Kerkdiensten in de komende periode

Protestantse gemeente te Eelde-Paterswolde Kosterijweg 2 9761 GE Eelde www.pkn-eelde.nl

Kerkdiensten in de komende periode Datum:

Tijd:

Voorganger:

Bijzonderheden

04 okt

10:00 uur

ds. K. van der Plas

KK/K/C

11 okt

10:00 uur

ds. K. van der Plas

KK/JK/D

18 okt

10:00 uur

ds. R. Chrisstoffers

KK

25 okt

10:00 uur 19:00 uur

ds. I. Brandsma

KK/K/C Vesper/Avondgebed

01 nov

10:00 uur

ds. K. van der Plas

KK/A

08 nov

10:00 uur

mevr. E. Damen

KK/JK/K

KK: JK: K: C: A: D:

er is kinderkerk en oppas er is Jeugdkerk koffie/thee in ’t Loughoes. Ontmoeting na de dienst de cantorij verleent medewerking aan deze viering avondmaal/maaltijd van de Heer doopdienst

Alle diensten worden uitgezonden via www.kerkomroep.nl en kunnen tot een jaar lang nadien bekeken en gedownload worden.

Inhoud Kerkdiensten in de komende periode

1

Inhoud

2

Van de redactie

3

Van de Kerkenraad

4

De bibliotheek in ‘t Loughoes

5

Herfstontmoeting Helmer-Akkers, wijk 2

6

Mededeling

6

Jeugdwerk seizoen 2015-2016

7

Inspiratieavond voor (groot)ouders

8

Hartelijk dank

8

Muzikale en duurzame ontmoeting

9

OPA

10

Gratis concert

10

Bedankt

11

Agenda

11

Inleveren kopij

11

De geschiedenis van de Eelder Kerk (8)

12

‘Bed, bad, brood’-opvang Groningen

15

In herinnering

17

Van het kerkelijk bureau

17

Collecteopbrengsten

17

Wat betekent de kerk voor mij

18

Puzzel

21

Colofon

22

2

Van de redactie Voor u ligt het KC van de maand oktober. Nog een paar maanden en het jaar is al weer om. Wat gaat dat toch snel. Soms gaan dingen in het leven heel erg snel, vooral als het persoonlijke aangelegenheden zijn waar niemand nog aan dacht. In dit KC aandacht voor de bibliotheek in ‘t loughoes, de catalogus is te vinden op de website. Het jeugdwerk noemt nogmaals de belangrijke data voor 2015-2016. Ook binnen onze gemeente is men bezig met de vraag: ‘Wat als er vluchtelingen komen’. Tevens is er een stuk binnen gekomen over ‘bed, bad, brood’- opvang in Groningen. Het koor, waar mijn schoonzus in zingt, geeft een gratis concert in verband met hun 40 jarig bestaan. Weer voldoende voor een goed gevuld KC! Namens de redactie, Hannah Matter ‘Niet Bang Zijn’ Ik ben het, zegt Gij dan. Kom maar met Mij Mee naar de overkant. Wees maar niet bang, zegt Gij, Hier is mijn hand. Muus Jacobse

3

Van de Kerkenraad Op 16 september vergaderde de Grote Kerkenraad. De voorzitter Dick Hoogendoorn heet iedereen welkom, in het bijzonder de afvaardiging van het breed moderamen van de Classis Assen. Hij steekt de kaars aan waarna Kaj de vergadering opent. Hij vraagt ons ieder voor zich op te schrijven wat je vanavond hoopt te bereiken en wanneer je vindt dat de vergadering is geslaagd. Hij gaat daarna voor in gebed. We zijn daarna een half uur in gesprek met de twee leden van het breed moderamen. Zij gaan alle kerkenraden langs om met elkaar van gedachten te wisselen in wat wij voor elkaar betekenen dan wel kunnen betekenen. De classis wil ondersteunend zijn bij vragen vanuit de gemeenten en de kerkenraden. Ondanks dat onze kerkenraad in de classis is vertegenwoordigd is het goed om samen eens mondeling beelden van elkaar uit te wisselen. Het CvK meldt dat het onderhoud aan het orgel (in dit geval ook de beide klavieren) in aanmerking komt voor subsidie. Er is gesproken met de aannemer over de aanpassing van de bovenzaal van ’t Loughoes. Er zal een offerte worden opgemaakt. Er zullen 200 nieuwe boekjes over de Dorpskerk worden gedrukt waarin alle informatie is geactualiseerd. Enrieke Damen zal in het kader van haar stage de diensten van 8 november, 6 december en 17 januari voor haar rekening nemen. De kinderkerstdienst zal door Kaj en Enrieke samen worden ingevuld. Haar stageproject wijdt zij aan de twintigers/begin dertigers. Zij zal hen benaderen en een verkennend gesprek met hen hebben over kerk en geloof. In een volgende kerkenraadsvergadering zal zij de Apostolische Geloofsbelijdenis als bezinningsonderwerp inbrengen. We hebben het er vaker over gehad: het aantrekken van een kerkelijk werker voor ondersteuning in het pastoraat voor 50%. Er is budget voor gereserveerd. Kaj geeft de noodzaak aan en de kerkenraad ondersteunt deze noodzaak. Op korte termijn zal hierover in klein comité worden overlegd. Met de doopaanvraag van de familie Roos wordt van harte ingestemd, 11 oktober is de doopdienst. De notulen van de taakgroepen diaconie, pastoraat en van de kinderkerk worden met elkaar gedeeld. Op de startzondag zal nog eens mondeling aandacht worden gevraagd voor de vacatures ouderling pastoraat. 4

Als bezinning hebben we het als kerkenraad uitgebreid gehad over de vluchtelingenproblematiek. We consulteren elkaar om te weten hoe we er allemaal –en dus als kerkenraad- in staan. Unaniem onderschrijven we de intentie om hierin te ondersteunen waar we dat kunnen. Wel moeten we het hebben over de randvoorwaarden waaronder we dat doen. Ook lijkt het goed om hierin de samenwerking te zoeken met naburige kerkelijke gemeenten. We zullen brieven versturen naar de gemeente Tynaarlo en het COA. De gemeente zal in de eerstvolgende eredienst op de hoogte worden gebracht. In het kader van de concretisering van één van de onderwerpen uit de Visie besluiten we een werkgroep Duurzaamheid in te stellen die concrete plannen uit zal gaan werken onder verantwoordelijkheid van twee leden van de kerkenraad. Hielle sluit de vergadering met een Avondgebed waarna Dick iedereen wel thuis wenst. Hielle Tillema scriba

De bibliotheek in ‘t Loughoes Onlangs hebben we van enkele gemeenteleden boeken ontvangen die nu een plaatsje hebben gekregen in de boekenkast bij de ingang van 't Loughoes. Wist u dat u de catalogus van onze bibliotheek altijd kunt raadplegen op onze website? - Het lenen van een boek is gratis, het gaat aldus: - U neemt het door u gekozen boek uit de boekenkast. - U vult het gele kaartje in en deponeert dat in het daarvoor bestemde bakje. Binnen vier weken legt u het boek in het bakje voor de terugbezorgde boeken (of u geeft een verlenging aan op het gele kaartje) Welke aanvullingen zijn er zoal? - "Het luistert nauw": Karel Deurloo en Nico ter Linden - "Niet zo'n Kerkganger": Gerben Heitink en Hijme Stoffels - "De Paus van Amsterdam" (over Huub Oosterhuis): Marc van Dijk Tom Stellingwerf Wim Schoolderman

5

Herfstontmoeting Helmer-Akkers, wijk 2 De vakanties lopen ten einde en dan komt de tijd om binnen activiteiten te organiseren. We beginnen zoals altijd met de Herfstontmoeting bij Jerdy Tjemmes. Op woensdag 21 oktober bent u vanaf half drie hartelijk welkom voor een kopje thee of koffie met iets erbij. Veel wijkleden weten de weg naar Jerdy te vinden. Maar ook als u nog nooit geweest bent, en misschien juist dan, wordt u hartelijk uitgenodigd om tussen 14.30 en 16.30 uur, naar het huis van Jerdy op Fazantweg 9 te komen. (Binnenkomst is het gemakkelijkst door de garagedeur). Namens het wijkteam, Aaltje Lubbers

Mededeling In de grote kerkenraadsvergadering hebben we stil gestaan bij de vraag: ‘Wat als er vluchtelingen komen’. De Kerkenraad voelt zich unaniem verantwoordelijk om zich, namens onze gemeente, te bezinnen op de mogelijkheden die wij hebben om bij te dragen aan een humaan leven voor vluchtelingen, als die in ons dorp of in onze omgeving worden ondergebracht. Omdat het college en de gemeenteraad van Tynaarlo nog geen beslissing hebben genomen over de noodopvang van vluchtelingen is het te vroeg om concrete plannen te maken. Wel zullen we een brief naar de gemeente Tynaarlo en het COA sturen waarin we aangeven dat we als kerkelijke gemeente willen bijdragen aan het welbevinden van vluchtelingen in onze gemeente. Indien mogelijk willen we onze activiteiten graag coördineren met andere kerkelijke en maatschappelijke instanties in de gemeente Tynaarlo. Voordat we plannen gaan maken zullen er duidelijke randvoorwaarden opgesteld worden. We zijn er van overtuigd dat er binnen onze gemeente ruime steun is voor ons voornemen. Zodra we meer weten laten we het u weten. 6

Jeugdwerk seizoen 2015-2016 Voor wie het bericht in de vorige KC gemist heeft, hieronder nog even de belangrijke data op een rijtje, voor in de agenda: Jeugdkerk: elke tweede zondag van de maand is er weer jeugdkerk! We beginnen om 10 uur in ‘t Loughoes. Dus alvast voor de agenda: 11 oktober, 8 november en 13 december. Kinderkerk: elke zondag! X-plore: de bestaande groep 14-16 jarigen gaat door, met als eerste data 6, 13 en 27 oktober. Er komt een nieuwe groep bij voor 12-14 jarigen (vanaf klas 1 middelbare school). De eerste bijeenkomst is gepland op 7 oktober (graag even aanmelden bij ds. Kaj). Inspiratieavond: wegens succes herhaald: een leerzame avond voor (groot)ouders over geloofsopvoeding van (klein)kinderen, aan de hand van het boek ‘Heilig vuur’ van Corjan Matsinger: donderdag 8 oktober om 20.00 uur in ’t Loughoes, zie ook het bericht verderop in deze KC. Catechisatie: voor kinderen vanaf groep 5, organiseren we een drieluik over het avondmaal. Alvast voor de agenda: data voorjaar 2016: 5, 12 en 19 april (19.00 uur). Taize: last but not least: we willen graag met een groep jongeren naar Taizé gaan, in de eerste week van de schoolvakantie (middelbare school) in 2016. Het belooft een bijzondere ervaring te worden. Nadere info volgt. Heb je vragen, of wil je je alvast opgeven voor deze activiteiten, laat het gerust weten. Kaj van der Plas (dominee) José Groenboom (jeugdouderling) Lourien Groenendal (kinderkerk)

7

Inspiratieavond voor (groot)ouders “ Heilig vuur” Vraag je je ook wel eens af hoe je je geloof op je (klein)kind kunt overdragen? En hoe ging dat bij jezelf vroeger eigenlijk? Op 8 oktober 2015 willen we in een inspirerende avond nadenken over bovenstaande en andere vragen. Met het boek ‘Heilig vuur’ van Corjan Matsinger als inspiratie willen we samen praten over ons eigen geloof, vroeger en nu, en hoe we dit in de praktijk kunnen brengen in de opvoeding van onze (klein)kinderen: samen nadenken over hoe jongeren leren geloven, hopen en liefhebben en welke werkvormen daar goed bij passen (en welke juist niet). Komen jullie ook? De koffie/thee staat klaar vanaf 19.45 in het Loughoes, zodat we om 20.00 kunnen beginnen (en om 22.00 klaar zijn). Tot dan! José Groenboom Kaj van der Plas

Hartelijk dank Beste gemeenteleden, heel hartelijk bedankt voor de prachtige bloemen die ik in de afgelopen periode heb gekregen. Het ontroerde mij dat er zo aan mij gedacht werd en ook de kaart met namen deed mij heel goed. Ik heb een hele heftige periode achter de rug en nog een lang traject te gaan. Fijn dat zovelen om mij heen staan.... Hanny Kuizenga Hoofdweg 94E 9761 EL Eelde

8

Muzikale en duurzame ontmoeting Startzondag, 27 september 2015: een muzikale en duurzame ontmoeting. Het is een bijzondere dienst op deze zondagmorgen. Wat fijn dat er zoveel kinderen zijn en nog fijner is dat ze ook een aandeel in deze viering hebben! Allereerst de mooie muziek die ze maken; Niek Groenboom met z'n moeder en later Diana Koolman, geweldig! Als de kinderen weer terugkomen in de dienst nemen ze een prachtig duurzaam gebouwd huis mee, zelf gemaakt van afval. De duurzaamheid wordt zo heel concreet de kerk ingebracht. Samen met Tom Stellingwerf en Jaap Koopmans beoefenen we de stilte; wat kan het echt stil worden in je zelf en in de wereld om je heen. In een korte meditatie worden we door Kaj geïnspireerd om op een goede wijze om te gaan met de schepping en met de mensen veraf en dichtbij die extra aandacht nodig hebben. Een bijzondere dienst met een bijzondere collecte: Er is één collecte voor een speciaal doel: Hulp voor een werkplaats van het Leger des Heils in Tanzania waar protheses etc. worden gemaakt. De opbrengst is 620 euro, het wordt verdubbeld door de diaconie tot 1240 Euro. Het is duidelijk een dienst waar woord en daad samengaan. De dienst wordt mooi en indringend afgesloten met de door vier gemeenteleden gezongen Irish Blessing. Na de dienst is er koffie in de kerk. Natuurlijk heeft Marjan daarbij ook nog een lekker stukje zelfgebakken cake. De cantorij zingt een mooi lied en in korte speeches komen diverse activiteiten aan de orde die voor het komend seizoen de aandacht vragen. Duurzaamheid is daarbij wel een heel belangrijk thema, het wordt door Dorinda Hijszeler nogmaals onder onze aandacht gebracht. Tijdens het gezellige informele samenzijn wordt er weer muziek gemaakt. Het seizoen is weer begonnen en heeft in ieder geval een mooie start gehad! Wim Schoolderman

9

OPA De opbrengst van de 1e verzameling oud papier na de vakantie in augustus was geweldig. De container zat (bijna) helemaal vol en de prijs van oud papier is hoog. De netto opbrengst is 223 euro netto, wederom een mooi bedrag. Op 30 en 31 oktober is de volgende inzameling, steeds van 09.00 16.00 uur. Ik hoop, dat er weer veel oud papier wordt verzameld voor de volgende actie. Namens het "papier-team" dank voor jullie inzet. Popko de Jonge.

Gratis concert Hallo ik ben Margreet Matter, lid van deze gemeente en ik zing in een super leuk koor: Gospelkoor Jizrahja. Dit jaar bestaat Jizrahja 40 jaar en dat willen we vieren met een geweldig concert op zaterdag 14 november. We willen daar graag heel veel mensen bij uitnodigen en het lijkt mij leuk wanneer daar ook heel veel van onze gemeenteleden bij zijn. Bovendien wil ik jullie vragen om ook nog straks met een bomvolle zaal voor en met jullie kunnen zingen. Er passen ruim 1000 mensen in dus je hoeft je niet in te houden met de uitnodigingen. Daarbij is het ook nog eens zo dat de toegang gratis is, ook voor jullie gasten. Ik nodig jullie daarom van harte uit om echt heel veel mensen uit te nodigen en dan je kaarten te reserveren via: www.jizrahja.nl/jubileum. (Mocht je na registratie meer kaarten nodig hebben dan meld je dat gewoon weer via de site). Schiet me gerust aan wanneer je vragen hebt en anders tot ziens op 14 november! 10

Bedankt "Zeg het met bloemen"en met en groet uit de gemeente van 58 gemeenteleden. Dàt doet ons goed en hartelijk dank daarvoor. Annelies en Jan Meijer.

Agenda 8 okt.

Inspiratieav, geloofsopv. 20.00u

Loughoes

11 okt. toneelstuk “ spiegeltijd” 15.00u Jachtlaan 11 Haren: "Spiegeltijd " een toneelstuk over filosofische en spirituele onderwerpen Toegang gratis (collecte). 21 okt. herfstontmoeting wijk 2, 14.30 uur Fazantweg 9 30, 31 okt OPA van 9.00u- 16.00u 14 nov. concert Jizrahja www.jizrahja.nl/jubileum. Inleverdata voedselbank in ‘t Loughoes 7 en 11 okt., 4 en 8 nov., 2 en 6 dec.

Inleveren kopij Website

[email protected]

Kerkelijk contact: Kopij voor het volgende nummer tot en met vrijdag 30 november 2015 , 24.00 uur per email naar [email protected]. Handgeschreven berichten kunt u in de brievenbus van ’t Loughoes deponeren o.v.v. “redactie KC”. Dorpsklanken kerkelijke kopij voor “Dorpsklanken” vrijdags voor 18:00 uur naar Greet Hartman, email: [email protected] Zondagsbrief Donderdagavond voor 20:00 uur per email: [email protected]

11

De geschiedenis van de Eelder Kerk (8) Bezittingen van de kerk De Eelder kerk had in het verleden de naam een rijke kerk te zijn. Nu is rijk een betrekkelijk begrip. Honderd hectare heide is in omvang een fors bezit, maar een flinke kudde schapen kun je er nog geen jaar rond mee in leven houden. De vraag is dan ook klopt dat beeld van een rijke kerk, waaruit bestond die rijkdom dan wel, hoe kwam de kerk daaraan en waar is dat bezit gebleven? De eerste keer dat we een kwantitatief beeld krijgen van het kerkelijk grondbezit is in 1832 bij de instelling van het Kadaster. Het blijkt dat het bezit is verdeeld over vier subeigenaren, te weten: Kerkvoogdij, Pastorie, Kosterie en Diaconie. Waarom die verdeling over vier kerkelijke instellingen? Het kerkelijk bezit is in feite geoormerkt bezit. De eigendommen van de Kerkvoogdij zijn bedoeld om uit de opbrengsten de ‘kerkelijke huishouding’ draaiende te houden, die van de Pastorie zijn bedoeld om de pastor een inkomen te bieden, voor de Kosterie geldt hetzelfde voor de koster en diaconiegoederen zijn bedoeld om uit de opbrengsten steun te bieden aan de minder bedeelden in de samenleving. Het bezit van de Kerkvoogdij bestaat in 1832 uit kerk, kerkhof, een boerderij aan de Boterdijk, groot 28.55 ha (erf, bouw-, wei- en hooiland), het eerste deel van de Boterdijk, groot 0.48 ha en 14.97 ha eiken- en hakbos (Kluivingsbos) en verder nog een aantal verspreid liggende percelen, totaal groot 48.12 ha. Tot de Pastorie behoort een huis (pastorie) met tuin en landerijen, totaal groot 14.90 ha. Het bezit van de Kosterie bestaat uit de kosterie met tuin aan de Kosterijweg en verspreid liggende percelen bouw-, wei- en hooiland, totaal 9.95 ha. Het bezit van de Diaconie bestaat uit zeven huisjes, vijf in Paterswolde op Zandvoort (nu AH) en twee in Eelde aan de Hoofdweg tegenover de kerk en een aantal verspreid gelegen percelen, totaal 2.98 ha. Het totale bezit van de kerk in 1832 bedraagt dus 75.95 ha, een respectabele omvang, die het predicaat ‘rijke kerk’ rechtvaardigt. 12

De vraag rijst: ‘Hoe komt de kerk aan dat bezit?’ Deze vraag kunnen we hier slechts in grote lijnen beantwoorden. Vast staat dat veel bezittingen al uit de katholieke periode (vóór 1598) stammen en zijn verkregen uit giften en legaten, een wijze van verkrijging die zich ook in latere eeuwen voordoet. Een omvangrijke gift bestond uit het ‘Cluivinghegoed’ en dateert uit 1402. Om deze gift nader te verklaren moeten we terug naar de kerk uit die tijd. De Eelder kerk is in oorsprong een Mariakerk en bezat een aan Maria gewijd hoofdaltaar. In latere jaren zijn daar twee zijaltaren aan toegevoegd, één gewijd aan St. Catharina en één gewijd aan St. Gangulphus. Bij elk altaar hoorde een vicaris, een kapelaan. Voor het levensonderhoud van deze kapelaan werd een vermogen (geld en/of goederen) afgezonderd, de zogenaamde vicariegoederen. Een vicarie zouden we tegenwoordig een stichting noemen. De stichter van de vicarie, de collator, had het benoemingsrecht van de kapelaan, die op grond van de stichtingsbrief de vicariegoederen beheerde, de vruchten daarvan genoot, aan het altaar heilige missen opdroeg en in gebeden bepaalde personen gedacht. Zoals gezegd kende de Eelder kerk twee altaren. Het altaar voor St. Catharina is gesticht in 1402, daags na Sunte Olef Confessor, aldus de fundatiebrief. De schenker is Henrick Schultinck van Eelde, hij schenkt het Cluivingegoed ten behoeve van de stichting van een altaar voor Sunte Cathrine en verwerft het benoemingsrecht van de kapelaan voor zich en zijn opvolgers. Het Cluivingegoed is dus in oorsprong een vicariegoed. De opbrengst diende voor het levensonderhoud van de aan dat altaar verbonden kapelaan. Het tweede altaar stamt uit 1512 en is gesticht door de gebroeders Steven en Johan ter Borch. Ook bij deze vicarie hoorde een aantal niet nader te lokaliseren percelen. Na de Reformatie in 1598 rijzen er problemen over deze vicarie. Met de ‘opschoning’ van de kerk zijn de pastoor, de kapelaans en de altaren verdwenen. Wat gebeurt er met de vicariegoederen? Arent van Dulmen van Lemferdinge heeft de vicariegoederen weer in eigen gebruik genomen, maar weigert daarvoor een vergoeding te betalen aan de plaatselijke predikant. In 1608 wordt een 13

regeling getroffen. Arent krijgt de vicariegoederen toegewezen en betaalt jaarlijks 50 gulden aan de predikant. Het blijft een slepende kwestie. Eerst in 1639 wordt de zaak met Johan van Dulmen afgesloten met de afspraak jaarlijks 50 Emder guldens te betalen aan de Eelder predikant en hij mag de landerijen behouden (zie Lemferdinge-Schakel in de tijd van T. Domenie-Verdenius, blz. 33-36). Een moeizame overeenkomst gelet op het feit dat Drost en Gedeputeerden reeds op 3 maart 1631 hadden besloten dat ‘De pastor te Eelde de volle opkomsten moet hebben der beide leenen’ (St. Catharinen en Gangulphi vicarie). In het latere bezit van de Kerkvoogdij vinden we dus wel de bezittingen van de Catharina vicarie terug, maar niet die van de Gangulphus vicarie. Wat is er met dit bezit in de loop der tijden gebeurd? In een volgende aflevering meer daarover. Jan ten Pas

14

‘Bed, bad, brood’-opvang Groningen Berichten uit de ‘bed, bad, brood’-opvang in Groningen, maatschappelijk werkster Izre Kuiper doet verslag. “De stemmen zeggen haar dat ze in het water moet liggen.” Ze waren bang te worden vermoord, haar moeder en zij. Samen zijn ze gevlucht. Uit Niger. Haar moeder is overleden, dat weet ik. Hoe, dat weet ik niet. Adumma praat er niet over. Tweeëntwintig is ze, en zes jaar in Nederland. Zes jaar zonder dood en verderf, zou je denken. Maar dat is niet zo. Want Adumma ziet voortdurend dode mensen. Als ze op straat loopt, ziet ze kinderen rondwaren zonder armen. Ze ziet kinderen zonder ledematen op straat liggen. Bebloede gezichten. Haar moeder, dood. Overal. En dan hoort ze stemmen. De nachten zijn nog erger. Adumma zit sinds 23 maart bij ons in de opvang. Het is april als we een behandelaar voor haar hebben en ze nieuwe medicatie aan het proberen is. Het juiste evenwicht is nog niet gevonden, ze heeft nog steeds heel veel last van wanen en stemmen. Ik zie het gebeuren. We zitten samen in de spreekkamer en Adumma begint steeds erger te trillen. Ze duikt ineen, alle spieren aangespannen. “De stemmen zeggen dat ik in het water moet liggen.” De stemmen bevelen haar. Ze moet luisteren. Ik loop haar achterna als ze de spreekkamer uitloopt, en wegloopt van de opvang. Ze loopt recht op het water af. Maar ik mag niet dichterbij komen. Dat heeft ze al geroepen. Ik weet niet hoe lang we daar staan. Zij aan de waterkant, ik op een afstandje. Paraat, de hulpdiensten aan de telefoon. Langzaam zie ik haar rug rechter worden, het beven minderen. Uiteindelijk keert ze zich van het water af. Ik haal opgelucht adem. Dat is inmiddels maanden geleden. Het gaat nu veel beter met Adumma. De medicatie is goed aangeslagen. Ze is veel helderder. En wanneer ze een terugval heeft, is die lang niet meer zo erg als voorheen. Er zijn nu hele dagen dat Adumma niet overal dood en verderf ziet. “Politie aan de balie; ik kan zien dat de agente aangeslagen is.” Een politieagente aan onze balie, dat gebeurt ons niet vaak. En deze komt zelfs een vluchteling brengen. Op 12 maart rijdt een politiewagen voor, op de achterbank een man uit Sierra Leone. De agente komt naar boven, ze hoopt de man bij ons onder te kunnen brengen. De man is uit het AZC Musselkanaal gezet; geen recht meer op opvang. De agente die nu in de spreekkamer van INLIA voor me staat, 15

moest hem – zoals dat heet – ontruimen. Ze doet haar werk. Maar ik kan zien dat ze aangeslagen is. Ze wil deze man niet op straat achterlaten. Hij verkeert in deerniswekkende toestand. De man uit Sierra Leone heeft geen controle meer over zijn plas en over zijn darmen. Hij is bij een explosie in het kruis geraakt. Zijn geslachtsdeel werd daarbij verwoest. De urine loopt nu via het darmkanaal. Hij verbruikt tientallen luiers per dag omdat hij continu urine en ontlasting verliest. In het AZC kreeg hij parfum om de geur daarvan te verdrijven. De agente heeft overlegd met de officier van justitie. Ze hopen dat de man terecht kan in de ‘bed, bad, brood’-opvang. Hij komt daar inderdaad voor in aanmerking. Al moeten we speciale voorzieningen treffen. Want deze man kan geen douche of toilet met anderen delen, zoals iedereen dat moet in de opvang in het voormalige Formule 1hotel. Hij kan geeneens een kamer delen. Dat is niet te doen. Noch voor hemzelf, noch voor degene die de kamer zou moeten delen. We vinden een kamer voor hem. De agente kan gerust zijn; er wordt naar hem omgekeken. Er is zelfs inmiddels een afspraak bij het UMCG om te kijken of de man een stoma kan krijgen. Dan kan hij zijn leven mogelijk weer oppakken.

16

In herinnering Afgelopen maand overleden in ons midden:

Dhr. R. Branbergen Mw. H. Bronsdijk

* 10-10-1925 * 18-11-1928

 29-08-2015  07-09-1205

O Here, laat mij dit van U verwerven: Te leven in geduld en in Uw liefde sterven.

Van het kerkelijk bureau Ingekomen: Mevr. M.E. Labree

van: Maastricht

naar: Rembrandtweg 9

Verhuisd: Dhr. J. v.d. Does Dhr. B. Harmens

van: Zonnebloemweg 9 Schultenweg 54

naar: Hooiweg 18/K027 Hooiweg 18/K004

Vertrokken: Dhr. J.M. Wouda Mevr. M.L. v.d. Velde Mevr. P. van Driel Dhr. S.J. Poelman

van: Anemoonweg 28 Bähler Boermalaan 16 Duinerlaan 6 Wolfhornkampweg 9

naar: Groningen Utrecht Groningen Arnhem

Collecteopbrengsten augustus 2015 € 120,61 95,76 143,90 120,60 197,45 122,25 192,52 113,22 108,25 98,16 1312,72

bestemming Diaconie voedselbank Instandhouding eredienst Diaconie plaatselijke ondersteuning Instandhouding eredienst Kerk in Actie Instandhouding eredienst Diaconie voedselbank Instandhouding eredienst Diaconie plaatselijke ondersteuning Instandhouding eredienst

17

Wat betekent de kerk voor mij Het is niet alleen de kerk die belangrijk voor mij is geweest. Ook mijn christelijke opvoeding en 10 jaar de lagere school en de Mulo op de Dr. Abraham Kuijperschool, de meisjesvereniging en niet te vergeten J en E (Jeugd en Evangelie). Als kind moest ik 2x per zondag naar de kerk. Dat vond ik niet altijd fijn, maar dan leerde ik mijn psalmversje en kreeg ’s maandags altijd een 10. Ik wou naar de HBS, maar dat mocht ik niet van mijn vader. Het was 1944 en de rijksweg waar ik langs moest naar Rotterdam was levensgevaarlijk. De R.A.F.school vaak op de Duitse colonnes, die daar vaak langs gingen. De directeur van de MULO zei dat ik de 4 jaar wel in 3 jaar kon doen. Daar had ik toen totaal geen zin in! Ik zat op korfbal, waterpolo en zwom iedere dag. Dan voelde ik me vrij, geen angst, geen oorlog! En ik dook van de 5 meter hoge duikplank. Vrijheid! Mijn vader was een persoonlijkheid en rechtvaardig. In 1943 stond er een NSB politie voor de deur en zei dat pa 2 motoren had. Een Ariel en een Harley Davidson en die had hij in moeten leveren. Mijn vader vroeg of de politie ze wou zien en, als ze opgehaald werden, zou die politie de andere dag niet halen. We hebben nooit meer iets gehoord! Op een zondag zaten we in de kerk, toen er heel hard op de kerkdeur werd geslagen. De koster ging naar de deur en zag een hoge Duitse officier en die wou pa spreken. Pa moest met zijn vrachtwagen met voedsel voor de Wehrmacht naar Moerdijk rijden. Daar werd gevochten. Brabant was bevrijd en Zuid Nederland niet. Het was maart 1945. Pa zei dat hij de kerkdienst wou afmaken en de zegen mee wou krijgen en pa ging gewoon de kerk weer in. De Duitser ging weg. Ongelooflijk! Had hij respect voor pa of kwam het door de woorden op zijn koppelriem “Gott mit uns”. Pa moest wel de andere dag bij de Ortskommandant in Dordrecht komen. Daar werd hen gezegd: of rijden voor de Duitsers of naar een concentratiekamp. Pa zei dat hij geen Duits militair was en het niet deed. Een paar dagen later werd de knecht opgeroepen en die tekende. Pa was heel boos en ging naar zijn garagehouder en zei: “sal kapot wat er van de auto niet meer te krijgen is”. Helaas kwam er een kapot geschoten auto van het front waar dat onderdeel nog goed van was. Pa baalde, maar het ongelooflijke gebeurde. De Duitsers hadden de auto klaar en de vrede werd getekend. Wat had pa een mooie tijd! Hij reed soms langs het kamp waar de Duitsers opgesloten waren met de Auriel, Harley Davidson of met de vrachtauto. De Duitsers wisten niet wat ze zagen. Ze reden op het laatst zelf in hondenkarren. Mijn vader had een groothandel in groenten en fruit. Hij had zijn pakhuis en kantoor in 18

Amsterdam en had veel Joodse klanten, groenteboeren. Een vriend zei: “laat je 2 dochters maar eens bij ons logeren”. Mijn zus was 12 en ik was 9 jaar. De dochter Sarah wou ons Amsterdam laten zien. Dat vonden we als dorpsmeisjes natuurlijk prachtig. Er was echter een groot probleem: Sarah en haar verloofde waren Joden en die mochten niet in een restaurant waar wij wel in mochten. Daar hing en groot bord: Verboden voor Joden”. De verloofde van Sarah zei: ”geen probleem, we naaien die meisjes een Jodenster op”. Ik was heel bang. Dat was december 1941 en in juli 1942 is Sarah naar Westerbork gebracht en 30-9-1942 in Auschwitz vergast. Wij hebben 3 dagen met de Jodenster op gelopen. Een half jaar voor Sarah werd opgepakt. Als er toen een razzia was geweest, waren wij ook meegenomen. We wilden er toch zo graag bij horen! Ik heb Auschwitz en Bergen Belsen bezocht. Daar lagen kinderkleren en schoentjes, pumps, hoeden, enz. Ik dacht aan Sarah en moest huilen. Waarom vertel ik dat allemaal? Het onderwerp is:”Wat betekent de kerk voor mij!” Als kind geloofde ik als een gelovig kind. Ik heb in mei 1940 Rotterdam zien branden en parachutisten zien vallen. Als een parachutist niet open ging zeiden mijn christelijke ouders: “gelukkig, er valt weer een Duitser dood”. Ik begreep daar totaal niets van. Ik was 7 jaar en hoorde iedere zondag “Gij zult niet doden”. Ik heb het tijdens het herdenken van de 70 jaar bevrijding er ook erg moeilijk mee gehad. Ik wou voor de tv alles zien, een week lang. Ik beleefde alles weer! In 1964 waren we met de caravan op een camping in Duitsland. We gingen naar een kerkdienst op de camping en zongen: “Dank u voor deze nieuwe morgen en deze dag, en dat ik met al mijn zorgen bij u komen mag: ’s Middags waren er kraampjes op de camping. Onze dochters Jeanne (10) en Suzan (7 jaar) kochten een lollie. Haar vriendin vroeg waar ze die had gekocht. Ze liepen er heen en Jeanne wees ze aan met haar vinger. De vrouw van het kraampje riep: “Das hast du gestohlen”. Een paar keer, Jeanne was helemaal van slag en huilde. Ik werd zo kwaad en trok wit weg. Veel beelden uit de oorlog schoten door mijn hoofd. Ik riep: “Sie haben alles gestohlen im Krieg, wir hatten kein Essen, kein Fahrrad, gar nichts mehr. Rotmof, rotmof”. 19

Dat riep ik wel 10 keer. En ik riep:”eine junge Frau hat uns geholfen, wo ist Sie?” Er kwam een jonge vrouw te voorschijn en zei dat we de zuurstangen hadden gekocht. Voor de Wende ben ik verschillende keren in Güstrow geweest en heb er nog steeds goede vrienden. We moeten toch vergeven, dat hebben we zelf ook nodig, vergeving. Maar vergeten doe ik het niet. Op de Mulo werd gevraagd of we met een gewonde militair wilden schrijven. De oorlog was nog niet afgelopen. Onze jongens moesten als militair naar Indië. Mijn vriendin is met een oorlogsvrijwilliger getrouwd.. Mijn zus en ik waren bruidsmeisjes bij haar. Vaak werden de trouwfoto’s bekeken. Er kwamen vaak militairen bij hen in Indië. Ook Koen van Bergen en die wou met mij schrijven. Hij schreef en ik zei, dat ik al met een paar militairen schreef. Hij bleef gewoon schrijven en op weg naar Holland vroeg hij in Port-Said of ik zijn meisje wou zijn. Het klikte en zo is de oorlog toch nog positief voor ons (voor mij) geëindigd. Koen is helaas 11 jaar geleden overleden, na een goed huwelijk van 51 jaar. Ik zat op J+E (Jeugd en Evangelie). We gingen ook vaak naar Amsterdam. We hadden altijd een onderwerp dat wij bespraken. Op een keer: ”Waarom ben je christen?” Ik zei direct dat ik daar niet over wou denken en praten. Ik ben christen omdat ik in een protestants gezin ben geboren en gedoopt. Ze vonden me erg dom, de meeste waren studenten. Ik zei: “als ik in een Joods of Moslim gezin was geboren, was ik dat. Na een discussie moesten ze mij gelijk geven. Gelukkig ben ik in een protestants gezin geboren. Tijdens de ziekte van Koen hebben we veel steun van ons geloof gehad. Ik geef de pen door aan Gerrit Polet. Suze van Bergen-Kranendonk.

20

Puzzel Bij deze puzzel wordt een woord gevraagd die bestaat uit de letters van het woord tussen haakjes min één letter en die letters vormen de oplossing. Het eerste woord heb ik gegeven. Succes! cgrawee@ gmail.com Ina Rawée Gissen (razend)

r

a

Scheiden (onedel)

--- ---

d

e

n

z

--- --- ---

---

Saluut (getorn)

--- --- --- --- ---

---

Jongen (dakpan)

--- --- --- --- ---

---

Voertuig (ratine)

--- --- --- --- ---

---

Koord (gesnor)

--- --- --- --- ---

---

Klaverjasterm (forest) --- --- --- --- ---

---

Vaartuigen ( tobben) --- --- --- --- --Prik ( sterke)

--- --- --- --- ---

Flink (koliek)

--- --- --- --- ---

Klos (soepel)

--- --- --- --- ---

Patroon (asfalt)

--- --- --- --- ---

-----------

De oplossing van de vorige puzzel was: goede start. Horizontaal: 1. komiek,erts,mens 2. olifant, eet, uien 3. niet, eo,agressie 4. ier, eg, plein, enge 5. nagaan, angora,ek 6. gang, argwaan, ans 7. pro, alle, ei, las, go 8. ede, animeren, ton 9. rente, eerde, oer, a 10. raak, ode, kornuit 11. onnodig, lof, ik, le 12. node, alaaf, aak., la 13. ido, traan, mimi, al 14.mees, mank, tree, ut. Verticaal: 1. koning,perron, im 2.olie, aarde, anode 3,mier, gnoe, nandoe 4. ifte, agaat, koets 5. ea, egaal, neo darm 6. knop,nr, lied. il, aa 7. etage, meegaan 8. regen, weerklank 9. terig, air, doof, mt 10. steno, aleer, fair 11. mus, erna, non,ia, me 12. eis, naaste, ukkie 13. neigen, gorilla, u 14. Sneek, sonate, alt.

21

Colofon Dit is een uitgave van de Protestantse

Ledenadministratie/adreswijzigingen

gemeente te Eelde-Paterswolde en verschijnt op de eerste zaterdag van de maand (behalve in juli en augustus). Kopij dient uiterlijk 8 dagen voor verschijnen van Kerkelijk Contact (KC) te zijn ingediend.

Mevrouw A. Crielaard, tel. 050-3095482, E-mail: [email protected]

Bank- en girorekeningen: Diaconie NL20 RABO 0315 8091 91 t.n.v. Diaconie Prot. Gem. Eelde-P’wolde, voor alle bijdragen, o.v.v. de bestemming van de gift

Postadres Kosterijweg 2 9761 GE Eelde

Website www.pkn-eelde.nl

ZWO-werkgroep NL70 ASNB 0635 8017 28 t.n.v. Z.W.O. werkgroep Eelde

Centrale redactie Editha Huisman, Hannah Matter, Johan Matter, Joke Lambour, Ina Rawee, Wim Schoolderman, Jack Schoo, Antje van Til en Tom van der Velde E-mail:[email protected]

Kerk Algemeen: NL67 FVLB 0699 8789 34 t.n.v. Prot. Gem. Eelde-Paterswolde Kerkbalans: NL48 FVLB 0699 8789 85 idem Andere betalingen: NL37 RABO 0315 8027 74 t.n.v. Prot. Gem. Eelde-Paterswolde. (betalingen s.v.p. onder vermelding van de bestemming: vrijwillige bijdrage, collectebonnen [aantal, soort] enz.)

Handgeschreven kopij ’t Loughoes (o.v.v. KC)

Predikant Ds. K.M. van der Plas, tel. 050 5494081; E-mail: [email protected]

Scriba

Copyright Copyright van teksten, foto's en grafische voorstellingen berust bij de centrale redactie. Foto's, teksten en grafische voorstellingen e.d. in een uitgave van KC mogen zonder schriftelijke toestemming van de centrale redactie niet worden overgenomen, gedownload, openbaar worden gemaakt of vermenigvuldigd.

Hielle Tillema, tel. 050 3091016 E-mail: [email protected]

College van Kerkrentmeesters Voorzitter: de heer P. Adams Penningmeester: de heer R. Kikkers Administrateur: de heer B. Beelen Tel. 06 132 19 556 E-mail: [email protected]

Disclaimer De centrale redactie heeft elke uitgave en de daarin vermelde informatie zorgvuldig en naar beste weten samengesteld. Niettemin is het mogelijk dat de aangeboden informatie niet volledig of niet juist is. De Protestantse gemeente te Eelde-Paterswolde, de centrale redactie en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van het gebruik van informatie in uitgaven van KC

Diaconie Voorzitter: de heer J. Kadijk E-mail: [email protected]

Koster/beheerder ‘t Loughoes Peter en Marjan Dijk, tel. 050-3092308, E-mail: [email protected]

Drukwerk Peter Dijk

Bezorging

De heer H. Lieben, tel. 050 3093228

22