Interacties geneesmiddel – voedingsmiddel MYTHES EN WEETJES Najaarssymposium VVKVM 3 december 2011 Apr. Peter Declercq 3 december 2011
SPOEDGEVALLEN • Acute opname na val van trap • man, 60 jaar, 50 kg • roker, ethylabusus, sociaal “wat verwaarloosd” • medische voorgeschiedenis: – COPD • Thuismedicatie Geneesmiddel
Stofnaam
Posologie
Xanthium®
theofylline
2*400mg/d
Duovent® HFA
fenoterolhydrobromide 50µg + ipratropiumbromide 50 µg
3*1 puff/d
SPOEDGEVALLEN • Rx: gebroken heup • R/: – Pijnstilling: paracetamol 1g 4*/dag – Glucose 5% IV over 24 uur
TIJDENS TRANSFERT TRAUMATOLOGIE • Plotse verwardheid met hallucinaties • Verstoorde oogbewegingen
Acute Wernicke encephalopathie
Acute Wernicke encephalopathie •
vit B1 (thiamine) deficiëntie
•
vit B1 (thiamine) = co-enzym van pyruvaatdehydrogenase (citroenzuurcyclus) en is noodzakelijk bij de metabolisatie vermoeden alcoholmisbruik: van Igv glucose
•
glucose = dé energiebron voor de HERSENEN
vitamine B1 100 mg in NaCl 0,9% 100 ml nog • indien glucose wordt toegediend bij vit B1 deficiëntie verergeren vit B1 deficiëntie ontwikkelen acute Wernicke over 30 minuten toedienen vooraleer encephalopatie toediening IV glucose • Alcoholici: combinatie van –
inadequate inname via dieet
–
verminderde gastrointestinale absorptie
–
verminderde opslag in lever
Weetje 1 Een gezond individu heeft een vit. B1 pool in de lever.
Igv een vit B1 restricitief dieet, vanaf wanneer is deze pool uitgeput?
•
Na 5 dagen
•
Na 5 weken
•
Na 5 maanden
TRAUMATOLOGIE Dag 2 postoperatief Geneesmiddel
Stofnaam
Xanthium®
theofylline
Duovent® HFA
fenoterolhydrobromide 50µg + ipratropiumbromide 50 µg
Dafalgan®
paracetamol
NaCl 0,9%
Posologie 2*400mg/d PO 3*1 puff/d 4*1g/dag PO 2*1 liter/dag IV
Befact Forte®
oa. vitamine B1
1*/dag
Lasix®
furosemide
1*20 mg/dag IV
Clexane®
enoxaparine
20 mg/dag SC
Actrapid® drip
insuline
Volgens schema
TRAUMATOLOGIE Hypokaliëmie
TRAUMATOLOGIE Dag 2 postoperatief: Mechanisme: • darmvoorbereiding preop
• diuretica (Lasix®) • β-mimetica
(Duovent®)
theofylline • insuline (Actrapid®) •
• patiënt eet niet
hypokaliëmie
Weetje 2: Dagelijkse kaliumbehoefte = 1 mmol/kg/d Gemiddeld nemen wij 72 mmol/d in
3 soeplepels UltraK®
Daling van 0,3 mmol/l K serum = 100 mmol K Hoeveel bananen zijn dit?
• Halve banaan 1 banaan =
• Drie bananen • Zes bananen
15 mmol K
Weetje 2: of eerder mythe?
TRAUMATOLOGIE Dag 3 postoperatief
Klinisch beeld en laboresultaten passend bij een symptomatische cystitis (blaasinfectie)
R/ Tavanic® (levofloxacine) 500 mg 1*/d
TRAUMATOLOGIE Dag 3 postoperatief
Patiënt eet onvoldoende Consult diëtist: Gezien mogelijks diabeet Diasip® 3*/dag
Weetje 3:
• Tavanic® neem je het best bij de maaltijd, gezien het anders maaglast kan veroorzaken • Tavanic® moet op een nuchtere maag ingenomen worden
• Tavanic® geef je best geplet in een glas melk of in een yoghurtje om de smaak te maskeren
Aandachtspunten bij toediening van GM‟n en de maaltijd •
meerwaardige kationen: CacitD3®, Steovit®, Losferron®, UltraMg®, antacida (Maalox® (Mg, Al), Gaviscon® (Ca))
• • •
schildklierhormonen bisfosonaten, strontiumranelaat FQ’s en tetracyclines altijd nuchter toedienen (complexvorming)
TRAUMATOLOGIE Dag 5 postoperatief • verward • somnolent • “gele kleur” • gestoorde leverfunctietesten en verminderde stolling$ • pijnlijke palpatie lever
TRAUMATOLOGIE Dag 5 postoperatief Transfer naar intensieve zorgen owv beeld van „drug induced hepatitis‟ Start Lysomucil 9 g/24 h intraveneus en Konakion 10 mg IV
ACUTE HEPATITIS DOOR PARACETAMOL
Mechanisme paracetamol - leverfalen
Paracetamol wordt op verschillende manieren gemetaboliseerd: glucuronidatie, sulfatie en ook deels via CYP2E1 CYP2E1 zet paracetamol om tot een toxische intermediaire metaboliet, NAPQI, die meteen wegmetaboliseert door te binden aan glutathion In geval van chronisch alcoholgebruik is CYP2E1 geïnduceerd, en wordt meer toxische metaboliet gevormd.
Glutathion is slechts beperkt beschikbaar in de lever, toxische metaboliet accumuleert en leidt tot leverfalen Acetylcysteine gelijkt op glutathion (disulfide) en doet NAPQI concentratie dalen
Ernstige leverfunctiestoornissen/leverfalen frequent beschreven op klassieke dosissen paracetamol bij patiënten met chronisch alcoholgebruik Chronisch alcoholgebruik induceert CYP2E1 waardoor de toxische metaboliet gemakkelijk accumuleert
Intensieve zorgen Levertransplantatie Na een probleemloze revalidatie verlaat de patiënt het ziekenhuis • nieuwe lever • nieuwe heup • diagnose DM 2 • stoppen met roken • drank afgezworen Geneesmiddel
Stofnaam
Posologie
Xanthium®
theofylline
2*400mg/d Heropgestart
Duovent® HFA
fenoterolhydrobromide 50µg + ipratropiumbromide 50 µg
3*1 puff/d
Glucophage®
metformine
3*500mg/d
Prograft®
tacrolimus
2*1mg/d
1 week na ontslag Patiënt voelt zich de laatste dagen niet zo goed (nausea)
Geneesmiddel
Stofnaam
Posologie
Xanthium®
theofylline
2*400mg/d Heropgestart
Duovent® HFA
fenoterolhydrobromide 50µg + ipratropiumbromide 50 µg
3*1 puff/d
Glucophage®
metformine
3*500mg/d
Prograft®
tacrolimus
2*1mg/d
Weetje 4:
• de patiënt heeft een theophylline intoxicatie • de patiënt heeft een tacrolimus intoxicatie
• de patiënt heeft een metformine intoxicatie
Weetje 4:
theophylline • nauw therapeutisch – toxische marge • metabolisatie: lever oa. CYP 1A2 • sigarettenrook: inductie CYP 1A2 ↑ metabolisatie hogere dosis nodig • MAAR bij acuut STOPPEN met roken na 4 dagen reeds 40 % reductie in metabolisatie van theophylline accumulatie theophylline niet vergeten om dosis theophylline te reduceren!! • Cave levertransplant
1 maand na ontslag • Patiënt wordt doorverwezen naar spoedgevallen door de huisarts. • De laatste uren was hij zeer snel achteruitgegaan met toenemende sufheid. • Labo toont een zeer toxische tacrolimus-spiegel en een gestoorde nierfunctie.
1 maand na ontslag, controle in het ziekenhuis De patiënt vertelt dat hij nochtans zijn best doet om een gezonde levensstijl aan te nemen.
Bij verdere bevraging vermeldt hij dat hij regelmatig pompelmoessap drinkt. Want dat is gezond.
Verklaring interactie pompelmoessap • Pompelmoessap bevat furanocoumarines
– inhiberen intestinaal CYP3A4 en PGP – toename in biologische beschikbaarheid van belangrijke substraten • Oa. tacrolimus
http://www.powernetdesign.com/grapefruit/
Weetje 5:
• de interacties met pompelmoessap treden pas op na het drinken van 1.5 liter per dag en dit gedurende minstens 5 dagen
• de interactie treedt alleen op met pompelmoessap en niet met pompelmoes “as such” • de interacties met pompelmoessap treden reeds op na het drinken van 1 glas
Besluit
Bedankt
