Inhoudsopgave Inhoud van de leskist …............................................ Inleiding ............................................................... Leerdoelen …......................................................... Opbouw van de les 1. Voorbereiding voor de leerkracht …..................... 2. Introductie ‘Brief van de jutter’ …........................ 3. Veldwerk in de schoolomgeving ‘Afval jutten’ …..... 4. Klassenwerk ‘Wat gebeurt er met ons afval?’ …...... 5. Afsluiting ‘Afvalspeelgoed maken’ …....................
1 2 2 3 4 5 5
6
Inhoud van de leskist Documenten:
Handleiding voor de leerkracht Brief van de jutter Aankruisblad ‘soorten afval’ Werkbladen: - Afvalsoorten - Magneten - Drijven en zinken - Lucht Techniektips: - constructie - overbrenging - besturing
Materialen:
Tafelfiguur ‘afvaljutter’ 30 paar handschoenen (kinderen) 10 paar handschoenen (volwassenen) 10 klembordjes Grote vuilniszakken 6 Magneten 2 Föhn 2 Grote aquariumbak Diverse materialen in een bak: - blik - metaal - hout - kurk - papier - stof - plastic - aluminiumfolie Voorbeelden speelgoed van afvalmateriaal
1
Inleiding: Gedurende de hele dag hebben wij mensen te maken met afval. We maken het, maar komen het ook tegen. Op straat, op het speelplein en soms zelfs in school. In een gang of in de klas. Met de afvaljutter op school kunt u aandacht besteden aan het thema ‘afval’ en ‘zwerfafval’. De jutter heeft zijn eigen afvalbak mee waarin het afval gesorteerd kan worden. Gooien de leerlingen er iets in, dan spreekt de jutter hen vrolijk toe. De jutter geeft aanleiding om in de eigen schoolomgeving te onderzoeken hoe schoon het is, maar ook om met de leerlingen in gesprek te gaan over het eigen afval. Wat gebeurt er namelijk mee, zodra je het in de afvalbak hebt gegooid? Is het dan echt weg? De inleiding op de les wordt gegeven door een gastdocent van De Helderse Vallei. Hij/zij komt bij u in de klas om de afvaljutter te introduceren en om het veldwerkonderdeel in combinatie met de proefjes te begeleiden. De verwerking kunt u zelfstandig, op een geschikt moment, uitvoeren en begeleiden.
Leerdoelen: Werken met de afvaljutter geeft invulling aan de kerndoelen ‘Natuur & Techniek’ van SLO. Na deze lessenserie weten de leerlingen: Wat ‘afval is; Wat ‘zwerfafval’ is; Waarom zwerfafval hinderlijk of schadelijk is; Dat je afval moet scheiden, om het te kunnen hergebruiken of recyclen; Welk afval je kunt sorteren in welke bakken; Hoe het afval in de huisvuilcentrale verwerkt wordt; Hoe je zelf afval kunt hergebruiken.
2
Opbouw van de les: Omschrijving 1. Voorbereiding voor de leerkracht
• • • • •
Tijd
Door Leerkracht
Bekijken lesmaterialen Kopiëren werkbladen Gereedmaken faciliteiten Regelen begeleiders Verzamelen schoon afval om mee te knutselen
• Eventueel vooraf filmpjes bekijken met leerlingen. 2. Introductie
Brief van de afvaljutter
10 minuten
Gastdocent van de Helderse Vallei
3a. Veldwerk in de schoolomgeving
Afval jutten en bekijken
30 minuten
Gastdocent van de Helderse Vallei + ouders/begeleiders
Wat gebeurt er met ons afval in de fabriek: experimenteren met sorteerbanden
30 minuten
Gastdocent van de Helderse Vallei + ouders/begeleiders
Afvalspeelgoed maken
30-60 minuten
Leerkracht
(rouleren met 3B) 3b. Klassenwerk
(rouleren met 3A) 4.Afsluiting
1.Voorbereiding voor de leerkracht Ter voorbereiding op de les kunt u alle materialen uit de leskist bekijken. Kopieer per 4 á 5 leerlingen: Het werkblad ‘afvalsoorten’ Het werkblad ‘ magneten’ Het werkblad ‘ drijven en zinken’ Het werkblad ‘lucht’ Regel voor het veldwerk/klassenwerk 1 volwassen begeleider per 4 á 5 leerlingen. Deze begeleider blijft tijdens de buitenactiviteit bij het groepje en begeleidt hen bij het ‘jutten van afval’ en de proeven van het klassenwerk. Verzamel ‘schoon’ afval zoals melk- en drinkpakken, wc-rollen, flessen en doppen, waar leerlingen in de verwerkende les mee kunnen knutselen.
3
2. Introductie Op de door u afgesproken datum en tijd ontvangt u in de klas een gastdocent van De Helderse Vallei. Deze gastdocent verzorgt een inleiding en instructie. Tevens presenteert hij/zij de afvaljutter, die na de les een centrale plek in school krijgt. De les begint met een brief van de afvaljutter. Daarna volgen de lesonderdelen ‘veldwerk’ en ‘klassenwerk’. De klas wordt tijdens deze les in twee delen opgedeeld, waarbij de ene helft start met veldwerk en de andere helft start met klassenwerk. Na ongeveer 30 minuten wisselen de groepen.
De afvaljutter met zijn pratende afvalbakken waarin kinderen het afval gescheiden leren inzamelen. Op het moment dat er afval in de bak gegooid wordt, spreekt de jutter de leerlingen toe met een leuke boodschap.
Lessuggestie ter voorbereiding op het bezoek van de gastdocent. Op schooltvweekjournaal zijn verschillende filmpjes over ‘afval’ te vinden. U kunt deze vooraf aan de les met de gehele klas bekijken. Bekijk samen met de leerlingen een geschikt filmpje. U kunt bijvoorbeeld kiezen voor:
Wat is vuilnis – Met Wolfram
Afval scheiden, van schillenboer tot milieustraat
De afvalrap
Bespreek met de leerlingen: Weten de leerlingen waar het afval naar toe gaat nadat je het in de prullenbak hebt gegooid? Hoe werkt dat nu eigenlijk in de afvalfabriek? Wat is recyclen? En wanneer kun je goed recyclen? Om te recyclen moet het afval gescheiden worden ingezameld. Papier bij papier, glas bij glas en groente-, fruit-, en tuinafval bij elkaar. Maar er komt ook afval in de fabriek dat niet gescheiden is. 4
Toch zorgt de fabriek er dan voor dat dat afval gesorteerd wordt. De leerlingen gaan met proeven uitzoeken hoe dat werkt.
3a Veldwerk in de schoolomgeving ‘afval jutten en bekijken’ In groepjes van 4 á 5 krijgen de leerlingen de opdracht om in de directe schoolomgeving op zoek te gaan naar zwerfafval. Op het aankruisblad noteren de leerlingen welk afval er gevonden is. Het afval wordt ook meegenomen in een afvalzak (hierover worden vooraf veiligheidsafspraken gemaakt). Na het inventariseren en meenemen wordt het afval gezamenlijk bekeken en uiteindelijk gesorteerd weggegooid.
3b Klassenwerk Wanneer je je afval in de prullenbak gooit, is het weg. Of niet? Waar gaat het eigenlijk heen? En wat gebeurt er met het afval? Per groepje: 1 bakje met verschillende afvalmaterialen Magneet 2x Proeftafel met: Föhn Aquariumbak 1. Elk groepje start met het werkblad ‘magneten’. Welke materialen kun je op deze manier sorteren? Haal ze er uit. 2. Met het volgende werkblad ‘lucht’ ontdekken de leerlingen hoe je met een luchtstroom afval kunt sorteren. Ook deze materialen blijven nu apart liggen. 3. Het laatste werkblad ‘drijven en zinken’ sorteert het laatste afval. 4. Welk afval blijft er nu over? Wat kunnen we daar mee doen? Meestal wordt het echte restafval verband. Uit het verbanden van afval komt energie en warmte vrij. De fabrieken kunnen dat handig gebruiken voor verwarming of apparaten.
5
4. Afsluiting Natuurlijk hoeft niet al het afval meteen naar de fabriek. Soms kun je er nog iemand anders blij mee maken. Denk maar aan de kringloopwinkels. Je kunt er ook leuk mee knutselen. In arme landen is dit zelfs vaak het enige speelgoed dat kinderen hebben. (gebruik hierbij de voorbeelden uit de leskist) De leerlingen mogen nu een eigen speelgoed maken van het schone meegebrachte afval.
Extra groep 4 In de leskist vindt u techniektips. Naar eigen inzicht en afhankelijk van het niveau van de leerlingen kunt u deze tips gebruiken.
Tot slot U heeft beschikking over het lesmateriaal en de afvaljutter gedurende de periode van reservering. Gebruik de afvaljutter tijdens pauzes of eetmomenten, waarbij u de leerlingen laat kijken naar het eigen afval. Op het afgesproken tijdstip zorgt u ervoor dat de leskist compleet en de afvaljutter schoon en leeg klaarstaat om opgehaald te worden door De Helderse Vallei.
6
