JAARVERSLAG 2011 WAOWIAGROEPMAASTRICHTHEUVELLAND
INHOUDSOPGAVE JAARVERSLAG 2011 Voorwoord voorzitter WAOWIAGROEPMAASTRICHTHEUVELLAND Samenvatting jaarverslag 1) Activiteiten a) spreekuur en advieswerk b)cijfermatig en trends c)externe groepen d) signalering en beleidsbeïnvloeding 2) Voorgeschiedenis 3) Doel 4) Financiering 5) Bestuur en organisatie Bijlagen − uitkeringssituatie Maastricht juni 2011 − aantal arbeidsongeschikten landelijk − lijst met afkortingen − gemeenten met bovengemiddeld aantal arbeidsongeschikten − gegevens WAOWIAGROEPMAASTRICHTHEUVELLAND
Beste Lezer, vanaf 2009 is er sprake van een duidelijke economische teruggang. Ook het stelsel van uitkeringen zal weer drastisch veranderen. De uitkeringen, de WW en het ontslagrecht staan voortdurend ter discussie. In Maastricht schommelt het aantal arbeidsongeschikten de laatste jaren tussen de 7500 en 8000. Het aantal mensen dat afhankelijk is van de Wet Werk en Bijstand schommelt de laatste jaren tussen de 3500 en 4000. Het aantal bijstandsuitkeringen aan huishoudens (landelijk)met een aanvrager van 65 jaar of ouder is zeer sterk gestegen: van 18 duizend in 2000 tot bijna 40 duizend in 2011. Voor 2012 verwacht men dat er een toename zal zijn van 80.000 werklozen en dat het aantal armen in Nederland zal oplopen tot meer dan 1,2 miljoen. Gemeenten maken zich grote zorgen over alle plannen die het kabinet met de bijstand heeft. In 2013 worden gemeenten ook verantwoordelijk voor Wa-jongers en vanaf begin 2012 tellen alle inkomens in een huishouden mee om te bepalen of er nog recht is op een uitkering.Tijdens de spreekuren van onze vrijwilligers komen we veel ellende tegen die achter de cijfers schuil gaat.
De mensen zijn niet vrijwillig ziek of (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt geworden. De wil om voor zichzelf, het gezin, de samenleving of een werkgever weer actief te zijn is groot. Waar het meestal aan ontbreekt zijn (aangepaste) banen. Onze vrijwilligers ondersteunen en stimuleren mensen om actief voor hun belangen op te komen en zich in te zetten voor verbetering van hun positie. Zij dragen bij aan het versterken van het eigen inzicht in de individuele situatie. Van de andere kant komt men in een woud van regelingen en regelaars die hun telkens het gevoel geven dat er iets mis is met hun persoon. (eerst de regels en dan de mens)Voor de overheid gaat het om een bezuiniging met als adagio werk boven uitkering. Iedere keer opnieuw wordt het beeld opgeroepen dat het de schuld van mensen zelf is dat ze niet werkzaam zijn, en moeten leven van een uitkering. Gelukkig wil de gemeente Maastricht in 2012 niet tornen aan het armoedebeleid. De diverse gemeentelijke regelingen voor mensen in een kwetsbare positie blijven gehandhaafd. De ervaringen uit de spreekuren blijven we gebruiken om uitvoeringspraktijken en beleid en dus ook beleidsmakers en uitvoerders op het brede terrein van de sociale zekerheid te activeren en te beïnvloeden. Onze vrijwilligers: Micheline Aarts, Isabel van Dierendonck, Els Damsma, Nico Hermans, Marc Coenen, Jo van Hooren, Mirjam de Groof staan elke week middenin de misère van mensen die hulp zoeken, daarbij ondersteund door een juridische back-office, secretaris en voorzitter. Hun vrijwillige inzet is een vast baken voor de mensen die op dit terrein hulp zoeken. We verwachten voor 2012 een toename van mensen die om hulp of advies komen vragen. Daarom starten we met een spreekuur op de woensdagmorgen in het centrum. We verwachten dat de verslechteringen in 2012 zullen leiden tot meer maatschappelijke en individuele spanningen. Het werkplein zal een andere werkwijze hanteren, verhuizen of zelfs verdwijnen uit Limburg, waardoor mensen steeds meer gedwongen worden zaken zelf via internet te regelen. Misschien krijgt de samenwerking van sociale
diensten voor de regio in 2012 zijn definitieve vorm. Allemaal wijzigingen in een toch al sterk veranderende samenleving. Daarom zullen we ons inzetten voor samenwerking. Basis blijft onze solidariteit met medeburgers die het slecht getroffen hebben. Huup Peters, voorzitter
SAMENVATTING JAARVERSLAG Het aantal mensen dat een beroep doet op het spreekuur van de WAO/ WIA- GROEP MAASTRICHT & HEUVELLAND is in 2011 licht gedaald. Opmerkelijk is dat vooral in de laatste maanden van 2011 wel weer sprake is van een toename en de verwachting is dat dit ook in 2012 het geval zal zijn .De behoefte aan hulp, advies en informatie neemt toe. Voor veel cliënten wordt het steeds ingewikkelder en er komt steeds meer verantwoordelijkheid bij clienten zelf te liggen om uit de arbeidsongeschiktheidsituatie te komen. In de praktijk merken we dat cliënten zich vaak pas laat in het ziekteproces , tijdens de wet poortwachter of keuringsprocedure van de WIA melden bij ons spreekuur.
I
ACTIVITEITEN
a
Spreekuur- en advieswerk
Middels het spreekuur- en advieswerk werd ondersteuning geboden aan (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten en mensen in de ziektewet. Zij werden geholpen bij vragen en problemen rond uitkeringen, voorzieningen, uitvoeringspraktijk van het UWV, en regelingen die terugkeer naar eigen (betaald) werk mogelijk dienen te maken. Dit laatste geldt vooral voor de re-integratie inspanningen van werknemer en werkgever tijdens de Wet Verbetering Poortwachter. De sociale zekerheid in Nederland vergt van uitkeringsgerechtigden en werkenden een gedegen kennis van de wet- en regelgeving. Door hun meer zicht te bieden op de wettelijke en financiële regelingen en door uitleg van de procedures, hebben de spreekuurhouders bijgedragen aan het versterken van het eigen inzicht in de individuele situatie van de bezoekers van het spreekuur. Ook in 2011 werd door de WAO-WIA groep Maastricht hulp geboden aan mensen met vragen, die te maken hebben met ziekte en arbeids(on)geschiktheid en de relatie met uitvoeringsinstanties, Arbodiensten en werkgevers. Er vond ondersteuning plaats bij het opstellen van bezwaar- en/of beroepschriften. Er werden cliënten begeleid tijdens hoorzittingen van de uitkeringsinstantie. Daarnaast hielpen we cliënten bij het aanvragen van:de claimbeoordeling UWV, Deskundigen Oordeel(bij geschillen tussen werknemer en werkgever) en aanvraag voorzieningen in kader van re-integratie.
Deze spreekuren werden verzorgd door de spreekuurhouders, actieve vrijwilligers, op basis van hun ervaringsdeskundigheid, gevoed door actuele documentatie en bijscholing. Juridische ondersteuning wordt geleverd door een vrijwillige jurist buitendienst. In het kader van deskundigheidsbevordering werden ook in 2011 door het APL regionale scholingsdagen georganiseerd, zodat de spreekuurhouders adequaat op de hoogte blijven van de veranderende wet- en regelgeving.
b. Cijfermatig en trends In 2011 werden 76 consulten geregistreerd, waarvan 82 % mondeling tijdens de spreekuren en 12 % telefonisch. • •
14 14 8 8 28 12
Geslacht: 40%vrouwen, 60%mannen, Hulpvraag (per consult meerdere items mogelijk): gemiddeld waren er per consult 3 hulpvragen. ziektewet wulbz wga wao algemeen wet poortwachter
19 11 4 6 3
wia reintegratie ontslag (voorlopig)bezwaar ww
2
wwb
De beleving dat algemene informatie over WAO-WIA re-integratie en WAO-WIA - claimbeoordeling de meest voorkomende onderwerpen waren, komt overeen met de cijfers van het APL over heel Limburg. Er zijn enkele trends te vermelden. •Het
is tijdelijk rustig geweest op de spreekuren, de laatste maanden ontstond een grotere toeloop
•Veel
mensen zijn inmiddels murw geslagen door de aanhoudende wijzigingen voor uitkeringsgerechtigden. •Het
aantal mensen met WIA vragen neemt weer toe
•Het
aantal mensen dat een beroep deed op het spreekuur is in vergelijking met 2010 echter gedaald
•Gemiddeld
zijn er 3 hulpvragen per consult
•Er wordt
steeds meer een beroep gedaan op ondersteuning en begeleiding richting UWV, zowel bij verzekeringsarts, als arbeidsdeskundige en bij het maken van bezwaar. •Er wordt
steeds meer ondersteuning gevraagd tijdens de WULBZ en de re-integratie inspanningen om terug te keren bij eigen werkgever.
c
Externe groepen
De WAO-WIA groep Maastricht neemt via een afgevaardigde deel aan het Maastrichts Minima Overleg, en aan het Platform Gehandicaptenbeleid Maastricht. Een lid vertegenwoordigt het APL in de cliëntenraad van het UWV Limburg. Eén lid is ook lid van het APL-bestuur. Een lid is lid van het regiocoördinatoren overleg van het APL. d
Signalering en beleidsbeïnvloeding
De activiteiten van de WAO-WIA groep Maastricht zijn primair gericht op het ondersteunen en stimuleren van mensen om actief voor hun belangen op te komen en zich in te zetten voor verbetering van hun positie. Het gaat hierbij ook om werknemers tijdens ziekte (WULBZ) of mensen in de Ziektewet (zonder werkgever)om gedeeltelijk en volledig Arbeidsongeschikten (WAO, IVA en WGA). Het is niet voldoende om alleen uitkeringsgerechtigden zelf te stimuleren, te activeren en te ondersteunen, maar het is ook van belang om beleidsmakers en -uitvoerders binnen het brede werkgebied van de sociale zekerheid aan te spreken, te stimuleren, te activeren en te beïnvloeden. Registratiegegevens en signalementen vanuit de spreekuren worden door onze groep doorgegeven aan het APL. Ook de voorlichtings- en discussiebijeenkomsten die het APL organiseert leveren signalen op. Tenslotte vormen ook de eigen ervaringen die arbeidsongeschikten inbrengen tijdens melddagen, een grondslag waarop beïnvloeding van uitvoeringspraktijken en beleid gestoeld zijn.
Meer dan vijftien jaar spreekuur- en advieswerk heeft ons gesterkt in onze mening dat veel arbeidsongeschikten zeer gemotiveerde mensen zijn die al het mogelijke doen en gedaan hebben om uit de WAO/WIA te blijven, of om eruit te geraken. Hoe het dan komt dat dit maar ten dele lukt, ondanks de re-integratie instrumenten, daar kan men slechts naar gissen. Reden is dat er geen cijfers zijn van geslaagde of in een later stadia gestrande trajecten bekend zijn. Wij zijn er echter van overtuigd dat het veelal niet aan de zieke of arbeidsgehandicapte werknemer ligt.
2
Voorgeschiedenis
Eind 1992 werd aan de Stichting Trajekt gevraagd of deze ruimte kon bieden voor het ontwikkelen van activiteiten van de WAO/AAW- groep Maastricht in oprichting. Deze groep wordt gevormd door vrijwilligers die zelf ook aangewezen zijn op een van deze regelingen. Via het houden van spreekuren en het verzorgen van informatiebijeenkomsten willen deze mensen hun lotgenoten ondersteuning en advies geven. De groep maakt deel uit van het Arbeidsongeschikten Platform Limburg (APL), dat ondersteund wordt door enkele adviseurs, die mede verbonden zijn aan Odyssee Training, Opleiding, Coaching en Advies. Maastricht was tot 1992 een van de weinige grotere plaatsen in Limburg waar nog geen spreekuurpunt was. De groep heeft drie jaar gefunctioneerd onder de hoede van Stichting Trajekt. De financiering verliep ook in het kader van Trajekt. Deze wijze van financiering werd problematisch toen er een spreekuurpunt bij kwam. Naast stijging van de kosten was met name de verdeling van de algemene kosten een probleem. Overleg met Trajekt resulteerde in het voorstel van Trajekt aan de WAO/AAW-groep om naar zelfstandige financiering te zoeken. Vanaf 1996 wordt de WAO/AAW- groep gesubsidieerd door de gemeente Maastricht. Toen is ze ook rechtspersoon geworden, in de vorm van een stichting. Vanaf 2002 is de naam veranderd in “WAO -groep Maastricht” omdat de Algemene Arbeidsongeschiktheidswet al enkele jaren verdwenen is. In 2009 is de WIA toegevoegd, zodat we het nu de WAO-WIA groep Maastricht & Heuvelland is.
3 Doel De WAO- groep Maastricht behartigde ook in het afgelopen jaar 2011 de belangen van mensen met een uitkering krachtens de Ziektewet, de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA), de Wet op de Arbeidsongeschiktenverzekering (WAO), de WAJONG en de WAZ en de Werkloosheidswet, alsmede het verlenen van ondersteunende begeleiding en informatie op het gebied van genoemde wetten. 4 Financiering Voor de financiering van de activiteiten is aan de Stichting WAO- groep Maastricht gedurende vier jaar een gemeentelijke subsidie toegekend, onder de regeling "vrijwilligerswerk". Vanaf 2000 komt de subsidie uit de zogenaamde sociaal - culturele regeling. 5 BESTUUR EN ORGANISATIE De WAO- groep Maastricht is een Stichting zonder winstoogmerk en aangesloten bij de vereniging Arbeidsongeschikten Platform Limburg (APL). Uit de leden van deze organisatie wordt een provinciaal bestuur gekozen, en het APL presenteert zich als een ondersteunend orgaan. Het APL verzorgt kadertrainingen voor bestuursleden en spreekuurhouders van de aangesloten groepen.
Het bestuur van de WAO- groep Maastricht bestond in 2011 uit de volgende leden: • de heer P. van Weersch, interim voorzitter • de heer H. Peters, vanaf december voorzitter • de heer F. Steinbusch, secretaris/penningmeester Andere leden van de groep zijn: de heer N. Hermans, spreekuurhouder, coördinator, mevrouw M. Aarts, spreekuurhoudster , begeleidster UWV, mevrouw I van Dierendonk spreekuurhoudster, notulist mevrouw M. de Groof, spreekuurhoudster, de heer M. Coenen, spreekuurhouder, begeleider UWV, lid cliëntenraad UWV, mevrouw E. Damsma pr medewerkster en spreekuurhoudster, de heer J. van Hooren spreekuurhouder in opleiding. De heer P. van Weersch van het APL neemt regelmatig deel aan de vergaderingen om de communicatie met het APL te onderhouden. I.v.m vacature voorzitter heeft hij tot december 2011 het voorzitterschap op zich genomen. De groep komt eens in de twee maanden bij elkaar om de spreekuren en informatiemiddagen te regelen, en om ervaringen uit de spreekuren te bespreken.
Voor het coördineren van de uitvoering van de centrale projecten en activiteiten komen de regiocoördinatoren van het spreekuur- en advieswerk van het APL zes keer per jaar bijeen. Voor de groep Maastricht is de heer N. Hermans de vertegenwoordiger. De heer Hermans verzorgt tevens de coördinatie tussen de spreekuurhouders De relatie met het UW(uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen) verloopt nu via een delegatie van het APL in de cliëntenraad van het UWV. Het spreekuur wordt tweemaal per week gehouden in Maastricht : Iedere maandag middag van 13.00 tot 15.00 uur ( na telefonische afspraak) in het Buurt Loket“Manjefiek Malberg”, Iedere dinsdagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur in “La Bellettsa”in Heugemerveld. Daarnaast hebben we in Gulpen op donderdag spreekuur op telefonische afspraak. Al deze spreekuren werden verzorgd door, actieve vrijwilligers (als spreekuurhouders), op basis van hun ervaringsdeskundigheid, gevoed door actuele documentatie en bijscholing.
Bijlage 1 Uitkeringssituatie gemeente Maastricht juni 2011 (Cijfers CBS:gewijzigd 31 januari 2012, verschijningsfrequentie: per kwartaal)
juni
beroepsbevolking
2011
82545
per 1000 bijstand
47
3880
wao
52
4292
wia
16
1321
wajong
24
1981
ww
25
2064
totaal
164
13537 Is 16,4%
Bijlage 3 Lijst van afkortingen AAW APL Arbowet ASB BIA
Algemene Arbeidsongeschiktheidswet Arbeidsongeschikten Platform Limburg Arbeidsomstandighedenwet Aangepast SchattingsBesluit (Tijdelijke wet) Beperking inkomensgevolgen arbeidsongeschiktheidscriteria CBBS Claim Beoordelings- en Borgings Systeem IRO Individuele Re-integratie Overeenkomst IVA Regeling Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten PRIB Persoonsgebonden Re-integratie Budget REA Wet Re-integratie Arbeidsgehandicapten TRI Tijdelijke Regeling Inkomensgevolgen herbeoordeelde arbeidsongeschikten UWV Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen VLZ Verlenging Loondoorbetaling bij Ziekte WAJONG Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten WAO Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering WAZ Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen Wet BEU Wet Beperking Export Uitkeringen WGA Regeling Werkhervatting gedeeltelijk Arbeidsgeschikte WIA Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen WULBZ Wet Uitbreiding Loondoorbetaling bij ziekte WW Werkloosheidswet
Bijlage 4 Gemeenten met een bovengemiddeld aandeel personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (meer dan 70 per 1 000), juni 2010
Bijlage 5
Secretariaat : F. Steinbusch Pomonahof 19 6215 RM Maastricht Voorzitter Huup Peters Telefoon 06-20302957 www.waowiamaastrichtheuvelland.nl
[email protected] [email protected]
Kamer van Koophandel 41079163. Vrijwilligers: Micheline Aarts, Mirjam de Groof, Isabel van Dierendock, Jo van Horen, Marc Coenen, Els Damsma, Nico Hermans, Harrie Kerkhoffs (ict)
