jaarverslag 2011 De cijfers en het verhaal
Voorwoord Een Moria-jaar kenmerkt zich door dynamiek. In dit jaarverslag over 2011 leest u daarover. Naast het aanbieden van het Moria-programma werd aan groei en ontwikkeling gewerkt. Medewerkers, directie, bewoners, stagiaires, vrijwilligers en bestuur hebben veel in beweging gezet. Misschien nog meer dan al het geval was, heeft de bewoner tijdens zijn verblijf in Moria een centrale plaats in het bege leidingsproces. De gezamenlijke reflectie op het programma van Moria heeft duidelijk zicht gegeven op de te volgen koers. De omstandigheden van de start van Moria in 1994 zijn ver anderd. De doelstelling van Moria is niet veranderd: jonge mannen vanuit en na hun detentietijd een nieuwe kans geven – en soms zelfs meer dan één keer.
Justitie, donateurs, fondsen en de direct betrokken mede werkers maken het mogelijk dat ieder jaar een aantal jonge mannen aan een ‘tweede leven’ kan beginnen. De cijfers in het jaarverslag zijn concrete bewijzen van het resultaat van al die inspanningen. Namens het bestuur en de directie dank ik allen hartelijk voor de grote inzet. U als lezer wens ik niet alleen leesplezier, maar ook dat u geraakt wordt door wat jonge mannen, met vallen en opstaan, bereiken. Jacques Scholte f.m.s. voorzitter
In het verslag kunt u lezen dat deze doelstelling alleen gehaald kan worden met enorme inzet en passie van iedereen die bij Moria betrokken is. Dat zijn veel mensen! Verwijzers vanuit gevangenissen, sociale instellingen, het Ministerie van Veiligheid en
Samenvatting
2011 is voor Moria een jaar van groeien geweest – en groeien gaat niet vanzelf. De doelgroep van Moria ver andert, door allerlei oorzaken, en dus moet ook onze begeleiding veranderen. We bereiden ons bovendien voor op het einde van de financiële ondersteuning van de religieuzen, die ons al deze jaren hebben geholpen. Dat stelt andere eisen aan de financiering, de verslag legging en de borging van de kwaliteit van ons programma. Veel van het werk dat we in 2011 verzetten wordt pas in 2012 zichtbaar, als de veranderingen in onze aanpak en de organisatie hun beslag krijgen. Ondertussen ging het begeleidingswerk natuurlijk door. We hadden in totaal 34 bewoners intern en 12 jongemannen extern. Deze laatste groep wordt begeleid als ze een eigen woning hebben gevonden.
2•
Jaarverslag 2011
Op het gebied van scholing en werk is de economische crisis goed voelbaar. Het is moeilijker geworden om bewoners aan een baan te helpen, ook al investeren ze zelf veel energie in hun scholing. Moria verandert, maar wil in de kern hetzelfde blijven. We willen een huis zijn waar jonge (ex-)delinquenten worden gezien, en waar ze de kans krijgen een nieuw bestaan op te bouwen. Het doet ons goed te merken dat velen ons daarbij steunen, op allerlei manieren. We zullen dat in november ook vieren, op onze 18e verjaardag. Wellicht met u?
De cijfers van 2011 Het jaar 2011 begon moeizaam: we kampten met een onder bezetting van de kamers. Halverwege het jaar is het aantal kamers uitgebreid van 15 naar 17. Hierdoor hebben we de onderbezetting van het eerste kwartaal kunnen compenseren met een overproductie gedurende de rest van het jaar. Dit is zichtbaar in de grote instroom gedurende het eerste kwartaal. In totaal hadden we in 2011 34 bewoners.
Kwantitatieve resultaten Aanmelding, intake en instroom
2011 2010
Aanmeldingen
52 45
Waarvan afgewezen
29
15
Na ontvangst intakeformulieren
24
13
Na eerste intakegesprek
4
2
Na tweede intakegesprek
1
0 13
Moria werkt samen met het Ministerie van Veiligheid en Justitie. In het peiljaar waren tien kamers gereserveerd voor deelnemers die binnen een verplicht kader bij onze stichting geplaatst werden. Moria heeft ruimschoots aan het afgesproken aantal plaatsingen voldaan, getuige het hoge bezettingspercentage van justitiële plaatsen. De deelnemers vielen bijna allemaal onder de zogenaamde Doelgroep 2populatie, hetgeen betekent dat ze kampen met verslavingsof psychische problematiek, dan wel zwakbegaafd zijn. Een deel van de justitiële plaatsingen is na afloop van de titel overgegaan in vrijwillige plaatsingen. Moria bood in 2011 aan 8 mensen een kans om zonder justitiële verplichting óf financiering het traject te doorlopen. Het aantal aanmeldingen nam iets toe. Het aantal afwijzingen op grond van het aanmeldingsformulier nam sterk toe. Vooral omdat de psychiatrische of verslavingsproblemen van de kandidaten te groot waren om binnen Moria te begeleiden.
Waarvan zelf teruggetrokken uit procedure
6
Waarvan nog in procedure op 31 december 2010/2009
1
3
Waarvan aangenomen
22
14
Justitiële plaatsingen
20
9
Bijzondere voorwaarden bij (deels)
8
3
voorwaardelijke veroordeling
Penitentiair Programma (PP)
10
4
Artikel 43.3 Pbw
5
1
Schorsing preventieve hechtenis
2
0
ISD-maatregel (Inrichting Stelselmatige Dader)
1
0
PIJ-maatregel (Plaatsing in een Inrichting
0
1
voor Jeugdigen)
Vrijwillige plaatsingen
11
5
1
5
15
7
Bezettingspercentages Totale bezetting: 102% Bezetting justitiële plaatsen (10 kamers): 111% Bezetting Doelgroep 2*: 100%
Bewoners Instroom Uitstroom Bewoners
Teruggetrokken van deelname vóór komst of in eerste week Waarvan ingestroomd in 2011
31-12-2011
in 2011
in 2011
1-1-2010
11 23 20 14
* Het betreft deelnemers die kampen met verslavingsof psychische problematiek, dan wel zwakbegaafd zijn.
Cijfers per Instroom Instroom Uitstroom Uitstroom kwartaal 2011 2010 2011 2010 1e kwartaal
9
4
5
4
2e kwartaal 4 3 3 2 3e kwartaal
6
3
7
5
4e kwartaal
4
6
5
8
23 16 20 19
Bezetting residentiële fase (in huis) Hoe is het toch met?
Coen Boshart is in januari 2011 op zichzelf gaan wonen (via Moria). Sindsdien is zijn situatie stabiel en zit hij goed in zijn vel. Helaas heeft hij door de slechte arbeidsmarkt nog geen werk, maar hij werkt een aantal dagen per week op de werkplaats van Moria. Begin 2012 is het huurcontract van zijn woning op zijn naam geschreven.
Groep
2011
2010
Aantal bewoners
34
28
Bewoners met justitiële titel
26
19
Bewoners op vrijwillige basis
8
9
Instromers
23 16
Uitstromers
20 19
Bezetting fase van individueel wonen
2011
2010
Aantal bewoners
12
10
Jaarverslag 2011
•3
Kwalitatieve resultaten Werk en scholing Arbeids- en scholingassessment (beoordeling
23
kwaliteiten en competenties) Een betaalde baan verworven
9
Werkervaringsplaats of stage verworven
10
VCAbasis-diploma behaald
Begin van samenwerking met Kairos
9
VCAvol-diploma behaald
1
Zaagcertificaat bosbouw behaald
2
Rijbewijs behaald
1
Heftruck diploma behaald
3
Electro VAR1 diploma behaald
1
Horeca opleiding behaald
1
ALO opleiding (nog bezig)
1
Budgetbeheer 34 Schuldsanering 33 Begeleiding bij zelfstandig wonen
12
Koppeling aan een vrijwilliger
5
Begeleiding bij contacten met familie
15
Begeleiding met bij contact met justitiële instellingen
26
zoals reclassering
Doorverwijzingen Kairos 10 Iriszorg 6
Kairos is de polikliniek van de Pompestichting, een instelling voor forensische psychiatrie. In het najaar van 2011 begon een samenwerking tussen Moria en Kairos: psychotherapeute Helmi Wilbers is elke twee weken een ochtend in de villa van Moria. De mensen van Moria en Kairos vonden elkaar zonder enige moeite. Het is verleidelijk dat te verbinden met de naam van de polikliniek: kairos is oud-Grieks voor ‘het juiste moment’, vooral gebruikt in termen van stuurmanskunst: het juiste moment om bij te sturen. En Moria betekent natuurlijk ‘plaats waar wordt gezien’. De werkelijkheid is eigenlijk net zo prozaïsch. Met de ver andering van de doelgroep van Moria kreeg het team meer behoefte aan kennis over psychische aandoeningen en behandelingen. Kairos begeleidde al sommige bewoners, en dat nam toe. Het was dus het juiste moment om echt aan samenwerking te gaan bouwen: om de bewoners van Moria beter te kunnen zien.
GGZ 1
Reden uitstroom
2011
2010
Doorstroom naar individueel begeleid wonen
8
10
Penitentiair Programma succesvol afgerond
0*
1
Begeleid naar RIBW
1
0
Liever zelfstandig woonruimte
5
0
Niet begeleidbaar
2
2
Problematisch alcohol en drugsgebruik
3
3
Overtreding van justitiële voorwaarden
1
0
Psychiatrische problematiek
0
0
Recidive
0 1
Niet behalen fase 1
0
(Moria buiten)
* 9 mensen hebben een PP bij Moria doorlopen en goed afgerond, maar zijn na afloop niet direct uitgestroomd
Hoe is het toch met?
Alexander Drijver heeft sinds juli 2011 zijn eigen woning (via Moria). Hij krijgt ambulante begeleiding. Hij is een tijdje werkloos geweest, maar heeft gelukkig sinds december 2011 weer een vaste baan in de asbestverwijdering. Op dit moment begint hij aan een schulds aneringtraject. Het gaat goed met hem.
4•
Jaarverslag 2011
2
In 2011 begon Helmi Wilbers, psychotherapeut bij Kairos, met regelmatige bezoeken aan Moria. Elke twee weken is zij een ochtend in de villa ‘beschikbaar voor wat dan ook’, legt teamcoördinator Conny Stuart uit. ‘Dat betekent bijvoorbeeld dat stafleden met concrete vragen komen: hoe moet ik het gedrag van een bewoner begrijpen? Hoe kan ik er zo goed mogelijk mee omgaan?’ Ook schuiven er geregeld bewoners aan voor een kennis making en een gesprekje over hoe het met hen is. Dat helpt de drempel te verlagen om vrijwillig een therapie of leefstijl-
Hoe is het toch met?
Danny Evers heeft sinds december 2011 zijn eigen woning (via Moria). Hij heeft een goede bezoekregeling kunnen treffen met zijn ex, met betrekking tot zijn dochter. Dit vindt hij erg fijn. Hij ziet zijn dochter nu elke week een dag en om het weekend het hele weekend. Helaas is hij op dit moment werkloos, maar hij is druk aan het solliciteren.
training te gaan volgen bij Kairos. Ook verkort het de aan meldingstijd voor zo’n begeleiding, zodat een jongen snel na zijn komst naar de villa extra begeleiding krijgt. ‘Bewoners willen vaak zelf ook weten of ze bijvoorbeeld ADD hebben, of ADHD’, zegt Conny. ‘Dat geeft ze zicht op waar het steeds is misgegaan. Helmi heeft zo veel ervaring met deze doelgroep, ze kan heel snel inschatten wat een bewoner nodig heeft, of waar wij mee te maken krijgen. Ook kan ze met eenvoudige tests vaststellen dat een bewoner bijvoorbeeld zwakbegaafd is, of juist manipulatief’. Helmi Wilbers komt graag naar de villa van Moria: ‘Het sterke van Moria is dat de bewoners terechtkomen in een mooie, huiselijke omgeving waar hen structuur wordt geboden. Het is duidelijk wat er van hen verwacht wordt. Moria biedt uitzicht, toekomst.’ Tegelijk komt Moria kennis tekort voor de doelgroep die nu in huis komt. ‘Er is te weinig inhoudelijke aansturing’, zegt Helmi. ‘Het is goed om meer structureel aandacht te besteden aan de psychische omstandigheden van de bewoners. Dat is met mijn komst begonnen.’ Moria wil een huis blijven en geen kliniek worden. De benadering van de staf blijft gericht op verbondenheid met bewoners.
De mensen van Moria staan naast de bewoners, het zijn geen behandelaars. Toch is het nodig, in de huidige praktijk, om meer zicht te krijgen op verschillen tussen de bewoners, en de eisen die dat aan de staf stelt. Ook is het nodig om als staf op een lijn te zitten. In de psychopathologie heet dat ‘splitsing’: een bewoner vertelt verschillende verhalen tegen verschillende begeleiders, en doet daar zijn voordeel mee. ‘Maar voor de behandeling is het van belang dat een bewoner heldere grenzen ervaart’, zegt Helmi Wilbers. Inmiddels werken Moria en Kairos ook aan de afstemming van de intake. De twee organisaties hebben hun eigen pro cedures, die elkaar soms aanvullen. Er zijn al aanmeldingen geweest bij Moria waarbij Kairos het tweede gesprek voerde.
“Het sterke van Moria is dat de bewoners terechtkomen in een mooie, huiselijke omgeving waar hen structuur wordt geboden.” ‘We hebben ook aanmeldingen besproken waar wij over twijfelden’, vertelt Conny. ‘Als een jongen een te zware of te complexe problematiek hebben, dan kunnen wij hem niet helpen en verziekt hij de sfeer in huis. Dat willen we voorkomen.’ In het verleden selecteerde Moria jongens die gemotiveerd waren om hun leven een andere richting te geven. Met de nieuwe doelgroep is het hoogst haalbare vaak dat die motivatie gaandeweg ontstaat. Dat is een heel ander uitgangspunt. Hoewel de doelgroep van Moria nu meer overlap heeft met die van Kairos en Iriszorg (verslavingszorg), blijft Moria een luxe positie hebben. Kairos heeft meer met dwang te maken en verzorgt ook door de rechter opgelegde behandelingen. Moria heeft de vrijheid om een bewoner die niet wil of kan meekomen weg te sturen.
Hoe is het toch met?
Steven Austin heeft een baan als kok en wil verder studeren op de hotelschool. Hij heeft een eigen appartement, met een extra kamer, want hij hoopt dat hij zijn zoontje op een dag naar Nederland kan halen. Hij ziet in Nederland meer kansen voor zijn kind dan in de Bronx, in New York, waar hij nu woont. Klik op www.youtube.com/watch?v=bCAoCeqE2N0 om een portret te zien, een onderdeel van de film Ik kom iets later, schat.
Jaarverslag 2011
•5
Wetenschap helpt! In 2011 gingen Moria en Corine de Ruiter aan de slag. De bekende Maastrichtse hoogleraar forensische psychologie is enthousiast over de positieve aanpak van Moria. Haar studenten onderzoeken deze aanpak en helpen die te ver beteren. De eerste studente van Corine de Ruiter deed begin 2011 een onderzoeksstage. Zij bracht visies van medewerkers en bewoners in kaart, en vergeleek die met internationale literatuur over positieve psychologie. Aan medewerkers werd gevraagd wat zij denken dat werkt, en aan bewoners wat daadwerkelijk geholpen heeft. De belangrijkste uitkomst was dat de positieve benadering van Moria gedragen wordt door de medewerkers en gewaardeerd door de bewoners. ‘Maar die laatsten vinden de mensen van Moria soms ook wat naïef’, vertelt De Ruiter. ‘Ook vinden ze dat de begeleiders soms te veel overnemen. Ze mogen de jongens meer stimuleren om zelf lastige problemen op te lossen.’ Uit de wetenschappelijke literatuur over positieve psychologie – een vakgebied in ontwikkeling – zijn twee voorwaarden te halen voor het werk van Moria. De eerste is dat goed onderzocht moet worden wat de ‘criminogene factoren’ zijn van een deelnemer aan een programma: waardoor gaat iemand de fout in? De tweede is dat men moet investeren in werk, opleiding en huisvesting: de randvoorwaarden voor ex-delinquenten om een eigen bestaan op te bouwen. ‘Moria is heel goed in het creëren van die beschermende factoren’, zegt Corine de Ruiter, ‘maar er is nog te weinig focus op de risicofactoren. Het zou goed zijn als er meer kennis in de organisatie komt over psychopathologie.’ De staf van Moria nam deze conclusie serieus. Ten eerste door meer te gaan samenwerken met Kairos, waarover u elders in dit jaarverslag leest. Ten tweede door een pilot te beginnen met studenten van de nieuwe masteropleiding
Hoe is het toch met?
Roxanne Schmitjes, stagiaire woonbegeleiding: ‘Ik ben sinds juli 2011 stagiaire bij Moria. Wat me opvalt is dat het hier echt om maatwerk en samenwerking gaat. Dat betekent dat je niet bij een protocol begint, maar bij waar een bewoner staat in zijn leven. Samen kijken we dan wat hij nodig heeft.’
6•
Jaarverslag 2011
Hoe is het toch met?
Marcel Pormes, woon- trajectbegeleider: ‘Moria is voor mij een nieuw avontuur, ik werk hier pas sinds december. Na 17 jaar bij justitie kan ik nu op veel kleinere schaal werken. Dat trekt me aan. De eerste tijd ben ik vooral vragensteller geweest: waarom doen we dit? En waarom zo? Dat is leerzaam voor mij – en voor de mensen die hier al langer werken.’
forensic psychiatry. De eerste student is in september 2011 begonnen, de tweede loste haar een half jaar later af. Deze klinische stagiaires doen onderzoek om inzicht te krijgen in de aandoeningen, onderliggende problemen en andere risicofactoren van bewoners. De resultaten van dat onderzoek zullen verwerkt worden in het programma, om de kans op recidive te verkleinen.
Aan medewerkers werd gevraagd wat zij denken dat werkt, en aan bewoners wat daadwerkelijk geholpen heeft. Voor Corine de Ruiter is Moria een interessante plek, waar haar studenten veel kunnen leren. ‘En ik vind het leuk om met wetenschappelijke kennis de praktijk te helpen ver beteren’, zegt ze. ‘Moria heeft veel bronnen om verder mee te bouwen, wij zijn er een van.’ In de toekomst zou De Ruiter ook willen helpen om bewoners te testen als ze weer vertrekken. ‘Zo krijgen we op den duur inzicht in wat werkt. Om die verantwoording wordt ook steeds meer gevraagd. Het gaat me dan niet om afvinklijstjes, daarin is de overheid soms doorgeschoten, maar om onderzoek dat echt dienstig is aan het primaire proces: jonge mensen weer op weg helpen.’
Help en hoera! We worden volwassen 2011 was een jaar van voorbereiden op veranderingen. De initiatiefnemers trekken zich financieel terug in 2015. Gelukkig blijven de zusters van Julie Postel, de fraters Maristen en de fraters van Utrecht op allerlei manieren bij Moria betrokken. Als bestuursleden, vrijwilligers, sympa thisanten. Maar toch, Moria komt op eigen benen te staan. Dat is noodzakelijk. Maar ook gewoon en goed, zo gaat het leven.
Hoe is het toch met?
Helen van den Doel, beleidsmedewerker: ‘In 2011 zijn we gestart met het maken van de omslag naar een geformaliseerde organisatie, vanwege de te behalen HKZ-certificering. Dat vergt een andere manier van werken, terwijl we ook onszelf willen blijven. Maar het heeft zeker voordelen: we gaan transparanter werken. Niet alleen voor de buitenwacht, maar ook voor onszelf.’
In 2012 worden we achttien jaar. Volwassen. 2011 stond in het teken van ons klaar maken voor het eindexamen dat we moeten doen voordat we het vertrouwde huis toch een beetje verlaten.
ontwikkeling, vinden we, mits we maximaal tijd kunnen blijven besteden aan de bewoners en niet de hele tijd formulieren hoeven invullen. Met verantwoorden van wat je doet is overigens niks mis, dat is normaal en goed.
Dat eindexamengevoel heeft veel met Justitie te maken. Sinds 2004 werken we elk jaar wat meer samen. Nu is het Ministerie van Veiligheid en Justitie onze belangrijkste opdrachtgever. Ze kopen plaatsen bij ons in, wij bieden mensen het Moria-programma en Justitie betaalt daar weer voor. In 2011 werd duidelijk dat er veel gaat veranderen.
Moria wordt in 2012 achttien jaar. We gaan het vieren. Dat we volwassen worden, een eigen stem hebben en op eigen benen staan. Dat we de dingen niet meer voetstoots voor waar aannemen, maar wel in onszelf zijn gaan geloven.
Straks, vanaf 1 januari 2014 om precies te zijn, is er geen subsidierelatie meer, maar een inkooprelatie. Met de Directie Forensische Zorg van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Gelukkig is deze hele mond vol wat beter behapbaar af te korten tot: DForZo. (Wordt uitgesproken als ‘Dieforzoo’). Die nieuwe samenwerking met DForZo brengt behoorlijk wat veranderingen met zich mee. Deelnemers moeten geïndiceerd worden zoals bij de AWBZ. Het Moria-programma moet aan nieuwe eisen voldoen en worden gecertificeerd, het bestuur wordt Raad van Toezicht, dat soort dingen. Moria dient te voldoen aan de kwaliteits- en veiligheidseisen van de Stichting HKZ (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector). In 2011 is onze beleidsmedewerker, Helen van den Doel, samen met adviesbureau Transmissie begonnen met de opzet en invoering van een kwaliteitssysteem. Een goede
Hoe is het toch met?
Frank Pothoff, arbeidstoeleider: ‘Tegen de jongens zeg ik wel eens: “Het gaat niet altijd om de bestemming, ook om de reis”, en: “Kijk niet te ver vooruit, dan lijkt de weg korter”. Afgelopen jaar kon ik mezelf die adviezen ook geven. Ik heb moeten leren wat meer achterover te leunen waar het de organisatie betreft. Het komt wel goed.’
We hebben veel geleerd waar anderen van kunnen profiteren. We leven in een tijd waarin alles meetbaar, controleerbaar en afrekenbaar moet zijn. Er is verlegenheid over de vraag hoe je inspiratie of idealisme vormgeeft in je dagelijks werk. En tegelijk is daar een breed verlangen naar. De religieuzen die Moria begonnen zijn, hadden het lef het anders te doen en (ex-)gedetineerden met andere ogen te zien. Deze religieuzen hebben al die jaren gezorgd voor de ruimte om dat idealisme vorm te geven in structuren en beleid. Iets om bij stil te staan en om vast te houden. André Stuart, directeur
Vieren en leren In het najaar bestaat Moria achttien jaar. Dat willen we vieren met iedereen die zich bij ons betrokken voelt. Op woensdagmiddag 28 november kunt in LUX in Nijmegen een gevarieerd programma bijwonen, onder leiding van journalist en presentator Cees Grimbergen. We willen niet alleen vieren, maar ook bespreken wat we geleerd hebben en wat ons te doen staat.
Zet de datum vast in uw agenda! Een uitnodiging volgt.
Cees Grimbergen
Jaarverslag 2011
•7
Stichting Moria ziet ex-gedetineerde jongvolwassenen met andere ogen. Door opvang, begeleiding en voorlichting wil Moria met én voor hen werken aan een nieuw toekomstperspectief. Moria is erkend door het Ministerie van Justitie. De Stichting is een initiatief van de Fraters Maristen, de Zusters van Julie Postel en de Fraters van Utrecht, en wordt financieel en moreel ondersteund door congregaties, fondsen en 2000 particuliere donateurs.
Stichting Moria Louiseweg 12 6523 NB Nijmegen T 024 329 76 80 F 024 329 76 89
[email protected] www.stichtingmoria.nl http://twitter.com/stichtingmoria KvK 41058854 Bank 15.78.35.367
Colofon | Uitgave: Stichting Moria | Eindredactie: Arjan Broers | Teksten: André Stuart, Frank Pothoff, Helen van den Doel, Arjan Broers | Foto’s: André Stuart, Helen van den Doel, Arjan Broers; de foto van Cees Grimbergen is van Wim Kluvers | Ontwerp en opmaak: Nies en partners bno
