info
juni
2014
APS IT-diensten
20 JAAR ICT en onderwijs
Special
Voor ICT in belang van uw school
Van de redactie
Dubbel feest! Dit jaar vieren we dubbel feest. APS IT-diensten
en software met onze trainingen en masterclasses.
bestaat twintig jaar en het BIC-netwerk tien jaar. Begin
Het BIC-netwerk, onze voelsprieten in het veld, houdt
jaren negentig, toen APS IT-diensten werd opgericht, begon
ons goed op de hoogte van de wensen die er leven
de opmars van computers in het onderwijs. Er is sindsdien
bij onderwijsinstellingen.
veel veranderd.
In dit nummer kijken we ook weer vooruit. Leveranciers
Vooruitkijken is altijd het motto van
en mensen uit het onderwijs geven
APS IT-diensten geweest. We geven daar
hun visie op de nabije toekomst.
op tal van manieren invulling aan. Met
Maar ‘Wie zijn geschiedenis niet
onze studiereizen, waarbij we over de
kent, heeft geen toekomst’, luidt
grens kijken om te leren hoe de wereld
het gezegde. Daarom kijken we
van ICT en onderwijs in andere landen
zo nu en dan ook even terug op
wordt ingericht. En met onze consul
die twintig jaar van ons bestaan.
tants, die u ondersteunen bij het maken
Onderwijs en vooral ICT zullen
van de juiste ICT-keuzes voor de
altijd in beweging blijven. Dit
toekomst. En, vanzelfsprekend, ook
maakt ons vak ook zo boeiend.
met goedkope licenties, om te zorgen
Met veel plezier zijn wij u ook de
dat elke school over de beste en
komende twintig jaar van dienst.
Nienke Blommesteijn
nieuwste software kan beschikken. We bieden scholen ondersteuning bij
[email protected]
het optimaal inzetten van licenties
Ik ben benieuwd waar we dan met elkaar staan. Ik wens u veel leesplezier toe!
Colofon
APS IT Info
Redactie
Jeroen Borgsteede, SLBdiensten
is een uitgave van APS IT-diensten:
Nienke Blommesteijn,
Lisanne Bos, Microsoft
softwarelicenties, training, advies,
Laura van Putten en
Alfons ten Brummelhuis, Kennisnet
studiereizen en consultancy
Mariëlle Roest (APS IT-diensten)
Pedro de Bruyckere
voor het PO/VO.
Marjolein Houweling (U-Cap)
Dolf Gagestein,
APS IT Info verschijnt twee keer
Ontwerp en vormgeving
Cor van Gils,
per jaar in een oplage van
Cynthia Schalkwijk (U-Cap)
APS IT-diensten
Fotografie Special, juni 2014
Cynthia Schalkwijk (U-Cap) Bart Versteeg
iolo Data Protection Marinus Janssen Steenbergen, Stichting SPOM Erik van der Saag,
APS IT-diensten
Stichting Tabijn
Zwarte Woud 2
Druk
Postbus 85475
All Print, Utrecht
Albert Schot,
tel.: 030 2856 870
Aan dit nummer werkten mee
John van der Sman, SKOSO
e-mail:
[email protected]
Jan Bakker, SURFmarket
Nico van Tricht,
www.apsitdiensten.nl
Pascal van Belleghem, McAfee
APS IT-diensten
3508 AL Utrecht
2
Media Security Networks Ruud Groeneboer,
16.500 exemplaren.
APS IT Info
APS IT-diensten
In dit nummer
4
Vooruitkijken als rode draad
2014 is een feestelijk jaar voor APS IT- diensten. Het bedrijf viert haar twintig jarig jubileum en het BIC-netwerk bestaat tien jaar. Nico van Tricht, directeur vanaf het eerste uur, legt de focus op
12
de toekomst.
8
De toekomst van ICT
‘We gaan een nieuwe fase in: wat is goed gebruik van ICT om de kans op succes en rendement te verhogen?’ Alfons ten Brummelhuis, Hoofd Onderzoek bij Kennisnet, wijst erop dat professiona
8
16
lisering de toekomst is.
12
Van Slimme box tot IPON
Technologische doorbraken hebben ook betekenis voor het onderwijs in ons land. In vogelvlucht langs de hoogtepunten in de ontwikkeling van ICT.
14
Samen voor het onderwijs
Hoe zien de leveranciers de huidige én toekomstige samenwerking met APS IT-diensten?
16
Samen sterk
Jeroen Borgsteede, Algemeen Directeur
4
van SLBdiensten en Jan Bakker, Directeur SURFmarket, vertellen over de nauwe samenwerking met APS IT-diensten, nú en in de toekomst.
18
Thema’s voor de toekomst
Professionalisering, 21st Century Skills, Hardware en Infrastructuur zijn belangrijke thema’s voor de komende jaren.
14
18
‘Al die nieuwe ontwikkelingen bieden enorme kansen voor het onderwijs.’
Rubrieken
20
2
Het BIC-netwerk bestaat tien jaar. De club
11
BIC-netwerk gaat mee met de tijd
Redactioneel
van pioniers met een schroevendraaier Column
op zak is uitgegroeid tot een levendig
Pedro De Bruyckere
netwerk met inspirerende bijeenkomsten.
20
APS IT Info
3
20 jaar APS IT-diensten 2014 is een feestelijk jaar voor APS IT-diensten. Het bedrijf viert haar twintigjarig jubileum en het BIC-netwerk bestaat tien jaar. Nico van Tricht, directeur vanaf het eerste uur, blikt terug, maar legt de focus op de toekomst.
Vooruitkijken is de rode draad
We zijn er voor álle scholen ‘Wanneer een bedrijf zo’n twintig jaar bestaat,
is de basis van APS IT-diensten geworden. APS
ligt de metafoor met “volwassen-worden” voor de
heeft toen APS IT-diensten opgericht, om het
hand’, zegt Nico. ‘En hoewel de vergelijking tussen
werk van APS en de nieuwe licentiewerkzaam
een mensenleven en een ICT-instelling natuurlijk
heden van APS IT-diensten goed te scheiden.
niet letterlijk opgaat, zit er toch een kern van
APS is als stichting de enige aandeelhouder van
waarheid in. Terugkijkend zijn we als bedrijfje
APS IT-diensten. Er is geen winstoogmerk, zodat
opgegroeid op een heel organische manier. We
we tegen lage kosten onze dienstverlening kunnen
zijn voortgekomen uit APS, een stichting zonder
aanbieden. Door een bescheiden winst te maken,
winstoogmerk.’ APS was destijds betrokken bij
laten we zien dat het economisch verantwoord is wat we doen. Het is tevens noodzakelijk om enige reserves op te bouwen. Dat budget investeren
‘Luisteren naar de klanten en weten wat ze echt willen, dat is onze kracht.’
we weer in projecten voor onze klanten, zoals het BIC-netwerk en het 1-op-1-project, het project waarin we computers beschikbaar hebben gesteld voor scholen zodat ze er een halfjaar lang ervaring mee konden opdoen.’
Aanvullende diensten APS IT-diensten begon klein, met drie leveranciers en drie contracten: WordPerfect, destijds de grootste marktpartij, Microsoft en Novell. ‘Nu, na
4
APS IT Info
het PRINT/Comenius-project. Dit project was
twintig jaar, hebben we rond de zestig contracten’,
door de overheid gestart om ICT in het onderwijs
vertelt Nico. Ook de dienstverlening veranderde.
te introduceren. Scholen kregen computers met
‘In de beginjaren ging het vooral om meer contracten
daarop geïnstalleerde software en er was een jaar
tegen de beste condities. Maar scholen stelden
lang begeleiding bij de introductie. Nico: ‘Toen
steeds meer vragen over het gebruik en de invoering
dit project werd stopgezet, ontstond de vraag
van programma’s. Een voorbeeld: een product als
naar nieuwe versies van software. Software in
de “Learning Gateway” van Microsoft was in eerste
de winkel kopen was onbetaalbaar voor scholen.
instantie een pakket van losse servers. Je moest er
Er kwam een roep om goedkope licenties. En dat
zelf nog een Learning Gateway van máken. “Hoe
APS IT Info
5
20 jaar APS IT-diensten
moeten we dat doen?”, vroegen scholen ons. We
We willen geen systeembeheerder zijn, daar
moesten ons bezinnen hoe we met die adviesvragen
zijn andere partijen voor. We gaan geen Word-
om wilden gaan. We konden de specifieke ICT-
trainingen geven, dat kan net zo goed online.
problemen wel oplossen, maar we wilden geen plaats
We hebben geen consultants die langlopende
vervangende schoolbegeleidingsdienst worden.
projecten bij een school uitvoeren. Dergelijke
Het was het prille begin van onze Consultancy
projecten zijn voor ons te groot en te veel. Er
dienstverlening. Hulp bieden en advies geven.’
zijn andere partijen voor, waarbij de klant beter
Daar bleef het niet bij. ‘Vervolgens wilden tal
af is. We kunnen wel verbindingen aangaan
van scholen zélf hun ICT-omgeving gaan beheren
met partijen die het goed kunnen. Krachten
en inrichten. Daarvoor was scholing en training
bundelen en netwerken. Zelf doen we alleen
nodig. We begonnen met trainingen aan te
waar we goed in zijn en waar ons specialisme ligt
bieden om systeembeheerders op te leiden.
en dat heeft altijd te maken met het ontwerpen
Zo hielpen we scholen zelf op weg naar
en inrichten van online leer- en werkomgevingen’,
zelfstandigheid. Daaruit is later de trainings
zegt hij met stelligheid.
component TAC TIX voortgekomen.’ Tevens ontstond de behoefte om te weten
Waar APS IT-diensten goed in is, en in wil blijven, heeft hij ook duidelijk voor ogen. ‘Luisteren naar
hoe men in het buitenland omging met onderwijs
de klanten en weten wat ze echt willen, dat is onze
en ICT en daarvan te leren. Nico: ‘We zijn in
kracht. Het BIC-netwerk vormt letterlijk onze oren
samenwerking met Microsoft begonnen met het
en ogen in het veld. Je hebt mensen uit de praktijk
organiseren van studiereizen naar Redmond om
nodig om de praktijk te kennen en te kunnen
schoolbesturen een kijkje in de keuken te geven hoe ICT volgens Microsoft er de komende jaren uit gaat zien. Daarmee hebben die schoolbesturen het voordeel om hun ICT-beleid te toetsen en aan te passen aan de nieuwste ontwikkelingen. Later zijn we ook zelfstandig invulling gaan geven aan het begrip studiereizen, om te zien hoe men ICT inricht op scholen in andere landen. Studiereizen naar Singapore en Londen zijn daarvan voor beelden. We konden en kunnen concluderen dat we het nog zo slecht niet doen in Nederland. Maar belangrijker is het voor deelnemers om
‘Leren en ICT, ICT en leren dichter bij elkaar brengen. Dat zijn de speerpunten voor APS IT-diensten voor de komende jaren.’
kennis te maken met andere, inspirerende aanpakken van ICT in het onderwijs. Buiten je eigen context kunnen kijken en denken is
6
APS IT Info
heel verfrissend. We krijgen veel reacties van
anticiperen op nieuwe ontwikkelingen. In de
schoolbesturen dat zij na een studiereis heel
wereld van ICT zijn ontzettend veel ontwikkelingen.
gemotiveerd bij hun organisatie aan passende
Daar zijn natuurlijk ook hype-achtige dingen bij.
veranderingen zijn gaan werken.’ Hij benadrukt
Hyves was een paar jaar geleden nog helemaal
het grote belang van deze studiereizen: ‘Om na
geweldig en is nu vrijwel weg. Maar wat nooit
te kunnen denken over de toekomst van ICT en
weg zal gaan, is dat er scholen zijn met kinderen,
leren, zijn studiereizen onontbeerlijk. Het wiel
waar leerkrachten graag ICT willen gebruiken om
is vaak op andere plaatsen al uitgevonden.’
hun onderwijs te verbeteren.’
Krachten bundelen en netwerken
Dienstverlening voor álle scholen
Vooruitkijken vormt een rode draad in de
Als directeur van APS IT-diensten heeft hij
geschiedenis van APS IT-diensten. ‘Vanaf onze
dagelijks met het onderwijs te maken en zodoende
oprichting hebben we altijd vooruitgekeken’,
kent Nico de wereld van het onderwijs goed.
stelt Nico. ‘De kern van onze activiteiten blijft
‘De ontwikkeling op scholen gaat geleidelijk
het onderwijs voorzien van licenties en daarom
en nooit met gigantische sprongen. Onze dienst
heen bieden we aanvullende diensten aan met
verlening is afgestemd op álle scholen, ongeacht
een duidelijke toegevoegde waarde. Door steeds
hun ontwikkelingsfase, tempo of beleid. Alle
goed naar onszelf te blijven kijken, hebben we
scholen kunnen van onze dienstverlening
een duidelijk beeld van wat we goed kunnen
profiteren. De scholen die trendsetter zijn
als bedrijf en wat we niet moeten willen doen.
en vooruitlopen kunnen we helpen, of anders
doorverwijzen. Scholen die eerst hun huidige
of je het wilt en hoe je het wilt als school of
situatie willen verbeteren zijn bij ons ook aan
leerkracht. Scholen moeten zélf bepalen wat zij
het goede adres voor licenties of trainingen. We
willen. Het denken en handelen over welk onder
willen ICT op maat inzetten. Op de traditionele
wijs je wilt geven aan kinderen moet er klaar
manier, door licentievormen beschikbaar te stellen.
voor zijn, de techniek kan en mag niet leidend zijn.
Maar ook door scholen te helpen met de middelen
Maar nieuwe technologische mogelijkheden zijn
om stappen te zetten in het gebruiken van ICT,
vaak erg inspirerend. Leren en ICT, ICT en leren
door middel van trainingen en consultancy. We
dichter bij elkaar brengen. Dat zijn de speerpunten
koersen af op gepersonaliseerd leren. De huidige
voor APS IT-diensten voor de komende jaren.
mogelijkheden van ICT zijn dusdanig ver dat
Of het nu kijken bij scholen in Singapore is, of
het kan. Alles wat ervoor nodig is, van draadloze
hier leren “papierloos” te vergaderen, we willen
netwerken en de cloud tot online toetsen voor
van veraf en dichtbij nieuwe mogelijkheden laten
bereiden en werken binnen een ELO-leeromgeving:
zien en scholen helpen bij het realiseren van
de technologische middelen zijn er. De vraag is
veranderingen die bij hen passen.’
•
APS IT Info
7
Professionalisering ‘Wel of geen ICT is de vraag niet meer. We gaan een nieuwe fase in: hoe kan ICT ingezet worden om de kans op succes en rendement te verhogen?’ Alfons ten Brummelhuis, Hoofd Onderzoek bij Kennisnet, wijst erop dat professionalisering de toekomst is. ‘Een leerkracht moet de kansen die ICT biedt benutten en de risico’s minimaliseren.’
De leerkracht als professional
De toekomst van ICT ‘De essentie van het inzetten van
het dat zo’n leerling beter af was
ontwikkeld met de doelstelling om
ICT in het onderwijs is om de talenten
geweest zonder ICT. Een voorbeeld.
te zorgen dat de leerkracht een
van leerlingen te ontwikkelen en de
Bij het leerproces is aandacht heel
gebruiker werd van ICT. Een tijdlang
kwaliteit van het onderwijs te verbe
belangrijk. Met bepaalde ICT-toepas
kregen scholen gewoon computers
teren. ICT is daarbij een middel. Een
singen krijgen leerlingen met vluchtige
toegeleverd. Sommige school
heel krachtig middel dat specifieke
aandacht zoveel prikkels dat hun
directeuren investeren nog steeds
vaardigheden vraagt van de leerkracht.
aandacht bij het leerproces blijft. Daar
in de infrastructuur in de verwachting
Dat is professionalisering. Gebruik
kan geen leerkracht tegenop. Een ICT-
dat het vervolgens wel gebruikt zal
maken van ICT moet voortdurend
toepassing kan zelfs zoveel prikkels
gaan worden.’
worden gezien vanuit het perspectief
geven dat deze leerlingen niet meer
wat het oplevert voor de leerling. Er
de zwakste zijn, maar kunnen mee
zijn drie mogelijke uitkomsten: de
komen met de besten. Maar een ander
talenten van kinderen worden beter
kind wordt er juist helemaal dol van:
ontwikkeld, daar dromen we allemaal
de beste leerlingen presteren slechter
van. De tweede uitkomst is dat het
met een middel dat zoveel prikkels
eigenlijk niet uit maakt of een kind
geeft. Het hele beeld kantelt. In
met een boek of met ICT leert. En de
een andere omgeving, die je met
derde mogelijkheid is dat de leerling
ICT creëert, blijkt de zwakste de
er sléchter van leert.
sterkste te zijn. Dat geeft de kracht
Van een professional mag worden verwacht, dat hij zich van deze
8
weer van ICT.’
‘Hoe kan ICT gericht gebruikt worden zodat de leerlingen er ook echt van profiteren en er beter van gaan leren?’
uitkomsten bewust is. Vaak wordt
Erfenis uit verleden
gedacht dat gebruik van ICT in
‘ICT in het onderwijs is lang als een
zichzelf goed is. Maar het gebruik
vanzelfsprekendheid benaderd.
van ICT kan ook risico’s met zich
Vanuit de gedachte dat jonge kinderen
meebrengen. Het kan voor leerlingen
er mee omgaan en leerkrachten er
zelfs schadelijk zijn. Een leerkracht
dus wat mee moeten doen. Het debat
Het makkelijkste bij het invoeren
moet de kansen die ICT biedt benutten
ging lange tijd over de vraag hoe we
van ICT is de portemonnee te trekken
en de risico’s minimaliseren. Daarmee
leerkrachten aan de ICT krijgen.
en spullen te gaan kopen. Eerst
wordt het beroep van een leerkracht
Maar het gebruikmaken van ICT is
spullen kopen, in de verwachting
heel wat complexer. Vergelijk het
geen doel op zichzelf. Er zijn tal van
dat mensen er wel gebruik van zullen
maar met medicijnen. Een medicijn
beleidsmaatregelen getroffen die
maken. En in de veronderstelling dat
kan heel werkzaam zijn, maar als het
allemaal in het perspectief stonden
de kinderen wel enthousiast zullen
kind een verkeerde dosis krijgt, dan
van de vraag hoe de leerkracht kon
zijn. Het zijn misvattingen.’
was het beter af geweest zonder
worden verleid om de computer
‘Als je ICT wilt invoeren, moet je
medicijn. Vertaald naar ICT betekent
te gebruiken. Er is specifiek beleid
heel goed zicht hebben op de rand
APS IT Info
voorwaarden. Het slagen van ICT op
Veel plezier, maar niet leren
en smartphones. De uitdaging aan de
school is in bijna alle gevallen terug
‘Leerkrachten in het primair onderwijs
leerkracht als professional is hoe hij
te voeren tot het Vier-in-Balans-model.
verschillen niet van docenten in andere
daar gebruik van kan maken om het
Dus, de juiste hardware, digitaal
sectoren. De principes van ICT zijn in
onderwijs beter te maken. Dat is een
lesmateriaal, vaardigheid van de
het primair onderwijs niet anders dan
puur professionele afweging. Draagt
leerkrachten en aansluitend op het
in het voortgezet of hoger onderwijs.
het bij aan hun motivatie? Gaat de
onderwijs. Maar de kernvraag is hoe
Wat draagt ICT bij aan de kwaliteit van
leerling hiermee de leerstof beter leren?
ICT dusdanig gericht gebruikt kan
het onderwijs en talentontwikkeling?
Als hij alleen maar plezier heeft, maar
worden dat de leerlingen er ook echt
Het algemene principe waarom ICT
hij leert niks, wat heb je er dan aan?
van profiteren en er beter van gaan
werkt, kun je overal toepassen.
Dan heb je wel de aandacht, maar je
leren. Het “verleiden” van de leerkracht
Maar een leerkracht moet dan wel
brengt de leerstof niet over. Dat is
kan geen doelstelling op zich zijn. De
de kenmerken en kwaliteiten van
nog het meest risicovolle aspect. Het
kwaliteit van onderwijs verbeteren,
het hulpmiddel kennen. De sterke en
gaat om de onderlinge samenhang van
daar gaat het om. Het is onverstandig
zwakke punten weten en op het juiste
de componenten. Zo is het ook bij ICT.
om mensen te verleiden om iets te
moment het juiste middel gebruiken.’
Daar zit de essentie van vakmanschap.
gebruiken dat zeer krachtig is, maar potentieel risicovol.’
‘Leerlingen krijgen buiten school veel te maken met laptops, tablets
Gaming biedt kansen, maar het risico van tijdverspilling ligt op de loer. En tot APS IT Info
9
Professionalisering
nu toe was het eerder tijdverspilling
van ICT om de kans op succes en
samen. Vanuit Kennisnet richten
dan leren. Maar áls ICT werkt, zijn
rendement te verhogen? ICT is niet
we ons vooral op het in kaart
de opbrengsten zo betekenisvol en
vanzelfsprekend het gereedschap
brengen van de mogelijkheden
zo groot, dat we eigenlijk geen ander
van élke leerkracht. In elk beroep
van ICT op school en we maken
hulpmiddel kennen dat dezelfde
vinden we het normaal dat je moet
inzichtelijk over welke vaardigheden
kracht heeft. Het begrijpen van die
aantonen dat je met complex gereed
leerkrachten moeten beschikken.
processen, dat is professionalisering,
schap kunt omgaan, omdat je anders
APS IT-diensten maakt gebruik van
dat is deskundigheid.’
brokken maakt. Er zijn workshops en
die inzichten en helpt individuele
trainingen nodig, en de mogelijkheid
scholen het hoogste rendement te
om te certificeren. APS IT-diensten
halen uit ICT. Het is voor ons een
‘De vraag “wel of geen ICT” is een
is een partij die op dit gebied veel
echte samenwerkingpartner om
gepasseerd station. We gaan nu de
ondersteuning biedt aan scholen,
ICT in het onderwijs te laten werken
volgende fase in: wat is goed gebruik
mede daarom werken we al jarenlang
in het onderwijs.’
De toekomst
10
APS IT Info
•
Column
Levenservaring en gezond verstand APS IT-diensten bestaat twintig jaar. Proficiat. De burgemeester van Samson en Gert zou nu toevoegen: ‘Aan iedereen die geen twintig jaar bestaat: ook proficiat.’ En bij die laatste groep zit internet. Internet voor het grote publiek bestaat namelijk net iets langer, het werd vorig jaar twintig. Echt, nog maar zo lang. Ik herinner me nog goed toen ik voor het eerst een internetcafé binnenging in Gent nadat ik er iets over gelezen had in de krant. Niet dat ik zo een technologiefreak ben, eerder omdat ik gewoon nieuwsgierig ben. Het eerste dat ik opzocht was of Foto: Joân De Bruyckere
er ook informatie te vinden was over gitaren. Toen al. Op dat moment volgde ik les aan de hogeschool om mijn droom waar te maken om leerkracht te worden. Mijn vakken die ik als optie had gekozen waren Nederlands, Geschiedenis en Aardrijkskunde. Enkele weken na mijn eerste bezoek hoorde ik mijn docente van dat laatste vak cijfers gebruiken van de Verenigde Naties over de wereldbevolking. Haar statistieken bleken zes jaar oud! In de les de volgende week bracht ik voor haar nieuwe cijfers mee van de VN, een paar maanden oud. Dankzij het internetcafé. Ze was verbluft, maar reageerde ook blij. Enkele weken later gaf ik mijn docenten les over dergelijke technologie, ze hadden net een CD-i speler gekocht van Philips. Ik weet niet of je je deze
Pedro De Bruyckere
Wetenschappelijk onderwijs- en jongerenonderzoeker, pedagoog en edublogger. Hij is de komende nummers columnist voor APS IT Info. @thebandb / www.xyofeinstein.be
nog herinnert? Vandaag hebben veel leerlingen internet thuis of vanaf een zekere leeftijd op zak. Maar gebruiken ze die technologie wel om de informatie na te
voor informatie. Voor dit laatste heb je namelijk als
kijken die de leerkracht meegeeft? Moedigen we
leerkracht door je opleiding, je kennis maar ook door
onze leerlingen hier genoeg toe aan? En als ze dit
je levenservaring én gezond verstand meer dan een
al doen, zal je als leerkracht dan ook even positief
streepje voor op je leerlingen.
reageren als mijn docente achttien jaar geleden? Want positief reageren is echt wel de juiste optie.
En als dan je leerlingen je toevallig moeten uit leggen hoe een bepaalde technologie werkt, dan is
Het toont namelijk dat de leerling bezig is met je
dat geen schande. Meer nog, recent onderzoek aan
vakgebied en geleerd heeft bronnen te checken
de universiteit van Berkeley toont dat kleuters sneller
(waarvan jij als leerkracht een belangrijke bent).
weg zijn met technologische gadgets dan achttien
Zelfs als de informatie die een leerling vandaag
jarigen. Wedden dat ook zij zich binnen twintig jaar
uit zijn mobieltje haalt niet blijkt te kloppen, is dit
zullen afvragen wat er nu allemaal uitgevonden
een fantastisch leermoment. Het wordt dan een
wordt? Ik ben er trouwens van overtuigd dat er dan
spontane les Mediawijsheid waarbij je andere
nog steeds leerkrachten zullen zijn die hun gezond
kinderen dingen over het onderwerp kan laten
verstand en levenservaring ten dienste zullen stellen
opzoeken en aftoetsen aan kwaliteitscriteria
van die leerling.
APS IT Info
11
De ontwikkeling van ICT Technologische doorbraken kregen ook betekenis voor het onderwijs in ons land. In vogelvlucht langs de hoogtepunten in de ontwikkeling van ICT.
Van Slimme box tot IPON
1994: Oprichting APS IT-diensten met drie leveranciers: Novell, WordPerfect en Microsoft • 1995: Slimme box • Lancering
diensten sluit een licentie-overeenkomst af met McAfee, toen nog Network Associates geheten • Windows 98 • De iMac usb-stick • 2001: APS IT-diensten sluit een licentie-overeenkomst af met Adobe • Introductie Windows XP • 2002: AP
Symantec • 2003: Introductie Office 2003 • 2004: Oprichting BIC-netwerk • Introductie iPod • 2006: Lancering SURF
Eerste iPhone • Windows Vista • Cumulus Project • 2008: IPON 2008, de eerste beurs (zie kader) • Eerste Android sm
2009: Windows 7 • 2010: Apple lanceert de iPad • Introductie Office 2010 • 2011: De eerste Blackberry smartphones k
2012: Windows 8 • Office 365 • 2014: APS IT-diensten bestaat 20 jaar • Het BIC-netwerk bestaat 10 jaar • Microsoft s
12
APS IT Info
Slimme box De slimme box was handig voor het verzenden van grotere pakketten software. WordPerfect 5.1 bijvoorbeeld, de toenmalige standaard, moest vanwege de grootte verdeeld worden
g Windows 95 • 1997: Oprichting Google • 1998: APS IT-
over zes diskettes.
IPON 2008-2014 In 2008 organiseren APS IT-diensten,
c komt beschikbaar • 2000: Windows 2000 • Introductie S IT-diensten sluit een licentie-overeenkomst af met
Fspot.nl basisonderwijs • 2007: Introductie Office 2007
martphone • Nederlandstalige versie van Facebook
komen op de markt • Android tablets maken hun opmars
stopt support Windows XP en Office 2003
SLBdiensten, de Algemene Vereniging van Schoolleiders (AVS) en (toenmalige) uitgeverij Vives de eerste editie van het ICT Platform Onderwijs Nederland. Het is een vakbeurs en een congres in één. Er is een interactief programma met lezingen, seminars en workshops. Meer dan tachtig leveranciers en de grote educatieve uitgeverijen presenteren hun nieuwste diensten en producten. De beurs is een groot succes, een jaar later wordt de volgende IPON georganiseerd met nog meer bedrijven en bezoekers. Zeven jaar achtereen wordt de beurs georganiseerd, het decor is de Jaarbeurs in Utrecht.
Windows XPensioen Vanaf het voorjaar 2014 wordt het besturingssysteem Windows XP niet meer ondersteund door Microsoft. Tal van scholen maakten lange tijd gebruik van Windows XP. Om scholen voor te bereiden op deze verandering, organi seerde APS IT-diensten in samenwerking met Microsoft een bijeenkomst en een webinar over het muteren van Windows XP naar een nieuwe versie.
APS IT Info
13
Leveranciers APS IT-diensten biedt het onderwijs een ruim portfolio aan licenties. Hoe zien leveranciers de huidige én toekomstige samenwerking met APS IT-diensten?
Samen voor het onderwijs Innoveren en anticiperen Wie:
Ruud Groeneboer
speelt hier dagelijks een belangrijke
Bedrijf:
iolo Data Protection
rol in, want zij maken dit mogelijk
Functie: Algemeen Directeur
doordat ze al jarenlang goede relaties
Licenties: System Mechanic
hebben opgebouwd met de belang
[email protected]
rijkste softwarefabrikanten. Zo ook met iolo technologies. We doen nu
‘Inspirerend onderwijs aanbieden is
al vier jaar zaken met APS IT-diensten
van groot belang om leerlingen te
en ik mag gerust zeggen dat het tot
motiveren. Eén van die factoren is het
volle tevredenheid gaat. Wij zullen
aanbod van courante en up-to-date
de komende jaren de onderwijsmarkt
software, om leerlingen bijvoorbeeld
in haar volle breedheid blijven bedienen
niet het gevoel te geven dat de
met onze oplossingen. Voor dit jaar
installatie van het volledige pakket
school achter loopt. Het hedendaagse
verwachten we via APS IT-diensten
meer noodzakelijk is. De installatie
onderwijs vraagt om leerlingen die
onze iolo Omnicare solution te posi
van een zogenaamde ‘agent’ (een klein
naadloos kunnen binnenstromen in
tioneren. Dit is een cloudoplossing
bestand) volstaat om toch volledige
vervolgopleidingen. APS IT-diensten
van System Mechanic waarbij geen
functionaliteit te verkrijgen.’
APS IT-diensten bouwt bruggen Wie:
Lisanne Bos
diensten en educatieve uitgevers willen
Bedrijf: Microsoft
we pilot-klassen mogelijk maken, zodat
Functie: Business Development
scholen kunnen experimenteren. Samen
uitproberen met het onderwijs wat de
Manager Educatie Team
Licenties: Serverproducten, Office-
didactische mogelijkheden zijn. Een
ander belangrijk product dat ook voor
producten en Office 365
[email protected]
het primair onderwijs interessant is, is natuurlijk Office 365. APS IT-diensten
14
‘Ik ben contactpersoon binnen Microsoft
faciliteert masterclasses en trainingen
voor APS IT-diensten. APS IT-diensten
over onder andere het implementeren
is het primaire aanspreekpunt voor
en gebruiken van Office 365 en
scholen, ik onderhoud vervolgens
OneNote. Zo zorgt APS IT-diensten
van APS IT-diensten, is met name
warme contacten met APS IT-diensten.
ervoor dat de software die Microsoft
een netwerk van ambassadeurs die
Cloud first, mobile first. Dat is de nieuwe
aanbiedt optimaal gebruikt kan worden
met elkaar samenkomen. Soms mogen
strategie van Microsoft. Leerlingen
in het onderwijs. APS IT-diensten is
wij ook sessies verzorgen, zoals over
moeten altijd en overal kunnen leren,
voor ons een strategisch belangrijke
Windows 8. APS IT-diensten helpt om
op elk device. We bieden Windows 8
gesprekspartner, zij weten als geen
de klant te ontzorgen, ook met training
als een platform aan, op een tablet of
ander wat er leeft bij besturen en op
en advies. Ze bouwen een brug tussen
laptop, wat je wilt. Samen met APS IT-
scholen. Het BIC-netwerk, een initiatief
vraag en aanbod.’
APS IT Info
APS IT-diensten is uniek in Europa Wie:
Pascal van Belleghem
zo’n interessante markt voor ons, maar
Bedrijf: McAfee
in andere opzichten juist wel. De
Functie: Account Manager
scholen zijn de toekomst, als leerlingen
Licenties: Beveiligingsoplossingen
al vroeg kennismaken met onze beveili
[email protected]
gingsoplossingen en ze zijn er blij mee, dan hebben we later een streepje vóór.
‘We werken nu alweer twaalf jaar samen
In het bedrijfsleven draait het vooral om
met APS IT-diensten. Daarbij gaat het
het bewaken van data. In het onderwijs
telkens om contracten voor een periode
gaat het meer om het beveiligen van de
van drie jaar. We zijn destijds begonnen
werkplek zelf. Een werkplek op school
met één product, anti-virussoftware.
was vroeger niet aangesloten op het
Eerst mochten alle scholen er gratis
internet. Nu wel, en dus zijn er andere
deel zijn van zogenaamde suites, zijn
gebruik van maken. Nu betalen ze nog
vormen van beveiliging nodig. Ook voor
we continu aan het verbeteren. Daarop
steeds heel weinig. Dat is het mooie van
de leerlingen, zodat ze veilig kunnen
ligt onze focus voor de toekomst.
onze samenwerking, we bereiken dankzij
surfen. Vroeger deed de leerkracht de
We organiseren een keer per jaar een
APS IT-diensten alle scholen en kunnen
ICT er een beetje bij, dat is nu wel
vrijwilligersdag, in het kader van ons
zodoende onze producten voor heel
anders. Er is veel meer professionali
online programma Safety for Kids.
weinig kosten aanbieden. Alle regelingen
sering en het aanbod aan oplossingen
Dan geven we gratis een dag opleiding
worden op één datum geregeld. In één
is ook groter geworden. Er zijn maar
veiligheid op scholen, om te leren het
keer zijn alle orders voor alle scholen
weinig spelers die zich richten op het
internet veilig te gebruiken. Dat is iets
geregeld, op hetzelfde tijdstip. Ook
basisonderwijs. APS IT-diensten is uniek
wat ik graag in samenwerking met
voor het thuisgebruik via SURFspot.nl.
in Europa en er is geen enkele partij te
APS IT-diensten zou willen uitbouwen.
Dat maakt het heel efficiënt. Puur
vinden die vergelijkbaar met hen is. Onze
Zo kunnen we gezamenlijk ook in de
financieel gezien is het onderwijs niet
bestaande producten, die vaak onder
toekomst het onderwijs van dienst zijn.’
Klaar voor nu en de toekomst Wie:
Cor van Gils
onze producten. Zo zijn er cloud
Bedrijf:
Media Security Networks
oplossingen voor veilig internetgebruik
Functie: Directeur-oprichter
in de maak. De computernetwerken
Licenties: YourSafetynet School+
van scholen zijn meestal wel beveiligd
[email protected]
met antivirus- en spamsoftware, maar een ICT-beleid, dat voldoet aan de
‘Veilig gebruik van internet en nieuwe
privacywetgeving, ontbreekt vaak.
media is een prioriteit voor scholen,
YourSafetynet school+ voldoet aan
maar ook voor ouders. Een veilige
alle schriftelijke- en technische eisen
werk- en leeromgeving is een onmisbare
inzake de Wet bescherming persoons
randvoorwaarde voor goed onderwijs.
gegevens (Wbp). Wij verwachten dat
Uit talloze onderzoeken blijkt dat
de komende jaren in de hoek van
dus is ook daarvoor APS IT-diensten de
leerlingen in een veilige leeromgeving
beveiligingssoftware de nadruk zal
aangewezen partner om deze diensten
een hogere leeropbrengst realiseren.
komen te liggen op het naleven van
bij het onderwijs aan te bieden.’
Kinderen omarmen de computer,
de privacywetgeving.
maar zijn zich te weinig bewust van
APS IT-diensten is voor ons een
de mogelijke gevaren. YourSafetynet
onmisbare schakel in het contact met
School+ is software om de keerzijde
het primair onderwijs. APS IT-diensten
van computergebruik, van cyberpesten
stelt zich altijd heel open op en is erop
tot chatverslaving, tegen te gaan. Het
gericht om samen succes te boeken.
softwareprogramma is gericht op het
Voor mij geldt dat de samenwerking
beschermen en begeleid gebruiken
een uitstekende vorm van synergie
van de computer en het internet. Wij
is, waarbij één plus één echt drie is.
richten ons ook de komende jaren op
Onze software is in het belang van de
het vernieuwen en verbeteren van
leerling en de onderwijsinstelling. En
•
APS IT Info
15
Samenwerking APS IT-diensten, SLBdiensten en SURFmarket zijn verschillende organisaties met een eigen gezicht. Maar met een gezamenlijke doelstelling: de belangen van het Nederlandse onderwijs op het gebied van ICT behartigen. Door samen op te trekken en gebruik te maken van elkaars kennis en ervaring. Jeroen Borgsteede, Algemeen Directeur van SLBdiensten en Jan Bakker, Directeur SURFmarket, vertellen over de nauwe samenwerking met APS IT-diensten, nú en in de toekomst.
Eén gezicht van het onderwijs
Samen sterk APS IT-diensten, SLBdiensten
maar ook om zélf kennis in huis te
te kunnen bedienen’, legt Jan uit.
en SURFmarket werken al vanaf hun
hebben. We treden als één gezicht
‘Dat is efficiënt en spaart de leverancier
oprichting samen. ‘We zijn in principe
naar buiten aan de leverancierskant.’
inspanning en dus geld uit. Dat vertaalt
drie verschillende organisaties die
De samenwerking biedt veel voordelen
zich normaliter in betere voorwaarden
zelfstandig hun eigen sector kunnen
voor leveranciers. ‘Voor de leverancier
dan dat instellingen ieder voor zich
bedienen’, zegt Jeroen. ‘Het is goed
is het een groot voordeel om binnen
kunnen realiseren. Het overkoepelend
om samen te werken waar het nodig is,
één afspraak het gehele onderwijs
belang voor het Nederlandse onderwijs
Jan Bakker: ‘De samenwerking zal zich de komende jaren meer en meer op het domein van clouddiensten begeven.’
staat voorop en dat stralen we uit.’ Jeroen vult aan: ‘Het is niet zo dat we allemaal contact hebben met alle leveranciers. Simpelweg omdat bijvoorbeeld in het hoger onderwijs andere ICT-behoeften spelen dan in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs Jan Bakker
16
APS IT Info
en vice versa. Elke keer kijken we waar het belangrijk is om met zijn drieën de
Your Own Device en de cloud verhogen de vraag van het onderwijs om kennis en inzicht op het gebied van ICT.’ Jan zegt daarover: ‘Juist hier loont het samen op te trekken en gebruik te maken van elkaars kennis en ervaring. Dat altijd tegen de achtergrond van
‘Jeroen Borgsteede: ‘Ik zie de samenwerking met APS IT-diensten hechter worden.’
Jeroen Borgsteede
leveranciers tegemoet te treden.’ Jan:
gebaseerd is op de technologie
het behartigen van de belangen van
‘We hebben onderling begrip voor de
achter surfmarket.nl. En de webwinkel
het gehele Nederlandse onderwijs.
specifieke behoeften van de diverse
SURFspot.nl, die ook voor het basis
De uitdagingen zijn groot, alleen al
segmenten en houden daar bij de
onderwijs beschikbaar is.
op het gebied van privacy.’
rekening mee. Vanuit de samenwerking
Betaalbaar blijven
‘We bekijken waar we kunnen
treden we vaak op als consortium, om
Natuurlijk willen APS IT-diensten,
samenwerken met het meeste voordeel
maximale schaalvoordelen te realiseren
SLBdiensten en SURFmarket ook voor
voor het onderwijs’, stelt Jeroen. ‘Ieder
van basisschool tot en met universiteit.
de komende jaren het Nederlandse
van ons blijft zorgvuldig zijn achterban
Overigens zie je dat veel zaken generiek
onderwijs blijven helpen aan goede
polsen over wat de ontwikkelingen zijn
van aard zijn, zeker in het geval van
en betaalbare ICT. Jeroen: ‘SLBdiensten
en wat voor vraag dat losmaakt. Dan
het aanbieden van clouddiensten.’
zal vooral op het gebied van kennis
kunnen wij op tijd met de relevante
ontwikkeling en kennisoverdracht gaan
leveranciers om tafel. Zo doen we dat
instellingen ligt het natuurlijk anders.
samenwerken met APS IT-diensten,
al jaren en dat moeten we blijven
In het primair onderwijs ziet men
om gezamenlijk proposities te kunnen
volhouden. We willen gezamenlijk een
niet zo veel van SLBdiensten en
aanbieden. Enige tijd geleden hebben
win-winsituatie blijven smeden. Want
SURFmarket. En datzelfde geldt voor
we daartoe gezamenlijk TAC TIX
daar spint het onderwijs goed garen bij
de andere segmenten. Jeroen: ‘In het
opgericht, waar aanvankelijk APS IT-
en zo blijven we het onderwijs miljoenen
contact met de onderwijsinstellingen
diensten het meest invulling aan
euro’s besparen. We zijn daar weleens
kiest een ieder zijn eigen nuances,
heeft gegeven. SLBdiensten gaat zich
te bescheiden over, denk ik. Het is lastig
toon en marktbenadering.’
nu ook meer hier op richten. Het
om exact te becijferen hoeveel we
aanbod van workshops, consultancy
besparen, maar het gaat over tientallen
der jaren geëvolueerd van aanvankelijk
en trainingen willen we samen verder
miljoenen euro’s. Zo dragen wij ons
alleen afspraken over licentierechten,
uitbouwen. Er ontstaat meer en meer
steentje bij aan goed onderwijs in ons
naar afspraken voor samenwerking op
vraag vanuit het onderwijs, zowel bij
land, want de euro’s die je niet uit
het gebied van distributie (logistiek)
het primair als het voortgezet onder
hoeft te geven aan softwarelicenties
en het gebruik van omgevingen. Een
wijs, om ondersteuning op het gebied
kunnen aan goed onderwijs worden
goed voorbeeld van dat laatste is de
van kennis van ICT. Er komt een
besteed. Wij zijn onafhankelijk van
samenwerking tussen APS IT-diensten
nieuwe generatie van ICT-middelen
leveranciers, en dat maakt ons tot een
en SURFmarket voor de nieuwe
en software in nieuwe verschijnings
neutrale en betrouwbare partner voor
webwinkel apsitdiensten.nl, die
vormen. Ontwikkelingen zoals Bring
het onderwijs.’
onderhandelingen met leveranciers
In het contact met de onderwijs
De samenwerking heeft zich in de loop
•
APS IT Info
17
De toekomst Voor de komende jaren spelen er tal van belangrijke thema’s in de wereld van onderwijs en ICT. Thema’s zoals Professionalisering, 21st Century Skills, Hardware en Infrastructuur. In het BIC-netwerk zijn rondom deze onderwerpen werkgroepen geformeerd. Op de BIC-conferentie komen ze eveneens uitgebreid aan de orde. Erik van der Saag, Marinus Janssen Steenbergen en John van der Sman geven als BIC’er hun visie. Wat zijn hun verwachtingen?
Thema’s voor de toekomst ICT-toepassingen kunnen niet
en het dicteeprogramma downloaden.
leraar in het primair onderwijs vaak te
functioneel zijn zonder goede ICT-infra
Ook gaf dit mogelijkheden tot chatten.
wensen overlaat. Op dat gebied moet
structuur. Zonder goede bekabeling,
Internetten met een 14k4 modem. Ik
de komende jaren een inhaalslag worden
routers, switches, modems, patchkasten,
herinner me nog de eerste lijnen die
gemaakt. Deze professionalisering staat
WiFi-punten en servers, werken laptops,
zich langzaam horizontaal opbouwden
hoog op de agenda van het management
tablets, pc’s en digiborden niet naar
op het scherm. Online! Wauw! Nu zijn
van de scholen. Momenteel wordt het
behoren. Erik van der Saag, BIC’er bij
er digiborden en touchscreens, tablets
model SBL Competenties gehanteerd,
Stichting Tabijn (zie ook pagina 20), is
en de cloud. Het tijdperk van draadloos
op basis daarvan hebben de scholen
verbonden aan de werkgroep Hardware
werken en (bijna) serverloze basis
de mogelijkheid aan te tonen of
en Infrastructuur binnen het BIC-
scholen is aangebroken. Al die appa
leerkrachten aan de competenties
netwerk. Hij plaatst de ontwikkelingen
raten bieden enorme kansen voor het
voldoen. Het voornemen is om ICT
in zijn vakgebied allereerst in een
onderwijs.’ Goede keuzes voor een
Bekwaamheid te integreren met de
historisch perspectief, om aan te geven
ICT-infrastructuur kunnen pas worden
hoeveel er in korte tijd veranderd is.
gemaakt als er helder beleid is
‘In 1985 volgde ik aan Het Nederlands
ontwikkeld: welke informatievoorzie
Instituut Voor Automatisering een
ningen dienen op welke wijze te worden
cursus Basic programmeren en
gebruikt? ‘De snelheid van verande
kreeg hiervoor een Sharp MZ 700
ringen is enorm’, zegt Erik. ‘De snelheid
homecomputer met plotter tot mijn
en bandbreedte van het internet wordt
beschikking. Het geheel werkte met
cruciaal. Het primair onderwijs heeft
een cassettebandje. Niet lang daarna
dan ook beslist glasvezel nodig.’
had ik mijn eerste auditieve dictee
18
‘De snelheid van het internet wordt cruciaal. Het primair onderwijs heeft glasvezel nodig.’
programma af. De kinderen in de klas
ICT Bekwaamheid
vonden het prachtig. Later konden
Het BIC-netwerk ontplooit initiatieven
meerdere P2000 homecomputers in
om de ICT Bekwaamheid van leraren
een soort netwerk met elkaar verbonden
te bevorderen. Marinus Janssen
worden. Via een zelf geknutselde
Steenbergen, als BIC’er werkzaam
bekwaamheidseisen van de leerkracht.
RS232 interface kon ik een cassette
bij Stichting SPOM (Samenwerkings
Vooralsnog is dit niet het geval. Er is
recorder laten starten en stoppen door
bestuur Primair Onderwijs Maas en
daarom een ICT Bekwaamheidsscan
een “loop” te programmeren. Kinderen
Waal), is hierbij betrokken. Hij vertelt:
ontwikkeld door een aantal BIC-leden
van groep 8 spraken korte dictee
‘Leerkrachten zijn vakinhoudelijk
met medewerking van onder andere
zinnetjes in op een 10 minuten bandje.
geschoold en worden geacht vakdidac
Kennisnet ten aanzien van vijf
Zo kon de hele school de woord
tisch en pedagogisch bekwaam te zijn.
domeinen: Pedagogisch en Didactisch
pakketten auditief met de P2000
Maar veel leerkrachten hebben nog
handelen; Werken in de schoolcontext;
oefenen. Met behulp van het Miniware
geen opleiding gehad voor “Onderwijs
Professionele ontwikkeling; Digitale
modem bracht ik een bulletinboard
en ICT”. Onderzoeken wijzen uit dat de
basisvaardigheden en Mediawijsheid
in de lucht. Mensen konden inloggen
ICT-bekwaamheid van een gemiddelde
competenties. In de scan worden
APS IT Info
Erik van der Saag
Marinus Janssen Steenbergen
John van der Sman
de minimale bekwaamheidseisen
aangetoond dat zogenaamd frontaal
database. Leerkrachten kunnen de
afgenomen. De school of stichting kan
onderwijs het minste rendement
content vervolgens arrangeren: dus
zelf domeinen en vragen toevoegen.
oplevert. Maar juist interactie met
selecteren en ordenen naar hun eigen
Op 5 juni, tijdens de conferentie ter
elkaar, levert het beste resultaat op.
inzicht. En daarna kunnen leerkrachten
gelegenheid van het tienjarig bestaan
Het is dus van belang om te onderzoeken
en kinderen met het leermateriaal
van het BIC-Netwerk, wordt de scan
hoe je daarop het onderwijs het beste
aan de slag. Dit proces wordt wel
gepresenteerd.’ (Voor meer over
kunt inrichten. Daar focussen wij ons
de educatieve contentketen genoemd
professionalisering, zie ook pagina
de komende jaren op. Een leerkracht zal
(ECK). Dit is een soort standaard om
8 in dit nummer.)
gebruik gaan maken van zogenaamde
ervoor te zorgen dat alle betrokken
leerarrangementen, waarbij je zelf het
partijen op een manier werken die
onderwijs kunt arrangeren. De leer
op elkaar aansluit.
‘Kinderen groeien op in een heel
kracht wordt dan de organisator van de
Online leren is leren via het internet.
andere tijd dan wij. We kunnen het
lesstof, waarbij hij leerlingen uitdaagt
Bijvoorbeeld door op YouTube naar
onderwijs niet inrichten op dezelfde
om te gaan leren. Bij kinderen die op
informatieve filmpjes te kijken, of
wijze als dat bij vorige generaties ging.’
die manier worden uitgedaagd, neemt
door oefeningen met taal en rekenen
John van der Sman is BICT-coach bij
de interesse om te leren toe. ICT is
te oefenen met speciale software, die
SKOSO, Stichting voor Katholiek
en blijft nadrukkelijk een hulpmiddel.
de persoonlijke prestaties opslaat en
Onderwijs Sint-Oedenrode en verbonden
Het blijft van belang om naar buiten te
bijhoudt zodat een kind helemaal in
aan de vakgroep 21st Century Skills. ‘Als
gaan en om dingen praktisch te ervaren.
zijn eigen tempo door de lesstof kan.
we kinderen willen laten leren zoals
ICT biedt enkel de mogelijkheden.’
Online leren is een belangrijke pijler
21st Century Skills
wij zelf geleerd hebben, dan doen we
van gepersonificeerd leren en naar
andere dingen. Het gedachtegoed van
Educatieve content en online leren
21st Century Skills komt vanuit de ICT,
Ook op andere gebieden zal in de nabije
omdat ICT er een voorname rol in speelt.
toekomst een accent komen te liggen,
Meer informatie:
Maar het gaat niet om de ICT, maar
met name wat betreft educatieve
www.educatievecontentketen.nl
over een andere manier van onderwijs
content en online leren. Voor deze
geven aan kinderen. Op een manier
thema’s heeft het BIC-netwerk eveneens
die tegemoet komt aan de wensen van
vakgroepen in het leven geroepen.
deze tijd.’ Naast taal en rekenen en de
Educatieve content is leermateriaal in
kernvakken, gaat het om samenwerken,
digitale vorm. Het leermateriaal moet,
creativiteit, ICT-geletterdheid, commu
uiteraard, eerst worden ontwikkeld
niceren, probleemoplossend vermogen,
en vervolgens goed worden opgeslagen.
kritisch denken en sociale en culturele
Dat laatste is belangrijk om het
vaardigheden. John: ‘Al deze vaardig
leermateriaal beschikbaar te stellen
heden hebben te doen met interactie.
voor gebruikers (leerkrachten) in een
In het verleden is al gebleken en
goed vindbare en gebruikersvriendelijke
ze tekort’, stelt hij. ‘Ze hebben recht op
verwachting zal dat in de komende jaren een grote vlucht nemen.
•
APS IT Info
19
10 jaar BIC-netwerk Het BIC-netwerk bestaat tien jaar. De club van pioniers met een schroevendraaier op zak is uitgegroeid tot een levendig netwerk met inspirerende bijeenkomsten. Erik van der Saag, BIC’er bij Stichting Tabijn, Albert Schot en Dolf Gagestein, beide verbonden aan APS IT-diensten, over de groeiende waarde van het BIC-netwerk als ‘community’.
BIC-netwerk gaat mee met de tijd
Een netwerk van belang Hoe begon het BIC-netwerk?
Erik: ‘We hebben een paar keer met tien man
Erik: ‘Na een oproep van APS IT-diensten was
bij elkaar gezeten, en concludeerden dat er bij
op 1 oktober 2003 de eerste bijeenkomst van
de diverse besturen steeds vaker zogenaamde
een klankbordgroep in oprichting. Destijds
bovenschoolse ICT’ers werden aangesteld, de
was ICT op school een zaak voor de Onderwijs
zogenaamde BIC’ers. Zo ontstond het idee om
Begeleidings Dienst (OBD). Maar de overheid
een BIC-netwerk op te richten.’
trok zich steeds meer terug uit de wereld van
Albert: ‘We wilden die groep bij elkaar brengen
onderwijs en ICT en de deskundigheid bij de
en voeden met nieuwe ideeën. Dat was ook
OBD zakte langzaam weg.’
voor APS IT-diensten goed, zo hadden we goed contact met het veld en konden we weten wat de vragen en problemen zijn. Het was voor
‘Het BIC-netwerk zal altijd bestaansrecht en toegevoegde waarde hebben.’
ons alleen de vraag hoeveel van die BIC’ers er zouden komen.’ Erik: ‘Het bestuur van Tabijn, de scholengroep waar ik werk, had mij gevraagd of ik de ICT voor heel Tabijn wilde gaan opzetten. Dat was voor mij een geweldige kans, want ik wilde juist de automatisering in en zocht al een baan in het bedrijfsleven. Er was geen e-mail en geen internet. Dat was het eerste was ik deed, zorgen dat er e-mail kwam op onze scholen. Ik werd de
20
APS IT Info
Dolf: ‘Door de terugtrekkende overheid zaten
verbindende schakel tussen ICT en de scholen.’
sommige scholen met de handen in het haar.
Albert: ‘Voor veel ICT’ers begon het als hobby
Er stonden nu wel computers, maar de ICT-
met een homecomputer, zoals een Commodore 64.’
vaardigheid bij de schoolteams was beperkt.
Dolf: ‘Het waren echte pioniers.’
We zagen dat allerlei ICT’ers individueel bezig
Erik: ‘Ik deed vooral de techniek. Tien jaar geleden
waren. We wilden die mensen niet op een eiland
was de ICT gericht op de hardware, de bekabeling,
laten zitten, maar juist de krachten bundelen.’
de verbinding.’
Dolf Gagestein, Erik van der Saag en Albert Schot
Dolf: ‘We reden allemaal rond met een
op de invoering en toepassing van ICT in de klas.
schroevendraaier in de tas. Het was ook echt
Ze worden e-coach genoemd en staan naast
een mannenclub.’
de leerkracht.’
Albert: ‘Geluidskaarten inbouwen, dat werk.’
Albert: ‘De andere invulling is meer die van een
Erik: De schoolbesturen gingen gaandeweg
Hoofd Automatisering. Dat is een heel andere rol.’
een visie op ICT ontwikkelen. Er kwam toen
Dolf: ‘Erik is een BIC’er die goed gefaciliteerd is
een kanteling van techniek naar inhoud.’
en werkt voor 32 scholen. Maar in het BIC-netwerk
Wat doet een BIC’er vandaag de dag?
zien we ook BIC’ers met twee of drie scholen, die daar één dag per week voor hebben of zelfs
Dolf: ‘Het is persoonsgebonden en per school
minder. Voor die mensen kan het echt lastig zijn
verschillend hoe de taak van BIC’er nu wordt
om iets voor elkaar te krijgen.’
ingevuld. Er zijn nu BIC’ers die zo min mogelijk
Albert: ‘Er is een groot onderling verschil. Erik
met de hardware bezig zijn. Ze focussen zich
is een typische BIC’er van een groot bestuur met APS IT Info
21
10 jaar BIC-netwerk
een grote portefeuille. Anderen moeten nog
die de opdracht krijgen of zelf de opdracht nemen
steeds ook met de schroevendraaier overweg
om een plan te maken.’
kunnen. Dat geeft de spreiding en bandbreedte Erik: ‘De rol van de verschillende BIC’ers is heel
Wat zijn discussies binnen het BIC-netwerk?
divers. Sommige hebben er nog een klas bij.
Erik: ‘De 21st Century Skills enerzijds en aan de
Vroeger deed ik van alles een beetje. Dat kan
andere kant de Citotoets, dat is een spanningsveld.’
nu niet meer. Je kunt niet de diepte in met
Albert: ‘De Citotoets vraagt om normering, om
álle onderwerpen. Mijn rol is meer vanuit
Learning Analytics. De andere kant, het 21e eeuwse
een helikopterview: kijken wat er gebeurt in
leren, vraagt een heel andere benadering. Er is
de organisatie, kunnen we nieuwe projecten
nog geen samenhang tussen en dat maakt het erg
invoeren? Hoe kunnen we meegaan met de
moeilijk voor BIC’ers en leerkrachten.’
tijd, hoe kan ik scholen uitdagen? Ik werk
Dolf: ‘Vier-in-balans blijft hét model. Een school
vraaggestuurd, maar moet soms ook een
moet de spullen op orde hebben, een visie
beetje prikkelen. Zo zie ik mijn rol als BIC’er.’
formuleren, deskundigheidsbevordering nastreven,
van het netwerk wel aan.’
Wat is de betekenis van het BIC-netwerk?
en de educatieve inhoud moet kloppen. Als de focus teveel op één kant ligt, loopt het spaak.’
Albert: ‘Voor APS IT-diensten is het netwerk heel
Hoe ziet de toekomst eruit?
belangrijk, er komt veel kennis uit het BIC-netwerk.’
Dolf: ‘We zullen doorgaan met samen nieuwe
Dolf: ‘De bijeenkomsten zijn inspirerend. Als je de
ontwikkelingen te bekijken en kijken hoe we
mensen bij elkaar hebt, is er heel veel overleg.
voor en met het basisonderwijs antwoorden
Ook onderling. Ze hebben ook contact met elkaar
kunnen vinden. De consumentenmarkt gaat
buiten de bijeenkomsten om. Het is al tien jaar
zo hard, dat kun je niet buiten de school houden.
lang een heel levend netwerk.’
We kijken per jaar en per bijeenkomst wat we
Erik: ‘Het ontmoeten van anderen en onderwerpen
kunnen doen.’
met elkaar bespreken, dat is heel inspirerend. We zoeken elkaar op, je gaat elkaar leren kennen. Op bijeenkomsten kunnen we good practices delen, om met elkaar te proberen om verder te komen. En het is ook goed om te horen wat er mis ging.’ Dolf: ‘APS IT-diensten zit midden in het netwerk, het is geen “wij” en “zij”.’ Albert: ‘We hebben veel contact met de BIC’ers
‘BIC’ers zijn nog steeds pioniers, maar nu met nieuwe middelen zoals tablets.’
in het land. Het netwerk is van enorm belang voor APS IT-diensten.’ Erik: ‘ICT stond in de beginjaren nog een beetje
22
APS IT Info
aan de rand van de organisatie, maar nu staat
Albert: ‘APS IT-diensten zal de BIC’ers blijven
er nu midden. Vanuit de ICT komen er veran
ondersteunen. Daar betrekken we alle 125
deringen in het onderwijs. Veel leerkrachten
BIC-leden bij. Ze zijn ons allemaal even lief. We
moesten gaan nadenken hoe ze digitale borden
proberen ook om op hetzelfde aantal te blijven.’
konden inzetten. Daardoor werden ze min of
Erik: ‘We willen ICT gebruiken om onderwijs beter
meer gedwongen om ook kennis te nemen van
te maken. Door bijvoorbeeld een goede inzet van
besturingssystemen, ze moesten opeens leren
tablets zie je dat het plezier van de kinderen
bestanden op te slaan. Dat heeft een versnelling
enorm toeneemt. Dat komt natuurlijk ook omdat
gebracht in kennis. Het deel van de leerkrachten
het nieuw is, maar ze zijn beter gemotiveerd om
dat achterblijft met ICT wordt steeds kleiner en
te leren en er komen minder gedragsproblemen
het aantal echte toppers groeit.’
voor. Dit soort technologie sluit aan op wat
Albert: ‘BIC’ers zijn nog steeds pioniers, maar
kinderen willen.’
nu met nieuwe middelen zoals tablets of iPads.
Albert: ‘Het is een uitdagende groep, het
Met OneNote, BYOD, het hele scala.’
BIC-netwerk heeft bestaansrecht en toegevoegde
Dolf: ‘In het primair onderwijs is er vanuit de
waarde en zal dat behouden. Aan ons de taak
ouders roep om eigentijds onderwijs. Maar hoe
om deze groep en de markt aan elkaar te blijven
ga je dat dan goed doen? Het zijn vaak de BIC’ers
verbinden. Dat willen we onder andere doen door
de BIC-leden de mogelijkheid te bieden om zich
meer dan ooit, een ‘community’ te zijn. Een
te professionaliseren op een aantal gebieden:
ICT-gemeenschap, die onafhankelijk inhoudelijke
Visie op leren met ICT, Deskundigheid, Content
initiatieven ontwikkelt en vorm geeft op het terrein
en Infrastructuur, waardoor zij in staat zijn als
van ICT in het onderwijs.’
een goede intermediair op professioneel niveau
•
de dialoog te voeren met teams van leerkrachten
Meer informatie:
aan de ene (dus de eigen onderwijsorganisatie)
Dolf Gagestein,
[email protected]
en de markt (aanbodkant van leveranciers) aan
Erik van der Saag,
[email protected]
de andere kant.’
Albert Schot,
[email protected]
Dolf: ‘We gaan ons erop richten om de BIC-leden kennis laten maken met innovatieve ontwikke lingen op het gebied van ICT in het onderwijs. We willen de BIC-leden betrekken bij innovatieve projecten die gaan spelen, zodat ze in de praktijk ervaringen kunnen opdoen. Die kennis in het netwerk kan vervolgens weer worden gedeeld. Welke projecten dat precies zullen zijn, wordt nu ingevuld. Dat hangt nauw samen met de behoeften die leven binnen het netwerk.’ Albert: ‘De ambitie van het BIC-netwerk is om, APS IT Info
23
Voor ICT in belang van uw school
