Jaarverslag 2009
Samen werken aan economische vernieuwing
Sluit je aan Ondernemers Onderwijs
Overheid Kennisalliantie
Onderzoekers
Inhoudsopgave Voorwoord
4
Doel van de Kennisalliantie
6
Resultaten op hoofdlijnen
7
Drie pijlers van de Kennisalliantie
8
Kennis
9
Activiteitenagenda Kennisalliantie 2009
10
Zes economische clusters van de Kennisalliantie
11
Transport & Logistiek
12
Greenports
14
Health & Life Sciences
16
Water- & Deltatechnologie
18
Proces & Petrochemie
20
Vrede, Recht & Veiligheid
22
Kennisbruggen
24
Arbeidsmarkt en Onderwijs
25
Netwerken
26
Innovatienetwerkbijeenkomsten 2009
27
Jaarcijfers 2009
28
Toelichting op de jaarcijfers 2009
29
Focus op de toekomst
30
Projectenoverzicht 2009
32
Medewerkers Kennisalliantie
34
4 | Samen werken aan economische vernieuwing
Bas Verkerk Voorzitter bestuur
Nico van Buren Directeur
Voorwoord
Samen werken aan economische vernieuwing Inzet op organiserend vermogen blijft nodig
Programmatische aanpak
ingezette vernieuwing van de Kennisalliantie de ruimte kreeg om zich
Volgens de Lissabonstrategie moest de EU in 2010 veranderd zijn in
Door inzet op programmatisch werken ontwikkelt de Kennisalliantie
te bewijzen. Wij zijn van mening dat de resultaten voor zich spreken
de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de
een extra instrument om het organiserend vermogen op kennis en
als het gaat om de bijdrage die geleverd is aan het versterken van de
wereld. Dat doel is niet gehaald, ook niet voor Zuid-Holland. De
innovatie in Zuid-Holland te versterken: met partners ontwikkelen
kenniseconomie in Zuid-Holland.
Kennisalliantie ziet echter geen enkele reden waarom Zuid-Holland
we een focus op vernieuwing om daarin vervolgens samen te werken
dit ambitieuze doel zou moeten loslaten. De financiële en economi-
in concrete projecten. Voorbeeld van een brede samenwerking is
sche crisis is nog niet achter de rug, en naar verwachting krijgt Europa
Delft Blue Technology. De energie waarmee consortia binnen dit
op langere termijn te maken met een kleinere groei. Dus is het nog
programma innovaties realiseren, geven een economisch impuls aan
In 2003 committeerden 24 partijen uit ondernemers, onderzoek,
belangrijker om onderscheidend te zijn en onze potentie te
de Zuidvleugel. In 2010 en 2011 gaan we meer programmatische
onderwijs en overheid zich aan het 'Handvest voor de Kennisalliantie
benutten. Daarom is investeren in kennis van groot belang. Maar
samenwerkings-verbanden aan om de kenniseconomie te verster-
Zuid-Holland', mede geïnspireerd door de Lissabonstrategie en met
investeren in kennis alleen gaat voorbij aan het optimaal benutten
ken. Hierbij kijken we naar de mogelijke bijdrage aan de regionale
zicht op veranderende sociaaleconomische verhoudingen. Partijen
van die kennis voor economische vernieuwing. De inzet op organise-
economie, de aanwezige energie (vooral onder ondernemers), de
waren zich bewust dat de ruim aanwezige kennis onvoldoende benut
rend vermogen blijft daarin nodig.
vraag of de vernieuwingen andere innovaties op gang brengen en of
Met gepaste trots blikken wij terug op een mooi jaar voor de Kennisalliantie. 2009 was het eerste jaar waarin de begin 2008
Terugblik
het programma bijdraagt aan ruimtelijk-economische ambities.
werd voor economische vernieuwing. Om hier verandering in te brengen richtte men de Kennisalliantie op.
Bijdrage aan de regionale economie
Uitgangspunten bij de oprichting van de Kennisalliantie
Door het bij elkaar brengen van ondernemers, onderzoeks- en
Economische agenda voor de Zuidvleugel onderwijsinstellingen en overheid in samenwerkingsverbanden, het
Voor de Kennisalliantie staat één adagium hoog op de lijst: Innove-
De Kennisalliantie moet het platform worden waarin deelnemers aan
creëren van gezamenlijke focus en door toe te werken naar concrete
ren doet men niet alleen. De samenwerking tussen Rotterdam, Den
de regionale kenniseconomie elkaar ontmoeten, activiteiten op elkaar
resultaten, versterkt de Kennisalliantie proces- en projectmatig de
Haag en de Provincie Zuid-Holland om in Zuidvleugelverband een
afstemmen en samen de kennisintensieve bedrijvigheid en innovatie
versnelling van innovatie en economische vernieuwing. Dit gebeurt
economische agenda voor de periode 2010-2020 te definiëren,
naar een hoger plan tillen. (Handvest Kennisalliantie Z-H)
met de inzet van de pijler Projecten, en in breder verband ook door
vinden wij van groot belang. Bestuurlijke focus en samenhang
Het bij elkaar brengen van de juiste partijen moet vooral op regionaal
de inzet van de pijlers Netwerken en Kennis. Met Netwerken zet de
bundelt energie en daadkracht. En dat is nodig in een regio die een
niveau plaatsvinden. Daar immers is sprake van een duidelijke 'focus'
Kennisalliantie in op versterking van generieke netwerken van
aantal troeven in handen heeft, maar daar alleen met inzet en
en daar kunnen partijen, complementair aan elkaar, werken aan een
innovators en het zichtbaar maken van innovatie. Respectievelijk door
finesse winst uit weet te halen. Met de juiste voorwaarden
gezamenlijk doel. Bovendien kan op regionale schaal makkelijker een
het opzetten van een Kennis Community en het jaarlijkse Kennisfesti-
scheppende omgeving kan de Kennisalliantie met ondernemers,
balans worden gevonden tussen enerzijds de behoefte aan nieuwe
val. De pijler Kennis is in dit alles ondersteunend. Kennis geeft inzicht
overheid, onderzoeks- en onderwijsinstellingen zich nog sterker
impulsen voor de kenniseconomie en anderzijds de behoeften en
in ons regionale innovatiesysteem, onder andere door samen met de
inzetten voor samen werken aan economische vernieuwing.
wensen van de partijen die op dat niveau actief zijn.
Provincie de Monitor van de Kenniseconomie uit te voeren.
Samen werken aan economische vernieuwing | 5
Doel van de Kennisalliantie Versterken economische toppositie van Zuid-Holland Zuid-Holland heeft heel veel ambitieuze ondernemers, sterke onderzoeksinstellingen, onderwijsinstanties en overheden. We kunnen een toppositie in Europa halen maar daarvoor moeten we de handen ineen slaan. En dat is precies waar de Kennisalliantie zich voor inzet: het versterken van de economische toppositie van Zuid-Holland. We doen dat door de nieuwste kennis naar het MKB te brengen en consortia te smeden die samen werken aan aansprekende innovatieve projecten.
Van initiatief tot resultaat Voor een innovatief project van samenwerkende partners is veel geld nodig. Want of het nu gaat om een heel nieuw product of technologie, of een improvement centre voor ondernemers, altijd moet er getest,
Werken aan de randvoorwaarden voor innovatie
geanalyseerd, verbeterd en afgewogen worden voordat ondernemers
Innovatie blijft een activiteit waarin de ondernemer het voortouw
de innovatie op de markt kunnen brengen. En dat betekent vaak een
neemt. Maar lokale, regionale en landelijke overheden kunnen veel
lange doorlooptijd waar veel investeringen mee gemoeid zijn.
doen om de ondernemer hierin te ondersteunen. Door de contacten
Daar helpt de Kennisalliantie bij. Als projectadviseur bij het schrijven
met ondernemers en onderzoekers identificeert de Kennisalliantie
van het projectvoorstel, als expert voor het toeleiden naar subsidie-
knelpunten en verbeterkansen. We onderzoeken de stand van zaken
fondsen als de Clusterregeling (Provincie ZH) of Pieken in de Delta
in onze regionale kenniseconomie en koppelen dit terug aan de
(Rijksoverheid) en als mediator om het project op stoom te houden.
beleidsmakers.
Elkaar weten te vinden Maar om met elkaar te kunnen samenwerken moet je elkaar eerst weten te vinden. Daarom werkt de Kennisalliantie aan het versterken
Meer informatie
van het netwerk van innovators in de provincie. We organiseren
Heeft u een innovatief idee dat u in samenwerking met onder-
evenementen waar ondernemers en onderzoekers elkaar ontmoeten
nemers en partners uit onderzoeks- en onderwijswereld wilt
en leren kennen. En we organiseren thematische bijeenkomsten waar
realiseren? Wilt u meer weten over onze netwerkbijeenkomsten
zij met en van elkaar leren wat innovatie voor hen kan betekenen.
of informatie over de Kennismonitor Zuid-Holland? Neem dan contact met ons op via 015 2840487.
6 | Samen werken aan economische vernieuwing
Resultaten op hoofdlijnen Er zijn in totaal 115 projecten aangemeld bij de Kennisalliantie. Daarvan zijn er uiteindelijk 31 ingediend bij een regeling: 10 bij
Resultaten projecten
Soort activiteit
Verdeling
Opgepakt door
Aantal
64
Kennisalliantie
64
20
Doorgeleid naar Syntens
20
Pieken in de Delta (PiD), 20 bij de Clusterregeling en 1 bij EFRO. Kennisnetwerken
De totale omvang van de projecten is ruim € 18 miljoen, zijnde het
Water & Delta
17
trajecten
totaal van de afzonderlijke projectbegrotingen van goedgekeurde projecten waaraan door de Kennisalliantie in de aanloopfase onder-
Kennisnetwerken
steuning is verleend.
Greenports
Het klantenbestand is in de loop van 2009 gegroeid van 4.500
Transport
(januari) naar 6.000 (december). De groei hangt samen met de
& Logistiek
37
business trajecten Business
20
115
Development Team
Pieken in de Delta 31
> € 10 miljoen
41
toegenomen activiteiten en zichtbaarheid van de Kennisalliantie in de Zuidvleugel.
Health & Life Science
Clusterregeling 29
€ 8 miljoen
20
Resultaten Kennisbruggen 2 bijeenkomsten
Vrede, Recht
47 Kennisgiften
en Veiligheid
24 Kennismatches
en Proces & Petro
EFRO 12
€ 1,5 miljoen
1
3 Innovation Officers Resultaten Arbeidsmarkt & Onderwijs 2 bijeenkomsten Resultaten Netwerken 4 netwerkbijeenkomsten 5 events Resultaten Kennis 5 beleidsadviezen 1 survey monitor van de Kenniseconomie 6 bijeenkomsten
Samen werken aan economische vernieuwing | 7
Drie pijlers van de Kennisalliantie Projecten Het team Projecten ondersteunt organisaties bij het realiseren van hun innovatieprojecten. De project developers hebben expertise in de aanloopfase van het innovatietraject: van idee tot de start van het innovatieproject. De ondersteuning kan bestaan uit consortium-
Netwerken Evert Baartspul Project manager 'Vanuit het organiseren van processen, het leggen van verbindingen en het ruimte geven aan belevingen, helpen wij innovaties te realiseren.'
Het team Netwerken zorgt met een voortdurende stroom kennis- en netwerkmomenten ervoor dat ondernemers in contact komen met de nieuwste kennis uit onderzoek en onderwijs, in een omgeving waarin MKB’ers elkaar ontmoeten. Het meest in het oog springend event is
vorming, samenwerkingsovereenkomsten, het ontwikkelen van een
het jaarlijkse Kennisfestival dat in oktober 2009 gehouden is in Leiden.
businesscase en het verkennen van subsidie- of financieringsmogelijk-
Maar ook tijdens kleinere netwerkbijeenkomsten zorgt het team
heden. De project developers verbinden innovators uit de onderzoek,
ervoor dat ondernemers geïnspireerd worden door nieuwe kennis en
onderwijs en ondernemerswereld in projecten die een impuls geven
praktische voorbeelden die zij direct kunnen toepassen.
aan de economie van Zuid-Holland. Het is niet eenvoudig om in te schatten wat de activiteiten opleveren Enerzijds werken project developers vraaggestuurd.
die het team initieert. Vaak worden hieruit voortkomende innovaties
Anderzijds kunnen ze vanuit hun kennis van de economische clusters,
pas na jaren duidelijk. Wat het team uit de evaluaties concludeert
nieuwe onderwerpen op de agenda zetten en zo het ontstaan van
is dat de vele nieuwe netwerkcontacten die ontstaan tijdens de
innovatieprojecten aanjagen.
bijeenkomsten en de aangeboden kennis als zeer waardevol worden beschouwd door de deelnemers.
Team Projecten
8 | Samen werken aan economische vernieuwing
Team Netwerken
Topactiviteiten
Kennis Kennis Strategie en beleid Het team Kennis onderzoekt de economische ontwikkelingen in de
Het Kennisteam heeft in 2009 verschillende adviezen opgesteld
regio en zet dat af tegen de andere regio’s in Nederland en in Europa.
als basis voor strategische keuzes en beleidsontwikkeling. Deze
Daarnaast zet het team specifieke surveys uit in opdracht van de
adviezen zijn verstrekt aan partners en de eigen organisatie.
bestuurlijke partners. De conclusies en aanbevelingen worden mee-
De belangrijkste notities van 2009 zijn:
genomen bij het opstellen van de bestuurlijk, economische agenda.
Monitor van de Kenniseconomie Klantvriendelijke regelingen
De Kennisalliantie onderzoekt regelmatig de stand van zaken in de
Evaluatie wervingsbijeenkomsten
Zuid-Hollandse kenniseconomie en vergelijkt dit met ontwikkelingen
Ontwikkelingsscenario’s Kennisalliantie
in andere regio’s in Nederland en Europa. Zo ontstaat inzicht in de
Innovatie en Clusterregeling
werking van het regionale innovatiesysteem en kan de Kennisalliantie aanbevelingen doen voor het beleid van haar partners. Naast dit algemene onderzoek worden studies uitgevoerd op specifieke
Algemene ontwikkelingen in de Zuid-Hollandse economie
onderwerpen, zoals de mogelijkheden die Europa biedt om het Zuid-Hollandse innovatiesysteem te versterken.
Kennismonitor 2009 De Kennisalliantie heeft in 2009 samen met de Provincie
De resultaten van de Monitor zijn besproken tijdens het Kennis-
Zuid-Holland een 'Monitor van de Kenniseconomie' opgesteld.
diner en aangeleverd voor het tot stand komen van de nieuwe
Hierin is onderzocht hoe Zuid-Holland op dit vlak presteert in
Economische Agenda Zuidvleugel Provincie Zuid-Holland in 2010.
vergelijking met andere regio’s in Europa. Uit de resultaten komt naar voren dat de grootste uitdaging voor Zuid-Holland is: Damien van der Bijl 'Uit de cijfers blijkt overduidelijk dat Zuid-Holland kansen laat liggen in het valoriseren van kennis'
het versterken van de overdracht van kennis naar de markt. Zuid-Holland is koploper in Nederland als het gaat om input van kennis, maar een slechte middenmoter qua output in termen van omzet, patenten en bedrijvigheid.
Conclusies van de Monitor Zuid-Holland moet investeren om een succesvolle transitie door te maken Grote maatschappelijke ontwikkelingen zorgen voor uitdagingen en kansen voor bedrijvigheid Dit alles vraagt om visie op de economische strategie
De survey die de Kennisalliantie in het kader van de Monitor
en uitvoeringsinstrumenten
uitvoert bij ondernemers bevestigt dit beeld. Ook zij onderschrijven
De overheden zullen zelf ook moeten innoveren:
de kwaliteit van de onderzoeks- en onderwijsinstellingen en wijzen
ontwikkel nieuwe bestuurlijke arrangementen om
erop dat het organiserend vermogen in de regio tekort schiet.
met minder geld meer impact te bereiken
Samen werken aan economische vernieuwing | 9
Activiteitenagenda Kennisalliantie 2009 Januari - Innovatienetwerkbijeenkomst ‘Nieuw’
Mei - Themabijeenkomst ‘Gezondheid uit de kas’ - Netwerken: Kick off ‘European Satellite Navigation Competition’
Oktober - Themabijeenkomst ‘3e Delftse Waterconferentie’ - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Waterberging in urbaan gebied 1’ - Ontwikkelworkshop ‘De proeffabriek’ - Ontwikkelworkshop ‘Biopesticiden’ - Innovatienetwerkbijeenkomst ‘Octrooien’ - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Waterberging in urbaan gebied 2’
10 | Samen werken aan economische vernieuwing
Februari
Maart
- Ontwikkelworkshop ‘Supply chain finance’ - Ontwikkelworkshop ‘A4 Service’ (‘Pieken in de Delta’ en Clusterregeling)
- Ontwikkelworkshop ‘Integraal stedelijk waterbeheer 1’ - Bijeenkomst 'Veiligheidsnetwerk'
Juni
Juli / Augustus
- Themabijeenkomst en ontwikkelworkshop ‘Langer gezond thuiswonen/Robotisering in de zorg’ - Ontwikkelworkshop ‘Algenteelt en glastuinbouw’
- Themabijeenkomst 'Biobased economy en logistiek' - Ontwikkelworkshop ‘Safe efficiënt Zuidvleugel’
November - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Afvalwatersysteem’ - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Zichtbare Waterkwaliteit’ - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Waterberging in urbaan gebied 3’ - Kennisfestival 2009 in Leiden - Ontwikkelworkshop ‘Gezondheid uit de kas’ - Ontwikkelworkshop ‘Robotica in de zorg’
- Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Afvalwatersysteem 2’ - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Zichtbare Waterkwaliteit 2’ - Ontwikkelworkshop ‘SWOT Drechtsteden’ - Ontwikkelworkshop ‘Spacematch’ - Ontwikkelworkshop ‘Biomarkers’
April - Netwerkbijeenkomst ‘Pieken met perspectief’ - Ontwikkelworkshop ‘Flora Holland Intermodaal vervoer’(Greenrail) - Ontwikkelworkshop ‘Supply chain finance 2’ - Innovatienetwerkbijeenkomst ‘Oud en nieuw’ - Arbeidsmarkt & Onderwijs bijeenkomst ‘De interactie tussen HBO-instellingen en het bedrijfsleven’
September - Wervingsbijeenkomst ‘Pieken in de Delta’ en Clusterregeling - Themabijeenkomst ‘De vraaggestuurde glastuinbouwketen van de toekomst’ - Ontwikkelworkshop ‘Integraal stedelijk waterbeheer 2’
December - Themabijeenkomst ‘Nazorg bij overstromingen’ - Innovatienetwerkbijeenkomst ‘Kennis’ - Convenantondertekening Kennisbruggen - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Waterberging in urbaan gebied 4’ - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ‘Afvalwatersysteem 3’ - Ontwikkelworkshop Delft Blue Technology ’Zichtbare Waterkwaliteit 3’
Zes economische clusters van de Kennisalliantie
Transport & Logistiek Health & Life Sciences Greenports
Water- & Deltatechnologie
Vrede, Recht & Veiligheid Proces & Petrochemie
Samen werken aan economische vernieuwing | 11
Topactiviteiten
Transport & Logistiek De Kennisalliantie is binnen het cluster Transport & Logistiek betrokken bij een aantal grote innovatieprogramma’s. En dat is belangrijk want dit cluster is in 2009 door de economische crisis hard getroffen. Door de grote daling in het wereldhandelsverkeer zijn ondernemers geconfronteerd met teruglopende omzetten. Gecombineerd met de blijvend sterke concurrentie uit Hamburg en Antwerpen moet de sector flink investeren in innovaties die bijdragen aan slimmer, sneller en efficiënter werken. De Kennisalliantie initieert en versterkt initiatieven waarmee de sector nieuwe kansen kan benutten. Waar mogelijk in samenwerking met andere economische clusters. Aanvullend hierop is voorgesteld om proces- en diensteninnovaties, dus ook niet-technologische innovaties, in logistieke ketens subsidiabel te stellen binnen de Clusterregeling.
Sander van der Wal Project developer Transport & Logistiek “Van niet alle projecten wordt het op prijs gesteld als daarover gepubliceerd wordt. Het komt voor dat de partners zich beroepen op geheimhouding om hun voorsprong in de markt te behouden.”
12 | Samen werken aan economische vernieuwing
Greenrail Circa 60% van alle Nederlandse tuinbouw- en sierteeltproducten, met een totale productiewaarde van € 7 miljard, wordt geproduceerd in het westen van het land. Een goede bereikbaarheid van dit gebied is dus essentieel. Eén van de grote uitdagingen van de Greenports is dan ook om de bereikbaarheid nationaal en internationaal te verbeteren. Daarom worden er verschillende initiatieven ontplooid, waaronder de projecten Greenrail en Greenrail Terminal. Intermodaal transport De sector moet klaargestoomd worden voor railvervoer als volwaardige aanvulling op bestaande transportmogelijkheden. Mits de logistieke knooppunten van vervoer via het spoor goed kunnen worden gemanaged, zijn de voordelen van vervoer via het spoor duidelijk: Meer containervervoer mogelijk, snel, duurzaam, betrouwbaar en tegen concurrerende prijzen via een perfect geconditioneerd spoor naar en in het Europese achterland.
Het doel van Greenrail is intermodaal transport van sierteeltproducten naar Europese achterlandbestemmingen mogelijk te maken. In dit proces is het belangrijk om regie op de logistieke keten te houden. Daarom is de regiefunctie geborgd in het project. 4 O’s Voor GreenRail is een consortium nodig van private bedrijven en kennisinstellingen onder leiding van Flora Holland die de sierteeltproducten per spoor naar het achterland brengt.
Sander van der Wal assisteert bij het vormen van een consortium. Hij adviseert bij de projectbeschrijving voor de Pieken in de Delta subsidieaanvraag en sorteert het project voor bij het ministerie van Economische Zaken. Daarnaast bemiddelt Van der Wal bij het verkrijgen van de vereiste provinciale co-financiering.
De aanvraag Pieken in de Delta is eind 2009 gehonoreerd door het ministerie van Economische Zaken. Consortium: 20 private bedrijven, kennisinstellingen, Flora Holland Investering: € 1,6 miljoen
Proeftuin Maritieme Innovatie De gemeente Sliedrecht neemt in 2007 het initiatief om de innovatiekracht van de maritieme sector, waarin de binnenvaart een grote rol speelt, in de Drechtsteden te versterken. Toch komt het project niet van de grond. Samen met Teun Muller, voorzitter van Werkgevers Drechtsteden trekt Sander van der Wal het project vlot. Hij analyseert in 2009 of het project voldoende potentie heeft en waarom het project stokt. Zijn conclusie: het project is de investering waard. Daarom gaat hij op zoek naar draagvlak voor het project. Er zijn verschillende interventies nodig om beweging en positieve energie bij de partners te creëren.
aangevraagd. De integrale investering komt daarmee op € 1,5 miljoen. Met ’t Plaatje als aanleiding hebben de gemeenten Sliedrecht, Drechtstreden, Werkgevers Drechtsteden en de Kennisalliantie in 2009 een businesscase Proeftuin Maritieme Innovatie laten uitwerken door Holland Marine Equipement (HME). In de proeftuin worden collectieve innovatieprojecten zoveel mogelijk met studenten van MBO, HBO en universiteiten of onderzoeksinstellingen geïnitieerd en uitgevoerd.
Het resultaat is dat het Drechtstedenbestuur de komende drie jaar totaal € 300.000 beschikbaar stelt. Ook private partijen dragen financieel bij en er is een financiële bijdrage van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling De aanvraag Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) is eind 2009 ingediend en inmiddels gehonoreerd. Consortium: HME, Hogeschool Rotterdam, ROC Leonardo da Vinci, Werkgevers Drechtsteden, vervoerders, gemeenten Sliedrecht en Drechtsteden Investering: € 1,5 miljoen
Project Side Wing Voor transport van goederen over de weg wordt vooral gebruik gemaakt van trekkeropleggercombinaties. Vanwege het grote laadvolume van deze voertuigen gaat dit tijdens het rijden met veel luchtverplaatsing en dus weerstand gepaard. De aerodynamische weerstand van een truck kan onafhankelijk van de beladingsgraad en daarbijhorende rolweerstand oplopen tot 40%. Voor een betere luchtgeleiding zijn door Ephicas aerodynamische nieuwe Side Wings ontwikkeld. De Side Wings leveren een besparing van 9% op de brandstof een gemiddelde CO2-reductie van 9 ton per oplegger per jaar. De aanvraag Clusterregeling is in 2009 teruggetrokken door de Provincie. Consortium: Ephicas, TU Delft, TNT
SWOT voor regio Drechtsteden Om innovatiekansen voor de regio Drechtsteden te bepalen maakt de Kennisalliantie samen met de Erasmus Universiteit een analyse van de sectoren Transport & Logistiek en Water- & Deltatechnologie. De kansen en problemen van ondernemers worden in kaart gebracht: van binnenvaartschippers
en scheepswerven tot logistieke bedrijven en brancheorganisaties. Dit levert een compleet beeld op waar die bedrijven tegenaan lopen tijdens het innovatieproces.
ondernemer spreekt over zijn problemen tijdens innoveren. Vervolgens linken ze de ondernemer direct aan een kennisinstelling die kan helpen. Ze beschikken over een enorm waardevol netwerk in de kennisinfrastructuur.”
Bart Kuipers van de Erasmus universiteit over de Kennisalliantie: “Het is me opgevallen dat de Kennisalliantie heel vraaggestuurd werkt. Dus echt bij bedrijven binnenloopt en met de
Samen werken aan economische vernieuwing | 13
Topactiviteiten
Greenports Inhoudsstoffen winnen uit bloembollen
De Kennisalliantie is binnen het Greenportscluster betrokken bij een scala aan initiatieven: van een robot die het glas op de kas legt, tot
Wereldwijd neemt het gebruik van natuurlijke stoffen voor gezondheids- en wellnesstoepassingen toe. Een groot aantal gewassen, waaronder bolgewassen, bevatten inhoudsstoffen die een gunstige werking hebben op de humane gezondheid. Een bekend voorbeeld is alkaloide galantamine (gewonnen uit narcissen), inmiddels geregistreerd als medicijn tegen de ziekte van Alzheimer.
kweekmethoden voor algen en van het telen in kweekflats tot een project waarbij tuinders leren werken met de nieuwste technologie. Het Greenportscluster blijft het cluster met de hoogste opbrengst aan projecten. De projecten passen goed in zowel de Clusterregeling als in Pieken in de Delta (PiD). In Greenports begint de Greenport Campus zich steeds meer te ontwikkelen tot het middelpunt van innovatie. Verdere versterking van dit initiatief is belangrijk.
De aanvraag Clusterregeling is eind 2009 gehonoreerd door de provincie. Het project kan van start. Deelnemers: Holland Biodiversiteit, Leenen Innovation, Ludwig&CO, Firma T. Veul, PPO bollen, Wageningen UR en Universiteit Leiden Investering: € 2,2 miljoen
Algenkweekvijver
Peter Reffeltrath Project developer Greenports “De rollen die de Kennisalliantie binnen deze projecten heeft zijn van uiteenlopende aard. Maar we zijn altijd ondersteunend aan de activiteiten van de ondernemer voorafgaand aan de uitvoering van een project. We helpen het projectplan scherp te stellen, we vormen een consortium op het thema, we treden op als intermediair tussen ondernemers en overheid, we beleggen bijeenkomsten en we helpen bij het sluiten van samenwerkingsovereenkomsten.”
14 | Samen werken aan economische vernieuwing
Een groep ondernemers wil in 2009 aan de slag met het kweken van algen ten behoeve van de oesterkweek. Afvalwater dat uit de kas komt, mag niet geloosd worden omdat dit afvalwater zouten en mineralen bevat. Deze stoffen zijn bij uitstek geschikt voor de oesterkweek. Om het project algenkweekvijver
Het doel van het project is tweeledig: 1. Grondstoffen uit bloembollen winnen voor de cosmetische en farmaceutische industrie. Plus het economisch haalbaar maken en organiseren van een nieuwe keten voor de productie en verwerking van galanthamine uit narcissen. 2. Een kenniscentrum ontwikkelen waar nieuwe kennis over inhoudsstoffen en concepten worden vertaald in nieuwe productmarktcombinaties. Peter Reffeltrath helpt de projectpartners met de subsidieaanvraag voor de Clusterregeling.
te laten slagen is medewerking van verschillende partijen nodig. Reffeltrath zet de vraag uit binnen Greenport Campus en organiseert een workshop om de belangstelling op te wekken van consortiumpartners. Vervolgens helpt hij bij de doorontwikkeling van het project waaronder een financieringsaanvraag bij de Clusterregeling.
Teeltadviseur Dick van der Sar van Phytocare is een van de initiatiefnemers. Van der Sar: “De Kennisalliantie adviseerde ons bij de projectontwikkeling en hoe we de financieringsmogelijkheden het beste in het vat konden gieten.”
De aanvraag Clusterregeling is eind 2009 gehonoreerd door de provincie. Het project kan van start. Deelnemers: Ondernemersgroep, WUR, Wageningen UR Investering: € 1,9 miljoen
Improvement Centre Bleiswijk Innovaties van leveranciers kunnen leiden tot hoge risico’s voor telers. Om grip op de risico’s te houden is het project Improvement Centre Bleiswijk gestart. Hier leren telers om te gaan met innovatieve technologieën. Van ledverlichting en een klimaatcomputer tot het werken met een plukrobot. In het Improvement Centre werken telers gedurende het hele teeltproces samen met toeleveranciers en tuinbouwtechnici. Ze leren innovatieve systemen integraal toe te passen voor de verduurzaming van de glastuinbouw. Natuurlijk worden de resultaten aan de hele sector bekendgemaakt. De Kennisalliantie heeft vanaf het eerste idee meegeholpen met de projectontwikkeling. Reffeltrath adviseert tijdens het schrijven van het voorstel voor een Pieken in de Deltasubsidieaanvraag en vormt een
Greenport Campus ontwikkelt door
consortium van partners. Daarnaast heeft Reffeltrath een mediërende rol tussen beleidsambtenaren en ondernemers. Intussen zijn de eerste teeltproeven gestart.
Vanaf het begin is de Kennisalliantie betrokken bij Greenport Campus. De Kennisalliantie ondersteunt telers bij hun innovatieproces. Daarnaast leidt Reffeltrath binnenkomende innovatievragen door naar de Wageningen University Research Centre (WUR). Reffeltrath zit regelmatig met ondernemers aan tafel die vragen hebben als: Hoe moet ik innoveren? Wat moet ik doen? Waar vind ik partners? Waar vind ik geld?
Aad van de Berg, DGA Improvement Centre: “Als ik niet bij jullie op de nieuwjaarsborrel was geweest, was het project misschien nooit zover gekomen. Ik kwam aan de praat met Peter Reffeltrath. Hij stippelde voor mij het juiste traject uit. Van de lijntjes die ik via hem heb gekregen heb ik nog dagelijks profijt.”
Hij helpt ondernemers met het ontwikkelen van het project en organiseert themabijeenkomsten en ontwikkelworkshops waar nieuwe ideeën voor innovaties ontstaan. Intussen is er een aanvraag ingediend voor de verankering van Greenport Campus fase II Wegens succes geprolongeerd. Het succes van Greenport Campus moet verankerd worden. Daarom is er in 2009 een subsidieaanvraag ingediend genaamd: Greenport Campus fase II. De aanvraag loopt nog.
De aanvraag Pieken in de Delta is eind 2009 gehonoreerd door het ministerie. Consortium: Improvement Centre, Wageningen UR, Glastuinbouw, Glastuinbouwtoeleveranciers Investering: € 1.946.750
Beglazingsrobot Via Greenport Campus komt in 2009 de vraag van een kassenbouwer die bezig is met een beglazingsrobot. Met deze robot wordt het beglazen en repareren van tuinbouwkassen makkelijker, flexibeler, goedkoper en veiliger. De ondernemer is op zoek naar geld om het project uit
te kunnen voeren want door de crisis komt het project (dat men aanvankelijk zonder subsidie wilden doen) op losse schroeven te staan. Reffeltrath helpt de ondernemer met de aanvraag voor de Clusterregeling van de provincie Zuid Holland. Daarnaast bemiddelt hij tussen de ondernemer en TNO.
De aanvraag Clusterregeling is eind 2009 gehonoreerd door de provincie. Consortium: Havecon, AB Systems, MungosWorks, TNO bouw, Aad Voorwinden Investering: € 891.800
Deelnemers: Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek, Demokwekerij Westland, Improvement Centre B.V., TNO, TU Delft, Hogeschool INHolland, HBO Haaglanden en Rijnstreek, Kennisalliantie en Syntens Investering: € 1.8 miljoen
Samen werken aan economische vernieuwing | 15
Topactiviteiten
Health & Life Sciences De biotechnologiesector is een jonge bedrijfstak die mondiaal moet concurreren. De sector is inmiddels uitgegroeid tot de innovatiemotor voor de farmaceutische industrie. De relatief lange doorlooptijd van producten, samenhangend met langdurige en kostbare registratieprocessen, maken deze zeer kennisintensieve bedrijfstak complex. In Leiden is gedurende de afgelopen 26 jaar met het Bio Science Park het grootste Life Sciences cluster van Nederland opgebouwd. Daarnaast herbergt de regio ook de Life Sciences activiteiten van de TU Delft en het Erasmus MC: een unieke regiopropositie.
Living Labs Living Labs is een project dat innovatieve toepassingen ontwikkelt waardoor zelfstandig thuiswonende ouderen langer in de wijk kunnen blijven. Hiervoor is interactie met de wijk nodig. Zo kan men vaststellen waar innovatiebehoeften liggen van zorgontvangers en wijkverpleegkundigen. Daarnaast
moeten gevalideerde innovaties getest worden in de wijk en is er geld nodig voor de verschillende projecten. Om Living Labs te laten slagen is veelvuldig overleg nodig tussen ondernemers en kennisinstellingen en met de zorg- en welzijnsorganisaties en wijkbewoners. Op termijn is het doel om een ‘Sillicon Valley’ voor de thuisen zelfzorg op te zetten.
De aanvraag Pieken in de Delta is eind 2009 gehonoreerd door het ministerie. Consortium: Drie steden, woningbouwcorporaties, welzijnsorganisaties, thuiszorgorganisaties, TNO, zorgverzekeraar UVIT, hogescholen, universiteiten en tien ondernemers uit de regio Investering: € 780.000
Project botontkalking
Peter Reffeltrath Project developer Health & Life Sciences Reffeltrath over Living Labs “Dit initiatief komt voort uit voorgaande observaties en analyses én uit de overtuiging van een groeiend aantal mensen dat andere organisatievormen de impasses in het huidige sectoraal denken kunnen doorbreken. Zij willen deze ambities graag gerealiseerd zien en hier werkelijk aan bijdragen omdat ze inzien dat er enorme kansen liggen voor stakeholders. De lange termijn ambitie achter het masterplan is het verhogen van de kwaliteit van leven.”
16 | Samen werken aan economische vernieuwing
In 2009 komt een ondernemer gelieerd aan de universiteit Leiden met het verzoek voor een subsidieaanvraag ten behoeve van project botontkalking. Het bedrijf ontwikkelt een screening tool waarmee men kan aantonen
of iemand op latere leeftijd botontkalking ontwikkelt. Peter Reffeltrath gaat op zoek naar projectpartners en vindt geïnteresseerden in de ESA, de Luchtmacht en het UMC.
Voorafgaand aan het projectvoorstel voor de Clusterregeling gaan de partners met elkaar aan tafel. Uiteindelijk kan men het niet eens worden over de rechten op het Intellectuele Eigendom dat geclaimd wordt door het Leids Universitair Medisch Centrum. Hiermee eindigt het project. Het project botontkalking is in 2009 ontbonden.
Zorginnovatieplatform Medical Delta
Lycopeen uit tomaten
Medical Delta is in 2006 ontstaan uit de samenwerking tussen TU Delft, Erasmus MC, Erasmus Universiteit, Universiteit Leiden en het LUMC. Het doel is doorontwikkeling en toepassing van hoogwaardige medische technologie. Om een optimale bijdrage te kunnen leveren aan het versterken van het economisch cluster, stemt de Kennisalliantie haar activiteiten zoveel mogelijk af met de uitvoerders van Medical Delta.
Een van de ideeën naar aanleiding van de workshop ´Gezondheid uit de kas´ is lycopeen uit tomaten. Lycopeen is een belangrijke antioxidant en daarmee van grote betekenis voor de gezondheid. De stof komt vooral voor bij tomaten. Aangetoond is dat lycopeen
Medical Delta heeft de potentie om de Zuid-Hollandse Life Science wereldwijd op de kaart te zetten. In de afgelopen drie jaar hebben de Medical Delta-instellingen zelf voor zo’n 30 miljoen euro geïnvesteerd in gezamenlijke projecten. Leidraad bij de samenwerking tussen de Medical Deltapartners is de overtuiging dat samenwerking en synergie tussen techniek en zorg essentieel zijn om voldoende slagkracht en een (inter) nationale concurrentiepositie binnen de zorg te verwerven. Medical Delta Café Door kennis en ervaringen uit te wisselen ontstaan nieuwe ideeën voor innovatie. Daarom is door Medical Delta in 2009 het Café geïntroduceerd. De Kennisalliantie is één van de partners. Vier keer per jaar organiseert Medical Delta Café een bijeenkomst waarin kennis uitgewisseld wordt tussen medisch specialisten uit onderzoek, onderwijs, (ziekenhuis)praktijk en ondernemers. Met als doel het netwerk te versterken en de nieuwste inzichten op medisch, technologisch gebied te delen voor innovatieve toepassingen.
bescherming biedt tegen kanker. Deze voedingsstof kan ook van nut zijn om huidveroudering tegen te gaan, astmatische klachten te verminderen en de stof zou gunstig kunnen zijn voor de bloedvaten. Dit idee is verder uitgewerkt in samenwerking met Syntens.
Project infraroodkraan U kent ze wel, die intelligente kranen met een sensor die, als je links beweegt warm water geven, rechts koud water en integraal zeep kunnen geven. Micea ontwikkelt zo’n kraan voorzien van een chip waarmee een zorginstelling met een pasje kan uitlezen wie, wanneer de handen gewassen heeft. Peter Reffeltrath adviseert in 2009 bij het opzetten van het project en het beschrijven van de plannen. Hij begeleidt de toeleiding naar de Clusterregeling en stemt af met de provincie.
Michiel Ubink, Miscea: “De Kennisalliantie heeft Miscea en haar partners in staat gesteld om een breed innovatiecluster te vormen gericht op de ontwikkeling van een hightech systeem dat ziekenhuizen ondersteunt in het structureel verbeteren van handhygiëne gedrag. Dit komt de kwaliteit én de betaalbaarheid van de zorg in Nederland en daarbuiten substantieel ten goede.” De aanvraag Clusterregeling is gehonoreerd door de provincie. Consortium: Drie steden, TNO, hogescholen, universiteiten, B2SP Investering: € 1,9 miljoen
Samen werken aan economische vernieuwing | 17
Topactiviteiten
Water- & Deltatechnologie In 2009 is een samenwerking gestart onder de noemer ‘Delft Blue Technology’. Dit initiatief is onder aanvoering van de Kennisalliantie tot stand gekomen en creëert een kader voor het demonstreren van de waterinnovaties in Delft en omstreken. Vanaf 2010 zal de samenwerking in de omgeving worden uitgebreid.
Delft Blue Technology Aan veel water- en deltatechnologische innovaties in de wereld ligt in Nederland ontwikkelde kennis ten grondslag. Om Nederland als waterland internationaal op de kaart te zetten, is Delft Blue Technology opgericht. Binnen Delft Blue Technology werken overheden, bedrijven en kennisinstellingen samen aan water- en deltavraagstukken om te komen tot ‘showcases’. Showcases zijn innovatieve projecten die de wateren deltavraagstukken versneld en vernieuwend oplossen.
Zo versterken we bestaande initiatieven en worden innovaties verzilverd.” Nieuwe economische bedrijvigheid Delft Blue Technology creëert kansen voor nieuwe economische bedrijvigheid, nieuwe arbeidsplaatsen
en nieuwe afzetmarkten. Nederland had altijd al een goede reputatie als het om water gaat. Door voortdurend nieuwe kennis om te zetten in innovatieve producten en technologieën zorgen we ervoor Nederland Waterland internationaal op de kaart staat.
Consortium tekent convenant In 2008 ondersteunt Van der Wal het project bij de vorming van een consortium rond het thema water. Dit resulteert in 2009 in een convenant getekend tussen Deltares, TNO, UNESCO-IHE, de gemeente Delft, hoogheemraadschap Delfland, TU Delft en de Kennisalliantie.
Sander van der Wal en Janneke Boerman Project developers Delft Blue Technology
Gedeeld perspectief Van der Wal: ”We zien het als een uitdaging om een gedeeld perspectief te creëren dat innovaties bevordert. Door het vormen van een consortium Water- & Deltatechnologie treden we als katalysator op om meer projecten en meer beweging te genereren.
Consortium: Gemeente Delft, Hoogheemraadschap Delfland, TU Delft, TNO, Deltares, UNESCO-IHE Investering: € 1 miljoen
18 | Samen werken aan economische vernieuwing
Foto: Faculteit CiTG, TU Delft
Experimenteren om te innoveren Het Hoogheemraadschap en de gemeente Delft stellen beheergebieden ter beschikking waar kennis direct in de praktijk gebracht wordt. In deze unieke experimenteerruimte werken organisaties samen aan slimme oplossingen voor water- en deltatechnologie. Van der Wal: "In dit buitengebied laten we internationaal zien hoe we overstromingen of extreme droogte de baas blijven. Bovendien is het daadwerkelijk uitproberen van de nieuwste technieken de beste tussenstap naar marktrijpe producten met exportpotentie."
Het Kameleonproject Een innovatief consortium onder leiding van Sublean ontwikkelt een multifunctioneel oppervlakteontwikkelingsysteem dat in staat is om duurzame waarde te creëren door oppervlakten constant te veranderen. Met de Kameleon kan op elk moment energie worden gewonnen, lucht gezuiverd, regenwater geborgen, biogrondstoffen gekweekt en zon worden gereflecteerd om de temperatuurverhoging in steden terug te dringen. Sublean noemt dit proces 4D-oppervlakteontwikkeling. Geen wonder dat het project ‘Kameleon’ heet.
Van der Wal adviseert Sublean bij het schrijven van het projectplan en bij de toeleiding naar de Clusterregeling. Peter van Dommele van Sublean: “Onze innovatie maakt de bebouwde omgeving duurzaam klimaat- en toekomstbestendig. Door de ondersteuning van de Kennisalliantie in dit project konden we ons volledig concentreren op de ontwikkeling van het systeem, de samenwerking met bedrijven en instellingen, en het proces. Kennisalliantie was in dit proces een partner!”
De aanvraag Clusterregeling is gehonoreerd door de Provincie. Het prototype is bijna gereed. Consortium: Improvement Centre, Wageningen UR, Glastuinbouw, Glastuinbouwtoeleveranciers Investering: € 900.000
Drie innovatieve processen In het pilotjaar van DBT zijn drie innovatieve projecten gestart die moeten leiden tot innovatieve projecten: 1. Alternatieve waterberging in urbaan gebied 2. Optimale sturing van de afvalwaterketen door innovatieve, pro-actieve sturingsmechanismen 3. Zichtbare verbetering van de waterkwaliteit door realtime monitoring
Nico van Buren “Delft Blue Technology biedt niet alleen kansen voor ondernemers die gespecialiseerd zijn in watertechnologie. Ook andere sectoren zoals de bouw (nieuwe watercentra) en toeleveranciers in ICT, transport en de procesindustrie profiteren hiervan.”
Nederland internationaal op de kaart te zetten als waterland.
Dutch Delta Design 2012 Delft Blue Technology is onderdeel van Dutch Delta Design 2012: een landelijk samenwerkingsverband om
In 2012 zullen een aantal grote waterevenementen georganiseerd worden waaronder de Delftse waterconferentie, een wetenschappelijk congres van de TU Delft en het Kennisfestival. Tijdens deze evenementen kan het publiek kennis maken met innovatieve technieken om drinkwater, afvalwater en stijgende waterspiegels optimaal te beheren.
Samen werken aan economische vernieuwing | 19
Topactiviteiten
Proces & Petrochemie De Proces & Petrochemie heeft te maken met grote veranderingen. De Petrocomponent zal uit het cluster verdwijnen en er gaat energietransitie plaatsvinden. De sector staat dus voor een flinke uitdaging om kansen te creëren en op een krachtige manier innovaties te realiseren. De Kennisalliantie ziet mogelijkheden om consortia te smeden rond duurzame energieprojecten. Projecten die we extra gaan ondersteunen zijn, locale energieopwekking, biobrandstoffen en bijvoorbeeld de small scale LNG-toepassingen in transport en logistiek.
Theo Noordman Project developer Proces & Petrochemie “Onze wetenschappelijke en technische kennis van energie, biomassa en chemie behoort tot de wereldtop. Voor de studie van het Wereld Natuur Fonds concludeert Roland Berger dat Nederland de prioriteiten in de demonstratiefase niet goed afstemt met de onderzoeksfase. Daarom gaan we ons richten op demonstratieprojecten en showcases. We zullen innovatieve demonstratieprojecten rondom energietransitie helpen aanjagen. Hierbij past bijvoorbeeld de ontwikkeling van de Heron gasturbine. Deze turbine geeft een significant hoger rendement en minimale emissies. We ondersteunen hiermee de paden van de energietransitie zowel op decentrale energieopwekking als op ketenefficiency”
20 | Samen werken aan economische vernieuwing
Transitie naar groene energie Door de krapper wordende oliemarkt en een overschot aan CO2- uitstoot is een omslag nodig in alle sectoren van de energievoorziening. Minder gas, olie en kolen, meer zon, wind en energie uit biomassa. Dat de sector hier haar voordeel mee kan doen wordt ook door de survey van Noordman bevestigd. Kansen Energietransitie is nodig om tegemoet te komen aan maatschappelijke vraagstukken. Er liggen kansen om nieuwe grondstoffen aan te boren, nieuwe technologieën toe te passen, nog betere technologieën te
ontwikkelen en nieuwe bedrijvigheid te stimuleren. Liquified Natural Gass Rotterdam beschikt binnenkort over een grote LNG-terminal. De Kennisalliantie ziet innovatiemogelijkheden in de Transport & Logistieke sector door LNG toe te passen als schonere brandstof. Door ook bio-LNG projecten te ondersteunen is meer schone technologie mogelijk. Duurzame energie in samenwerking met Greenports Decentrale energieopwekking zal als trend sterker worden. We zien deze trend nu al in de Greenports en verwachten dit ook in andere
clusters. Daarin ondersteunt de Kennisalliantie de ontwikkeling van de Heron gasturbine en andere projecten die het mogelijk maken om energie decentraler op te wekken. Biobrandstoffen Er zijn verschillende innovatieplannen voor biobrandstoffen en biomassa. De Kennisalliantie ziet mogelijkheden om ideeën rond biobrandstoffen te koppelen aan Greenports, gebruik makend van de kennis over bioraffinage uit Delft en Leiden. Daarmee ontstaan innovatieprogramma’s die meerdere clusters vooruit helpen.
Proces & Petrochemie
Kansen worden onvoldoende benut
20ste eeuw
21ste eeuw
Er zijn drie fases in de energietransitie die nu nog onvoldoende worden benut:
Fossiel
Groen
Verbruik
Duurzaam
Uitstoot
Schoon
Eindig
Hernieuwbaar
1. R&D trajecten 2. Demonstratieprojecten 3. Marktontwikkeling Als Kennisalliantie kunnen we de regionale focus richten op de kansen van energietransitie. We zien bijvoorbeeld clusteroverstijgende kansen op het gebied van biobrandstoffen en biomassa. De projecten en netwerken die hieruit voortkomen, zullen leiden tot aansprekende showcases waarmee alle vier de O’s in de regio Zuid-Holland zich kunnen onderscheiden. Om te komen tot deze showcases brengt de Kennisalliantie ondernemers samen met onderzoeks- en onderwijsinstellingen op het gebied van: 1. Groene grondstoffen 2. Duurzame mobiliteit 3. Schoon fossiel gas 4. Nieuw gas 5. Duurzame elektriciteit 6. Ketenefficiëntie 7. Bebouwde omgeving Om het Greenportscluster maximaal aan te haken richt Noordman zich eerst op demonstratieprojecten rondom: 1. Energietransitie en de biomassapiramide 2. Energietransitie en bioraffinage Noordman: “Er gaat relatief veel geld naar R&D in de Proces & Petrochemie maar dit komt nog niet terug in de cijfers van clean technologie.”
Samen werken aan economische vernieuwing | 21
Topactiviteiten
Vrede, Recht & Veiligheid Het cluster Vrede, Recht & Veiligheid draagt op duurzame wijze bij aan verbeteringen op het gebied van veiligheid en bescherming in de breedste zin van het woord. Den Haag is de internationale stad van vrede en recht. Hier zijn talloze nationale en internationale organisaties gevestigd die wereldwijd bijdragen aan internationale vrede, recht en veiligheid. De Kennisalliantie organiseert bijeenkomsten waarin cross-sectorale verbindingen tot stand worden gebracht die leiden tot innovaties waarmee bedrijven (inter)nationaal hun voordeel kunnen behalen. Robin de Haas Voorzitter van het bestuur “De Kennisalliantie geeft niet alleen waardevolle support bij de start van het netwerk maar is nog steeds een drijvende kracht achter het netwerk.”
Netwerk voor Veiligheid en Innovatie
Erwin van der Linden Project developer Vrede, Recht & Veiligheid “Naast projectontwikkeling, en het vormen van netwerken, hecht ik belang aan het leggen van cross-sectorale verbindingen.”
22 | Samen werken aan economische vernieuwing
Het Netwerk voor Veiligheid en Innovatie is in 2009 opgericht met als doel om vraag en aanbod op het gebied van integrale veiligheid bij elkaar te brengen. De Kennisalliantie is mede-initiatiefnemer van dit integrale veiligheidsnetwerk waarin informatiebeveiliging, fysieke beveiliging van panden en terreinen, persoonsbeveiliging, rampenbestrijding, terrorismebestrijding, openbare orde en veiligheid centraal staan.
Concreet adviseert Van der Linden bij de praktische totstandkoming van een zelfstandige stichting met een onafhankelijk bestuur. Samen met de gemeente Den Haag stelt de Kennisalliantie een bescheiden maar zeer welkome startfinanciering ter beschikking. Ontluikend veiligheidscluster Het Netwerk maakt sindsdien naam in Den Haag, internationale stad van Vrede, Recht en Veiligheid. Door het organiseren van interessante lezingen en netwerkontmoetingen
zal het netwerk voor Veiligheid en Innovatie een steeds sterkere rol gaan spelen bij de verdere economische ontwikkeling van het ontluikende veiligheidscluster in en rond de stad. De Kennisalliantie blijft als medeinitiatiefnemer en adviseur betrokken bij de verdere ontwikkeling van het Netwerk en de projectinitiatieven die hieruit voortkomen.
Border Security Innovation Center De Kennisalliantie fungeert als coreferent bij het tot stand komen van het projectvoorstel Border Security Innovation Center (BSIC). BSIC biedt een platform aan MKB-bedrijven in de grenscontrole en -beveiliging, om zich te profileren bij de vaak diverse en versplinterde nationale en internationale vragen van overheden en andere marktpartijen. Dit platform werkt nauw samen met het succesvolle Public Security Innovation Center (PSIC), eveneens een Pieken in de Deltagesubsidieerde organisatie. PSIC De Kennisalliantie herkent in de potentie van het succesvolle samenwerkingsproces van PSIC, een Piekenoverstijgend belang. Daarop brengt Van der Linden het PSICconcept onder de aandacht van het Zuid-Hollandse tuinbouwcluster. Dit leidt tot een studiemiddag door een tuinbouwdelegatie op de PSIC-locatie in Den Haag. De aanvraag Pieken in de Delta is eind 2009 gehonoreerd door de Rijksoverheid. Doorlooptijd: twee jaar Investering: € 1,7 miljoen
Pilotproject REACT van start In 2009 zijn er binnen het cluster Vrede, Recht & Veiligheid diverse projectaanvragen toegeleid naar de Pieken in de Deltasubsidieregeling. Onder andere voor het REACTconsortium. REACT staat voor ‘Resilience Enhancement Against CBRNe Terrorism’. Dit is een pilotproject om de internationale zone van Den Haag weerbaarder te maken tegen een terroristische aanslag met chemische of biologische wapens.
Samen werken aan economische vernieuwing | 23
Kennisbruggen Kennisbruggen is de schakel tussen kennis - die bij de verschillende
1. Kennismatch
kennisinstituten en onderwijsinstellingen aanwezig is - en het MKB.
Studenten op HBO/WO-niveau voeren afstudeeropdrachten uit
In Nederland wordt veel nieuwe kennis gegenereerd, maar deze
waardoor MKB’ers slim, snel en succesvol kunnen innoveren.
kennis vindt maar moeizaam haar weg naar het bedrijfsleven en dan
De kennisvraag komt voort uit de ambities van een MKB-bedrijf en
in het bijzonder naar het MKB. Kennisbruggen helpt ondernemers
is geformuleerd door de ondernemer in samenwerking met Syntens.
aan jong talent met de nieuwste kennis, waardoor ze, slim, snel en
Vervolgens zoeken we de juiste student voor de opdracht.
succesvol kunnen innoveren. Kennisbruggen is een samenwerking
Syntens begeleidt ondernemers tijdens het innovatietraject.
De partners Haagse Hogeschool, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool INHolland, TU Delft en Erasmus Universiteit
tussen de Kennisalliantie en Syntens.
Kennis naar de markt
Convenantondertekening Kennisbruggen
2. Kennisgift
Rotterdam maken samenwerkingsafspraken voor de periode
Naast afstudeerders is het voor een MKB´er mogelijk om een kennis-
van vier jaar.
expert in huis te halen met de stimuleringsbijdrage van de kennisgift. In het gesprek met de MKB´er, formuleert de innovatieadviseur van Syntens de ondernemersvraag. De Kennisalliantie zorgt voor de
3. Innovation Officer
best passende afstudeerder of afgestudeerde die de innovatievraag
Met een salariskostensubsidie van 25% kan de ondernemer een
realiseert. Nu is er sprake van een echte ‘kennisbrug’. Want de
Innovation Officer in dienst nemen. Dit is een net afgestudeerde
ondernemer profiteert van de kennisontsluiting en de student heeft
professional die het innovatieplan uitvoert.
de mogelijkheid om zijn talenten verder te ontwikkelen. Door kennisbruggen te bouwen worden de oevers verbonden tussen onderwijs
Kennisbruggen helpt innovatieve ondernemer Wim Tinke realiseert een
Resultaat Kennisbruggen 2009
en ondernemers. Dit is vormgegeven in een convenant met HOPE,
anti-decubituskussen in samenwerking met
TU Delft, Hogeschool Rotterdam, Haagse Hogeschool en INHolland.
47 Kennisgiften, 24 Kennismatchen en 3 Innovation Officers. De
studenten van de TU Delft
Kennisbruggen werkt met drie producten: Kennismatch, Kennisgift
uitgelokte R&D-investeringen zijn minimaal € 560.000. Consortium:
en de Erasmus Universiteit.
en Innovation Officer.
InHolland, TU Delft, Haagse Hogeschool, Hogeschool Rotterdam,
Want decubitus veroorzaakt
Erasmus Universiteit, Syntens, Kennisalliantie
veel pijn en kost de gezondheidszorg naar schatting
Kennisbruggen.nl
€ 0,5 miljard per jaar.
Vraag en aanbod van MKB’ers en afstudeerders komen samen op
In samenwerking met studenten van de TU Delft is het kussen
de gloednieuwe portal Kennisbruggen.nl
- waarop intussen octrooi is verleend - ontwikkeld. Samen met studenten van de Erasmus Universiteit verkent Tinke
Joris van Goudoever Project developer Kennisbruggen WO/HBO Arbeidsmarkt & Onderwijs
24 | Samen werken aan economische vernieuwing
marketing-strategieën om zijn innovatieve product optimaal in de markt te zetten.
Topactiviteiten
Arbeidsmarkt en Onderwijs Ook in 2009 benut de Kennisalliantie mogelijkheden om haar netwerk van innovatieve ondernemers en clusterpartijen in contact te brengen
Organiseren samenwerking watersector en onderwijs in Zuid-Holland
met de regionale platforms arbeidsmarktbeleid (RPA’s) om de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt verder te verbeteren.
Het cluster Water- & Deltatechnologie is goed voor 19.000 arbeidsplaatsen. De sector is een sterk exportgeoriënteerd cluster in een
Company College
wereldwijde markt die, door toenemende schaarste van schoon water en door klimaatverandering, steeds belangrijker wordt. De intensieve
Op 20 april organiseert de Kennisalliantie een HRM-Transport en
samenwerking biedt veel mogelijkheden om ‘kennis naar de markt’
Logistiek bijeenkomst met als onderwerp ‘De interactie tussen
te brengen. De visie en de strategie die de afgelopen jaren door het
HBO-instellingen en het bedrijfsleven’. Dankzij de samenstelling van
Nederlands Water Partnership (NWP) zijn ontwikkeld ten aanzien
ondernemers, onderwijsinstellingen, intermediaire partijen, RPA’s en
van informatie, innovatie en partnerships, sluiten naadloos aan bij
de Kennisalliantie kan er zaken gedaan worden. Eén van de resultaten
de ontwikkelingen binnen de Kennisalliantie.
Greenports fase II Door innovatie aan de groene kant (veredeling) en aan de grijze kant (productietechnologie) staat Greenports op een mondiale is een subsidietoekenning door de Provincie Zuid-Holland voor het
toppositie. Om deze positie te kunnen behouden en uitbouwen
project Company College door de Eigen Verladers Organisatie (EVO).
De Kennisalliantie brengt de partijen bij elkaar in het
moet het cluster blijven innoveren, duurzame productiesystemen
Company College is een interactieve vorm van kennisoverdracht tus-
NWP-project ‘Organiseren samenwerking watersector en
ontwikkelen en knelpunten op het gebied Arbeidsmarkt en Onderwijs
sen mensen van bedrijven en hogescholen. Company College is een
onderwijs in Zuid-Holland’. Hoofddoel is het versterken van
oplossen. Het omvat niet alleen de productie en handel maar ook
initiatief van EVO in samenwerking met verschillende partijen zoals
de samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt om
kassenbouw, techniek, transport, onderwijs en onderzoek.
Kennisakkoord Logistiek, bedrijven, hogescholen en kennisinstellingen.
het toekomstig arbeidspotentieel te verbeteren. Hiermee wordt de innovatie- en concurrentiekracht bevorderd en
Om opleidingen maximaal aan te laten sluiten bij de vraag, adviseert
kennisontwikkeling, -overdracht en toepassing breed
A&O nieuwe opleidingen die (vraaggestuurd) gerelateerd zijn aan
gestimuleerd. De subsidieaanvraag bij de Provinciale
innovaties in de tuinbouw. De Haagse Hogeschool adviseert de
A&O regeling is toegekend.
Greenports Campus.
Samen werken aan economische vernieuwing | 25
Netwerken Pieken met Perspectief
Het team Netwerken organiseert en initieert verschillende bijeen-
Kennisfestival
komsten. Deze bijeenkomsten hebben tot doel: het verbinden van personen, netwerken en organisaties. Clusteroverschrijdende
Het ministerie van Economische Zaken erkent het belang van
kruisbestuiving is een van de belangrijke uitgangspunten.
Over grenzen heen
de Kennisalliantie als belangrijke spil in de Zuid-Hollandse
Ondernemers, onderzoekers, onderwijs en overheid leren van elkaar.
kijken en kennis
kenniseconomie. Op verzoek van minister Maria van der Hoeven
Samen delen stimuleert de innovatieve daadkracht in de regio.
vermarkten
organiseert het team Netwerken in april de bijeenkomst ‘Pieken
Kraamkamer voor nieuwe ideeën
met Perspectief’. De bijeenkomst is bedoeld om bedrijven te enthousiasmeren voor Pieken in de Deltaprojecten. Op deze druk bezochte bijeenkomst geven ondernemers tijdens een paneldiscussie aan welke voordelen de subsidieregeling ‘Pieken in de Delta’ hen heeft opgeleverd. Minister Van der Hoeven daagt de aanwezigen uit om met onderscheidende en nieuwe samenwerkingsprojecten te komen waarbij kennis en ervaring worden omgezet in winst. 'Zeker in een tijd van economische recessie is het nog belangrijker om samen te blijven investeren in innovatie- en gebiedsgerichte projecten',
Asje van Dijk gedeputeerde provincie Zuid-Holland 'Een uniek festival voor Zuid-Holland gericht op ontmoetingen tussen kennis en markt'
Kennisfestival 2009 voor innovators met lef
Op het Kennisfestival komen deze partijen bij elkaar. Door elkaar te ontmoeten kunnen zij elkaar en de economische vernieuwing
Op maandag 23 november 2009 vindt het jaarlijkse Zuid-Hollands
in een gebied versterken.
Kennisfestival plaats in Corpus te Leiden. Het thema is ‘Innovatie, dat is pas durven’.
Er komen ruim 600 belangstellenden waarvan meer dan de helft ondernemers. 34 innovatieve bedrijven presenteren hun
Het Kennisfestival is het paradepaardje van de Kennisalliantie en
producten op de innovatiemarkt. De deelnemers van de
bedoeld voor alle innovatieve ondernemers in Zuid-Holland. Daar-
innovatiemarkt waren unaniem positief over de contacten die
naast zijn natuurlijk ook kennisinstellingen en overheid welkom.
gelegd zijn tijdens het Kennisfestival.
26 | Samen werken aan economische vernieuwing
zegt Van der Hoeven.
Innovatienetwerkbijeenkomsten 2009 Nieuw 2009 begint goed met de innovatienetwerkbijeenkomst. Deze bijeenkomst staat in het teken van ´Nieuw´: nieuw jaar, nieuwe kansen, nieuwe koers, nieuwe locatie Kennisalliantie. Bijna 200 deelnemers zijn benieuwd naar de nieuwe koers die de Kennisalliantie gaat varen. Tijdens de bijeenkomst ontstaan nieuwe contacten en nieuwe leads voor projecten. Zo komt project developer Peter Reffeltrath in gesprek
European Satelllite Navigation Competition 2009
met Aad van de Berg die met het idee van een Greenports Improvement Centre rond loopt. En wat er uit dit enorme project is gekomen leest u op de pagina Greenports.
Ook in 2009 organiseert de Kennisalliantie de regionale competitie van de European Satellite Navigation Competition.
Oud en nieuw
Octrooien
De tweede netwerkbijeenkomst in april krijgt het thema ´Oud en
In samenwerking met het Octrooicentrum Nederland organiseert het
Nieuw´. Want tijdens deze bijeenkomst neemt de Kennisalliantie
team Netwerken een innovatienetwerkbijeenkomst ´Octrooien´ in de
afscheid van het ‘oude’ dagelijks bestuur en verwelkomt het nieuwe
Caballerofabriek in Den Haag. Ondernemers die meer willen weten
Tijdens het Kennisfestival wordt de winnaar voor Nederland
bestuur. Bas Verkerk, burgemeester van de gemeente Delft, stelt
over de essentie van octrooien steken hier hun licht op. Ter illustratie
bekend gemaakt. Dit is Erwin Marges die met twee collega’s
zich voor als nieuwe voorzitter van het dagelijks bestuur van de
presenteert een succesvolle ondernemer uit de regio zijn business case.
hun ´Snowmate´product op basis van satellietnavigatie, snel
Na de kick off bij ESA in Noordwijk gaan de competitors aan de slag om de beste toepassing te maken van een
en goedkoop slachteroffers van sneeuwlawines lokaliseert.
Kennisalliantie. Nico van Buren dankt het vertrekkend bestuur onder leiding van Bart Ronteltap voor de inzet de afgelopen jaren. Altijd
Kennis naar de markt
op zoek naar nieuwe kansen maken de honderdveertig deelnemers volop gebruik om te netwerken na afloop van het officiële gedeelte.
satellietnavigatiesysteem.
De Nederlandse competitie is gesponsord door ESA en Logica. In december is de laatste innovatienetwerkbijeenkomst van 2009.
De juryleden zijn afkomstig van de Rabobank, Cetim,
Het thema: ‘Kennis naar de markt’. Dit valt samen met de convenant-
Kennisalliantie, ESA en Logica.
ondertekening van Kennisbruggen, zie pagina 24. De deelnemers verkennen kansen en mogelijkheden om via Kennisbruggen gebruik te maken van de aanwezige kennis van hogescholen en universiteiten in de regio, voor innovatieve toepassingen in hun bedrijf. Want door gebruik te maken van de nieuwste kennis versterken Jacqueline Schardijn Coördinator Netwerken
ondernemers hun innovatievermogen. En dat resulteert weer in een
Prijsuitreiking door Marc Witteman, wethouder gemeente Leiden aan de prijswinnaar ESCN 2009: Erwin Marges voor zijn Snowmate
betere marktpositie, meer omzet en meer werkgelegenheid. Samen werken aan economische vernieuwing | 27
Jaarcijfers 2009 Totaaloverzicht kosten in in euro's
Begroting
Realisatie
Personeel
975.000
951.256
Huisvesting
106.000
96.852
Kantoor
152.000
125.607
38.000
103.278
1.271.000
1.276.993
Algemene kosten (incl. voorziening EFRO) Totale organisatiekosten
Syntens
315.532 68.678 415.513
Onderaanneming Leveringen en diensten derden Projectkosten (OOP)
1.091.500
799.723
Totaal
2.362.500
2.076.716
Begroting
Realisatie
2.362.500
2.076.716
Totaaloverzicht kosten in euro's Totaal te financieren Financiële baten
12.554
Projectfinanciering
1.630.000
1.332.118
EFRO projecten
1.410.000
1.153.198
220.000
178.920
732.500
720.448
0
- 11.596
Ministerie EZ en Provincie ZH Business developmentteam Financiering door partners
Saldo
28 | Samen werken aan economische vernieuwing
Toelichting op de jaarcijfers 2009 Algemeen
Toelichting financiering
Het boekjaar 2009 sluit met een klein negatief resultaat
Naast de specifieke EFRO-projectfinanciering ontvangt de Kennisalliantie
af € 11.596. Dit betreft het resultaat na toevoeging van
een specifieke bijdrage. Deze bijdrage is ten behoeve van het business
€ 100.000 aan de voorziening voor financiële afronding
developmentteam en bedraagt € 178.920. Dit bedrag is voor 50%
van de Europese Subsidie Projecten (EFRO), waarvan de
gefinancierd door de Provincie Zuid-Holland en 50% door het Ministerie
Kennisalliantie penvoerder is.
van Economische Zaken.
Totaaloverzicht kosten
(Redactionele noot: Havenbedrijf Rotterdam participeert 'in kind' aan
Bijdragen van partners in euro's
het business developmentteam, waarbij de inzet vooral gericht is op het De werkelijke kosten zijn ruim € 285.000 lager dan begroot.
toeleiden van haven en logistiek gerelateerde projecten naar genoemde
Provincie Zuid-Holland
Dit verschil is toe te schrijven aan lager uitgevallen projectkosten.
subsidieregelingen).
Gemeente Delft
50.000
De uitvoering van beide EFRO-projecten is vertraagd op gang
In de algemene financiering wordt voorzien door onze partners.
425.448
Gemeente Den Haag
80.000
gekomen doordat de beschikkingen op een laat tijdstip door de
Gemeente Rotterdam
50.000
Managementautoriteit zijn afgegeven. Voor deze projecten wordt
Gemeente Zoetermeer
15.000
een verlenging tot in 2013 aangevraagd.
Hogeschool InHolland
20.000
Kamer van Koophandel Den Haag
20.000
Technische Universiteit Delft
20.000
Universiteit Leiden
20.000
TNO
20.000
Europees Fonds voor Regionale ontwikkeling Door subsidies van het Europees Fonds voor Regionale
Onze inzet moet ervoor zorgen dat de Zuid-Hollandse economie
ontwikkeling (EFRO) beschikt de Kennisalliantie over capaciteit
zich ontwikkelt tot een zeer concurrentiekrachtige en duurzame
en middelen om innovatieprojecten en -programma’s te initiëren
markteconomie. Daarom ziet u tijdens onze projectbijeenkomsten
en begeleiden. De project developers brengen ondernemers,
en op onze communicatieuitingen het EFRO-vlaggetje.
Totaal
720.448
wetenschap en overheid bij elkaar in thema’s die de potentie hebben om uit te groeien tot de groeimotoren van de regionale economie. Met de daaruit voortvloeiende technologische en maatschappelijke innovaties kunnen ondernemers hun (inter) nationale positie versterken.
Dit project is mede gefinancierd met steun van het Europees Fonds voor Regionale ontwikkeling van de Europese Commissie.
Samen werken aan economische vernieuwing | 29
Focus op de toekomst de provinciale Clusterregeling te kunnen begeleiden. Hiertoe waren aparte afspraken gemaakt met het Ministerie van Economische Zaken, Provincie Zuid-Holland en het Havenbedrijf Rotterdam. Deze uitbreidingen maakten het mogelijk met eigen medewerkers kennis van en netwerken in clusters op te bouwen en daarmee de afhankelijkheid van extern ingehuurde krachten af te bouwen.
Grotere impact op innovatie en meer beweging door programmatisch aanpak De economie van Zuid-Holland bevindt zich in een langzame, maar zekere transitie. Kennis en innovatie zijn dé manier om ook in de toekomst het welvaart- en welzijnspeil op hoog niveau te houden. Juist in mindere tijden staan de winnaars van morgen op. In Zuid-Holland is gekozen voor zes economische clusters, waarop bovenstaande capaciteit vooral op project- en procesniveau is ingezet.
Ontwikkeling Kennisalliantie
en het verzamelen en delen van kennis over het functioneren van het
Vanuit de eerste generieke inzet van instrumenten die de Kennisalliantie
regionale innovatiesysteem. Binnen elk van deze pijlers wordt gewerkt
tot haar beschikking heeft, is gebleken dat er nog veel meer kracht
De Kennisalliantie heeft zich in 2007 geheroriënteerd op haar rol en
aan het doorontwikkelen van de organisatie. Hiertoe zijn begin 2008
ontwikkeld kan worden als de Kennisalliantie in breder verband inzet
activiteiten binnen de Provincie Zuid-Holland. Vanaf het aantreden
twee EFRO voorstellen ingediend en gehonoreerd.
op ondersteuning van innovatie. Daarom richt de Kennisalliantie zich
van de nieuwe directeur, Nico van Buren, in maart 2008 is deze
met een programmatische aanpak op meerjarige regionale samen-
nieuwe visie uitgewerkt in een strategie en in uitvoering gebracht.
EFRO-subsidies zorgen voor meer projectontwikkeling
werkingsverbanden voor een bepaalde tijd, met projectoverstijgende maatschappelijke doelstellingen. Hiermee zorgen we voor een grotere
De resultaten die in dit jaarverslag zijn vermeld, zijn een weerslag
impact op innovatie en meer beweging in de Zuidvleugel.
van de verandering die de Kennisalliantie in de periode 2008-2010
De Kennisalliantie heeft in 2008 met de indiening van twee EFRO-
heeft doorgemaakt. De veranderingen worden ook zichtbaar in de
aanvragen en het neerzetten van een vernieuwde strategie de basis
samenstelling van het team. Tussen januari 2008 en juni 2010 is de
gelegd voor de doorontwikkeling van de organisatie. Met de
Kennisalliantie gegroeid van vijf medewerkers en zes externe krachten
toekenning van de eerste en tweede EFRO-subsidie kwam de eerste
tot een hecht team van twintig medewerkers.
grootschalige uitbreiding met medewerkers op projectcontracten
Delft Blue Technology is een voorbeeld van een programma waarin
in de laatste twee maanden van 2008 (Kennisnetwerken, onderdeel
intensief samen gewerkt wordt door ondernemers, onderzoek, onder-
In de nieuwe visie op de Kennisalliantie staan drie rollen centraal:
Projecten) en het begin van het tweede en derde kwartaal van 2009
wijs en overheid om te komen tot aansprekende innovaties.
het versterken van het netwerk van ondernemers en onderzoekers in
(Kennisbruggen, ook onderdeel Projecten). De tweede uitbreiding
Zuid-Holland, het aanjagen en ondersteunen van innovatieprojecten
met medewerkers was om toeleidingen naar Pieken in de Delta en
30 | Samen werken aan economische vernieuwing
Groeimotoren van de regionale economie
We zien nog meer kansrijke thema’s die kunnen leiden tot breed
Focus op de toekomst
zodat de vraag vanuit alle invalshoeken verkent wordt. Nieuwe ideeën ontstaan uit de interactie van het gezelschap
gedragen innovatieprogramma’s: Space als enabling technology
In samenwerking met de provincie heeft de Kennisalliantie in 2009
- De Kennis Academie
Smart Cities
ontwikkelscenario’s opgesteld die richting geven aan de toekomst.
De Kennis Academie organiseert cursussen en workshops waarin
Alternatieve Valorisatie Glastuinbouw
Om de regionale innovatie te stimuleren:
kennis en expertise wordt overgedragen die kan worden omgezet
Health & Innovation Energietransitie
Intensiveren we de samenwerking met andere uitvoeringsinstanties zoals de WFIA en bundelen we waar mogelijk activiteiten Vormen we programmatische consortia waarbij alle ketenpartners
in economische groei - Het Kennisontbijt Tijdens het kennisontbijt maken ondernemers informeel kennis
Op al deze gebieden heeft Zuid-Holland unieke kennis en bedrijvigheid.
(uit de vier O’s) de doelen mede bepalen en participanten vanuit
met andere Communityleden
Deze thema’s hebben de potentie om uit te groeien tot de groei-
hun autonomie en hun mogelijkheden, projecten en activiteiten op
- Netwerkbijeenkomsten
motoren van de regionale economie. Met de daaruit voortvloeiende
elkaar afstemmen om de overeengekomen doelen te realiseren
Netwerkbijeenkomsten voor ondernemers met de ambitie om
technologische en maatschappelijke innovaties kunnen ondernemers
Versterken we de projectontwikkeling met een sterke focus op de
hun (inter)nationale positie versterken. Van de top drie economische
nog vast te stellen economische agenda van de Zuidvleugel
voortdurend te verbeteren en vernieuwen - Kennisdiner exclusief voor founding fathers
motoren in Nederland maakt Zuid-Holland nu al deel uit. Voor een
Initiëren en realiseren we co-producties dan wel bestuurlijke gremia
Founding fathers van de Kennis Community gaan tijdens het
toppositie in Europa kunnen we de kennis- en innovatiekracht van
die uiteindelijk één en hetzelfde doel nastreven: een economische
kennisdiner in gesprek over de innovatieagenda’s van beleids-
MKB Zuid-Holland versterken door samen te werken aan economische
regio realiseren die qua kennis, technologie en innovatie bij de top
makers. Beleidspartners kunnen tijdens het kennisdiner gebruik
van Europa hoort
maken van de verzamelde denkkracht
vernieuwing.
Ontwikkelen we voortdurend nieuwe kennis over de regionale
Communiceren we interactief met onze doelgroepen over innovatie-
innovatie. Deze kennis maken we toepasbaar voor beleids-
kansen, programma’s en projecten. Door pro-actief, transparant en
ontwikkeling van partners en de eigen organisatie
interactief te communiceren over innovatiekansen, onze activiteiten
Zetten we met de Kennis Community nog sterker in op het
en behaalde resultaten, vergroten we onze merknaam, betrekken we
ontwikkelen van een netwerk van Zuid-Hollandse innovators.
ondernemers, verbinden we de vier O’s en versnellen we innovaties
2010 is een pilotjaar waarin de basis gelegd wordt voor een netwerk
die bijdragen aan de economische vernieuwing van Zuid-Holland.
waarin ondernemers met hun expertise, direct en indirect bijdragen
Dat doen we via:
aan het creëren van innovatiekansen, nieuwe business en economische
- Sociale interactie
groei. Aanvullend op de Kennis Community zet de Kennisalliantie
- Regionale media
in samenwerking met HOPE een netwerk van Business Angels op.
- Online via onze portals Kennisalliantie en Kennisbruggen
De Kennis Community omvat:
- Social media
- De Kenniskaravaan De Kenniskaravaan voert langs inspirerende, innovatieve bedrijven
Op al deze onderwerpen maken we meerjarige afspraken over
in Zuid-Holland. Elke Karavaan richt zich op een specifiek thema.
doelstellingen en beleid met onze bestuurlijke partners.
Het gastbedrijf legt haar innovatievraag voor aan de deelnemers Samen werken aan economische vernieuwing | 31
Projectenoverzicht 2009 Themabijeenkomsten Bredere verkenning van relevante innovatie thema’s met mogelijk geïnteresseerde stakeholders
Ontwikkelworkshops Verkennen en uitwerken van concrete innovatie-ideeën naar projectvoorstellen met dedicated partners.
Projecten en programma’s Ondersteund door Kennisalliantie Ondersteuning houdt ondermeer in: bouwen aan consortia, advies bij het formuleren van business cases en het scherp krijgen van aanvragen, toeleiding naar subsidies en procesbegeleiding Doorgeleid naar Syntens Door de Kennisalliantie is de eerste beoordeling gedaan of de aanvrager met het project voldoet aan de voorwaarden voor ondersteuning bij innovatie voor een business traject binnen het door EFRO gefinancierde project Kennisnetwerken, waarna de aanvraag is overgedragen aan samenwerkingspartner Syntens
Leads Eén of enkele gesprekken, een kortdurend contact, met een adviserend karakter
Aanvulling op de projecten Aanvullend op de 85 genoemde projecten zijn er in deze periode 30 projectvoorstellen voor de provinciale Clusterregeling voorgelegd aan de Kennisalliantie, waarvoor een eerste beoordeling werd gevraagd.
32 | Samen werken aan economische vernieuwing
Transport & Logistiek Themabijeenkomsten Biobased economy en logistiek (T&L onderdeel van tweeledig programma) De vraaggestuurde glastuinbouwketen van de toekomst (T&L onderdeel van tweeledig programma) Regierol van knooppunten in relatie tot topinstituut (voorbereid, niet doorgegaan) Ontwikkelworkshops Supply Chain Finance (2 bijeenkomsten) ITAIDE (Safe efficiënt Zuidvleugel) Flora Holland Intermodaal vervoer (Greenrail) Projecten en programma’s A. Ondersteund door Kennisalliantie Container Exchange Terminal Greenrail: intermodaal vervoer sierteeltproducten Innovatieve Flowmeter voor LNG ITAIDE (Safe efficiënt Zuidvleugel) Proeftuin Maritieme Innovatie Rijden op Algen Supply Chain Finance Vestiging Topinstituut Supply Chain Management B. Doorgeleid naar Syntens 65+ duurzame ontsluiting bedrijfsterreinen Duurzaam slopen Emissieloos varen C. Leads Toepassing voor elektrisch rijden in stedelijke distributie Freight Factory AERWIN: zeppelin Project Support (slimme ICT tbv congestie) Elektrische voertuigen Zelf ladend en lossend binnenvaartschip
Greenports Themabijeenkomsten Gezondheid uit de kas Biobased economy en logistiek (GP onderdeel van tweeledig programma) De vraaggestuurde glastuinbouwketen van de toekomst (GP onderdeel van tweeledig programma) Ontwikkelworkshops Proeffabriek Algenteelt en glastuinbouw Biopesticiden Projecten en programma’s A. Ondersteund door Kennisalliantie: Beglazingsrobot Consumentgericht schapbeheer in een gesloten keten Envico 4innov.energie/WKK Na verbrander Greenportcampus Fase 2 Groen Agri Cultuur/Substraatloos telen B. Doorgeleid naar Syntens H2O organic Nieuwe waterbehandelingstechnologie glastuinbouw Residu-vrije glastuinbouwproducten Spantrail cluster Agrobrains Puur tomaat Kokosmelk Gezonde kant en klare smakelijke maaltijdcomponenten C. Leads Alternatieve Valorisatie Tuinbouw Biopesticiden uit reststromen Easyscreen Focus on flowers
Health & Life Sciences
Kennisbruggen
Themabijeenkomsten Operatiekamer van de toekomst (voorbereid, niet doorgegaan) Gezondheid uit de Kas Langer gezond thuiswonen
Bijeenkomsten Kick off Kennisbruggen Convenantondertekening Kennisbruggen
Ontwikkelworkshops Biomarkers Langer gezond thuiswonen Nieuwe kansen voor (robot)techno logiëen in de zorg Gezondheid uit de kas Projecten en programma’s A. Ondersteund door Kennisalliantie Basketbal-rolstoel Microgravity & botontkalking Holland Bio diversity inhoudsstoffen extractie uit bloembollen Living Labs Miscea Handhygiène Super facelet B. Doorgeleid naar Syntens BIBO Management Gecontroleerd koelen lichaam Isolator systeem voor minimaal invasieve chirurgie Kokoswater Personal Care for Kids C. Leads Dermatologie project Fresh Functional Food Oogzorg network Health& Life Sciences & Space I-optics Mastitus-sensor melkproductie Lely-sensor OK Fieldlab Onwikkeling serviceproduct bio-inform Respifit Softwaremeting toedienen insuline Stappa Vitaliteitspas
Arbeidsmarkt & Onderwijs
Water- & Deltatechnologie Themabijeenkomsten Nafase bij overstroming 3e Delfste Waterconferentie Ontwikkelworkshops DBT Integraal Stedelijk Waterbeheer (2 bijeenkomsten) DBT Zichtbare Waterkwaliteit (3 bijeenkomsten) DBT Waterberging in Urbaan Gebied (4 bijeenkomsten) DBT Optimale Sturing Afvalwaterketen (3 bijeenkomsten) SWOT Drechtsteden (kansen voor deltatechnologische innovatie in Drechtsteden) Projecten en programma’s A. Ondersteund door Kennisalliantie Delft Blue Technology (DBT) Algencultuur op drainwater glastuinbouw Boxbarrier Kameleon Sublean Slim meten tbv grondwaterbeheer C. Leads Aquafox Pharmafilter Vrieskristallisatie Waterreiniging mbv UV & titaandioxide
Proces en Petrochemie Projecten en programma’s C. Leads Heron Gasturbine Koudecentrum installatiebranche Zadkine Composyn Transporttoepassingen LNG technologieën
Vrede, Recht en Veiligheid Netwerkbijeenkomsten Veiligheidsnetwerk Projecten en programma’s A. Ondersteund door Kennisalliantie Netwerkvorming GBVI World Legal Forum Border Security Innovation Centre Materiaalschaarste Radargrid Thales (RAEBELL) REACT C. Leads Field Lab Mass Transportation Safety Narfoz digitaal platform sociale veiligheid voor wijken
Bijeenkomsten OBM Rijnmond - Technopolis ‘De interactie tussen HBO-instellingen en het bedrijfsleven’
Netwerken Netwerkbijeenkomsten Thema ‘Nieuw’ Thema ‘Toekomstperspectieven’ Thema ‘Octrooien’ Thema ‘Samen werken aan kennis’ Specials events Kennisfestival European Satellite Navigation Competition kick off Pieken met Perspectief European Satellite Navigation Competition workshop en prijsuitreiking Medical Delta Café, thema ‘Molecular imaging’
Kennis
TOP Bijeenkomst Reis in de Regio Bestuursbijeenkomst Kennisdiner Economische monitor 2009 Strategie en beleid
Samen werken aan economische vernieuwing | 33
Medewerkers Kennisalliantie
Evert Baarspul Project manager
Sander van der Wal Project developer
Theo Noordman Project developer
Joris van Goudoever Project developer
Peter Tettelaar Project developer
Erwin van der Linden Project developer
Peter Reffeltrath Project developer
Janneke Boerman Project developer
Nico van Buren Directeur
Clemens van de Wiel Controller Tanja Nolten Communicatieadviseur
34 | Samen werken aan economische vernieuwing
Bea Adolfse Communicatiemedewerker
Damien van der Bijl Beleid en strategie
Jan Tabeau Stagiair onderzoek Europa
Leen Verkade Stagiair onderzoek Europa
Jacqueline Schardijn Coördinator netwerken
Suzanne Boekestijn Projectmedewerker
Taco den Boer Projectmedewerker
Martin Makkenze Stagiaire HRM
Annette van Elswijk Office manager
Marloes Treffers Secretaresse
Els de Visser Secretaresse
Samen werken aan economische vernieuwing | 35
Kennisalliantie Crommelinplein 1 2627 BM Delft T. 015-2840487 W. kennisalliantie.nl E.
[email protected]
