Jaarverslag Geloven in delen

Jaarverslag 2015 Geloven in delen

1

Samen zijn we de kerk in actie. Geïnspireerd door Jezus Christus, willen wij delen wat ons gegeven is. Om in Nederland en wereldwijd mensen hoop te bieden en tot hun recht te laten komen.


Jaarverslag Kerk in Actie 2015

Inhoudsopgave 2015 in het kort 01

Organisatie, beleid en strategie 8

1.1 Missie en visie

11

1.2 Programma’s

11

1.3 Werkwijze

13

1.4 Beleid

14

1.5 SWOT-analyse

16

1.6 Samenwerkingsverbanden

16

1.7 Belanghebbenden

18

1.8 Duurzaamheid

19

1.9 Prestaties, impact en impactmeting

19

1.10 Financiën

19

02

Afrika 22

2.1 Inleiding

26

2.2 West-Afrika

26

2.3 Centraal- en Oost-Afrika

28

2.4 Zuidelijk Afrika

30

03

Midden-Oosten 32

3.1 Inleiding

36

3.2 Regio Syrië en Irak

36

3.3 Egypte en Golfstaten

36

04

Latijns-Amerika 38

4.1 Inleiding

42

4.2 Centraal-Amerika

42

4.3 Zuid-Amerika

43

05

Azië 46

5.1 Inleiding

50

5.2 Zuidoost-Azië

50

5.3 Zuid- en Centraal-Azië

51

06

4

6

Europa 54

6.1 Oost-Europa

58

6.2 Zuid-Europa

58

KERKINACTIE.NL/JAARVERSLAG

Geloof en actie

07

Nederland

60

“Op het moment dat mensen in de verdrukking

7.1 Ondersteuning lokale gemeenten

64

komen, zie ik een uitdaging om daar vanuit mijn

7.2 Vluchtelingen

64

7.3 Zorg

66

7.4 Armoede

67

Dagblad vat Geesje Werkman, vluchtelingenspecia-

7.5 Duurzaamheid

68

list van Kerk in Actie, 2015 samen. Enorme vluchte-

7.6 Migrantenkerken

68

lingenstromen trokken meer dan ooit de aandacht.

7.7 Dialoog tussen religies

68

08

70

Kerk in Actie zet zich al jaren op diverse manieren in

8.1 Inleiding

73

voor vluchtelingen. Maar in 2015 was de noodzaak

8.2 Resultaten fondsenwerving

73

8.3 Gemeenteadviseurs en themajaren

73

8.4 Campagnes, concerten en reizen

74

Lampedusa in Italië verlichten kerken en partneror-

8.5 Media

74

ganisaties de zware tocht van vluchtelingen onder-

Communicatie en fondsenwerving

geloof iets aan te doen. Onrecht speelt op allerlei terreinen, maar vluchtelingen kwamen nu eenmaal op mijn weg.” Met deze uitspraak in het Nederlands

Volgens de VN zijn meer dan 60 miljoen mensen ontheemd. Wij willen niet wegkijken!

extra groot. Kerk in Actie draagt bij aan noodhulp in de regio’s zelf, bijvoorbeeld rond Syrië en conflictgebieden in Afrika. In Griekenland, Macedonië en op

weg. Ook in Nederland ondersteunt Kerk in Actie

09

Toezicht, beheer en financiën

76

plaatselijke kerken die zich inzetten voor vluchtelingen. Daarnaast probeert Kerk in Actie voortdurend

9.1 Toezicht, beheer en financiën

79

politieke keuzes te beïnvloeden, zodat een veilige

9.2 Kerncijfers

79

doortocht en humane opvang voor alle vluchtelin-

9.3 Begroting 2016

79

gen mogelijk worden.

9.4 Verantwoordingsverklaring

80

9.5 Verslag bestuur en directie

82

Kerk in Actie in 2015. Dwars door dit jaarverslag heen

9.6 Kort verslag bestuursvergaderingen

85

zult u diverse verhalen tegenkomen over het werk

9.7 Risicobeheersing

86

voor vluchtelingen. Dit is slechts een greep uit het

9.8 Financiën

89

9.9 Verkorte jaarrekening

95

9.10 Accountantsverklaring

100

Voor u ligt een verantwoording van al het werk van

werk dat wereldwijd en in Nederland plaatsvindt. Voor al dit werk geldt: het komt op ons pad. Of het nu gaat om ongelijkheid, armoede, conflict of onrecht, wij willen er iets aan doen vanuit ons geloof. Dat kunnen wij alleen dankzij de steun van lokale gemeenten en donateurs en in samenwerking met onze partners wereldwijd. Wij danken u voor uw steun en gebed in 2015. En wij hopen ook voor de toekomst op uw betrokkenheid. Sámen zijn wij de kerk in actie.

Evert Jan Hazeleger Programmamanager Kerk in Actie

5

Samen hebben we dit kunnen Jaarverslag Kerk in Actie 2015

Ontvangen bijdragen: € 31 miljoen Bestedingen totaal: € 27,8 miljoen Bestedingen per onderdeel: Noodhulp: € 5,5 miljoen Binnenlands Diaconaat: € 2,2 miljoen

Werelddiaconaat en Kinderen in de Knel: € 9,4 miljoen

Communicatie en fondsenwerving: € 2,5 miljoen Zending: € 7,3 miljoen Beheer en administratie: € 0,9 miljoen Zie voor een nauwkeurig financieel verslag hoofdstuk 9.

535

gastarbeiders in de Golfstaten volgden een training om de Bijbel te lezen en door te vertellen. Zo horen duizenden mensen bijbelverhalen.

6

betekenen in 2015

KERKINACTIE.NL/JAARVERSLAG

4.000

70%

kinderen in Mali hoeven straks niet meer te werken. Dankzij kinderarbeidvrije zones kunnen zij naar school.

van de kerken in Nederland kwam in actie voor vluchtelingen.

Geloven in delen Wij zijn een kerk in actie omdat we ons geïnspireerd en geraakt weten door Jezus Christus die wat er was, vijf broden en twee vissen, zegende en deelde met wie niets hadden. We delen met onze wereldwijde gemeenschap wat we hebben: tijd en talent, aandacht en zorg, geloof, geld en goed. Of dat weinig of veel is, maakt niet uit. We vertrouwen erop dat God het zal zegenen. Dan zal het voldoende zijn voor velen.

46

Actief in

57 landen

jongeren in Guatemala konden dankzij een opleiding een eigen bedrijfje opzetten. Meer dan 80 jongeren zijn nog in opleiding.

332 partners in het buitenland

50 lokale partners en 1943 diaconieën in Nederland 18 uitgezonden medewerkers

7

Wereldwijd, themajaar Versterk de Kerk Jaarverslag Kerk in Actie 2015 Overal ter wereld zetten kerken zich in tegen ongelijkheid. Zij delen geloof, zetten zich in voor verzoening en voor goed leiderschap in de kerk. Via het themajaar ‘Versterk de kerk’ raken plaatselijke gemeenten in Nederland betrokken bij deze kerken.

8

01. Organisatie, beleid & strategie

01

Organisatie, beleid & strategie

9


Gezonder dankzij een nieuwe oven De hele buurt kwam kijken toen de Zuid-Afrikaanse Rosina haar nieuwe oven in gebruik nam. De oude oven, die bijna een derde van de keuken in beslag nam, “kostte heel veel hout of kolen”, vertelt Rosina. “En we hadden altijd rook in huis.” Ze heeft de oven dankzij NOVA, partnerorganisatie van Kerk in Actie. Minder rook Meer dan de helft van de Zuid-Afrikanen gebruikt brandhout of kolen om te koken en het huis te verwarmen. Hierbij komt veel rook vrij en komen er veel giftige stoffen in de lucht. Veel mensen hebben daardoor last van infecties aan ogen en luchtwegen. In de nieuwe oven van Rosina, Basa Magogo genoemd, wordt het vuur niet op de traditionele manier aangestoken, met onderop een krant, daarbovenop aanmaakhout en vervolgens kolen. De volgorde wordt juist omgedraaid: eerst steenkool, daarbovenop papier en aanmaakhout.

methode is het mogelijk om mee te doen aan een bio-

Hierdoor beginnen de kolen veel sneller te gloeien en kan

gasprogramma. Hierbij koken mensen op organisch afval

er vrijwel direct begonnen worden met koken.

en uitwerpselen van koeien. NOVA zet zich ook in voor

Rosina is er heel blij mee: “De oven blijft veel langer bran-

betere houtovens en stimuleert mensen om energie te

den en we hebben minder rook in huis. We besparen flink

besparen en duurzame energie te gebruiken.

op kolen en we zijn minder vaak ziek. Er komt veel warmte

De organisatie heeft banden met veel kerken en ker-

vanaf, ook al is deze oven veel kleiner dan mijn vorige.”

kelijke organisaties in Zuid-Afrika. In 2015 heeft NOVA ook geijverd voor ‘groene kerken’. Dit doet NOVA door

10

Mens en milieu

onder andere adviezen uit te brengen op het gebied van

NOVA introduceert in Zuid-Afrika alternatieven die

ecologie en milieu aan de Diaconale Raad van de Dutch

goed zijn voor mens en milieu. Naast de Basa Magogo-

Reformed Church in Zuid-Afrika.

NOVA kreeg

11 gemeenten in Nederland

800 families

€ 30.000

steunen NOVA

kregen een oven

Werelddiaconaat


1.1 Missie en visie

Het doel is om een open, zorgzame en gastvrije geloofsgemeenschap te vormen die Jezus navolgt.

De missie en visie van Kerk in Actie worden samen-

Kerk in Actie streeft dit op drie manieren na:

gevat in de kernboodschap ‘Geloven in delen’. Wereld-

1. Het Evangelie toegankelijk maken voor iedereen

wijd komen kerken, organisaties en mensen in actie te-

2. Het ondersteunen van de kerk als gastvrije en

gen armoede en onrecht. Samen vormen wij een kerk in actie omdat we ons geïnspireerd en geraakt weten

levendige geloofsgemeenschap 3. Het versterken van de kerk als bruggenbouwer

door Jezus Christus, die wat er was, vijf broden en twee vissen, zegende en deelde met wie niets hadden.

Daarnaast ondersteunen wereldwijd 18 uitgezonden

Daarom voelen we ons geroepen om met onze we-

medewerkers van Kerk in Actie de partnerkerken en

reldwijde gemeenschap te delen wat ons gegeven is:

-organisaties met hun kennis en talenten. Tegelijker-

tijd en talent, aandacht en zorg, geloof, geld en goed.

tijd verbinden zij werelden met elkaar: wat zij leren

Wij geloven dat ieder mens geschapen is naar Gods

van mensen om hen heen, geven zij door aan chris-

beeld en dat we gelijkwaardig zijn aan elkaar.

tenen in Nederland. Uitgezonden medewerkers in Latijns-Amerika en Afrika houden zich bijvoorbeeld in hun regio én

1.2 Programma’s

in Nederland bezig met Contextueel Bijbellezen. Uitgangspunt van dit programma is dat de Bijbel

Uitgangspunt

een bevrijdende boodschap heeft voor iedereen,

In situaties van onrecht, armoede, uitbuiting en

ongeacht cultuur of achtergrond. Door samen in de

discriminatie komt Kerk in Actie op voor de mense-

Bijbel te lezen en te praten over wat er staat, ontdek-

lijke waardigheid. Kerk in Actie wil bouwen aan een

ken mensen wat de Bijbel te zeggen heeft voor hun

solidaire en duurzame samenleving, waar mens-

eigen leven. Dit stimuleert hen om zich in te zetten

waardige leefomstandigheden gelden voor iedereen,

voor sociale gerechtigheid. Bovendien voelen ze zich

ongeacht geloof, politieke overtuiging, sekse of

in de veilige omgeving van een bijbelstudiegroep on-

nationaliteit. Uitgangspunt bij al het werk is de eigen

derdeel van een gemeenschap. Het is de bedoeling

kracht van mensen, hierbij vormen gelijkwaardig-

dat de uitgezonden medewerkers op basis van de

heid, wederkerigheid en partnerschap kernwaarden.

opgedane ervaringen materiaal ontwikkelen, zodat

Zo bieden we elkaar hoop en delen we ons geloof in

ook plaatselijke gemeenten en groepen in Nederland

een betere wereld. Dit uitgangspunt krijgt vorm in

aan de slag kunnen met Contextueel Bijbellezen.

vijf programma’s: Zending, Werelddiaconaat, Kinderen in de Knel, Noodhulp en Binnenlands Diaconaat.

Op 25 april vond in de Immanuelkerk in Ermelo de

Daarnaast kunnen particuliere initiatieven onder-

Kerk in Actie Werelddag plaats, met als thema ‘Gelo-

steuning krijgen en biedt Kerk in Actie reizen aan.

ven in delen’. Doel van de Werelddag is dat christenen in Nederland geïnspireerd worden door kerken

Zending

en gelovigen wereldwijd. Ruim 200 bezoekers waren

Zending betekent delen in geloof, wereldwijd.

naar de Werelddag gekomen. Uit verschillende delen

Kerken in Nederland vormen één gemeenschap met

van de wereld waren gasten aanwezig die hun leven

kerken over de grens. Zij delen in verdriet en vreug-

en geloof deelden met de bezoekers.

de en inspireren elkaar. Ze zijn in het geloof met elkaar verbonden en versterken elkaar.

Werelddiaconaat

Kerk in Actie werkt samen met meer dan 200 kerken

Met het programma Werelddiaconaat streeft Kerk in

en partnerorganisaties in 30 landen aan de bijbelse op-

Actie naar een rechtvaardige en duurzame samenle-

dracht die de kerk in deze wereld gekregen heeft. Deze

ving, in het bijzonder voor volwassenen en kinderen

opdracht houdt in dat gemeentes levendig en gastvrij

die in marginale omstandigheden leven. Dit krijgt

zijn, dat ze oog hebben voor mensen in nood en dat ze

vorm in projecten op het gebied van landbouw, ver-

een baken van vrede en verzoening zijn wanneer er

betering van de voedselsituatie, bestaanszekerheid

sprake is van religieuze spanningen. Dat doet Kerk in

en mensenrechten. De projecten worden uitgevoerd

Actie bijvoorbeeld door predikanten en diakenen toe

door lokale, veelal kerkelijke, partnerorganisaties.

te rusten, maar ook door mensen te helpen de Bijbel

Zij krijgen indien nodig trainingen of begeleiding,

te lezen op een manier die hen verder helpt.

bijvoorbeeld voor het verbeteren van hun interne 11


controlesystemen of boekhouding. Afgelopen jaar

Noodhulp en rampenpreventie

werkte Kerk in Actie samen met 332 partnerorgani-

Kerk in Actie verleent hulp wanneer mensen urgent

saties in 57 landen. Kerk in Actie stimuleert samen-

in moeilijke omstandigheden verkeren, bij natuur-

werking tussen lokale organisaties onderling, omdat

rampen, oorlogsgeweld of honger en droogte. Deze

dit bijdraagt aan meer duurzame veranderingen.

hulp kan bestaan uit:

Bovendien vergroot dit de kracht van het maat-

• Noodhulp: eerste hulpverlening direct na een

schappelijk middenveld, wat noodzakelijk is wanneer er bijvoorbeeld veranderingen in het nationale overheidsbeleid nodig zijn.

ramp. Een voorbeeld hiervan is de hulp in vluchtelingenkampen in Zuid-Soedan, zie pagina 31. • Wederopbouw: mensen helpen om na een ramp

Waar mogelijk gaan Zending en Werelddiaconaat

hun leven weer op te pakken. In hoofdstuk 5

hand in hand. Zo vinden er bijvoorbeeld gezamen-

staat beschreven hoe de noodhulp en wederop-

lijke trainingen plaats van partners, wisselen de programma’s kennis uit en werken ze samen als het gaat om de interreligieuze dialoog.

bouw in Nepal er in 2015 uitzag. • Preventie: mensen helpen om een mogelijke ramp te voorkomen of beter te doorstaan. Op pagina 24 staat te lezen hoe de Protestantse Kerk

Kinderen in de Knel

van Madagascar rampenpreventie aanpakt.

Onderdeel van het programma Werelddiaconaat

Doel van de hulp is dat mensen niet alleen overle-

is het programma Kinderen in de Knel. Doordat

ven, maar hun levensomstandigheden structureel

Kinderen in de Knel een apart focusgebied is (§ 1.4),

kunnen verbeteren. Mensen moeten hun leven in

legt Kerk in Actie grote nadruk op kinderrechten.

waardigheid kunnen oppakken – dat is in lijn met de

Een belangrijk onderwerp binnen dit programma is

Boodschap waar Kerk in Actie voor staat.

het tegengaan van kinderarbeid. Kerk in Actie is lid

De komst van grote groepen vluchtelingen en de

van de coalitie Stop Kinderarbeid. Dit verband van

vele ongelukken op de Middellandse Zee kregen

zes Nederlandse maatschappelijke organisaties zet

veel aandacht in 2015. Hoewel de nood elders in

zich onder andere in voor ‘kinderarbeidvrije zones’.

de wereld vaak veel groter is, kwamen de moeilijke

Andere aandachtsgebieden binnen Kinderen in de

omstandigheden van vluchtelingen voor veel Neder-

Knel zijn bijvoorbeeld seksueel misbruik en kinderen

landers nu letterlijk heel dichtbij.

die op straat leven.

Het jaar 2015 stond in het teken van grote rampen, zoals in Syrië, Irak, Zuid-Soedan, de Centraal-Afri-

Particuliere Initatieven

kaanse Republiek en Nepal. De tientallen ‘kleinere’

Samen met ICCO en Edukans heeft Kerk in Actie tot

rampen die ook plaatsvonden, trekken helaas steeds

en met eind 2015 onder de noemer Impulsis particu-

minder de aandacht. Hierdoor wordt het voor Kerk

liere initiatieven ondersteund. Sinds 1 januari 2016

in Actie steeds moeilijker om financiering te vinden

bestaat dit merk niet meer. Stichtingen en protestant-

voor hulpverlening bij deze rampen.

se gemeenten die samenwerken met een organisatie

Voor noodhulp, wederopbouw en rampenpreventie

in een ontwikkelingsland kunnen echter nog steeds

werkt Kerk in Actie samen met bestaande partners

terecht bij Kerk in Actie Particulier Initiatief voor een

en kerken die de lokale situatie kennen en met het

financiële bijdrage en een advies over het projectplan.

internationale netwerk ACT Alliance. Kerk in Actie

Bij deze samenwerking ligt de focus op kwaliteit,

en ICCO voeren dit werk gezamenlijk uit. Daarom

groei en het delen van de kennis die Kerk in Actie via

zijn ze ook gezamenlijk lid van de Samenwerkende

haar wereldwijde netwerk heeft. In 2015 heeft Kerk in

Hulporganisaties (Giro 555).

Actie ruim vijftig contracten afgesloten met stichtin-

Twaalf Nederlandse noodhulporganisaties heb-

gen in Nederland die een partnerorganisatie overzee

ben zich verenigd in de Dutch Relief Alliance. Het

steunen. De ondersteunde stichtingen zijn vooral ac-

ministerie van Buitenlandse Zaken heeft voor een

tief op het gebied van Kinderen in de Knel en sociaal

periode van drie jaar (2015-2017) 120 miljoen euro

ondernemerschap.

beschikbaar gesteld uit het Dutch Relief Fund. De Dutch Relief Alliance bestaat uit: CARE Nederland,

12

Reizen

Cordaid, Dorcas, ICCO/Kerk in Actie, OXFAM NO-

Kerk in Actie biedt diverse reizen aan om mensen ken-

VIB, Save the Children, Terre des Hommes, Stichting

nis te laten maken met partnerorganisaties en -kerken.

Vluchteling, War Child, World Vision en ZOA. In de

Meer over deze reizen staat te lezen in § 8.4.

loop van 2015 sloot ook Tear aan.


India, SAVE Duizenden kinderen in de grote textielstad Tirupur in Zuid-India, met name meisjes, moeten werken en kunnen niet naar school. Zij lopen het risico om slachtoffer te worden van geweld of uitbuiting. Partnerorganisatie SAVE doet er alles aan om deze kwetsbare kinderen op school te krijgen.

Het nieuwe samenwerkingsverband draagt eraan

vluchtelingen, zorg, armoede en duurzaamheid.

bij dat het geld voor noodhulp effectiever wordt

Hierbij staan de wensen en behoeften van plaatselijke

besteed, en sneller beschikbaar is bij acute huma-

kerken centraal. Er worden bijvoorbeeld projecten

nitaire crises en natuurrampen. Kerk in Actie was in

opgezet, handreikingen gemaakt en landelijke bij-

2015 betrokken bij gezamenlijke hulpprogramma’s in

eenkomsten georganiseerd. Diaconieën kunnen voor

Noord-Irak, Zuid-Soedan, Nepal, Syrië, Centraal-Afri-

advies of hulp aankloppen bij specialisten, bijvoor-

kaanse Republiek en Ethiopië. Hiervoor kwam in

beeld op het gebied van vluchtelingen, zorg, armoede

2015 5,5 miljoen euro beschikbaar. Dit bedrag is

en duurzaamheid. Ook kunnen ze een beroep doen

deels in 2015 en wordt deels in 2016 uitgegeven.

op gemeenteadviseurs. In hoofdstuk 7 staat te lezen

Andere gezamenlijke hulpprogramma’s vonden

welke activiteiten er in 2015 hebben plaatsgevonden

plaats in Nigeria, Liberia, Oekraïne, Jemen en

op het gebied van Binnenlands Diaconaat.

Vanuatu. Hier was Kerk in Actie niet via de DRA bij betrokken.

1.3

Werkwijze

Binnenlands Diaconaat Kerk in Actie is een bondgenoot van plaatselijke diaco-

Kerk in Actie en lokale (geloofs)gemeenschappen

nieën en diaconale vrijwilligers in Nederland. Zij zetten

De missie van de kerk begint bij de eigen voordeur.

zich in hun eigen woonplaats in voor medemensen die

Plaatselijke protestantse kerken willen zich inzetten

in onzekerheid en crisis verkeren, Kerk in Actie onder-

voor mensen en gemeenschappen dichtbij én ver weg.

steunt hen waar mogelijk. Daarnaast worden ongeveer

Dat is zeker van belang nu gevoelens van verbonden-

vijftig projecten en partners in Nederland ondersteund.

heid en solidariteit afnemen in de samenleving. Kerk in

Kerk in Actie neemt het voortouw op de terreinen

Actie vertegenwoordigt die blik naar buiten. 13


De nadruk op de verbinding met kerken in Neder-

1.4 Beleid

land en lokale (geloofs)gemeenschappen elders maakt het werk van Kerk in Actie uniek. Uitgangs-

Strategische doelen in 2015 en 2016

punt voor al het werk van Kerk in Actie is altijd de

In het bedrijfsplan 2013-2016 zijn een aantal doel-

eigen behoefte van lokale (geloofs)gemeenschappen

stellingen geformuleerd die richting geven aan de

en partnerorganisaties. Zij weten haarfijn wat er

programma’s en activiteiten van Kerk in Actie:

nodig is in de eigen omgeving en geven zelf gestalte

Kerk in Actie wordt meer Protestantse Kerk in Actie

aan zending en diaconaat.

• Partnerschap vormt een centraal motief voor al het

De financiële middelen die Kerk in Actie ontvangt, worden op professionele wijze ingezet voor het ondersteunen van honderden kerken en gemeenschappen in binnen- en buitenland. Dat betekent niet alleen financiële steun, maar ook het versterken van

werk van Kerk in Actie • De inkomsten door fondsenwerving blijven op een stabiel niveau • Plaatselijke gemeenten zijn eigenaar van het diaconale werk

de capaciteit van lokale kerken en partnerorganisaties, bijvoorbeeld door trainingen. Bovendien kunnen

Focusgebieden

diaconieën en ZWO-commissies in Nederland bij Kerk

In 2015 heeft Kerk in Actie zich gefocust op vier

in Actie terecht voor advies, inspiratie en materialen

specifieke werkgebieden. Het is de bedoeling dat

om in hun eigen gemeente te gebruiken.

vanaf 2018 80 procent van het werk binnen de programma’s Zending, Werelddiaconaat en Binnenlands

Wereldwijd verbonden

Diaconaat binnen deze focusgebieden past. Dat geldt

De wereldwijde kerk is veelkleurig en groeit. Steeds

zowel voor de eigen projecten als voor de financiering

meer mensen omarmen het evangelie van Jezus

van partners en voor communicatie.

Christus. Met name op het zuidelijk halfrond ontstaan

Door te kiezen voor focusgebieden is het aantal part-

vitale christelijke gemeenschappen. Kerk in Actie zet

ners en landen in 2015 beperkt. Werkte Kerk in Actie

zich in voor het welzijn van deze kerken en voor de

in 2014 nog met 412 partners in 61 landen, in 2015

gemeenschappen waaraan zij verbonden zijn. De be-

waren dit 332 partners in 57 landen. Het streven

hoeften van de partners staan daarbij centraal. Kerk in

was wel dat Werelddiaconaat en Zending zoveel

Actie verbindt bovendien gemeenten, organisaties en

mogelijk in dezelfde landen en in samenwerking met

mensen aan elkaar. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdens

dezelfde partners zouden kunnen plaatsvinden. Ook

bijeenkomsten, bezoeken van partners of contacten

heeft Kerk in Actie de samenwerking versterkt met

van de gemeenteadviseurs met lokale kerken.

partners met wie de Protestantse Kerk een oecumenische relatie onderhoudt, zoals de Wereldraad van

Aan de kaak stellen

Kerken en ACT Alliance.

Kerk in Actie signaleert misstanden en onrecht, dicht-

Voor 2016 ligt de nadruk op het versterken van de

bij of ver weg, en stelt die aan de kaak. Kerk in Actie

focus, het uitbouwen van ‘Geloven in Delen’ als

vertaalt deze signalen naar het politieke en publieke

kernboodschap van het werk van Kerk in Actie en

debat en voert actief lobby. Voorbeelden hiervan zijn

het vergroten van de betrokkenheid van lokale ge-

de humane opvang van vluchtelingen en de dialoog

meenten in Nederland.

tussen godsdiensten op plekken waar christenen een minderheid vormen.

De focusgebieden zijn: 1: Geloven tegen de verdrukking in

14

Protestantse Kerk in Nederland

Actieve geloofsgemeenschappen leveren een essen-

Kerk in Actie is onderdeel van de Protestantse Kerk in

tiële bijdrage aan de opbouw van de (lokale) samenle-

Nederland en voert daarom namens en met de plaat-

ving. Met name in gebieden waar conflicten een religi-

selijke gemeenten het diaconale en zendingswerk van

eus stempel hebben en religieuze minderheidsgroepen

de kerk uit. Kerk in Actie heeft een dienstverlenende

verdrukt of genegeerd worden, is dat van betekenis.

rol: ze ondersteunt plaatselijke gemeenten bij het

Vaak gaat het om spanningen tussen christenen en

diaconale werk. Daarnaast kan Kerk in Actie – dankzij

moslims. Kerk in Actie stimuleert deze geloofsge-

bijdragen van kerken, particulieren, overheid en fond-

meenschappen om bij te dragen aan het voorkomen

sen – wereldwijd financiële ondersteuning bieden aan

van conflicten, te werken aan verzoening en bruggen

kerken en organisaties.

te bouwen. Dit gebeurt in diverse landen bijvoorbeeld


door interreligieuze dialoog, intercultureel bijbel- en

3: Noodhulp voor, tijdens en na rampen

koranlezen en samenwerking tussen verschillende

Vaak zijn juist de meest gemarginaliseerde mensen

etnische volken, kerken en religies. In Nederland ligt

slachtoffer van rampen en conflicten. Kerk in Actie

de nadruk vooral op de interreligieuze dialoog en op

en ICCO bieden daarom niet alleen noodhulp, maar

het versterken van de positie van migrantenkerken.

ook rampenpreventie en wederopbouw.

Kerk in Actie heeft op dit gebied dankzij de talloze

Hiermee past noodhulp binnen andere thema’s die

nauwe contacten met kerken en lokale (geloofs)-

centraal staan in de ICCO Coöperatie: voedselzeker-

gemeenschappen een belangrijke meerwaarde ten

heid en economische ontwikkeling hebben als doel

opzichte van andere (seculiere) organisaties.

om kwetsbaarheid te verminderen. De aandacht

2: Versterken van de kracht van lokale (geloofs)ge-

voor de gevolgen van klimaatproblematiek sluit aan

meenschappen

bij de focus op duurzaamheid. Noodhulp hangt ook

Gedreven door het verlangen naar barmhartigheid en

samen met focusgebied 2: binnen de lokale (ge-

gerechtigheid, zetten lokale (geloofs)gemeenschap-

loofs)gemeenschap wordt de stem van mensen uit

pen zich wereldwijd en in Nederland in voor kwets-

gemarginaliseerde groepen het beste gehoord.

bare mensen. Kerk in Actie versterkt en ondersteunt

4: Kinderen in de Knel

burgerinitiatieven, plaatselijke (geloofs)gemeenschap-

Kinderen vormen de meest kwetsbare groep in de

pen en lokale partners die zich richten op een vol-

samenleving. Diaconaat betekent opkomen voor kin-

waardig leven voor iedereen en op een betere wereld.

deren die bijvoorbeeld misbruikt of uitgebuit worden,

Op missionair terrein houdt dit focusgebied in: het

op de vlucht zijn of in armoede leven. Wanneer hun

delen van fundamentele waarden, van geloof, van

rechten niet zijn gewaarborgd, wil Kerk in Actie kin-

inspiratie en van ambities die mensen hoop en per-

deren hoop bieden en ze tot hun recht laten komen.

spectief geven en een kritische analyse van machts-

Dit focusgebied gaat over bestaanszekerheid en

verhoudingen en ideologieën waarvan mensen in de

bestaansrecht en is daarom nauw verbonden met

marge slachtoffer zijn.

focusgebied 2. Het sluit ook aan bij de hoofdpro-

Het focusgebied sluit aan bij ontwikkelingen die zowel

gramma’s van de ICCO Coöperatie door de nadruk

in Nederland als internationaal plaatsvinden. In Neder-

op kinderarbeid en beroepsgerichte training. Ook in

land ligt de nadruk op de ‘participatiesamenleving’,

het binnenlands diaconaat ligt de focus op kinderen:

internationaal op het versterken van de civil society en

kinderen die leven in armoede, alleenstaande min-

het mobiliseren van kerken en geloofsgemeenschappen

derjarige asielzoekers, kinderen van vluchtelingen en

om te werken aan veranderingen in hun gemeenschap.

kinderen die te maken hebben met jeugdzorg.

FOTO

Kameroen, Lutherse Broederkerk Kerkdienst van een plaatselijke Lutherse gemeente in Noord-Kameroen. De Lutherse Broederkerk zet zich ook in voor arme boeren (zie ook p. 72).

15


1.5 SWOT-analyse Sterktes • Herkenbaar en gewaardeerd als het diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk. • De kernboodschap ‘Geloven in delen’ verbindt het werk met de boodschap van het Evangelie. • Fijn vertakt netwerk in Nederland en elders in de wereld dankzij relatie met lokale kerken en faith based organisations. • Netwerk betekent unieke slagkracht als het gaat om (nood)hulp, samenwerking en uitwisseling van kennis en ervaring. • Groeiende bundeling van krachten binnen kerkelijk hulpverleningsnetwerk ACT Alliance. • Groeiende capaciteit bij kerken om in eigen context hulp te verlenen bij rampen en conflicten.

Zwaktes • Vergrijzing in het ledenbestand van de Protestantse Kerk en de achterban van Kerk in Actie. • Geringe betrokkenheid van jongeren bij het diaconale en missionaire werk van de kerk. • Neiging tot fragmentatie: de Protestantse Kerk en Kerk in Actie hebben enorm veel programma’s en projecten. • Geringe zichtbaarheid van Kerk in Actie en de Protestantse Kerk wanneer er wordt samengewerkt in coalitieverband. • Complexe geefvraag: projecten en focusgebieden van Kerk in Actie vragen vaak om uitleg en nuance in de communicatie.

Kansen • Toenemende belangstelling voor de rol van religie in de samenleving. • Erkenning van de zinnige en relevante rol die de kerk speelt in de participatiemaatschappij. • Vrijmoediger optreden: kerk wil ertoe doen in de samenleving en wil de stem van het Evangelie laten horen. • Toenemende aandacht voor rol kerken en faith based organisations bij noodhulp. • Groeiende internationale samenwerking op het gebied van klimaat en vluchtelingen maakt verbinding tussen Nederland en wereld zichtbaar. • Solidariteit met mensen in nood wordt breed gedeeld in kerken in Nederland.

Bedreigingen • Krimp in de kerk: minder kerkdiensten, minder collectes, minder contactmomenten met Kerk in Actie, dalende collecteopbrengsten. • Toenemende concurrentie: vanwege hun indrukwekkende geefbereidheid richten steeds meer goede doelen zich op protestantse kerkgangers. • Hulpvaardigheid wordt, ook binnen kerken, steeds vaker gericht op projecten dichtbij, bijvoorbeeld in de eigen woonplaats. • Verslechterende reputatie en imago van afstandelijkheid van grote professionele hulporganisaties. Mede hierdoor groeit het aantal kleinschalige, particuliere projecten waarbij rechtstreeks contact mogelijk is. • Toenemende spanning en polarisatie tussen godsdiensten. • Kerken en christelijke gemeenschappen in minderheidspositie worden in sommige landen ernstig in hun voortbestaan bedreigd.

1.6 Samenwerkingsverbanden

wereld, waar teams van lokale medewerkers de contacten met de partners onderhouden.

ICCO en de ICCO Coöperatie Kerk in Actie werkt al sinds 2007 intensief samen met

van particuliere initiatieven (tot 31 december 2015).

ICCO. Bij de keuze van gezamenlijke partners en pro-

In 2015 liep de jarenlange MFS-subsidie van het mi-

jecten gelden voor Kerk in Actie dezelfde voorwaarden

nisterie van Buitenlandse Zaken voor ICCO ten einde.

als voor de eigen programma´s en focusgebieden.

Dit had veel veranderingen en nieuwe uitdagingen tot

De samenwerking hield in 2015 het volgende in:

gevolg voor de regionale kantoren. Voor Kerk in Actie

• Gezamenlijke uitvoering van het programma Nood-

hebben alle regiokantoren gewerkt aan meerjarenplan-

hulp. Bij uitzonderlijke humanitaire rampen trekken

nen om duidelijk richting te geven aan de program-

Kerk in Actie en ICCO bovendien samen op binnen

ma´s Werelddiaconaat en Kinderen in de Knel.

de Samenwerkende Hulporganisaties (Giro 555).

Kerk in Actie is sinds 2012 samen met coPrisma en

• Gezamenlijke uitvoering van het programma We-

16

• Impulsis, gezamenlijk programma ter ondersteuning

Edukans lid van de ICCO Coöperatie. De coöperatie

relddiaconaat van Kerk in Actie. Deze uitvoering

voert de gezamenlijke programma’s uit die onder

vindt plaats vanuit kantoren in zes regio´s in de

andere door de overheid gefinancierd worden.


Daarnaast ontwikkelt de coöperatie nieuwe, geza-

Noodhulp, Werelddiaconaat en Kinderen in de Knel.

menlijke fondsenwerving en een investeringsfonds

Kerk in Actie werkt hierbij nauw samen met kerken

voor duurzame economische ontwikkeling. De ICCO

en organisaties die lid zijn van de wereldwijde ACT

Coöperatie heeft twee pijlers:

Alliantie. Door deze fijn vertakte samenwerking kan

• Bestaanszekerheid: hierbij ligt de nadruk op voed-

Kerk in Actie overal ter wereld hulp bieden. Voor

selzekerheid en landbouwontwikkeling, noodhulp

noodhulp betekent dit dat hulpverleners snel ter

en klimaat.

plaatse kunnen zijn: bij een ramp dienen ACT-leden

• Bestaansrecht: hierbij ligt de nadruk op politieke,

een oproep in, kerken vanuit de hele wereld dragen

sociale en economische rechten, het tegengaan

vervolgens bij. Het geld wordt via lokale partners en

van sociale uitsluiting, recht op land en natuurlijke

hulporganisaties ter plaatse uitgegeven aan bijvoor-

bestaansbronnen, recht op onderwijs en gezond-

beeld voedselpakketten, kleding, hygiënepakketten

heidszorg.

en sanitaire voorzieningen.

In 2015 hebben de leden van de coöperatie samen met CNV Internationaal en Wilde Ganzen gewerkt aan een strategisch partnerschap met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Wilde Ganzen is eind 2015 ook lid geworden van de ICCO Coöperatie. Het aan-

Hulpverleners kunnen snel ter plaatse zijn

gaan van een strategische samenwerking vormde een voorwaarde voor het verkrijgen van subsidie.

De alliantieleden werken in 140 landen met een to-

Deze werd in januari 2015 toegekend.

taal jaarbudget van 1,5 miljard dollar. Samen hebben

De medefinanciering zoals die binnen het MFS

ze meer dan 25 duizend medewerkers wereldwijd.

bestond, hield eind 2015 op te bestaan. De nieuwe

Samen met ICCO is Kerk in Actie in 26 van de 33

wijze van financiering en de start van het strate-

landenforums van ACT vertegenwoordigd. Daar-

gisch partnerschap vragen om een nieuwe wijze van

naast werkt Kerk in Actie actief mee aan diverse

samenwerken binnen de ICCO Coöperatie. Enkele

werkgroepen, bijvoorbeeld voor advocacy, noodhulp

leden van Prisma zullen daarom in de loop van 2016

en strategisch beleid.

direct lid worden van de coöperatie.

Luisterend Dienen Kerk in Actie is ook deelnemer in het ICCO Inves-

Luisterend Dienen was tot eind 2015 het diaconale

teringsfonds, Capital 4 Development, voor nieuwe

programma voor gemeenten binnen de Protestantse

vormen van financiering voor ontwikkeling. Die

Kerk die zich verbonden weten met het gerefor-

financiering kan bestaan uit leningen aan of investe-

meerd belijden. Voor dit programma werkten Kerk

ringen in kleine en middelgrote bedrijven, vooral op

in Actie en de Gereformeerde Zendingsbond (GZB)

het gebied van landbouw (agribusiness). Door ook

samen. Beide organisaties presenteerden eigen pro-

opkomende, kleine producenten kansen te bieden

jecten onder de naam Luisterend Dienen.

richting de regionale markten, wordt een duurzame

In 2014 is het programma Luisterend Dienen geë-

economische ontwikkeling gestimuleerd.

valueerd en op basis hiervan is in 2015 besloten om hiermee te stoppen. Dit besluit heeft drie redenen:

ACT Alliance

Het hanteren van een apart merk brengt extra kosten

Samen met 140 kerken, kerkelijke en diaconale

met zich mee, bijvoorbeeld voor eigen medewerkers

organisaties van over de hele wereld is Kerk in Actie

en voor het maken van materialen. Dit geld kan, in

onderdeel van de ACT Alliance. Dit internationale

een tijd waarin de inkomsten onder druk staan, beter

netwerk is verbonden aan de Wereldraad van Kerken

ten gunste komen van de projecten zelf.

en richt zich op humanitaire hulp, belangenbehartiging

Kerk in Actie heeft zich de laatste jaren ontwikkeld

en gezamenlijke lobby. Doel van de alliantie is een

tot een programma voor de breedte van de kerk. Bij

rechtvaardige en duurzame wereld en een positieve

het nieuwe beleid van Kerk in Actie, met als slogan

en duurzame verandering in de levens van arme en

‘Geloven in delen’, kunnen gemeenten van alle gele-

gemarginaliseerde mensen.

dingen zich thuis voelen. Er zijn voldoende projecten van Kerk in Actie die

Voor Kerk in Actie is de ACT Alliance het belang-

aansluiten bij de gemeenten die zich verbonden

rijkste internationale verband voor de programma’s

weten met het gereformeerd belijden. 17


In juni hebben alle betrokken gemeenten te horen

woordigers van deze kerken en organisaties. In

gekregen dat Luisterend Dienen zou stoppen per

2015 kwamen in het overleg onder andere aan de

1 januari 2016. Binnen Kerk in Actie blijft speciale aan-

orde: het jaarplan en de begroting voor 2016 en het

dacht voor gemeenten die zich verbonden weten met

jaarverslag over 2014. Daarnaast is de voortgang

het gereformeerde belijden. Zij kunnen niet alleen de-

van het strategische beleid en de beleidsfocus van

zelfde of vergelijkbare projecten blijven steunen, maar

Kerk in Actie besproken. De Unie van Baptisten,

in samenwerking met de GZB is er ook een speciaal

die als waarnemer betrokken was bij het overleg, is

collecterooster opgesteld met passende collectedoe-

hier eind 2015 mee gestopt. Dit heeft te maken met

len. De GZB heeft de projecten die tot nu toe werden

de prioritering van de eigen inzet in verschillende

gefinancierd via Luisterend Dienen, ondergebracht in

netwerken. Begin 2016 heeft er een evaluatie plaats-

een eigen diaconaal programma.

gevonden binnen het bestuurlijk overleg. Op basis hiervan wordt het convenant herzien.

Federatie van Diaconieën De Federatie van Diaconieën behartigt de belangen

Micha Nederland

van de diaconieën in de Protestantse Kerk in Neder-

Micha Nederland is een breed netwerk van kerken

land. De federatie is een zelfstandige, onafhanke-

en christelijke organisaties die zich sterk maken voor

lijke organisatie, maar werkt nauw samen met de

sociale en ecologische rechtvaardigheid. Samen

Protestantse Kerk. Kerk in Actie overlegt regelmatig

willen de participanten invloed uitoefenen op het be-

met de federatie over ontwikkelingen op het terrein

leid en het gedrag van organisaties, de overheid en

van diaconaat.

individuen. Kerk in Actie is lid van het bestuur van

In 2015 hebben Kerk in Actie en de federatie

Micha Nederland en initiator en coördinator van de

gesproken over het jaarplan en de begroting voor

Micha Cursus. Steeds meer kerken doen mee met

2016 en het jaarverslag over 2014. Eind maart 2015

de Micha Cursus of de Micha zondag.

presenteerden beide organisaties het gezamenlijke

Met de campagne ‘Gerechtigheid in Geld’ heeft

onderzoek Dienen, Delen, Doen tijdens de feestelij-

Micha Nederland eind 2015 aandacht gevraagd voor

ke jaarvergadering van de federatie. Dit onderzoek,

belastingontwijking. Door belastingontwijking komt

uitgevoerd in het najaar van 2014, ging over de om-

belastinggeld niet terecht op de plek waar het hoort.

vang en de maatschappelijke betekenis van het dia-

Daardoor komen overheden in ontwikkelingslanden

conaat binnen de Protestantse Kerk. Ook staan hier

geld tekort om armoedeproblemen aan te pakken

aanbevelingen in voor diaconieën met betrekking

en bijvoorbeeld onderwijs en gezondheidszorg voor

tot actuele maatschappelijke ontwikkelingen. Ook

iedereen aan te bieden. Deze campagne loopt door

hielden beide organisaties samen een WMO-studie-

in 2016.

dag (zie § 7.3).

Bestuurlijk Overleg

1.7 Belanghebbenden

Delen van het werk van Kerk in Actie (Noodhulp, We-

18

relddiaconaat en Kinderen in de knel) worden mede

De belangrijkste belanghebbenden voor Kerk in

uitgevoerd namens de Doopsgezinde Broederschap,

Actie zijn alle leden van de Protestantse Kerk en de

de Oud-Katholieke Kerk, de Bond van Vrije Evange-

andere participanten van Kerk in Actie (zie § 1.6,

lische Gemeenten in Nederland, de Remonstrantse

Bestuurlijk overleg). Daarnaast zijn er meer dan 100

Broederschap, het Leger des Heils, de Zevende Dags

duizend individuele donateurs die ons werk steunen.

Adventisten, de Unie van Baptisten Gemeenten, het

Op de website www.kerkinactie.nl verschijnt alle

Genootschap der Vrienden (Quakers), de Vrijzinnige

relevantie informatie, zoals informatie over projecten

Geloofsgemeenschap NPB en YMCA Nederland. Een

en campagnes, nieuwsberichten, materialen voor

convenant regelt de bestuurlijke verantwoordelijkheid

diaconieën en rapportages en weblogs van uitgezon-

en de betrokkenheid van de betreffende organisa-

den medewerkers. Daarnaast ontwikkelt Kerk in Ac-

ties, in het bijzonder op het gebied van Noodhulp en

tie diverse materialen die gebruikt kunnen geworden

Kinderen in de Knel. Het bestuurlijk overleg adviseert

door lokale kerken in Nederland en verschijnen er

Kerk in Actie over het te voeren beleid.

diverse uitgaven, zoals Diakonia (vakblad voor diake-

De programmamanager van Kerk in Actie voert

nen), Vandaar (donateursmagazine) en nieuwsbrie-

minimaal twee keer per jaar overleg met vertegen-

ven. Kerk in Actie heeft zich er in 2015 voor ingezet


om de band met de achterban verder te versterken,

Voor een aantal punten is meer aandacht nodig:

zoals via activiteiten en het persoonlijk bedanken

• Mobiliteit is en blijft de veroorzaker van de

van donateurs, zie hiervoor hoofdstuk 8.

meeste CO2-uitstoot van de organisatie. Hoewel

De Protestantse Kerk kent een aparte klachtenproce-

de totale uitstoot daalt, wordt 89 procent van de

dure. Het klachtenformulier is beschikbaar via www.

uitstoot veroorzaakt door mobiliteit (woon-werk-

protestantsekerk.nl of via de Servicedesk. In 2015

verkeer, zakelijke autoritten, vliegreizen).

zijn er geen officiële klachten over Kerk in Actie binnengekomen via deze procedure.

• De Protestantse Kerk kan het beheer van het Dienstencentrum nadrukkelijker naar voren brengen als voorbeeld op het gebied van duurzaamheid. • Het beleggingsbeleid van de Protestantse Kerk

1.8 Duurzaamheid

staat op de agenda van de kleine synode in juni. Dan zal worden onderzocht in hoeverre er betrok-

Duurzaamheid speelt een belangrijke rol in het werk

kenheid is bij de ‘fossiele industrie’ in de beleg-

en de bedrijfsvoering van Kerk in Actie, vanuit het be-

gingsportefeuille. De Protestantse Kerk wil ook op

sef dat mensen een verantwoordelijkheid hebben ten

dit punt de zorg voor de schepping voorop stellen.

aanzien van hun medemens, de aarde en de Schepper. Het is van belang dat kerken die verantwoordelijkheid zelf ook nemen. Veel lokale protestantse

1.9 Impactmeting

gemeenten zetten zich hier al voor in. Kerk in Actie probeert deze duurzame initiatieven te versterken.

De resultaten van de projecten die Kerk in Actie

Aan het programma Groene Kerken nemen inmiddels

steunt, worden op verschillende manieren gemonitord.

meer dan 80 kerken deel. Ook is Kerk in Actie betrok-

Iedere partner van Kerk in Actie rapporteert aan de

ken bij het Fairclimate Fund, bij Fairtrade Gemeente

verantwoordelijke medewerkers van Kerk in Actie. Als

en bij Micha Nederland (§ 1.6).

basis hiervoor gelden schriftelijke afspraken die van

In oktober participeerde Kerk in Actie in de Klimaat-

tevoren zijn gemaakt. Voor grote samenwerkingspro-

loop, met het oog op de Klimaattop in Parijs. In

gramma’s, zoals MFS-programma’s of Giro 555-nood-

november sprak de synode van de Protestantse Kerk

hulpacties, worden externe evaluaties uitgevoerd.

over duurzaamheid. Vervolgens is een brief uitgegaan

Niet alle impact laat zich echter in getallen uitdrukken.

naar alle protestantse gemeenten om het Groene

Uitgezonden medewerkers geven kerken en donateurs

Kerken-programma onder hun aandacht te brengen.

bijvoorbeeld via weblogs inzicht in hun manier van

Ook in het Landelijk Dienstencentrum wordt actief

werken en de impact die hun werk heeft.

werk gemaakt van duurzaamheid en energiebespa-

Kerk in Actie werkt aan meer inzichtelijke en beter con-

ring. Duurzame bedrijfsvoering houdt onder andere

troleerbaardere vormen van verslaglegging. In 2015

in het bezuinigen op het energiegebruik, het gebruik

heeft Kerk in Actie daarom gewerkt aan directe ver-

van groene stroom, compensatie van de CO2-uit-

slaglegging. De bedoeling is dat partners vanaf 2017

stoot van de Dienstenorganisatie via het Fairclimate

direct verslag kunnen doen, bijvoorbeeld door foto’s

Fund, werken aan papierloos vergaderen en het

en verslagen direct op de website van Kerk in Actie te

gebruik van milieuvriendelijke verpakkingsmaterialen

plaatsen. Donateurs en kerken krijgen op die manier

en papier.

direct inzicht in de resultaten en impact van projecten.

In 2015 zijn onder andere de volgende concrete maatregelen genomen:

1.10 Financiën

• Bij de keuken is een zonnecollector aangebracht voor de warmwatervoorziening. • Door een andere schakeling van de buitenverlichting zijn er minder branduren. • De luchtstroom van de airco in de serverruimte gereguleerd, zodat deze minder energie verbruikt. • Op het parkeerterrein zijn nu twee oplaadpunten

In hoofdstuk 9 legt Kerk in Actie uitgebreid verantwoording af over de financiën. De volgende diagrammen laten in een oogopslag zien hoe de inkomsten zijn besteed via de programma’s Zending, Werelddiaconaat (inclusief Kinderen in de Knel) en Binnenlands Diaconaat, op welke manieren er geld is binnengeko-

voor elektrische auto’s, met de mogelijkheid voor

men voor Noodhulp en welke opbrengsten er via col-

nog twee oplaadpunten.

lecten, giften en schenkingen zijn binnengekomen. 19


Bestedingen 2015 Kerk in Actie

3%

Bestedingen 2015 Zending

9%

9%

5%

Werving baten (kosten fondsenwerving)

Kosten beheer en administratie

Werving baten (kosten eigen fondsenwerving)


20%

21%

Doelbestedingen via eigen organisatie

68%

65%


Doelbestedingen subsidies en bijdragen


Bestedingen 2015 Wereldiaconaat

2%

Bestedingen 2015 Binnenlands diaconaat

9%

8%

9%





15% Doelbestedingen via eigen organisatie

45% 74%

38%




Collecten, giften en schenkingen (x € 1.000) Rekening 2015 Kerkinactie/diaconaat Vredeswerk

875

Rekening 2014 885

Verschil tov begr.

Verschil tov 2014

-8

% verschil tov begr.

% verschil tov 2014

-18

-1%

-2%

128

119

136

9

-7

8%

-5%

Kerkinactie/zending

4.341

4.282

4.544

59

-202

1%

-4%

Kerkinactie/werelddiaconaat

4.033

4.126

4.227

-93

-193

-2%

-5%

123

134

136

-11

-13

-8%

-10%

Kerkinactie/kinderenindeknel

3.129

2.516

2.686

613

443

24%

16%

Kerkinactie/noodhulp

2.872

750

1.722

2.122

1.150

283%

67%

Kerkinactie/2% ontw.samenw.

Kerkinactie/klimaatplan

131

231

237

-100

-106

-43%

-45%

4.099

3.639

4.086

460

13

13%

0%

Luisterend Dienen/binnenland

92

85

73

7

19

8%

25%

Luisterend Dienen/buitenland

578

525

733

53

-155

10%

-21%

Noodhulp/speciale acties

629

750

480

-121

149

-16%

31%

21.023

18.032

19.945

2.991

1.078

17%

5%

Kerkinactie/totaal

Totaal 20

867

Begroting 2015

01. Organisatie, & strategie In actie voorbeleidvluchtelingen

Emmen: tot half 2 op het station Na 22.30 rijden er geen bussen meer vanuit Emmen

‘genoeg-is-genoeg’ en dat al die aandacht

naar het aanmeldcentrum in Ter Apel. Daarom staan er

maar naar de ‘eigen mensen’ moet”, zegt Annen.

elke nacht tot half 2 vrijwilligers van plaatselijke kerken

“Nou, daar trekken we ons niks van aan. Iedereen die

klaar om vluchtelingen op te vangen.

hulp nodig heeft, moet dat krijgen. Voor ons is het heel duidelijk: deze mensen hebben onze hulp nodig.”

Toen de vluchtelingenstroom in 2015 bleef groeien, sloegen 22 verschillende kerken uit de regio Emmen de

Massaal

handen ineen. Dagelijks staan er vrijwilligers klaar in de

Emmen is maar een van de vele gemeenten – in 2015

centrale hal van het NS-station. Zij vangen de vluchtelin-

kwamen plaatselijke kerken massaal in actie voor vluch-

gen op en delen voedsel, kleding en dekens uit.

telingen. Op tientallen plekken werden (en worden) ac-

Het project begon nadat Liesbeth Annen, diaken in de

tiviteiten georganiseerd, variërend van sport en muziek

protestantse gemeente Het Kruispunt in Erica, een groot

tot maaltijden, taallessen en wandelingen. Ook hebben

aantal bananen en broodjes had ingeslagen bij de plaat-

veel kerken inzamelingsacties gehouden, bijvoorbeeld

selijke supermarkt. Ze deelde het eten uit op het station

voor kleding.

en zag daar met eigen ogen hoe uitgeput veel vluch-

Kerk in Actie is een bondgenoot van plaatselijke ge-

telingen waren door een soms wekenlange reis. Het

meenten. Kerken die behoefte hebben aan praktische

initiatief van Liesbeth kreeg al snel navolging: inmiddels

informatie over de zorg voor vluchtelingen, kunnen

doen er driehonderd vrijwilligers mee. Tot ´s nachts half

deze downloaden op www.kerkinactie.nl/vluchtelingen.

2 is er altijd iemand aanwezig.

Kerk in Actie ondersteunt de kerken daarnaast wanneer

Heel af en toe krijgen de vrijwilligers negatieve op-

zij daar behoefte aan hebben en ontwikkelt samen met

merkingen van voorbijgangers. “Soms roepen mensen

hen diaconale projecten.

Nederland, Emmen Vluchtelingen die aankomen op station Emmen, worden opgevangen door vrijwilligers van lokale kerken.

21

Mali, ACT Alliance Jaarverslag Kerk in Actie 2015 Een betere landbouwopbrengst en een duurzame economie, daar werken lokale boeren aan in Sonougouba, Mali. Zij doen dit samen met ACT Alliance, waar Kerk in Actie onderdeel van uitmaakt.

22

02. Afrika

02 Afrika

23


Drukte voor de storm in Madagaskar Het gebeurt elk jaar weer: tropische stormen razen over het oostelijk deel van het eiland Madagaskar. Overstromingen, zwaar beschadigde wegen en bruggen, verwoeste oogsten en ingestorte huizen zijn vaak het gevolg. In tachtig kustplaatsen werkt Kerk in Actie samen met de Protestantse Kerk van Madagaskar aan rampenpreventie. Doel is om boerenfamilies weerbaarder te maken tegen de gevolgen van de stormen. Nieuwe aanpak Ongeveer 2.700 mensen hebben nu een andere manier van landbouw geleerd waarbij ze rekening houden met mogelijke overstromingen. Ze zaaien en oogsten bijvoorbeeld op andere momenten en slaan een deel van hun oogst op. Ook verbouwen ze nieuwe gewassen. De grond van de 60-jarige Madeleine leverde jarenlang alleen voedsel op voor een half jaar. “De andere helft van het jaar leed mijn gezin honger. Ik wist niet hoe ik in de magere maanden

4 dorpen en zijn er 5 dammen en 25 waterpompen

aan eten of geld moest komen”, vertelt ze. “Nu plant ik

gerepareerd en gebouwd. In de cycloonperiode wordt

cassave, zoete aardappels, pinda’s en een soort spinazie.”

bovendien de vlag gehesen, zodat iedereen weet wat er

Drie dorpen zijn nu belangrijke exporteurs geworden van

aan de hand is en het vee in veiligheid kan brengen.

gewassen als witte rijst en yam. Het inkomen van meer

Al deze maatregelen maken de bevolking minder

dan 800 gezinnen is hierdoor vooruitgegaan.

afhankelijk van noodhulp.

De boeren die een training hebben gevolgd, trainen zelf

Rampenpreventie in Madagaskar is een van de projecten

weer andere boeren. Daardoor verspreidt de nieuwe

die centraal staan in het themajaar Noodhulp. Door mee

aanpak zich snel.

te doen aan een themajaar, verdiepen plaatselijke kerken in Nederland zich in één thema en ondersteunen ze pro-

In veiligheid

jecten die bij dat thema passen. In 2015 zijn 9 gemeenten

De kerk heeft in 2015 samen met de bevolking 35 huizen

van start gegaan met het themajaar Noodhulp.

van bamboe gebouwd die wel blijven staan in de storm. Ook zijn er 25 waarschuwingssystemen geplaatst in

€ 110.000 euro voor

35 bamboehuizen

48.400 mensen zijn beter

Protestantse Kerk

gebouwd

voorbereid op een ramp

Madagaskar 24

Lees meer op: www.kerkinactie.nl/madagaskar.

Noodhulp

02. Afrika

Mali

Burkina Faso Sierra Leone Liberia

Ghana

Ethiopië Nigeria Kameroen

Centraal-Afrikaanse Republiek

Zuid-Soedan

Oeganda Democratische Republiek Congo Rwanda

Kenia

Burundi Tanzania Zambia

Malawi

Zimbabwe Mozambique Madagascar

Zuid-Afrika

Zending Werelddiaconaat Kinderen in de Knel Noodhulp, wederopbouw en rampenpreventie Uitgezonden medewerkers: Hanna Wapenaar (Zuid-Afrika), Hermen en Johanneke Kroesbergen (Zambia), Jasper Maas (Ghana)

25


2.1 Inleiding

Kerk in Actie versterkt ook kerken in het noorden van Ghana en Kameroen. Christenen en moslims werken

Afrika is een continent met veel potentie. De econo-

daar samen om agressie en geweld door Boko Haram

mie van Afrika is de laatste jaren sterk gegroeid en er

te voorkomen. Zij willen vreedzaam kunnen samenle-

wordt vooruitgang geboekt als het gaat om bijvoor-

ven en zetten zich samen in om verdere radicalisering

beeld armoede, onderwijs of gezondheidszorg. Tussen

te voorkomen, bijvoorbeeld van jongeren.

landen onderling en binnen landen zijn er echter grote

Partnerorganisatie PROCMURA heeft bijvoorbeeld

verschillen tussen rijk en arm. Ook hebben een aantal

met steun van Kerk in Actie een programma opgezet

regio’s te maken met langslepende conflicten en de

waaraan religieuze leiders en overheden meewerken,

dreiging van radicale religieuze bewegingen. Kerk in

onder andere in Ghana en Kameroen. Bij dit program-

Actie ondersteunt kerken en partnerorganisaties die

ma, dat zich uitstrekt over zes landen in West-Afrika,

zich inzetten voor kwetsbare groepen en die bruggen

zijn zowel christenen als moslims betrokken. Ge-

bouwen in de samenleving als er spanningen zijn.

zamenlijk werken zij aan vrede en veiligheid in het gebied ten zuiden van de Sahel. De steun van Kerk in Actie aan PROCMURA is erop gericht om mensen te

2.2 West-Afrika

trainen voor interreligieuze samenwerking. In Kameroen zetten lokale kerken zich in voor families

Vrijwel alle landen in West-Afrika behoren tot de

die getroffen zijn door het geweld van Boko Haram.

minst ontwikkelde landen: de bewoners hebben wei-

Na een aanslag op de markt in de stad Maroua eind

nig opleiding gehad, de levensverwachting is laag,

2015 kregen gewonden en families van slachtoffers

de inkomens zijn gering. Ook is het door klimaatver-

bijvoorbeeld persoonlijk bezoek en financiële onder-

andering steeds moeilijker te voorspellen wanneer

steuning van de Lutherse Broederkerk (zie ook

de regens zullen vallen. Dit heeft grote gevolgen

pagina 72). Dit heeft veel indruk gemaakt, ook bij de

voor de landbouw. De veiligheid en stabiliteit worden

autoriteiten in het gebied.

bedreigd door radicale groepen, zoals Boko Haram in Nigeria en Kameroen en diverse jihadistische

Theologiedocent Jasper Maas is uitgezonden naar

groepen in Mali en Burkina Faso. Toch is West-Afrika

de Presbyteriaanse Kerk van Ghana, al vijftig jaar

een regio van hoop. Kleine, maar gerichte impulsen

partner van Kerk in Actie. Hij traint kerkelijk leiders,

in de lokale economie kunnen de kwaliteit van leven

werkt en preekt voor de christelijke minderheden

duurzaam verbeteren voor grote groepen mensen

in het noorden en werkt samen met moslims en

die nu nog kansarm zijn.

christenen aan vrede in de regio. Ook draagt hij praktische kennis over op het gebied van landbouw,

Zending

hygiëne en alfabetisering.

In Nigeria steunen lokale kerken mensen die

26

getroffen zijn door het geweld van Boko Haram.

Werelddiaconaat en Kinderen in de Knel

Kerk in Actie zocht al jaren naar een manier om

In Noord-Ghana groeit de karitéboom (of shea-

noodhulp te verlenen aan mensen die op de vlucht

boom). Vanouds maken vrouwen van de noten vet

zijn voor de terreurbeweging. In 2015 zijn JPRM,

en boter, bedoeld om te bakken of om te gebruiken

zendingspartner van Kerk in Actie, en het oecume-

als huidcrème. De belangstelling voor shea-boter

nische noodhulpnetwerk ACT Alliance daarom een

van goede kwaliteit neemt toe, zowel in Ghana als

samenwerking aangegaan. JPRM werkt nu mee

op de internationale markt.

aan structurele noodhulp in de deelstaat Adamawa

Daarom helpt Kerk in Actie de Presbyteriaanse Kerk

State. Deze noodhulp is van groot belang om mensen

van Ghana met het opzetten van vijftig vrouwen-

in hun eigen regio te helpen en zo ook te voorkomen

coöperaties voor de verkoop en verwerking van

dat ze verder trekken naar steden of naar Europa.

shea-noten en –boter. Duizend vrouwen kunnen

JPRM (Justice, Peace and Reconciliation Movement) is

dankzij deze coöperaties duurzaam hun inkomen

een beweging van christelijke en islamitische jongeren

verbeteren. Dankzij de bouw van opslagloodsen op

die zich organiseren in peaceclubs. Samen werken ze

centrale plaatsen kunnen de noten droog worden

aan de verbetering van de leefomstandigheden in dor-

bewaard totdat de prijs op de markt relatief hoog is.

pen. Deze samenwerking voorkomt dat er vooroorde-

Door de noten op een strategisch moment te ver-

len ontstaan tussen de aanhangers van beide religies.

kopen, wordt het inkomen van de vrouwen verdub-

02. Afrika

Ghana, Presbyteriaanse Kerk Via coöperaties verbeteren duizenden vrouwen in Ghana hun inkomen. Kerk in Actie ondersteunt de Presbyteriaanse Kerk bij het opzetten hiervan.

beld. Vrouwen die de noten ook verwerken tot boter,

worden verbouwd, worden nu ‘kinderarbeidvrije zo-

kunnen op nog meer inkomsten rekenen. Duurzaam-

nes’ ingericht. Dit houdt in dat alle betrokkenen (ou-

heid staat centraal in dit project: de vrouwen werken

ders, leerkrachten, dorpsoudsten, religieuze leiders,

met zuinige oventjes en shea-bomen worden

autoriteiten) zich ervoor inzetten om kinderarbeid uit

beschermd of herplant.

te bannen en kinderen naar school te laten gaan. In 2015 zijn op vier locaties ‘brugscholen’ van start ge-

In Mali investeerde Kerk in Actie samen met ICCO

gaan. Kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar worden

in een betere kwaliteit en een hogere opbrengst van

hier in één schooljaar bijgespijkerd, zodat zij daarna

sesam en shea-noten. Hierbij concentreert Kerk in

op hun eigen niveau verder kunnen naar een gewone

Actie zich op het bestrijden van kinderarbeid. Ruim

school. In de loop van drie jaar zullen vierduizend kin-

17 procent van de kinderen in Mali gaat niet naar

deren worden verlost van kinderarbeid en weer naar

school en van de kinderen die wél naar de basis-

school gaan om te bouwen aan hun eigen toekomst.

school gaan, haakt bijna de helft voortijdig af. Rede-

In de loop van 2015 zijn plannen ontwikkeld om

nen hiervoor kunnen zijn dat de kinderen op het land

het bestrijden van kinderarbeid nadrukkelijker te

moeten meehelpen, omdat de school te ver weg is

integreren in alle agrarisch-economische program-

of omdat het onderwijs zó slecht is dat het niet de

ma’s van ICCO in Mali. Voorbeelden hiervan zijn de

moeite loont naar school te gaan.

uienteelt en visserij.

Lokale partners van Kerk in Actie begeleiden boerencoöperaties voor sesam en sheaboter. Via de

In de regio Tombouctou in Mali zorgen religieus-ra-

coöperaties wijzen zij de ouders op het belang van

dicale en rebellengroepen voor onzekerheid en

scholing voor hun kinderen. De ouders blijken maar

onveiligheid. Partnerorganisatie AMSS bevordert

een klein zetje nodig te hebben om hiervoor gemo-

het gesprek tussen mensen. Hierbij staan vragen

tiveerd te raken. In de regio’s waar sesam en karité

centraal als: in wat voor land willen wij wonen? 27


Welke gewoonten zijn ons lief en welke vrijheden

de gaten hoe het verder gaat met de kinderen. Dankzij

stellen we op prijs? Dankzij de bewustwording die

de inzet van Kerk in Actie en ICCO zijn ebola-getroffe-

hierdoor op gang komt, ontstaat er meer weerstand

nen nu beter in staat een toekomst op te bouwen.

tegen religieuze radicalisering. Dankzij financiering van Kerk in Actie zijn in 2015 acht radioreporters getraind om reportages te maken over sociaal-poli-

2.3 Centraal- en Oost-Afrika

tieke onderwerpen. Ook werden er twintig nieuwe vrouwengroepen gestart die gezamenlijk naar de ra-

Tussen de landen in Centraal- en Oost-Afrika bestaan

dio luisteren, en werden er twaalf radio-uitzendingen

grote verschillen als het gaat om armoede, ontwikke-

gefaciliteerd waaraan pastors en imams deelnamen

ling, veiligheid en politieke stabiliteit. In diverse lan-

aan gesprekken over religieuze vrijheid.

den ondersteunt Kerk in Actie kerken en partnerorganisaties die zich bijvoorbeeld inzetten voor kwetsbare

Noodhulp

groepen, zoals arme boeren, kinderen en vluchtelin-

De grote uitbraak van ebola in westelijk Afrika in

gen, en voor het verminderen van spanningen.

2014 heeft tot veel slachtoffers geleid. Kinderen werden wees, mensen met ebola moesten in qua-

Zending

rantaine leven en scholen bleven lange tijd dicht.

In Rwanda ligt de nadruk van het werk van Kerk in

Eind 2015 kwam de epidemie tot stilstand: er kwa-

Actie op het versterken van de kerk. De Presbyteri-

men geen nieuwe besmettingen bij.

aanse Kerk in Rwanda is zeer missionair en betrekt

Kerk in Actie en ICCO hebben ook in 2015 noodhulp

met name veel jongeren bij de kerk. De jongeren

verleend in Liberia en Sierra Leone. Deze hulp vond

kunnen deelnemen aan allerlei activiteiten en krijgen

gedeeltelijk plaats via ACT Alliance en richtte zich

bovendien ondersteuning bij het zoeken naar werk.

voornamelijk op mensen die de ebolacrisis overleefd

Omdat de kerk vooral leden heeft in de rurale ge-

hadden. Ongeveer 22 duizend mensen ontvingen

bieden, zet zij zich ook in voor arme boeren en voor

een voedselpakket en voedingssupplementen. In 180

onderwijs aan kinderen.

dorpen werden watertanks geplaatst. Ook kregen de In Zambia, Mozambique en Kenia ondersteunt Kerk in

De kerk in Rwanda zet zich in voor arme boeren

Actie de kwaliteit van het theologisch onderwijs. Hier dragen onder andere Hermen en Johanneke Kroesbergen aan bij, die zijn uitgezonden naar Zambia. Zij zijn betrokken bij het Justo Mwale Theological University College, waar predikanten worden opgeleid. Zij stimuleren studenten om vanuit verschillende

dorpelingen voorlichting over hygiëne. Via diverse

perspectieven te kijken naar en na te denken over

media kregen zoń 45 duizend mensen voorlichting

ontwikkelingen in hun kerk. Voorbeelden hiervan zijn

hoe ze ebola konden voorkomen. Ruim 25 duizend

het uitdrijven van boze geesten en de opkomst van

kinderen kregen schoolspullen en tweeduizend

het prosperity gospel (de overtuiging dat God gelovi-

kinderen zijn weer met hun families herenigd of

gen zal zegenen met voorspoed en gezondheid).

hebben psychische ondersteuning gehad. Om ervoor te zorgen dat de bevolking de hygiënevoorlichting

Werelddiaconaat

zou accepteren, was het van cruciaal belang om hier

In de Democratische Republiek Congo blijft het on-

traditionele religieuze leiders bij te betrekken. Deze

rustig. Hierdoor is het moeilijk om stabiele program-

leiders kregen een training hiervoor.

ma’s op te bouwen. Kerk in Actie en ICCO hebben in

Doel van de noodhulp was vanaf het begin om men-

2015 de meeste activiteiten in dit land afgebouwd.

sen voor te bereiden op de situatie ná de crisis. Dit

28 28

gebeurde onder andere door opvang van ebola-wezen

Kenia heeft te maken met etnische spanningen die

in hun eigen gemeenschap, familiehereniging, betere

de politieke agenda bepalen, en met de terreurdrei-

toegang tot onderwijs en het opzetten van inko-

ging van Al Shabaab. In 2015 heeft Kerk in Actie

mens-genererende activiteiten. Veel mensen hebben

samen met partnerorganisaties plannen gemaakt om

een nieuwe kans gekregen dankzij landbouwactivitei-

te gaan werken aan deradicalisering van jongeren.

ten of kleine bedrijfjes. De lokale partners houden in

Dit zal in 2016 vorm krijgen.

02. Afrika

In West-Kenia zetten drie verschillende partners

veer 40 mensen terug naar Karamajo begeleid.

zich sinds 2015 gezamenlijk in voor een betere

Ook krijgen de teruggekeerde mensen ondersteu-

toekomst van kwetsbare kinderen. Een kerk (Africa

ning om de eerste landbouwactiviteiten te starten

Divine Church), een grote kinderrechtenorganisatie

en krijgen kinderen hulp om naar school te gaan

(KAACR) en een gemeenschapsorganisatie (RA-

in Karamoja. De districtsautoriteiten in Karamoja

PADO) werken nu samen aan bewustwording van

worden bovendien gestimuleerd om wat mondiger

kinderrechten en het bestrijden van kinderarbeid.

te worden richting de nationale overheid. Als zij bij ministeries aankloppen voor hulp, kunnen de

Een positieve ontwikkeling in Oeganda is dat de

basisvoorzieningen (scholen, gezondheidszorg) ook

spanning tussen landbouwers en veetelers in het

in deze regio een beetje op peil komen.

noordoostelijke Karamoja is verminderd. Hierdoor denken veel Karamojong die naar de hoofdstad Kam-

De Church of Uganda heeft zich in 2015, mede

pala waren getrokken, serieus na over terugkeer naar

dankzij steun van Kerk in Actie, ingezet voor

hun thuisregio. In Kampala komen jonge gezinnen en

verstandig energiegebruik op het platteland. Bij

alleenstaande jongeren uit Karamoja vaak op straat

minstens tien boerderijen werd een experimen-

terecht. Kerk in Actie begeleidt hen terug naar hun

tele biogasinstallatie gebouwd. Met de mest van

dorpen van herkomst. Dit is een langdurig en intensief

tien koeien en de pitlatrine kan een groot gezin

proces. Hier is veel voor nodig, denk aan het opbou-

niet alleen koken op biogas, maar ook voldoende

wen van vertrouwen met de Karamojong in Kampala,

lampen laten branden. Eén goede lamp betekent

het uitzoeken of de mensen weer welkom zijn in het

dat de kinderen ’s avonds hun huiswerk kunnen

dorp en daadwerkelijke begeleiding op de lange weg

maken – een belangrijke voorwaarde om verder te

terug. In 2015 is er een paar keer een bus met onge-

komen.

Liberia, ACT Alliance Moeders in Buchanan, Liberia, zetten zich in tegen de verspreiding van ebola. De moederclubs zijn opgezet door ACT-partner FAWE.

29


De biogasinstallaties hebben niet alleen invloed op

ber en december weer wat rustiger werd, kon de

de boerderijen. Ook in de directe omgeving worden

hulp weer hervat worden.

mensen zich bewust van de voordelen van zuiniger energiegebruik. Ze vormen bijvoorbeeld dorpsassociaties om samen te werken aan armoedebestrijding

2.4 Zuidelijk Afrika

en duurzaamheid. Leden van deze associaties kregen een training om zuinige oventjes van klei te bouwen.

Zending

Daar is veel vraag naar: in een dorp zijn inmiddels bij

Kerk in Actie werkt in Zuid-Afrika samen met de

57 van de 100 huishoudens zulke ovens geïnstalleerd,

VGK (Verenigde Gereformeerde Kerk). Deze part-

in een ander dorp bij 150 van de 200 huishoudens.

nerkerk krijgt ondersteuning bij het versterken van

De oventjes zijn niet alleen zuiniger en duurzamer,

gemeenten en voor de nascholing van predikanten.

maar voorkomen ook irritatie aan de ogen doordat er

Het zendingswerk was in 2015 ook gericht op het

geen rook meer langs de pannen omhoog komt.

diaconale werk van de VGK, zoals het ondersteunen van moeders en kinderen.

In Zuid-Soedan blijft het onrustig. Het conflict tussen regering en rebellen dat eind 2013 oplaaide,

Na een periode van voorbereiding in 2014 is Hanna

is nog steeds niet beslecht. Ondanks moeizame

Wapenaar begin 2015 als uitgezonden medewerker

vredesonderhandelingen in 2015 zijn nog steeds

aan de slag gegaan bij Ujamaa in Zuid-Afrika. Zij

duizenden mensen op de vlucht. Vijf lokale part-

werkt mee aan bijbelstudies waarin mensen de Bijbel

nerorganisaties bieden jongeren een opleiding, en

lezen om hierin troost en kracht te vinden voor hun

werken aan vrede en verzoening op lokaal niveau.

dagelijks leven. Dit is onderdeel van het programma

Dit werk zal in 2016 worden voortgezet.

Contextueel Bijbellezen, dat plaatsvindt in samenwer-

Kerk in Actie verleent ook noodhulp aan vluchte-

king met uitgezonden medewerkers Inge Landman

lingen in Zuid-Soedan. Lees meer hierover op de

(Colombia), Sietske Blok (Brazilië) en Martina Fraanje

pagina hiernaast.

(Guatemala). Ook onderhoudt Hanna Wapenaar de website en schrijft ze nieuwsbrieven voor Umajaa.

Noodhulp

30

Ook in de Centraal-Afrikaanse Republiek duurde de

Werelddiaconaat

onrust, die al in 2013 is ontstaan, voort. Met 2,7 mil-

De ICCO Coöperatie heeft vanwege teruglopende

joen mensen die afhankelijk zijn van hulp, is de om-

financiering in 2015 besloten om het regionale kantoor

vang van de ramp aanzienlijk. Helaas ebt de aandacht

in Pretoria, Zuid-Afrika, te sluiten. Kerk in Actie gaat

echter weg: het land was alleen eind september kort

echter door met de projecten voor Werelddiaconaat

in het nieuws toen het geweld oplaaide en kantoren

en Kinderen in de Knel in de regio. Alleen in Malawi en

van noordelijke hulporganisaties geplunderd werden.

Zimbabwe worden de meeste projecten sinds begin

Van het benodigde bedrag voor noodhulp kwam in

2016 niet meer gefinancierd. De samenwerking met

2015 ‘slechts’ 51,5 procent binnen.

een beperkt aantal partners zal worden voortgezet, zo-

Kerk in Actie en ICCO breidden de hulp daarom

als met NOVA (zie ook pagina 10). Kerk in Actie zoekt

uit. Partnerorganisaties boden hulp in de provincies

echter ook samenwerking met nieuwe organisaties.

Bangui, Ouham-Pendé en Nana Nambéré: schoon

Door de sluiting van het kantoor vallen de projecten

drinkwater en betere, nutritierijke voeding voor 3600

in Zuid-Afrika sinds 2016 onder verantwoordelijk-

schoolgaande kinderen in 15 scholen en trainingen

heid van het regionale kantoor in Oeganda. Het

en voorlichting over hygiëne voor 800 mensen. Ook

accent van de projecten in Zuid-Afrika zal komen te

kregen leraren training en voorlichting over voeding en

liggen op het voorkomen van uitbuiting van kinderen

hygiëne en de aanleg van sanitaire voorzieningen. In 9

en op werk voor jongeren uit achterstandsmilieus.

van de 15 gemeenschappen werden commissies op-

Kerk in Actie werkt hiervoor onder andere samen

gezet voor watermanagement. De in totaal 80 mannen

met de Kwa Zulu Natal Christian Council.

en 26 vrouwen kregen hier een training over.

Als actief lid van de Nederlandse coalitie Stop Kin-

De kantoren van de partners zijn gelukkig ontzien

derarbeid is Kerk in Actie tot voorjaar 2017 betrok-

tijdens de plunderingen in september. Een deel

ken bij een anti-kinderarbeidproject in Zimbabwe.

van het personeel werd tijdelijk geëvacueerd naar

Dit project heeft als doel om kinderen die op thee-

buurland Kameroen. Toen de situatie in novem-

plantages werken, naar school te krijgen.

02. Afrika In actie voor vluchtelingen

Opnieuw een crisisjaar voor Zuid-Soedan De situatie in Zuid-Soedan bleef in 2015 zorgwekkend.

drinkwater voor meer dan 25 duizend mensen,

Daarom hebben Kerk in Actie en ICCO de noodhulp

door watertanks te installeren en waterzuive-

uitgebreid. De hulp was met name gericht op de deel-

ringstabletten uit te delen. Ook hebben meer dan 20

staten Centraal- en Oostelijk-Equatoria en Upper Nile.

duizend mensen voorlichting gekregen over kinderrechten en seksueel geweld. De hulp richtte zich verder

Na een korte periode van vrede braken eind 2013

op betere sanitatie, maandverband voor meisjes en

opnieuw gevechten uit in Zuid-Soedan. De aanleiding

voorlichting over hygiëne en gezonde voeding.

hiervoor was een politieke machtsstrijd, de vredesonder-

In het zwaar getroffen Upper Nile hebben twee partner-

handelingen verlopen moeizaam. Vooral in het noord-

organisaties 1.625 noodhulppakketten uitgedeeld, voor

oosten van het land vinden gevechten plaats. Duizenden

schoon drinkwater gezorgd voor bijna 10 duizend men-

mensen ontvluchten dit gebied naar andere regio’s in

sen, voor drieduizend mensen sanitaire voorzieningen

Zuid-Soedan of naar buurlanden.

aangelegd en basisgezondheidszorg geboden voor meer

Via lokale partners dragen Kerk in Actie en ICCO bij aan

dan achtduizend mensen. Ze besteden speciale aandacht

de opvang van vluchtelingen. Dit werk vindt plaats in

aan kinderen, door bijvoorbeeld te zorgen voor onderwijs

coördinatie met ACT Alliance, de wereldwijde alliantie

en psychosociale ondersteuning en voorlichting te geven

van kerken die ook in andere delen van Zuid-Soedan en

over de veiligheid van kinderen in kampen.

in omringende landen hulp verleent. Fonds Hulp

Via het noodhulpfonds van het ministerie van Buiten-

In kampen rond Torit en Magwi (Oostelijk-Equatoria) en

landse Zaken hebben Kerk in Actie en ICCO in 2015

rondom Kajokeji (Centraal-Equatoria) zijn het afgelopen

ongeveer 1,12 miljoen euro ter beschikking gekregen

jaar dekens, plastic matten, muskietennetten en zeep uit-

voor noodhulp in Zuid-Soedan. Kerk in Actie heeft daar-

gedeeld aan 4.200 families. Verder is gezorgd voor schoon

naast zelf 50.000 euro beschikbaar gesteld.

Zuid-Soedan, ACT Alliance Dorpelingen vlakbij Bor krijgen uitleg over de gevaren van landmijnen. Dit is onderdeel van de noodhulp van ACT Alliance.

31

Gaza, ACT Alliance Jaarverslag Kerk in Actie 2015 In het vluchtelingenkamp Nuseirat wonen tienduizenden Palestijnen die op de vlucht zijn vanwege het conflict met Israël. ACT Alliance verleent noodhulp.

32

03. Midden-Oosten

03

Midden-Oosten

33


De schaamte voorbij in Egypte “Vroeger wenste ik dat ik niet geboren was”, zegt de Egyptische Jameela van begin twintig. Ze werd als kind meermalen misbruikt door een familielid. Seksueel geweld en misbruik zijn wijdverbreid in Egypte, zowel onder moslims als onder christenen. Veel vrouwen en meisjes hebben te maken met aanranding, verkrachting of kindhuwelijken. Volgens officiële cijfers worden zes op de tien meisjes besneden – óók onder christenen – en hebben drie op de tien vrouwen te maken met geweld door hun man. Maar die cijfers zeggen weinig: veel gevallen worden niet eens gemeld. Niemand praat over seks, zeker niet over misbruik. Ook Jameela kreeg geen steun toen ze erover begon. “Toen ik mijn ouders om hulp vroeg, luisterde niemand.” Sneeuwbal De Evangelische Presbyteriaanse Kerk van Egypte (EPC), partner van Kerk in Actie, maakt het onderwerp bespreek-

Vanwege dat succes staan er nu ook korte voorlich-

baar. De kerk ontwikkelde een tweejarige opleiding voor

tingsfilmpjes op YouTube. Via de website kunnen allerlei

hulpverleners, jeugdwerkers, onderwijzers en voorgangers

voorlichtingsmaterialen worden gedownload of besteld.

(ook imams). Zij leren hoe ze signalen van misbruik kunnen herkennen en wat de basics zijn van hulpverlening.

Ontkenning

De opleiding zorgt voor een sneeuwbaleffect: oud-stu-

Maar hoeveel ze ook bereikt hebben in 2015, het taboe

denten zetten in hun eigen omgeving praatgroepen

blijft, concludeert de EPC. Ook beleidsmakers en media

op, organiseren voorlichtingscampagnes en geven

nemen het onderwerp niet serieus.

trainingen. In 2015 bereikte de EPC zelf 255 kinderen en

Bewustwording blijft daarom prioriteit. Dat begint al op

via oud-studenten nog eens 3.200 kinderen.

het niveau van de eigen familie. Toen Jameela erachter

Televisie en internet vormen eveneens een belangrijk

kwam dat ook haar kleine nichtjes te maken kregen met

middel. In 2015 zond de kerk samen met televisiezen-

misbruik door hetzelfde familielid, confronteerde ze haar

der Sat 7 een documentaire uit over seksueel misbruik.

vader: “Je hebt mij niet beschermd, maar dat moet je wel

Op tv en via internet werd de uitzending in Egypte en

doen met je kleindochters. Verbied hem om ooit nog in

andere Arabische landen 32 miljoen keer bekeken.

ons huis te komen.” Deze keer luisterde haar vader.

EPC kreeg

13 mensen afgestudeerd,

Trainingen voor

€ 25.000

80 mensen volgen

3.454 kinderen

de opleiding 34

Zending

03. Midden-Oosten

Turkije

Syrië Libanon Palestina Israël Jordanië

Irak

Egypte

Zending Werelddiaconaat Kinderen in de Knel Noodhulp, wederopbouw en rampenpreventie Uitgezonden medewerkers: Ilja en Marleen Anthonissen (Israël)

35


3.1 Inleiding

Zending Kerk in Actie heeft in 2015 het Syrisch-Orthodoxe

Het Midden-Oosten staat in brand. De zogenaamde

Patriarchaat en het Grieks-Orthodoxe Patriarchaat

Arabische Lente is in veel landen ontaard in een

van Antiochië ondersteund. Diverse plaatselijke ge-

uiterst gewelddadig conflict. Regionale grootmach-

meenten van deze kerken ontvangen ondersteuning

ten zoals Egypte, Saudi-Arabië, Iran en Turkije en

van Kerk in Actie. Deze gemeenten voorzien

internationale spelers zoals Rusland, VS, Europa en

vluchtelingen bij voorbeeld van voedsel, kleding

China spelen ondertussen hun politieke en econo-

en onderdak. Meer over de samenwerking met de

mische belangen tegen elkaar uit. Zij misbruiken de

Syrisch-Orthodoxe Kerk staat te lezen op de pagina

religieuze diversiteit in het Midden-Oosten om hun

hiernaast.

eigen belangen na te streven. De hele bevolking lijdt daaronder: etnische en religieuze minderheden zoals druzen, christenen, Palestijnen, maar ook groepen

3.3 Egypte en Golfstaten

die in sommige landen de meerderheid vormen, zoals sjiieten of soennieten.

Zending Onder de noemer Versterk de Kerk ondersteunt

De Raad van Kerken in het Midden-Oosten (MECC)

Kerk in Actie kerken in Egypte die van betekenis

werd in 2015 opnieuw lid van de ACT Alliance.

willen zijn voor de samenleving. Op pagina 34 staat

Eerder verkeerde de MECC in een crisis: de raad

bijvoorbeeld hoe de Evangelische Presbyteriaanse

was bijna failliet, donoren hadden zich teruggetrok-

Kerk van Egypte strijdt tegen seksueel geweld en

ken. Dankzij ondersteuning van Kerk in Actie, de

misbruik.

Rooms-Katholieke Kerk en de protestantse kerken

Het Egyptische Bijbelgenootschap, partner van Kerk

van Duitsland, Noorwegen en Zweden kon de raad

in Actie, ondersteunt plaatselijke kerken op verschil-

deze crisis in 2015 achter zich laten.

lende manieren. Zo vinden er bijvoorbeeld Kingo-festivals plaats, waar jaarlijks 200.000 kinderen door muziek, verhalen en drama meer leren over de

3.2 Regio Syrië en Irak

Bijbel. Kerken en scholen door heel Egypte gebruiken materiaal van het Bijbelgenootschap.

Miljoenen mensen in het Midden-Oosten zijn hun huis ontvlucht, met name om te ontsnappen aan de gevolgen van de oorlog in Syrië en de opmars van ISIS in Syrië en Irak. Verreweg de meeste mensen worden opgevangen in de regio: 8 miljoen mensen in eigen land en 6 miljoen mensen in een van de

Gastarbeiders leren de Bijbel lezen en begrijpen

buurlanden, volgens de VN. Veel mensen weten niet dat er in de rijke Golfstaten

Noodhulp

4 miljoen christenen wonen, vooral ongeletterde

Kerk in Actie en ICCO zetten zich al sinds 2012 via

gastarbeiders uit Azië en Afrika. Zij worden vaak

ACT Alliance in om de humanitaire gevolgen van het

onderbetaald, uitgebuit en misbruikt en voelen zich

gewapende conflict in Syrië en Irak te verzachten. In

nutteloos en eenzaam.

2015 is er onder andere noodhulp verstrekt in ver-

Tijdens de 40dagentijdcampagne 2015 van Kerk in

schillende vluchtelingenkampen in Syrië, Irak, Turkije,

Actie is veel geld bij elkaar gebracht voor het Bijbel-

Jordanië en Libanon. Een aantal voorbeelden hiervan:

genootschap in de Golfstaten. Via het programma

• Betere toegang tot drinkwater en sanitaire voor-

Simply the Story leren gastarbeiders de Bijbel lezen

zieningen voor 11.500 mensen. • Extra voedselpakketten voor 23.500 families met

Ook worden ze getraind om deze verhalen door te

gezinsleden met een handicap.

vertellen. In 2015 kregen 535 mensen zo’n training,

mensen. • Alternatief onderwijs voor 3.000 Syrische studenten die geen onderwijs meer kunnen volgen. 36

en praten ze over bijbelverhalen.

veel of jonge kinderen, oudere gezinsleden of • Psychosociale hulp aan 3.500 getraumatiseerde

36

en begrijpen. In groepen delen ze elkaars ervaringen

zij hebben inmiddels met duizenden mensen bijbelverhalen gedeeld. De gastarbeiders krijgen ook praktische ondersteuning, bijvoorbeeld als ze te maken krijgen met ongeluk, ziekte of misbruik.

03. Midden-Oosten In actie voor vluchtelingen

We laten de kerk in Syrië niet los Wat doe je als het contact met een partner in Syrië

de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Hassakeh

onverhoopt stilvalt? Kerk in Actie had jarenlang een

zich inzetten voor mensen op de vlucht.

goede samenwerking met de Syrisch-Orthodoxe Kerk

Herstel van het contact was noodzakelijk.

in Hassakeh. Op een dag moest de bisschop vluchten.

“We konden die kerk niet in de steek laten, niet in de

Direct contact bleek niet meer mogelijk.

situatie zoals die nu is”, stelt Kerk in Actie-zendingsmedewerker Feije Duim, verantwoordelijk voor de con-

In Syrië kloppen veel ontheemden voor hulp aan bij

tacten in die regio. Kerk in Actie zocht daarom contact

lokale kerken. Met een aantal kerken heeft Kerk in Actie

met het ‘hoofdkantoor’, het patriarchaat in Damascus.

al jaren direct contact, onder andere met de Syrisch-Or-

“We kenden daar mensen door vroegere bezoeken.”

thodoxe Kerk. De contacten verliepen altijd via de bisschop in de

Fragiel begin

noordoostelijke stad Hassakeh. Nadat de bisschop in

Het patriarchaat richtte in 2015 een comité op voor de

2014 halsoverkop gevlucht was, had Kerk in Actie geen

diaconale hulp aan ontheemden door plaatselijke kerken

contact meer met het bisdom.

in heel Syrië. Kerk in Actie besloot dit comité te steunen met 25.000 euro, zodat de kerken ontheemden kunnen

Aankloppen

helpen met bijvoorbeeld babyvoeding, gezondheidszorg

In de loop van 2015 veranderde de situatie in Hassa-

en voedsel.

keh: de Koerden namen het bestuur van de stad over,

“De kerk bevindt zich in een instabiele en gevaarlijke

christelijke dorpen eromheen waren aangevallen door

omgeving. Maar omdat de nood zo hoog is, nemen we

Daesh (IS). De christenen vluchtten naar Hassakeh en

het risico dat het misgaat.” In 2016 steunt Kerk in Actie

werden daar opgevangen door hulpverleners van de

de kerk opnieuw met 25.000 euro. “We laten elkaar niet

kerken. Ondanks het vertrek van de bisschop bleef ook

los als kerk”, benadrukt Duim.

Syrië, Syrisch-Orthodoxe Kerk De patriarch praat in Damascus met Syriërs die het geweld ontvlucht zijn. De kerk verleent noodhulp aan ontheemden.

37

Bolivia, Church World Service Jaarverslag Kerk in Actie 2015 Een jongetje helpt zijn moeder in de tuin in de Chacoregio in Bolivia. Deze is aangelegd met steun van Church World Service, partner van Kerk in Actie.

38

04. Latijns-Amerika

04

Latijns-Amerika

39


Nieuwe kansen voor kinderen in Colombia In de sloppenwijken van Bogotá werken talloze kinderen op de markt of in de vuilnis. Maar liefst 1,5 miljoen kinderen in Colombia doen zwaar en gevaarlijk werk. Bovendien groeien ze vaak op in een omgeving met veel geweld en drugsgebruik. Stichting Kleine Arbeider (FPT), een bevlogen partnerorganisatie van Kerk in Actie, is een sociaal centrum dat zich richt op werkende kinderen. FPT biedt onderwijs aan deze kinderen en maakt hen weerbaar om hun kansen op een betere toekomst te vergroten. “Wij willen de kinderen niet stigmatiseren omdat ze werken”, zegt directeur Alejandro Martinez over de aanpak van FPT. “Wij leren hen wat hun rechten zijn. Wij geven kinderen vertrouwen in zichzelf en in hun gemeenschap.” Kinderen kunnen verschillende vaktrainingen volgen: moestuinen, tienerrestaurant, filigraan, yoghurt, sieraden maken. In 2015 is de opleiding tot kok gestart, hier doen inmiddels 50 jongeren aan mee.”

Reis In oktober 2015 vond er een groepsreis van Kerk in

Filigraan

Actie plaats naar Colombia. Gemeenteleden uit ver-

Fanny is 11 jaar oud en gaat ‘s morgens naar school.

schillende plaatsen in Nederland namen hieraan deel,

Sinds ongeveer vier jaar doet ze mee aan een vaktrai-

in Colombia begeleidde uitgezonden medewerker Inge

ning om filigraantechnieken te leren, bijvoorbeeld met

Landman de reis.

opgerold papier. “Ik leer hier mooie dingen te maken,

FPT in Colombia is een van de projecten die centraal

zoals kaarten en boekenleggers.” Met de verkoop hier-

staan in het themajaar Kinderen in de Knel. Door mee te

van verdient Fanny wat geld. Bovendien weet ze nu dat

doen aan een themajaar, verdiepen plaatselijke kerken

ze in staat is om prachtige producten te maken.

in Nederland zich in één thema en ondersteunen ze

Ze voelt zich op haar gemak in de groep. “Ik heb hier

projecten die bij dat thema passen. In 2015 zijn 62 ge-

veel nieuwe vrienden gekregen. Ik vind het leuk dat

meenten van start gegaan met het themajaar Kinderen

er zoveel verschillende groepen zijn. De leerkrachten

in de Knel.

zijn erg aardig en leuk. Ik zou later ook wel een lerares willen worden bij FPT!”

Lees meer op: www.kerkinactie.nl/fpt.

€

40

FPT kreeg

Een jaar vaktraining

120 kinderen kregen

€ 40.000

kost: € 200

een vaktraining

Kinderen in de Knel

Cuba

04. Latijns-Amerika

Haïti Guatemala Nicaragua

Colombia Ecuador

Peru

Brazilië

Bolivia

Zending Werelddiaconaat Kinderen in de Knel Noodhulp, wederopbouw en rampenpreventie Uitgezonden medewerkers: Martina Fraanje (Guatemala), Nienke Pruiksma (Brazilië), Sietske Blok (Brazilië), Inge Landman (Colombia), Lieve Troch (Brazilië)

41


4.1 Inleiding

oplossingen te bedenken voor de problemen waar ze in het dagelijks leven mee te maken hebben, zoals

Een aantal landen in Latijns-Amerika heeft te maken

armoede, geweld of onrecht. Het gevolg is dat ze zich

met economische groei en een functionerende de-

in hun eigen omgeving gaan inzetten voor sociale

mocratie. Door deze ontwikkelingen gaan internatio-

gerechtigheid. Door deel uit te maken van een bijbel-

nale donoren ervanuit dat ontwikkelingssamenwer-

studiegroep ervaren ze bovendien dat hun stem telt,

king niet meer nodig is. Veel donoren trekken zich

dat geeft hen een gevoel van eigenwaarde.

daarom terug uit het continent.

Na een periode van voorbereiding in 2014 zijn in

Maar de samenlevingen in Latijns-Amerika zijn

2015 drie uitgezonden medewerkers in Latijns-Ame-

complex. Helaas profiteren nog lang niet alle

rika aan de slag gegaan met Contextueel Bijbellezen.

mensen van de positieve economische en politieke

Het gaat om: Inge Landman, werkzaam bij IMCOL

ontwikkelingen. Zij hebben bijvoorbeeld te maken

in Colombia, Sietske Blok, werkzaam bij Cebi in

met werkloosheid en hebben nauwelijks toegang tot

Brazilië en Martina Fraanje, werkzaam bij Cedepca

land en natuurlijke hulpbronnen. Een ander punt van

in Guatemala. Zij helpen de partnerorganisaties in

blijvende zorg is dat grote groepen mensen in steeds

hun werk en zijn betrokken bij het faciliteren van de

sterkere mate worden uitgesloten. Voorbeelden

bijbelstudies. Dit eerste jaar stond ook in het teken

hiervan zijn kinderen en jongeren (vooral meisjes)

van wennen aan een andere cultuur, een nieuwe

uit sociaal zwakke milieus, in het bijzonder uit de

taal en een nieuwe omgeving. Hun werk voor het

inheemse bevolkingsgroepen.

programma Contextueel Bijbellezen vindt plaats in samenwerking met Hanna Wapenaar, die sinds 2015

Via de programma’s Werelddiaconaat en Kinderen

werkzaam is bij Ujamaa in Zuid-Afrika.

in de Knel zet Kerk in Actie zich in voor mensen die buitengesloten worden. Daarbij is speciale aandacht voor de rechten van kinderen en de situatie van in-

4.2 Centraal-Amerika

heemse volken. Kerk in Actie ondersteunt niet alleen zelf projecten, maar werft ook fondsen bij grotere


internationale donoren voor diezelfde projecten.

In een groot aantal landen van Centraal-Amerika

Vanuit de kantoren van de ICCO Coöperatie in Nica-

hebben de burgeroorlogen uit de jaren tachtig van

ragua, Bolivia en Colombia worden de projecten in

de vorige eeuw plaatsgemaakt voor drugsoorlogen.

Latijns-Amerika beheerd. Sinds medio 2015 stuurt

Handelaren proberen vooral jongeren te ronselen.

één manager de kantoren in deze regio tegelijk aan.

Daarnaast vindt er buitensporig geweld plaats door jongerenbendes, die andere jongeren daarbij probe-

Jongeren leren een beroep en bouwen een bestaan op

ren te betrekken. Projecten van partnerorganisaties van Kerk in Actie in Guatemala en Nicaragua zijn er onder andere op gericht om te voorkomen dat jongeren in deze spiraal van geweld terechtkomen. Zij leren een beroep, zodat ze een bestaan op kunnen bouwen. In het

Dit heeft te maken met de sterk teruglopende finan-

Centro de Paz Barbara Ford zijn in 2015 bijvoorbeeld

ciering van de Nederlandse overheid. De manager

46 jonge leiders getraind. Zij zetten diverse econo-

werkt sinds dit jaar bovendien met een beperkte

mische activiteiten om de werkgelegenheid onder

staf. De teruglopende inkomsten van ICCO en Kerk

jongeren te bevorderen.

in Actie hebben als gevolg dat er in minder landen

In het project van de Asociación Cristiana de Jóve-

projecten kunnen worden gefinancierd.

nes in Nicaragua worden jongeren opgeleid tot een soort consulent. Zij fungeren als een schakel tussen

42

Binnen het zendingswerk in Latijns-Amerika staat

vrouwelijke slachtoffers van huiselijk geweld en de

het programma Contextueel Bijbellezen centraal (zie

gemeenschappen waarin deze vrouwen wonen.

§ 2.1). Dit programma helpt mensen om te ontdek-

Geleerde lessen delen zij met andere jongeren.

ken dat de Bijbel een bevrijdende boodschap heeft

Op die manier werken zij aan het uitbannen van

voor hun eigen leven. Het nauwgezet samen lezen,

huiselijk geweld in de jongere generaties. In 2015

nadenken en praten over de Bijbel helpt hen om zelf

hebben de jongeren 82 vrouwen geadviseerd en be-

04. Latijns-Amerika

Guatemala, Cedepca Op het spreekuur van Cedepca kunnen vrouwen in Guatemala City terecht om te praten over huiselijk geweld.

geleid. Vaak ging het om problemen als moeizame

satie, waar uitgezonden medewerker Martina Fraanje

communicatie tussen echtgenoten of problemen

werkzaam is, komt op voor de rechten van vrouwen.

met kinderen.

Via het programma Contextueel Bijbellezen ontdek-

Zowel in Nicaragua als in Guatemala horen grote

ken de vrouwen hoe de Bijbel hen kan helpen in hun

delen van de bevolking bij etnische minderheden

dagelijks leven. Ze lezen de bijbelteksten vanuit een

van de Maya-volken. Zij hebben te maken met

ander perspectief dan ze gewend zijn in hun cultuur

grote problemen, zoals gebrek aan werk, natuurlijke

en in de kerk. Door dit nieuwe perspectief ontdekken

hulpbronnen en land. Om die reden heeft Kerk in

de vrouwen dat zij er ook toe doen.

Actie in 2015 onder andere een project gefinancierd van partnerorganisatie Pop N’oj in het departement Huehuetenango in Guatemala. Doel van dit project

4.3

Zuid-Amerika

is dat jongeren van onder andere het Mam-volk voor zichzelf leren opkomen en dat ze werken aan een

Zending

bestaan in een veiligere omgeving, zonder geweld.

Uitgezonden medewerker en theologe Inge Landman is in 2015 aan het werk gegaan in Colombia.

Zending

Zij ondersteunt het werk van de Mennonietenkerk

In Guatemala werkt Kerk in Actie onder andere sa-

(IMCOL). Deze partner van Kerk in Actie staat

men met partnerorganisatie Cedepca. Deze organi-

midden in een samenleving die verscheurd is 43 43


door geweld en getekend is door het geweld-

De Afro-Colombiaanse bevolkingsgroep wordt in

dadige conflict tussen de FARC en de regering.

het bijzonder gediscrimineerd. Partnerorganisatie

Via het project Geloven in Verzoening wil IMCOL

Afrodes zet zich daarom specifiek in voor zwarte

mensen helpen om zich te bezinnen hoe het

kinderen en jongeren in de sloppenwijken van

geloof en de Bijbel hen kunnen helpen bij het

Bogotá. Zij kunnen meedoen aan recreatieve ac-

opbouwen van een menswaardig bestaan.

tiviteiten (muziek, dans, sport) en krijgen mogelijkheden om zichzelf te ontplooien. Zo stimuleert

Werelddiaconaat

Afrodes de zelfwaarde en het zelfvertrouwen van

Kerk in Actie steunt een programma in de Chaco

de kinderen en jongeren.

(deel van Bolivia, Argentinië en Paraguay) dat ge-

Bij de projecten van Kinderen in de Knel gaat het

richt is op de ruim veertig inheemse volkeren die

in Colombia ook om het bewerkstelligen van de

in dit gebied wonen. Zij worden bedreigd in hun

toegang tot werk. Innovatief in dit verband is de

bestaan: overheden en internationale bedrijven

nieuwe kookschool, die is ondergebracht in het

menen recht te hebben op natuurlijke rijkdom-

gebouw van partnerorganisatie Fundación de

men en op het land waar deze volken wonen.

Pequeño Trabajador in Bogotá (zie pagina 40). Jongeren uit achterstandswijken worden in deze

De kookschool leidt jongeren op tot kok

kookschool opgeleid tot kok. Het project wordt gefinancierd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO) en Kerk in Actie.

Kinderen in de Knel en Kerk in Actie Particulier Initiatief

Zes partnerorganisaties strijden hier al jaren

Via het programma Kinderen in de Knel onder-

tegen, samen met de bevolking. In 2015 is

steunt Kerk in Actie Particulier Initiatief de orga-

besloten dat het programma ook accent moet

nisatie AMAR in Brazilië. Dit project is bedoeld

gaan leggen op economische ontwikkeling in de

voor straatkinderen en favelakinderen in Rio de

Chaco. In dat kader werd gezocht naar een aan-

Janeiro. Duizenden kinderen groeien in deze

tal nieuwe partnerorganisaties die daar ervaring

miljoenenstad op in een krottenwijk. Zij volgen

in hebben.

geen onderwijs, worden ingezet als drugskoerier of gaan zwerven op zoek naar voedsel.

44

Kinderen in de Knel

Met het oog op de Olympische Spelen in 2016

Colombia is weliswaar een middeninkomenland,

wil het stadsbestuur een schone stad laten zien

maar tegelijkertijd is de sociale ongelijkheid

aan de wereld. Daar horen geen straatkinderen

tussen bevolkingsgroepen bijzonder groot. Begin

bij. Via zogeheten ‘sociale schoonmaakacties’

2016 waren er gesprekken gaande over een

worden straatkinderen zonder pardon opgepakt

vredesakkoord na een burgeroorlog van 50 jaar.

en ver buiten de stad geplaatst.

Ongeveer 6 miljoen Colombianen zijn ontheemd

Associacão Benificente AMAR geeft kinderen in

door het oorlogsgeweld: zij zijn binnen hun eigen

een crisissituatie de kans om te sporten. Profes-

land gevlucht. Daardoor zijn steden overbevolkt

sionele sportleraren geven les aan de jongens en

geraakt. Dit leidt tot spanningen en nog grotere

meisjes. Ook krijgen de kinderen psychosociale

ongelijkheid. Vooral kinderen en jongeren zijn

ondersteuning, huiswerkbegeleiding en bege-

hiervan het slachtoffer.

leiding bij de re-integratie in gezin en gemeen-

Partnerorganisaties met wie Kerk in Actie samen-

schap. In de afgelopen jaren zijn duizenden

werkt op het gebied van Kinderen in de Knel,

kinderen van straat gehaald en begeleid naar een

hebben het VN-verdrag voor de Rechten van het

betere situatie. Het uiteindelijke doel steeds om

Kind als uitgangspunt voor al hun projecten. Zij

kinderen te herenigen met hun familie.

ondernemen als coalitie gezamenlijk actie en

AMAR wordt ondersteund door de stichting Sint

voeren lobby richting nationale en lokale over-

Martinus in Nederland en Kerk in Actie. In 2015

heden voor een betere positie van kinderen. In

heeft Kerk in Actie geïnvesteerd in het opknap-

2015 heeft de coalitie COALICO bijvoorbeeld ge-

pen van het sportterrein, de sportactiviteiten en

pleit voor meer zorg voor ontheemde kinderen.

de psychosociale ondersteuning en re-integratie.

In actie voor vluchtelingen

Je moet durven praten over onderbroeken Wat hebben onderbroeken en Kerk in Actie met elkaar

brood) en kinderrechten (zoals onderwijs). Kerk

te maken? Alles, volgens Geesje Werkman, vluchte-

in Actie was bovendien de voortrekker binnen

lingenspecialist bij Kerk in Actie. Achter de schermen

Safe Passages, de lobby van Europese kerken voor

lobbyt zij voor de belangen van vluchtelingen.

veilige doorgangsroutes naar Europa.

Belangenbehartiging vindt altijd plaats in samenwerking

Sterk argument

met andere organisaties, benadrukt Werkman. “Als je

Lobbyen draait volgens Werkman niet alleen om inhou-

bijvoorbeeld wijzigingen in het overheidsbeleid voor el-

delijke kennis, goed kunnen netwerken en strategisch

kaar wilt krijgen, zoek je uit welke organisaties hetzelfde

inzicht. “Je moet je ook verdiepen in het standpunt van

willen. Samen kun je dan in gesprek gaan met politici

de ander en je moet met humor kunnen praten over

en beleidsmakers.” Kerk in Actie is betrokken bij diverse

serieuze onderwerpen.”

coalities, bijvoorbeeld rond vreemdelingendetentie, kin-

En: “Je moet het durven hebben over onderbroeken.”

deren in asielzoekerscentra en bed, bad en brood.

Aan tafel bij politici en beleidsmakers blijkt dat namelijk

Waarom kan Kerk in Actie het lobbyen niet overlaten aan

een sterk argument. “Niemand wil tweedehands on-

andere organisaties? “We willen als kerken dat de waar-

dergoed aan, dus ik leg dan uit waarom we ondergoed

digheid van ieder mens gewaarborgd wordt”, onder-

en andere praktische zaken voor vluchtelingen moeten

streept Werkman. “Ieder mens is gelijkwaardig en naar

regelen.”

Gods beeld geschapen.” Bovendien vormt Kerk in Actie,

“Terwijl ik dat uitleg, zie ik ze op een bepaald moment

juist doordat plaatselijke kerken zoveel werk verrichten,

denken: ‘Ja, dat is waar.’ Gek genoeg blijkt zoiets dage-

een belangrijke partij voor politici en beleidsmakers.

lijks overtuigender dan wanneer er bijvoorbeeld ergens

In 2015 is Werkman in de weer geweest rond onderwer-

een vrouw dood gevonden wordt. De menselijke waar-

pen zoals voorzieningen voor asielzoekers (bed, bad en

digheid wordt in zoiets heel goed duidelijk.”

Groningen, Inlia In een voormalig F1-hotel vinden honderd ongedocumenteerden onderdak. Inlia begeleidt deze mensen met steun van Kerk in Actie.

45

Indonesië, Church World Service Jaarverslag Kerk in Actie 2015 Nadat hun huis op Sumatra was verwoest door de tsunami in 2004, kregen Zaitun en haar dochter Nizria een nieuw huis dankzij ACT-partner Church World Service. De vrouwen konden ook geld lenen om een eigen bakkerij op te zetten.

46

05. Azië

05 Azië

47


Nepal: van noodhulp naar nieuwe kippen Onderdak, voedsel en sanitaire voorzieningen – na de zware aardbeving op 25 april 2015 verleenden Kerk in Actie en ICCO meteen noodhulp in Nepal. Tegelijkertijd stond vanaf het begin centraal dat mensen zo snel mogelijk hun leven weer moesten kunnen oppakken. Afgelegen De hulp vond plaats in samenwerking met andere leden van de ACT Alliance. In de eerste weken richtte de hulp zich vooral op noodopvang en basisvoorzieningen, zoals voedsel, drinkwater, sanitaire voorzieningen, brandstof en tenten. Ook kregen gezinnen bijvoorbeeld traumacounseling en ondersteuning om zelf materialen te kopen voor een tijdelijk onderdak. De noodhulp liep vooral via lokale partnerorganisaties, waar Kerk in Actie en ICCO al jaren mee samenwerken.

48

“Zij komen in de meest afgelegen gebieden en dor-

Kippen

pen”, legt noodhulpcoördinator Dick Loendersloot uit.

Een van de ondernemers die hulp kreeg, was Joyti. Na

Vaak zetten zij zich bovendien al vóór de ramp in voor

de aardbeving was haar kippenhouderij verwoest. Via de

boeren, dalit of gehandicapten.

lokale partnerorganisatie ISARD kreeg ze geld om nieuwe

Vanaf het begin stond wederopbouw centraal. Tim-

kuikens te kopen. Joyti: “Onze aandacht ging uit naar het

merlui en metselaars kregen bijvoorbeeld een training

huis. Zonder dit extra geld was het nooit gelukt om zo

om huizen en andere gebouwen zo te bouwen dat ze

snel weer een eigen inkomen te verdienen.”

bij een volgende aardbeving niet instorten. Ook was

De hulpverlening liep een aantal keren vertraging op. Zo

het uitgangspunt bij alle noodhulp dat mensen weer

was het kort na de aardbeving onmogelijk om permanen-

in hun eigen inkomen moesten kunnen voorzien.

te huizen te bouwen vanwege de regentijd. In het najaar

Ruim 3.000 gezinnen kregen daarom hulp bij het (her)

vonden veel stakingen plaats in het zuiden van Nepal en

opstarten van hun eigen bedrijfje, zoals nieuw vee,

boycotte India de invoer van brandstof. Hierdoor konden

gereedschap of zaad. Via een speciale app op hun

hulporganisaties de getroffen regio’s moeilijk bereiken. Het

mobiele telefoon konden boeren en kleinschalige

zal nog een aantal jaren kosten voordat de meeste getrof-

ondernemers doorgeven wat zij nodig hadden.

fen Nepalezen een nieuw bestaan hebben opgebouwd.

Bijdrage via Giro 555:

Samenwerking met:

50.000 mensen

€ 2 miljoen.

ICCO, SHO, ACT Alliance,

bereikt in 2015

lokale partnerorganisaties

(10.000 huishoudens)

Noodhulp

05. Azië

Kirgizië

China Pakistan

Nepal Bangladesh India

Myanmar Thailand Cambodja

Filipijnen

Maleisië

Indonesië

Zending Werelddiaconaat Kinderen in de Knel Noodhulp, wederopbouw en rampenpreventie Uitgezonden medewerkers: Nelly van Kampen (Maleisië), Tjeerd de Boer (China), Kor Grit (Pakistan), Judith van den Berg-Meelis (Indonesië), Hillie Veneman (Indonesië), Hendrie van Maanen (Thailand), Henriette Nieuwenhuis (Indonesië)

49


5.1 Inleiding

het armoedeprobleem aan te pakken, samen met de mensen in hun omgeving. Als vervolg hierop heeft

Azië is een zeer diverse regio met veel verschillende

de BNKP-kerk 2016 toen tot jaar van het diaconaat

culturen. De verhoudingen tussen religies verschil-

gemaakt om met het geleerde aan de slag te gaan.

len per land: in sommige landen zijn die gespannen

Namens Kerk in Actie werkt Henriëtte Nieuwenhuis,

en staan ook christenen onder grote druk.

uitgezonden naar Zuid-Sumatra, mee aan dit uitwis-

Azië kent ook grote verschillen tussen arm en rijk.

selingsprogramma.

De meeste landen waar Kerk in Actie werkt, hadden in 2015 te maken met economische groei. Ook wer-


den er indrukwekkende resultaten behaald voor de

Kerk in Actie werkte in 2015 in Myanmar samen met

Milleniumdoelen (MDG’s): armoede, ondervoeding

negen partners. Zij zetten zich in op het gebied van

en ziekte zijn verder teruggedrongen. Niet iedereen

Werelddiaconaat en Kinderen in de Knel. Myanmar

profiteert echter op gelijke wijze van de vooruitgang.

is het een-na-armste land in Azië en kent grote

Volgens gegevens van de Wereldbank moeten alleen

uitdagingen. Verkiezingen in november 2015 luidden

al in Zuid- en Centraal-Azië 571 miljoen mensen

het einde in van vijftig jaar militair bestuur.

rondkomen van minder dan 1,25 dollar per dag.

Het land is rijk aan natuurlijke grondstoffen en

Groepen zoals alleenstaande moeders, ouderen,

ligt geografisch gunstig. De economische groei is

gehandicapten en migranten zijn in het bijzonder

enorm, maar dit leidt voor de gewone bevolking

kwetsbaar. De economische groei gaat boven-

momenteel alleen tot hogere prijzen. Van de bevol-

dien niet gepaard met een rechtvaardig gebruik

king leeft 80 procent op het platteland. Zij moeten

van natuurlijke hulpbronnen zoals water, bos of

bestaan van verouderde landbouwmethodes. Boven-

grond. Grote groepen in de samenleving zijn extra

dien is de vrede tussen de meer dan 35 verschillen-

kwetsbaar doordat ze ook te maken krijgen met de

de bevolkingsgroepen zeer fragiel.

gevolgen van klimaatverandering, bevolkingsgroei,

In 2015 kwam opnieuw de schrijnende situatie van

urbanisatie, hoge voedselprijzen en in sommige

de Rohingya’s in het nieuws. Vanwege nationalis-

landen radicalisering.

tisch geweld vluchtten deze, min of meer staatloze, moslims in wankele bootjes de oceaan op, richting naburige landen. De kwestie van de Rohingya’s ligt

5.2 Zuidoost-Azië

in Myanmar zeer gevoelig, ook internationale organisaties kunnen nauwelijks bemiddelen.

Zending Samen met 33 partnerkerken in Indonesië werkt Kerk

In totaal ondersteunde Kerk in Actie de negen part-

in Actie aan uitdagingen waar kerken in Indonesië én

ners in Myanmar in 2015 met een totaalbedrag van

in Nederland mee te maken hebben. Dit kan bij-

310.000 euro. Er zijn veel resultaten geboekt. Een

voorbeeld gaan om de dialoog tussen christenen en

paar voorbeelden:

moslims. Ook de diaconale roeping van de kerk is een

• Trainen en inzetten van jonge vrijwilligers voor

belangrijk thema. Uit een evaluatie in 2015 bleek dat

vredesopbouw, mogelijkheden scheppen voor

zowel de Indonesische kerken als Kerk in Actie deze

gemeenschappen om de dialoog met elkaar aan

uitwisseling als bijzonder waardevol ervaren.

te gaan en stimuleren van gemeenschappen om

Samen ontwikkelen Kerk in Actie en de Indonesi-

zich gezamenlijk in te zetten voor de samenleving

sche partnerkerken hier programma’s voor. Zo heeft er in 2015 een jeugdkamp in Indonesië plaatsgevonden met christelijke en moslimjongeren. Door

land. Nu de politieke situatie in Myanmar aan het

samen activiteiten te ondernemen, leren ze elkaar

veranderen is, bestaat de hoop dat vluchtelingen

kennen en worden vooroordelen weggenomen.

kunnen terugkeren. Helaas ligt dit in werkelijk-

De werkgroep die zich bezighoudt met de diaco-

heid erg complex (vluchtelingenopvangprogram-

nale roeping van de kerk heeft in 2015 opnieuw een training georganiseerd voor transformatieve

50

(Rohingya’s-problematiek; partner Swe Tha Har). • Opvang van vluchtelingen uit Myanmar in Thai-

ma TBC, net over de grens in Thailand). • 228 mensen met een handicap ontvingen een mi-

diaconie. Deze keer werd de training gegeven aan

crokrediet en praktische ondersteuning om hun

de BNKP-kerk op het eiland Nias. Doel van de trai-

eigen bedrijfje op te starten (partnerorganisatie

ning was om kerken en diakenen te stimuleren om

TLM).

05. Azië

• 282 mensen in 12 dorpen kregen een training om

misch terrein. Voordat het project van start ging, keken

zelf groenten te verbouwen. Kerkelijke voorgan-

de mensen neer op de leden van deze kerkjes. De

gers en boedhistische leiders namen deel aan deze

dominees kenden de Bijbel nauwelijks en konden niet

trainingen en stelden ruimte ter beschikking voor

preken, veel kerkleden waren van een lage kaste en

bijeenkomsten. Dit bleek zeer stimulerend voor de

konden niet lezen en schrijven. Kinderen gingen niet

dorpsontwikkeling (partnerorganisatie WCM).

naar school en in de dorpjes was het vies. Het project

• 70 zelfhelpgroepen voor vrouwen gingen van

heeft eraan bijgedragen dat de mensen meer respect

start. De vrouwen sparen samen, bijvoorbeeld

hebben voor deze jonge gemeenten.

voor schoolgeld voor hun kinderen, medische kosten of het opzetten van een eigen bedrijfje.

Isa-e jamat is een van de partners waarvoor

Ze krijgen ook trainingen en delen met elkaar hun

aandacht is in het themajaar ‘Versterk de kerk’.

ervaringen (partnerorganisatie Precious Stones).

Bij Isa-e Jamat zijn veel christenen met een mosli-

• 31 vrouwen slaagden erin om hun inkomen te verbeteren (Precious Stones).

machtergrond aangesloten. Op de Kerk in Actie Werelddag op 16 april 2015 was de voorzitter van Isa-e Jamat aanwezig. Tijdens dit bezoek kwam

Er waren ook tegenvallers in 2015. De staf van TLM

hij op het idee om psalmen op muziek te zetten,

kreeg bijvoorbeeld een training om met behulp van

in Bangladesh was dit nog nooit gedaan. Als resultaat

een applicatie op de mobiele telefoon gegevens te

daarvan heeft Isa-e Jamat vorig jaar een cd met psal-

verzamelen over de voedselsituatie van gezinnen. Technische en praktische problemen leidden er echter toe dat men weer op de oude manier lijsten invult en verstuurt. Bij Precious Stones stopten vijf vrouwenzelfhelpgroepen in vier maanden tijd. Dit

In Bangladesh onstaan veel nieuwe kerkjes

had er onder andere mee te maken dat sommige vrouwen commerciële leningen aangingen en die

men gemaakt, met traditionele Bengaalse melodieën

niet terug konden betalen. Lokale kerken in Neder-

en instrumenten. Ook moslims kennen het bijbelboek

land die het werk van Kerk in Actie in Myanmar

Psalmen en waarderen de muziek. Geïnteresseerde

ondersteunen, ontvingen vooral informatie over het

gemeenten en donateurs in Nederland kunnen de cd

werk van de partnerorganisaties World Concern

bestellen op de website van Kerk in Actie.

Myanmar (WCM), TLMI-M, Precious Stones (PS) en Mai Tai Clinic (MTC, zie ook pagina 78).

Via het programma Zending is Kerk in Actie ook in China actief. De kerk in China is explosief gegroeid sinds eind jaren tachtig in de vorige eeuw. Na een

5.3 Zuid- en Centraal-Azië

moeilijke tijd sinds de invoering van het communisme hebben kerken toen meer ruimte gekregen. De

Zending

sterke groei is inspirerend voor gemeenten in Neder-

In landen waar christenen onder druk staan, zoals

land die het kerkbezoek zien teruglopen.

Pakistan en in mindere mate Bangladesh, richt het

In oktober vond daarom een studiereis voor predi-

zendingsprogramma van Kerk in Actie zich op het ver-

kanten plaats, georganiseerd door Kerk in Actie en

sterken van de kerk. Doel hiervan is dat kerken sterker

de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) en

staan als het gaat om hun eigen christelijke identiteit,

bedoeld om hen te inspireren. De reisleiders waren

dat ze een diaconale bijdrage kunnen leveren aan de

Bas Plaisier en uitgezonden medewerker Tjeerd de

samenleving en dat ze bruggen kunnen bouwen naar

Boer. Tijdens de reis bezochten de predikanten onder

de moslims waar ze mee samenleven.

andere seminaries, kerken en diaconale projecten.

In 2015 hebben plaatselijke kerken in Nederland onder

Ook hebben de predikanten met eigen ogen kunnen

andere gecollecteerd voor het Mymensingh Church

zien wat de partnerorganisaties NBG en Amity doen.

care project van de Taizé-broeders in Bangladesh. Deze partner van Kerk in Actie ondersteunt en versterkt

Werelddiaconaat

kleine, nieuwe kerkjes. Dit gebeurt door het opleiden

Via het programma Werelddiaconaat ondersteunt

van lekenpredikers, zondagschoolleiders, lees- en

Kerk in Actie in Pakistan zes partners die werken

schrijfonderwijs en ondersteuning op sociaal-econo-

aan een betere inkomenspositie en meer landbouw51


opbrengsten voor arme groepen. Vaak betreft dit

kledingindustrie of als dagarbeider op het land is het

religieuze minderheden zoals christenen en hindoes.

risico groot dat de kinderen ook meewerken en niet

Binnen deze projecten wordt speciaal gelet op de

naar school worden gestuurd.

positie van vrouwen en gehandicapten. Er zijn ook

Enkele resultaten die verschillende partnerorganisa-

enkele projecten die zich specifiek richten op de

ties in 2015 hebben geboekt:

verbetering van de situatie van gehandicapten.

• Training voor 1680 jonge meiden over men-

Een aantal resultaten in 2015: • 200 personen kregen een training op het gebied van ondernemerschap, 260 mensen ontvingen een startfinanciering voor het opzetten van een bedrijfje. • Er zijn 24 zelfhelpgroepen voor duurzame landbouw opgericht en getraind. In totaal zijn er 30.000 bomen geplant en 200 groentetuinen aangelegd. • Er vonden zeven provinciale bijeenkomsten plaats van het nationale gehandicaptenforum (in totaal zijn ongeveer 600 individuen en organisaties lid).

senrechten, voorkomen van kindhuwelijken en hygiëne (partnerorganisatie Gramya). • 1390 ex-kindarbeiders gingen opnieuw naar school. Er werden bovendien 12 nieuwe kinderrechtenclubs gevormd in scholen (partner Visthar). • Nauwe samenwerking met ongeveer vijftien kledingmerken, actieve participatie in diverse platforms (partner SAVE). • 2444 mensen kregen voorlichting over mensenrechten/kinderrechten (SAVE).

• 15 zelfhelporganisaties van ouders met gehandicapte kinderen zijn opgericht. • Er zijn 180 hulpmiddelen voor mobiliteit verstrekt aan mensen met een handicap.

Noodhulp Op 25 april 2015 werd het centrale deel van Nepal getroffen door een zware aardbeving. Deze kostte

Gedurende het jaar zijn ook nieuwe lessen geleerd.

aan bijna negenduizend mensen het leven, tiendui-

Zo maakte een evaluatie duidelijk dat partnerorgani-

zenden mensen raakten gewond. Zo’n 2,5 miljoen

saties zich niet alleen moeten richten op religieuze

mensen moesten hun huis, of wat daar nog van over

minderheden, maar ook op (arme) moslims – anders

was, verlaten en in tenten of hutjes van dakplaten en

stelt de overheid kritische vragen.

zeil verblijven.

In Pakistan vindt helaas veel religieus geïnspireerd

Lees op pagina 48 meer over de noodhulp die

geweld plaats. Zending en Werelddiaconaat werken

Kerk in Actie en ICCO direct na de ramp verleend

nu daarom ook samen aan de ontwikkeling van pro-

hebben. Het regiokantoor van Kerk in Actie en ICCO

jecten waarbij vreedzaam samenleven centraal staat.

in Kathmandu was licht beschadigd maar kon een week na de aardbeving weer in gebruik genomen

52

Kinderen in de Knel

worden. Niemand van de staf en hun gezinnen bleek

Binnen het programma Kinderen in de Knel kwam in

gelukkig zelf getroffen te zijn door de aardbeving. De

India in 2015 meer nadruk te liggen op het terug-

angst voor een nieuwe beving zat ook bij hen echter

dringen van kinderarbeid door de realisatie van

erg diep, vooral na de tweede zware aardbeving op

kinderarbeidvrije gebieden. Dit houdt in dat iedereen

12 mei. Nog steeds zijn er naschokken.

in dit gebied kinderarbeid afwijst en zich ervoor

Helaas is de relatie tussen de regeringen van Nepal

inzet dat kinderen naar school gaan. In totaal zetten

en India sinds september 2015 behoorlijk verslech-

vijf partners van Kerk in Actie zich in voor kinderar-

terd. Het gevolg hiervan was een importblokkade op

beidvrije gebieden in de zuidelijke deelstaten van de

goederen uit India. Omdat ongeveer 70 procent van

Andhra Pradesh, Tamil Nadu en Telangana.

alle goederen en 90 procent van alle brandstof die

In principe geldt in India een wettelijke leerplicht tot

Nepal nodig heeft, uit India komt, heeft deze blok-

14 jaar, maar de realiteit staat hier nog ver vanaf.

kade een enorm negatieve invloed op het welzijn

Veel kinderen beginnen wel aan school, maar haken

van de hele Nepalese bevolking. Vooral in de hogere

vroegtijdig af rond een jaar of 10, wanneer de stap

bergen, waar het erg koud kan zijn, hebben mensen

naar vervolgonderwijs in beeld komt. De kwaliteit van

in de wintermaanden geleden onder het gebrek aan

het basisonderwijs is vaak ondermaats. Ook vindt er

petroleum. Zij konden hun huis niet warmstoken

discriminatie plaats binnen scholen op basis van kaste.

en zij konden niet goed eten koken. Ook werd de

Een specifieke uitdaging vormen de kinderen van

hulpverlening door het gebrek aan benzine en diesel

arbeidsmigranten die vaak uit een heel ander deel

behoorlijk vertraagd. Desondanks blijven de Nepale-

van India komen en dikwijls een andere taal spreken.

zen doorgaan om hun leven weer op te bouwen en

Als hun ouders werken in de steenindustrie of de

hun huizen te herstellen.

05. Azië In actie voor vluchtelingen

In leven dankzij het noodfonds Een spontaan besluit kan het verschil betekenen

verblijfsvergunning had, zag hij al die tijd niet.

tussen leven en dood. Zoals toen Kerk in Actie het

Een nieuwe asielaanvraag werd niet gehono-

noodfonds gebruikte om de Afghaan Nader Wasegh

reerd. Wel stelde de IND in 2015 vast dat Wasegh

te laten onderduiken.

vanwege zijn bekering gevaar liep in Afghanistan. Daarom dreigt nu geen uitzetting meer.

Het vliegticket naar Afghanistan was al geregeld. Op 10

De kosten voor de opvang werden betaald uit het nood-

oktober 2014 zou asielzoeker Wasegh door de IND op

fonds van Kerk in Actie, dat bedoeld is voor onvoorziene

het vliegtuig worden gezet, na een verblijf van 18 jaar in

kosten van vluchtelingen, zoals kosten voor opvang,

Nederland.

gezinshereniging, leges of medicijnen.

Ooit was Wasegh lid van de communistische partij in Afghanistan. Omdat het toenmalige Afghaanse regime

Verschil

verdacht wordt van schendingen van mensenrechten,

Voor Wasegh betekende het noodfonds het verschil

kreeg Wasegh geen asiel in Nederland. Dat hij zelf nooit

tussen leven en dood. Dat blijkt wel uit wat hij schreef

iets te maken heeft gehad met mensenrechtenschen-

toen hij weer thuis was:

dingen, vond geen weerklank. Kerk in Actie besloot hem te laten onderduiken. Tijdens

Geachte mevrouw Werkman,

zijn jaren in Nederland was Wasegh namelijk christen geworden. “Hij zou zeker gedood zijn in Afghanistan”,

Bij deze wil ik u bedanken voor de steun die ik van

is de overtuiging van Geesje Werkman, medewerker

u heb gekregen de afgelopen maanden. Ik wil u

diaconaat bij Kerk in Actie.

laten weten dat uw steun erg belangrijk voor mij was. Graag zou ik u een keer ontmoeten. Zou u mij

Ondergedoken

kunnen laten weten wanneer het u uitkomt?

Zo verbleef Wasegh een groot deel van 2015 in de noodopvang van Inlia. “Het duurde een half jaar en elke week

Met vriendelijke groet, Mohammad Nader Wasegh

belde hij mij”, vertelt Werkman. Zijn vrouw, die wél een

Groningen, Inlia Bed, bad en brood voor ongedocumenteerden in de noodopvang van Inlia.

53

Griekenland, Lesbos Jaarverslag Kerk in Actie 2015 Vluchtelingen komen aan op het Griekse eiland Lesbos. Via ACT Alliance ondersteunt Kerk in Actie de noodhulp op de Griekse eilanden.

54

06. Europa

06 Europa

55


Een thuis voor kwetsbare kinderen in Moldavië Op een ochtend vond Svetlana, vrouw van de plaatselijke predikant in een dorpje in Moldavië, een negenjarig meisje. “Ze lag voor de deur van ons kinderdagcentrum te slapen. Natuurlijk nam ik haar direct mee naar binnen.” Buiten beeld Svetlana is vrijwilligster bij het kinderdagcentrum in Borceag, een van de veertig kinderdagcentra die Kerk in Actie in Moldavië ondersteunt. Plaatselijke kerken vangen in deze centra kinderen op die overdag aan hun lot overgelaten worden. De ouders van Liuda, het meisje op de stoep, vertrekken bijvoorbeeld ‘s ochtends voor dag en dauw om voor een paar euro bij een boer te werken. Samen met haar twee broertjes moet Liuda maar zien hoe ze de dag doorkomen. Veel ouders zijn zelfs voor langere tijd buiten beeld. “Zij vertrekken naar de grote stad of naar het buitenland”,

en zingen en bidden ze met elkaar. “Soms lukt het met

legt Svetlana uit, “ze laten hun kinderen achter bij familie

ouders in gesprek te gaan en relaties binnen een gezin

of vrienden. Maar die kunnen deze extra monden vaak

te herstellen”, aldus Svetlana.

niet voeden.” En zijn de ouders nog wel in beeld, dan

In 2015 verslechterde de situatie voor veel kwetsbare

spelen thuis vaak problemen, zoals huiselijk geweld en

gezinnen, kinderen en ouderen in Moldavië. Het land is

alcoholmisbruik.

vrijwel failliet, er is geen geld voor sociale zorg, onderwijs en gezondheidszorg. De lasten komen vooral op de

56

Veilige plek

schouders van de zwaksten terecht.

In Borceag vangt de kerk vijftig kinderen op, in heel

De kerken zijn vaak kleine gemeenten, met gemeenteleden

Moldavië krijgen honderden kinderen aandacht en liefde

die zelf amper iets te besteden hebben. De vrijwilligers staan

in dit soort kinderdagcentra. Vrijwilligers zorgen bijvoor-

heel dicht bij gezinnen in nood. Dankzij de samenwerking

beeld voor een gezonde maaltijd en warme dekens.

met scholen en gemeentelijke sociale diensten kunnen ze

Ook krijgen kinderen na school huiswerkbegeleiding

de meest schrijnende situaties helpen verlichten.

€ 125.000

50 kinder-

Opvang voor

voor kinderopvang

opvangcentra

1.500 kinderen

Werelddiaconaat

06. Europa

Rusland

Oekraïne Moldavië Roemenië Servië Bulgarije Italië Griekenland

Zending Werelddiaconaat Noodhulp, wederopbouw en rampenpreventie

57


6.1 Oost-Europa

ligers werken nu onder andere in kinderdagcentra en dagopvang voor ouderen en geven thuiszorg

Zending en werelddiaconaat

aan hulpbehoevende alleenstaanden.

Binnen en tussen Oost-Europese landen bestaat

Tijdens de Kerk in Actie-Werelddag in mei 2015

een grote diversiteit, ook als het gaat om de plaats

vertelde een delegatie van partnerorganisatie MCA

die godsdienst en geloof innemen in de samenle-

over het werk in Moldavië. Tijdens de kerstcam-

ving. In veel landen is er een duidelijk onderscheid

pagne ‘Geef Licht’ stonden de kinderdagcentra van

tussen katholieke, protestantse en oosters-ortho-

lokale kerken in Moldavië in de schijnwerpers (lees

doxe kerken. Er is vaak sprake van wederzijdse

meer hierover op pagina 56).

onbekendheid en onbegrip. Steeds meer kerken hebben echter de behoefte om elkaar te ontmoeten en van elkaar te leren. Kerk in

6.2 Zuid-Europa

Actie ondersteunt het bouwen van bruggen tussen kerken. Inmiddels is er een interkerkelijk netwerk

Noodhulp

ontstaan, waar mensen uit protestantse en ortho-

In Zuid-Europa vroeg de aanhoudende vluchtelin-

doxe kerken aan deelnemen. Deze mensen, veelal

genstroom veel van partnerorganisaties en -kerken.

actief op het gebied van (theologisch) onderwijs

De crisis toonde in 2015 de waarde aan van het

en vorming, missionair werk en oecumene, zoeken

kerkelijke netwerk waar Kerk in Actie deel van

naar manieren om samen kerk te zijn in de eigen

uitmaakt.

samenleving.

Het wereldwijde noodhulpnetwerk ACT Allian-

Tijdens een jaarlijkse netwerkconferentie delen

ce was in 2015 actief in verschillende landen in

zij hun ervaringen op het snijvlak van theologie,

Zuid-Europa. Via ACT hebben Kerk in Actie en

kerk en samenleving. In 2015 vond de conferentie

ICCO de activiteiten van de Grieks-Orthodoxe

plaats in Belgrado. Hier stond de relatie tussen

Kerk gesteund die vluchtelingen op verschillende

theologie en politiek centraal – een actueel thema in bijvoorbeeld de landen van voormalig Joegosla-

Vrijwilligers geven hulp aan eenzame alleenstaanden

vië, waar kerken dialoog en verzoening stimuleren of juist blokkeren. Kerk in Actie hield tijdens de Pinksterzendingsweek in 2015 een collecte voor het Institute for Bible Translations, een partnerorganisatie in Rus-

eilanden opvangt. Lokale kerken bemiddelen ook,

land. Mede dankzij deze collecte kon de vertaling

bijvoorbeeld wanneer de lokale bevolking zich ver-

van de Bijbel in het Krim-Tataars worden afgerond.

weert tegen de aanwezigheid van vluchtelingen.

Begin 2016 rolden 7.500 bijbels van de drukper-

In 2015 heeft Kerk in Actie via ACT 250.000 euro

sen, ook is er een gesproken versie beschikbaar.

geïnvesteerd in de opvang op de Griekse eilanden,

De Krim-Tataren, die als minderheid verspreid

met steun van EO Metterdaad. Dit geld was onder

over verschillende landen leven, kunnen de Bijbel

andere bestemd voor onderdak, voedsel, water en

nu in hun eigen taal lezen en beluisteren. Bij het

sanitatie.

vertaalproject waren zowel christenen als moslims betrokken.

Naast de samenwerking met ACT Alliance heeft Kerk in Actie in 2015 ook een aantal organisaties

58

Partners in Moldavië en Oekraïne hebben speciale

apart ondersteund. Het ging onder andere om

aandacht voor de meest kwetsbare groepen in de

de Federatie van de Protestantse Kerk in Italië,

samenleving, zoals verwaarloosde kinderen en ou-

die onder andere actief is op Lampedusa (zie ook

deren, (ex-)verslaafden en slachtoffers van huiselijk

de pagina hiernaast). Ook de Evangelische Kerk

geweld, mensenhandel of het conflict in Oekraïne.

in Griekenland kreeg geld voor de opvang van

Kerk in Actie ondersteunt vijf partnerorganisaties

vluchtelingen aan de grens met Macedonië (lees

die samenwerken met lokale kerken.

meer op pagina 101). Op Lesbos steunde Kerk in

In 2015 hebben deze partners bijvoorbeeld ruim

Actie de organisatie Proti Stassi, die vluchtelingen

200 vrijwilligers getraind, vaak jongeren. De vrijwil-

opvangt die met een bootje aankomen.

06. Europa In actie voor vluchtelingen

Wakend oog bij de poort van Europa Al jaren staat het Italiaanse eiland Lampedusa symbool

beeld interreligieuze ontmoetingen en komen

voor de constante stroom vluchtelingen uit Afrika of het

op voor de belangen van de bewoners.

Midden-Oosten. Het project Mediterranean Hope houdt

Mediterranean Hope heeft op andere plekken in

de situatie in de gaten en biedt waar mogelijk hulp.

Italië een loket voor vluchtelingen die zich elders willen vestigen en een multicultureel centrum en opvanghuis

Lampedusa is slechts 20 vierkante kilometer groot.

(op Sicilië). In Marokko is bovendien een kantoor dat

Toch zijn er op dit eiland al duizenden vluchtelingen

als doel heeft vluchtelingen op een legale en veilige

aangekomen in gammele bootjes, en zijn er eveneens

manier Europa binnen te krijgen. Via Kerk in Actie kreeg

duizenden lichamen aangespoeld. De vluchtelingen

Mediterranean Hope in 2015 15.000 euro.

die de wal bereiken, komen terecht in een speciaal opvangkamp. Dit kamp is berekend op 750 mensen, maar

Dijken

soms verblijven er wel 1.000.

Geesje Werkman, vluchtelingenspecialist van Kerk in Actie, bezocht Lampedusa in mei 2015, samen

Verbinding

met de scriba van de Protestantse Kerk, Arjan Plai-

Kerk in Actie ondersteunt sinds vorig jaar Mediterranean

sier. Ze maakten kennis met de medewerkers van

Hope, een project van de Federatie van de Protestantse

Mediterranean Hope. Ook voerden ze gesprekken

Kerk in Italië. Een van de onderdelen van dit project is

met de kustwacht, die dagelijks drenkelingen redt, de

monitoring op Lampedusa. De medewerkers die op het

burgemeester en de pastoor. Plaisier bezocht ook het

eiland gestationeerd zijn, fungeren als een wakend oog.

opvangkamp. Naar aanleiding van het bezoek schreef

Zij verzamelen informatie over de actuele situatie, zijn

Plaisier later in een commentaar: “Wanneer zich overal

betrokken bij de hulp aan vluchtelingen die aankomen

in de wereld rampen voltrekken, zouden wij dan vol-

op de pier en leggen verbinding tussen kerken, institu-

staan met het verhogen van de dijken en het verster-

ties en organisaties en bewoners. Ze beleggen bijvoor-

ken van de muren?”

Lampedusa, Meditteranean Hope Zijn ervaringen op Lampedusa verwerkt Francesco Piobbichi door te tekenen. Als medewerker van Meditterranean Hope heeft hij dagelijks te maken met bootvluchtelingen.

59

Lelystad, IDO In een rijtjeshuis in Lelystad komen dagelijks mensen voor een kopje koffie, een praatje, een warme maaltijd of naailes. Het inloophuis is een initiatief van IDO, een samenwerkingsverband van plaatselijke kerken.

60

07

Nederland

61

Veilig opgroeien in gezinshuis Soms worden kinderen uit huis geplaatst vanwege complexe problemen thuis. Kerk in Actie steunt de Rudolphstichting, die ervoor zorgt dat deze kinderen toch veilig kunnen opgroeien in een gezinssituatie. Dat gebeurt in Jeugddorp De Glind en door het bevorderen van gezinshuizen verspreid over heel Nederland. Een gezinshuis is een kleinschalige, professionele opvang waarin de kracht van het gewone leven zijn werk doet. Een goede plek voor kinderen met zeer complexe problemen. De Rudolphstichting zet zich daarom in voor veel meer gezinshuizen. Op dit moment zijn er in Nederland 44.000 kinderen uit huis geplaatst, 20.000 daarvan wonen in een pleeggezin, van de overige 24.000 wonen er slechts 1.750 in een gezinshuis. De Rudolphstichting ziet ook toe op de kwaliteit van gezinshuizen. In 2015 heeft de stichting voor de 50e keer het onafhankelijke Keurmerk Gezinshuizen uitgereikt, deze keer aan een gezinshuis in Heino. Het doel is om in

toch konden sporten, muziek maken en paardrijden.

2016 100 keurmerken toe te kennen.

Een van de kinderen in De Glind, Xander, voetbalt daardoor met plezier: “Het is thuis best druk. In een normaal

Voetballen

gezin ben je misschien maar met drie kinderen, maar wij

In Jeugddorp De Glind staan momenteel 25 professionele

zijn met z’n zessen. Je zit af en toe dus best op elkaars

gezinshuizen, gerund door gezinshuisouders. Hier wonen

lip. Ik kan niet zo goed stilzitten dus ik vind het fijn dat ik

ongeveer 100 uit huis geplaatste kinderen. In 2015 kregen

veel kan sporten. Vooral voetbal doe ik graag, soms wel

gemeenten de verantwoordelijkheid over jeugdzorg. Bo-

vijf keer per week!”

vendien werd er bezuinigd op het vrijetijdsaanbod. Omdat

Het aanbod van vrijetijdsactiviteiten is de kinderen en de

een goede vrijetijdsbesteding enorm belangrijk is voor de

gezinshuisouders in 2015 goed bevallen. In 2016 is daar-

ontwikkeling van een kwetsbaar kind, startte de Rudolph-

om een ondernemer aan de slag gegaan om deze activi-

stichting in 2015 een project waardoor deze 100 kinderen

teiten blijvend te kunnen aanbieden in het Jeugddorp.

Rudolphstichting

200 van de 500

100 kinderen in

ontving € 72.000 euro

gezinshuizen zijn verbonden

Jeugddorp De Glind

aan de Rudolphstichting

Binnenlands Diaconaat

07. Nederland

Duurzaamheid

Armoede

In 2015 zijn er opnieuw Groene Kerken bijgekomen. Nederland telt er nu 85.

Via SchuldHulpMaatje zijn in totaal 18.000 mensen met schulden geholpen.

Vluchtelingen De massale toestroom van vluchtelingen bracht veel lokale gemeenten op de been. In 2015 kwam 70 procent van de gemeenten in actie voor vluchtelingen.

Zorgzame Kerk Kerk in Actie ondersteunt kerken die iets willen betekenen op het gebied van zorg. In 2015 waren 18 plaatselijke kerken Zorgzame Kerk.

Diakonia 8.000 diakenen lezen vakblad Diakonia.

Aantal diaconieën Nederland telt 1943 diaconieën van plaatselijke protestantse kerken.

Noodfondsen Kerk in Actie ondersteunt kerken die een noodfonds hebben of willen opstarten voor mensen in armoede. In 2015 zijn 75 kerkelijke noodfondsen in kaart gebracht, 30 noodfondsen zijn in ontwikkeling.

Landelijke Diaconale Dag Voor de 120e keer vond er een Landelijke Diaconale Dag plaats. Deze trok 1.200 bezoekers: diakenen, vrijwilligers en predikanten.

63


7.1 Ondersteuning lokale gemeenten

gen, presentaties en workshops plaats. Tijdens de dag maakte Kerk in Actie bijvoorbeeld via een kaart

De basis van het werk van Kerk in Actie vormt

van Nederland bekend op welke manieren kerken

de ondersteuning van plaatselijke diaconieën en

zich inzetten voor vluchtelingen. Nieuw was dit jaar

diaconale vrijwilligers. Zij kunnen bij Kerk in Actie

een belevingsmarkt, waar tal van diaconale initiatie-

aankloppen voor adviezen op maat, materialen,

ven zich live presenteerden. Mensen in gevangenis-

cursussen en bijeenkomsten.

pakken en uitpuilende bureauladen met onbetaalde rekeningen maakten de diaconale problematiek

Diakonia

voelbaar.

In 2015 werd het vakblad voor diakenen Diakonia

Dankzij het veelzijdige programma kregen deelne-

voor het 28e jaar verspreid onder een kleine 8.000

mers het gevoel deel uit te maken van een grote

abonnees. Diakonia bood een kijkje in de keuken

diaconale beweging: ieder is op zijn eigen manier

van 31 diaconieën, verspreid over Nederland, 41

in de weer om kwetsbare mensen, waar ook ter

diakenen vertelden hoe ze in hun woonplaats ge-

wereld, tot hun recht te laten komen. Bezoekers

stalte geven aan hun diaconale opdracht.

waardeerden de dag voor het tweede jaar achter-

Het blad behandelde verschillende actuele onder-

een gemiddeld met een 8,1.

werpen, zoals diakenen die betrokken zijn bij de noodopvang voor vluchtelingen. Een reportage hier-

Predikant en diaconaat

over was een van de eerste signalen dat kerken zich

Opvallend was dat een toenemend aantal predikan-

hier volop voor inzetten: diakenen in Emmen vingen

ten in 2015 aandacht had voor diaconale vragen. Dit had onder andere te maken met de massale

Predikanten meer aandacht voor diaconale vragen

instroom van vluchtelingen. Meer dan voorheen waren predikanten lokaal betrokken bij de hulp aan vluchtelingen, ook vroegen ze er aandacht voor tijdens kerkdiensten. Tijdens de Landelijke Diaconale Dag vonden daarnaast voor het eerst twee workshops plaats over

bijvoorbeeld ‘s nachts gestrande vluchtelingen

de vraag hoe predikanten betrokken kunnen zijn

op bij het station (zie ook pag. 21) en in Zaandam

bij het plaatselijke diaconale werk. In één van de

brachten diakenen in korte tijd honderden vrijwilli-

workshops hielden ds. Machiel van der Giessen

gers op de been voor een praatje met vluchtelingen

(gemeentepredikant te Amersfoort) en synode-

en taallessen in de kerk. Andere artikelen gingen

preses ds. Karin van den Broeke een presentatie.

bijvoorbeeld over kerkelijke noodfondsen en andere

Als vervolg op deze workshop houdt Kerk in

vormen van armoedebestrijding, Zorgzame Kerk en

Actie op 3 juni 2016 de studiedag ‘Predikant en

de zorg voor de schepping.

Diaconaat’.

Lezersonderzoek toonde aan dat de diakenen het vakblad gemiddeld waarderen met het cijfer 7,7. Het meest gegeven cijfer was een 8. Weinig lezers

7.2 Vluchtelingen

blijken ‘koppensnellers’ te zijn, de meesten gebruiken het blad intensief.

Het diaconale werk kreeg in de loop van 2015 in veel plaatselijke kerken een impuls vanwege de

64

Landelijke Diaconale Dag

komst van grote groepen vluchtelingen naar Neder-

Op 21 november vond voor de 120e keer de Lande-

land. Kerk in Actie heeft daarom in veel gemeenten

lijke Diaconale Dag plaats. De dag, met als thema

voorlichting en advies gegeven over het opzetten

‘Geloven in de kracht van delen’, was een bruisende

van activiteiten voor vluchtelingen, het omgaan met

dag met ongeveer 1.200 deelnemers. Onder hen

spanningen in de samenleving rondom vluchtelin-

bevonden zich vooral diakenen en ZWO-leden,

gen. Ook heeft Kerk in Actie kerken voorzien van

maar ook een zestigtal predikanten.

informatie over het werk dat in zuidelijk Europa

De Landelijke Diaconale Dag is een evenement dat

gebeurt (§ 6.2).

bedoeld is om diakenen en vrijwilligers te inspireren

In november bleek uit een onderzoek onder 800

en te bemoedigen. Er vinden onder andere lezin-

diakenen dat kerken massaal in actie waren ge-

07. Nederland

Utrecht, Landelijke Diaconale Dag Ongeveer 1.200 diakenen, ZWO-leden en predikanten kwamen in november naar de Jaarbeurs.

komen voor vluchtelingen. In 80 procent van de

Federatie op het Italiaanse eiland Lampedusa (meer

kerken werd tijdens de kerkdienst aandacht besteed

hierover op pag. 59).

aan vluchtelingen, 70 procent van de gemeenten

Als vervolg op dit bezoek organiseerde Kerk in

organiseerde bovendien kleding- en geldinzame-

Actie in juni een conferentie over het belang van

lingsacties, activiteiten voor vluchtelingen of the-

veilige routes, zodat vluchtelingen geen mensens-

ma-avonden. Kerk in Actie ontwikkelde een speciaal

mokkelaars nodig hebben. Kerk in Actie stelde ook

fonds voor lokale kerken die veel kosten maken

een document op waarin kerken en politici worden

voor de opvang van en hulp aan vluchtelingen (zie

opgeroepen om vluchtelingen op te vangen, en zich

ook pag. 53). Kerk in Actie onderhoudt contact

in te zetten voor veilige routes.

met de landelijke overheid en wordt regelmatig bijgepraat over ontwikkelingen op het gebied van

Bed, bad en brood

vluchtelingen en asielbeleid (pag. 45).

Het gesprek tussen de overheid en gemeenten over

Waren de activiteiten van Kerk in Actie aanvankelijk

bed, bad en brood, liep ook in 2015 door. Het juri-

vooral gericht op vluchtelingen die in Nederland

disch kader voor de bed-bad-broodregeling is nog

verbleven, in de loop van 2015 verbreedde het

niet rond, Kerk in Actie zal zich hier ook in 2016 voor

aantal activiteiten zich. Ds. Arjan Plaisier, scriba van

blijven inzetten. Veel gemeenten hebben onder-

de Protestantse Kerk, bezocht samen met vluchte-

tussen een eigen regeling om ervoor te zorgen dat

lingenspecialist Geesje Werkman de Protestantse

mensen niet verstoken blijven van onderdak. 65


7.3

Zorg

die in 2014 van start waren gegaan, zijn in 2015 afgerond. In 18 plaatsen vond er een begelei-

Zorgzame Kerk

dingstraject plaats voor kerken die nog meer een

Het project Zorgzame Kerk is er voor lokale ge-

Zorgzame Kerk wilden worden. Ook zijn er in 2015

meenten die willen inspelen op de veranderende

nieuwe begeleidingstrajecten van start gegaan.

(participatie)samenleving. Er zijn vier modellen

In Elburg ontwikkelden verschillende kerken samen

waarmee kerken zich in kunnen zetten voor mensen

bijvoorbeeld Zorgsaam Elburg: vrijwilligers raken

die zorgafhankelijk zijn: Kerk als Schakel, Kerk als

als maatjes langdurig betrokken bij mensen door

Knooppunt Levensvragen, Zorgmaatje en Lokale

contact te onderhouden en handen spandiensten

pleitbezorging. Kerk in Actie biedt Zorgzame Kerk

te verlenen. Op deze manier bestrijden ze een-

aan in samenwerking met de gemeenteadviseurs

zaamheid en ondersteunen ze mantelzorgers.

Kerk in Ontwikkeling.

Op 2 oktober hielden Kerk in Actie en de Federatie

De belangstelling van plaatselijke kerken voor

van Diaconieën samen de jaarlijkse WMO-studie-

Zorgzame Kerk is groot. Op de Landelijke Dia-

dag, met als titel ‘Zorgzame Kerk in de praktijk’.

conale Dag bezochten ruim 160 deelnemers de

Liefst 150 mensen waren aanwezig op deze dag,

workshops Zorgzame Kerk en Samenwerken met

vooral kerkelijke afgevaardigden in WMO-raden en

sociale wijkteams. De pilots van Zorgzame Kerk,

diakenen. Centraal stond de vraag wat de partici-

Elburg, Zorgzame Kerk Vrijwilligers van lokale kerken onderhouden als maatjes contact met mensen die eenzaam zijn.

66

07. Nederland

patiesamenleving kan betekenen voor zorgafhanke-

met andere organisaties, ook voeren ze gesprekken

lijke mensen. Tijdens de bijeenkomst werd ook het

met de lokale overheid om in het armoedebeleid re-

rapport Zorgzame Kerk, over de resultaten van de

kening te houden met kinderen. Kerk in Actie heeft

pilots, aangeboden aan dr. Arjan Plaisier, scriba van

in 2015 een expertisemeeting Kerken, Kinderen en

de Protestantse Kerk en Teus Hubert, vice-voorzit-

Armoede georganiseerd, en tijdens de Landelijke

ter van de Federatie van Diaconieën.

Diaconale Dag een workshop waar diakenen hun ervaringen konden delen.

Vrijwillig Dichtbij Met staatssecretaris van Rijn zijn diverse gesprek-

Knooppunt Kerken en Armoede

ken gevoerd over de beleidsontwikkelingen op

In 2015 heeft Kerk in Actie voorbereidingen ge-

het terrein van zorg. Naar aanleiding van deze

troffen voor de start van het Knooppunt Kerken en

gesprekken hebben Kerk in Actie en vrijwilligers-

Armoede. Dit is in januari 2016 onder verantwoor-

organisaties in de zorg een groot nieuw project

delijkheid van de Raad van Kerken van start gegaan.

ontwikkeld: Vrijwillig Dichtbij. Doel hiervan is: nog

Doel van het knooppunt is om lokale initiatieven

meer lokale samenwerking van vrijwilligersorgani-

op het gebied van kerkelijke armoedebestrijding te

saties, zorgorganisaties en andere lokale partici-

versterken en verbinden.

panten. De relatie tussen informele en formele zorg is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Kerk

SchuldHulpMaatje

in Actie participeert in dit project en ontvangt hier

Kerk in Actie is nauw betrokken bij SchuldHulpMaa

subsidie voor.

tje Nederland, dat in 2010 is opgestart. In 2015 heeft SchuldHulpMaatje een sterke groei doorgemaakt. Momenteel zijn er zo’n 1.600 vrijwilligers actief in

7.4 Armoede

ongeveer 80 plaatsen (68 in 2014). In 2015 hebben zij ruim 4.500 mensen met schulden geholpen, daar-

Noodfondsen

naast zijn er 13.500 mensen geholpen via internet.

Steeds meer kerken stellen een noodfonds in voor mensen die tijdelijk financiële of materiële hulp

Kerk en werkloosheid

nodig hebben omdat ze in geldnood zitten. In 2015

Samen met onder andere Stichting Encour heeft

heeft Kerk in Actie 75 kerkelijke noodfondsen in

Kerk in Actie op 30 mei een landelijke netwerk-

kaart gebracht. Ook hebben kerken in 30 plaatsen

dag georganiseerd rond het thema werkloosheid.

ondersteuning gekregen bij het opstarten van een

Vertegenwoordigers van lokale kerken dachten tij-

nieuw noodfonds. De meeste kerkelijke nood-

dens deze dag na over de vraag wat werkloosheid

fondsen werken interkerkelijk. Zij bundelen hun

betekent voor betrokkenen en wat kerken kunnen

krachten bovendien met andere organisaties en de

doen. Ook vonden er workshops plaats over een

lokale overheid. In 2015 is het netwerk Kerkelijke

aantal lokale initiatieven van kerken, zoals Job-

Noodfondsen van start gegaan. Om dit netwerk

Groups en Jobhulpmaatje.

op te bouwen, heeft Kerk in Actie onder andere twee landelijke expertisemeetings en een workshop tijdens de Landelijke Diaconale Dag georganiseerd. Voor het ondersteunen en stimuleren van kerkelijke noodfondsen, heeft Kerk in Actie een subsidie gekregen van het ministerie van Sociale Zaken en

Kerken steeds vaker oog voor kinderen in armoede

Werkgelegenheid. De Beraadgroep Samenlevingsvragen van de Raad

Kinderen en armoede

van Kerken, waar Kerk in Actie ook in vertegenwoor-

Lokale kerken hebben steeds vaker speciaal oog

digd is, is in 2015 begonnen met de voorbereidingen

voor kinderen die in armoede leven. Zij organiseren

voor een publicatie en publieksdag (op 14 septem-

bijvoorbeeld activiteiten tijdens vakanties en rond

ber 2016) over het thema ‘Werk en welvaart van

Sinterklaas of Kerst. Ook ondersteunen ze gezinnen

morgen’. Hierbij stond de vraag centraal hoe je van-

financieel of materieel of verwijzen ze hen door naar

uit de christelijke traditie kunt spreken over welvaart

andere instanties. Hierbij werken de kerken samen

en de (betaalde en onbetaalde) betekenis van werk. 67


7.5 Duurzaamheid

7.6 Migrantenkerken

Groene Kerken

Uit een onderzoek van de projectgroep Migranten-

Het aantal gemeenten dat ‘zorg voor de schepping’

kerken van de Raad van Kerken bleek dat contact

handen en voeten wil geven, is in 2015 opnieuw

en samenwerking tussen plaatselijke gemeenten en

toegenomen. Inmiddels zijn 85 geloofsgemeen-

migrantenkerken vaak beperkt blijft tot enkele geza-

schappen aangesloten bij de Groene Kerken Actie.

menlijke activiteiten. In 2015 heeft de projectgroep

Dit oecumenische netwerk wordt mede door Kerk

daarom gewerkt aan richtlijnen voor gemeenten die

in Actie dagelijks ondersteund.

hun gebouw willen verhuren aan migrantenkerken,

Ongeveer duizend mensen ontvangen regelmatig

deze zullen in 2016 voltooid zijn. De projectgroep

informatie over de Groene Kerken Actie. Ook heb-

is ook bezig geweest met de voorbereidingen voor

ben kerken op verschillende plekken in het land in

een studiedag in januari 2016. Deze studiedag had

2015 spontaan het initiatief genomen om verduur-

als doel om meer inzicht en vaardigheid te krijgen in

zaming breder onder de aandacht te brengen.

interculturele communicatie.

In oktober vond de Groene Kerkendag plaats. Hieraan namen 150 mensen deel, waaronder opvallend veel vertegenwoordigers van lokale gemeenten die stapsgewijs duurzamer willen worden.

VN-Klimaattop

De synode riep op om Groene Kerk te worden

De VN-Klimaattop in Parijs in december 2015 betekende extra aandacht voor het thema duurzaam-

In de classis Utrecht/Zeist zijn inmiddels wel structu-

heid. Samen met andere ngo’s en kerken voerde

rele contacten tussen voorgangers van autochtone

Kerk in Actie campagne om publiek en politici aan

en allochtone kerken. De kerken hebben in 2015

te sporen om de opwarming van de aarde binnen

onder andere voor de derde keer een Choir Festival

acceptabele perken te houden. Dit gebeurde zowel

gehouden: koren van verschillende culturele achter-

in Nederland als wereldwijd, als onderdeel van de

gronden bezongen in hun eigen taal Gods lof.

internationale klimaatcampagne van ACT Alliance. Enkele honderden leden van de Protestantse Kerk ondertekenden in het begin van het jaar een op-

7.7 Dialoog tussen religies

roep aan de synode van de Protestantse Kerk om in het beleid en de uitingen meer aandacht te be-

Kerk in Actie neemt deel aan het Overleg Joden,

steden aan duurzaamheid. De leiding van de kerk

Christenen en Moslims (OJCM, eerder Cairo-overleg)

werkte als antwoord hierop samen met de Raad

van de Raad van Kerken. Het OJCM heeft in 2015

van Kerken aan een verklaring over de klimaatpro-

veel aandacht besteed aan de discussies en span-

blematiek. Alle lidkerken van de Raad van Kerken

ningen in de samenleving, die versterkt werden door

steunden deze verklaring.

de aanslagen in Parijs in januari en november en de

In november onderstreepte ook de Generale Synode

vluchtelingencrisis.

van de Protestantse Kerk het belang van duurzaam-

Het OJCM heeft in 2015 bijvoorbeeld samen met de

heid. De synode riep alle plaatselijke kerken op om

netwerkgroep Geloven in Samenleven een training

Groene Kerk te worden. In december woonde de

voor conflictmanagement ontwikkeld. Deze is be-

scriba, dr. Arjan Plaisier, verschillende kerkelijke

doeld voor plaatselijke interreligieuze groepen.

activiteiten bij tijdens de conferentie in Parijs.

Ook heeft het OJCM met het COA overlegd hoe religies officieel betrokken kunnen worden bij de

68

Klimaatloop

opvang en integratie van de vluchtelingen in de

In aanloop naar de Klimaattop was Kerk in Actie

Nederlandse samenleving.

betrokken bij de organisatie van de Klimaatloop,

Op 7 oktober vond een expertmeeting plaats over

een route van meerdere etappes om aandacht te

‘Werken aan een veilige leefomgeving’. Na de

vragen voor klimaatverandering. Op vijftien plekken

aanslagen in Parijs heeft het OJCM bloemen aan-

in Nederland liepen deelnemers een of meerdere

geboden aan de ambassadeur van Frankrijk om de

etappes mee en vonden bijeenkomsten plaats.

condoleances over te brengen.

Nederland In actie voor 07.vluchtelingen

Harde muziek en tranen van ontroering Een benefietconcert met lokale artiesten – de protes-

ken met drums, rocksongs en ballads. Op het

tantse gemeente in Willemstad wilde het afgelopen

programma stonden veel bekende nummers,

Kerst eens anders aanpakken. Geen kerstliedjes of

zoals Hello van Adele, Mag ik dan bij jou van Claudia de

koren, maar een eigentijdse vertelling van het kerst-

Breij en Imagine van John Lennon.

verhaal. De opbrengst ging naar Kerk in Actie, voor

De bezoekers waren enthousiast, weet Vermeiden. “We

noodhulp aan vluchtelingen.

hebben veel lovende woorden gehoord na afloop. ‘Nooit geweten dat dit mogelijk was in Willemstad’, zeiden

In september ging de protestantse gemeente Willemstad

mensen.” Ook gemeenteleden waren onder de indruk. “Zij

van start met het themajaar Noodhulp. De gemeente

waren lovend over de goede sfeer en de verbondenheid.

wilde in het bijzonder geld inzamelen voor noodhulp

Een enkeling vond de muziek te hard, maar ik heb ook

aan vluchtelingen uit Syrië. Het comité Willemstad in

tranen van ontroering gezien.”

Touch, dat activiteiten organiseert voor mensen die

Voor de muziek en de regie van de avond was Jamspot

geen binding (meer) hebben met de kerk, organiseerde

ingeschakeld, een groep artiesten uit Willemstad en om-

een benefietkerstconcert in de Koepelkerk.

geving die normaal gesproken vaak in het plaatselijke café

Het concert B!RTH was totaal uitverkocht. “We hadden

Anno 1610 te vinden zijn. Het team twijfelde eerst over het

mensen nieuwsgierig gemaakt door niet alles te vertel-

benefietconcert – een kerk is tenslotte geen kroeg. Maar

len”, weet ouderling Wim Vermeiden van WIT, “maar net

de gok bleek een nauwe en vruchtbare samenwerking op

genoeg om ze een kaartje te laten kopen.”

te leveren. Juist door Jamspot in te schakelen, trok het concert veel bezoekers die normaal gesproken niet (meer)

Kerk en kroeg

in de kerk komen. Het concert bracht 3.000 euro op voor

Zo werd op die avond op een eigentijdse manier het

de noodhulp aan vluchtelingen, Willemstad in Touch

geboorteverhaal van Jezus verteld. Er klonken orgelklan-

denkt intussen al na over een tweede editie van B!RTH.

Willemstad, protestantse gemeente Rond Kerst hield de protestantse gemeente Willemstad een benefietconcert voor noodhulp aan vluchtelingen.

69

Mali, Radio Timboektoe Jaarverslag Kerk in Actie 2015 Met een radioprogramma over vrede en verzoening stimuleert Radio Timboektoe de discussie over vreedzaam samenleven. De regio heeft zwaar geleden onder radicale milities.

70

08. Communicatie en fondsenwerving

08

Communicatie en fondsenwerving

71


Kerk voor boeren in Kameroen Door klimaatverandering hebben boeren in NoordKameroen te maken met droogte en overstromingen. Het weer is minder goed voorspelbaar, daardoor zaaien boeren soms te vroeg. De Lutherse Broederkerk wil de boerengemeenschap houvast bieden – en niet alleen in geestelijk opzicht. De kerk zet zich in voor onderwijs en gezondheidszorg, betere landbouwmethoden en microkrediet voor kleine ondernemers. Bovendien traint de kerk het kerkelijk kader en produceert ze bijbels en liturgisch materiaal in vijftien lokale talen. Kerk in Actie steunt twee programma’s van deze partnerkerk: duurzame landbouw en een theologische opleiding. Ook heeft de Lutherse Broederkerk in 2015 ondersteuning gekregen voor noodhulp aan vluchtelingen. Deze mensen zijn vanwege de terreur van Boko Haram vanuit Nigeria en de Centraal-Afrikaanse Republiek naar Noord-Kameroen gevlucht. Geiten Verzoenend

Sinds vorig jaar heeft ze twee geiten, gekregen van de kerk.

De 40-jarige Deli, derdejaars student theologie, is

“Ze hebben vorige maand gejongd, nu hebben we er al

opgegroeid vlakbij de grens met Nigeria. “Heel veel

vijf.” Madeleine spaart ook in een spaargroep. “Ik kan nu

mensen daar verlaten huis en haard. Ik wil laten zien

mijn kinderen iets kleins toestoppen als zij dat nodig heb-

dat ons geloof vredelievend is en verzoenend werkt.”

ben. Dat geeft een heel rijk gevoel.” De Lutherse Broeder-

De predikanten die de theologische opleiding gevolgd

kerk in Kameroen is een van de partnerkerken die centraal

hebben, spelen een grote rol in de overdracht van de

staan in het themajaar Versterk de kerk. Door mee te doen

kennis over landbouw. Hiervan profiteert bijvoorbeeld

aan een themajaar, verdiepen plaatselijke kerken in Neder-

Madeleine: zij kan haar gezin van vijf kinderen goed

land zich in één thema en ondersteunen ze projecten die

onderhouden sinds ze steun krijgt van de Lutherse

bij dat thema passen. In 2015 zijn 65 gemeenten van start

Broederkerk. “Ik heb geleerd om voedsel op te slaan.

gegaan met het themajaar Versterk de kerk.

Zo kunnen we onze oogst verkopen als de marktprijs goed is, met maximale winst.”

72

Lees meer op: www.kerkinactie.nl/kameroen.

De Broederkerk ontving

1.300 plaatselijke

72 predikanten

€ 80.000.

kerken

opgeleid

Zending

08. Communicatie en fondsenwerving

8.1 Inleiding

Particuliere donateurs De giften van particulieren bedroegen in 2015 bijna

Kerk in Actie heeft zich er in 2015 voor ingezet om

8,6 miljoen euro, dat is 13 procent meer dan in

beter zichtbaar te zijn: voor diaconieën, maar ook

2014. Deze forse stijging is met name te danken aan

voor donateurs, kerkleden en de media. Ook heeft

de actieweek voor vluchtelingen eind september

Kerk in Actie de band met diaconieën en particuliere

(pagina 75). Ook heeft Kerk in Actie meer mailingen

donateurs nog verder versterkt. Dit is bijvoorbeeld

verstuurd en tevens mensen benaderd die al jaren

gebeurd door regioavonden, concerten en reizen en

geen gift meer hadden gegeven. Kerk in Actie heeft

via contacten met de gemeenteadviseurs van Kerk

bovendien vaker contact gezocht met mogelijke

in Actie.

nieuwe donateurs, bijvoorbeeld door aanwezig te zijn bij manifestaties en door concerten te organiseren. Ook hebben medewerkers van Kerk in Actie in

8.2 Resultaten fondsenwerving

2015 een groep particuliere donateurs persoonlijk bedankt.

Fondsenwerving onder plaatselijke kerken en donateurs heeft in 2015 bijna 21 miljoen euro opgeleverd

Stichtingen en fondsen

voor het werk van Kerk in Actie. Dat is 6 procent

Zo’n zestig fondsen en stichtingen hebben Kerk in

meer dan in 2014. Kerk in Actie heeft in 2015 voor

Actie in totaal bijna 1,2 miljoen euro geschonken.

diverse projecten gevraagd om financiële onder-

Deze stijging van zo’n 30 procent in vergelijking met

steuning. Donateurs en plaatselijke gemeenten

2014 is vooral te danken aan een aantal fondsen die

kregen met name rond de aardbeving in Nepal en de

voor het eerst eenmalig doneerden voor Kerk in Actie.

aanhoudende vluchtelingenstroom een verzoek voor

Zorginstellingen, bedrijven en andere kerkgenoot-

een (extra) gift.

schappen doneerden samen ruim 320 duizend euro.

De kosten voor fondsenwerving bedroegen in 2015 11,5 % ten opzichte van de opbrengsten. Daarmee

EO Metterdaad

blijft Kerk in Actie ruimschoots onder de norm van

Kerk in Actie werkte in 2015 opnieuw samen met

25 procent van het Centraal Bureau Fondsenwer-

EO Metterdaad, de charitatieve tak van de Evangeli-

ving (CBF).

sche Omroep. Dankzij deze samenwerking ontving Kerk in Actie een bedrag van ruim 1 miljoen euro

Inkomsten plaatselijke gemeenten

voor de geselecteerde projecten. Dit betekent een

De bijdragen van plaatselijke gemeenten bestaan

stijging van 8 procent in vergelijking met 2014.

uit de opbrengst van collecten tijdens kerkdiensten en uit bijdragen uit hun eigen vermogen. In 2015

Samenwerkende Hulporganisaties

stegen deze bijdragen voor het eerst in jaren licht:

Uit de landelijke Giro 555-acties voor de slachtoffers

in totaal ging het om 12,1 miljoen euro.

van de ebolaepidemie en de aardbeving in Nepal

Deze stijging komt mede doordat gemeenten op

hebben Kerk in Actie en ICCO samen een bedrag

steeds meer manieren betrokken kunnen zijn bij

van bijna 2,6 miljoen euro ontvangen.

het werk van Kerk in Actie (zie ook § 8.3 en 8.4). Hierdoor voelen diaconieën en gemeenteleden zich nauwer verbonden met Kerk in Actie. Ook zijn acute

8.3 Gemeenteadviseurs en themajaren

noodhulpsituaties, zoals de aardbevingen in Nepal, voor veel gemeenten een aanleiding geweest om

Gemeenteadviseurs

extra geld te geven.

Vijf Kerk in Actie-gemeenteadviseurs ondersteunen plaatselijke gemeenten in heel Nederland. Zij hebben

In 2015 heeft de Protestantse Kerk PayTer ontwik-

in 2015 met ruim 500 gemeenten contact gelegd

keld, een betaalmiddel om elektronisch te collec-

en/of vergaderingen bezocht. Zij ondersteunen de

teren in de kerk. Bij de lancering is hier veel me-

gemeenten bij hun diaconale of zendingswerk,

dia-aandacht voor geweest. Op dit moment wordt

bovendien versterken de bezoeken de band tussen

PayTer uitgetest in het Landelijk Dienstencentrum

gemeenten en Kerk in Actie.

en worden kerken gestimuleerd om het in hun eigen

In oktober en november zijn er dertien regionale

diensten in te zetten.

inspiratieavonden gehouden. Gemeenten werden 73


geïnformeerd over campagnes, themajaren en

certen plaats met diverse koren, Lucas Kramer en

projecten en konden bij elkaar ideeën en inspiratie

zangeres Pearl Joan. Toegang tot de concerten was

opdoen.

gratis, collecten hebben 35 duizend euro aan extra inkomsten opgeleverd.

Themajaren en projecten De gemeenteadviseurs hebben in 2015 vele ge-

Reizen

meenten verbonden aan een project en/of een the-

In 2015 heeft Kerk in Actie diverse reizen aangebo-

majaar. Een verbinding aan een project houdt in dat

den: drie speciaal voor jongeren en drie voor alle

de gemeente toezegt om in de loop van een à twee

leeftijden. Daarnaast konden gemeenten een reis op

jaar een vast bedrag in te zamelen voor een partner-

maat laten samenstellen. De belangrijkste doel-

organisatie. De gemeente ontvangt zo’n drie tot vier

stelling van de reizen was om deelnemers en (via

keer per jaar informatie over deze partnerorganisatie.

hen) plaatselijke kerken in contact te brengen met

In 2015 zijn 136 gemeenten van start gegaan met

partners van Kerk in Actie en hen actief te betrekken

een themajaar: Noodhulp, Kinderen in de Knel of

bij het werk.

Versterk de Kerk. De gemeente ontvangt informatie

In de zomer van 2015 zijn tien jongeren naar Rwanda

over het thema en organiseert acties ten behoeve

en dertien jongeren naar Sumba in Indonesië gereisd.

van partnerorganisaties binnen dit thema.

Alle jongeren hebben na de reis presentaties gegeven in hun eigen kerk en omgeving. Ook hebben ze actie gevoerd om geld in te zamelen voor de projec-

8.4 Campagnes, concerten en reizen

ten. Vanuit een kerk in Amersfoort vond er een reis op maat plaats naar Ghana met 26 gemeenteleden.

Kerstcampagne

In het najaar reisden zeven jongeren en volwassen

Tijdens de kerstcampagne, met als motto ‘Geef licht’,

naar Colombia (zie ook pagina 40).

riep Kerk in Actie donateurs en gemeenten op om een gift over te maken voor kinderdagcentra in Moldavië (zie ook pag. 56). Daarnaast konden mensen ook een engel maken voor kinderen in Moldavië, als teken van hoop. Kerk in Actie ontving maar liefst 723 gebreide, gehaakte, genaaide en geknutselde engelen.

136 gemeenten zijn van start gegaan met een themajaar

40dagentijdcampagne

Het reizenprogramma wordt uitgevoerd in samenwer-

In 2015 hebben ruim 1135 gemeenten deelgenomen

king met de afdeling communicatie en de gemeen-

aan de 40dagentijdcampagne. Het thema van de

teadviseurs van Kerk in Actie. In 2016 zal de nadruk

campagne was ‘Open je handen’. Alle protestantse

meer liggen op de reizen op maat voor gemeenten en

gemeenten ontvingen een informatiepakket. Van de

zal Kerk in Actie meer gemeenteleden benaderen die

gemeenten die nog nooit hadden deelgenomen aan

al betrokken zijn bij het werk van Kerk in Actie.

de campagne, deed 35 procent nu voor het eerst mee. Voor elke zondag waren er materialen beschikbaar: een verdiepende tekst, werkvorm, persoonlijk

8.5 Media

verhaal en powerpoint over het werk van de kerk in Bangladesh.

Diverse media hebben in 2015 bericht over activiteiten of projecten van Kerk in Actie. Belangrijke the-

74

Concerten

ma’s waren onder andere de vluchtelingenstroom,

Kerk in Actie heeft in 2015 voor het eerst een reeks

het bezoek van scriba Arjan Plaisier aan Lampedusa

samenzangavonden en benefietconcerten gehou-

(zie ook pagina 59), de aardbeving in Nepal, de

den. In Katwijk, Apeldoorn, Sneek en Dordrecht

Groene Kerkendag en Zorgzame Kerk. Ook was er

vonden vier samenzangavonden plaats met onder

aandacht voor het onderzoek van Kerk in Actie en

andere zangeres Sharon Kips. Daarnaast hield Lucas

de Federatie van Diaconieën in maart 2015. Uit dit

Kramer, onder andere bekend van het EO-program-

onderzoek bleek bijvoorbeeld dat protestantse diaco-

ma Nederland Zingt, vijf benefietconcerten voor

nieën voor een kwart miljard euro per jaar bijdragen

Kerk in Actie. Ook vonden er een aantal kerstcon-

aan de maatschappij.

Communicatie en fondsenwerving In 08.actie voor vluchtelingen

Ondersteuning vanuit Utrecht Net als veel plaatselijke gemeenten zette ook het

heart.” En: “We love you very much, because

Landelijk Dienstencentrum zich in 2015 extra in

we are friends.”

voor vluchtelingen. Een aantal voorbeelden: acties, een conferentie, materialen voor gemeenten en een

Conferentie

fonds.

Op 18 juni organiseerde Kerk in Actie de conferentie ‘Veilig naar Europa, kan dat als je moet vluchten voor

Eind september 2015 hield Kerk in Actie een actieweek,

oorlog en geweld?’ Hierbij stond de vraag centraal hoe

waarin kerken en donateurs werden gevraagd om een

er gewerkt kan worden aan veilige asielroutes naar

extra gift. De hele week belden vrijwilligers en callcen-

Europa. Kerk in Actie lobbyt hier samen met andere

termedewerkers naar donateurs van Kerk in Actie. Mede

Europese kerken voor binnen Europa.

dankzij de actieweek kwam er afgelopen jaar 2 miljoen euro binnen voor de hulp aan vluchtelingen. Dankzij

Materialen

deze giften en steun van het ministerie van Buitenland-

De vluchtelingencrisis vormt een enorme uitdaging, ook

se Zaken kan Kerk in Actie een extra inspanning doen

voor plaatselijke kerken. Meer dan ooit worden zij gecon-

voor vluchtelingen wereldwijd.

fronteerd met vragen die er leven in de samenleving. Kerk in Actie heeft daarom in 2015 een brochure uitgebracht

Kaartenactie

over wat kerken kunnen doen met en voor vluchtelingen.

Een kaartenactie om vluchtelingen uit Syrië te be-

Hierin staan veel tips en praktijkvoorbeelden. Ook zijn er

moedigen, bleek een groot succes: vanuit allerlei

liturgiesuggesties beschikbaar gesteld voor de kerkdienst.

plaatsen werden kaarten gestuurd. Ook op de Landelijke Diaconale Dag zamelde Kerk in Actie kaarten in.

Fonds voor gemeenten

Postzakken vol vonden hun bestemming wereldwijd op

Kerk in Actie heeft in 2015 een fonds ingesteld waarop

plekken waar Kerk in Actie hulp biedt aan vluchtelingen.

kerken die activiteiten ontplooien voor vluchtelingen

Vluchtelingen waardeerden dit gebaar zeer. Kinderen in

een beroep kunnen doen. Het formulier hiervoor staat

Syrië schreven bijvoorbeeld terug: “Thank you from the

op www.kerkinactie.nl/helpvluchtelingen.

Utrecht, Actieweek In oktober werden duizenden donateurs gebeld voor een gift voor noodhulp. Ook Karin van den Broeke, preses van de Protestantse Kerk, belde mee.

75

Cambodja, ACT Alliance Jaarverslag Kerk in Actie 2015 Slachtoffers van een overstroming ontvangen onder andere financiële ondersteuning van Ponleu Kumar, partner van ACT Alliance.

76

09. Toezicht, beheer en financiën

09

Toezicht, beheer en financiën

77


Migrantenkinderen veilig op school in Thailand In het Thaise Mae Sot, op de grens met Myanmar (Birma), vallen veel kinderen van migranten uit Myanmar tussen wal en schip. Ze gaan bijvoorbeeld niet naar school en wonen niet in een fatsoenlijk huis. Ook lopen ze kans om misbruikt of verwaarloosd te worden of om (gedwongen) kinderarbeid te moeten verrichten. De Mae Tao Clinic (MTC), partner van Kerk in Actie, bekommert zich om hen. Beschermd Vanwege het langdurige conflict in hun land zijn veel Birmezen, vooral uit etnische minderheden, gevlucht naar Thailand. Onder hen bevinden zich veel kinderen: alleen al in Mae Sot naar schatting 30 duizend. Vaak zijn er praktische belemmeringen waardoor ze niet naar school gaan, zoals de kosten, vervoersproblemen, taalbarrières of stigmatisering. Ook hebben veel kinderen geen geboortebewijs, een voorwaarde om naar school te kunnen. Halverwege 2015 zaten er 858 kinderen op een school

Veilige plek

van MTC. Op plekken waar veel migranten wonen, heeft

Saw is een van de jongeren die dankzij MTC op een

MTC kindertehuizen en kostscholen. Daar krijgen de

kostschool zit. Zijn ouders wonen nog in Myanmar. Zij

kinderen niet alleen scholing, maar ook voedsel, onder-

stuurden hem naar Thailand, omdat ze niet meer voor

dak, gezondheidszorg en psychosociale ondersteuning.

hem konden zorgen. Hij heeft het goed naar zijn zin op

MTC regelt geboortebewijzen voor kinderen die dat niet

de kostschool: “Ik mis mijn ouders heel erg, maar ik heb

hebben. Daarnaast lobbyt de organisatie bij de overheid

veel vrienden gemaakt, ik krijg genoeg te eten en ik kan

voor een beter beleid, zodat de kinderen beschermd

hier veel leren. Zoals de situatie nu is, ga ik niet terug.

worden tegen mensenhandel en (seksuele) uitbuiting.

Het is te onveilig in Myanmar. Bovendien kan ik daar niet

Ook zijn in 2015 dankzij MTC steeds meer ouders

verder studeren. Als ik hier goed mijn best doe, kan ik

bewust gemaakt van de rechten van hun kinderen en

misschien naar de universiteit. Ik wil later graag dokter

waarom het belangrijk is dat zij naar school gaan.

worden.”

MTC ontving € 85.000

78

Geboortebewijs voor

Onderwijs voor

1.333 kinderen

858 kinderen

Kinderen in de Knel


9.1 Toezicht, beheer en financiën In dit hoofdstuk legt Kerk in Actie verantwoording af over de manier waarop het werk plaatsvindt en over de financiën. Via www.kerkinactie.nl/jaarverslag zijn de volledige jaarrekening en het jaarplan voor 2016 te downloaden.

9.2 Kerncijfers De kerncijfers geven een beknopte weergave van de financiën van Kerk in Actie.

Kerncijfers Kerk in Actie Norm (minimaalmaximaal)

Begroting 2015

Rekening 2015

Rekening 2014

Rekening 2013

Rekening 2012

22.606

19.123

27.861

28.679

-2.234

3.393

-4.516

-4.619

-8.589

22%

37%

30%

27%

26%

Baten in € 1.000

23.954

31.145

27.598

31.414

28.718

Lasten in € 1.000

26.188

27.752

32.114

36.033

37.307

Bestedingspercentage baten

96,1%

78,3%

103,7%

104,0%

116,2%

Bestedingspercentage lasten

87,9%

87,8%

89,2%

90,6%

89,5%

12,5%

11,8%

12,7%

11,7%

13,9%

Kosten beheer & administratie in %

3,5%

3,3%

3,2%

3,3%

2,9%

Personele lasten in € 1.000

2.786

2.945

3.183

3.498

3.493

4,00%

3,00%

4,53%

4,25%

8,48%

27,4

26,7

29,0

32,1

33,0

2,0

3,1

8,1

5,1

6,9

Balanstotaal in € 1.000 Resultaat Bestemmingsreserves (excl. noodhulp) in %

Kosten fondsenwerving in %

Ziekteverzuim in % (begroot is Falkenorm)

25-35%

9% - 12,5%

Basisformatie in fte Bijzondere formatie in fte

9.3 Begroting 2016 Hoofdstuk 1 van dit jaarverslag, ‘Organisatie, Beleid en Strategie’, gaat in op de ontwikkelingen en plannen van Kerk in Actie voor de komende jaren. In november 2015 stelde de kleine synode tijdens haar vergadering de begroting 2016 (VA 15-12) vast van Kerk in Actie. Deze begroting luidt als volgt:

Baten (x € 1.000)

Baten uit eigen fondsenwerving Verplichte bijdragen van gemeenten

Begroting 2016

%

Begroting 2015

%

23.288

93,1

22.542

94,1

450

1,8

450

1,9

Baten uit acties van derden

750

3,0

600

2,5

Subsidies van overheden

175

0,7

-

-

Bijdragen voor dienstverlening

138

0,6

141

0,6

Baten uit beleggingen

125

0,5

125

0,5

90

0,4

96

0,4

25.016

100

23.954

100

Overige baten Totaal beschikbaar voor doelstelling

79


Lasten (x € 1.000) Begroting 2016

%

Begroting 2015

%

7.818

28,9

7.808

29,8

13.987

51,6

13.319

50,9

2.024

7,5

1.903

7,3

23.829

88,0

23.030

87,9

2.389

8,8

2.254

8,6

874

3,2

904

3,5

27.092

100

26.188

100

Besteed aan doelstellingen Programmalijnen: Zending Werelddiaconaat Binnenlands Diaconaat Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten Beheer en Administratie Aandeel kosten ondersteunende afdelingen Totaal besteedbaar voor doelstelling Totaal resultaat

-2.076

-2.234

Bestemmingsreserves

-1.076

-1.114

Bestemmingsfondsen

-1.000

-1.120

-2.076

-2.234

Resultaatverdeling:

9.4 Verantwoordingsverklaring

tantse Kerk in Nederland en de generale regelingen die bij deze kerkorde horen. In de generale regeling

De verantwoordingsverklaring in deze paragraaf is

voor de Dienstenorganisatie zijn de taken, werkwijze

opgesteld in overeenstemming met de eisen van het

en bevoegdheden vastgelegd van het bestuur en de

CBF over de principes van goed bestuur. De verkla-

directie van de Dienstenorganisatie.

ring gaat over de hele Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk, waar Kerk in Actie onderdeel van

Code goed bestuur voor goede doelen

uitmaakt. Op 9 mei 2016 hebben alle leden van het

Het bestuur en de directie van de Dienstenorgani-

bestuur en de directie van de Dienstenorganisatie

satie van de Protestantse Kerk in Nederland onder-

van de Protestantse Kerk in Nederland de verant-

schrijven de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen

woordingsverklaring onderschreven en ondertekend.

en handelen hiernaar, in overeenstemming met een aantal codes, zoals de code-Wijffels, de code-Ta-

Toezicht houden

baksblatt en met good governance. Dit begrip duidt

Rechtspersoonlijkheid en taken dienstenorganisatie

op een goede bestuurlijke inrichting van een onder-

De generale synode van de Protestantse Kerk in

neming en goed ondernemerschap. Hieronder vallen

Nederland onderhoudt ten behoeve van het werk

ook integer en transparant handelen, een goed

van de kerk een Dienstenorganisatie. Deze kerkelijke

toezicht hierop en het afleggen van verantwoording

instelling is een zelfstandig onderdeel van de kerk en

over het uitgeoefende toezicht.

bezit als zodanig rechtspersoonlijkheid. De generale

80

synode laat zich in haar werk bijstaan door het be-

Gedragscode fondsenwerving

stuur van de Dienstenorganisatie. Dit bestuur geeft

Met betrekking tot fondsenwerving bestaat geen

leiding aan de Dienstenorganisatie, binnen het raam-

formeel vastgestelde gedragscode. Kerk in Actie

werk van de kerkorde en ordinanties van de Protes-

gaat hierbij uit van de normen die worden aange-


reikt vanuit het Evangelie en de kerkorde. Deze

De uitvoering van het beleidsplan wordt jaarlijks

normen zijn scherper geformuleerd dan (de meeste)

geëvalueerd door het moderamen en het bestuur. Op

gedragscodes. Zo worden loterijen beschouwd als

basis van deze evaluatie kunnen zij besluiten om een

ethisch ongewenst. Kerk in Actie doet daar, wat

voorstel tot bijstelling van het beleidsplan voor te leg-

betreft de eigen projecten, niet aan mee.

gen aan de generale synode. In 2012 heeft de synode

De fondsenwerving vindt voor een belangrijk deel plaats door de plaatselijke diaconieën en ZWO-groepen (zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking). Deze groepen hebben een regulerend

ZWO-groepen zijn zeer betrokken

effect omdat zij zeer betrokken en kritisch zijn. Zij reageren direct op uitlatingen van Kerk in Actie of de Protestantse Kerk, al voordat er ethische of zelfs

het beleidsplan 2013-2016 vastgesteld. Tijdens de

wettelijke normen overschreden worden.

vergadering in november heeft de generale synode een presentatie gekregen over de ontwikkeling van

Taken en verantwoordelijkheden van bestuur en directie Dienstenorganisatie

het onderdeel ‘pioniersplekken’ uit het beleidsplan.

Het bestuur heeft onder meer tot taak het (doen) voor-

Beheersingsproces

bereiden van, uitvoeren van en toezien op het door

De uitvoering van de werkzaamheden van Kerk in

de kleine synode vastgestelde beleid voor de Dien-

Actie, gericht op (externe) dienstverlening, vindt zo-

stenorganisatie, de zorg voor de vermogensrechtelijke

veel mogelijk plaats in de vorm van projecten. Dit is

aangelegenheden van de Dienstenorganisatie en het

in overeenstemming met artikel 11 van de generale

beheren van het vermogen van de Protestantse Kerk

regeling van de Dienstenorganisatie. Het beheer-

in Nederland. Het bestuur is tevens verantwoordelijk

singsproces binnen de planning- en controlcyclus

voor de naleving van alle relevante weten regelge-

van de organisatie is gebaseerd op de onderdelen

ving en voor het beheersen van de risico’s, verbonden

Plan (plannen), Do (uitvoeren), Check (meten) en Act

aan het uit te voeren werk van de kerk. Het bestuur

(analyse en bijsturen).

rapporteert hierover aan de kleine synode. Programmatisch en projectmatig werken vormen de De directie is belast met de beleidsmatige voorberei-

uitgangspunten voor de werkwijze van de Diensten-

ding en uitvoering van bestuursbesluiten en met de

organisatie en dus ook van Kerk in Actie. Uit een

dagelijkse leiding en organisatie van de Dienstenor-

evaluatie bij de totstandkoming van het beleidsplan

ganisatie. De taken zijn verwoord in het directiesta-

2013-2016 is gebleken dat de programmatische

tuut dat door het bestuur van de Dienstenorganisa-

organisatiestructuur goed hanteerbaar blijft voor de

tie is vastgesteld. Hierin wordt tevens aangegeven

lopende periode.

welke bestuursbevoegdheden zijn gemandateerd aan de algemeen directeur.

De (financiële) besturingsfilosofie geeft het management van de Dienstenorganisatie de bouwstenen voor een adequate sturing van het geplande werk en

Besteding van middelen

– indien nodig – correctie hierop. Vanuit de missie, visie en strategische doelstellingen heeft het bestuur

Voorbereiding, uitvoering en evaluatie beleidsplanning

in het rapport Scoren in de Kerk (2009) succesfac-

Het beleid van Kerk in Actie (zie p. 14) sluit aan bij

ganisatie vastgesteld. Deze zijn opgenomen in een

het beleidsplan van de Dienstenorganisatie. Dit

Balanced Scorecard. Deze methodiek blijkt een

beleidsplan wordt voorbereid door het modera-

waardevol instrument voor het management, zowel

men van de generale synode en het bestuur van

voor financiële als inhoudelijke monitoring, en blijft

de Dienstenorganisatie. Zij doen dit zelf of laten dit

ook in de huidige beleidsperiode gehandhaafd.

toren en prestatie-indicatoren voor de Dienstenor-

doen en bieden het gezamenlijk aan ter behandeling bij de generale synode. De generale synode stelt het

De financiële huishouding is op orde. De interne risi-

beleidsplan vast.

cobeheersings- en controlesystemen functioneren en 81


geven een solide basis voor rapportage en bijsturing bij

Finance & Controle en een afgevaardigde namens

gewijzigde omstandigheden. De interne beheersing van

de accountant.

de projectbestedingen van Kerk in Actie is verbeterd. De auditcommissie heeft op 28 april 2015 de jaar-

Verantwoording

verslagen 2014 besproken en op 28 september 2015

De begrotingen en jaarrekeningen die het bestuur

de conceptbegrotingen voor 2016. De commissie

jaarlijks uitbrengt, worden vastgesteld door de kleine

heeft positief geadviseerd over de jaarverslagen

synode. De vaststelling van de jaarrekening met een

en de begrotingen. Daarnaast heeft de commissie

controleverklaring van een onafhankelijke accoun-

aandacht besteed aan de ontwikkelingen omtrent de

tant strekt tot decharge van het bestuur ter zake van

bouw van Nieuw Hydepark, de beleidsontwikkeling

zijn gevoerde beheer. De jaarstukken worden opge-

in het kader van Kerk 2025 en het beleidsplan 2017-

steld volgens de Richtlijn Fondsenwervende Instel-

2020 voor de Dienstenorganisatie, de relatie tussen

lingen (650) van de Raad voor de Jaarverslaggeving,

Kerk in Actie en ICCO en het Shared Service Center.

in overeenstemming met de eisen van het CBF-keurmerk dat de Dienstenorganisatie heeft ontvangen

Omgang met belanghebbenden

voor het werk van Kerk in Actie. Het bestuur brengt

De Protestantse Kerk kan gezien worden als een van

hierover een afzonderlijke verantwoording uit. Het

de grootste vrijwilligersorganisaties van Nederland.

jaarverslag van Kerk in Actie is te downloaden via

Naast de vrijwilligers zijn er andere belanghebben-

www.kerkinactie.nl/jaarverslag, de jaarrekening en

den. Voor Kerk in Actie zijn dat bijvoorbeeld diakenen,

het jaarverslag van de Dienstenorganisatie staan

partnerorganisaties en donateurs. In de contacten

integraal op de website van de Protestantse Kerk,

met belanghebbenden streeft de Dienstenorganisatie

www.protestantsekerk.nl.

naar een transparante en open communicatie. In § 1.6 en § 1.7 (vanaf p. 16) staat beschreven met welke

De directie legt minimaal elke vier maanden

organisaties Kerk in Actie samenwerkt op welke ma-

verantwoording af aan het bestuur wat betreft

nier Kerk in Actie omgaat met belanghebbenden. Ook

de realisatie en de uitvoering van de vastgestelde

de klachtenprocedure komt hierin aan bod.

jaarplannen en begrotingen. In 2015 heeft deze verantwoording plaatsgevonden conform de regelgeving en de gemaakte afspraken. Over de

9.5 Verslag bestuur en directie

financiële resultaten is vanaf maart 2015 maandelijks gerapporteerd.

Benoemingen bestuur en directie Het bestuur van de Dienstenorganisatie bestaat uit

(Extern) toezicht

zes leden. Zij worden benoemd en ontslagen door

Het Centraal Bureau Fondsenwerving houdt extern

de generale synode:

toezicht inzake het keurmerk voor een verantwoor-

a. Vier leden van het bestuur worden – op aanbeve-

de fondsenwerving. Ook voert een onafhankelijke,

ling van het bestuur en het moderamen (dagelijks

externe accountant, Deloitte Accountants B.V. te

bestuur generale synode) gehoord hebbende –

Utrecht, controle uit. Deze certificerende accountant

benoemd uit de leden van de kerk.

is aangewezen door de kleine synode. De accoun-

82

b. Twee leden zijn afkomstig uit het moderamen:

tant woont tevens de vergaderingen bij van de audit-

de scriba (bezoldigd bestuurder) en een ander

commissie, die door het bestuur is ingesteld.

daartoe aangewezen lid van het moderamen.

De auditcommissie ondersteunt het bestuur van

De onder a. vermelde bestuursleden worden be-

de Dienstenorganisatie bij het uitvoeren van de

noemd voor een periode van vier jaar. Zij kunnen

verantwoordelijkheden op het toezichtterrein. Dit

eenmaal worden herbenoemd voor een aansluitende

gebeurt volgens het auditreglement, dat in 2008 is

periode. De onder b. vermelde bestuursleden wor-

vastgesteld. De commissie bestaat uit drie externe

den benoemd voor de duur van hun zittingstijd in

leden, de heren J-D. de Geer, B. Trouwborst en H.J.

het moderamen. Conform het bepaalde in de gene-

Haverkamp, en twee bestuursleden, mevrouw G.

rale regeling Dienstenorganisatie vermijden de leden

Prins en de heer M. van Ginkel. De overige leden zijn

van het bestuur in hun functioneren elke schijn van

de algemeen directeur, het hoofd van de afdeling

belangenverstrengeling.


Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de Dienstenorganisatie op aan een algemeen directeur,

Samenstelling bestuur en directie Dienstenorganisatie per 31 december 2015

die wordt benoemd door de generale synode uit de leden van de kerk en op gezamenlijke voordracht

Bestuur

van het bestuur van de Dienstenorganisatie en het

• G. Prins, voorzitter

moderamen van de generale synode.

• Mr. W. van Leussen, secretaris • G.L. Westerveld

Profiel bestuurder

• M. van Ginkel RA (sinds januari 2015)

Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij:

• Dr. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de

• belijdend lid is van de Protestantse Kerk • kennis heeft van de verschillende kerkelijke structuren en culturen binnen de Protestantse Kerk • ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties

generale synode • F. Pasveer, vanuit het moderamen van de generale synode (tot en met april 2015) • Mr. M.C. van der Klooster, vanuit het moderamen van de generale synode (vanaf mei 2015)

• oog heeft voor veranderingen in kerk en maatschappij en deze weet te vertalen naar het functi-

Het bestuur van de Dienstenorganisatie heeft in 2015

oneren van kerk en Dienstenorganisatie

de volgende wijzigingen ondergaan: • De synode heeft dhr. M. van Ginkel R.A. met in-

De generale synode wijst, gehoord het bestuur, de voorzitter en secretaris van het bestuur aan. Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar specifieke ervaring en deskundigheid.

gang van 1 januari 2015 benoemd als lid van het bestuur van de Dienstenorganisatie. • In april 2015 liep het synodelidmaatschap van dhr. F. Pasveer af en daarmee ook zijn bestuurslidmaatschap. Hij werd per 1 mei 2015 opgevolgd

Moderamen generale synode per 31 december 2015

door dhr. mr. M.C. van der Klooster.

• Ds. K. van den Broeke, preses • Dr. A.J. Plaisier, scriba

Directie

• Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en

• H. Feenstra, algemeen directeur • Mr. drs. P.J.E. van den Bosch, adjunct-directeur

eerste assessor) • Dhr. M.C. van der Klooster (ouderling-kerkrent-

en hoofd afdeling HRM. • Mr. ds. J.P. van Ark, adjunct-directeur en pro-

meester) • Mevr. drs. J. Galjaard (diaken)

grammamanager Missionair Werk & Kerkgroei.

Rooster van aftreden Bestuurslid

Benoeming per

Benoeming door de GS Protestantse Kerk in Nederland

(Mogelijke) herbenoeming of aftreden

Aftreden uiterlijk

G. Prins

januari 2010

november 2009

herbenoemd per 1 januari 2014

ultimo 2017

G.L. Westerveld

januari 2011

november 2010

herbenoemd per 1 januari 2015

ultimo 2018

Mr. W. van Leussen

januari 2014

november 2013

januari 2018

ultimo 2021

M. van Ginkel RA

januari 2015

november 2014

januari 2019

ultimo 2022

Ds. A.J. Plaisier

scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, mei 2008

april 2016

F. Pasveer

afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten, april 2014

april 2015

Mr. M.C. v.d. Klooster

afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten, april 2015

eind 2018 83


Bezoldiging moderamen De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk ontvangen geen bezoldiging, met uitzondering van de scriba, dr. A.J. Plaisier. De scriba wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk. Deze is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.

Bezoldiging bestuur Conform de generale regeling Dienstenorganisatie artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk geen beloning voor hun werkzaamheden. Zij hebben wel recht op vergoeding van de kosten die zij maken

Steunverlening van de Protestantse Kerk, het Georganiseerd Overleg Predikanten en het Bestuur van de Stichting Hydepark Beheer. • Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking tot (het overleg met) de regio’s, de SKKN en de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur van de Dienstenorganisatie in het besturenoverleg Land-Regio en de stuurgroep Nieuw Hydepark. • Dhr. M. van Ginkel richt zijn aandacht op zaken rond de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP, SMRA en SILA). Ook vertegenwoordigt hij het bestuur in de Auditcommissie. • Alle bestuursleden nemen deel aan het overleg met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer.

bij de uitoefening van hun bestuursfunctie. In het jaar 2015 is € 809,- aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit betreffen voornamelijk reis- en verblijfkosten. Aan de bestuurders zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Het bestuurslid dr. A.J. Plaisier is onbezoldigd bestuurder van de Dienstenorganisatie, en daarnaast in loondienst als scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd en is in 2014 geëvalueerd. Sindsdien zijn er geen wijzigingen opgetreden. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning worden deze getoetst aan de regeling van de VFI, branchorganisatie van goede doelen. In de toelichting op de personeelskosten in de jaarrekening staat een overzicht van de bezoldiging van de directie(leden).

Taakverdeling bestuur De bestuursleden hebben elk specifieke aandachtsgebieden: • Mevr. Prins is in eerste instantie aanspreekbaar op zaken die te maken hebben met ICCO. Zij vertegenwoordigt het bestuur van de Dienstenorganisatie in de auditcommissie en het bestuur van de Stichting Hydepark Beheer. • Dhr. Van Leussen vertegenwoordigt het bestuur in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, de Aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV, de begeleidingscommissie Implementatie Stichting De Zending, de Commissie 84

Nevenfuncties bestuur Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regionaal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden tevens nevenfuncties op financieel, economisch en maatschappelijk terrein. Bestuursleden van de Dienstenorganisatie hebben onderstaande nevenfuncties: • G. Prins, bestuursvoorzitter: voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia Zorg, Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RV&S) – sinds juli 2015, Raad van Beheer Cosun, Raad van Commissarissen CSU, Raad van Advies CAK, bestuurslid (voorzitter) van de Protestantse Stichting Hydepark Beheer, bestuurslid SMRA. • G.L. Westerveld, bestuurslid: projectdirecteur van Brink Groep BV, adviseur samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten Midden Langstraat, voorzitter Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Waalwijk, lid ledenraad Maatschappij van Welstand, penningmeester Stichting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, penningmeester Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid (penningmeester) van de Protestantse Stichting Hydepark Beheer, voorzitter Stuurgroep Bouw Nieuw Hydepark, bestuurslid SMRA. • Mr. W. van Leussen, bestuurslid: deelnemer aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van het Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, lid (secretaris) van het bestuur van de Protestantse Stichting Hydepark Beheer, lid van het bestuur van de Stichting Vrienden van dr. H.F. Kohlbrugge,


•

•

•

•

gevestigd te Utrecht (vanaf 1982 tot heden), voorzitter van het bestuur van de J.W. Ooms Stichting, feitelijk gevestigd te Bleskensgraaf (gemeente Molenwaard), (vanaf 14 september 2005 tot heden), lid van de raad van advies (aanvankelijk lid van het comité van aanbeveling) van Stichting Het Passion, gevestigd te Hummelo (vanaf 6 juni 2005 tot heden), lid van de raad van toezicht van de Stichting (Unesco) Wereld Erfgoed Kinderdijk (vanaf 26 mei 2015). M. van Ginkel R.A.: registeraccountant/partner bij PwC Accountants, voorzitter Raad van Toezicht Charim. Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode: voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris Boekencentrum BV en bestuurslid SMRA. F. Pasveer, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode t/m april 2015: lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, Adviseur van de Federatie van Diaconieën. Mr. M.C. van der Klooster, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode vanaf mei 2015: hoofd van de afdeling juridisch Advies van het Rijksvastgoedbedrijf.

Nevenfuncties directie • H. Feenstra, algemeen directeur: statutair directeur van de stichting SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, lid van de Ledenraad van de Maatschappij van Welstand, voorzitter van de Stichting Ten Vorsel. • Mr. drs. P.J.E. van den Bosch, adjunct directeur: bestuurslid Christelijk Basisonderwijs in Zeist e.o, bestuurslid Stichting Aanpakken. • Ds. mr. drs. J.P. van Ark, adjunct directeur: voorzitter Stichting Zingen onder de Perperbus. Evaluatie functioneren In de vergaderingen van 21 december 2015 en in het bijzonder die van 11 januari 2016 hebben de bestuursleden teruggekeken op het functioneren van het bestuur en van de Dienstenorganisatie in zijn totaliteit. Ook was er aandacht voor ieders welbevinden in de bestuurssamenstelling. De bestuursvergaderingen en de behandeling van

stukken verliepen constructief en in een goede sfeer. Het besturen op hoofdlijnen komt goed uit de verf, zo is gebleken. De voorzitter en dhr. Van Ginkel spraken op 27 november 2015 met de algemeen directeur over zijn functioneren en zijn welbevinden in de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het verslag van dit vertrouwelijke gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier bij de stafafdeling HRM.

9.6 Kort verslag bestuursvergaderingen Het bestuur van de Dienstenorganisatie is tijdens het verslagjaar 2015 tien keer bijeengekomen voor een regulier overleg. Alle vergaderingen zijn bijgewoond door de algemeen directeur en een van de adjunct-directeuren. Op 19 juni 2015 vond er een extra bestuursvergadering plaats met als doel bezinning op de gevolgen van Kerk 2025 voor de (beleids)ontwikkeling van de Dienstenorganisatie. Het bestuur heeft tijdens de vergaderingen onder andere extra aandacht besteed aan de volgende dossiers: Nieuwbouw van Hydepark De voortgang van de nieuwbouw was een vast agendapunt tijdens de bestuursvergaderingen in 2015. Elke vergadering was er ook aandacht voor de fondsenwerving ten behoeve van de inventaris van het nieuwe Roosevelthuis, waar onder andere met financiële steun van Kerk in

De nieuwbouw van Hydepark werd voor de Kerst voltooid Actie diaconale vakanties zullen plaatsvinden. In februari 2015 is besloten dat de nieuwe locatie ‘Nieuw Hydepark’ zal gaan heten. Vlak voor Kerst 2015 werd de nieuwbouw voltooid – binnen de planning en binnen het budget. Vastgoedonderzoek en notitie In 2015 besteedde het bestuur extra aandacht aan de onroerende goederen van de Protestantse Kerk, zijnde gebouwen. Na een uitvoerige inventarisatie werd in december het Strategisch Huisvestingsplan besproken. 85


Bestuur Dienstenorganisatie & Raad van commissarissen ICCO / Kerk in Actie Een bestuurslid en de algemeen directeur van de Dienstenorganisatie hebben de Algemene Vergadering van de ICCO-coöperatie bijgewoond op 21 mei en op 18 november 2015. Steeds vond terugrapportage plaats. Daarnaast was er tijdens meerdere bestuursvergaderingen in 2015 aandacht voor de relatie tussen ICCO en de Dienstenorganisatie/Kerk in Actie. Kerk 2025 en het beleid van de Dienstenorganisatie Op 22 en 23 april 2015 vond er een bezinning plaats op Kerk 2025 door de synode. In aansluiting hierop startte het bestuur tijdens een extra vergadering op 19 juni 2015 de bezinning over de gevolgen van deze ontwikkelingen voor de Dienstenorganisatie. In een bijlage bij de notitie Kerk 2025, die in de novembervergadering van de generale synode werd besproken, werd de richting voor het beleidsplan van de Dienstenorganisatie geschetst. Het jaarlijkse overleg van het bestuur van de Dienstenorganisatie met de Ondernemingsraad heeft plaatsgevonden op 11 november 2015. Bestuursleden en OR-leden wisselden met elkaar van gedachten over de contouren van het beleidsplan voor de Dienstenorganisatie. Consolidatiekring • Stichting Kerk en Wereld: op 14 januari 2015 werd de Vereffeningscommissie Kerk & Wereld geïnstalleerd. Deze commissie verrichtte gedurende 2015 haar werkzaamheden en presenteerde het eindverslag op 27 november 2015 aan de kleine synode. • Stichting De Zending: de begeleidingscommissie werkt gestaag aan de voortgang van de implementatie van de stichting De Zending. • Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk (PSDV): het reguliere overleg in het Participantenberaad werd gehouden op 20 mei 2015 en 9 december 2015. Daarnaast hebben het bestuur van de Dienstenorganisatie en de Raad van Toezicht van de PSDV het gesprek over de toekomst van de PSDV en actualisering van het businessplan voortgezet op 28 oktober 2015. 86

• Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG): op 12 oktober 2015 vond een gezamenlijke vergadering plaats van het bestuur van de dienstenorganisatie met het bestuur van de SKG. Punten van overleg waren de positie van de SKG in het traject Kerk 2025, back to basics en de duurzaamheid van de bank voor de toekomst. Financiën Gedurende het boekjaar is er periodiek aandacht geweest voor de exploitatieoverzichten. In 2015 zijn de (enkelvoudige en geconsolideerde) jaarrekeningen 2014 en de begroting 2016 voor de Protestantse Kerk en Kerk in Actie voorbereid en ter vaststelling voorgelegd aan de kleine synode. De bestuursleden waren in 2015, indien mogelijk, aanwezig bij de vergaderingen van de kleine synode op 23 april, 26 juni, 25 september, 27 november en bij de vergaderingen van de generale synode op 23 en 24 april en 12 en 13 november. Zij kunnen bij agendapunten de leden van de generale en de kleine synode, gevraagd of ongevraagd, adviseren. Het jaarlijkse overleg van het bestuur van de Dienstenorganisatie met de ondernemingsraad heeft plaatsgevonden op 11 november 2015. Bestuursleden en OR-leden wisselden met elkaar van gedachten over de contouren van het beleidsplan voor de Dienstenorganisatie.

9.7 Risicobeheersing Algemeen Risicobeheer betekent het in kaart brengen van de risico’s voor de organisatie, een inschatting van de waarschijnlijkheid dat een risico zich in de praktijk zal voordoen, de impact die dat voorval op de organisatie zal hebben en de maatregelen die voorof achteraf worden genomen. Kerk in Actie is niet alleen in Nederland actief, maar wereldwijd. Daarnaast zijn zeer veel vrijwilligers en ongeveer vierhonderd medewerkers betrokken bij de uitvoering van het werk. Hierbij wordt risico gelopen. Bij de beleidsbepaling 2013-2016 is een SWOTanalyse uitgevoerd. Deze is gevolgd door het in kaart brengen van het risicolandschap. Naast de


operationele en financiële risico’s zijn de volgende risico’s nadrukkelijk in beeld gekomen: • Reputatierisico • Gebouwenproblematiek plaatselijke gemeenten • Nieuw Hydepark Begin 2015 heeft Deloitte, de nieuwe accountant per verslagjaar 2014, een risicomanagementsessie georganiseerd. Deze analyses en de sessie hebben het bestuur, de directie en het management van de Dienstenorganisatie opnieuw een goed inzicht gegeven in de risico’s in de bedrijfsvoering. Reputatierisico Kerk in Actie streeft naar een transparante en open communicatie met alle belanghebbenden (zie § 1.7). Deze communicatie is van groot belang voor de wijze waarop belanghebbenden het werk ervaren dat wordt uitgevoerd. Kerk in Actie heeft via verschillende media per doelgroep een passende aanpak. De organisatie is voortdurend alert op interne en externe invloeden. Reputatierisico’s als gevolg van synodale uitspraken en besluiten worden niet benoemd in dit verslag. Deze komen - indien van toepassing - aan de orde in de rapportage van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland aan de synode. Operationele risico’s Operationele risico’s zijn risico’s als gevolg van het falen of tekortschieten van interne processen, menselijke en technische tekortkomingen en onverwachte externe gebeurtenissen. Vrijwilligers/personeel Vrijwilligers zijn voor Kerk in Actie geen ‘tweede keus’ na de beroepskrachten. Zowel personeel als vrijwilligers zijn nodig, in een goed samenspel. De Dienstenorganisatie legt steeds meer accent op het werven en toerusten van vrijwilligers. Dit gebeurt onder verantwoordelijkheid van de coördinator vrijwilligersbeleid. Door te anticiperen op (natuurlijk) verloop en door overdracht goed te organiseren, probeert Kerk in Actie de continuïteit te waarborgen. Veiligheid Werknemers die reizen en werken in het buitenland, lopen risico. Te denken valt aan

beroving, diefstal of zelfs ontvoering. Ook kan er sprake zijn van gewelddadige acties met een religieuze of politieke achtergrond. Daarom hebben Kerk in Actie en ICCO een veiligheidsbeleid, waarin uitgangspunten, verantwoordelijkheden en bevoegdheden met betrekking tot veiligheid zijn vastgelegd. Deze worden per situatie aangevuld met lokale veiligheidsmaatregelen. Kerk in Actie maakt hierbij onderscheid voor dienstreizen en voor uitgezonden medewerkers.

Reizen en werken in het buitenland betekent risico Twee gedragscodes maken onderdeel uit van het veiligheidsbeleid. Alle medewerkers worden geacht zich hieraan te houden als zij voor de organisatie op dienstreis zijn of als uitgezonden medewerker verblijven in een gastland. Het betreft hier de Code of Conduct for the International Red Cross and Red Crescent Movement and NGO’s in Disaster Relief en de Code of Conduct van de ACT Alliance. Daarnaast zijn er de Gedrags- en Preventieregels (bij overlap met de genoemde gedragscodes prevaleren de laatste). Heeft zich tijdens een reis of uitzending een incident of trauma voorgedaan, dan kan de betreffende medewerker dat melden en bespreken tijdens een debriefingsgesprek. In dat geval is professionele begeleiding mogelijk. Kerk in Actie heeft een veiligheidsadviseur, die optreedt wanneer de algemene veiligheidssituatie in een regio, gebied of land daarom vraagt en in geval van calamiteiten en incidenten. In 2015 hebben zich net als andere jaren verschillende incidenten voorgedaan. In alle bekende gevallen is vanuit de regionale kantoren en/of het internationale kantoor in Utrecht begeleiding geboden. In Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, werd de senior programmamanager van het PROOFS project doodgeschoten, naar het zich laat aanzien door huurmoordenaars in opdracht van een radicaal-islamitische organisatie als signaal aan de buitenlandse gemeenschap. De aardbeving in Nepal had 9.000 doden tot gevolg en leidde tot grote schade aan tempels, 87


huizen en kantoren. Enkele lokale medewerkers en hun families werden tijdelijk geëvacueerd, er waren gelukkig geen gewonden of doden te betreuren onder de staf van het regiokantoor en bij de partnerorganisaties. Verder waren er gevallen van ziekten, natuurrampen, ongevallen en politieke onrust, waardoor medewerkers voor lange tijd gehinderd werden om te reizen of moesten evacueren (Burkina Faso, Burundi). Een aantal uitgezonden medewerkers is slachtoffer geworden van criminele activiteiten en/of bedreiging van henzelf of collega’s in de directe omgeving; zo is bijvoorbeeld de directeur van een partnerorganisatie op het gebied van microfinanciering in Burundi doodgeschoten door onbekenden. De terroristische aanvallen in Bamako (La Terrasse restaurant/bar en Radisson Blu hotel, regelmatig bezocht door uitgezonden medewerkers en staf) hadden grote invloed op de veiligheid van de woon- en werkomgeving van mensen die uitgezonden zijn naar Mali en omliggende landen. In het algemeen is er sprake van toenemende onveiligheid voor medewerkers van (Westerse) hulporganisaties. Ook zijn er steeds meer restricties als het gaat om visa en werkvergunningen. Bovengenoemde incidenten betreffen in de meeste gevallen niet direct medewerkers van de Protestantse Kerk, maar personen die via contractpartners worden ingezet bij door Kerk in Actie gefinancierde projecten. Dit maakt de incidenten natuurlijk niet minder ernstig. Bedrijfshulpverlening Bij het Landelijk Dienstencentrum is een team van bedrijfshulpverleners aanwezig. Dit team staat dagelijks klaar om op te treden in noodsituaties. Om de paraatheid en kennis van de bedrijfshulpverleners actueel te houden, biedt de Dienstenorganisatie de noodzakelijke opleidingen aan met betrekking tot ontruiming, EHBO, reanimatie en brandpreventie. De bedrijfshulpverlening heeft in 2015 één ontruimingsoefening uitgevoerd op de locatie van de Dienstenorganisatie in Utrecht. Het gebouw was binnen 10 minuten ontruimd. De ontruiming is geëvalueerd en er is actie ondernomen op de aandachtspunten. Er zijn in 2015 twee 88

herhalingstrainingen geweest voor de BHV/AED en ook de EHBO’ers hebben een herhalingstraining gehad. Tevens zijn er nieuwe BHV’ers en nieuwe EHBO’ers getraind. Omdat de internationale organisatie G4S in verband is gebracht met de schending van mensenrechten, worden de trainingen sinds 2014 gevolgd bij Chubb Fire&Security. Verzekeringen Het pakket van schadeverzekeringen wordt met regelmaat geëvalueerd en besproken met externe adviseurs. Waar nodig vinden aanpassingen plaats. Financiële risico’s In 2015 zijn als belangrijkste financiële risico’s* onderkend: Risico’s geldwerving De opbrengsten van Kerk in Actie bestaan voor het grootste deel uit vrijwillige bijdragen van particulieren en kerken. De bereidheid, of liever de ruimte, om te geven, is zeer conjunctuurgevoelig gebleken. Na jaren van daling laat de hoogte van deze opbrengsten in 2015 gelukkig een positief beeld zien. Het structurele karakter van de daling lijkt hiermee een halt te zijn toegeroepen. Om te kunnen spreken van een trendbreuk zullen echter ook de komende jaren deze stijgende lijn moeten laten zien. Om tegenvallers in de opbrengsten te kunnen opvangen, houdt Kerk in Actie een buffer aan in de bestemmingsreserves. Tevens worden de uitgaven in enig jaar afgestemd op de realisatie van het jaar daarvoor, door 10% van de begrote uitgaven pas vrij te geven als de financiële resultaten dit rechtvaardigen. Beleggingen De synode heeft het beleggingsbeleid vastgesteld voor de beleggingen van de Protestantse Kerk. In samenspraak met de beleggingsadviesraad bewaakt de Dienstenorganisatie de grenzen van de beleggingsmix en maakt ze keuzes voor beleggingsfondsen. *In de jaarrekening staan de financiële risico’s vermeld onder ‘de niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’ (zie einde toelichting op de balans).


9.8 Financiën Continuïteitsreserve Kerk in Actie is onderdeel van de Protestantse kerk, die in haar eigen vermogen een algemene risicoreserve kent. Deze algemene risicoreserve geldt enerzijds als continuïteitsreserve, een ‘buffer’ voor onverwachte tegenvallers, en anderzijds als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie. Normering continuïteitsreserve De bufferfunctie (weerstandsvermogen, conjuncturele reserve) van het eigen vermogen houdt in het vormen van reserves ter waarborging van de continuïteit, opvang van fluctuaties in de exploitatie (egalisatiefunctie) en opvang van algemene bedrijfsrisico’s. De normering van deze continuïteitsreserve werd geactualiseerd en uitgebreid door de normering niet meer te baseren op de personeelslasten van de basisformatie van de dienstenorganisatie, maar uit te gaan van de totale personeelskosten inclusief bijzondere aanstellingen, verhoogd met een opslag van 20 procent voor overige verplichtingen. De bandbreedte of de hoogte van deze reserve werd opgerekt naar minimaal 33 procent en maximaal 67 procent (dit was 40-60 procent). Het verloop van de continuïteitsreserve over de periode 2007-2015 geeft het volgende beeld:

Reserves en fondsen Het eigen vermogen van Kerk in Actie is onderverdeeld in reserves en fondsen. Reserves (€ 13.926k) Deze reserves kunnen zijn: egalisatie- en/of continuïteitsreserves, bestemmingsreserves en herwaarderingsreserves. De reserves van Kerk in Actie vallen in de categorie bestemmingsreserves. Bestedingen van deze bestemmingsreserves dienen plaats te vinden binnen de gegeven algemene bestemming. Binnen deze algemene bestemmingen kunnen de bestedingen door het bestuur worden bepaald. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Fondsen (€ 4.240k) Deze bestemmingsfondsen zijn vanwege de specifieke bestemming, die door derden (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Beleid bestemmingsreserves Kerk in Actie wijst jaarlijks op grond van de begroting van Kerk in Actie, die is vastgesteld door de kleine synode, de bedragen toe ten behoeve van de steunverlening aan partners en projecten door de afdeling buitenland van ICCO en Kerk in Actie. Indien de steunverlening aan bepaalde projecten vertraagd is of om moverende redenen door de relatiebeheerders niet aan een project wordt toegekend, vloeien de gelden die niet

70%

60%

50%

• norm maximaal

40%

• norm minimaal 30%

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

• realisatie 89


besteed zijn terug in een revolving fund. Deze bestemmingsreserve kan aangewend worden om in een volgend jaar eventuele tekorten te dekken wanneer de inkomsten achterblijven bij de begroting. Op deze wijze wordt voorkomen dat een onverwachte daling van inkomsten leidt tot vermindering van al aan partners toegezegde steun. De revolving funds fungeren zo als egalisatiereserve voor de doelen waarvoor de gelden zijn bestemd. Bij de toekenning van de bedragen voor steunverlening wordt de restrictie gegeven, dat 90 procent van het totaalbedrag mag worden toegezegd. Blijken de inkomsten in het lopende jaar voldoende om de uitgaven te dekken, dan wordt het laatste deel van de gelden besteed. Voor de revolving funds wordt als buffer voor mogelijk lagere opbrengsten een minimale norm aangehouden van 25 procent van de bruto begrote baten van het jaar volgend op het verslagjaar met een bovengrens van 35 procent. Alleen voor het revolving fund Noodhulp wordt een reserve aangehouden van minimaal 1 miljoen euro, zodat bij rampen snel kan worden gereageerd, vooruitlopend op fondsenwerving. Op deze wijze kan de toezegging voor het betreffende jaar gegarandeerd worden. Als het saldo van de revolving funds na het eerste halfjaar hoger is dan 35 procent, wijst de programmamanager Kerk in Actie een extra bedrag voor steunverlening toe aan het doel waarvoor de gelden van het betreffende revolving fund bestemd zijn.

Ten aanzien van de egalisatiereserves nalatenschappen zijn tot en met 2015 de jaarlijks, bij begroting, toe te wijzen bijdragen aan Kerk in Actie bepaald op basis van een ‘driejaars’ gemiddelde van de werkelijke ontvangsten uit nalatenschappen. De begroting voor 2015 is gebaseerd op de werkelijke ontvangsten conform de jaarrekeningen 2013, 2012 en 2011. In 2015 is het verschil tussen de begrote bedragen en de werkelijk in 2015 ontvangen nalatenschappen onttrokken dan wel toegevoegd aan deze reserves. In de bestuursvergadering van 11 april 2016 heeft het bestuur besloten om de egalisatiereserves voor nalatenschappen Werelddiaconaat (stand ultimo 2015 € 1.068k) en Zending (stand ultimo 2015 € 942k) met terugwerkende kracht per 1 januari 2016 op te heffen en toe te voegen aan de desbetreffende revolving funds. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de wens van de kleine synode om enerzijds te komen tot een vermindering van het aantal bestemmingsreserves, en anderzijds tot een vereenvoudiging van de resultaatverdeling. Voor de egalisatiereserve ZZO zijn bij de overdracht vanuit de voormalige Stichting Zwakzinnigenzorg in Ontwikkelingslanden aparte afspraken vastgelegd. Per 1 januari 2008 heeft de overdracht plaatsgevonden van het vermogen van de ZZO aan Kerk in Actie ten behoeve van projecten voor mensen met een verstandelijke handicap in ontwikkelingslanden. Het verloop van de bestemmingsreserves in 2015 is als volgt:

Bestemmingsreserves (x € 1.000) Stand uit 2014

Resultaat Stand 2015 uit 2015

Baten in 2016

Norm min.

Norm bedrag

Meerminder

2.881

25%

720

1.610

Programma’s Kerk in Actie: Revolving fund Kinderen in de Knel

1.137

2.330

Revolving fund Werelddiaconaat

1.252

359

1.612

8.693

25%

2.173

-562

Revolving fund Zending

3.520

524

4.045

7.790

25%

1.948

2.097

Revolving fund Noodhulp

1.386

1.167

2.553

1.663

min.

1.000

1.553

2.551

25%

638

-437

nvt

1.174

Egalisatiereserve diaconaal werk Egalisatiereserve ZZO Egalisatiereserve nalatenschappen Zending Egalisatiereserve nalatenschappen Werelddiaconaat Totaal 90

1.194

213

-12

201

1.395

-220

1.174

380

562

942

590

nvt

590

352

1.650

-582

1.068

848

nvt

848

220

10.934

2.992

13.926

25.016

9.091

4.834


Hieronder volgt een meerjarenoverzicht van de bestemmingsreserves (exclusief de nalatenschappen-reserves) in vergelijking met, de conform het beschreven beleid, vastgestelde norm.

Ratio bestemmingsreserve (x € 1.000) Begroting 2016

Begroting 2015

Rekening 2015

Rekening 2014

Rekening 2013

Stand ultimo jaar (excl.reserve nalatenschappen en ZZO)

6.620

5.251

10.742

7.508

7.374

Af: Revolving fund Noodhulp

1.417

842

2.553

1.386

812

5.203

4.409

8.190

6.122

6.562

21.915

20.419

21.915

20.419

24.202

Begrote baten volgend jaar % werkelijk t.o.v. begrote baten

24%

22%

37%

30%

27%

25-35%

25-35%

25-35%

25-35%

25-35%

Stand ultimo jaar

1.417

842

2.553

1.386

812

Normbedrag

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

417

-158

1.553

386

-188

% norm t.o.v. begrote baten Revolving fund Noodhulp

afwijking t.o.v. norm

Resultaatbestemming Het boekjaar 2015 sluit met een positief resultaat van € 3.393k, hetgeen € 5.627k hoger is dan begroot. Van dit resultaat is een bedrag van € 2.992k toegevoegd aan de bestemmingsreserves, begroot was een onttrekking van € 1.114k. Een bedrag van per saldo € 401k is ten gunste van de bestemmingsfondsen gebracht. Algemeen De totale baten in 2015 bedragen € 31.145k en komen hiermee € 7.191k hoger uit dan de begroting 2015. De baten uit eigen fondsenwerving lieten een significante stijging zien van € 3.841k. Na jaren van dalende inkomsten is hiermee een trend doorbroken. Vooral de inkomsten uit collecten, giften en schenkingen ten behoeve van de programma’s Noodhulp en Kinderen in de Knel overstegen de verwachting. Binnen het programma Noodhulp zijn ook de baten uit de noodhulpacties via de Samenwerkende Hulporganisaties terug te vinden. Vooral de inkomsten uit de actie voor Nepal (€ 2.441k) vielen hier op. Hiertegen over staan ook weer extra lasten als gevolg van de subsidies en bijdragen die worden

gemaakt in het kader van deze en eerdere noodhulpacties. Ruim € 2.000k werd gespendeerd aan noodhulp ten behoeve van Nepal. De totale lasten in 2015 bedragen € 27.752k, hetgeen € 1.564k hoger is dan begroot. Bijzondere baten en lasten in 2015 Bijzondere baten en lasten komen met name voort uit noodhulpacties na rampen en specifieke projectfinancieringen. Bij noodhulpacties doet zich meestal het effect voor dat de inkomsten in enig jaar worden verkregen, hetgeen derhalve

Ruim € 2 miljoen werd gespendeerd aan noodhulp voor Nepal een positief resultaat genereert, terwijl de bestedingen pas in de hierop volgende jaren kunnen worden gerealiseerd. Dit heeft een negatieve impact op het resultaat. De invloed die deze posten hebben op het resultaat maakt een goede vergelijking met de begroting vaak lastig. 91


Indien we deze posten voor 2015 in kaart brengen schept dit het volgende beeld:

Bijzondere baten en lasten Kerk in Actie in 2015 (x € 1.000) Rekening 2015

Noodhulp SHO

Rekening 2015

Begroting 2015

Verschil

26.383

22.542

3.841

Baten: Baten eigen fondsenwerving

26.383

Verplichte bijdragen van gemeenten

450


3.489

2.571 172


172

Rentebaten

102

Overige baten

549

Bijzondere baten

450

450

917

600

317

102

125

-24

549

237

2.743

Totaal baten

312 2.743

31.145

2.743

31.145

23.954

7.191

18.845

4.387

15.100

17.549

3.091

5.528

5.480

Lasten: Doelstellingen subsidie en bijdragen Doelbestedingen via eigen organisatie

5.528

Bijzondere lasten

4.387

Totaal programma’s

24.373

Kostenbeheer en administratie

4.387

906


2.473

Totaal lasten Resultaat

-48 -4.387

25.015

23.029

-1.344

906

904

-2

2.473

2.255

-218

27.752

4.387

28.393

26.189

-1.563

3.393

-1.643

2.752

-2.234

5.627

Bijzondere baten en lasten Kerk in Actie in 2015 (x € 1.000) SHO actie Nepal

SHO actie Ebola

2.441

130

2.441

130


Ov.noodh acties

172

172

172

2.743

Doelstellingen subsidies en bijdragen

2.040

722

1.625

4.387

Bijzondere lasten

2.040

722

1.625

4.387

401

-591

-1.625

Resultaat

De noodhulpacties worden verantwoord binnen het programma Werelddiaconaat, het project Sociale noodfondsen is onderdeel van het programma Binnenlands diaconaat. Baten uit eigen fondsenwerving De baten uit eigen fondsenwerving waren in totaal € 3.841k hoger dan begroot. Dit kan worden verklaard uit zowel een stijging bij de 92

Rekening 2015 2.571

Subsidies van overheden Bijzondere baten

Sociale noodfnds

172

-1.643

inkomsten uit collecten, giften, schenkingen (€ 2.991k) als uit de bijdragen voor derden (€ 888k). De opbrengsten uit nalatenschappen waren nagenoeg gelijk aan de begroting (-€ 38k). Dit in tegenstelling tot voorgaande jaren, waarin een gestage daling van deze inkomsten waarneembaar was. Meer informatie over het onderwerp fondsenwerving is te tezen in hoofdstuk 8.

09. Toezicht, beheer en financiën

Conclusie bij het resultaat De zeer gunstige financiële ontwikkeling op het terrein van de vrijwillige geldwerving in 2015 kan een trendbreuk worden genoemde ten opzicht van de afgelopen jaren. Dit stemt Kerk in Actie dan ook zeer positief – de blijdschap en dankbaarheid hierover zijn groot. Kerk in Actie stelt zich echter de vraag of dit resultaat stabiel zal blijven of dat deze stijgende lijn zich doorzet. Pas wanneer Kerk in Actie over meerdere jaren een stijging in het resultaat heeft kunnen realiseren, is er sprake van een daadwerkelijke trendbreuk. Voor wat betreft de lasten kan worden geconcludeerd dat, na aftrek van de bijzondere posten, deze binnen de begroting zijn gebleven. Een onderbesteding bij de projectbestedingen buitenland was niet gepland. Deze gelden blijven

uiteraard beschikbaar voor de doelstelling in 2016. Bestedingsratio’s De kosten van Kerk in Actie zijn naar bestedingscategorieën in specifieke ratio’s uitgedrukt. Deze geven het volgende weer: • % ten opzichte van de totale lasten = waar is een uitgegeven euro aan besteed? • % ten opzichte van de totale baten = waar is een ontvangen euro naar toe gegaan? Tenslotte zijn de directe kosten fondsenwerving (dit betreft de inzet van fondsenwervers en de directe kosten m.b.t. fondsenwervingsprojecten) uitgedrukt in een percentage van de opbrengst uit collecten, giften en schenkingen.

Myanmar, WCM Dorpelingen oogsten rijst. WCM, partnerorganisatie van Kerk in Actie, geeft in Myanmar trainingen op het gebied van landbouw.

93


Ratio’s Kerk in Actie (x € 1.000) Begroting 2016

Begroting 2015

Rekening 2015

Rekening 2014

Rekening 2013

Subsidies en bijdragen

67,2%

67,0%

67,9%

69,4%

70,9%

Via eigen organisatie

20,8%

20,9%

19,9%

19,8%

19,7%

88,0%

87,9%

87,8%

89,2%

90,6%

8,8%

8,6%

8,9%

7,9%

6,5%

3,2%

3,5%

3,3%

2,9%

2,9%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

72,8%

73,3%

60,5%

80,8%

81,3%

22,5%

22,9%

17,7%

23.0%

22,6%

95,2%

96,1%

78,3%

103,7%

103,9%

9,6%

9,4%

7,9%

9,2%

7,5%

Norm % ten opzichte van de totale lasten Doelbestedingen:

Werving baten Kosten beheer en administratie

4,5-4,75%

% ten opzichte van de totale baten Doelbestedingen: Subsidies en bijdragen

60-70%

Via eigen organisatie Werving baten Kosten beheer en administratie

3,5%

3,8%

2,9%

3,4%

3,3%

Mutatie in reserves en fondsen

-8,2%

-9,3%

10,9%

-16,4%

-14,7%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

12,5%

12,5%

11,8%

12,7%

11,7%

% t.o.v. opbrengst vrijwillige geldwerving Kosten eigen fondsenwerving

9-12,5%

Doelbestedingen Subsidies en bijdragen Dit betreffen de direct met partners overeengekomen projectfinancieringen. Dit percentage geeft aan hoeveel procent van de baten aan directe steunverlening wordt besteed. Het percentage ten opzichte van de totale baten in 2015 is relatief hoog in vergelijking met andere jaren. Dit wordt met name veroorzaakt door de noodhulpacties. De opbrengsten zijn voor een deel in voorgaande jaren binnengekomen. Ten opzichte van de totale lasten is ook een hoger percentage waar te nemen. Ook dit heeft voornamelijk te maken met noodhulpprojecten. Via eigen organisatie Het betreft hier activiteiten die in het kader van de doelstelling vanuit de eigen organisatie, en dus niet via partners, worden uitgevoerd. Deze activiteiten liggen onder meer op het gebied van Binnenlands Diaconaat, voorlichting en communicatie en Interactief. 94

Kosten beheer en administratie Dit zijn de kosten die door de ondersteunende afdelingen van de dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (zoals Financiën, HRM en Facilitaire Zaken met huisvesting) aan Kerk in Actie worden doorberekend op basis van de begrote bezetting. Werving baten Hieronder worden verstaan: de kosten eigen fondsenwerving die specifiek betrekking hebben op de werving van de opbrengsten uit collecten, giften en schenkingen. Kosten met betrekking tot de werving van de overige baten worden niet apart gepresenteerd. Kosten eigen fondsenwerving Het percentage fondsenwerving valt in 2015 binnen de door Kerk in Actie gehanteerde norm van 9 tot 12,5%. Vanuit het Centraal Bureau Fondsenwerving is een norm gesteld van maximaal 25% van de opbrengsten vrijwillige geldwerving. Aan deze norm wordt ruimschoots voldaan.


9.9 Verkorte jaarrekening Balans

Activa (x € 1.000) Balans 31-12-2015

Balans 31-12-2014

Deelneming

1.000

1.000

Participatie

1.200

700

Leningen u/g Financiële vaste activa Vorderingen en overlopende activa

5

10

2.205

1.710

8.244

5.297

Liquide middelen

12.157

12.116

Vlottende activa

20.401

17.413

Totaal Activa

22.606

19.123

Balans 31-12-2015

Balans 31-12-2014

13.926

10.934

Passiva (x € 1.000) Reserves en fondsen Reserves Bestemmingsreserves Fondsen Bestemmingsfondsen Voorzieningen

4.240

3.839

18.166

14.773

257

304

Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal Passiva

4.183

4.047

22.606

19.123

95


Staat van baten en lasten Baten (x € 1.000) Beschikbaar voor de doelstelling

Rekening 2015

Begroting 2015

Rekening 2014

21.023

18.032

19.945

Baten uit eigen fondsenwerving Collecten, giften en schenkingen Nalatenschappen Bijdragen van derden

Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden

2.122

2.160

1.508

23.145

20.192

21.453

3.238

2.350

2.645

26.383

22.542

24.098

450

450

450

3.489

600

2.400


172

0

163

Bijdragen voor dienstverlening

394

141

157

Baten uit beleggingen (rentebaten)

102

125

197

82

75

88

Overige baten Opbrengst publicaties Diverse baten Totaal beschikbaar voor de doelstelling

73

21

45

156

96

133

31.145

23.954

27.598

Lasten (x € 1.000) Besteed aan doelstellingen

Rekening 2015

Begroting 2015

Rekening 2014

Programma's Zending Werelddiaconaat Binnenlands Diaconaat Werving baten (Kosten eigen fondsenwerving) Subtotaal

7.299

7.808

8.343

14.876

13.319

17.773

2.199

1.903

2.516

24.373

23.030

28.632

2.473

2.254

2.542

26.846

25.284

31.174

Beheer en Administratie (Staf en ondersteunende afdelingen) Directie Financiën & Control Human Resource Management

55

55

225

244

96

96

116

C&F- servicedesk

40

40

40

Facilitaire Zaken

489

488

486

906

904

940

Besteed aan doelstellingen

27.752

26.188

32.114

Beschikbaar voor de doelstelling

31.145

23.954

27.598

3.393

-2.234

-4.516

Totaal resultaat 96

55 225

09. Toezicht, beheer en financiën

Resultaatverdeling Resultaatverdeling (x € 1.000) Rekening 2015

Begroting 2015

Rekening 2014

Egalisatiereserve diaconaat

-12

-26

35

Revolving fund Zending

524

-873

-485

Revolving fund Werelddiaconaat

359

280

-407 574

Het resultaat is toegevoegd (+) of onttrokken (-) aan

Bestemmingsreserves

Revolving fund Kinderen in de Knel

1.194

Revolving fund Noodhulp

1.167

31

Egalisatiereserve ZZO

-220

-500

-228

Reserve Werelddiaconaat Protestantse kerk

-582

-13

-940

562

-13

-362

2.992

-1.114

-1.394

333

-500

-2.590

68

-620

-532

401

-1.120

-3.122

3.393

-2.234

-4.516

Reserve Zending Protestantse kerk

419

Bestemmingsfondsen Noodhulpfondsen Overige fondsen Totaal

Filipijnen, ACT Alliance Vanuit haar huis in Rizal runt deze Filipijnse vrouw een winkeltje. Hiervoor krijgt ze ondersteuning via ACT Alliance. Na een zware tyfoon hebben de wijkbewoners samen met ACT de handen ineen geslagen om zich beter te beschermen tegen toekomstige rampen.

97


Lasten doelstellingen (x € 1.000) Programma- en overige activiteiten Kerk in Actie Zending

Werelddiaconaat

Binnenl. diaconaat

Totaal progr.

Comm./ voorl.

Interactief

Totaal 2015

5.496

12.346

1.003

18.845

0

0

18.845

Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d.

47

111

21

179

0

0

179

- Activiteiten incl. uitbesteed werk

23

41

138

202

173

24

398

- Inzet van/aan andere progr. lijnen

21

33

132

186

0

0

186

1

0

95

95

52

0

147

- Publiciteit en communicatie

918

1.364

663

2.945

261

319

3.526

Huisvestingskosten

Personeelskosten

50

33

31

115

0

0

115

Kantoor en algemene kosten

79

33

57

169

28

35

232

6.635

13.962

2.140

22.736

515

378

23.629

Totaal lasten (voor doorbelasting) Beheer&administatie naar doelstelling

Medefinanciering andere progr.lijnen Totaal lasten doelstellingen

397

264

244

906

174

213

1.292

7.032

14.226

2.384

23.642

689

590

24.921

664

914

59

1.637

-689

-590

358

7.696

15.140

2.443

25.279

0

0

25.279

Lastenverdeling totaal (x € 1.000) Lasten doelst.

Werving baten

Kosten beheer&adm.

Rekening 2015

Begroting 2015

Rekening 2014

18.845

0

0

18.845

17.550

22.286

Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d.

179

0

0

179

118

203

- Activiteiten incl. uitbesteed werk

398

1.623

1

2.023

1.863

2.004

- Inzet van/aan andere progr. lijnen

186

0

27

213

109

176

- Publiciteit en communicatie Personeelskosten

147

0

0

147

177

174

3.526

479

446

4.450

4.489

4.957

Huisvestingskosten

115

0

246

361

324

271

Kantoor en algemene kosten

232

52

170

454

556

554

Dotaties aan voorzieningen

0

0

15

15

25

37

Doorbelaste kosten B&A vanuit C&F

0

319

386

705

684

757

Eigen inkomsten Totaal lasten (voor doorbelasting)

0

0

0

0

0

0

23.629

2.473

1.292

27.394

25.894

31.419

Doorbelaste kosten kosten beheer & administatie naar doelstelling

Medefinanciering andere progr.lijnen Totaal lasten doelstellingen 98

1.292

0

-1.292

0

0

0

24.921

2.473

0

28.035

25.894

31.419

358

0

0

358

294

696

25.279

2.473

0

28.393

26.188

32.114


Kosten directie en bestuur

Personeelskosten directie H. Feenstra algemeen directeur

Adjunct directeuren

Onbepaald

Onbepaald

36

7,2

Rekening 2015

Begroting 2015(*)

Rekening 2014

Dienstverband Aard (looptijd) Uren (voltijds werkweek) Parttime percentage

100%

20%

Periode

01/12

01/12

105

31

136

124

120

Vakantiegeld

8

2

10

9

9

Eindejaarsuitkering

9

3

12

10

10

122

36

158

143

139

10

2

12

12

13

24

4

28

34

27

34

6

40

46

40

189

179

Bezoldiging (x € 1.000) Jaarinkomen: Bruto loon/salaris

Variabel jaarinkomen Totaal jaarinkomen Sociale lasten Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten Overige beloningen op termijn Uitkeringen beëindiging dienstverband Totaal overige lasten en vergoedingen Totaal bezoldiging rekening 2015

156

42

198

Totaal bezoldiging begroting 2015

165

24

189

Totaal bezoldiging rekening 2014

157

22

179

(*) Aangepast wegens vergelijkingsdoeleinden. De heer Feenstra is algemeen directeur van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Dit betekent dat de totale kosten voor zijn functie hierop betrekking hebben. Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in 2015 14,1 procent, hetzelfde als in 2014.

99


8.10 Accountantsverklaring

100

Communicatie en fondsenwerving In 08.actie voor vluchtelingen

Geen opvangplek en een dichte grens Niet alleen werd het vluchtelingenkamp opgeheven,

elektriciteit tot hun beschikking. Velen werden

ook sloot de politie de grens tussen Griekenland en

weer teruggestuurd richting Athene.

Macedonië voor een grote groep vluchtelingen. De Evangelische Kerk in Griekenland, partner van Kerk

Protest

in Actie, bleef echter hulp verlenen aan gestrande

Het werk van de Evangelische Kerk in Griekenland bleef

vluchtelingen.

ondertussen doorgaan. De kerk doet dit in samenwerking met de lokale autoriteiten en andere organisaties. Vrijwilli-

In het Griekse plaatsje Eidomeni, vlakbij de grens met

gers van de kerk delen nu bij de grens voedsel en kleding

Macedonië, zette de Evangelische Kerk in Griekenland in

uit aan de vluchtelingen die daar gestrand zijn. “Steun aan

2015 een vluchtelingenkamp op. Hier konden vluchte-

vluchtelingen blijft hard nodig”, onderstreept medewerk-

lingen op doorreis naar Macedonië terecht voor onder-

ster Lydia Kaloteraki. “De vluchtelingen die Europa niet in

dak en voedsel. In december moest het kamp echter

mogen, zullen in Griekenland blijven. Soms naaien ze hun

opgeheven worden.

mond dicht, uit protest dat ze de grens niet over mogen.” De hulpverlening betekent een zware dobber voor deze

Kritisch

kerk, want de financiële situatie in Griekenland is nog

De politie liet bij de grens bovendien alleen nog maar

steeds nijpend. Kerk in Actie steunt daarom het werk van

vluchtelingen door uit Syrië, Irak en Afghanistan.

de kerk, net zoals diverse andere projecten voor vluch-

Hierdoor werd de situatie in Eidomeni uiterst kritisch,

telingen langs de Europese grens. De Evangelische Kerk

want dagelijks arriveerden duizenden nieuwe vluchte-

in Eidomeni ontving in 2015 5.000 euro van Kerk in Ac-

lingen. Vluchtelingen uit bijvoorbeeld Pakistan, Iran of

tie. “Ontzettend bedankt voor de hulp!” aldus Kaloteraki.

noordelijk Afrika brachten de nacht veelal buiten op de

“Die staat ons toe om ons werk voort te zetten, ondanks

grond door. In de winter hadden ze geen verwarming of

de problemen waar we voor staan.”

Eidomeni, Evangelische Kerk Griekenland Bij de grens met Macedonië verleent de Griekse kerk hulp aan vluchtelingen die daar gestrand zijn.

101


Colofon Kerk in Actie, juni 2016

ANBI-regels De regels voor Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI)

U kunt dit jaarverslag bestellen via de Servicedesk:

zijn gewijzigd. Elke instelling met een ANBI-status is verplicht

(030) 880 18 80 of downloaden via www.kerkinactie.nl.

een aantal gegevens (waaronder een uniek RSIN-nummer) op internet te publiceren, zodat geïnteresseerden deze eenvoudig

Samenstelling

kunnen raadplegen. In 2015 heeft de dienstenorganisatie van

Marusja Aangeenbrug, www.zinzatie.nl

de Protestantse Kerk de Colleges van Diakenen en de Federatie van Diaconieën uitgebreid geïnformeerd over de verplichtingen

Beeldredactie

waaraan diaconieën moeten voldoen om gebruik te kunnen

Marieke Viergever, www.overstekendbeeld.nl

blijven maken van de voordelen die verbonden zijn aan de ANBI-status. Vóór 31 december 2015 moest alles in orde zijn.

Vormgeving

Diaconieën zijn zelf verantwoordelijk voor de informatievoorzie-

Saskia Zwerver, Zwerver Grafische Vormgeving,

ning en de transparantie hiervan.

www.zwervergv.nl

Kerk in Actie is geen eigen rechtspersoon, maar maakt organisa-

Fotografie

torisch deel uit van de Protestantse Kerk in Nederland. Kerk in

Henk Blom (p. 13)

Actie is vindbaar onder het RSIN-nummer van de Protestantse

Janneke Driesprong (p. 69)

Kerk.

Gerrit Groeneveld (p.21) ICCO/Kerk in Actie (p.10, 15, 24, 27, 34, 40, 70/71, 72, 93)

Het RSIN-nummer van Kerk in Actie is: 813612809

ISARD (p. 48)

Het RSIN-nummer van de landelijke Protestantse Kerk is:

Paul Jeffrey/ACT Alliance (p. 6, 8/9, 22/23, 31, 32/33, 38/39, 46/47)

813612809

Kerk in Actie (p. 65)

Jaco Klamer (cover, p. 54/55)

Meer informatie:

Leena Lindqvist/ACT Alliance (p. 29)

www.kerkinactie.nl/anbi en www.protestantsekerk.nl/anbi

Patriarchaat Syrisch-Orthodoxe Kerk Damascus (p. 37) Anne Paul Roukema (p. 45, 66)

IBAN: NL 89 ABNA 0457 457 457

Chantal Spieard (p. 43)

t.n.v. Kerk in Actie, Utrecht

Maurits van Stuijvenberg (p. 59, 75)

BIC: ABNANL2A

Marieke Viergever (p. 53, 60/61, 62)

RSIN-nummer t.b.v. ANBI: 813 612 809

Conor Wall/ACT (p. 76/77) YfC Moldavië (p. 56)

Dit jaarverslag zal op 17 juni 2016 ter goedkeuring worden voorgelegd aan de kleine synode van de Protestantse Kerk in

Adres Kerk in Actie Postbus 456 3500 AL Utrecht Tel. (030) 880 14 56 E-mail: [email protected] Protestants Landelijk Dienstencentrum Joseph Haydnlaan 2a 3533 AE Utrecht Blijf op de hoogte Wilt u op de hoogte blijven? Abonneer u op de digitale nieuwsbrief Kerk in Actie Express via www.kerkinactie.nl/express. U kunt Kerk in Actie ook volgen via Facebook, Twitter, LinkedIn of YouTube. Delen van het werk van Kerk in Actie worden mede uitgevoerd namens tien oecumenische kerken: Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Bond van Vrije Evangelische Gemeenten, Genootschap der Vrienden (Quakers), Oud-Katholieke Kerk, Remonstrantse Broederschap, Unie van Baptistengemeenten, Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB, YMCA Nederland, Zevende Dags Adventisten en het Leger des Heils.

Nederland.


Jaarverslag Geloven in delen

Recommend Documents