Invoering van service oriented architecture voor landelijke informatievoorziening in de zorg
Nictiz, Nationaal ICT instituut in de zorg Albert Vlug, manager van de architectuur
Computable, maart 2008
Presentatie in 3 thema’s • Een interpretatie van SOA (theorie) – 1. Wat is architectuur? – 2. Wat zijn services?
• Een landelijk EPD (voorbeeld) – 3. de architectuur van een landelijk EPD – 4. de services van een landelijk EPD
• Invoering van een landelijke SOA infrastructuur (praktijk) – 5. bestaande applicaties aan snelle servicebus – 6. organisatie kennisdeling met leveranciers
slide 2/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? •
Rode draad van droom naar daad
slide 3/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? •
Rode draad van droom naar daad –
(na)bouwen vereist geen architectuur; innovatie wel
–
consistentie bij verwerkelijking: visie → realisatie → toepassing
–
leidraad bij detaillering: droom → architectuur → ontwerp → invoering → beheer
slide 4/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? •
Stelt perk en paal op een bepaalde schaal wijk straat gebouw
slide 5/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? •
Stelt perk en paal op een bepaalde schaal – – –
een plaatselijke onderneming (local enterprise) onderneming met diverse vestigingen (intra-enterprise en inter-enterprise) samenwerking van verschillende ondernemingen (cross-enterprise) slide 6/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? •
Hulpmiddel om op diverse invalshoeken tegelijk succes te boeken De opdrachtgever
De constructeur
De bewoners
slide 7/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? •
Hulpmiddel om op diverse invalshoeken tegelijk succes te boeken –
Bedrijfsproces: de droom met WAT (bedrijfsarchitectuur)
–
Informatievoorziening: van WAT naar HOE (informatie-architectuur)
–
Technische specificaties en programma van eisen: het HOE in detail (technische architectuur)
slide 8/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? ‘droomtijd’
Visie
Architectuur
Bedrijfsarchitectuur
Informatiesysteem architectuur Ontwerp Technologie architectuur
Invoering
Beheer slide 9/30
Service oriented architecture 1. wat is architectuur? (samenvattend)
•
Rode draad van droom naar daad
•
Stelt perk en paal op een bepaalde schaal
•
Hulpmiddel om tegelijk succes te boeken op diverse invalshoeken slide 10/30
Service oriented architecture 2. wat zijn services? •
Diensten in opdracht van iemand – –
•
ten behoeve van een doel/proces op basis van gegevens
Op één of meerdere nivo’s: – –
voor eindgebruikers: organisatieoverstijgend of binnen een organisatie voor systemen: compositie van applicaties of middleware voor interoperabiliteit slide 11/30
Service oriented architecture 2. wat zijn services? Planning systeem
eind
start
Bedrijfsproces
Patiënt volgsysteem
GUI B.L. D IS Registratiesysteem
GUI GUI Gebruikers B.L. B.L. Bedrijfs Interface Logica Gegevens InfraD structuur D IS Bloedmonsters
IS Vaccinatie
GUI
GUI
GUI
B.L.
B.L.
B.L.
D
D
D
IS
IS
IS
OK Planning
Medicatie
Facturering
Voorbeeld binnen een ziekenhuis, tussen afdelingen slide 12/30
Service oriented architecture 2. wat zijn services? Webportaal: integratie op eindgebruikers nivo
GUI
GUI
GUI
GUI
GUI
GUI
B.L.
B.L.
B.L.
B.L.
B.L.
B.L.
D
D
D
D
D
D
IS
IS
IS
IS
IS
IS
Registratiesysteem
Bloedmonsters
Vaccinatie
OK Planning
Medicatie
Facturering
slide 13/30
Service oriented architecture 2. wat zijn services? Webservices: SOA met interoperabiliteit op systeem nivo
GUI
GUI
GUI
GUI
GUI
GUI
B.L.
B.L.
B.L.
B.L.
B.L.
B.L.
D
D
D
D
D
D
IS
IS
IS
IS
IS
IS
ZIS
OK Planning
Registratiesysteem
Bloedmonsters
Medicatie
Facturering
slide 14/30
Service oriented architecture 2. wat zijn services? Business Component
Business Component
Business Component
Enterprise Service Bus (Shared Messaging)
Business Component
Business Component
Business Component
slide 15/30
Een landelijk EPD 3. architectuur: de droom 1. Voorkomen van onnodige verdubbeling van bv. lab-aanvragen door het koppelen van bronsystemen. 2. Terugbrengen van vermijdbare fouten door informatie beschikbaar te stellen op elk moment en op elke plaats. 3. Delen van relevante informatie met een adequaat niveau van betrouwbaarheid en veiligheid. 4. Sluiten van de vertrouwenscirkel door patiënten inzage te geven in wat er over hen wordt uitgewisseld. slide 16/30
Een landelijk EPD 3. architectuur: het wat 1.
Dossiervoerende zorgaanbieder is verantwoordelijk: bestaande lokale EPDs blijven gegevensbron. Het landelijk EPD verzamelt gegevens van een patiënt.
2.
Innovatie in het zorgproces door de informatievoorziening te continueren: nieuwe services beschikbaar maken voor zorgverleners op de plek en het moment van de behandeling.
3.
Landelijk EPD is een programma met toepassingen. Per zorgtoepassing wordt het proces en de relevante gegevensset bepaald en uitsluitend beschikbaar gesteld aan zorgverleners die daartoe bevoegd zijn.
4.
Nieuwe services worden beschikbaar gesteld aan de patiënt om de uitwisseling van medische gegevens te controleren en in te zien. slide 17/30
Een landelijk EPD 3. architectuur: het ontwerp 1.
Zorgverleners verlenen individueel of gezamenlijk zorg. (persoon-dimensie)
2.
Gezamenlijk zorg verlenen kan binnen een zorginstelling, maar ook tussen zorgverleners van verschillende instellingen. (organisatie-dimensie)
3.
Automatisering in de zorg richt zich op zorgverleners in een kleine instelling en afdelingen in grote instellingen (systeem-dimensie)
4.
Elektronische communicatie in de zorg is automatisering van papieren post. Automatisering van ‘samenwerkende zorgverleners’ ontbreekt. (probleem-domein)
5.
Ketenzorg was er al, automatisering van ketenzorg is er niet. (de uitdaging)
slide 18/30
Een landelijk EPD 3. architectuur: ‘aorta’ ZIS
ZIS
EPD toegang
XIS HIS
Specialist Spec. 1
Paramedici Huisarts
ZIS ZIS
Ziekenhuis Zkh
Patiënt
Toezichthouder
Huisarts
Nieuwe diensten
Huisarts
Apoth.
Apotheek
HIS HIS
AIS AIS
Koppelvlakken
slide 19/30
Een landelijk EPD 4. de services I.
Een beveiligd netwerk met infrastructurele services: 1. 2. 3. 4. 5.
Identificatie patiënt op basis van BSN Authenticatie en autorisatie van zorgverleners Nationale verwijsindex om data te verzamelen Borgen van onweerlegbaarheid door logging Diensten voor controle en inzage door patiënt
II. Informatievoorziening: landelijke zorgservices 1. 2. 3. 4.
Huisartswaarneemgegevens Medicatiegegevens Diabetes ketenzorg Spoed-eisende hulp
slide 20/30
Een landelijk EPD 4. de services Centrale Registers
LSP
Locale Zorg Informatie Systemen
voorbeeld binnen Nederland tussen zorginstellingen
slide 21/30
Een landelijk EPD 4. de services Het Landelijk Schakelpunt (LSP) is door CSC gebouwd als servicebus •
Communicatie – Samenwerking tussen zorgaanbieders wordt adequaat ondersteund door real-time ‘onder water’ diensten te betrekken van zorgsystemen van andere instellingen.
•
Web Services – Zorgsystemen vragen andermans diensten aan door webservices bij het LSP te adresseren conform WSDL.
•
SOAP – Protocol om op XML gebaseerde messages over een computer netwerk uit te wisselen (hoofdzakelijk RPC gebaseerd). De messages worden getransporteerd met gebruikmaking van HTTPs en volgen de XML standaard in combinatie met andere Web standaards. [Definitie W3C].
slide 22/30
Een landelijk EPD 4. de services Legacy Applicatie
Business Component InternetIntranet
Legacy Applicatie
Integration Broker
Business Component
Portal Business Component
Business Component
Business Component
= adapter
Het LSP als service bus (met dank aan CSC) slide 23/30
Een landelijk EPD 4. de services UZI Register
CRL
Infrastructureel: beveiliging met smartcard conform PKIoverheid
LSP
CRL
GBZ
UZI pas slide 24/30
Een landelijk EPD 4. de services Centrale Registers Huisarts schrijft recept voor: Interacties? Verzamel medicatie
Huisarts Pas op! interactie met 1 pil
Zorginhoudelijk: opvragen actuele medicatiehistorie
LSP 6 pillen..
Apotheek Informatie Systemen
slide 25/30
Invoering landelijke SOA 5. de legacy • Bestaande zorgsystemen worden voorzien van een koppeling op de service bus – Als dienstverlener (‘gegevensbron’) – Als dienstafnemer (‘behandelaar’)
• Interoperabiliteit via service bus vereist snelle real-time communicatie – Bronsystemen moeten bewerkingen op lokale EPDs (uit heel Nederland) binnen 2 seconden opleveren.
slide 26/30
Invoering landelijke SOA 5. kennisdeling leveranciers • De technische en medische standaarden zijn open, dat wil zeggen zorgaanbieders en leveranciers kunnen hun kennis en ervaring inbrengen – Klankbord infrastructurele services – Klankbord per zorgservice
• Zorgaanbieders willen ‘proven technology’ en leveranciers moeten dus voorinvesteren.
slide 27/30
Invoering landelijke SOA 5. kennisdeling leveranciers • Kennis van zorgproces en zorgapplicaties is bij leveranciers van zorgsystemen aanwezig; • Kennis van nieuwe technologieën om een met smartcard beveiligde servicebus aan te spreken is geen ‘core-business’. – Dagcursussen over cryptografische technieken – Leveranciers2daagse 2x per jaar – Technisch Platfor Aorta (twee-maandelijks)
slide 28/30
Invoering landelijke SOA:
PUBLIEK
Wet, Regelgeving & Verplichting
ZV’s
Portal
BSN
Controle & Toezicht
UZI
SBV-Z
UZOVI
PRIVAAT
Landelijk Schakelpunt
LSP
Verwijs
Autorisatie
index
Authenticatie & Identificatie
GBZ ... Systeem Persoon
Logging
Z
H
operationeel 7 netwerkproviders
Zorg Service Providers
ZSP
BVBSN
A
21 zorgaanbieders 14 XIS leveranciers slide 29/30
Van droom naar daad • Nictiz heeft de weg afgelegd samen met leveranciers en gebruikers • Zorginnovatie met state-of-the-art technology bovenop bestaande informatiesystemen • Architectuur benadering als rode draad; services als bouwstenen • Patiënten die optimaal behandeld worden door zorgaanbieders omdat er inzage is in actuele en complete medische gegevens slide 30/30
Meer informatie... • www.nictiz.nl – Plannen, activiteiten, actualiteit – Project-info NICTIZ – Standaarden – Rapporten •
[email protected]
slide 31/30
