Ja a rv er sl ag 2 010 Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland
1
2
Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland Jaarverslag 2010
’ s - G r a v e n h a g e , a p r i l 2011
3
voorwoord
‘De Nederlandse economie verdient een consumptief kredietmarkt die weer gezonde groeicijfers gaat noteren’
4
D
a a r wa a r de stor m van de kredietcrisis enigszins begint te luwen en de financiële sector zich herstelt van de klappen van de afgelopen jaren, is van een rustige situatie ten aanzien van nieuwe wet- en regelgeving nog lang geen sprake. Ook de markt voor consumptief krediet bevindt zich daarbij voortdurend in het middelpunt van de belangstelling. De v fn is in al deze discussies een constructieve gesprekspartner en blijft bij de verschillende dossiers wijzen op de specifieke omstandigheden en merites van de Nederlandse markt. Deze markt wordt immers nog steeds getypeerd door een relatief zeer forse hypothekenmarkt en een, zeker in internationaal perspectief, geringe markt voor consumptief krediet. In de discussies die met de gedragstoezichthouder en het ministerie van Financiën zijn gevoerd over het Toetskader Hypotheken heeft de v fn zich dan ook sterk gemaakt voor de belangen van huiseigenaren om de mogelijkheid te behouden om naast een hypothecair krediet ook nog een consumptief krediet te kunnen afsluiten. Een gezonde leenmarkt is een leenmarkt waarin de consument eenvoudig kan overstappen naar een andere aanbieder. Steeds strengere regels ten aanzien van de verstrekking van consumptief krediet zorgen er echter voor dat steeds meer consumenten vast zitten aan hun aanbieder. De v fn is van mening dat er een einde moet komen aan de ‘lock-up’ en zal hiertoe in 2011 wijzigingen voorstellen in haar gedragscode.
zouden ‘hit and run’-praktijken juist weer terug kunnen keren in de markt. De v fn zal alles in het werk stellen om het huidige beloningsmodel met een vergoeding van aanbieder naar intermediair in tact te laten. Naar het zich laat aanzien, zal de Europese Richtlijn Consumentenkrediet in 2011 toch echt worden geïmplementeerd in Nederland. De implementatie zal leiden tot extra documenten die de consument moet doorworstelen. Het is nog maar de vraag of de consument met de implementatie van de Richtlijn beter af is. Kredietverlening is verantwoord als deze plaatsvindt conform de VFNgedragscode, niet als de stapel contracten en voorwaarden dikker wordt. De Nederlandse markt voor klassiek consumptief krediet is in het afgelopen jaar verder gedaald. De productie van nieuwe kredieten in 2010 ligt daarbij op het niveau (zonder inflatiecorrectie) van 1997. Gezonde consumptief kredietverlening is van groot belang voor de Nederlandse economie. Consumptief krediet is een belangrijke aanjager voor bestedingen door de consument en hiermee een essentiële katalysator van economische groei. Daarom verdient de Nederlandse economie een consumptief kredietmarkt die weer gezonde groeicijfers gaat noteren. De v fn zal zich dan ook inspannen voor een grotere beschikbaarheid van consumptief krediet voor de consument. m a r t i n a a l d e r s Voorzitter
De term provisie is in de afgelopen jaren een besmet begrip geworden. Door excessieve provisies bij betalingsbeschermers, die als separaat product worden aangeboden bij een consumptief krediet, is het vertrouwen van de consument geschaad. Niettemin leidt juist het huidige beloningsmodel bij consumptief krediet tot een evenwicht in de belangen van consument, intermediair en kredietaanbieder. Daar waar het huidige provisiemodel bij consumptief krediet vervangen zou worden door een fee-model
5
oNTWIKKELINGEN IN NEDERLAND T o e t s k a d e r H y p o th e k e n
Algemene Maatregel van Bestuur
Het Toetskader Hypotheken, zoals dat is opgesteld door de AFM, heeft in 2010 tot veel discussie geleid. De plannen die grosso modo de beperking van de verstrekking van hypotheken tot 112% van de waarde van de woning, het beperken van uitzonderingssituaties waarin hypotheken kunnen worden verstrekt die volgens het inkomen niet passend zijn, en een betere aansluiting van de gedragscodes voor consumptief en Hypothecair Krediet behelzen, zijn door de minister van Financiën opgenomen in een Algemene Maatregel van Bestuur die is voorgelegd aan de Raad van State. Tegelijkertijd hebben de banken de mogelijkheid gekregen tot 1 februari 2011 om met alternatieve voorstellen te komen die dan wel een vergelijkbare uitwerking zouden moeten hebben. De VFN heeft zich er in dit dossier met name sterk voor gemaakt dat de aanscherping van het verstrekkingsbeleid voor Consumptief Krediet (verplicht gebruik van een fictieve annuitaire of bruto maandlast van de hypotheek als woonlast bij het bepalen van het maximaal te verstrekken consumptief krediet) geen onderdeel zou moeten uitmaken van de betreffende AM v B. De VFN heeft richting de AFM en het ministerie van Financiën bepleit dat een verzwaring van de eisen ten aanzien van Consumptief Krediet ongewenst en onnodig is. De plannen uit het Toetskader zouden immers leiden tot de niet uit te leggen situatie dat een huurder, met dezelfde netto woonlasten, meer consumptief krediet zou kunnen verkrijgen dan een huiseigenaar. Dit terwijl huiseigenaren over het algemeen beter in staat zijn om te voldoen aan hun financiële verplichtingen. De VFN heeft begrip getoond voor het beperken van de verstrekking van hypotheken. In internationaal perspectief is Nederland immers de absolute koploper waar het gaat om de relatief uitstaande hypotheekschuld. Bij consumptief krediet is echter precies het omgekeerde aan de orde. In Nederland wordt relatief zeer weinig consumptief krediet verstrekt. De “lock-up” in de markt voor consumptief krediet zou bovendien door de plannen verder kunnen verzwaard: een steeds groter deel van de consumenten kan door de almaar strengere eisen aan kredietverlening niet meer overstappen naar een andere aanbieder.
Alternatieve voorstellen
Gezien de onvrede met de voorliggende voorstellen heeft de VFN een aantal alternatieve voorstellen ingediend. De VFN heeft bepleit dat bij de verstrekking van Hypotheken de maandlasten van een consumptief krediet altijd op minimaal 2% van de kredietlimiet gesteld dienen te worden. Het restschuld-risico, dat wordt gevreesd door de AFM, zou naar mening van de VFN beter beperkt kunnen worden door aanvullende voorwaarden te verbinden aan de verstrekking van aflossingsvrije Consumptieve Kredieten. Daarnaast heeft de VFN gewezen op de absolute noodzaak van een level playing field ten aanzien van de wijze waarop de verschillende soorten aanbieders de netto woonlasten vaststellen en verifiëren. In 2011 zal de VFN verder spreken met de AFM en het ministerie van Financiën om te komen tot een betere aansluiting tussen consumptief en hypothecair krediet. De VFN zal zich hierbij blijven inzetten voor een alternatief dat huiseigenaren de mogelijkheid blijft bieden om een consumptief krediet af te sluiten, en tegelijkertijd de administratieve lasten van kredietaanbieders zo veel mogelijk beperkt.
6
C o n s u m e r C r e d i t D i r e ct i v e De Richtlijn 2 0 0 4/4 8/EG oftewel de Consumer Credit Directive was voor de v fn in 2010 een van de belangrijke dossiers. Na een lang voorbereidingstraject is een deel van de Nederlandse beoogde wetgeving in november uiteindelijk toch behandeld door de Tweede Kamer. De ingangsdatum van de Richtlijn was 1 juni 2010. De trage implementatie in Nederland heeft er zelfs toe geleid dat de Europese Commissie Nederland heeft gemaand om snelheid te maken op dit dossier. De VFN heeft in samenwerking met onder andere VNO-NC W / MK B Nederland en de BOVAG een krachtige lobby gevoerd richting de Tweede Kamer ten aanzien van de relatie tussen de financieringsovereenkomst (die na implementatie van de Richtlijn binnen twee weken door de consument kan worden herroepen) en de gerelateerde koopovereenkomst. In het voortraject van de parlementaire behandeling was namelijk door de minister van Justitie de indruk gewekt dat de ontbinding van de financieringsovereenkomst ook zou kunnen leiden tot de ontbinding van de gelieerde koopovereenkomst. De VFN heeft succesvol bij de fracties van VVD en CDA bepleit dat ontbinding van de financieringsovereenkomst niet zou moeten leiden tot de ontbinding van de koopovereenkomst. Een dergelijke gevolgtrekking zou immers onredelijk bezwarend zijn voor retailers en autodealers die goederen leveren die gefinancierd worden. De VFN heeft dan ook aangedrongen op de uitdrukkelijke mogelijkheid voor consumenten en kredietaanbieders om in de koopovereenkomst rechtsgeldig afspraken te kunnen maken over de gevolgen van het ontbinden van de financieringsovereenkomst. Dit voorstel dat vervolgens door VVD en CDA is ingebracht bij de plenaire behandeling van het voorstel is tijdens het debat helaas afgewezen door de staatssecretaris van Justitie. De staatssecretaris bepleitte dat de uitleg van de Richtlijn niet anders kon zijn dan dat de koopovereenkomst ook ontbonden dient te worden als de consument er voor kiest om de financiering te ontbinden. De Tweede Kamer heeft helaas ingestemd met de toelichting van de staatssecretaris en vervolgens het wetsvoorstel geaccordeerd. Uiteraard was met de instemming van de Tweede Kamer het parlementaire traject nog niet voltooid. De VFN heeft, nadat de wet door de Tweede Kamer voor behandeling is aangemeld bij de Eerste Kamer, de commissie voor Justitie van de Eerste Kamer gewezen op de onjuiste uitleg van de Richtlijn en op de meer wenselijke wijze waarop het betreffende issue door andere landen is geregeld. De Eerste Kamer zal begin 2011 de verdere procedure vast stellen rond de behandeling van het wetsvoorstel.
W e t- e n R e g e l g e v i n g P r o v i s i e s In het verslagjaar is door de verschillende consumenten- en brancheorganisaties heftig gedebatteerd over gewenste aanpassing van de wet- en regelgeving rond provisies. Naar aanleiding van het door SEO uitgevoerde onderzoek naar de effecten van de provisieregelgeving op het gedrag van consumenten, adviseurs en aanbieders, heeft de minister van
7
Financiën in oktober een brief gestuurd naar de Tweede Kamer met de beoogde maatregelen rond provisies. De minister heeft in de betreffende brief aangegeven dat de transparantie omtrent de aard, kwaliteit en prijs van de dienstverlening dient te verbeteren en heeft verder een provisieverbod aangekondigd voor complexe financiële producten, inkomensverzekeringen en betalingsbeschermers. In de brief van de minister is ten aanzien van consumptief krediet aangegeven dat ‘minder evident’ is hoe omgegaan dient te worden met provisies, omdat de huidige regelgeving juist een verbod betreft voor de adviseur om inzake advisering of bemiddeling in consumptief krediet een vergoeding (‘fee’) te bedingen bij de consument. De VFN heeft in overleg met het ministerie van Financiën, voorafgaand aan de verzending van de brief, sterk aangedrongen op het uitsluiten van Consumptief Krediet bij het provisieverbod. Het invoeren van fee’s voor de advisering en bemiddeling in consumptief krediet zou immers het risico op ‘hit-and-run’-praktijken in de Consumptief Krediet markt terugbrengen. Een provisieverbod bij consumptief krediet zou de markt weer terug kunnen werpen naar de situatie begin jaren ’90 toen kredieten eindeloos werden overgesloten zonder dat dit in het belang was van de consument. De bepalingen ten aanzien van provisies bij consumptief krediet zijn toen juist ingevoerd om deze “hit-and-run” praktijken te vermijden. Gezien de veelal ongenuanceerde discussies in de Tweede Kamer over dit onderwerp zal de VFN in 2011 alle zeilen moeten bijzetten om de huidige regelgeving ten aanzien van provisies te behouden.
LANDELI J K IN F ORMA T IESYS T EEM S C H ULDENREGIS T RA T IE ( LIS ) In maart heeft de minister van Financiën een Quick Scan naar de Tweede Kamer verzonden waarin de verschillende mogelijkheden voor het verbeteren van de kredietwaardigheidstoets worden geïnventariseerd. Uitgangspunt hierbij is dat naar een oplossing wordt gezocht die schuldenproblematiek kan voorkomen en vermijden. In de Quick Scan heeft de minister zijn voorkeur aangegeven om door middel van wetgeving de functie van het LIS een wettelijke basis te geven. Met de voorkeur die door de minister is aangegeven komt het LIS een stap dichterbij. Eerder was immers door het College Bescherming Persoonsgegevens in verschillende lezingen aangegeven dat het boogde LIS niet voldeed aan de eisen die worden gesteld door de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Door het LIS een wettelijke verankering te geven zal de afweging van het belang van het voorkomen van problematische schulden en de privacy aspecten op andere gronden kunnen plaatsvinden. Overigens is de Quick Scan, ondanks de verzending naar de Tweede Kamer in maart, in het verslagjaar niet verder behandeld. De ontwikkelingen in de Nederlandse politiek hebben geleid tot aanhoudende verschuiving van het betreffende debat. De Tweede Kamer zal zich dan ook pas in 2011 uitspreken over haar voorkeuren ten aanzien van het LIS .
8
W e tt e l i j k m o r a t o r i u m s ch u l d h u l p v e r l e n i n g Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft onderzoek laten verrichten naar de wenselijkheid van een breed wettelijk moratorium in de schuldhulpverlening. Aanleiding voor het onderzoek was de bevinding uit het onderzoek “Schulden?, de gemeente helpt!’” dat schuldhulpverlening effectiever kan zijn als crediteuren verplicht zijn om hun invorderingsmaatregelen tijdelijk te staken in het kader van een minnelijke schuldregeling. Het rapport naar aanleiding van het onderzoek concludeert echter dat een wettelijk moratorium zou leiden tot een inbreuk op de rechten van schuldeisers; daarnaast stelt het rapport dat het waarschijnlijk is dat knelpunten in de schuldhulpverlening beter kunnen worden bestreden door zelfregulering, en dat het onwaarschijnlijk is dat een wettelijk moratorium zou leiden tot meer oplossingen in het minnelijke traject. De VFN is verheugd dat de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op basis van het onderzoek ook heeft besloten dat het niet gewenst en noodzakelijk is om een moratorium wettelijk te verankeren. De VFN steunt de lijn dat verschillende vormen van zelfregulering tot effectieve oplossingen kunnen leiden, zonder dat verhaalsrechten van schuldeisers daarbij hoeven te worden aangetast.
NEN N o r m e n Sch u l d h u l p v e r l e n i n g Binnen de NEN-Normcommissie Schuldhulpverlening is veelvuldig gediscussieerd over de aanpassing van de looptijd van een minnelijke schuldregeling naar een standaard periode van 36 maanden. Daar waar in de norm eerder was vastgelegd dat schuldenaren met een goed financieel perspectief ook in een langere periode kunnen voldoen aan hun betalingsverplichtingen, wensten NVV K en VNG terug te komen op deze afspraak. De VFN heeft gepoogd om de verschillende partijen op één lijn te krijgen door op een alternatieve wijze invulling te geven aan het gewenste maatwerk in de schuldhulpverlening. Gezien de inflexibiliteit bij een aantal partijen om te komen tot een acceptabele oplossing, heeft de VFN haar positie in de commissie heroverwogen en uiteindelijk besloten om haar deelname te beëindigen. Tegelijkertijd heeft de VFN haar leden geadviseerd om zeer kritisch te zijn ten opzichte van de aangeboden regelingen in het minnelijke traject. Een aflossingsperiode van 36 maanden zal immers in veel gevallen geen recht doen aan de financiële positie en met name het financiële perspectief van de schuldenaar.
9
O N T W I K K E L I N G E N I N E U RO P A De Europese belangen van de VFN worden behartigd door Eurofinas. Eurofinas is de organisatie van gespecialiseerde consumptief kredietverstrekkers in Europa. Bij Eurofinas zijn brancheorganisaties aangesloten uit 18 landen. De leden van Eurofinas vertegenwoordigen een portefeuille van 720 miljard en verstrekken jaarlijks voor 320 miljard consumptief krediet. Belangrijke dossiers voor Eurofinas in 2010 waren, naast de Consumer Credit Directive uiteraard, Responsible Lending and Borrowing, Data Protection en Credit Intermediation. Daarnaast heeft Eurofinas actief bijgedragen aan de studie die door de Europese Commissie is uitgevoerd naar renterestricties. Het jaarlijkse congres van Eurofinas vond in 2010 plaats in Hamburg. Het congres biedt een goede mogelijkheid om te netwerken met collega’s uit heel Europa. Gastsprekers geven inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen rond de verstrekking van consumptief krediet in Europa.
Gezicht op Hamburg vanaf de Elbe
Publicaties van Eurofinas
10
EXTER N E CONTACTEN S T I C H T ING B UREAU KREDIE T REGIS T RA T IE Stichting BK R heeft in het verslagjaar meerdere malen middels persberichten inzicht geboden in de ontwikkeling van het betaalgedrag van Nederland. In 2010 is een stabilisatie opgetreden in het betaalgedrag. Na een aantal jaren waarin het percentage kredietnemers met betalingsproblemen is gestegen, is deze stijging in 2010 tot stilstand gekomen. Door Vodafone, T-mobile en K PN/Telfort is in 2010 het besluit genomen om de registratie van GSM-klanten bij BK R te beëindigen per 01-01-2011. De telecombedrijven stoppen met registreren vanwege de ‘disproportionele gevolgen voor hun klanten’. Vanuit de wens om problematische schulden te voorkomen, is de beëindiging van de registratie van de telecombedrijven slecht nieuws. Onderzoek van BK R heeft namelijk aangetoond dat wie een achterstand op een telecomcontract heeft, 12 keer zoveel kans maakt om opnieuw in de financiële problemen te komen. Alle aanbieders van kredieten, creditcards en dergelijke zijn aangesloten bij het BK R . In 2010 werden in het CK I (Centraal Krediet Informatiesysteem) van het BK R 18.005.000 toetsingen uitgevoerd, dit betekent een significante daling ten opzichte van 2009. De forse daling in het aantal geregistreerde kredieten en personen is uiteraard met name terug te voeren op de beëindiging van de registratie van telecomcontracten. De VFN heeft zitting in het bestuur van BK R . Per 1 januari 2011 zal de nieuwe governancestructuur van BK R worden geïmplementeerd.
C I J F ERS C EN T RAAL KREDIE T IN F ORMA T IESYS T EEM 2010 2009 Aantal geregistreerde personen Totaal aantal kredieten Aantal beëindigde kredieten Aantal lopende kredieten Aantal raadplegingen in CK I
9.267 17.746 7.027 10.719 18.005
11.573 25.610 9.476 16.135 19.322
Cijfers x 1.000
NEDERLANDSE VERENIGING VOOR VOLKSKREDIE T In het begin van het verslagjaar is veelvuldig gediscussieerd over de looptijd van schuldregelingen in het minnelijke traject. De Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVV K) heeft gezamenlijk met VNG en Divosa het voorstel ingebracht in de NEN-normcommissie om in alle gevallen een looptijd van 36 maanden te hanteren. De VFN heeft zich verzet tegen dergelijke standaardisering omdat het mogelijk moet blijven om schuldenaren met een goed financieel perspectief een langere termijn te bieden om aan alle verplichtingen te kunnen voldoen.
11
Met de wet gemeentelijke schuldhulpverlening, waarvan behandeling was voorzien in 2010, worden de gemeenten grotendeels verantwoordelijk gesteld voor de schuldhulpverlening. De NVV K heeft, mede in het kader van deze wet, gepleit voor een wettelijk moratorium in het minnelijke traject van de schuldhulpverlening. In het verslagjaar waren NVV K en VFN vertegenwoordigd in de begeleidingscommissie van het onderzoek dat in opdracht van het ministerie van SZ W is uitgevoerd naar de wenselijkheid van een dergelijk moratorium. In het onderzoek werd geconcludeerd dat een wettelijk moratorium niet proportioneel zou zijn en dat door middel van bredere convenanten dezelfde doelstellingen gerealiseerd zouden kunnen worden. De behandeling van het wetsvoorstel is, mede door de val van het kabinet, doorgeschoven naar 2011.
N e d e r l a n d s e v e r e n i g i n g va n F i n a n c i e r i n g s a d v i s e u r s De Nederlandse Vereniging van Financieringsadviseurs (NVF) is een belangrijke ketenpartner voor de VFN. Door de leden van de NVF wordt immers een aanzienlijk deel van de kredietportefeuille van de VFN-leden beheerd en gedistribueerd. In het verslagjaar is met de NVF veelvuldig overlegd over de mogelijke uitwerking van het dreigende provisieverbod voor consumptief krediet. Zowel NVF als VFN is hierbij van mening dat het instellen van een provisieverbod de dreiging van ‘hit and run’-praktijken in de markt voor consumptief krediet terug zou brengen.
N a t i o n a a l i n s t i t u u t b u d g e t v o o r l i cht i n g De voorbeeldbegrotingen die jaarlijks worden opgesteld door het Nationaal Instituut Budgetvoorlichting (NIBUD) vormen belangrijke input voor de leennormen in de VFN Gedragscode. De VFN Gedragscode waarborgt dat de consument die een lening afsluit voldoende financiële ruimte beschikbaar houdt om te voldoen aan de door het NIBUD vastgestelde kosten van levensonderhoud. In 2010 heeft het NIBUD de resultaten van een onderzoek gepresenteerd naar de wijze waarop leners hun lening ervaren. Het onderzoek wijst volgens het NIBUD onder andere uit dat de voorlichting richting leners op een andere manier moet worden gebracht. Het NIBUD propageert in dit kader de Risicometer Lenen.
OVER H EDEN EN T OE Z I C H T H OUDERS Ook in het verslagjaar heeft veelvuldig overleg plaatsgevonden tussen de VFN en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Het door de AFM gepresenteerde voorstel voor het beperken van de verstrekking van Hypotheken, en de hieraan gekoppelde strengere acceptatiecriteria voor huiseigenaren die een Consumptief Krediet aanvragen, vormde een belangrijk gespreksonderwerp.
12
Met de ministeries van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid is afgestemd over de beoogde plannen rond het Toetskader Hypotheken, de wijzigingen in het provisiestelsel en de wijzigingen in het minnelijke traject schuldhulpverlening.
NEDERLANDSE VERENIGING VAN B ANKEN Tot en met september 2010 was het secretariaat van de VFN ondergebracht bij de NV B (Nederlandse Vereniging van Banken). Vanaf 1 oktober heeft de VFN een zelfstandige kantoorruimte die is ondergebracht aan de Benoordenhoutseweg in Den Haag. Secretariaat vfn aan de Benoordenhoutseweg in Den Haag
Door de gezamenlijke belangen op verschillende dossiers, wordt veelvuldig gestreefd naar gezamenlijke posities. Zo is in 2010 samengewerkt op dossiers als het Toetskader Hypotheken, het eventuele provisieverbod voor consumptief krediet en de Consumer Credit Directive.
13
I N T E R N E OR G A N I S A T I E LEDEN De VFN-leden zijn dochterondernemingen van(internationale) algemene banken, merkgebonden autofinanciers en zelfstandige financieringsmaatschappijen. Op basis van het uitstaande saldo Consumptief Krediet vertegenwoordigen de leden 95% van het uitstaand saldo op basis van de definitie van Financieringsmaatschappijen die door het CBS wordt gehanteerd. Toegetreden leden in 2010
Klarna bv, Amsterdam NVF Voorschotbank bv, Amsterdam
Leden die hebben opgezegd in 2010
PaySquare bv, Utrecht SNS Regio Bank n v, Utrecht
Toegetreden geassocieerden in 2010
Business Lease Nederland bv, Zeist Credit Life International n v, Venlo JJ & G Finance, Heino Experto Credite Ltd, Den Haag
Geassocieerden die hebben opgezegd in 2010
Agin Timmermans, Bergen op Zoom GGN Tijhuis & Partners, Meppel Experto Credite Ltd, Den Haag
Leden per december 2010
Alcredis Finance bv, Vianen ALFAM Consumer Credit, Bunnik BMW Group Financial Services, Rijswijk FCE Bank plc (Ford Financial Netherlands), Amsterdam fga Capital Netherlands bv, Lijnden InterBank n v, Amsterdam Klarna bv, Amsterdam De Lage Landen International bv, Eindhoven Landelijke Disconterings Maatschappij n v, Nijkerk LaSer Nederland bv, `s-Hertogenbosch Mercedes-Benz Financial Services bv, Rijswijk MKG Bank, Schiphol-Rijk NVF Voorschotbank bv, Amsterdam PSA Finance Nederland bv, Rotterdam RC I Financial Services bv, Schiphol-Rijk Ribank n v, Amsterdam Santander Consumer Finance Benelux bv, Utrecht Volkswagen Bank, Amersfoort Financieringsmaatschappij “Zuid-Holland” c v, Rockanje
14
Op 28 augustus is ons erelid en onze oud-voorzitter mr. dr. Pieter G. Vonk overleden. De heer Vonk heeft de VFN voorgezeten in de periode van 1963 tot 1980. Met het overlijden van de heer Vonk heeft de VFN een warm en betrokken erelid verloren.
In memoriam
De heer (Frits) G.L.J. van Gorp
Erelid
GEASSO C IEERDE LEDEN Sinds 1997 kunnen ondernemingen die niet in aanmerking komen voor het lidmaatschap zich als ‘geassocieerde’ bij de VFN aansluiten. Geassocieerde leden per december 2010
Business Lease Nederland bv, Zeist Cardif Schadeverzekeringen n v, Oosterhout CMS Derks Star Busmann, Utrecht Credit Life International n v, Venlo Credit Yard Group bv, Eindhoven DaVinci Advies bv, Amsterdam eOS Nederland bv, Tilburg Experian Nederland bv, Den Haag Fiditon bv, Amsterdam Genworth Financial Lifestyle Protection, Arnhem Groenewegen & Partners Gerechtsdeurwaarders, Utrecht Groep Gerechtsdeurwaarders Nederland (GGN), Utrecht Groep Gerechtsdeurwaarders Nederland (GGN) ,Van Mastrigt & Partners, Den Haag Van der Hoeden Mulder Gerechtsdeurwaarders en Juristen, Amsterdam HOIST bv, Den Bosch Incassade, Leeuwarden InVesting bv, Hilversum JJ & G Finance bv, Heino Jongejan Wisseborn Gerechtsdeurwaarders, Harderwijk Lindorff bv, Zwolle M.G. de Jong, Gerechtsdeurwaarders & Incassokantoor, Arnhem Nederlandse Deurwaarders Associatie bv, Amersfoort Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (n v v k), Den Haag Schuman Incasso & Gerechtsdeurwaarders bv, Ede Tempelman-De Niet Gerechtsdeurwaarders, Tiel Ultimoo Capital bv, Woerden Vesting Finance Holding bv, Hilversum The Warranty Group Europe, Amsterdam Weggemans Incasso & Gerechtsdeurwaarders, Emmen
SE C RE T ARIAA T Het secretariaat van de VFN is gevestigd in Den Haag. Bert Reitsma is secretaris van de VFN en wordt hierin ondersteund door Marie-Louise Tazelaar (secretaresse). De secretaresserol is tot en met september ingevuld door Mariana Pieters en Norma Wijdenes.
15
C OMMUNI C A T IE De VFN initieert, onderhoudt en informeert zowel interne als externe contacten. De pers, VFN-leden en geassocieerde leden, toezichthouders en het ministerie worden proactief van de voor hen relevantie informatie voorzien.
B ES T UUR Per ultimo 2010 zag het bestuur er als volgt uit:
Van links naar rechts Martin Aalders (voorzitter), Bert Reitsma (secretaris), Kees Droppert, Lex Goudswaard, Jan Speksnijder, John Zwijgers (penningmeester)
Martin Alders, Voorzitter John Zwijgers, penningmeester PS A Finance Nederland bv Jan Speksnijder, Alfam Consumer Credit Kees Droppert, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Lex Goudswaard Financieringsmaatschappij “Zuid-Holland” C V
ALGEMENE LEDENVERGADERING De Algemene Ledenvergadering vond op donderdag 29 april plaats in Buitenplaats Amerongen. Tijdens de vergadering hebben de leden besloten om een aantal wijzigingen door te voeren in de VFN-gedragscode. Met ingang van 2010 zullen de leden jaarlijks invulling geven aan een self assessment. Het self assessment biedt een goed instrument voor de leden om te bepalen of er nog in lijn wordt geopereerd met de VFN-gedragscode. De leden hebben verder besloten om in die gevallen waarbij kredietgerelateerde adviesfee’s worden meegefinancierd in het aan te bieden krediet, de betreffende fee’s niet rechtstreeks uit te betalen aan het intermediair. Door deze fee’s in eerste instantie aan de consument te betalen, ontstaat voor de consument optimale transparantie ten aanzien van de te betalen bedragen.
16
Martin Aalders is door de leden benoemd als nieuwe voorzitter van de VFN. Martin Aalders is Jan Speksnijder opgevolgd. Jan Speksnijder heeft met de overdracht een vierjarig voorzitterschap afgerond. Martin heeft tijdens de vergadering de belangrijkste VFN-thema’s in het afgelopen en het komende jaar toegelicht zoals de implementatie van de Consumer Credit Directive, het Toetskader Hypotheken en het LIS . Het jaarverslag van BK R werd traditiegetrouw toegelicht en uitgereikt aan de voorzitter van de VFN door de heer van den Bosch, algemeen directeur van BK R .
Jeroen Smit, auteur van ‘De Prooi’ was gastspreker tijdens het openbare gedeelte van de vergadering en hield een boeiend betoog over de nieuwe rol van financiële dienstverleners in het licht van de kredietcrisis.
W ERKLUN C H ES De werklunches hebben een belangrijke informatie- en netwerkfunctie binnen de VFN. In restaurant De Kloosterhoeve in Harmelen werden ook in 2010 weer vier boeiende lunches georganiseerd die tot doel hebben de leden en geassocieerde leden in een informele sfeer te informeren over relevante ontwikkelingen in de bedrijfstak. Op de werklunch van 9 maart gaf de heer Herman Peeters van LaSer Nederland bv, een presentatie over de organisatie van crisismanagement bij LaSer Nederland bv. Bij de werklunch van 1 juni heeft Bart Jochems van Marlot een presentatie verzorgd over de communicatiestrategie van de VFN. Tijdens de werklunch van 14 september gaf de heer Ruud de Hollander, Hoofd Toezichtgroep Financiële Ondernemingen van de AFM een presentatie over klantbelang. In de werklunch van 9 november gaf de heer Harold Mahadew, beleidsadviseur van het Verbond van Verzekeraars een presentatie over een toekomstbestendig onafhankelijk intermediairsysteem.
17
Op 2 maart heeft de VFN voor de leden een extra bijeenkomst georganiseerd. Irma Dollen en Viola van Leeuwen van het Ministerie van Financiën en Nienke Hohmann van CMS Derks Star Busmann verzorgden presentaties rond de Consumer Credit Directive.
T OOGDAG De Toogdag vond op 10, 11 en 12 juni in 2009 plaats op Landgoed Groot Warnsborn in Arnhem en werd dit jaar georganiseerd door ALFAM Consumer Credit. Het afwisselende en perfect georganiseerde programma omvatte onder andere een stadsmonopoly spel en een solex-tour in en om Arnhem.
GOL F DAG De jaarlijkse VFN golfdag werd georganiseerd door Lex Goudswaard van Financieringsmaatschappij “Zuid Holland c v ” en Willem Ter Avest van Jongejan Wisseborn Gerechtsdeurwaarders en vond dit jaar plaats op donderdag 14 oktober 2010 op de prachtige baan ‘Rijk van Nunspeet’. Ondanks het slechte weer was er weer een goede opkomst met 33 deelnemers. De ervaren golfers konden deelnemen aan de wedstrijd en voor de beginnende spelers was een clinic georganiseerd. Het was uiteindelijk Chris Vink van Vesting Finance Holding bv die in de wedstrijd met de eer ging strijken.
C OMMISSIES EN W ERKGROEPEN Het Bestuur wordt terzijde gestaan door de volgende commissies en werkgroepen. Commissie Juridische Zaken
Marco van Beek, a lfa m Consumer Credit Liesbeth van Woensel, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Reinier-John Koopman, LaSer Nederland bv Stephan Knol, FCE Bank plc (Ford Financial Netherlands) Jeffrey Sinoo, Santander Consumer Finance Benelux bv Bert Reitsma, VFN
Commissie Fraudepreventie en -bestrijding
Petro van den Heuvel, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Arjan Kaldenbach, ALFAM Consumer Credit Gertwin Wubs, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Heidi van Hulten, De Lage Landen International bv Linda Zandvliet, Santander Consumer Finance Benelux bv Rogier Verheijen, LaSer Nederland bv Peter Heinen, BMW Group Financial Services Bert Reitsma, VFN
18
Vincent van Dortmont, ALFAM Consumer Credit Hans van Diest, BMW Group Financial Services Gertwin Wubs, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Fons Detering, FGA Capital Netherlands bv Simon Staadegaard, De Lage Landen International bv Herman Peeters, LaSer Nederland bv Michiel Kruijmer, Volkswagen Bank Bert Reitsma, VFN
Strategische Commissie Fraudepreventie en –bestrijding
Alex Suanet, Santander Consumer Finance Benelux bv Herman Peeters, LaSer Nederland bv Joram Ledegang, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Marc Overgoor, Volkswagen Bank Vincent van Dortmont, ALFAM Consumer Credit Bert Reitsma, VFN
Technische Commissie
Jan Speksnijder, ALFAM Consumer Credit Henk-Jan Meijer, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Astrid Hekkens, Santander Consumer Finance Benelux bv Bianca de Brouwer, ALFAM Consumer Credit Bert Reitsma, VFN
Werkgroep Communicatie
Martin Aalders Cindy van Atteveldt, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Guus Alfrink, ALFAM Consumer Credit Milko Wijckmans, De Lage Landen International bv Bert Reitsma, VFN
Werkgroep Gezonde Leenmarkt
Femke Eknadissian, A BN AMRO Rob Greven, SNS Reaal Groep n v John Hennequin, ING Bank n v Peter Hofman, Stichting Bureau Krediet Registratie Gerrit Kramer, Westland Utrecht Bank n v Mandy Lablans, Rabobank Nederland Gertwin Wubs, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Bert Reitsma, VFN Maaike Amsen, NV B
Begeleidingscommissie EVA
19
Gebruikerswerkgroep EVA
Elke de Wilde, A BN AMRO Bank n v Henk Deurloo, Rabobank Rob Greven (voorzitter), SNS Reaal Groep n v Cees van den Berg, Achmea Bank n v Han Kramer, ING Aart Slotboom, Stichting Bureau Krediet Registratie Peter-Jan Tijsma, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv Maaike Amsen , NV B Wolter Spuijbroek, Achmea Bank n v Vincent van Dortmont, Alfam Consumer Credit
VER T EGEN W OORDIGINGEN In het verslagjaar was de VFN vertegenwoordigd in de volgende organisaties: Bestuur Bureau Kredietregistratie
Technische Commissie bk r
Kees Droppert, tevens Dagelijks Bestuur (consumptief) Lex Goudswaard (productief)
Leendert de Jong, Credit Agricole Consumer Finance Nederland bv
Raad van Advies nvvk
Bert Reitsma
nen Normcommissie Schuldhulpverlening (tot en met 30 maart 2010)
Bert Reitsma
Adviserend panel a fm
Bert Reitsma
Eurofinas
Klankbordgroep Moratorium Schuldhulpverlening
Boa r d Martin Aalders, Bert Reitsma Gen er a l Assembly Martin Aalders, Bert Reitsma Lega l Commit tee Bert Reitsma
Bert Reitsma
20
C o nsu m ptie f K R E D I E T I N C I J F E R S C ONSUMP T IE F KREDIEt e n r o o d s t a n d e n Het CBS maakt in haar rapportage over verstrekte kredieten onderscheid tussen consumptief krediet en roodstanden. Onder consumptief krediet wordt verstaan: aflopend krediet, doorlopend krediet, spaar/leenkrediet en creditcardkrediet. Onder roodstand worden alle debetstanden in rekening courant per ultimo van de maand verstaan. In 2010 werd 9,25 miljard aan nieuw consumptief krediet verstrekt. Dat is 3,8 procent minder dan in 2009. Ten opzichte van de jaren 2000-2008 – waarin gemiddeld rond de 10,5 miljard aan nieuw consumptief krediet werd verstrekt – is sprake van een daling van 12 procent. Het uitstaand saldo (exclusief roodstanden) daalde met 2,4 procent tot 17,4 miljard. Aan rente en aflossingen betaalde de consument 12,7 miljard in 2010. Ten opzichte van 2009 is sprake van een daling met 3,4 procent. Doordat de roodstanden in lijn met de trend van de afgelopen jaren verder bleven oplopen tot een niveau net boven tien miljard, is de totale consumptieve schuld ten opzichte van 2009 nagenoeg onveranderd gebleven op 27,4 miljard.
Uitstaand consumptief krediet per 1-1 Verstrekt (netto) Kredietvergoeding Afgelost
2009 2005 2008 2007* *2010 2006
* voorlopige cijfers
2009 2005 2008 *2010 2006 2007*
* voorlopige cijfers
Uitstaand saldo per 31-12 Aantal rekeningen x 1000
17 429 17.399 109.253 439 1 1.519 636 12 406 11.199
17.996 1717.825 594 18 101 10.887 9.619 10 100 10 350 1.689 1 5501.801 1 543 12.207 1211.478 058 12 158
Uitstaand en verstrekt krediet (in miljoenen euro)
9.739 7.4899.249 8.786 10.040 7.853 2.851 2.9322.883 2.840 2.838 2.822
Roodstanden (in miljoenen euro)
* voorlopige cijfers
Aflopend krediet Doorlopend krediet (incl. spaarleenkrediet) Creditcardkrediet Roodstanden
*2010 2.805 2.318 13.237 13.428 1.357 1.352 10.040 8.786
2009
2008
2.867 ( +4,8%) 13.590 (-3,1%) 1.368 (-0,8%) 9.739 (+11,9%)
2.932 13.699 1.365 9.249
Uitstaand saldo per ultimo 2007 (in miljoenen euro)
21
ON T W IKKELINGEN DIS T RI B U T IEKANALEN
8.000
Banken en creditcardorganisaties
7.000 6.000
Financieringsmaatschappijen
5.000 4.000
Postorderbedijven
3.000 2.000
Verstrekt krediet door marktpartijen (in miljoenen euro)
Gemeentelijke kredietbanken
1.000
2006
2007
2008
2009
2010
In de afgelopen vijf jaren is het door banken en creditcardorganisaties verstrekte krediet gedaald met meer dan 1 miljard naar een niveau van 5,7 miljard in 2010. Financieringsmaatschappijen hebben hun productie ten opzichte van het niveau van 2006 stabiel weten te houden op 3,1 miljard. Gemeentelijke kredietbanken zien het verstrekte krediet in de afgelopen vijf jaren dalen met 25% tot een niveau van 41 miljoen. Postorderbedrijven leveren ook flink in. Ten opzichte van het niveau van 2006 treedt een daling in productie op van 22% tot een niveau van 320 miljoen.
% 100 90
Postorderbedrijven
80 70
Financieringsmaatschappijen
60 50
Banken en creditcardorganisaties
40 30 20
Marktaandeel in uitstaand saldo (exclusief roodstanden)
Gemeentelijke kredietbanken
10 2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0
Er is, in lijn met de ontwikkeling bij het verstrekte krediet, ook ten aanzien van uitstaand saldo een duidelijke verschuiving van banken en creditcardorganisaties naar financieringsmaatschappijen. In de afgelopen vijf jaren is het marktaandeel van financieringsmaatschappijen in het uitstaande saldo toegenomen met 8,1 procent tot 52,3 procent per ultimo 2010. Het marktaan-
22
deel van banken en creditcardorganisaties daalde in dezelfde periode met 8,3 procent tot 43,5 procent. Het marktaandeel van gemeentelijke kredietbanken bleef stabiel rond de 0,5 procent. Postorderbedrijven lieten een lichte stijging zien en vertegenwoordigen 3,8 procent van de markt per ultimo 2010.
MARK T AANDEEL V F N Het marktaandeel van de leden van de VFN in de CBS-categorie ‘financieringsmaatschappijen’ op basis van netto verstrekt krediet in procenten: 2009 2006 2008 * voorlopige cijfers *2010 2007 2005 Totaal netto verstrekt 95,1 87,5 95,5 Uitstaand saldo 94,0 95,5 94,9
* voorlopige cijfers
Totaal netto verstrekt Uitstaand saldo
*2010
2009
2008
36,1 50,1
32,3 47,5
37,2 47,2
Marktaandeel leden vfn in de groep financieringsmaatschappijen
Marktaandeel leden vfn in het totaal van het consumptief krediet
Het marktaandeel van de VFN in het verstrekte krediet en in het uitstaand saldo blijft een stijgende trend vertonen. In 2010 vertegenwoordigt de VFN voor het eerst meer dan de helft van het uitstaand saldo consumptief krediet. Binnen de groep financieringsmaatschappijen vertegenwoordigt de VFN een marktaandeel van 95% in zowel netto verstrekking als in uitstaand saldo.
23
in h o u d s o pga v e
5 6 7 8 9 10 11
12
13 14 15 16
17 18
20 21 22 23
colofon
voorwoord O n t w i kk e l i n g e n i n n e d e r l a n d Toetskader hypotheken Consumer Credit Directive Wet- en regelgeving provisies Landelijk informatiesysteem schuldenregistratie Wettelijk moratorium schuldhulpverlening n en normen schuldhulpverlening O n t w i kk e l i n g e n i n Eu r o p a Exter ne contacten Stichting Bureau Krediet Registratie (BK R) Cijfers Centraal Krediet Informatiesysteem Nederlandse Vereniging Voor Volkskrediet (NVV K) Nederlandse Vereniging van Financieringsadviseurs (NV f) Nationaal Instituut Budgetvoorlichting (n ibud) Overheden en toezichthouders Nederlandse Vereniging van Banken (NV B) In ter ne organ isatie Leden Geassocieerde leden Secretariaat Communicatie Bestuur Algemene Ledenvergadering Werklunches Toogdag Golfdag Commissies en werkgroepen Vertegenwoordigingen Consumptief krediet in cijfers Consumptief krediet en roodstanden Ontwikkelingen distributiekanalen Marktaandeel v fn
t e k s t Bert Reitsma, Marie-Louise Tazelaar f o t o g r a f i e Paul Starink, v fn o m s l a g Beau Hause, Sacramento o n t w e r p Fedde Schouten p r o d uc t i e Yardmen bv, Amsterdam
24
