Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina V
Inhoud Inhoud Woord vooraf
V XVII
Inleiding: doelgroep en studiemethode
XIX
Deel I: BASISBEGINSELEN VAN DE ZIEKTELEER
1
INLEIDING Gezondheid en ziekte Indeling van de ziekteleer Somatische en psychiatrische ziekteleer Heelkundige en interne ziekteleer
3 5 6 6 6
HOOFDSTUK 1: BASISBEGINSELEN VAN DE PATHOLOGIE 1.1 De oorzaken van ziekte 1.2 Verdedigingsmechanismen 1.2.1 De aspecifieke verdedigingssystemen 1.2.1.1 De huid 1.2.1.2 De slijmvliezen 1.2.1.3 De normale flora 1.2.1.4 Fagocytose 1.2.1.5 Histamine 1.2.2 Het specifieke verdedigingssysteem: de immuniteit
9 11 13 13 13 13 14 14 15 15
HOOFDSTUK 2: HET ONDERZOEK VAN DE PATIËNT 2.1 De anamnese 2.1.1 De anamnese van de klacht 2.1.2 De anamnese van de begeleidende symptomen 2.1.3 De persoonlijke anamnese 2.1.4 De familiale anamnese 2.1.5 De systeemanamnese 2.1.5.1 Algemene anamnese 2.1.5.2 Cardiovasculaire anamnese 2.1.5.3 Respiratoire anamnese 2.1.5.4 Gastro-intestinale anamnese 2.1.5.5 Urologische en nefrologische anamnese 2.1.5.6 Gynaecologische anamnese 2.1.5.7 Andrologische anamnese 2.1.5.8 Neurologische anamnese 2.1.5.9 Psychische anamnese 2.2 Het klinisch onderzoek
17 19 20 21 21 22 22 23 23 23 24 24 25 25 25 25 26 IVI
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina VI
INHOUD
2.2.1 De inspectie 2.2.2 De palpatie 2.2.3 De percussie 2.2.4 De auscultatie 2.3 Het technisch onderzoek 2.3.1 Het laboratoriumonderzoek 2.3.2 De medische beeldvorming 2.3.3 De endoscopie 2.3.4 Ander technisch onderzoek
26 27 29 30 31 31 33 34 35
Deel II: ALGEMENE ZIEKTELEER
37
HOOFDSTUK 1: DE ONTSTEKINGSREACTIE 1.1 Etiologie 1.2 Fysiopathologie 1.2.1 Vosoactieve en chemotactische stoffen 1.2.2 Het ontstekingsvocht 1.3 Symptomen 1.4 Ontstekingsremmende farmaca 1.4.1 De NSAID’s 1.4.2 Corticosteroïden
39 41 42 42 43 44 44 45 45
HOOFDSTUK 2: INFECTIEZIEKTEN 2.1. Algemeenheden over infectieziekten 2.1.1 Epidemiologie 2.1.2 Fysiopathologie: gevolgen van de inoculatie van een kiem 2.1.3 Fysiopathologie: hoe veroorzaakt de infectie schade? 2.1.3.1 Schade door de groei zelf van de kiem 2.1.3.2 Schade door toxines 2.1.3.3 Schade door het afweermechanisme 2.1.3.4 Schade door verstoorde homeostase 2.1.3.5 Schade door verstoring van de functie van de cel 2.1.4 Soorten infectieziekten 2.2 De pyogene infectie 2.2.1 Definitie en etiologie 2.2.2 Gevolgen van een pyogene infectie 2.2.3 Verloop van een pyogene infectie 2.2.4 Behandeling van een pyogene infectie 2.2.5 Verwikkelingen van een pyogene infectie 2.2.5.1 Lokale en regionale verwikkelingen 2.2.5.2 Sepsis 2.3 Tuberculose 2.3.1 Definitie en epidemiologie 2.3.2 Pathogenese
47 49 49 50 51 51 52 52 53 53 53 54 54 54 54 55 56 56 56 58 58 58
I VI I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina VII
INHOUD
2.4
2.5
2.6
2.7
2.3.3 Fysiopathologie 2.3.4 Symptomen 2.3.5 Klinisch onderzoek 2.3.6 Technisch onderzoek 2.3.7 Therapie 2.3.8 Prognose 2.3.9 Preventie Tetanus 2.4.1 Definitie en epidemiologie 2.4.2 Pathogenese en fysiopathologie 2.4.3 Symptomen 2.4.4 Differentiaaldiagnose 2.4.5 Therapie 2.4.6 Prognose 2.4.7 Preventie Gasgangreen 2.5.1 Definitie en epidemiologie 2.5.2 Fysiopathologie 2.5.3 Symptomen 2.5.4 Therapie 2.5.5 Prognose 2.5.6 Preventie Anthrax 2.6.1 Definitie en epidemiologie 2.6.2 Symptomen en prognose Aids 2.7.1 Etiologie 2.7.2 Pathogenese 2.7.3 Symptomen 2.7.3.1 De primo infectie 2.7.3.2 Stadium 2: asymptomatische fase 2.7.3.3 Stadium 3: chronische lymfadenopatie 2.7.3.4 Stadium 4: AIDS 2.7.4 Therapie 2.7.5 Prognose 2.7.6 Preventie
HOOFDSTUK 3: TRAUMATA 3.1 Gesloten wonden 3.2 Open wonden 3.2.1 De ernst van de bloeding 3.2.2 EHBO bij een bloeding 3.2.3 Beoordeling van de ernst van de open wonde 3.2.3.1 Wonden van de ledematen 3.2.3.2 Wonden van de thorax
59 61 61 62 63 64 64 65 65 65 66 67 67 68 68 69 69 69 69 70 70 70 71 71 71 71 72 72 73 73 73 73 73 74 75 75 77 79 81 81 82 82 82 83 I VII I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina VIII
INHOUD
3.2.3.3 Wonden van het abdomen 3.2.3.4 Wonden van aangezicht en schedel 3.2.4 Therapie van de open wonde 3.3 Brandwonden 3.3.1 Etiologie 3.3.2 Fysiopathologie en anatomopathologie 3.3.3 Symptomatologie 3.3.4 Therapie 3.3.4.1 EHBO 3.3.4.2 De lokale behandeling 3.3.4.3 De algemene behandeling bij uitgebreide brandwonden 3.3.5 De prognose 3.4 Traumata van het bot: fracturen 3.4.1 Etiologie 3.4.1.1 Traumatische fracturen 3.4.1.2 Spontane fracturen 3.4.2 Anatomopathologie 3.4.2.1 De onmiddellijke gevolgen 3.4.2.2 Evolutie van de fractuur 3.4.2.3 Anatomopathologische varianten 3.4.3 Symptomen 3.4.4 Klinisch onderzoek 3.4.5 Technisch onderzoek 3.4.6 Therapie 3.4.6.1 De niet-heelkundige of orthopedische behandeling 3.4.6.2 De heelkundige behandeling: de osteosynthese 3.4.7 Acute verwikkelingen 3.4.8 Latere verwikkelingen 3.4.8.1 Vertraagde genezing 3.4.8.2 Sudeckse atrofie of algo-neurodystrofie 3.4.9 Enkele vaak voorkomende fracturen 3.4.9.1 Claviculafractuur 3.4.9.2 Fractuur van het proximale deel van de humerus 3.4.9.3 Polsfractuur van Pouteau 3.4.9.4 Fractuur van het os naviculare carpi 3.4.9.5 Femurhalsfracturen 3.4.9.6 Wervelfracturen 3.5 Shock 3.5.1 Definitie 3.5.2 Etiologie & fysiopathologie 3.5.2.1 Daling van het circulerend bloedvolume: hypovolemische shock 3.5.2.2 Daling van de cardiac output: cardiogene shock 3.5.2.3 Dalen van de perifere weerstand I VIII I
83 83 84 85 85 85 87 88 88 88 89 91 92 92 92 93 93 93 94 95 96 97 98 98 98 100 100 102 102 103 104 104 105 105 105 106 107 108 108 109 110 110 111
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina IX
INHOUD
3.5.3 Symptomen 3.5.4 Therapie
113 114
HOOFDSTUK 4: MALIGNE TUMOREN 4.1 Definitie 4.2 Onderscheid tussen benigne en maligne tumoren 4.3 Epidemiologie 4.4 Etiologie 4.4.1 Erfelijkheid 4.4.2 Levensstijl 4.4.3 Voeding 4.4.4 Virussen 4.4.5 Immuniteitsstoornissen 4.4.6 Milieu 4.5 Anatomopathologie 4.5.1 Infiltrerende en destructieve groei 4.5.2 Metastasering 4.6 Fysiopathologie 4.7 Symptomen 4.7.1 Zwelling 4.7.2 Bloeding 4.7.3 Achteruitgang van de algemene toestand 4.8 Technisch onderzoek 4.8.1 Technisch onderzoek ter diagnose 4.8.2 Technisch onderzoek voor de stagering (staging) 4.8.3 Technisch onderzoek voor het opvolgen van de behandeling (follow-up) 4.9 Therapie 4.9.1 Heelkunde 4.9.2 Chemotherapie 4.9.3 Radiotherapie 4.9.4 Andere therapieën 4.9.5 De palliatieve therapie 4.10 Preventie
117 119 119 121 122 122 123 123 124 124 125 125 126 126 126 127 127 127 128 128 128 130
Deel III: BIJZONDERE ZIEKTELEER
145
HOOFDSTUK 1: PATHOLOGIE VAN HET GASTRO-INTESTINAAL STELSEL 1.1 Algemene abdominale syndromen 1.1.1 Acute buik 1.1.1.1 Definitie en etiologie 1.1.1.2 Differentiaaldiagnose 1.1.1.3 De anamnese 1.1.1.4 Klinisch onderzoek
147 149 149 149 150 151 152
131 132 133 134 136 138 139 144
I IX I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina X
INHOUD
1.1.1.5 Technisch onderzoek 1.1.2 Peritonitis 1.1.2.1 Anatomopathologie 1.1.2.2 Etiologie 1.1.2.3 Symptomatologie 1.1.2.4 Klinisch onderzoek 1.1.2.5 Technisch onderzoek 1.1.2.6 Therapie 1.1.2.7 Prognose 1.1.3 Obstructie-ileus 1.1.3.1 Definitie en etiologie 1.1.3.2 Fysiopathologie 1.1.3.3 Symptomen 1.1.3.4 Klinisch onderzoek 1.1.3.5 Technisch onderzoek 1.1.3.6 Therapie 1.1.3.7 Prognose 1.1.4 Paralytische ileus 1.1.4.1 Etiologie 1.1.4.2 Symptomen 1.1.4.3 Klinisch onderzoek 1.1.4.4 Technisch onderzoek 1.1.4.5 Therapie 1.2 Ziekten van de abdominale wand 1.2.1 Ruptuur van de m. rectus abdominis 1.2.2 Hernia’s van de abdominale wand 1.2.2.1 Definitie 1.2.2.2 Anatomopathologie 1.2.2.3 Pathogenese 1.2.2.4 Symptomen 1.2.2.5 Verwikkelingen 1.2.2.6 Prognose en therapie 1.2.2.7 Hernia inguinalis 1.2.2.8 Hernia femoralis 1.2.2.9 Hernia umbilicalis 1.2.2.10 Hernia epigastrica 1.2.2.11 Diastase van de mm. recti 1.2.2.12 Eventratie 1.3 De mondholte 1.3.1 Stomatitis 1.3.2 Glossitis 1.4 De oesofagus 1.4.1 Oesophagitis 1.4.2 Diffuse slokdarmspasmen 1.4.3 Slokdarmdivertikels IXI
153 153 153 154 155 155 157 157 158 158 158 160 160 161 162 162 162 163 163 163 164 164 164 165 165 165 165 166 166 167 167 168 168 168 169 169 169 170 171 171 172 173 173 173 175
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina XI
INHOUD
1.4.4 Slokdarmvarices 1.4.5 Hernia diafragmatica, gastro-oesophagale reflux en reflux oesophagitis 1.4.6 Slokdarmcarcinoom 1.5 De maag en het duodenum 1.5.1 Acute gastritis 1.5.2 Chronische gastritis 1.5.2.1 Functionele dyspepsie 1.5.2.2 Erosieve gastritis 1.5.2.3 Atrofische gastritis type A 1.5.2.4 Atrofische gastritis type B 1.5.3 Gastroduodenale ulcera 1.5.3.1 Het acuut gastroduodenaal ulcus 1.5.3.2 Chronisch gastroduodenaal ulcus 1.5.4 Maagcarcinoom 1.6 De dunne darm 1.6.1 Infectueuze enteritis 1.6.1.1 Virale gastro-enteritis 1.6.1.2 Bacteriële enteritis 1.6.2 De ziekte van Crohn 1.6.3 Pathologie van het divertikel van Meckel 1.6.4 Angor abdominalis en darminfarct 1.7 De appendix 1.8 Het colon 1.8.1 Spastisch colon 1.8.2 Colitis ulcero-hemoragica 1.8.3 Colondivertikels en diverticulitis 1.8.4 Colonpoliepen 1.8.5 Coloncarcinoom 1.9 Het rectum en de anus 1.9.1 Hemorroïden 1.9.2 Anale fissuur 1.9.3 Rectumcarcinoom 1.10 Lever en galblaas 1.10.1 Hepatitis 1.10.1.1 Hepatitis A 1.10.1.2 Hepatitis B 1.10.1.3 Hepatitis C 1.10.2 Levercirrose 1.10.3 Cholelithiase 1.11 De pancreas 1.11.1 Acute pancreatitis 1.11.2 Chronische pancreatitis 1.11.3 Pancreascarcinoom
175 176 179 182 183 184 184 185 185 186 186 187 188 192 194 194 195 195 197 200 201 203 207 207 209 211 212 213 217 217 218 219 220 222 222 224 227 227 230 233 233 235 236
I XI I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina XII
INHOUD
HOOFDSTUK 2: PATHOLOGIE VAN HET CARDIOVASCULAIR STELSEL 239 2.1 Acute thoracale pijn 241 2.1.1 Differentiaaldiagnose 241 2.1.2 Anamnese 242 2.1.3 Klinisch onderzoek 243 2.1.4 Technisch onderzoek 243 2.1.5 Thoracale pijn door pathologie van de thoraxwand 244 2.1.6 Neurosis cordis 245 2.2 Arteriële hypertensie 246 2.2.1 Fysiologie van de bloeddruk 246 2.2.2 Definitie van hypertensie 247 2.2.3 Epidemiologie 248 2.2.4 Etiologie 248 2.2.5 Symptomen 251 2.2.6 Klinisch onderzoek 251 2.2.7 Technisch onderzoek 251 2.2.8 Verwikkelingen 252 2.2.9 Therapie 252 2.2.9.1 Niet-medicamenteuze maatregelen 252 2.2.9.2 Medicatie 253 2.3 De arteriën: atherosclerose 256 2.3.1 Definitie 256 2.3.2 Anatomopathologie 256 2.3.3 Risicofactoren voor atheromatose 257 2.3.3.1 Erfelijkheid 258 2.3.3.2 Roken 258 2.3.3.3 Obesitas 258 2.3.3.4 Hyperlipidemieën 259 2.3.3.5 Voedingsgewoonten 260 2.3.4 Symptomen 261 2.3.5 Preventie 261 2.3.5.1 Primaire preventie 261 2.3.5.2 Secundaire preventie 262 2.3.6 Atheromatose van de bloedvaten naar en in de hersenen 263 2.3.6.1 Beroerte 264 2.3.6.2 Multi-infarct dementie 265 2.3.7 Atheromatose van de bloedvaten van de onderste ledematen 266 2.3.7.1 Claudicatio intermittens 267 2.3.7.2 Acute perifere arteriële trombose 269 2.3.8 Atheromatose van de aorta 270 2.3.8.1 Aneurysma van de aorta thoracalis 270 2.3.8.2 Aneurysma van de aorta abdominalis 270 2.4 Ziekten van het hart 273 2.4.1 Ischemische hartziekte: coronaire atheromatose 273 2.4.1.1 Angor pectoris 273 I XII I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina XIII
INHOUD
2.4.1.2 Myocardinfarct 2.4.2 Hartdecompensatie 2.4.2.1 Acute linkerhartdecompensatie: acuut longoedeem 2.4.2.2 Chronische linkerhartinsufficiëntie 2.4.2.3 Acute rechterhartinsufficiëntie: acuut cor pulmonale 2.4.2.4 Chronische rechterhartinsufficiëntie 2.4.2.5 Globale hartinsufficiëntie 2.4.3 Hartritmestoornissen 2.4.3.1 Extrasystolen 2.4.3.2 Voorkamerfibrillatie 2.4.3.3 Atriale flutter 2.4.3.4 Paroxismale atriale tachycardie 2.4.3.5 Sinusarrest 2.4.3.6 Sinu-atriaal blok 2.4.3.7 Ventrikeltachycardie en ventrikelfibrillatie 2.5 Ziekten van de venen 2.5.1 Varices 2.5.2 Tromboflebitis 2.5.3 Diepe veneuze trombose: DVT
276 280 281 283 284 285 286 286 288 288 290 291 292 292 292 294 294 297 298
HOOFDSTUK 3: PATHOLOGIE VAN HET RESPIRATOIR STELSEL 3.1 Acute infecties van de lagere luchtwegen 3.1.1 Acute bronchitis 3.1.1.1 Symptomen 3.1.1.2 Klinisch onderzoek 3.1.1.3 Technisch onderzoek 3.1.1.4 Therapie 3.1.2 Pneumonie en bronchopneumonie 3.1.2.1 Etiologie 3.1.2.2 Symptomen 3.1.2.3 Klinisch onderzoek 3.1.2.4 Technisch onderzoek 3.1.2.5 Therapie 3.1.2.6 Verwikkelingen en prognose 3.2 Astma en COPD 3.2.1 Astma 3.2.1.1 Definitie en fysiopathologie 3.2.1.2 Symptomen 3.2.1.3 Evolutie 3.2.1.4 Klinisch onderzoek 3.2.1.5 Technisch onderzoek 3.2.1.6 Therapie 3.2.2 Chronische bronchitis 3.2.2.1 Definitie en etiologie 3.2.2.2 Symptomen
301 303 303 303 303 303 304 304 304 305 305 305 306 307 308 309 309 310 311 311 312 314 315 315 316 I XIII I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina XIV
INHOUD
3.2.2.3 Klinisch onderzoek 3.2.2.4 Technisch onderzoek 3.2.2.5 Therapie 3.2.2.6 Prognose 3.2.3 Longemfyseem 3.2.3.1 Definitie 3.2.3.2 Anatomopathologie en fysiopathologie 3.2.3.3 Symptomen 3.2.3.4 Klinisch onderzoek 3.2.3.5 Technisch onderzoek 3.2.3.6 Behandeling 3.2.3.7 Prognose 3.3 Longembool 3.3.1 Etiologie 3.3.2 Symptomen 3.3.3 Technisch onderzoek 3.3.4 Therapie 3.3.5 Preventie 3.3.6 Prognose 3.4 Pneumothorax 3.4.1 Definitie 3.4.2 Etiologie 3.4.3 Symptomen 3.4.4 Klinisch onderzoek 3.4.5 Technisch onderzoek 3.4.6 Therapie 3.4.7 Prognose 3.5 Bronchuscarcinoom 3.5.1 Etiologie en epidemiologie 3.5.2 Anatomopathologie 3.5.3 Symptomen 3.5.4 Klinisch onderzoek 3.5.5 Technisch onderzoek 3.5.6 Therapie 3.5.7 Prognose 3.5.8 Preventie
316 316 317 317 317 317 318 318 319 319 319 319 320 320 320 320 321 321 321 322 322 322 322 323 323 323 324 325 325 325 325 327 327 328 328 328
HOOFDSTUK 4: PATHOLOGIE VAN HET EXCRETIESTELSEL 4.1 Urineweginfecties 4.1.1 Acute cystitis 4.1.2 Acute pyelonefritis 4.1.3 Chronische pyelonefritis 4.2 Urolithiase 4.2.1 Urolithiase in het algemeen 4.2.2 Nierkoliek
329 332 334 335 336 338 338 342
I XIV I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina XV
INHOUD
4.3 Glomerulonefritis 4.3.1 Acute post-streptokokken glomerulonefritis 4.3.2 Nefrotisch syndroom 4.3.3 Chronische glomerulonefritis 4.3.4 Asymptomatische urineafwijkingen 4.3.4.1 Asymptomatische proteïnurie 4.3.4.2 Asymptomatische microscopische hematurie 4.4 Tubulo-interstitiële nefritis 4.4.1 Acute tubulo-interstitiële nefritis 4.4.2 Chronische tubulo-interstitiële nefritis 4.5 Chronische nierinsufficiëntie 4.5.1 Etiologie 4.5.2 Meten van de nierfunctie 4.5.3 Fysiopathologie 4.5.4 Symptomen 4.5.5 Therapie 4.5.6 Prognose 4.6 Acute nierinsufficiëntie 4.6.1 Etiologie 4.6.2 Symptomen 4.6.3 Technisch onderzoek 4.6.4 Therapie 4.6.5 Acute tubulusnecrose
344 345 346 347 348 348 348 350 350 350 354 354 354 355 357 359 360 361 361 363 363 363 364
HOOFDSTUK 5: ZIEKTEN VAN HET ENDOCRIEN STELSEL 5.1 Diabetes 5.1.1 Polyurie en polydipsie, diabetes mellitus en diabetes insipidus 5.1.2 Diabetes mellitus type 1 en type 2: verschillen en gelijkenissen 5.1.2.1 Definitie 5.1.2.2 Etiologie 5.1.2.3 Fysiopathologie 5.1.2.4 Verschillen tussen diabetes type 1 en diabetes type 2 5.1.3 Insuline-afhankelijke diabetes of diabetes type 1 5.1.3.1 Etiologie en pathogenese 5.1.3.2 Fysiopathologie 5.1.3.3 Symptomen 5.1.3.4 Technisch onderzoek 5.1.3.5 Therapie 5.1.3.6 Prognose 5.1.4 Niet-insuline-afhankelijke diabetes of diabetes type 2 5.1.4.1 Etiologie en pathogenese 5.1.4.2 Epidemiologie
365 367 367 368 368 368 369 370 371 371 371 371 372 372 373 373 373 374 I XV I
Ziekteleer09
10-09-2009
10:36
Pagina XVI
INHOUD
5.1.4.3 Symptomen 5.1.4.4 Technisch onderzoek 5.1.4.5 Therapie 5.1.4.6 Prognose 5.1.5 Acute verwikkelingen van diabetes type 1 en type 2 5.1.5.1 Keto-acidose 5.1.5.2 Hypoglycemie 5.1.6 Chronische verwikkelingen van diabetes type 1 en type 2 5.1.6.1 Diabetische macroangiopathie 5.1.6.2 Diabetische microangiopathie 5.1.6.3 Diabetische neuropathie 5.1.6.4 Huidletsels 5.1.6.5 Diabetische voet 5.1.7 Opvolgen van de diabetespatiënt 5.2 Pathologie van de schildklier 5.2.1 Zwellingen en tumoren van de schildklier 5.2.1.1 Solitaire schildklierknobbel 5.2.1.2 Globale schildkliervergroting 5.2.2 Hyperthyreoïdie 5.2.3 Hypothyreoïdie 5.2.3.1 Etiologie 5.3 Pathologie van de hormonen van de bijnier
374 374 375 375 376 376 377 379 379 379 380 381 381 381 383 384 384 385 386 388 388 391
Hoofdstuk 6: ZIEKTEN VAN HET BLOED EN DE BLOEDVORMENDE ORGANEN 6.1 Tekort aan rode bloedcellen: de anemieën 6.1.1 De ferriprieve anemie 6.1.2 Macrocytaire anemie 6.1.3 De hemolytische anemieën 6.1.4 Aplastische anemie 6.2 Teveel aan rode bloedcellen: polycythemie 6.3 Tekort aan witte bloedcellen: leukopenie 6.4 Teveel aan witte bloedcellen: leukocytose 6.4.1 Granulocytose 6.4.2 Lymfocytose 6.4.3 De leukemieën 6.4.3.1 De acute leukemie 6.4.3.2 Chronische myeloïde leukemie 6.4.3.3 Chronische lymfoïde leukemie 6.5 Hemorragische diathese 6.5.1 Trombocytopenie 6.5.2 Trombocytopathie 6.5.3 Coagulopathie
395 397 400 401 402 403 404 405 407 407 407 408 408 409 410 412 414 415 416
I XVI I
