisis zorgde bij mij ook voor een zekere bewustwording. Ons bedrijf focust heel erg op nieuwbouw. De crisis bracht het besef dat we daarmee wel heel erg op één paard
wedden. Misschien is het tijd om nieuwe markten aan te boren. Zo liggen er nog volop kansen in energiezuinig bouwen.’ Timmermans: ‘Dromen en toekomstplannen hangen inderdaad ook af van de economie. Voor Timmermans hoop ik dat er de komende tijd veel leuke projecten komen. Projecten waarbij we écht kunnen meedenken met een opdrachtgever en onze toegevoegde waarde kunnen tonen.’ Doevendans: ‘Mijn wens voor de toekomst is dat we door kunnen gaan met onze manier van bouwen. Ik wil gebouwen neerzetten die mooi, maar ook blijvend zijn. Gebouwen waar zorg aan is besteed, met een ziel. Met de vraag of mijn zoon het bedrijf ooit zal overnemen, ben ik nu nog niet bezig. Het zou kunnen, maar dat is helemaal zijn keuze.’ Timmermans: ‘Precies, laat ze eerst maar ergens anders kijken. Je moet goed weten hoe het wereldje in elkaar steekt voor je ervoor kiest. Iedereen moet uiteindelijk zijn of haar eigen keuzes maken. Dat heeft ons ook veel gebracht.’
INTER www.timmermanslogistics.nl
net
www.andredoevendans.nl
39
Interactie_nr1_2011.indd 39 1540364.indd 39
02-03-2011 11:20:28 2-3-2011 11:50:57
Advertorial Selecteren op CV of op competenties?
Het nieuwe werken in de nieuwe wereld Technologische ontwikkelin-
gen, kortere productlife-cycli, individualisering en een niet
te stuiten internationalisering; het zijn een paar ontwikke-
lingen die bedrijven dwingen
om steeds sneller en flexibeler te opereren. Maar niet alleen
werkgevers moeten zich aan-
passen aan de nieuwe tijd, ook werknemers moeten leren in
te spelen op de behoeften van de arbeidsmarkt. Daar is van beide kanten een beetje on-
dernemersgeest voor nodig, of gewoon een beetje meer lef!
IN- DOOR- EN UITSTROOM Postadres: Stevert 35, 5524 KB Steensel Bezoekadres: Dorpstraat 158, 5504 HM Veldhoven T 0497-515034 F 0497-536200 M 06-53214345 E
[email protected] www.caerspm.nl
De arbeidsmarkt is danig in beweging. In 1980 bleef men gemiddeld 18 jaar bij dezelfde werkgever, nu is dat ruim 6 jaar. 1.000.000 medewerkers verwisselen jaarlijks van baan. Het bedrijfsleven heeft andere werknemers nodig dan tien jaar geleden. Kennis is vergankelijk en altijd bij te spijkeren, dus is het zoeken naar mensen met vaardigheden en attitude die in veranderende situaties op verschillende plekken en niveaus kunnen functioneren, als persoon en vakmatig. Ontwikkelingen binnen organisaties
Op organisatieniveau zie je grote verschuivingen; van een complexe organisaties met simpele taken, naar simpele organisatie met complexe taken. Daar waar de traditionele organisatie zorg, zekerheid, een vast groeiend salaris en promotiepatroon te bieden had, zal een modern bedrijf vooral uitdagend werk, opleidings- en groei-mogelijkheden, zelfstandigheid en prestatie naar werken verschaffen. In plaats van een vaste baan voor onbepaalde tijd, biedt men nu diverse contractvormen aan. Er is geen vaste functie-omschrijving meer, men mikt op brede inzetbaarheid. Er is geen sprake meer van een vaste werkplek. Een vast inkomen en collectieve vaste zekerheden worden vervangen door variabelere beloningen en individuele zekerheden. De vaste werktijden en duidelijk omschreven gezagsverhoudingen worden losgelaten. In ruil daarvoor verlangt de werkgever wel een beetje ondernemerszin van zijn mensen. Werkgeluk De nieuwe werknemer is kritisch, autonoom. Werken is niet zaligmakend en hij is met vele zaken tegelijk bezig. Dit betekent dat het zin hebben in werk van groot belang is om de focus daarop
te houden. Hij moet zijn eigen carrière daarom veel meer zelf gaan managen. Werkgevers en instanties zullen dit moeten faciliteren. Ondernemendheid en ondernemerschap zijn daarbij essentieel! De verantwoordelijkheid daarvoor ligt allereerst bij de werknemer zelf, die in grote mate zelf verantwoordelijk is voor zijn employability. Continu ontwikkelen, leren, demotie en aanpassingen van arbeidsvoorwaarden aan levensfases zijn daarbij noodzakelijk. Zij zullen er voor moeten zorgen dat zij voor de arbeidsmarkt interessante competenties bezitten en hun werkgeluk proactief creëren - dromen, denken, durven, doen. Medewerkers met passie voor werk en de organisatie waarvoor ze werken, hebben geen behoefte om vroegtijdig te vertrekken of te stoppen. De nieuwe werkgever Menig personeelsmanager geeft momenteel nog de voorkeur aan een specialist met de goede papieren, terwijl de markt en de omgeving in een snel tempo veranderen. Het CV is nog te bepalend voor het selecteren van medewerkers. Hierin staat alleen wat ie-
mand heeft gedaan Resultaten uit het verleden bieden echter geen garanties voor de toekomst! Bepalender voor succes is het hoe. Competenties zullen veel meer de selectiecriteria moeten gaan bepalen, evenals de ontwikkelbaarheid daarvan. Leervermogen en attitude worden veel belangrijkere competenties dan opleiding en ervaringing. Uitgaande van (ontwikkelbare) competenties kan een werkondernemer meerdere functies succesvol invullen. Ondernemers zijn hiervan nog moeilijk te overtuigen en durven de vertrouwde kaders nog onvoldoende los te laten. Bovendien hebben bedrijven en instellingen nog nauwelijks de kerncompetenties die hun organisatie tot successen leiden vertaald naar aansluitende personeelsinstrumenten, zoals competentiegericht werven, selecteren, begeleiden, opleiden en beoordelen. Ook op dit gebied begint innovatie bij een kleine groep die voorop loopt en zich veel meer richt op vaardigheden, leervermogen en attitude. Deze ondernemers zijn dan ook gebleken succesvol!
Advertorial
Interactie_nr6_2010.indd 50 1540321.indd 40
02-03-2011 12:45:47 2-3-2011 12:49:33
Hoe
‘Brabant voelt als een warm bad’ Peter Noordanus is nu een half jaar burgemeester van Tilburg. Inmiddels heeft hij volgens eigen zeggen zijn inburgering voltooid. ‘En wat ik hier zie – de dynamiek, werklust en saamhorigheid – stimuleert enorm.’ Het bevalt dus? ‘Ik ben er voor de mensen in de stad, zorg dat de zaken goed geregeld worden. En de rol van burgervader is een groot plezier. Daarnaast is er het strategische werk, bijvoorbeeld aan een krachtige economie in de stad en de regio. En wat dat laatste betreft voelt Brabant als een warm bad.’
Waarom? ‘We staan schouder aan schouder. De lijnen zijn kort en je vindt elkaar makkelijk. Of het nu om de BZW, de provincie, BOM of Brainport gaat, je vindt elkaar met gemak. Voor mijzelf geldt dat ik snel een vanzelfsprekend onderdeel werd van de gezamenlijke ambities. Ik werd onmiddellijk opgenomen in de cultuur en voelde me snel thuis.’
Midden-Brabant is nog steeds een ondergeschoven regio als het gaat om economische ontwikkeling… ‘Ik ben voorzitter van Midpoint Brabant, die het nieuwe samenwerken tussen ondernemers, onderwijs en overheden voor duurzame economische groei nu centraal stelt. We concentreren ons daarbij onder andere op logistiek, toerisme en recreatie, luchtvaart en onderhoud, en de zorg. De drijvende kracht is sociale innovatie, From the Heart is het motto.’
‘We moeten nog meer en beter samenwerken, willen we de regio op de provinciale, nationale en internationale kaart zetten. Daarin zetten we snel stappen, we moeten het echter ook volhouden en nader concretiseren. Verder is er de fundamentele discussie over de economische identiteit. Maar die is volgens mij niet de meest interessante. Een brede conjunctuurbestendige economie is juist een belangrijke asset. Het gaat veel meer om koesteren en uitbouwen wat we hebben. We moeten van droom naar daad.’
foto’: Erik van der Burgt
Waar liggen de uitdagingen daarbij?
41
Interactie_nr1_2011.indd 41 1540365.indd 41
02-03-2011 11:20:34 2-3-2011 11:51:11
nieuwe leden
In deze rubriek zijn opgenomen de nieuwe lid-bedrijven van de BZW, de nieuwe personen die zich namens de lid-bedrijven bij de BZW hebben aangesloten, evenals de nieuwe buitengewone leden.
drs. M.A.W. Hoefakker
BZW Zeeuws-Vlaanderen
(Basell Benelux BV, Zevenbergen)
(Matchpoint Banen BV, Breskens)
(ABN AMRO Bank NV, Eindhoven)
Tilburg)
(ROC Westerschelde, Terneuzen)
BZW Breda
(Avéro Achmea Bancaire Diensten, Amersfoort)
(Brammer Zeeland BV, Terneuzen)
(Van Lanschot Bankiers, Breda)
(Coca-Cola Enterprises Nederland BV, Dongen)
(Brammer Zeeland BV, Terneuzen)
(AKD, Breda)
(Werkbedrijf Midden Langstraat (WML), Waalwijk)
(Rosier Nederland BV, Sas van Gent)
(Van der Sande Makelaars, Breda)
BZW ‘s-Hertogenbosch
(Mourik Vlissingen BV, Nieuwdorp)
(Euretco BV, Breda)
(UWV WERKbedrijf, ’s-Hertogenbosch)
(Cordeel Nederland BV, Zwijndrecht)
(Van Oers Accountants en Belastingadviseurs BV, Breda)
(Bounce BV, Centra voor Werk & Psyche, Rosmalen)
BZW Midden- en Noord-Zeeland
(Nouwens Transport Breda BV, Breda)
(Grontmij, Roermond)
(Van Lanschot Bankiers, Goes)
(Nouwens Transport Breda BV, Breda)
(DONG Energy Sales BV, ’s-Hertogenbosch)
(Admiraal de Ruyterziekenhuis, Vlissingen)
(Chassé Theater NV, Breda)
(Van Gerwen Techniek Vlijmen BV, ’s-Hertogenbosch)
(Istimewa Elektro, Vlissingen)
(SCANIA BEERS BV, Breda)
(Bounce BV, Centra voor Werk & Psyche, Rosmalen)
BZW Bergen op Zoom
(Van der Sande Makelaars, Breda)
(Randstad Uitzendorganisatie BV, ’s-Hertogenbosch)
(Rabobank Het Markiezaat, Bergen op Zoom)
(Groeneveld Elcea BV, Dongen)
(ACTS Nederland BV, ’s-Hertogenbosch)
(Business Park Aviolanda BV, Hoogerheide)
BZW Oosterhout
(Royal Haskoning, ’s-Hertogenbosch)
(Cargill Benelux BV, Bergen op Zoom)
(Euro Mail BV vestiging Oosterhout, Oosterhout)
(Vanderlande Industries BV, Veghel)
(Van Lanschot Bankiers, Roosendaal)
(Rens Joosen Suikerwerken BV, Oosterhout)
(Stichting Synergos, Diagnostiek
(Business Park Aviolanda BV, Hoogerheide)
(VolkerWessels Bouwmaterieel BV, Oosterhout)
BZW Roosendaal
(Aannemingsbedrijf A.L. Gorisse BV, Oosterhout)
(Grontmij, Middelburg)
(VolkerWessels Bouwmaterieel BV, Oosterhout)
Omstreken, ’s-Hertogenbosch)
(Rabobank Roosendaal-Woensdrecht)
(Arjan van Dijk Groep BV, Oosterhout)
(Van Gerwen Techniek Vlijmen BV, ’s-Hertogenbosch)
H.J. Dees-van Ittersum mr. N.M. Duinkerke C.J. Geelhoedt
G. Geelhoedt-van Drongelen, E. van Haelst
J.C. van Nassau J.L.F. van Uden
drs. M.A. de Bruine MSRE drs. H.A. van Eck
P.C.P.M.van Moerkerk M.Sc
mw. drs. S. Bal-Roose ing. J. Drost A. Dufait
J.A.J. van Opdorp mr. R.J.M. Sturm
ing. A.G.R. Jongeneel M.W.C. Kerstens MMO drs. J.W.J. Linders
drs. H. Minnaar
W.N.M. Aarts RBA mr. S.J. Bais
M. van Dongen Ch.S. Evers
J.F.H.M. Knevels FB/RV M.B.J. Leeuw D. Nouwens
A.G.C. de Roos
M.J.C.T. Rutten
P.P.M. Verhoeven J.P.M. Wels
ing. J.M.J.M. Bekkers de directie
R.G.R. Frazer
A.C.H. Kieboom BBA K.J. Nieboer
A.C.A.M. Peeters
(Mercer Nederland BV, Amstelveen)
ing. P.J.G.M. van Oorschot
(Van Oorschot Bouwconsultancy BV, Roosendaal)
W.H.C.G. van Wesel RC
(Groeneveld Elcea BV, Dongen)
H. Dijkstra
c
mr. J.M.J. Hommel MMO R. de Jong
drs. J.M.M. Snoek
mw. M.M.S.P.W. Everkes A.J.J. Gassen J. Jannissen F. Jansen
H.W.J.M. van Gerwen
drs.ing. H.P.L. Kersten J. Klok
R. van Krimpen
ir. S. den Ouden MBA M. Peters
mw. M. Schils
voor u, ’s-Hertogenbosch)
J.H. Schmitz MIF MBV (Van Lanschot Bankiers, ’s-Hertogenbosch)
drs.ing. J.A.H. Spackler MMO (Rabobank ‘s-Hertogenbosch en
W.L.C.M. Verhagen mw. A. de Vries
(SAP Nederland BV, ’s-Hertogenbosch)
BZW Midden-Brabant mr. G.J.A.M. van Bilsen
(Wijn Verlinden, Nieuwkuijk)
P.W.J. Essers
(Ericsson Telecommunicatie BV, Rijen)
BZW Moerdijk
(Coöperatieve Rabobank Tilburg en Omstreken UA,
mr. B.G.M. Heerkens
C.P.R.T. Walschots
(ABN AMRO Bank NV, Eindhoven)
P. van der Werf
(SAP Nederland BV, ’s-Hertogenbosch)
M.G.A.B. de Wit
(Mercer (Nederland) BV, ’s-Hertogenbosch)
(VDB Advocaten Notarissen, Tilburg)
42
Interactie_nr1_2011.indd 42 1540366.indd 42
02-03-2011 11:20:34 2-3-2011 11:51:05
Eerste Leergang Van Lanschot Academie voor Bedrijfsoverdracht succesvol afgerond deelnemers. Een ander winstpunt van de opleiding is dat er een spiegel wordt voorgehouden via personal coaching. Dit heeft bij een van de kandidaten ertoe geleid dat de communicatie binnen het bedrijf en de familie sterk is verbeterd.
column In december 2010 vond op de Business School TiasNimbas in Tilburg de diploma uitreiking plaats van de eerste leergang van de Van Lanschot Academie voor Bedrijfsoverdracht. Doelstelling van de opleiding is om zowel de zakelijke en persoonlijke veranderingen die met bedrijfsoverdracht gepaard gaan, voor zowel overdrager als overnemer in goede banen te leiden. Tijd om terug te blikken, aldus Lucien Claessens, Directeur Centrale DGA Desk bij Van Lanschot. De eerste leergang die in maart 2010 startte met 9 deelnemers omvatte vijf masterclasses
BZW Oost
drs. ing. M.W.J.M. van Collenburg
(strategie, marketing, financiering en‘zachtere’ thema’s als leiderschap en verandermanagement). Tijdens de leergang vormden de deelnemers projectteams. In deze projectteams werd gewerkt aan zelf ingebrachte vraagstukken van persoonlijke of zakelijke aard, uiteenlopend van strategie, familiestatuut tot opvolgingsplan. Met name deze sterke focus op de praktijk werd als grootste toegevoegde waarde ervaren, niet in de laatste plaats door de ruime praktijkervaring van de docenten. “Eigenlijk wordt hier alles besproken wat reguliere managementopleidingen en adviseurs laten liggen”, aldus de
De doelstelling om overdragers en opvolgers samen in de college banken te krijgen, kwam nog niet helemaal uit de verf. Onder de deelnemers zat slechts één koppel - een vader en zoon. Volgens de deelnemers heeft dit echter geen afbreuk aan de kwaliteit gedaan. Integendeel. “Als opvolgers onder elkaar voel je je toch vrijer om zaken te bespreken. Je kunt sparren met mensen die in dezelfde situatie zitten, zonder op te moeten letten wat je zegt”. Meest gehoord argument van overdragers om op het laatst af te haken, was het tijdsbeslag van de leergang. Belangstelling van de overdragers was er
mw. J. de Wit (gemeente Veghel, Veghel)
(Intervet International BV, Boxmeer)
dr. H. Finkler
(Intervet International BV, Boxmeer)
O. Hamers
(VBI Oss BV, Oss)
drs.ing. R.L.M.J. van Kaathoven (Van Kaathoven Groep, Sint-Oedenrode)
L.T.L.S. The
(Padifood Service BV, Oss)
Th.H. The
(Padifood Service BV, Oss)
P.R. de Waard (Uden)
wel degelijk, aldus een van de opvolgers: “alle dagdelen van de opleiding deed ik op het bedrijf nog eens dunnetjes met pa over”. Met de kanttekeningen gaan we iets doen, aldus Claessens. Het curriculum van de Academie bestaat immers pas een jaar en is dus nog niet helemaal uitgekristalliseerd. We overwegen nu om een paar aparte dagdelen voor de overdragers in te richten met als thema’de kunst van het loslaten’. Belangrijkste is dat Van Lanschot er samen met Tias Nimbas erin is geslaagd om iets neer te zetten waar behoefte aan is; in een goede prijs-kwaliteitverhouding. Op 2 november 2011 start de tweede leergang. Meer Weten? Op www.vanlanschot.nl/bedrijfsoverdracht hoort u de ervaringen van de deelnemers zélf Informatie over de opleiding en inschrijven: www.tiasnimbas. edu/bedrijfsoverdracht
(Refresco Benelux BV, Maarheeze)
L. Seegers
(Nspyre BV, Eindhoven)
BZW Eindhoven J.A.M. van Boekel
(Meeùs Assurantiën, Eindhoven)
J.H.M. Boll BSc
drs. A.L. van Veen
(Jumbo Supermarkten BV, Veghel)
R.A.M. van Vucht
(Rabobank Eindhoven-Veldhoven, Eindhoven)
(NedStars BV, Eindhoven)
J. Kusters
(De Lage Landen International BV, Eindhoven)
J.H.A. van de Laar
(Mansveld Projecten & Services BV, Eindhoven)
ing. H.H.J. Lousberg MBA
BZW Helmond M.G.M. Arts
(Harsco Infrastructure BV, Helmond)
drs. J.F.M.P.J. Gommers
(ABN AMRO Bank NV, Eindhoven)
(Deerns Raadgevende Ingenieurs BV, Eindhoven)
H. Roelofs
43
Interactie_nr1_2011.indd 43 1540367.indd 43
02-03-2011 11:20:35 2-3-2011 11:51:13
activiteitenkalender 17-3-2011 t/m 30-4-2011 donderdag 17 maart BZW West-Brabant
16.00 uur
donderdag 7 april 15.00 uur BZW West-Brabant HRM-groep
Shell Nederland Chemie BV te
donderdag 24 maart 16.00 uur BZW Oost en BZW ‘s-Hertogenbosch
AVANS te Breda
donderdag 21 april 16.00 uur BZW Oost en BZW ‘s-Hertogenbosch
Moerdijk
Essent NV te ‘s-Hertogenbosch
Bedrijfsbezoek met thema ‘Hoe orga-
Gezamenlijke bijeenkomst met Jong
Inleider: prof.dr. Wim van de Donk,
Bedrijfsbezoek met als inleider:
niseert AVANS het personeelsbeleid’
Management
Commissaris van de Koningin van de
Peter Terium, CEO Essent NV
provincie Noord-Brabant
dinsdag 22 maart BZW Eindhoven
12.00 uur
donderdag 24 maart 17.30 uur BZW Zeeuws-Vlaanderen
Tour d’Horizon jonge succesvolle
vrijdag 8 april 18.30 uur BZW Bergen op Zoom
ondernemers
Restaurant Moerstede, Bergen op
Scheldetheater, Terneuzen
Zoom
dinsdag 26 april BZW Moerdijk
16.00 uur
Evoluon, Eindhoven
Cultureel evenement: Herman van
Jaarlijkse culinaire ontmoeting met
Bedrijfsbezoek aan Buisleidingenstraat
Tour d’Horizon met inleiders:
Veen
partners
met als thema ‘multimodaliteit’
ir. Marc Hendrikse, CEO NTS Group en mevrouw Inge van Hal-Schepers, HR-manager TomTom International BV
dinsdag 5 april BZW Oosterhout
8.00 uur
donderdag 14 april 12.00 uur BZW Midden-Brabant
Golfbaan Landgoed Bergvliet,
Cultureel Centrum Jan van Besouw,
woensdag 23 maart 12.00 uur BZW Bergen op Zoom
Oosterhout
Goirle
Ontbijtsessie met huidige en
Inleider: Niek-Jan van Kesteren,
Van der Valk Motel De Wouwse Tol,
potentiële leden
directeur VNO-NCW
dinsdag 5 april 12.00 uur BZW Midden- en NoordZeeland en BZW ZeeuwsVlaanderen
dinsdag 19 april BZW Breda
Hotel Van der Valk, Middelburg
‘brandbeveiliging’
Bergen op Zoom lunchsessie met nieuwe en potentiële leden
16.00 uur
Saval, Breda Bedrijfsbezoek met als thema
Inleider: Cees Priem over ‘Hoe haal je topsportevenementen naar Zeeland?’
woensdag 20 april BZW Roosendaal
16.00 uur
Grontmij, Roosendaal Bedrijfsbezoek met als thema
Foto: Amke
‘duurzame ontwikkeling werklocaties’
Inge van Hal
Marc Hendrikse
Peter Terium, Essent
Herman van Veen
44
Interactie_nr1_2011.indd 44 1540368.indd 44
02-03-2011 11:20:35 2-3-2011 11:51:22
tgelicht BZW-jaarcongres 2011 Wanneer: maandag 27 juni, v.a. 16.00 uur Waar: 1931 Congrescentrum ‘s-Hertogenbosch
Bernard Wientjes
Jeroen Smit
Maxime Verhagen
Peter Swinkels
Onder het motto ‘Naar de top’ heeft minister Maxime Verhagen onlangs de hoofdlijnen van het nieuwe bedrijvenbeleid gepresenteerd aan de Tweede Kamer zoals aangekondigd in het Regeerakkoord. Wat betekent dit voor ondernemers in Brabant en Zeeland en welke effecten hebben de huidige maatregelen op de toekomst? Kan het huidige kabinet samen met bedrijven en wetenschappers de Nederlandse sectoren aan de wereldtop kunnen houden of brengen?
Het nieuwe bedrijvenbeleid en de toekomst van Brabant en Zeeland staan centraal tijdens het BZW-Jaarcongres op 27 juni. Sprekers: Minister Maxime Verhagen, VNO-NCW voorzitter Bernard Wientjes en BZW-voorzitter Peter Swinkels. Gespreksleider: Jeroen Smit (onder meer auteur van ‘De Prooi’ en ‘Het Drama Ahold’). Noteert u deze datum alvast in uw agenda?
Interactie_nr1_2011.indd 45 1540369.indd 45
02-03-2011 11:20:37 2-3-2011 11:51:23
Advertorial Bedrijf: ESJ Accountants & Belastingadviseurs Naam: Eric Biemans Functie: partner/registeraccountant BZW-lid sinds: najaar 2010 Wat doet uw bedrijf? ‘Accountancy, fiscaliteiten, audits en advies. We zijn een Toine Beljaars
Chris van Koppen
middelgrote financiële dienstverlener met 170 werknemers en een sterke focus op de grotere ondernemin-
Bedrijf: Van Lanschot Chabot B.V.
gen. Vanuit onze accountancypraktijk zitten we dicht op
Bedrijf: brabants kenniscentrum kunst en cultuur
Naam: Toine Beljaars
de klant en spreken zijn taal, maar we voegen daar een
Naam: Chris van Koppen
Functie: Algemeen directeur
belangrijke waarde aan toe. Wij hebben de expertise
Functie: directeur
BZW-lid sinds: begin dit jaar
hen ook op fiscaal vlak bij te staan zowel nationaal als
BZW-lid sinds: 2010
internationaal. Tegelijkertijd hebben we de vereiste Wat doet uw bedrijf?
AFM vergunning om wettelijk verplichte financiële audit
Wat doet uw bedrijf?
‘Van Lanschot Chabot is een van de oudste verzeke-
uit te voeren. Daarnaast begeleiden we ondernemers
‘We stimuleren de professionele kunst in Brabant in
ringsmakelaars en tevens een van de grootste inter-
bij strategische vraagstukken zoals bedrijfsoverdracht.’
opdracht van de provincie en zijn aanspreekpunt en kenniscentrum voor alles wat daarmee te maken heeft;
mediairs met een focus op het bedrijfsleven en dga’s. We zijn sterk in alle klantsegmenten, ook voor vrije
Wat is uw ambitie?
literatuur, beeldende kunst, muziek, vormgeving, archi-
beroepsbeoefenaars, zzp’ers en particulieren, maar zijn
‘Onze kracht ligt in de combinatie no-nonsense aanpak
tectuur, film, theater, dans. We adviseren overheden en
toch voornamelijk zakelijk georiënteerd. Onze roots
en hoogwaardige dienstverlening, En die combina-
bedrijven die iets met kunst willen doen, onderwijsin-
liggen in Den Bosch, inmiddels zijn we echter een grote
tie werkt, dat blijkt ook uit de klanttevredenheid. We
stellingen maar ook kunstenaars.’
landelijke speler met een concentratie van klanten in
opereren vanuit West-Brabant met een internationaal
Zuid-Nederland en de Randstad. Qua omzet bekleden
team (www.internationalaudit.com). Daardoor zijn we
Wat is uw ambitie?
we de tiende positie van alle verzekeringsmakelaars
bijvoorbeeld aantrekkelijk voor heel wat bedrijven in
‘De provincie Brabant ziet cultuur als een belangrijke
in Nederland. We hebben een duidelijk profiel, ge-
Moerdijk die de kwaliteit van een groot kantoor ver-
voorwaarde voor welzijn en economische groei. Vanuit
kenmerkt door deskundigheid en riskmanagement en
wachten maar niet de kosten. Als je een spijker in de
deze kerntaak hebben wij de opdracht verbindingen te
risicobeheer. Hier onderscheiden we ons in. We gaan
muur wilt slaan gebruik je een hamer, niets meer en
leggen en een goed klimaat te bevorderen. We verle-
altijd voor de lange-termijnrelatie met onze klanten en
niets minder. Doelgericht te werk gaan, dat is de bood-
nen individuele projectsubsidies, maar bouwen ook aan
hebben specialisten in huis voor de vele complexe ma-
schap.’
een provinciebreed communicatieplatform. Daarnaast werken we aan projecten in het kader van de nominatie
teries die de verzekeringsmakelaardij kent.’
van BrabantStad als Europese Culturele Hoofdstad Wat is uw ambitie?
2018. Bovendien werken we samen met de ontwikke-
‘Vanzelfsprekend willen we onze klanten tevreden hou-
laars en architecten van openbare ruimte, bijvoorbeeld
den. Daarnaast hebben we de ambitie te groeien in de
in de spoorzone in Tilburg en Strijp-S in Eindhoven.
segmenten waarop onze focus ligt. We ontwikkelen bij-
Vaak is er veel aandacht voor gebouwen, maar weinig
voorbeeld speciale proposities op het gebied van aan-
voor het DNA van de omgeving. Wij kijken naar inbedding in de ruimte vanuit een cultureel perspectief en
sprakelijkheid in de zorgsector. We leveren maatwerk.’ Eric Biemans
zoeken naar balans.’
Wanneer moeten BZW-leden u bellen? ‘Als men een goede verzekeringsmakelaar zoekt, kun-
Wanneer moeten BZW-leden u bellen?
nen BZW-leden vandaag of morgen al bellen. Of ik bel
Wanneer moeten BZW-leden u bellen?
‘Gewoon om kennis te maken natuurlijk, maar vooral als
ze zelf, want we hebben al heel wat klanten die ook lid
‘BZW-leden die op zoek zijn naar een financiële dienst-
kunst en cultuur iets kunnen toevoegen. Denk aan het
zijn van de BZW.’
verlener die persoonlijk is en die weet wat ondernemen
inschakelen van acteurs bij trainingen, het opbouwen
betekent, zowel op het vlak van jaarrekeningen, admi-
en beheren van verzamelingen, kunst inzetten om cor-
Van Lanschot Chabot B.V.
nistratieve ondersteuning als (inter)nationale audits en
porate identity mede vorm te geven, het optimaliseren
Postbus 1999 / 5200 BZ ’s-Hertogenbosch
fiscaliteiten ,zijn bij ESJ aan het juiste adres.’
van de (openbare) ruimte in en om hun huisvesting noem maar op.’
Statenlaan 8 / 5223 LA ’s-Hertogenbosch T: 073 - 692 46 92
ESJ Accountants & Belastingadviseurs
F: 073 - 692 47 00
Cosunpark 10
bkkc
E:
[email protected]
4814 ND Breda
Postbus 72
I: www.vanlanschotchabot.com
T: 076-5318375
5000 AB Tilburg
E:
[email protected]
T: 013-7508400
I: www.esj.nl
I: www.bkkc.nl
46
Interactie_nr1_2011.indd 46 1540322.indd 46
02-03-2011 11:20:37 2-3-2011 11:48:22
Advertorial Bedrijf: Conservator Zuid B.V. Naam: Erik van Tetering Functie: Commercieel Manager BZW-lid sinds: 2010 Wat doet uw bedrijf? ‘Conservator Group is gespecialiseerd in industriële Marijn den Boer
Perry Konings
reiniging. Ons doel is de bedrijfsprocessen van klanten efficiënter en effectiever te laten verlopen en de klant
Bedrijf: Conferentiehotel de Boshoeve
daarmee te ontzorgen. Schone installaties bieden im-
Bedrijf: Imtech Industrial Services Zuidoost
Naam: Marijn den Boer
mers hogere rendementen. Al meer dan zestig jaar
Naam: Perry Konings
Functie: algemeen directeur
zorgen we voor kortere doorlooptijden en minder stil-
Functie: commercieel manager
BZW-lid sinds: 2010
stand. Door kennis en ervaring reduceren we de kosten
BZW-lid sinds: november 2010
en vergroten we de opbrengst. Om onze activiteiten Wat doet uw bedrijf?
te kunnen uitvoeren, zijn we gevestigd in Nederland,
Wat doet uw bedrijf?
‘De Boshoeve is een kleinschalig conferentiehotel,
Duitsland, Engeland en Italië. Tevens hebben we sa-
‘We bieden technische oplossingen voor de industrie
gelegen in de landelijke en bosrijke omgeving van
menwerkingsverbanden in Oostenrijk en Australië.’
en zijn actief op het gebied van elektrotechniek, instrumentatie, werktuigbouw en de automatisering van
Rijsbergen. Wij bieden zakelijke gasten een rustiek en exclusief verblijf, gecombineerd met alle benodigde
Wat is uw ambitie?
productielijnen en -processen. De focus ligt m.n. op
faciliteiten. Zo beschikken we over drie conferentieza-
‘Sinds vijf jaar zijn we gevestigd op het haven- en in-
food & feed, chemie, papier, bouw, water, energie en
len met een capaciteit van 150 personen, een restaurant
dustrieterrein Moerdijk. Als bedrijf hebben wij hier een
milieu. We behoren tot de top-3 van technische dienst-
en vijftien ruim ingerichte hotelkamers. Dat maakt de
goede naam opgebouwd, maar zijn we nog lang niet
verleners in Nederland en in Europa hebben we zo’n
Boshoeve tot een goede plek voor onder meer ver-
bij iedereen bekend. Daarom zijn we lid geworden van
25.000 werknemers. Dat betekent dat we een enorme
gaderingen, brainstormsessies, team buildings, work-
de BZW en willen wij de komende periode investeren
kennis en capaciteit binnen de organisatie hebben en
shops en seminars. Sinds 1 januari werken we daar-
in het opbouwen en uitbreiden van ons netwerk. Graag
daardoor zowel in grote als kleine opdrachten kunnen
naast in arrangementvorm samen met het naastgelegen
wil ik de andere BZW-leden leren kennen om mogelijk
participeren en daarin excelleren.
Golfpark De Turfvaert en Beauty en Wellnessinstituut
samen te werken en onderling kennis uit te wisselen.’
Esfinge. Ook hebben we ons op cultureel gebied op
Wat is uw ambitie?
de kaart gezet door het regelmatig tentoonstellen van
‘Om groei te realiseren door meerwaarde aan onze
bijzondere kunstcollecties en het organiseren van klas-
klanten te bieden. Dat betekent bijvoorbeeld dat we
sieke concerten.’
willen bijdragen aan het behalen van duurzaamheidsen MVO-doelstellingen van relaties. En dat is geen
Wat is uw ambitie?
marketingkreet; we verwezenlijken het concreet door
‘De Boshoeve wordt nu drie jaar door mij en mijn part-
het implementeren van intelligente oplossingen en
ner geëxploiteerd. We willen in het vierde jaar opnieuw
technologieën. Een ander aspect is het verlagen van de life cycle kosten van installaties, bijvoorbeeld door slim
een ruime groei realiseren. Ervaring leert dat bedrijven Erik van Tetering
meer rendement behalen uit sessies die buiten de deur
ontwerp en het doen van het juiste onderhoud.’
worden georganiseerd. We willen hen dan ook aansporen kennis te maken met de mogelijkheden, want een
Wanneer moeten BZW-leden u bellen?
rustieke omgeving als deze is een broedplaats voor
Waarom moeten BZW-leden u bellen?
‘We zijn een grote speler door ook klein te blijven.
goede ideeën.’
‘Voor ‘More than Industrial Cleaning’ kunnen ze ons
Imtech Industrial Services neemt een installatieklus
24/7 bellen. Conservator Group biedt als dienstverle-
op de hoek net zo serieus als een complexe stop van
Waarom moeten BZW-leden u bellen?
ner oplossingen op het gebied van industriële reiniging
een grote chemische installatie. We zetten trends in de
‘Omdat de Boshoeve meerwaarde biedt door een
en wil gekend worden als een bedrijf dat de hoogste
markt en techniek, maar het draait bij ons nog steeds
gunstige situering in de bossen en allerlei omliggende
waardering krijgt van haar klanten en werknemers.’
om mensen en onze omgeving. Vandaar ook ons lidmaatschap van de BZW.’
faciliteiten. Bovendien bieden we niet alleen mooie kamers, maar ook een gastvrij onthaal en uitstekende ca-
Conservator Zuid b.v.
tering; ons personeel is daar speciaal op geselecteerd.
Plaza 25a
Imtech Industrial Services Zuidoost
Wij zijn pas tevreden als onze gasten uiterst tevreden
4782 SL Moerdijk
Keulsebaan 503
huiswaarts keren.’
T: 0168 – 359.535
6045 GG ROERMOND
E:
[email protected]
T: 0031-475-370777
I: www.conservatorgroup.com
E:
[email protected]
Conferentiehotel de Boshoeve Pater Taksweg 3
I: www.imtech.nl
4891 SV Rijsbergen T: 076-5968708 E:
[email protected] I: www.deboshoeve.org
47
Interactie_nr1_2011.indd 47 1540323.indd 47
02-03-2011 11:20:38 2-3-2011 11:48:24
Advertorial Bedrijf: GGN Naam: Rob Dijkstra Functie: Key Accountmanager BZW-lid sinds: 4 maanden Wat doet uw bedrijf? ‘GGN is Nederlands grootste full service speciaFrans Cuppen
Vivienne Klaassen - Acda
list in creditmanagement. Onze organisatie telt 28 kantoren, verspreid over heel Nederland en 1500
Bedrijf: ABN AMRO
medewerkers - onder wie meer dan 140 (kandidaat-)
Bedrijf: BAM Wegen bv
Naam: Frans Cuppen
gerechtsdeurwaarders, 500 incassospecialisten en 55
Naam: Vivienne Klaassen-Acda
Functie: Directeur Corporate Clients Regio Zuid
juristen. Daarnaast beschikken we over een uitgebreid
Functie: Regiodirecteur
(Noord-Brabant en Limburg)
netwerk van incassopartners in én buiten Europa. De
BZW-lid sinds: maart 2010
BZW-lid sinds: november 2010
vestiging in Tilburg is het hoofdkantoor van GGN in Zuid-Nederland. Ons credo is ‘Mastering credit’, wat wil
Wat doet uw bedrijf?
Wat doet uw bedrijf?
zeggen dat we de hele keten van creditmanagement
‘Vanuit onze vestiging in Bergen op Zoom realiseren
‘Wij financieren, adviseren en faciliteren ondernemin-
beheersen: van acceptatie tot schuldbewaking. Zo
wij uiteenlopende werkzaamheden voor overheid, be-
gen met een omzet tussen de 30 en 500 miljoen euro.
houden we ons bezig met het beheersbaar maken en
drijfsleven en industrie in de breedste zin van het woord.
Dat doen we in alle sectoren. Na de fusie met Fortis
terugdringen van debiteurenrisico’s. GGN houdt hier-
Te denken valt aan het bouw- en woonrijp maken van
hebben wij als zakelijke afdeling een nieuwe start
bij rekening met de belangen van de opdrachtgever,
locaties, aanleg van wegen en fietspaden, parkeerterrei-
gemaakt en op dit moment zijn wij druk bezig om
medewerkers en debiteuren. Bovendien verzorgen we
nen en overige terreinverhardingen. Voor ontwikkelaars,
onze positie als dé toonaangevende bank in de regio
buiten incassodiensten ook detachering en opleidingen
bouwbedrijven, corporaties e.d. zijn wij partner in het re-
te heroveren. Vanuit Eindhoven zijn wij in maart 2010
voor organisaties.’
duceren van kosten, flexibele oplossingen bij herontwikkeling en faseringen, optimaliseren van verkavelingen,
begonnen en inmiddels werken wij alweer met 45 meWat is uw ambitie?
adviseren rondom alternatieve waterbergingsoplossin-
‘Het is mijn ambitie om voor de ondernemers in Zuid-
gen etcetera, Zo kunnen we onze toegevoegde waarde
Wat is uw ambitie?
Nederland een klankbord te zijn en een inhoudelijke
inbrengen bij de thema’s tijd, geld en kwaliteit.’
‘Voor eind 2012 willen wij opnieuw dé bepalende bank
bijdrage te leveren aan het beheersbaar maken van de
in deze regio zijn. Ons motto is ‘Corporate Clients
schuldenproblematiek en daarmee de marktpositie van
Wat is uw ambitie?
Regio Zuid gaat verder’ en dat willen wij ook waarma-
het bedrijfsleven in Zuid-Nederland te verstevigen. Dat
‘Onze ambitie is om nog meer voor het bedrijfsleven
ken door op alle fronten een stap verder en een stap
realiseren we door middel van nieuwe, toonaangeven-
in Brabant en Zeeland te kunnen doen. Wij zien BAM
sneller te gaan dan onze collega’s en hen op die manier
de oplossingen op het gebied van creditmanagement.’
Wegen als een speler in de keten: Goede bereik-
dewerkers.’
te overtreffen. Wij zijn continu bezig om onze creativiteit
baarheid middels infrastructuur maar ook middels
ten volle uit te nutten.’
goede (betaalbare) parkeeroplossingen (gebouwd en ongebouwd) vormen belangrijke voorwaarden
Wanneer moeten BZW-leden u bellen?
voor economische ontwikkeling en zijn bovendien
‘Als zij op zoek zijn naar een goed alternatief voor
waardeverhogend voor locaties en gebieden. Wij reali-
hun huidige bank. Wij zijn momenteel volop bezig om
seren naast parkeerterreinen ook zeer betaalbare parkeergarages. Voorts zouden wij duurzaam ondernemen
klanten te acquireren en kunnen daarbij rekenen op Rob Dijkstra
de steun vanuit het hoofdkantoor van ABN AMRO in
graag verder willen helpen bevorderen. Wij hebben het zelf hoog op de agenda staan.’
de vorm van financiële middelen en faciliteiten om de markt te veroveren. Wij zijn ons ter dege bewust van de enorme groei die de Regio Zuid op dit moment door-
Waarom moeten BZW-leden u bellen?
Waarom moeten BZW-leden u bellen?
maakt en willen graag met ondernemers om tafel om
‘Voor een goed gesprek en advisering over creditma-
‘Als BZW-leden een vraag hebben omtrent parkeren of
hen te helpen om hun ambities waar te maken.’
nagement. Niet alleen op het gebied van incasso, maar
bereikbaarheid. De vraag mag zeker ook breder zijn, wij
ook op het gebied van acceptatie, facturatie- en debi-
zijn immers speler in een grote keten. Ook naar onder-
ABN AMRO
teurenbeheer, opleiding en detachering. Ik treed op
nemers die ons iets interessants kunnen bieden, zijn wij
Vestdijk 18
als sparringpartner en verlies daarbij het uiteindelijke
nieuwsgierig.’
5611 CC Eindhoven
doel niet uit het oog: bedrijven helpen meer rendement
T: 040-2379353
te behalen.’ BAM Wegen bv
E:
[email protected] I: www.abnamro.nl
GGN
Van Konijnenburgweg 52 / Postbus 63
Abeelstraat 1, Tilburg
5612 PL / 4600 AB Bergen op Zoom
T: 088-9999188
(T) 0164-215201
M: 06-53515789
(I) www.bam.nl
E:
[email protected] I: www.ggn.nl
Interactie_nr1_2011.indd 48 1540324.indd 48
02-03-2011 11:20:39 2-3-2011 11:48:31
Advertorial Bedrijf: Staalbankiers Naam: Michael Zandbergen Functie: Senior private banker BZW-lid sinds: januari 2011 Wat doet uw bedrijf? ‘Staalbankiers is al bijna 100 jaar een begrip in Niek Wijnands
Filip Vereecken
Nederland als vooraanstaande Private Bank. Ons doel is het vermogen van onze klanten zorgvuldig te beheren.
Bedrijf: PentApex
Daarbij richten wij ons op vermogende particulieren,
Bedrijf: Philips Lighting BV Terneuzen
Naam: Niek Wijnands
veelal directeuren / grootaandeelhouders van middel-
Naam: Filip Vereecken
Functie: Partner
grote ondernemingen en stichtingen. Daarbij zijn we
Functie: directeur/bestuurder
BZW-lid sinds: enkele jaren
wat betreft de inrichting van onze beleggingsportefeuil-
BZW-lid sinds: >6 jaar
les volstrekt onafhankelijk en zeer vernieuwend.’ Wat doet uw bedrijf?
Wat doet uw bedrijf? ‘PentApex, opgericht in 2001, bestaat uit zeer ervaren
Wat is uw ambitie?
‘Philips Lighting in Terneuzen is wereldwijd marktleider
interim-managers in de sectoren industrie en semi-
‘Als Staalbankiers zijn wij met name een begrip in de
in de productie van starters. Starters zijn een belangrijk
overheid. We worden voornamelijk ingeschakeld voor
Randstad. Mijn persoonlijke ambitie is om Staalbankiers
onderdeel in TL-lichtsystemen en ontsteken de TL-lamp.
zogenoemde turn-around opdrachten: we zijn sterk in
in West -en Midden Brabant nadrukkelijker op de kaart
De complete wereldproductie van Philips is onderge-
het uitvoeren van forse veranderings- en verbetertra-
te zetten. Ik verwacht op basis van onze beleggingsme-
bracht in Terneuzen en van hieruit beleveren we de
jecten. De rode draad in onze werkwijze is verbeteren
thodiek die transparant is (kosten) en qua rendement
hele wereld. Daarbij maken we gebruik van het ver-
met het bestaande potentieel aan mensen in de orga-
en risicomanagement van hoog niveau, nieuwe cliënten
koop- en distributienetwerk van Philips, maar hebben
nisatie, dat is het allerbelangrijkste bedrijfskapitaal.
te mogen verwelkomen. Prospects die op advies van
we wel onze eigen afdelingen Ontwikkeling, Marketing,
Samen bestrijken we een veelheid aan disciplines
bestaande relaties zaken met mij willen doen, daar
Inkoop, F&A en Maintenance.’
(algemeen, operations, financieën, commercie, ontwik-
krijg ik energie van!’
keling en IT). Bij verandertrajecten komt naast onze uit-
Wat is uw ambitie?
gebreide ervaring als manager, ook onze ervaring als
‘We willen marktleider blijven en in marktaandeel
consultant van pas. Onze subnaam luidt ‘improvement
groeien. Dit doen we door permanent onze producten
managers’. Wij zullen overal verbeteringen aanbrengen
en processen te verbeteren. Bovendien zijn we continu
en deze methodisch overbrengen op de organisatie
op zoek naar nieuwe business en daarbij werken we
van een onderneming. Hiermee komt een proces op
over de technologie- en markt-as. Op technologisch
gang van continue verbeteren.’
gebied voegen we (elektronische) intelligentie toe aan onze starters in functie van energiebesparing. Recent Michael Zandbergen
Wat is uw ambitie?
hebben we een belangrijke deal getekend met Coca Cola voor de ontwikkeling en levering van energiebe-
‘Het is onze ambitie organisaties met de aanwezige
sparende modules in koelkasten. Ontwikkeling over de
mensen voortdurend beter te laten functioneren. De betrokkenheid van de mensen daarbij is van groot
Wanneer moeten BZW-leden u bellen?
markt-as heeft – op basis van onze kennis van gasontla-
belang. Ook willen we als organisatie hét aanspreek-
‘Als BZW leden op zoek zijn naar een Private Banker
dingen - geleid tot de ontwikkeling van ozontechnolo-
punt worden voor interim-opdrachten. Vaak opereren
die hen zorgvuldig en onafhankelijk adviseert over hoe
gie voor zuivering van water.’
interim-managers als éénpitter. Wij zijn gebundeld, ko-
om te gaan met hun vermogen! Door onze kleinschalig-
men elke twee weken bij elkaar om elkaars projecten te
heid ben ik in staat om de nodige aandacht te besteden
Wanneer moeten BZW-leden u bellen?
bespreken (intervisie), kunnen putten uit een netwerk
aan relaties en mij echt te verdiepen in zijn wensen en
‘Wij begeven ons op twee zeer actuele domeinen:
van zo’n vijftig andere ervaren interim-managers en
doelstellingen. Als een toekomstige cliënt bij ons komt
energiebesparing en waterzuivering. Leden kunnen
blijven onszelf ontwikkelen.’
met bepaalde wensen zeggen we niet meteen “doen
ons bellen om een beroep te doen op onze kennis van
we”. We stellen samen met de cliënt realistische ren-
deze aspecten. Dankzij onze R&D-afdeling zijn we in
Wanneer moeten BZW-leden u bellen?
dementsdoelstellingen op en zijn transparant over de
staat tot specifieke ontwikkelingen in diverse toepas-
‘Als leden open staan voor verbeter- of veranderings-
mogelijkheden en onmogelijkheden.’
singen en markten. Zo kunnen we samen vooruitgang boeken.’
trajecten, verborgen krachten binnen hun onderneming willen losmaken en continu willen verbeteren, kunnen
Staalbankiers
ze altijd bellen voor een vrijblijvend gesprek.’
Parklaan 66
Philips Lighting BV Terneuzen
5611 CW Eindhoven
Mr. F.J. Haarmanweg 25
PentApex
T: 040 265 75 00
4538 AN Terneuzen
Rodenburg 17
F: 040 265 75 40
T: 0115-684159
4711 PV St. Willebrord
E:
[email protected]
E:
[email protected]
T: 06-53815758
I: www.staalbankiers.nl
I: www.philips.com
E:
[email protected] I: www.pentapex.nl
49
Interactie_nr1_2011.indd 49 1540325.indd 49
02-03-2011 11:20:40 2-3-2011 11:48:33
Een optimist die zich vergist Als je je in de put kan praten. Dan moet je je daar ook uit kunnen kletsen. Zo moeten ze op het provinciehuis in ´sHertogenbosch hebben gedacht. Begin februari vond daar een bijeenkomst plaats met als motto: “De crisis voorbij”. Hier werd op feestelijke wijze gevierd dat de aanpak van de kredietcrisis de afgelopen twee jaar succesvol is geweest. In een keurig vormgegeven folder werden dertien maatregelen gememoreerd die er voor hebben gezorgd dat er in onze provincie kennis en werkgelegenheid is behouden. De maatregelen betroffen onder andere subsidie voor energiebesparingen in woningen, een MKB Innovatiefonds, het stimuleren van herstructurering van bedrijventerreinen, de restauratie van monumenten en extra bijdragen voor het behoud van kenniswerkers. Ik zal de laatste zijn om te beweren dat deze maatregelen nut-
teloos zijn geweest. Integendeel. De provincie Brabant is zelfs zeer voortvarend geweest in het oppakken en uitvoeren van diverse actieprogramma’s. Chapeau daarvoor. Maar ik betwijfel alleszins of de crisis al voorbij is. Sterker: om me heen merk ik daar weinig van. Ja, de bedrijven die veel exporteren en de high-tech industrie doen het goed. Maar in veel andere sectoren is het nog kommer en kwel. De bouw zit nog steeds in de problemen. Het afgelopen jaar is de werkgelegenheid in deze sector met een procent of zestien gedaald. Het dieptepunt is nog niet in zicht. Dan heb ik het nog niet over de bedrijven die direct of indirect afhankelijk zijn van de bouw, zoals de architecten, constructeurs, installatiebedrijven, schilders, interieurbouwers, woninginrichters en zo meer. Daar staan de omzetten nog steeds fors onder druk. Maar dat geldt ook voor
andere bedrijfstakken, zoals de grafische industrie, uitgeverijen, milieuadviseurs, logistiek of de horeca en de detailhandel. Daar blijft het sappelen. Alleen met veel boekhoudkundige creativiteit lukt het daar om zwarte cijfers te schrijven. Kortom, er is nog geen reden voor euforie. Vele, vooral kleinere en middelgrote bedrijven hebben het nog steeds erg moeilijk. Zij profiteren niet of nauwelijks van de lichte groei van de economie. Zij hebben hun omzet de afgelopen jaren sneller zien dalen dan zij hun kosten konden verminderen. Ze hebben hun financiële structuur bovendien zien verzwakken en hebben de grootste moeite om hun werkkapitaal te financieren. De provinciale verkiezingen zijn net achter de rug. De politiek wil graag een positieve boodschap uitzenden. Dat verkoopt beter. Maar realiteit is ook geboden.
De overheden moeten fors bezuinigen. Dat is ook niet meer dan logisch. Er kan immers ook drastisch bezuinigd worden op een topzwaar ambtelijk apparaat en een maar niet afnemende bureaucratie. Maar de bezuinigen werken ook nadelig voor de economie. Er is minder geld voor economische stimulering en extra investeringen in bijvoorbeeld de infrastructuur. De conclusie dat de crisis nog niet voorbij is, laat zich dan snel trekken. Wat mij betreft is het dus veel te vroeg voor een feestje. Er is nog veel werk aan de winkel. De provincie zou moeten nagaan met welke maatregelen ze de economie ook de komende jaren kan blijven stimuleren. Dan zetten wij als ondernemers er de schouders wel onder. Op deze manier zal het optimisme zegevieren. Want ook ik zie uiteindelijk liever een optimist die zich mogelijk vergist dan een pessimist die het bij het rechte eind heeft!
i n s i d e r Interactie is een uitgave van de
of instellingen aangesloten. Voor meer
Tel.: 013-5944381 Fax: 013-4635693
Zande (BZW), Marco de Jonge Baas
Brabants-Zeeuwse Werkgevers-
informatie zie www.bzw.nl.
e-mail:
[email protected]
(De Winter Mediamakers)
vereniging (BZW). De BZW is als regio-
Oplage: 3500 exemplaren
Fotografie: Bram Saeys, Olaf Smit,
Advertentieverkoop: Gea Verweij,
naal netwerk van VNO-NCW de belan-
Redactie: Hélène van der Zande,
Marco Machielse, Robert van den
Tamara Dortmans, Carola Janssen,
genbehartiger en het ontmoetingspunt
Irene Backx (BZW), De Winter
Berge, Edwin Wiekens
De Winter Mediamakers, Vluchtoord 1,
voor het Brabantse en Zeeuwse
Mediamakers
Vormgeving: De Winter media groep
Postbus 26, 5400 AA Uden, tel.: 0413-
bedrijfsleven. Bij de BZW zijn 2700
Redactieadres: BZW, Postbus 90154,
Druk: Roto Smeets, Eindhoven
266766, e-mail:
[email protected]
directeuren van ruim 1850 bedrijven
5000 LG Tilburg
Projectmanagement: Hélène van der
50
Interactie_nr1_2011.indd 50 1540370.indd 50
02-03-2011 11:20:40 2-3-2011 11:51:30
Je verdiepen in je klant is een kwestie van doen. MR. ROBERT VAN MUIJEN, HOOGST PERSOONLIJK BETROKKEN BIJ BRABANT WATER
Bij Holla Advocaten nemen we het graag persoonlijk. Dat betekent dat we betrokken zijn bij de zaken die we behandelen. Het houdt ook in dat we regelmatig contact hebben en ons écht in onze klanten verdiepen. We stellen het belang van onze cliënt altijd voorop en hebben oog voor de mens achter de zaak. We zijn een van de 25 grootste advocatenkantoren van Nederland, onze 80 advocaten bieden, naast professionele juridische bijstand, advies op maat vanuit onze vestigingen in Eindhoven, ’s-Hertogenbosch en Tilburg.
Op www.holla.nl stellen we ons graag persoonlijk aan u voor en vindt u meer informatie over onze aanpak.
1540326.indd 51
2-3-2011 9:17:40
samenwerken voor een Laten we schoner samenwerken miLieu. voor een Let’s go. schoner miLieu. Let’s go. Uw tuinstoel, uw matras, uw koffiebekertje: ze worden gemaakt
Voor het milieu niet goed. Kortom, voor verbetering vatbaar.
met chemieproducten op basis van aardolie. De Shell-fabrieken
Daarom hebben we uit allerlei disciplines ideeën gevraagd om
in Moerdijk produceren het basismateriaal voor deze dagelijkse
die uitstoot te minimaliseren. Dit heeft geleid tot terugwinsystemen
spullen via ingewikkelde procedés die zich afspelen in de
voor fakkelgas, en – inderdaad – fakkels die in de meeste
glanzende wereld van buizen, pijpen, tanks, vaten en turbines.
gevallen geen roet uitstoten. Zo voorkomen we ook meteen
Een nogal gesloten wereld waaraan je weinig ziet. Behalve één
geluidshinder en besparen we op de kosten. Het bewijst maar
– af en toe zeer opvallend – ding: de fakkels. Fakkelinstallaties
weer hoe je met gezamenlijke inspanning kunt komen tot een
zijn noodzakelijk voor de veiligheid. Tegelijk staan ze op
onvoorstelbare innovatieve kracht. En nieuwe duurzame
gespannen voet met het milieu. Ze gaan soms gepaard met een
oplossingen. Laten we blijven samenwerken om een schonere
flinke roetwolk en lawaai. Voor de omgeving niet prettig.
energietoekomst te realiseren. Let’s go. www.shell.nl/letsgo
Uw tuinstoel, uw matras, uw koffiebekertje: ze worden gemaakt
Voor het milieu niet goed. Kortom, voor verbetering vatbaar.
met chemieproducten op basis van aardolie. De Shell-fabrieken
Daarom hebben we uit allerlei disciplines ideeën gevraagd om
in Moerdijk produceren het basismateriaal voor deze dagelijkse
die uitstoot te minimaliseren. Dit heeft geleid tot terugwinsystemen
spullen via ingewikkelde procedés die zich afspelen in de
voor fakkelgas, en – inderdaad – fakkels die in de meeste
glanzende wereld van buizen, pijpen, tanks, vaten en turbines.
gevallen geen roet uitstoten. Zo voorkomen we ook meteen
Een nogal gesloten wereld waaraan je weinig ziet. Behalve één
geluidshinder en besparen we op de kosten. Het bewijst maar
– af en toe zeer opvallend – ding: de fakkels. Fakkelinstallaties
weer hoe je met gezamenlijke inspanning kunt komen tot een
zijn noodzakelijk voor de veiligheid. Tegelijk staan ze op
onvoorstelbare innovatieve kracht. En nieuwe duurzame
gespannen voet met het milieu. Ze gaan soms gepaard met een
oplossingen. Laten we blijven samenwerken om een schonere
1540327.indd 52 flinke
roetwolk en lawaai. Voor de omgeving niet prettig.
energietoekomst te realiseren. Let’s go. www.shell.nl/letsgo
2-3-2011 8:53:18